Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
1
0 i
. Suponha que o
0
=
?
2
Soluo:
O vetor de estado pode ser escrito como:
= a + b
=
...........................................................................................................................
Lembre-se:
= a' a' = a a + b b
a'
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Lembre-se:
+
=
+
=
(3.2.27a)
(3.2.28)
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Sy =
= 0 i
.
2 i 0
(1.4.18b)
Portanto:
=
Sy = y.
2
...........................................................................................................................
y =
i
0
I =
Substituindo, temos:
0 i 0
det
= 0
i
0
0
det
i
i
= 0
2 + i2 = 0
Os autovalores so:
1 = 1
2 = 1
) = 0
Substituindo, temos:
i
= 0
i = 0
i = 0
i = 0
Substituindo, temos:
+ =1
2
2
+ 2 =1
2
2 + 2 2 = 2
2 (1 + 2 ) = 2
2
=
(1 + 2 )
2
2
(1 + 2 )
2 =
Para , temos:
2
=
(1 + 2 )
i
Substituindo = 1 , temos:
=
i
2
1
2
Substituindo = 1 , temos:
=
i
2
1
2
Portanto,
+ =
1 i
21
=1
+ =
= +1
1 i
2 1
= 1
=
= 1
e
=
...........................................................................................................................
Lembre-se:
y + = ( = +1) +
y = ( = 1)
...........................................................................................................................
Imagine que o sistema esta em um estado . Qual a probabilidade ou
amplitude de transio para o sistema ser achado em + quando S y
medido?
= 0 i
2 i 0
Substituindo,
= 0 i
1
P=
( i 1)
2 i 0
2
P=
( i 1)
2 2
=
2 2
( i + )
.
P=
=2
i +
8
Problema 3.10
a. Prove que a evoluo temporal do operador densidade (no quadro de
Schrdinger) dado por
(t ) = U (t , t0 ) (t0 )U (t , t0 ) .
Soluo:
a. O operador densidade definido por:
= wi (i ) (i ) .
i
(i ) , t0 ; t = (i ) U (t , t0 )
Substituindo, temos:
(t ) = wi (i ) , t0 ; t (i ) , t0 ; t
i
(i )
(t ) = wU
(i ) U (t , t0 )
i (t , t0 )
i
(t ) = U (t , t0 ) wi (i ) (i ) U (t , t0 )
(t ) = U (t , t0 ) ( t0 ) U (t , t0 )
e
Tr (t ) = 1
Problema 3.11
Considere um conjunto de sistemas de spin 1 . A matriz densidade agora
uma matriz 3 3 . Quantos parmetros reais independentes so necessrios
para caracterizar a matriz densidade? O que ns devemos conhecer em
adio a [ S x ] , S y e [ S z ] para caracterizar o conjunto completamente?
Soluo :
Da equao (3.4.9),
b' ' b' = wi b' ' (i ) ( i ) b' ,
(1)
= b * d
c* e*
e.
f
(2)
(3)
= b* = b1 ib2
c* = c ic
1
2
b = b1 + ib2
d
e* = e1 ie2
c = c1 + ic 2
e = e1 + ie2 .
(4)
(5)
ou seja,
a + d + f = 1.
(6)
.
=
c
d
[A] = Tr [A] .
Calculando os valores mdios:
a b 0 1 = b
= Tr
1
0
c
d
2 d
[S x ] = = Tr
2
[S ] = =2 Tr ac
y
[S z ] = = Tr
2
b 0 i = ib
= Tr
d i 0 2 id
a =
= (b + c )
c 2
ia i=
= (b c )
ic 2
b 1 0 = a b =
= (a d )
= Tr
d 0 1 2 c d 2
...........................................................................................................................
Para [S x ] , [S y ] e [S z ] , temos:
a b
[S x ] = tr b * d
c * e *
c
0 1 0
=
e
1 0 1
2
0 1 0
f
a+c b
b
=
[S x ] = tr d b * +e d
2
e * c * + f e *
[S x ] = = (b + b * +e + e*)
2
[S x ] = = (2b1 + 2e1 )
2
[S x ] = =
(7)
2 (b1 + e1 )
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Para sistemas de spin 1 as matrizes S x , S y e S z so:
0 1 0
=
Sx =
1 0 1
2
0 1 0
0 i 0
=
Sy =
i 0 i
2
0
0 i
1 0 0
S z = = 0 0 0
0 0 1
...........................................................................................................................
[S ]
y
[S ]
y
[S ]
y
[S ]
y
c
0 i 0
=
e
i 0 i
2
0 i
f
0
ib ia + ic ib
=
=
tr id ib * +ie id
2
ie * ic * +if ie *
=
=
(ib ib * +ie ie*)
2
i= 2
=
(b1 + e1 )
2
a b
= tr b * d
c * e *
[S ] = i=
y
(8)
2 (b1 + e1 )
a b
[S z ] = tr b * d
c * e *
c 1 0 0
e = 0 0 0
f 0 0 1
a 0 c
[S z ] = =tr b * 0 e
c * 0 f
[S z ] = =(a f )
(9)
[S z ] = =[(a1 f1 ) + i(a 2 f 2 )]
[S S ], [S S ], [S , S ], [S ] e [S ].
x
2
x
2
y
(10)
[A] = trA .
(11)
[S S ]
x
a b
= tr b * d
c * e *
[S S ] =
x
[S S ] =
x
[S S ] =
x
[S S ] =
x
c 0 1 0
0 i 0
=
e = 1 0 1
i 0 i
2
f 0 1 0
0
0 i
a b c i 0 i
tr b * d e 0 0 0
2
c * e * f i 0 i
ia + ic 0 ia ic
=2
ib * +ie 0 ib * ie
2
ic * +if 0 ic * if
=2
(ia + ic + 0 ic * if )
2
=2
(ia1 a 2 + ic1 c 2 ic1 c 2 if 1 + f 2 )
2
=2
(12)
S y S z = tr b * d
c * e *
c
0 i 0 1 0 0
=
e
i 0 i = 0 0 0
2
0 0 0 1
f
0 i
a b c 0 0 0
= 2
S ySz =
tr b * d e i 0 i
2
c * e * f 0 0 0
ib 0 ib
=2
S ySz =
id 0 id
2
ie * 0 ie *
(13)
=2
S ySz =
(ib + ie*)
2
=2
S ySz =
(ib1 b2 + ie1 + e2 )
2
[S z S x ] = tr b * d
c * e *
[S z S x ] =
[S z S x ] =
[S z S x ] =
[S z S x ] =
c 1 0 0
0 1 0
=
e = 0 0 0
1 0 1
2
f 0 0 1
0 1 0
a b c 0 1 0
tr b * d e 0 0 0
2
c * e * f 0 1 0
0 a c 0
=2
0 b * e 0
2
0 c * f 0
=2
(b * e)
2
=2
(b1 ib2 e1 ie2 )
2
=2
(14)
= tr b * d e
1 0 1
1 0 1
c * e * f 2 0 1 0 2 0 1 0
a b c 1 0 1
= 2
=
tr b * d e 0 2 0
2
c * e * f 1 0 1
2b
a+c
a+c
=2
=
b * + e 2d b * + e
2
c * + f 2e * c * + f
[S ]
2
[S ]
2
x
[S ]
2
x
[S ] = =2 (a + c + 2d + c * + f )
2
2
x
[S ] = =2 (a
2
2
x
[S ] = =2 [(a
2
2
x
+ ia 2 + c1 + ic 2 + 2d1 + i 2d 2 + c1 ic 2 + f1 if 2 )
+ 2c1 + 2d 1 + f1 ) + i (a 2 + 2d 2 f 2 )]
(15)
[S ]
2
[S ]
2
y
[S ]
2
y
a b c
0 i 0
0 i 0
=
=
= tr b * d e
i 0 i
i 0 i
2
c * e * f 2 0 i
0
0
0 i
a b c 1 0 1
= 2
=
tr b * d e 0 2 0
2
c * e * f 1 0 1
a+c
2b
ac
=2
tr b * e 2d b * +e
=
2
c * f 2e * c * + f
[S ] = =2 (a c + 2d c * + f )
2
2
y
[S ]
2
[S ]
2
=2
=
(a1 + ia 2 c1 ic 2 + 2d 1 + i 2d 2 c1 + ic 2 f 1 + if 2 )
2
=2
[(a1 2c1 + 2d1 f1 ) + i(a 2 + 2d 2 + f 2 )]
=
.
2
(a1 + d1 + f1 ) + i(a 2 + d 2 +
[S x ] = =
2 (b1 + e1 )
[S ] = i=
2 (b1 + e1 )
f2 ) = 1
[S z ] = =[(a1 f1 ) + i(a 2 f 2 )]
[S S ] =
=2
[S z S x ] =
=2
[S S ] = =
y
2
2
(ib1 b2 + ie1 + e2 )
(16)
[S ] = =2 [(a
2
x
[S ] = =2 [(a
2
+ 2c1 + 2d1 + f1 ) + i (a 2 + 2d 2 f 2 )]
2c1 + 2d1 f 1 ) + i(a 2 + 2d 2 + f 2 )]
Problema 3.12
Um autoestado de momento angular j, m = mmax = j rotacionado por um
ngulo infinitesimal em torno do eixo- y . Sem usar a forma explicita da
funo d m( j' m) , obtenha uma expresso para a probabilidade para o novo estado
rotacionado ser achado no estado original at termos de ordem 2 .
Soluo :
Um estado rotacionado dado por:
UR
iJ y J y2 2
j , m = j = 1
+ ... j , m = j
2
=
2=
(1)
(2)
(3)
J+ J
2i
J y2 =
1 2
J + + J 2 J + J J J +
4
(3.5.5)
(4)
j ,m= j
= 0,
(5)
( j m )( j + m + 1)=
j, m + 1
.
J j, m =
( j + m )( j m + 1)=
j, m 1
(J )
j ,m = j
1
2 j= 2
j, m = j J + J j, m = j =
4
4
(6)
j 2
2 j= 2 2
+
=
...
1
4
2= 2 4
(7)
j 2
j 2
1
P 2 = 1
4
4
1
P 2 = 1 j 2
2
( )
(8)
( )
Problema 3.13
Mostre que as matrizes 3x3 Gi (i = 1, 2,3) , cujos elementos so dados por
( Gi ) jk = i= ijk ,
onde j e k so os ndices das linhas e das colunas, satisfazem as relaes de
comutao de momento angular. Qual o significado fsico (ou geomtrico)
da matriz transformao que conecta Gi as representaes mais usuais 3x3
do operador momento angular J i , com J 3 considerado diagonal. Relacione o
seu resultado ao
G
G
G
V V + n V
Soluo:
(1)
Gi , G j = ( Gi )lm ( G j ) ( G j ) ( Gi )mn
ln
mn
lm
...........................................................................................................................
Lembre-se:
l Gi G j n =
l Gi G j n n
l Gi G j n =
l Gi m m G j n n
m
l Gi G j n =
(2)
l Gi m m G j n n
...........................................................................................................................
Gi , G j = ( Gi )lm ( G j ) ( G j ) ( Gi )mn
mn
lm
ln
Gi , G j = = 2 ilm jmn jlm imn
ln
(3)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Para duas permutaes, temos que positivo.
ilm iml mil
(4)
jmn mjn mnj
(5)
imn min mni
...........................................................................................................................
Gi , G j = = 2 mil mnj mjl mni
ln
Gi , G j = = 2 ( in lj ij ln ) ( jn li ji ln )
ln
(6)
(7)
mjl mni = jn li ji ln
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Em trs dimenses, o smbolo de Levi-Civita definido como:
ijk
+1
= 1
0
(8)
il
= det jl
kl
im in
jm jn
km kn
ijk lmn
il
= det jl
kl
im in il im
jm jn jl jm
km kn kl km
(9)
ijk lmn = il ( jm kn jn km ) im ( jl kn jn kl ) in ( jm kl jl km )
ijk imn = ii ( jm kn jn km ) im ( ji kn jn ki ) in ( jm il ji km ) .
(10)
ijk imn = ( jm kn jn km )
(11)
(12)
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Demonstrao:
(13)
mjl mni = jn li ji ln
I)
(14)
0=0
II)
mil mnj = in lj ij ln
113123 = 12 33 13 32
(15)
0=0
III)
(16)
1=1
...........................................................................................................................
ln
Gi , G j = = 2 ( il jn in jl )
ln
Gi , G j = = 2 kij k ln
ln
(17)
Gi , G j = i= ijk ( i= k ln )
ln
Gi , G j = i= ijk ( Gk )ln
ln
Portanto,
Gi , G j = i= ijk Gk .
(18)
G3 = i= 1 0 0 .
0 0 0
(19)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
ndice i = 3
Linha 2: j = 2
Coluna 1: k = 1
( Gi ) jk = i= ijk
(20)
(21)
Portanto,
( Gi ) jk = i= ijk
(22)
...........................................................................................................................
( G3 I ) r = 0 ,
(23)
em que a raiz de
G3 I = 0 .
(24)
D et i=
0
i= 0
0 = 0
0
Det i=
0
i= 0
0
0
i=
0
i=
= 0
0
(25)
3 + = 2 = 0
As razes so:
=0,
= +=
= = .
(26)
i= 0 0 x2 = ( = 0 ) x2
0
x
0 0 x3
(27)
i=x2 = 0
i=x1 = 0
Normalizando,
0
G
r0 = 0
c
(28)
temos:
G G
r0 r0 = 1
0
0 0 c 0 =1
c
*
(29)
c =1
2
c =1
0
G
r0 = 0 .
1
(30)
i= 0 0 x2 = ( = + = ) x2
0
x
0 0 x3
3
i=x2 = =x1
i=x1 = =x2
0 = =x
3
(31)
ix2 = x1
ix1 = x2
x =0
3
Portanto,
x1
ix1 .
0
(32)
Fazendo x1 = c , temos:
c
ic
0
(33)
10
Normalizando, temos:
G G
r1 r1 = 1
1
c (1 i 0 ) c i = 1
0
*
c 2 (1 + 1) = 1
(34)
c = 1/ 2
Portanto
1
G
r+ = 1/ 2 i .
0
(35)
i= 0 0 x2 = ( = = ) x2
0
x
0 0 x3
(36)
i=x2 = =x1
i=x1 = =x2
0 = =x
3
11
ix2 = x1
ix1 = x2
x =0
3
(37)
ix2 = x1
ix1 = x2
x =0
3
Portanto,
x1
ix1 .
0
(38)
Fazendo x1 = c , temos:
ic
0
(39)
Normalizando, temos:
12
1
c (1 i 0 ) c i = 1
0
*
c2 1 i2 = 1
(40)
c 2 (2) = 1
c = 1/ 2
Portanto,
1
G
r = 1/ 2 i .
0
(41)
=0
0
G
r0 = 0
1
(42)
= +=
1
G
r+ = 1/ 2 i
0
(43)
= =
1
G
r = 1/ 2 i
0
(44)
13
...........................................................................................................................
Demonstrao:
(45)
1
G G
r0 r+ = ( 0 0 1)1/ 2 i = 0
0
(46)
1
G G
r0 r = ( 0 0 1)1/ 2 i = 0
0
(47)
...........................................................................................................................
G3 = i= 1 0 0
0 0 0
(48)
14
0
G
r0 = 0
1
1
G
r+ = 1/ 2 i
0
1 i
1
U=
0 0
2
1 i
1
U =
i
2
0
1
G
r = 1/ 2 i
0
(49)
2
0
(50)
i
2 0
(51)
0
0
1
UU =
0 0
2
1 i
0
1
1
2
i
2
0
0
0 i
2 0
2 0 0
1
UU = 0 2 0
2
0 0 2
(52)
UU = 1
15
1 i
1 0 1 0
i i= 1 0 0 1/ 2 0 0
2 0 0 0 0
1 i
J 3 = 1/ 2 i
0
0
J 3 = ( i= / 2 ) i
0
0
10 0 2
0
i 1 i
0
2 00 0
0
0
J 3 = ( i= / 2 ) 0
0
2 i 2
2
0
(53)
i 2
0
0
i= 2 / 2
0
= 2 / 2 .
J3 = 0
i= 2 / 2 = 2 / 2
(54)
16
J3 I = 0
0
i = 2 / 2
= 2 / 2 = 0
0
i= 2 / 2 = 2 / 2
i = 2 / 2
= 2 / 2
i= 2 / 2 = 2 / 2
+
3
i 2 =2
2
=2
2
=2
2
=2
2
=0
i= 2 / 2 = 2 / 2
=0
=0
3 =2 = 0
( 2 =2 ) = 0
(55)
= +=
= =
(56)
A matriz diagonalizada :
0 0 0
J3 = 0 = 0
0 0 =
(57)
17
(ou G G + n G ).
18
(58)
Problema 3.13
Mostre que as matrizes 3x3 Gi (i = 1, 2,3) , cujos elementos so dados por
( Gi ) jk = i= ijk ,
onde j e k so os ndices das linhas e das colunas, satisfazem as relaes de
comutao de momento angular. Qual o significado fsico (ou geomtrico)
da matriz transformao que conecta Gi as representaes mais usuais 3x3
do operador momento angular J i , com J 3 considerado diagonal. Relacione o
seu resultado ao
G
G
G
V V + n V
Soluo:
Gi , G j = ( Gi )lm ( G j ) ( G j ) ( Gi )mn
ln
mn
lm
...........................................................................................................................
Lembre-se:
l Gi G j n =
l Gi G j n n
l Gi G j n =
l Gi m m G j n n
m
l Gi G j n =
l Gi m m G j n n
...........................................................................................................................
Gi , G j = ( Gi )lm ( G j ) ( G j ) ( Gi )mn
mn
lm
ln
Gi , G j = = 2 ilm jmn jlm imn
ln
Gi , G j = = 2 mil mnj mjl mni
ln
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Para duas permutaes, temos que positivo.
ilm iml mil
jmn mjn mnj
...........................................................................................................................
Gi , G j = = 2 mil mnj mjl mni
ln
Gi , G j = = 2 ( in lj ij ln ) ( jn li ji ln )
ln
...........................................................................................................................
Lembre-se:
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Demonstrao:
I)
mil mnj = in lj ij ln
111111 = 1111 1111
0=0
II)
III)
...........................................................................................................................
5
ln
Gi , G j = = 2 ( il jn in jl )
ln
Gi , G j = = 2 kij k ln
ln
Gi , G j = i= ijk ( i= k ln )
ln
Gi , G j = i= ijk ( Gk )ln
ln
Portanto,
Gi , G j = i= ijk Gk .
G3 = i= 1 0 0 .
0 0 0
...........................................................................................................................
Demonstrao:
ndice i = 3
Linha 2: j = 2
Coluna 1: k = 1
( Gi ) jk = i= ijk
Temos 3 permutaes para :
321 312 132 123
Portanto,
( Gi ) jk = i= ijk
...........................................................................................................................
( G3 I ) r = 0 ,
em que a raiz de
G3 I = 0 .
D et i=
0
i =
Det i=
0
i= 0
0
0
0 =0
i=
0
i=
= 0
0
3 + = 2 = 0
As razes so:
=0,
= +=
= = .
i= 0 0 x2 = ( = 0 ) x2
0
x
0 0 x3
3
i=x2 = 0
i=x1 = 0
Normalizando,
0
G
r0 = 0
c
temos:
G G
r0 r0 = 1
0
0 0 c 0 =1
c
*
c2 = 1
c =1
i= 0 0 x2 = ( = + = ) x2
0
x
0 0 x3
3
i=x2 = =x1
i=x1 = =x2
0 = =x
3
ix2 = x1
ix1 = x2
x =0
3
Portanto,
x1
ix1
0
Fazendo x1 = c , temos:
c
ic
0
Normalizando, temos:
G G
r1 r1 = 1
1
c (1 i 0 ) c i = 1
0
*
c 2 (1 + 1) = 1
c = 1/ 2
Portanto
1
G
r+ = 1/ 2 i
0
10
i= 0 0 x2 = ( = = ) x2
0
x
0 0 x3
3
i=x2 = =x1
i=x1 = =x2
0 = =x
3
ix2 = x1
ix1 = x2
x =0
3
ix2 = x1
ix1 = x2
x =0
3
Portanto,
x1
ix1
0
Fazendo x1 = c , temos:
ic
0
11
Normalizando, temos:
1
c (1 i 0 ) c i = 1
0
*
c2 1 i2 = 1
c 2 (2) = 1
c = 1/ 2
Portanto,
1
G
r = 1/ 2 i
0
=0
= +=
0
G
r0 = 0
1
1
G
r+ = 1/ 2 i
0
12
= =
1
G
r = 1/ 2 i
0
...........................................................................................................................
Demonstrao:
1
G G
r0 r+ = ( 0 0 1)1/ 2 i = 0
0
1
G G
r0 r = ( 0 0 1)1/ 2 i = 0
0
...........................................................................................................................
13
0 1 0
G3 = i= 1 0 0
0 0 0
0
G
r0 = 0
1
1
G
r+ = 1/ 2 i
0
1 i
1
U=
0 0
2
1 i
1
U =
i
2
0
1
G
r = 1/ 2 i
0
2
0
2 0
0
0
1
UU =
0 0
2
1 i
0
1
1
2
i
2
0
0
0 i
2 0
0
2 0 0
1
UU = 0 2 0
2
0 0 2
UU = 1
14
1 i
1 0 1 0
i i= 1 0 0 1/ 2 0 0
1 i
2 0 0 0 0
J 3 = 1/ 2 i
0
0
0
J 3 = ( i= / 2 ) i
0
0
0
10 0 2
0
i 1 i
0
2 0 0 0
0
0
J 3 = ( i= / 2 ) 0
0
2 i 2
2
0
i 2
0
0
i= 2 / 2
0
J3 = 0
= 2 / 2 .
i= 2 / 2 = 2 / 2
15
J3 I = 0
0
i= 2 / 2
= 2 / 2 = 0
0
i= 2 / 2 = 2 / 2
i= 2 / 2
= 2 / 2
i= 2 / 2 = 2 / 2
+
3
i 2 =2
2
=2
2
=2
2
=2
2
=0
i= 2 / 2 = 2 / 2
=0
=0
3 =2 = 0
( 2 =2 ) = 0
= +=
= =
A matriz diagonalizada :
0 0 0
J3 = 0 = 0
0 0 =
16
(ou G G + n G ).
17
Problema 3.14
G
a)
Considere
que J seja o momento angular. Ele pode ser o orbital L , spin
G
G
S , ou o J total . Usando o fato de que J x , J y , J z ( J J x iJ y ) satisfaa as
relaes usuais de comutao de momento angular, prove
G
J 2 = J z2 + J + J =J z .
Soluo:
a) Temos que:
J + J = ( J x + iJ y )( J x iJ y )
J + J = J x2 + iJ y J x iJ x J y + J y2
J + J = J x2 + J y2 i ( J x J y J y J x )
G
J + J = J 2 J z2 i ( J x J y J y J x )
(1)
G
J 2 = J + J + J z2 + i ( J x J y J y J x )
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Atravs da equao (3.1.20), temos:
( J x J y J y J x ) = J x , J y = i=J z .
...........................................................................................................................
(2)
(3)
(4)
jm J + J jm = j ( j + 1)) m 2 + m = 2 .
(5)
= j ( j + 1)) m 2 + m = 2 ,
(6)
= ( j + m)( j m + 1)= 2 .
(7)
ou
c
(8)
Ento,
J jm = c j , m 1
(9)
J jm = c j ,m 1
Problema 3.15
A funo de onda de uma partcula sujeita a um potencial esfericamente
simtrico V (r ) dado por:
G
( x ) = ( x + y + 3z ) f (r ) .
G
Soluo :
a.) Temos que:
G
( x ) = x = ( x + y + 3 z ) f (r ) .
(1)
G
( x ) .
2
2
sen
sen
(2)
(3)
temos:
G
(4)
(
)
[ rf (r )(sen cos + sen sen + 3cos )]
sen 2 2
sen 2 2
rf (r ) sen
1 2
G
(x) =
( cos sen )
2
2
sen
sen 2
(5)
rf (r )
1 2
G
(cos + sen )
(x) =
2
2
sen
sen
e
1
G
1
sen
( x ) =
sen
[ rf (r )( sen cos + sen sen + 3cos ) ]
sen
sen
1
G
rf (r )
sen
( x ) =
sen
( sen cos + sen sen + 3cos )
sen
sen
1
sen
sen
1
sen
sen
1
sen
sen
G
( x ) =
G
( x ) =
G
( x ) =
rf (r )
sen cos cos + sen sen cos 3sen 2
sen
rf (r )
3sen 2 + (cos + sen ) sen cos
sen
rf (r )
6sen cos + (cos + sen )(cos 2 sen 2 )
sen
1
1
G G
G
1
1
G
(cos + sen ) +
x L2 = = 2 rf (r )
( cos + sen ) (cos2 sen2 ) 6 cos
sen
sen
G G
1
x L2 = = 2 rf (r )
( cos + sen ) (1 + cos 2 sen 2 ) 6 cos
sen
G
G
1
G G2
x L = 2= 2 rf (r ) [ sen cos + sen sen + 3cos ]
G G
G
x L2 = 2= 2 ( x )
ou
G
G
L2 ( x ) = 2= 2 ( x )
G
G
L2 ( x ) = 1(1 + 1)= 2 ( x )
G
G
L2 ( x ) = l (l + 1)= 2 ( x )
(8)
G
(9)
...........................................................................................................................
3
3 z
cos =
.
4
4 r
(10)
Isolando z , temos:
z=r
4 0
Y1 .
3
(11)
3
3
3
sen ei =
sen ( cos + isen ) =
( sen co + isen sen )
8
8
8
(12)
3
3
3
=
sen e i =
sen ( cos isen ) =
( sen co isen sen )
8
8
8
Como
( x + iy ) =
r
( x iy )
r
(13)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
(14)
...........................................................................................................................
temos:
Y1+1 =
1
1
3 ( x + iy )
8
r
.
3 ( x iy )
8
(15)
Isolando x e y , temos:
x=r
2 1
Y1 Y1+1
3
2 1
y = ir
Y1 + Y1+1
3
(16)
( x ) = ( x + y + 3z ) f (r )
(17)
considerando que
x=r
2 1
Y1 Y1+1
3
2 1
y = ir
Y1 + Y1+1
3
4 0
z=r
Y1
3
(18)
como:
G
( x ) = ( x + y + 3z ) f (r )
G
2 1
2 1
4 0
Y1 Y1+1 + ir
Y1 + Y1+1 + 3r
Y1 )
3
3
3
2 1
2 1
2 2 0
Y1 Y1+1 + i
Y1 + Y1+1 + 3
Y1 ) .
3
3
3
( x ) = f (r )(r
( x ) = rf (r )(
(x) = r
2
f (r ) 3 2Y10 + Y11 Y1+1 + iY11 + iY1+1
3
2
f (r ) 3 2Y10 + (1 + i ) Y11 + ( i 1) Y1+1
3
(x) = r
(19)
Temos que a parte do estado que depende dos valores de m pode ser escrito
na seguinte forma:
= N 3 2 l = 1, m = 0 + (1 + i ) l = 1, m = 1 + (1 i ) l = 1, m = 1 .
(20)
2
N 3 2
+ (1 + i ) + (1 i ) 2 = 1
(18 + 2 + 2 ) = 1
N=
(21)
1
22
Ou seja,
=
1
3 2 l = 1, m = 0 + (1 + i ) l = 1, m = 1 + (1 i ) l = 1, m = 1 .
22
(22)
Ento,
P ( m = 0 ) = l = 1, m = 0
P ( m = +1) = l = 1, m = +1
P ( m = 1) = l = 1, m = 1
1
9 x2 9
3 2 =
=
22 11
22
2
1
2
1
(1 i ) =
= .
22 11
22
1
2
1
(1 + i ) =
=
22 11
22
(23)
c.) Se E ( x ) uma autofuno de energia, ento ela pode ser usada para
resolver a equao de Schrdinger (2.4.11):
=2 2
G
G
G
u E ( x ) + VuE ( x ) = EuE ( x ) .
2m
(24)
2 G
1 G G
=
x
x 2 2 x L2
2 x +
=r
r r
2m
r
(25)
G
2
=2 2
2
L2
uE 2 2
uE = 2 uE +
=r
r r
2m
r
temos:
L2
=2 2
G 2
G
G
G
G
G
E ( x ) + V ( r ) E ( x ) = E E ( x )
x
x
+
(
)
(
)
E
2 E
2 2
2m r
r r
=r
(26)
2 d
2
=2 m d 2
G
rf ( r ) 2 rf ( r ) + V ( r ) rf ( r ) Yl m = Erf ( r ) Yl m
Yl 2 rf ( r ) +
2m
r dr
r
dr
Isolando V (r ) , temos:
1 =2 d
2
2
V (r ) = E +
[ f (r ) + rf '(r )] + [ f (r ) + rf '(r )] f (r )
rf (r ) 2m dr
r
r
2
1 = d
V (r ) = E +
[ f (r ) + rf '(r )] + 2 f '(r )
rf (r ) 2m dr
1 =2
V (r ) = E +
[ f '(r ) + f '(r ) + rf ''(r ) + 2 f '(r )]
rf (r ) 2m
V (r ) = E +
= 2 rf ''(r ) + 4 f '(r )
2m
rf (r )
(27)
Problema 3.16
Uma partcula em um potencial esfericamente simtrico conhecida estar
G
em um autoestado de L2 e Lz com autovalores = 2l (l + 1) e m= ,
respectivamente. Prove que os valores esperados entre os estados lm
satisfazem
Lx = Ly = 0 ,
l (l + 1)= 2 m 2 = 2
.
=
2
L = L
2
x
2
y
Soluo:
Temos que:
1
( L+ + L )
2
.
i
Ly = ( L L+ )
2
Lx =
(1)
( j m )( j + m + 1)=
j, m + 1
.
J j, m =
( j + m )( j m + 1)=
(2)
j, m 1
Logo:
Lx = j , m Lx j , m =
1
1
j , m ( L+ + L ) j , m = j , m ( L+ ) j , m + j , m ( L ) j , m = 0
2
2
L2x =
(4)
L2x = j , m L2+ + L2 + L+ L + L L+ j , m
4
1
1
L2x =
j , m L+ L j , m +
j , m L L+ j , m
4
4
1
1
L2x =
j , m L+ L j , m +
j , m L L+ j , m
4
4
1
L2x = ( j + m )( j m + 1) = 2 + ( j m )( j + m + 1) = 2
4
=2 2
2
Lx =
j jm + j + mj m 2 + m + j 2 + jm + j mj m 2 m
4
=2
2 j 2 2m 2 + 2 j
L2x =
4
j 2 m2 + j =2
2
Lx =
2
(5)
(6)
2
x
[(l
+ l m2 =2
2
l (l + 1) m 2 = 2
=
2
L2x =
(7)
L2y =
(8)
1
L2y = j , m L2+ L2 + L+ L + L L+
4
1
1
L2y =
j , m L+ L j , m +
j, m L L+
4
4
j, m
j, m
(9)
L2y = L2x
Interpretao Semi-clssica.
Conhecemos que
G
L2 lm = = 2 l (l + 1) lm ,
(10)
e,
L2z lm = = 2 m 2 lm .
(11)
(12)
e,
L2z = m 2 = 2 .
(13)
(14)
G
1 2
1
= l (l + 1) m 2 + = 2 l (l + 1) m 2 + m 2 = 2 = l (l + 1)= 2 = L2
2
2
Problema 3.17
Suponha que um valor de l semi-inteiro, digo , fosse permitido para o
momento angular. A partir de
L+Y1/ 2,1/ 2 ( , ) = 0 ,
Soluo:
A partir da (3.6.13), temos para L+ :
L+ = i=e + i +i
cot
.
Y1/2,1/2 ( , ) e 2 sen
i
a partir da equao
L+Y1/2,1/2 ( , ) = 0 .
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Para o caso m = l , temos:
L+ l , l = 0
ou
i=ei i
cot
n l , l = 0
Considerando que
n l , l = Yl l ( , ) ,
Yl l
Y l
+ i cot l = 0
Yl l
Y l
= i cot l
Considerando que
Yl l ( , ) = T ( ) R ( ) = eil R ( ) ,
temos:
Yl l
Yl l
= i cot
R( )
eil
= i cot R( )
e
il
R ( )
= i cot R( )ileil
R( )
= i cot R( )il
eil
R ( ) = senl
cot d = ln ( sen ) .
Portanto,
Yl l ( , ) = eil senl ,
.
i
Y1/2,1/2 ( , ) e 2 sen
...........................................................................................................................
3
i 2
i cot e sen
i 2
i2
i
=
Y1/2,1/2 ( , ) = i=e i i
e
sen
i
e
cot
+
e sen
i 1 cos
i i
Y1/2,1/2 ( , ) = =e 2
+ i=e i cot e 2 sen
2
2 sen
i 1 cos
cos i i 2
+ i=e i
Y1/2,1/2 ( , ) = =e 2
e
2 sen
sen 2
i 1 cos
1 cos
+
Y1/2,1/2 ( , ) = =e 2
2 sen 2 sen
Y1/2,1/2 ( , ) = =e
cos ( sen )
1/2
.
i=e i i
cot
Y1/2,1/2 ( , ) = 0
i
2
f ( ) ,
sen
i2
i = e i
cot
e f ( ) = 0
i
i2
i
f
i
e
f
cot
i=e i e 2 i
+
=
( )
e = 0
( )
i 3
f
i
+ i=e 2 cot f = 0
2
f 1
+ cot f = 0
2
=e
i 3
2
ou
f = ( sen )
1/2
cos ( sen )
1/2
Problema 3.18
Considere um autoestado do momento angular orbital l = 2, m = 0 . Suponha
que este estado seja rotacionado por um ngulo em torno do eixo- y .
Encontre a probabilidade para o novo estado ser achado em m = 0 , 1 e 2 .
(Os harmnicos esfricos para l = 0 , 1 e 2 dados no Apndice A podem ser
teis.)
Soluo :
m'
= Dm( l,0) .
*
4
Yl m ( , )
.
= , =
(2l + 1)
(2)
=
D00
2
4 0*
Y2 ( , 0)
5
5
3cos 2 1 .
16
Substituindo, temos:
(2) 2
00
4
=
5
4 5
3cos 2 1
5 16
2
1
= 3cos 2 1
4
(2)
=
D00
2
(2)
D00
5
3cos 2 1
16
=
D(2)
10
2
4 1*
Y2 ( , 0)
5
Y21 =
Substituindo, temos:
(2) 2
10
4
15
=
( sen cos ) e i
5
8
4 15
2
( sen cos )
5 8
3
2
= ( sen cos )
2
D(2)
=
10
2
D(2)
10
=
D(2)
20
2
4 2*
Y2 ( , 0)
5
15
sen 2 e 2i .
32
Substituindo, temos:
D
( 2) 2
20
D( 220)
D
( 2) 2
20
D( 220)
4
=
5
15
sen 2 e 2i
32
4 15
sen 2
5 32
2
3
= sen 2
8
3
= sen 4
8
Podemos agora mostrar que a probabilidade total somada sobre m ' deve ser
unitria. Considerando,
1
3cos 2 1
4
3
2
( sen cos )
2
m=0
D00(2) =
m = 1
=
D(2)
10
m = 2
D( 220)
3
sen 4
8
temos:
2
(2)
(2)
(2)
P = D00(2) + D+(2)
10 + D10 + D+20 + D20
2
1
3
3
2
3cos 2 1 + 2 ( sen cos ) + 2 sen 4
4
2
8
1
3
P = 9 cos 4 + 1 6 cos 2 + 3sen 2 cos 2 + sen 4 .
4
4
9
1 6
3
P = cos 4 + cos 2 + 3sen 2 cos 2 + sen 4
4
4 4
4
9
1 6
3
P = cos 4 + cos 2 + 3sen 2 1 sen 2 + sen 4
4
4 4
4
P=
9
1 6
3
cos 4 + cos 2 + 3sen 2 3sen 4 + sen 4
4
4 4
4
9
1
6
9
P = cos 4 + cos 2 + 3sen 2 sen 4
4
4 4
4
9
1
6
9
P = cos 4 + cos 2 + 3(1 cos 2 ) (1 cos 2 ) 2
4
4 4
4
9
1
6
9
P = cos 4 + cos 2 + 3 3cos 2 (1 + cos 4 2 cos 2 )
4
4 4
4
1 6
9 9
9
9
P = cos 4 + cos 2 + 3 3cos 2 cos 4 + cos 2
4 4
4 4
2
4
1 6
9 9
P = cos 2 + 3 3cos 2 + cos 2
4 4
4 2
9 6
9
1
P = + 3 + 3 + cos 2
4 4
2
4
P =1
P=
Problema 3.19
Qual o significado fsico dos operadores
K + a+ a
K a+ a
( n+ + 1)( n + 1)
n+ + 1, n + 1
(1)
e
K n+ , n = a+ a n+ , n = n+ n n+ 1, n 1
(2)
n+ + n
2
(3)
n+ n
,
2
(4)
e
m=
e tambm que
n+ , n j, m .
(5)
(( j + m + 1)(( j m + 1)
j + 1, m
(6)
e
K j, m
(( j + m )(( j m )
j 1, m
(7)
n+ + n
onde n+ + n correspondem ao numero total de partculas de
2
spin .
Os elementos da matriz destes dois operadores so dados por:
j ' , m' K + j , m =
(8)
j ' , m' K j , m =
( j + m )( j m ) j ', j 1 m ',m
(9)
Problema 3.2
Considere uma matriz 2 2 definida por
U=
a0 + i ia
,
a0 i ia
(1)
( )
U = A A
...........................................................................................................................
Lembre-se:
A = A*
...........................................................................................................................
Ento, temos para UU a seguinte expresso:
( )
UU = A A
A1 A = A AA
A ,
(2)
ou
UU = A
1
A = 1
2
2
a + a + a2 + a3
2
0
(3)
2
1
...........................................................................................................................
Lembre-se:
( XY )
= YX
( )
U = A A
( )
= A
A = A1 A
...........................................................................................................................
Da mesma forma, podemos mostrar tambm que U U = 1 .
( )
U U = A1 A A A
(4)
( )
U U = ( A A) A ( A )
U U = A1 A A A
(5)
U U = 1
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Calculando AA :
AA = ( a0 + i ia )( a0 i ia )
AA = a02 a0 ( i ia ) + ( i ia ) a0 i 2 ( ia )
AA = a02 + a
Calculando A A :
A A = ( a0 i ia )( a0 + i ia )
A A = a02 + a0 ( i ia ) ( i ia ) a0 i 2 ( ia )
A A = a02 + a
...........................................................................................................................
Ou seja, provamos que U unitrio.
i 0
0 1
1 0
1 =
1 0
0 1
2 =
3 =
a = a1i + a2 j + a3 k
( .a )
=a
(3.2.41)
...........................................................................................................................
Primeiramente:
ia =
a3
a1 + ia2
a1 ia2
,
a3
(6)
ento
a + ia3
A = a0 + i ia = 0
ia1 a2
ia1 + a2
a0 ia3
(7)
a ia3
A = a0 i ia = 0
ia1 + a2
a ia3
A 1 = 0
ia1 a2
ia1 a2
a0 + ia3
(8)
ia1 + a2
a0 + ia3
(9)
...........................................................................................................................
Lembrar:
AT = A1
...........................................................................................................................
(10)
enquanto que:
Det A ( A )
) = DetA Det ( A
) = 1,
(11)
)e
Det A ( A )
) , so iguais.
Det A 1 =
( )
Det A
1
a + a + a22 + a32
2
0
(12)
2
1
Ento:
DetU = Det A( A ) 1 = DetADet ( A ) 1 = 1 ,
portanto U unimodular.
(13)
b. Desde que
AA = A A = a02 + a12 + a22 + a32 = 1
(14)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
AA = ( a0 + i ia )( a0 i ia )
AA = a02 a0 ( i ia ) + ( i ia ) a0 i 2 ( ia )
AA = a02 + a
...........................................................................................................................
temos que:
U = A ( A )
U=
U=
A A
A A
A2
(15)
2
1 a0 a + 2ia0 a3
U=
2a0 a2 + 2ia0 a1
2a0 a2 + 2ia0 a1
2
2
a0 a 2ia0 a3
...........................................................................................................................
Demonstrao:
a + ia3
A= 0
ia1 a2
ia1 + a2
a0 ia3
A =
2a a + 2ia a a 2 a 2 2ia a
0 2
0 1
0
0 3
Elemento 1.1:
E11 = ( a0 + ia3 )( a0 + ia3 ) + ( ia1 + a2 )( ia1 a2 )
) (
...........................................................................................................................
b
a
2a0 a2 + 2ia0 a1
2a0 a2 + 2ia0 a1
2
2
a0 a 2ia0 a3
(16)
Re(a) = cos
2
Im(a) = nz sen
2
(17)
Re(b) = n y sen
2
Im(b) = nx sen
2
(18)
(a
=
2
0
a2
(19)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Considerando que:
Re(a ) = cos
2
Re(a ) =
a02 a
temos:
cos
(a
=
2
0
...........................................................................................................................
sen
2a0 a
(20)
nx =
a1
a
(21)
ny =
a2
a
(22)
nz =
a3
a
(23)
Problema 3.20
Adicione momento angular j1 = 1 e j2 = 1 para formar os estados j = 2 , 1 e 0 .
Use um ou outro mtodo, do operador escada ou da relao de recurso, e
expresse todos autokets { j, m} (nove) em termos de j1 j2 ; m1m2 . Escreva sua
resposta como
j = 1, m = 1 =
1
1
0 + ,...,
+0
2
2
Soluo:
Vamos adicionar momento angular com j1 = 1 e j2 = 1 para formar estados
com valores para o momento angular total igual a j = 2,1, 0 .
...........................................................................................................................
Lembre-se:
G
(3.7.38)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
A dimensionalidade do espao dada por:
N = (2 j1 + 1)(2 j2 + 1)
(3.7.40)
(1)
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Da seo relativa a adio de momento angular (seo 3.7 - pgina 205),
podemos expandir um ket qualquer G correspondente a um estado de spin
arbitrrio em termos dos autokets de S 2 e S z ou dos autokets de S1z e S2 z .
Os autovalores associados aos operadores acima so:
G
G G
S 2 = S1 + S2
s ( s + 1)= 2
S z = ( S1Z + S2 z )
m=
S1z
m1=
S2 z
m2 =
(2)
(3)
II)
s = 0, m = 0 .
(4)
1
s = 0, m = 0 =
( + +
2
(5)
(6)
m1 , m2
(7)
1
1
+0
0+
2
2
(8)
1
1
m1 = 1, m2 = 0
m1 = 0, m2 = 1
2
2
(9)
ou
j = 1, m = 1 =
...........................................................................................................................
Considerando
j1 = 1
m1 = 1
(10)
,
j2 = 1
m2 = 1
(11)
ou
j = 2, m = 2 = m1 = 1, m2 = 1
(12)
j = 2, m = 2 = .
ou
j = 2, m = 2 = m1 = 1, m2 = 1
(13)
(14)
( j + m )( j m + 1)
j, m 1 ,
(3.5.40)
isto ,
j = 2, m = 1 =
1
( 0 + + +0
2
).
(16)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Considerando a equao (3.5.40),
J j, m =
( j + m )( j m + 1)
j, m 1 ,
(3.5.40)
( j + m )( j m + 1)
J j = 2, m = 2 =
j = 2, m = 1 =
( 2 + 2 )( 2 2 + 1)
j = 2, m = 1 = 4 j = 2, m = 1
( J1 + J 2 )
j1 = 1, j2 = 1; m1 = 1, m2 = 1 = ( J1 + J 2 ) + + = J1 + + + J 2 + + = a1 0 + + a2 +0
Calculando a constante a1 :
J1 + + = a1 0 +
(19)
( j1 + m1 )( j1 m1 + 1)
0+ =
(1 + 1)(1 1 + 1)
0+ = 2 0+
(20)
fornecendo a1 = 2 .
Da mesma forma, podemos calcular a2 , e mostrar tambm que a2 = 2 .
...........................................................................................................................
Agora
J j = 2, m = 1 = 6 j = 2, m = 0 = ( J1 + J 2 )
1
( 0 + + +0 ) = + + 2 00 + + .
2
...........................................................................................................................
Demonstrao:
( j + m )( j m + 1)
J j, m =
j, m 1 ,
(3.5.40)
Aplicando
1
1
( c1 + + c2 00 + c3 00 + c4 + ) .
( 0 + + +0 ) =
2
2
( J1 + J 2 )
(22)
CLCULO DE c1
Devemos considerar que j1 = 1 e m1 = 0 .
Calculando temos:
J1 0 + = J1 m1 = 0, m2 = +1 = ( j1 + m1 )( j1 m1 + 1) + =
(1 + 0 )(1 0 + 1)
+ = 2 +
com
c1 = 2 .
(24)
CLCULO DE c2
Devemos considerar que j1 = 1 e m1 = +1 .
Calculando temos:
J1 +0 = J1 m1 = +1, m2 = 0 = ( j1 + m1 )( j1 m1 + 1) 00 =
(1 + 1)(1 1 + 1)
00 = 2 00
com
c2 = 2 .
(26)
6
CLCULO DE c3
Devemos considerar que j2 = 1 e m2 = +1 .
Calculando temos:
J 2 0 + = J 2 m1 = 0, m2 = +1 = ( j2 + m2 )( j2 m2 + 1) 00 =
(1 + 1)(1 1 + 1)
00 = 2 00
com
c3 = 2 .
(28)
CLCULO DE c4
Devemos considerar que j2 = 1 e m2 = 0 .
Calculando temos:
J 2 +0 = J 2 m1 = +1, m2 = 0 = ( j2 + m2 )( j2 m2 + 1) + =
(1 + 0 )(1 0 + 1)
+ = 2 +
com
c4 = 2 .
(30)
...........................................................................................................................
Ento
j = 2, m = 0 =
1
( + + 2 00 + + ) .
6
(31)
Tambm,
J j = 2, m = 0 = 6 j = 2, m = 1 =
1
6
2 0 + 2 2 0 + 2 2 0 + 2 0 .
Portanto,
j = 2, m = 1 =
1
( 0 + 0 ) .
2
(33)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
J j, m =
( j + m )( j m + 1)
j, m 1 ,
(3.5.40)
(34)
CLCULO DE b1
Devemos considerar que j = 2 e m = 0 .
Calculando temos:
J j = 2, m = 0 = ( j + m)( j m + 1) j = 2, m = 1 = (2 + 0)(2 0 + 1) j = 2, m = 1 = 6 j = 2, m = 1
com
b1 = 6 .
(36)
1
J1 + + 2 J1 00 + J1 + + J 2 + + 2 J 2 00 + J 2 +
6
1
j = 2, m = 0 =
( 2 J1 00 + J1 + + J 2 + + 2 J 2 00 )
6
1
j = 2, m = 0 =
( 2 g1 0 + g2 0 + g3 0 + 2 g4 0 )
6
J j = 2, m = 0 =
J
1
( + + 2 00 + +
6
CLCULO DE g1
Devemos considerar que j1 = 1 e m1 = 0 .
Calculando temos:
J1 00 = g1 0 = (1 + 0)(1 0 + 1) 0 = 2 0
(38)
com
g1 = 2 .
(39)
CLCULO DE g 2
Devemos considerar que j1 = 1 e m1 = 1 .
Calculando temos:
J1 + = g 2 0 = (1 + 1)(1 1 + 1) 0 = 2 0
(40)
com
g2 = 2 .
(41)
CLCULO DE g3
Devemos considerar que j2 = 1 e m2 = 1 .
Calculando temos:
J 2 + = g3 0 = (1 + 1)(1 1 + 1) 0 = 2 0
(42)
com
g3 = 2 .
(43)
CLCULO DE g 4
Devemos considerar que j2 = 1 e m2 = 0 .
Calculando temos:
J 2 00 = g 4 0 = (1 + 0)(1 0 + 1) 0 = 2 0
(44)
com
g4 = 2 .
(45)
J j = 2, m = 0 =
J
J
(
(
)
(46)
3 2
( 0 + 0 )
6
3
j = 2, m = 0 =
( 0 + 0 )
3
J j = 2, m = 0 =
J
No entanto,
J j = 2, m = 0 = 6 j = 2, m = 1 =
3
( 0 + 0
3
3
( 0 + 0 )
6 3
3
j = 2, m = 1 =
( 0 + 0 )
18
3
j = 2, m = 1 =
( 0 + 0 )
32 2
1
j = 2, m = 1 =
( 0 + 0 )
2
j = 2, m = 1 =
)
(47)
...........................................................................................................................
10
(48)
(49)
Desde que
j = 2, m = 1 j = 1, m = 1 = 0
(50)
(51)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Temos:
j = 1, m = 1 = a 0 + + b +0
(52)
e
j = 2, m = 1 =
1
( 0 + + +0
2
j = 2, m = 1 =
1
( +0 + 0 +
2
(53)
a
b
0+ + 0+
+0 = 0
2
2
a
b
+0 0 + +
0 + +0 = 0
2
2
(54)
a+b = 0
...........................................................................................................................
11
1
( +0 0 + ) .
2
(55)
Aplicando agora
J = J1 + J 2
(56)
j = 1, m = 0 =
(57)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Vamos agora aplicar
J j, m =
( j + m )( j m + 1)
j, m 1
(3.5.40)
a equao
j = 1, m = 1 =
1
( +0 0 + ) .
2
(58)
Temos:
1
+0 0 + )
J j = 1, m = 1 = J
(
2
j = 1, m = 0 =
j = 1, m = 0 =
j = 1, m = 0 =
1
( J1 + J 2 ) ( +0 0 + )
2
1
J1 +0 J1 0 + + J 2 +0 J 2 0 +
2
1
d1 00 d 2 + + d3 + d 4 00
2
12
(59)
CLCULO DE d1
Devemos considerar que j1 = 1 e m1 = +1 .
Calculando temos:
J1 +0 = J1 m1 = +1, m2 = 0 = ( j1 + m1 )( j1 m1 + 1) 00 =
(1 + 1)(1 1 + 1)
00 = 2 00
com
d1 = 2 .
(61)
CLCULO DE d 2
Devemos considerar que j1 = 1 e m1 = 0 .
Calculando temos:
J1 0 + = J1 m1 = 0, m2 = +1 = ( j1 + m1 )( j1 m1 + 1) + =
(1 + 0 )(1 0 + 1)
+ = 2 +
com
d2 = 2 .
(63)
CLCULO DE d3
Devemos considerar que j2 = 1 e m2 = 0 .
Calculando temos:
J 2 +0 = J 2 m1 = 1, m2 = 0 = ( j2 + m2 )( j2 m2 + 1) + =
(1 + 0 )(1 0 + 1)
+ = 2 +
com
d3 = 2 .
(65)
13
CLCULO DE d 4
Devemos considerar que j2 = 1 e m2 = +1 .
Calculando temos:
J 2 0 + = J 2 m1 = 0, m2 = +1 = ( j2 + m2 )( j2 m2 + 1) 00 =
(1 + 1)(1 1 + 1)
00 = 2 00
com
d4 = 2 .
(67)
Falta
1
2
(68)
j = 1, m = 0 = + +
...........................................................................................................................
E similarmente, temos:
j = 1, m = 1 =
1
( 0 0 ) .
2
(69)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Vamos agora aplicar
J j, m =
( j + m )( j m + 1)
j, m 1
(3.5.40)
14
a equao
j = 1, m = 0 =
1
( + + ).
2
(70)
Temos:
1
J j = 1, m = 0 = J
+ + )
(
2
j = 1, m = 1 =
j = 1, m = 1 =
j = 1, m = 1 =
1
( J1 + J 2 ) ( + + )
2
.
1
J1 + J1 + + J 2 + J 2 +
2
(71)
1
e1 0 J1 + + J 2 + e2 0
2
1
j = 1, m = 1 =
e1 0 e2 0
2
CLCULO DE e1
Devemos considerar que j1 = 1 e m1 = +1 .
Calculando temos:
J1 + = J1 m1 = +1, m2 = 1 = ( j1 + m1 )( j1 m1 + 1) 0 =
(1 + 1)(1 1 + 1)
0 = 2 0
com
e1 = 2 .
(73)
CLCULO DE e2
Devemos considerar que j2 = 1 e m2 = +1 .
Calculando temos:
15
J 2 + = J 2 m1 = 1, m2 = +1 = ( j2 + m2 )( j2 m2 + 1) 0 =
(1 + 1)(1 1 + 1)
0 = 2 0
com
e2 = 2 .
(75)
j = 1, m = 1 = 0 0
(76)
...........................................................................................................................
(77)
(78)
e ortogonalidade para
j = 1, m = 0
(79)
j = 2, m = 0 .
(80)
16
j = 0, m = 0 =
1
( + 00 + + ) .
3
(81)
j=0
1
( + 00 + +
3
j = 0, m = 0 =
(74)
j =1
j = 1, m = 1 =
1
( +0 0 +
2
j = 1, m = 0 =
1
( + +
2
(57)
1
( 0 0
2
(69)
j = 1, m = 1 =
(55)
j=2
j = 2, m = 2 = + +
j = 2, m = 1 =
j = 2, m = 0 =
1
( 0 + + +0
2
(12)
(16)
1
( + + 2 00 + +
6
17
(31)
j = 2, m = 1 =
1
( 0 + 0
2
(33)
j = 2, m = 2 =
(13)
18
Problema 3.21
a. Calcule
j
m = j
( j)
d mm
' ( ) m
2
m = j
d m( j' m) ( ) =
2
1
1
j ( j + 1) sen 2 + m '2 3cos 2 1 .
2
2
[Dica: Isto pode ser provado de muitas maneiras. Voc pode, por exemplo,
examinar as propriedades rotacionais de J z2 usando a linguagem do tensor
esfrico (irredutvel).]
Soluo:
a. Primeiramente, vamos relembrar as equaes (3.5.50) e (3.5.51):
iJ y
iJ z
iJ z
Dm( j' m) ( , , ) = j , m ' exp
exp
exp
j, m
=
=
=
(3.5.50)
iJ y
Dm( j' m) ( , , ) = e i( m ' + m ) j , m ' exp
j, m
=
e
iJ y
d m( j' m) ( ) = j , m ' exp
j, m
=
(3.5.51)
(1)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
(3.10.15)
q '= k
( k )*
qq '
( R)Tq('k ) .
(3.10.22a)
...........................................................................................................................
(1)* 1
0q ' q '
q'
jm ' =
*
1
1/2
jm ' D00(1) ( R )J z jm ' = ( 4 / 2l + 1) Y10 ( = , = 0 ) m ' = m 'cos
=
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Da equao (3.6.52) temos:
Dm( l0) ( , , = 0 ) =
Y10 =
4
Yl m*
(2l + 1)
= , =
(3.6.52)
3
cos
4
(3.10.16)
...........................................................................................................................
m = j
( j)
d mm
' ( ) m = m 'cos ,
2
(4)
ou
2
2
1 ( j)
1 ( j)
d 1/2 m ' ( ) + d1/2
m ' ( ) = m 'cos
2
2
(5)
2
2
1 (1/2)
1 (1/2)
d 1/2 m ' ( ) + d1/2
m ' ( ) = m 'cos
2
2
(6)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Relembrando a equao (3.5.52):
d (1/2)
cos sen
2
2
.
=
sen cos
2
2
(3.5.52)
...........................................................................................................................
Temos dois casos a considerar:
I)
caso m ' = 1/ 2 :
2
2
1 (1/2)
1 (1/2)
1
d 1/2,1/2 ( ) + d1/2,1/2
( ) = c os
2
2
2
(7)
d (1/2)
m '=1/2
m '=+1/2
m=1/2 cos
sen
2
2 ,
=
2
2
(8)
temos finalmente:
1
1
1
cos 2 sen 2 = cos
2
2 2
2 2
.
2
2
sen
= cos
cos
2
2
(9)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
cos( A + B) = cos A cos B senAsenB
Para A = B =
(10)
, temos:
cos + = cos cos sen sen
2
2
2
2
2 2
cos = cos
sen
(11)
...........................................................................................................................
caso m ' = 1/ 2 :
II)
2
2
1 (1/2)
1 (1/2)
1
d 1/2,1/2 ( ) + d1/2,
c os
1/2 ( ) =
2
2
2
(12)
1
1
1
sen 2 cos 2 = cos
2
2
2
2
(13)
(14)
(3.5.51)
com = = 1 , temos:
d m( j' m) ( ) = jm ' e
i J y
jm .
(15)
Agora
j
m = j
m 2 d m( j' m) ( ) =
2
jm ' e
i J y
jm jm e
m = j
i J y
jm '
(16)
jm ' e
i J y
m = j
J z2 jm jm e
i J y
jm ' = jm ' e
i J y
J z2 e
i J y
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Se ns examinarmos as propriedades rotacionais de J z2 usando a linguagem
do tensor esfrico, encontramos:
J z2 =
1 G2
J + Y0(2) ,
3
(18)
(19)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
e
i J y
J z2 e
i J y
= D( R) J z2 D ( R)
(20)
...........................................................................................................................
com
D( R)Y0(2) D ( R) =
k '=2
(2) (2)
k '0 k '
q ' = k ' = 2
(21)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
D ( R )Tq( k ) D ( R ) =
( k )*
qq '
q '= k
( R )Tq('k ) .
(3.10.22a)
Tq( k ) = Yl m= k= q
(3.10.15)
D( R)Tq( k ) D( R) =
(k )
q 'q
q '= k
( R )Tq('k ) .
(3.10.22b)
...........................................................................................................................
Portanto, a equao
j
m = j
( j)
m'm
( )
jm ' e
i J y
jm
jm e
i J y
jm '
(22)
i J y
m = j
com
j
jm ' e
i J y
m = j
J z2 jm
jm e
i J y
jm ' = jm ' e
i J y
J z2 e
juntamente com
D ( R ) J z2 D ( R ) =
1 G2 1
J + D ( R )Y0(2) D ( R)
3
3
(24)
2
1 G 1
2
1G
1
1 G 1
m = j
m = j
m = j
( j)
m'm
( )
1
1 2
= j ( j + 1) + jm ' Dk(2)'0 Yk(2)
jm '
'
3
3 k '=2
( 3cos
=
1)
(28)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
d 00(l ) ( )
=0
= Pl (cos )
(3.6.53)
iJ y
iJ z
Dm( j' m) ( , , ) = j , m ' exp
exp
=
=
iJ z
exp
j, m
=
(3.5.50)
iJ y
Dm( j' m) ( , , ) = e i( m ' + m ) j , m ' exp
j, m
=
iJ y
d m( j' m) ( ) = j , m ' exp
j, m
=
(3.5.51)
...........................................................................................................................
Portanto, temos:
dm 'm( j ) ( ) =
G
1
1
j ( j + 1) + jm ' D00(2) 3 J z2 J 2
3
3
dm 'm( j ) ( ) =
G
1
1
(2) 2
j ( j + 1) + jm ' D00(2) J z2 jm ' jm ' D00
J jm '
3
3
dm 'm( j ) ( ) =
1
j ( j + 1)
(2)
j ( j + 1) + m '2 jm ' D00
jm '
jm ' D00(2) jm '
3
3
m = j
j
m = j
j
m = j
m = j
dm 'm
( j)
( )
jm '
3cos 2 1
3cos 2 1
1
j ( j + 1)
2
= j ( j + 1) + m ' jm '
jm '
jm '
jm '
3
2
3
2
m = j
j
m = j
dm'm
( j)
( )
dm 'm( j ) ( ) =
2
j ( j + 1)
1
3
1
3 j ( j + 1)
j ( j + 1) + m '2 cos 2 m '2
cos 2 +
3
2
2
2
3
6
2
j ( j + 1) m '2
3 j ( j + 1)
1
2
( j)
m
d
j
j
=
(
+
1)
+
+
3cos 2 1
(1 sen 2 )
(
)
m'm
3
6 2
2
3
m = j
m = j
dm'm
( j)
( )
1
m '2
1
= j ( j + 1) +
3cos 2 1 j ( j + 1)(1 sen 2 )
2
2
2
m2 dm 'm( j ) ( ) =
m '2
1
3cos 2 1 + j ( j + 1) sen 2
2
2
m2 dm 'm( j ) ( ) =
1
m '2
j ( j + 1) sen 2 +
3cos 2 1
2
2
m = j
m = j
3cos 2 1
3cos 2 1
j ( j + 1)
1
2
jm '
jm '
jm '
= j ( j + 1) + m ' jm '
3
2
3
2
Problema 3.22
a. Considere um sistema com j = 1 . Explicitamente escrevemos
j = 1, m ' J y j = 1, m
J
1 i y
Jy
sen (1 cos ) .
1
cos
d ( j =1) ( ) =
sen
2
1
1
(1 cos )
sen
2
2
1
(1 cos )
2
sen .
2
1
(1 + cos )
2
Soluo:
a. Vamos considerar a matriz
D( , , ) = Dz ( ) Dy ( ) Dz ( ) ,
iJ y
Dm( j' m) ( , , ) = e i ( m ' + m ) j , m ' exp
j, m
( J+ J ) ,
2i
...........................................................................................................................
Demonstrao:
J + = J x + iJ y
J = J x iJ y
(J+ J )
2i
...........................................................................................................................
Portanto,
j ' m ' J y j, m =
1
j ' m ' J + j , m j ' m ' J j , m
2i
para obter
j, m ' J y j, m =
j ( j + 1) m(m + 1) jm ' j , m + 1
2i
j, m ' J y j, m =
j ( j + 1) m(m 1) jm ' j , m 1
J y ( j =1)
m =0
m =1
m =1
0 m '=1
0 2i
= 2i
2i m '=0
0
2
2i
0 m '=1
0
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Elemento 12 (linha 1, coluna 2), ou seja,
m=0
m' =1
para
j =1.
Temos:
j, m ' J y j, m =
1,1 J y 1, 0 =
2i
1,1 J y 1, 0 =
2i
1,1 J y 1, 0 =
1(1 + 1) 0(0 + 1)
2i
1,1 J y 1, 0 =
2
2i
1,1 J y 1, 0 = 2i
2
...........................................................................................................................
J y( j =1)
.
=
...........................................................................................................................
Demonstracao :
(J
(J
(J
(J
( j =1)
( j =1)
( j =1)
)
)
( j =1) 2
0 2i
0 0 2i
0
0
0
= 2i
2i 2i
2i
2
2
0
0
2
i
0
2
i
0
2
2
2i
0
2i
2
2
0
= 0
4i
4 2
0
2i 2
2i
2 0 2
2
= 0 4 0
4
2 0 2
1/ 2 0 1/ 2
2
1
0
= 0
1/ 2 0 1/ 2
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Demonstrao:
4
J y( j =1)
Para
, temos:
0 2i
0 0 2i
0 0 2i
0
3
1
0
0
0
2i 2i
2i 2i
2i
= 3 2i
2
2
2
0
0
0
2
i
0
2
i
0
2
i
0
0 2i
0 0 2i
0 0 2i
0
3
J y ( j =1) 1
0
0
0
2i 2i
2i 2i
2i
= 2i
0
0
0
2
i
0
2
i
0
2
i
0
0
2i 2
0
2i 2 0 2i
3
J y ( j =1) 1
0 2i
0
4i 2
2i
= 0
8 2i 2
0
2i 2 0
2i
0
0
4i 3 2
0
( j =1) 3
Jy
1 3
0
4i 3 2
= 4i 2
8
3
0
4
i
2
0
0 2i
0
3
J y ( j =1) 1
2
i
0
2
i
=
2
i
0
J y ( j =1)
J y ( j =1)
J y( j =1)
=
...........................................................................................................................
Consequentemente, para j = 1 apenas, legitimo substituir
iJ y
exp
Jy
Jy
1 (1 cos ) i
sen .
...........................................................................................................................
Demonstrao :
Temos que:
exp x = 1 +
x x 2 x3
+ + + ...
1! 2! 3!
()1 iJ y ( ) i 2 J y 2 2 ( )3 i 3 J y3 3 ( ) i 4 J y 4 4 ()5 i 5 J y 5 5
iJ y
exp
+
+
+
+
...
= 1+
1!
2! 2
3! 3
4! 4
5! 5
2 2
J y4 4 J y J y 3 J y 5
iJ y J y
exp
+
... i
+
...
= 1
2! 2
4! 2 1!
3!
5!
2
Jy 2 4 Jy 3 5
iJ y
exp
+
... i
...
= 1 2
2! 4!
1! 3! 5!
J y2
iJ y
2 4 Jy
exp
... i sen
= 1 2 1 1 +
2! 4!
iJ y
exp
J y2
iJ y
exp
Jy
= 1
2 4 J y
+
... i
1 1
2!
4!
2
Jy
(1 cos ) i
sen
sen
...........................................................................................................................
c. Explicitamente temos:
1
1
(1 + cos )
sen
2
2
1
d (1) ( ) =
cos
sen
2
1
1
(1 cos )
sen
2
2
1
(1 cos )
2
sen
2
+
(1
cos
)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Como
iJ y
exp
Jy
= 1
Jy
(1 cos ) i
sen ,
temos:
(1)
m'm
J
( ) 1, m ' 1 y
Jy
(1 cos ) i
m,1 .
sen
(1)
1,1
(1)
d1,1
( ) 1,1 1 1,1
Jy
(1 cos ) i
(1 cos )
2
sen
1,1
i
1,1 J y 2 1,1 sen 1,1 J y 1,1
Como
Jy =
(J+ J )
,
2i
temos
(1)
d1,1
( ) 1,1 1 1,1
(1)
d1,1
( ) 1,1 1 1,1 +
(1)
d1,1
( ) 1,1 1 1,1 +
(1 cos )
2
(1 cos )
2
(1 cos )
4 2
(1 cos )
1,1 J + 2 + J 2 J + J J J + 1,1
1,1 J + 2 1,1 +
1,1 J J + 1,1
i
2
1
1
2i
(1 cos )
4
1
sen 1,1 ( J + J ) 1,1
2
1,1 J 2 1,1
(1 cos )
4
1
1
sen 1,1 J + 1,1 +
sen 1,1 J 1,1
2
2
(1 cos )
4
1,1 J + 2 1,1 +
(1 cos )
4
(1 cos )
2
1,1 J 2 1,1
(1 cos )
4
1,1 J + J 1,1
1,1 J J + 1,1
j , m J + J + j , m = j , m J 2 J z2 J z
j, m =
j ( j + 1) m 2 m
1,1 J J + 1,1 =
[ 2 1 1] = 0
1,1 J + J 1,1
(1 cos )
4
1,1 J + 2 1,1 +
(1 cos )
2
1,1 J 2 1,1
(1 cos )
4
1,1 J + J 1,1
2
z
J 2 j , m = j ( j + 1)
J z j, m = m
j, m
j, m
que se torna
j , m J + J j , m = j , m J 2 J z2 + J z
j, m =
j ( j + 1) m 2 + m .
Para
(1 cos )
2
1,1 J + J 1,1 =
1,1 J + J 1,1 =
4
(1 cos )
4
(1 cos )
4
[ 2]
1
(1 cos )
2
(1 cos )
4
1,1 J + 2 1,1 +
(1 cos )
4
1,1 J 2 1,1
1
(1 cos )
2
1
(1 cos )
2
1 1
(1)
d1,1
( ) 1 + cos
2 2
1
(1)
d1,1
( ) (1 + cos )
2
(1)
d1,1
( ) 1
considerando que os dois termos 1,1 J +2 1,1 e 1,1 J 2 1,1 so nulos, desde
que :
j ' m ' J j , m = ( j m)( j m + 1) j ' j m ',m 1 .
...........................................................................................................................
Problema 3.23
Expresse os elementos matriciais de 2 2 2 J 32 11 1 em termos de uma
srie em
j
Dmn
( ) = jmn .
Soluo:
Temos que:
jmn
(1)
j 'm'n'
(2)
Portanto,
2 2 2 J 32 11 1 = n 2 Dmnj ( 2 2 2 )Dmnj * (11 1 ) .
jmn
(3)
Problema 3.24
Considere um sistema constitudo de duas partculas de spin . Observador
A se especializa em medir as componentes do spin de uma das partculas
( s1z , s1x , e assim por diante), enquanto o observador B, mede a componente
de spin da outra partcula. Suponha que o sistema est em um estado de spin
singleto, isto , STotal = 0 .
a. Qual a probabilidade para o observador A obter s1z =
quando o
Soluo:
Ns representaremos estados como na (3.7.15):
s = 1, m = 1 = + +
1
s = 1, m = 0 =
( + + +
2
s = 1, m = 1 =
1
s = 0, m = 0 =
( + +
2
(3.7.15)
(1)
+ .
(2)
porque
[ s1x , s1z ] 0
(3)
e
z =
1
x + x
2
(4)
)
(3.9.3)
1
z =
( x + x
2
s1x =
(5)
Problema 3.25
Vx iVy
2
V0 (1) = Vz .
d ( )V
(1)
qq '
(1)
q'
q'
Mostre que seus resultados so apenas o que voc esperaria a partir das
propriedades de transformao de Vx, y , z sob rotaes em torno do eixo y .
Soluo:
...........................................................................................................................
Lembre-se:
(1)
Aplicando J z , temos:
iJ y
Dm( j' m) ( , , ) = e i ( m ' + m ) j , m ' exp
j, m
(2)
(3)
1 + cos
1
d (1) ( ) = 2 sen
2
1 cos
2 sen
2 cos
2 sen
1 cos
2 sen
1 + cos
(4)
...........................................................................................................................
(1) (1)
qq ' q '
q'
1 + cos
1
= 2 sen
2
1 cos
2 sen
2 cos
2 sen
(5)
V(1)
1 =
Vx iVy
(6)
V0 (1) = Vz
(7)
na equao:
1 + cos
1
2 sen
2
1 cos
2 sen
2 cos
2 sen
(8)
Vx + iVy
1 cos
2
2 sen Vz
1 + cos Vx iVy
(9)
temos:
1 + cos
1
2 sen
2
1 cos
2 sen
2 cos
2 sen
V (1) '
+
= V0(1) '
(1)
V '
Vx + iVy
Vx iVy
(1 + cos )
+ 2 sen Vz + (1 cos )
2
2
V+(1) '
Vx + iVy
Vx iVy (1)
1
2 sen
+ ( 2 cos ) Vz + 2 sen
= V0 '
2
2
2 (1)
V '
Vx + iVy
Vx iVy
+ 2 sen Vz + (1 + cos )
(1 cos )
2
2
)( )
( ) (
)( )
(10)
Vx + iVy
1
(1 + cos )
2
2
Vx iVy
(1)
+ 2 sen Vz + (1 cos )
= V+ '
2
)( )
V + iVy
Vx iVy
2 sen x
+ ( 2 cos ) (Vz ) + 2 sen
2
2
Vx + iVy
1
(1 cos )
2
2
V iVy
2 sen (Vz ) + (1 + cos ) x
2
(1)
= V0 '
(11)
(1)
= V '
Vx + iVy
1
(1 + cos )
2
2
1 cos
+
2
2
Vx + iVy
2 2
Vx
2 2
iVy
2
Vx + iVy
2
Vx iVy
(1)
+ 2 sen Vz + (1 cos )
= V+ '
2
)( )
1
1 cos
sen Vz +
2
2
2
Vx iVy
(1)
= V+ '
= V+(1) '
sen Vz +
2
2
2
2
2 2
2
iVy
2 2
cos
iV
V
cos Vx cos iVy
1
cos Vx cos iVy
sen Vz + x y
+
= V+(1) '
2
2
2
2
2
2
2
2 2 2 2
2
2
Vx
2
1
senVz = V+(1) '
2
V + iVy
2 sen x
2
Vx iVy
+ ( 2 cos ) Vz + 2 sen
2
( ) (
(1)
= V0 '
iVy
V
sen Vx iVy sen
1
+
= V0(1) '
sen x
sen + cos Vz
2
2
2
2
2
(13)
senVx + cos Vz = V0(1) '
cos Vz senVx = V0(1) '
Vx + iVy
1
(1 cos )
2
2
1 cos
2
2
Vx + iVy
2 2
Vx
2 2
iVy
2
V iVy
2 sen Vz + (1 + cos ) x
2
)( )
Vx + iVy 1
1 cos
senVz + +
+
2
2
2
(1)
= V+ '
Vx iVy
(1)
= V+ '
iVy
2 2
+ cos
iV
V
cos Vx cos iVy
1
cos Vx cos iVy
senVz + x y +
+
+
= V+(1) '
2
2
2
2
2
2
2
2 2 2 2
2
2
Vx
2
1
senVz = V+(1) '
2
Resumindo, temos:
iVy
2
cos
Vx
1
(15)
iVy
2
+ cos
Vx
2
Reescrevendo
(16)
1
senVz = V(1) '
2
(1) (1)
qq ' q '
(17)
, termos:
q'
d
q'
(1) (1)
qq ' q '
cos V / 2 iV / 2 senV / 2
x
y
z
=
sen Vx + cos Vz
(18)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
d (j ) operador rotao, e representa uma rotao em torno do eixo y .
iJ y
d ( j ) ( ) = j , m ' exp
j, m
(19)
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Lembre-se:
2
1
2
Ry ( ) = 0
cos
1
0 = 0
2 sen
0 1
2
0
0 sen
1
0
0 cos
(20)
Portanto,
x ' = Rx
x1 ' cos
x2 ' = 0
x ' sen
3
0 sen x1
1
0 x2
0 cos x3
x2
x2 ' =
x2 ' = x2
(21)
...........................................................................................................................
Vx
Vy
Vy ' = Vy
Vz
(22)
V(1)
1 =
Vx iVy
(23)
e
V0 (1) = Vz
(24)
(25)
V+(1) ' =
(V
V
1
V
cos Vx i y sen z
2
2
2
V(1) ' =
(V
(26)
Vy
V
1
+ sen z
cos Vx i
2
2
2
isto ,
d
q'
(1) (1)
qq ' q '
cos V / 2 iV / 2 senV / 2
x
y
z
=
senVx + cos Vz
.
(27)
Problema 3.26
a. Construa um tensor esfrico de ordem 1 a partir de dois vetores diferentes
G
G
U = (U x ,U y , U z ) e V = (Vx , Vy , Vz ) . Explicitamente escreva T(1)
1,0 em termos de
U x , y , z e Vx , y , z .
Soluo:
a. Primeiramente, vamos recordar a expresso (3.10.27):
Tq( k ) = k1k2 ; q1q2 k1k2 ; kq X q(1k1 ) Z q( 2k2 ) .
q1
(3.10.27)
q2
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Teorema. Considere X q( k ) e Z q( k ) serem tensores esfricos irredutveis de
ordem k1 e k2 , respectivamente. Ento
1
(3.10.27)
q2
(3.10.27)
q2
(1)
(2)
q2
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Tq(1) = 11; q1q2 11;1q U q(1)1 Vq(1)
2
q1
(3)
q2
(4)
q2
(5)
temos:
(1) (1)
T(1)
+ 11; q1 0 11;1 1 U q(1)1 V0(1) + 11; q1 1 11;1 1 U q(1)1 V(1)
1 = 11; q11 11;1 1 U q1 V1
1
q1
(7)
T(1)
+ 11;01 11;1 1 U 0(1)V1(1) + 11; 11 11;1 1 U (1)1 V1(1) +
1 = 11;11 11;1 1 U1 V1
11;10 11;1 1 U1(1)V0(1) + 11;00 11;1 1 U 0(1)V0(1) + 11; 10 11;1 1 U (1)1 V0(1) +
(1) (1)
(1) (1)
11;1 1 11;1 1 U1(1)V(1)
1
( + 00 + +
3
(9)
j =1
1
( +0 0 + )
2
1
j = 1, m = 0 =
( + + )
2
1
j = 1, m = 1 =
( 0 0 )
2
(11)
j = 2, m = 2 = + +
(13)
j = 1, m = 1 =
(10)
(12)
j=2
j = 2, m = 1 =
1
( 0 + + +0
2
(14)
1
( + + 2 00 + +
6
1
j = 2, m = 1 =
( 0 + 0 )
2
j = 2, m = 2 =
j = 2, m = 0 =
A)
(15)
(16)
(17)
Primeiro termo:
(18)
1
( 0 0 ) .
2
(19)
11; + + 11;1 1 = ( + + )
0 0 ) = 0 .
(
2
(20)
B)
Segundo termo:
(21)
1
( 0 0 ) .
2
(22)
11;0 + 11;1 1 = ( 0 + )
0 0 ) = 0 .
(
2
C)
(23)
Terceiro termo:
(24)
1
( 0 0 ) .
2
(25)
11; + 11;1 1 = ( + )
0 0 ) = 0 .
(
2
D)
(26)
Quarto termo:
(27)
1
( 0 0 ) .
2
(28)
11; +0 11;1 1 = ( +0 )
0 0 ) = 0 .
(
2
E)
(29)
Quinto termo:
(30)
1
( 0 0 ) .
2
(31)
11;00 11;1 1 = ( 00 )
0 0 ) = 0 .
(
2
F)
(32)
Sexto termo:
(33)
1
( 0 0 ) .
2
(34)
.
11; 0 11;1 1 = ( 0 )
0 0 ) =
(
2
2
G)
(35)
Stimo termo:
(36)
j = 1, m = 1 =
1
( 0 0 ) .
2
(37)
11; + 11;1 1 = ( + )
0 0 ) = 0 .
(
2
H)
(38)
Oitavo termo:
(39)
1
( 0 0 ) .
2
(40)
I)
(41)
Nono termo:
(42)
1
( 0 0 ) .
2
(43)
11; 11;1 1 = ( )
0 0 ) = 0 .
(
2
(44)
...........................................................................................................................
T0(1)
T1(1)
1
U (1)1 V0(1) + U 0(1)V(1)
1
2
1
(1) (1)
U1(1)V(1)
=
1 U 1 V1
2
1
=
U 0(1)V1(1) + U1(1)V0(1)
2
(45)
2
i
U xVy U yVx
=
2
1
= (U x + iU y ) Vz + (Vx + iVy ) U z
2
T(1)
1 =
T0(1)
T1(1)
(46)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
U q (Vq ) a q sima componente de um tensor esfrico de ordem 1 ,
G G
correspondendo a um vetor U V .
( )
U 1 (U x iU y ) / 2
V1 (Vx iVy ) / 2
U0 U z
V0 Vz
(47)
T(1)
1 =
T(1)
1 =
T(1)
1 =
1
U (1)1 V0(1) + U 0(1)V(1)
1
2
(Vx iVy )
1 (U x iU y )
Vz + U z
2
2
2
(48)
1
(U x iU y ) Vz + (Vx iVy ) U z
...........................................................................................................................
b. Para
k1 = k2 = 1
(49)
e
k=2
(50)
temos:
.
Tq(2) = 11; q1q2 11; 2q U q(1)1 Vq(1)
2
q1
(51)
q2
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Para q = 2 , temos:
(1) (1)
T(2)
2 = 11; q1q2 11; 2 2 U q1 Vq2 .
q1
(52)
q2
(53)
temos:
(1) (1)
(1) (1)
(1) (1)
T(2)
2 = ( 11; q1 + 1 11; 2 2 U q1 V+1 + 11; q1 0 11; 2 2 U q1 V0 + 11; q1 1 11; 2 2 U q1 V1 )
q1
ou
(1) (1)
T(2)
2 = 11; q1 + 1 11; 2 2 U q1 V+1 +
q1
11; q 0 11; 2 2 U
1
(1) (1)
q1 0
(55)
q1
11; q 1 11; 2 2 U
1
(1) (1)
q1 1
q1
(56)
temos:
(1) (1)
(1) (1)
(1) (1)
T(2)
2 = 11; +1 + 1 11; 2 2 U +1 V+1 + 11;0 + 1 11; 2 2 U 0 V+1 + 11; 1 + 1 11; 2 2 U 1 V+1 +
11; +10 11; 2 2 U +(1)1 V0(1) + 11;00 11; 2 2 U 0(1)V0(1) + 11; 10 11; 2 2 U (1)1 V0(1) +
(1) (1)
(1) (1)
11; +1 1 11; 2 2 U +(1)1 V(1)
1 + 11;0 1 11; 2 2 U 0 V1 + 11; 1 1 11; 2 2 U 1 V1
1
( + 00 + +
3
(58)
j =1
1
( +0 0 + )
2
1
j = 1, m = 0 =
( + + )
2
1
j = 1, m = 1 =
( 0 0 )
2
(60)
j = 2, m = 2 = + +
(62)
j = 1, m = 1 =
(59)
(61)
j=2
j = 2, m = 1 =
1
( 0 + + +0
2
(63)
1
( + + 2 00 + +
6
1
j = 2, m = 1 =
( 0 + 0 )
2
j = 2, m = 2 =
j = 2, m = 0 =
A)
(64)
(65)
(66)
Primeiro termo:
(67)
(68)
B)
)( ) = 0 .
(69)
Segundo termo:
(70)
(71)
C)
)( ) = 0 .
(72)
Terceiro termo:
10
(73)
j = 2, m = 2 = .
(74)
D)
)( ) = 0 .
(75)
Quarto termo:
(76)
(77)
E)
(78)
Quinto termo:
(79)
(80)
F)
(81)
Sexto termo:
11
(82)
j = 2, m = 2 = .
(83)
G)
(84)
Stimo termo:
(85)
(86)
H)
)( ) = 0 .
(87)
Oitavo termo:
(88)
(89)
)( ) = 0 .
(90)
(91)
I)
Nono termo:
12
j = 2, m = 2 = .
(92)
)( ) = 1 .
(93)
Finalmente, temos:
(1) (1)
T(2)
2 = U 1 V1
(94)
...........................................................................................................................
1
U (1)1 V0(1) + U 0(1)V(1)
(
1 )
2
1
(1) (1)
(1) (1)
U (1)1 V+(1)
=
(
1 + 2U 0 V0 + U +1 V1 ) .
6
1
=
(U +(1)1 V0(1) + U 0(1)V+(1)1 )
2
= U +(1)1 V+(1)
1
T(2)
1 =
T0(2)
T1(2)
T2(2)
(95)
Em termos de componentes de U x , y , z e Vx , y , z ,
U +1 (U x + iU y ) / 2
U 1 (U x iU y ) / 2
V1 (Vx iVy ) / 2
U0 U z
V0 Vz
temos:
13
(96)
1
(U x iU y )(Vx iVy )
2
1
= (U x iU y ) Vz + U z (Vx iVy )
2
1
(U x iU y )(Vx + iVy ) + 4U zVz (U x + iU y )(Vx iVy )
=
2 6
1
= (U x + iU y ) Vz + U z (Vx + iVy )
2
1
= (U x + iU y )(Vx + iVy )
2
T(2)
2 =
T(2)
1
T0(2)
T1(2)
T2(2)
14
(97)
Problema 3.27
Considere uma partcula sem spin ligada a um centro fixo por um potencial
de fora central.
a. Relacione, o quanto possvel, os elementos matriciais
1
( x iy ) n, l , m
2
Soluo:
R(1)1 =
1
( x iy )
2
,
(1)
0
( q = +1 , q = 1 e q = 0 )
(1)
=z
(1)
q
(2)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Teorema de Wigner-Eckart:
(k )
q
, jm = jk ; mq jk ; j ' m '
' j ' T (k ) , j
2 j +1
(3.10.31)
...........................................................................................................................
Desde que
l1; mq l1; l ' m ' = 0 ,
(3)
a menos que
m' = m + q ,
(4)
e
l ' = l 1 ,l ,
Duvida!
(5)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
unless
m' = m + q ,
(6)
(7)
...........................................................................................................................
portanto
n ', l ', m ' Rq(1) n, l , m = 0
(8)
a menos que
m' = m + q ,
(9)
e
l ' = l 1 ,l .
(10)
(11)
e
U P( 1) R (1)U P = R (1) ,
(12)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
(4.2.30)
Sakuray, pag. 255.
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Lembre-se:
1 = =
(4.2.7)
x = x
(4.2.3)
...........................................................................................................................
e ns temos
n ', l ', m ' R (1) n, l , m = ( 1) ( 1) n ', l ', m ' R (1) n, l , m
l
l'
(13)
ou
l + l ' = mpar.
(14)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Considerando a relao
U P( 1) R (1)U P = R (1) ,
(15)
(16)
Mas,
U P n, l , m = ( 1) n, l , m ,
l
(17)
ento
(1)l ' n ', l ', m ' R (1) n, l , m (1)l = n ', l ', m ' R (1) n, l , m .
(18)
l'
,
n ', l ', m ' R (1) n, l , m = ( 1)
l +l '
(19)
com
l + l ' = mpar.
(20)
...........................................................................................................................
(1)
q
n, l , m =
(21)
(22)
a menos que
m' = m + q ,
(23)
6
e
l ' = l 1 .
(24)
De novo, a partir de
(1)
q
n, l , m =
(25)
temos:
n, l , m2
(26)
(27)
a menos que
m' = m + q ,
(28)
e
l ' = l 1 .
(29)
(30)
Temos:
n ', l ', m ' R(1)1,0 n, l , m = Rn*'l ' ( r ) Yl m' '* ( , ) R(1)1,0 Rnl (r )Yl m ( , ) d 3 x
(31)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Rq( k ) = Yl =mk= q (V )
Y10 =
Y11 =
3
3 z
cos =
4
4 r
3 x iy
4 2r
(3.10.15)
R0(1) =
3
z
4
R(1)1 =
3
4
(3.10.16)
x iy
...........................................................................................................................
4
Rn*'l ' ( r ) r 3 Rnl (r ) dr d Yl m' '* ( , ) Y11,0 ( , ) Yl m ( , ) (32)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
(33)
(34)
h3 = rsen
(35)
Podemos substituir
d 3x
r 2 sen drd d
(36)
ou
r dr
3
sen d d
.
r
(37)
r dr d .
d 3x
(38)
...........................................................................................................................
Considerando que
n ' n ,l ' l
(39)
ento a equao
4
Rn*'l ' ( r ) r 3 Rnl (r )dr d Yl m' '* ( , ) Y11,0 ( , ) Yl m ( , ) , (40)
3 0
usando (3.7.73),
d Y
m*
( , )Yl1m1 ( , )Yl2m2 ( , ) =
(2l1 + 1)(2l2 + 1)
l1l2 ;00 l1l2 ; l 0 l1l2 ; m1m2 l1l2 ; lm ,
4 (2l + 1)
( 2l + 1)
( 2l '+ 1)
10
l l'
...........................................................................................................................
Equivalncias:
4
Rn*'l ' ( r ) r 3 Rnl (r )dr d Yl m' '* ( , ) Y11,0 ( , ) Yl m ( , )
3 0
(43)
n ' n ,l ' l
(44)
d Y
m*
( , )Yl1m1 ( , )Yl2m2 ( , ) =
(2l1 + 1)(2l2 + 1)
l1l2 ;00 l1l2 ; l 0 l1l2 ; m1m2 l1l2 ; lm
4 (2l + 1)
(46)
Comparando, temos:
l'
(47)
l1
(48)
l2
(49)
m1
(50)
m2
(51)
m'
(52)
...........................................................................................................................
11
n ', l ', m ' Rq(1) n, l , m = r 3 n ' n ,ll l1;00 l1; l 0 l1; mq l1; lm
n ', l ', m ' Rq(1) n, l , m = 0
l =l'
em que
q = 1, 0 .
(54)
(55)
a menos que
m' = m + q
(56)
e
l ' = l 1 ,
(57)
12
( 2l + 1)
( 2l '+ 1)
l l ',
n, l , m2
(58)
onde
l ' = l 1 ,
m1 ' = m1 1 ,
(59)
(m' = m + q )
(60)
m2 ' = m2 .
(61)
13
Problema 3.28
a. Escreva xy , xz , e ( x 2 y 2 ) como componentes de um tensor esfrico
(irredutvel) de ordem 2.
b. O valor esperado
Q e , j , m = j (3 z 2 r 2 ) , j , m = j
e , j, m ' x 2 y 2 , j, m = j ,
Soluo:
a. Primeiramente, devemos recordar a equao:
15 ( x iy )
.
=
32
r2
2
2
2
(3.10.17)
2
2
15 x y 2ixy
.
=
32
r2
(1)
Separadamente, temos:
+2
2
2
2
15 x y + 2ixy
,
=
32
r2
2
2
2
2
15 x y 2ixy
.
=
32
r2
(2)
e
Y
(3)
) (
2
2
x 2 y 2 2ixy
15 x y + 2ixy
r2
r2
32
2
2
Y2+2 Y22 =
(4)
15 1
[ 4ixy ]
32 r 2
Isolando xy , temos:
32 2 +2
r Y2 Y22 = [ 4ixy ]
15
xy =
32 r 2 +2
Y2 Y22
15 4i
xy =
2 r 2 +2
Y2 Y22
15 i
(5)
2 2 +2
r Y2 Y22
15
2 2 2
xy = i
r Y2 Y2+2
15
)
.
(6)
15 ( x iy ) z
15
=
2
8
r
8
xz iyz
r 2 r 2 .
(7)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
De acordo com o apndice A.5, temos para o harmnico esfrico Y21 a
seguinte expresso:
Y21 =
15
( sen cos )e i .
8
(A.5.7)
(8)
z = r cos
15 ( x + iy ) z
r2
8
Y21 =
Y21 =
15
( sen cos cos + isen sen cos )
8
Y21 =
15
( sen cos )( c os + isen )
8
(9)
Considerando que
ei = cos + isen ,
(10)
15 ( x + iy ) z
15 xz
15 iyz
=
2
2
r
8
8 r
8 r 2
(11)
15 ( x iy ) z
15 xz
15 iyz
=
2
2
r
8
8 r
8 r 2
(12)
e
Y21 = +
Y21 Y2+1 = 2
Y21 Y2+1 =
4.15 xz
.
8 r 2
Y21 Y2+1 =
15 xz
2 r 2
(13)
Isolando xz , temos:
xz =
2 1
Y2 Y2+1 r 2 .
15
(14)
2
2
(3.10.27)
2
2
15 x y + 2ixy
,
=
32
r2
(15)
e
2
2
2
2
15 ( x y 2ixy )
.
=
32
r2
(16)
2
r2
15 2
(x y2 ) .
32
(17)
Isolando ( x 2 y 2 ) , temos:
2
r2
Y2+2 + Y22 =
15 2
(x y2 )
32
(18)
8 +2
Y2 + Y22 r 2
15
( x2 y2 ) =
(19)
(20)
ou
( 3z
r2 =
16 0 2
Y2 r .
5
(21)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Temos do apndice A:
Y20 =
5
3cos 2 1
16
(A.5.7)
(22)
5
Substituindo, temos:
Y20 =
5 3z 2
1
16 r 2
(23)
5 3z 2 r 2
Y =
16 r 2
0
2
(24)
(k )
q
, jm = jk ; mq jk ; j ' m '
' j ' T (k ) , j
2 j +1
(3.10.31)
temos:
16
Q=e
5
j 2; j 0 j 2; jj j r 2Y20 j
(25)
2 j +1
ou
j r 2Y20 j =
5 2 j +1
e 16 j 2; j 0 j 2; jj
(26)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Teorema de Wigner-Eckart:
Os elementos matriciais do operador tensor com respeito aos autoestados
de momento angular satisfazem
', j ' m ' T
(k )
q
, jm = jk ; mq jk ; j ' m '
' j ' T (k ) , j
(3.10.31)
2 j +1
e , j, m ' x 2 y 2 , j, m = j = e
8
, j , m ' r 2 Y22 + Y22 , j, m = j ,
15
(25)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
( x2 y2 ) =
8 +2
Y2 + Y22 r 2
15
(26)
...........................................................................................................................
temos:
e
8
8
, j , m ' r 2 Y22 + Y22 , j , m = j = e
( j 2; j 2 j 2; jm ' j r 2Y2 j +
15(2 j + 1)
15(2 j + 1)
j 2; j 2 j 2; jm ' j r 2Y2 j )
8
8
j 2; j 2 j 2; jm ' j r 2Y2 j
, j , m ' r 2 Y22 + Y22 , j , m = j = e
15(2 j + 1)
15(2 j + 1)
Substituindo (26)
j r 2Y20 j =
5 2 j +1
e 16 j 2; j 0 j 2; jj
(28)
8
j 2; j 2 j 2; jm ' j r 2Y2 j
15(2 j + 1)
5 2 j +1
8
j 2; j 2 j 2; jm '
Q
15(2 j + 1)
e 16 j 2; j 0 j 2; jj
e , j, m ' x 2 y 2 , j, m = j = e
e , j, m ' x 2 y 2 , j, m = j = e
1 j 2; j 2 j 2; jm '
Q
6 j 2; j 0 j 2; jj
e , j, m ' x 2 y 2 , j, m = j =
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Pode-se perceber que os coeficientes acima, isto ,
j 2; j 2 j 2; jm '
(30)
j 2; j 0 j 2; jj
(31)
1
s = 0, m = 0 =
( + +
2
(32)
j1 j2 ; m1m2 j1 j2 ; jm .
(33)
m2
...........................................................................................................................
Problema 3.29
Um ncleo de spin 3 / 2 situado na origem est sujeito a um campo eltrico
no homogneo externo. A interao de quadrupolo eltrico bsico pode ser
escrita como:
H int =
eQ
2 s ( s 1) = 2
2 2 2 2 2 2
2 S x + 2 S y + 2 S z ,
x 0
y 0
z 0
=
=
= 0.
xy 0 yz 0 xz 0
) (
Soluo:
S x2 =
1 2
S+ + S 2 + {S+ , S }
4
(1)
S y2 =
1 2
S+ + S 2 {S + , S }
4
(2)
com
S = S x iS y
(3)
e
G
{S+ , S } = 2 ( S 2 S z2 ) .
(4)
...........................................................................................................................
Demonstrao da equao (1):
S x2 =
1 2
S+ + S 2 + {S+ , S }
4
(5)
Considerando que
S = S x iS y
(6)
temos:
S x2 =
1 2
S + + S 2 + {S + , S }
4
S x2 =
2
2
1
S x + iS y ) + ( S x iS y ) + ( S x + iS y ) , ( S x iS y )
(
S x2 =
1
( S x + iS y )( S x + iS y ) + ( S x iS y )( S x iS y ) + ( S x + iS y ) , ( S x iS y )
4
S x2 =
1 2
S x + iS x S y + iS y S x + i 2 S y 2 + S x 2 iS x S y iS y S x + i 2 S y 2 + {S x , S x } i {S x , S y } + i {S y , S x } i 2 {S y , S y }
4
S x2 =
1
2 S x 2 + 2i 2 S y 2 + 2S x2 + 2S y2 i {S x , S y } + i {S y , S x }
S x2 =
1
2 S x 2 2 S y 2 + 2 S x2 + 2 S y2 iS x S y iS y S x + iS y S x + iS x S y
4
) (
S x2 = S x 2
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Demonstrao da equao (2):
S y2 =
1 2
S+ + S2 {S+ , S }
4
(8)
Considerando que
S = S x iS y
(9)
Temos que:
S y2 =
1 2
S+ + S 2 {S + , S }
4
2
2
1
S y2 = ( S x + iS y ) + ( S x iS y ) ( S x + iS y ) , ( S x iS y )
1
S y2 = ( S x + iS y )( S x + iS y ) + ( S x iS y )( S x iS y ) ( S x + iS y ) , ( S x iS y )
) (
1
S y2 = S x 2 + iS x S y + iS y S x + i 2 S y 2 + S x 2 iS x S y iS y S x + i 2 S y 2 {S x , S x } + i {S x , S y } i {S y , S x } + i 2 {S y , S y }
4
1
S y2 = 2S x 2 + 2i 2 S y 2 {S x , S x } + i 2 {S y , S y } + i {S x , S y } i {S y , S x }
4
1
S y2 = 2 S x 2 2S y 2 {S x , S x } + i 2 {S y , S y } iS x S y + iS y S x iS y S x iS x S y
4
1
S y2 = 2 S x 2 2S y 2 {S x , S x } {S y , S y }
4
1
S y2 = 2 S x 2 2S y 2 2S x 2 2 S y 2
4
S y2 = S y2
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Demonstrao da equao (4):
G
{S+ , S } = 2 ( S 2 S z2 )
(11)
Considerando que
S = S x iS y
(12)
temos:
G
{S+ , S } = 2 ( S 2 S z2 )
(13)
{S+ , S } = 2 ( S x2 + S y2 )
Calculando:
{S+ , S } = {S x + iS y , S x iS y }
{S + , S } = {S x , S x } i {S x , S y } + i {S y , S x } i 2 {S y , S y }
(14)
{S+ , S } = 2S x2 + 2S y2 iS x S y iS y S x + iS y S x + iS x S y
{S+ , S } = 2 ( S x2 + S y2 )
ou
G
{S+ , S } = 2 ( S 2 S z2 )
(15)
...........................................................................................................................
Ento
H int
2
G
eQ
1 S 2 + S 2 + 2 S 2 S 2
=
z
2 s ( s 1) = 2 x 2 0 4
H int =
eQ
2 s ( s 1) = 2
))
G2
S z2 S +2 S 2 2
2
S
2
+ 2
+ 2 Sz
4
y 0
z 0
1 2 2 2
2 2
1 2 2 G 2
2
2
2 2 S+ + S + 2 + 2 S S z + 2 S z
2 x 0 y 0
4 x 0 y 0
z 0
Usando
2 = 0 ,
(17)
Pode-se escrever
G
H int = A 3S z2 S 2 + B ( S+2 + S2 )
(18)
em que
A=
2
eQ
4s ( s 1)= 2 z 2 0
(19)
B=
eQ
8s( s 1)= 2
2 2
2 2 .
x 0 y 0
(20)
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Considerando que
2 = 0 ,
(21)
temos:
2 2 2
= 2 + 2 + 2 = 0.
x
y
z
2
(22)
.
x 2 y 2
z 2
(23)
Substituindo no Hamiltoniano,
H int =
eQ
2 s ( s 1) = 2
1 2 2 G 2
2
2 + 2 S S z2 + 2 S z 2 ,
2 x 0 y 0
z 0
temos:
(24)
2 G 2
2
2 S S z2 + 2 2 S z 2
z 0
z 0
H int =
eQ
4 s ( s 1) = 2
H int =
2
G2
eQ
2
2
S
S
S
2
+
+
z
z
2
4 s ( s 1) = 2
z 0
H int =
(25)
G 2 2
eQ
2
3
S
S
2
z
4s ( s 1) = 2
z 0
G
H int = A 3S z2 S 2
com
A=
2
eQ
4s ( s 1) = 2 z 2 0
(26)
...........................................................................................................................
Aplicando H int sobre os estados s, m , onde s = 3 / 2 , temos:
H int
G2
15 A= 2
2
2
2 2
sm = A 3S S sm + B S + + S sm = 3 Am = sm
sm +
4
2
z
( s m )( s + m + 1)( s m 1)( s + m + 2 )= 2
( s + m )( s (m 1) )( s + m 1) ( s ( m 2 ) )= 2
s, m + 2 +
(27)
s, m 2
...........................................................................................................................
Lembre-se:
G
S 2 s, m = s ( s + 1)= 2 s, m
(3.5.34a)
S z s, m = m= s, m
(3.5.34b)
S + s, m =
( s m )( s + m + 1)=
s, m + 1
(3.5.40)
S s, m =
( s + m )( s m + 1)=
s, m 1
(3.5.41)
...........................................................................................................................
Na base
m=
3 / 2,
1/ 2,
1/ 2,
(28)
3/ 2
...........................................................................................................................
Lembre-se:
(29)
3
N = 2s + 1 = 2 + 1 = 4 ,
2
(30)
ou seja, 4 estados.
(31)
m=
3 / 2,
1/ 2,
1/ 2,
3/ 2
...........................................................................................................................
mm '
H int
3 / 2,
1/ 2,
1/ 2,
3/ 2
3A
2 3B
0
0
0
0 2
2 3B 3 A
=
=
A
B
0
0
3
2
3
0
2 3B
3A
0
m ' = 3 / 2
m ' = 1/ 2
(32)
m ' = +1/ 2
m ' = +3 / 2
...........................................................................................................................
Demonstrao:
H int sm = 3 Am 2 = 2 sm
B
15 A= 2
sm + B
4
( s + m )( s (m 1) )( s + m 1) ( s ( m 2 ) )=2
10
s, m 2
s, m + 2 +
15 A= 2
sm + sm ' B
4
( s + m )( s (m 1) )( s + m 1) ( s ( m 2 ) )= 2
s, m 2
15 A= 2
sm
4
sm ' H int
sm ' H int
15 A= 2
3
sm = 3 A = 2
4
2
(35)
27 2 15 A= 2
sm =
A=
4
4
sm ' H int sm = 3 A= 2
...........................................................................................................................
(36)
m, m ' = 3 / 2, 1/ 2
11
(37)
s, m + 2 +
= 2 = (12 B 2 + 9 A2 ) = 2
1/2
m=
3 / 2,
mm '
H int
1/ 2,
m, m ' = 1/ 2,3 / 2
1/ 2,
(38)
3/ 2
3A
2 3B
0
0
0
0 2
2 3B 3 A
=
=
0
3 A 2 3B
0
0
2 3B
3A
0
m ' = 3 / 2
m ' = 1/ 2
m ' = +1/ 2
(39)
m ' = +3 / 2
...........................................................................................................................
Demonstrao:
Diagonalizando a matriz
3A
2 3B 2
mm '
H int
=
= ,
2 3B 3 A
(40)
temos:
mm '
Det ( H int
I ) = 0
3A
Det
2 3B
2 3B 2
= = ( 3 A )( 3 A ) = 2 12 B 2 = 2 = 0
3 A
(41)
9 A = 3 A = + 3 A = + = 12 B = = 0
2
2 = 2 9 A2 = 2 12 B 2 = 2 = 0
12
2 = 2 = ( 9 A2 + 12 B 2 ) =
= = ( 9 A2 + 12 B 2 ) =
1/2
(42)
= 2 = ( 9 A2 + 12 B 2 ) = 2
1/2
= 2 = (12 B 2 + 9 A2 ) = 2
1/2
...........................................................................................................................
Os autoestados
1
2
(43)
m = 3 / 2, 1/ 2
m ' = 3 / 2
m ' = 1/ 2
3A
2 3B 1
1
=
2 3B 3 A 2
2
= (12 B 2 + 9 A2 )
1/2
Bloco I
m = 1/ 2,3 / 2
m ' = 1/ 2
m' = 3/ 2
3 A 2 3B 1
1
=
2 3B
3 A 2
2
13
= (12 B 2 + 9 A2 )
1/2
Bloco II
...........................................................................................................................
Bloco I:
Vamos agora calcular a razo 2 / 1 para o bloco I:
3A
2 3B 1
1
= .
2 3B 3 A 2
2
(46)
(47)
2 3B1 3 A 2 = 2
(48)
( 3 A) 1 = 2
2 ( 3 A )
=
1
2 3B
3B 2
(49)
m, m ' = 3 / 2, 1/ 2
Base:
(50)
...........................................................................................................................
14
...........................................................................................................................
Bloco II:
Vamos agora calcular a razo 2 / 1 para o bloco II:
3 A 2 3B 1
1
= .
2 3B
3 A 2
2
(51)
(52)
2 3B1 + 3 A 2 = 2
(53)
( + 3 A) 1 = 2
2 ( + 3 A )
=
1
2 3B
3B 2
(54)
m, m ' = 1/ 2,3 / 2
Base:
(55)
...........................................................................................................................
15
(56)
= 2 3B 3 / 2,1/ 2 + ( + 3 A ) 3 / 2,3 / 2
(57)
Note que a partir das equaes acima existe uma degenerescncia dupla,
dois estados correspondendo a cada valor de ( + e ).
16
Problema 3.4
Considere uma partcula de spin 1 . Calcule os elementos matriciais de
Sz ( Sz +
)( S z )
(1)
Sx ( Sx +
)( S x ) .
(2)
Soluo :
Os elementos de matriz do operador (1) so escritos de forma geral como:
j, m ' S z ( S z +
)( S z )
(3)
j, m
Usando
S z j, m = m
j, m ,
temos:
j, m ' S z ( S z +
j, m ' S z ( S z +
)( S z )
)( S z )
j, m = m
j, m = m
( m + )( m ) m ',m
3
( m + 1)( m 1) m ',m
(4)
{ j, m }
diagonal.
(5)
m = 1,0,+1
m = j ,..., j
...........................................................................................................................
1
( S+ + S )
2
(6)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
S = S x iS y
...........................................................................................................................
Substituindo, temos:
1
1
1
S x ( S x + )( S x ) = (S + + S ) (S + + S ) + (S + + S )
2
2
2
1
1
2
S x ( S x + )( S x ) = (S + + S ) (S + + S ) 2
4
2
2
1
3
S x ( S x + )( S x ) = (S + + S ) (S + + S )
2
(7)
1
3
S x ( S x + )( S x ) = ( S + + S 3 + S + S + S + S + S S + + S + S S +
8
S S+ S+ + SS+ S + S S S+ )
S+
1/ 2
j, m 1
(8)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
X =
j ', m ' j , m
...........................................................................................................................
{( j m)( j + m + 1)
2
2
1/2
m ',m +1 + ( j + m ) ( j m + 1) m ',m 1
1/2
Sx ( Sx +
)( S x ) =
0 0 0 m' =1
0 0 0 m' = 0
0 0 0 m ' = 1
(9)
Problema 3.5
Considere que o Hamiltoniano de um corpo rgido seja
1 K2 K2 K2
H = 1 + 2 + 3 ,
I2
I3
2 I1
Soluo :
A equao de movimento de Heisenberg a seguinte:
G
G
dK 1
=
H,K .
dt i=
(1)
dK 1 K 12 K 22 K 32
2
, K 1e1 + K 2 e2 + K 3 e3 .
=
+
+
dt i= I 1
I2
I3
(2)
dK 1 1 K 1
K 22 K 32
=
+
+
+
2
, K1 =
, K1 .
dt
i= I 1
I2
I3
I3
i= I 2
(3)
I2
I2
I2
I2
(4)
[K1 , K 2 ] = i=K 3 .
(5)
1
K22
i=
, K 1 = {K 2 , K 3 }
I2
I2
(6)
K32
i=
, K 1 = {K 3 , K 2 }
I 3
I 3
(7)
2
1 K 2 K 2
dK 1 1 K 1
K2 K2
=
+ 2 + 3 , K1 = 2 + 3 , K1 ,
dt
i= I 1
I2
I3
I3
i= I 2
temos que:
2
dK 1
1 i=
{K 2 , K 3 } + 1 i= {K 3 , K 2 }
=
dt
i= I 2
i= I 3
dK 1
1
= {K 2 , K 3 } +
dt
I2
dK
1
2 1 = {K 2 , K 3 } +
dt
I2
2
1
{K 3 , K 2 }
I3
1
{K 3 , K 2 }
I3
dK 1
1
1
= {K 2 , K 3 } + {K 3 , K 2 }
dt
I2
I3
dK 1 1 1
1
= + {K 2 , K 3 }
dt
2 I2 I3
dK 1 1 I 3 + I 2
{K 2 , K 3 }
=
dt
2 I2I3
(8)
dK 1 1 I 2 I 3
{K 2 , K 3 }
=
dt
2 I 2 I 3
(9)
dK 3 I 1 I 2
{K1 , K 2 }
=
dt
2I1 I 2
(10)
(11)
temos que:
dK i
= I i w i .
dt
(12)
G
(13)
Problema 3.6
Considere U = eiG eiG eiG , onde ( , , ) so os ngulos Eulerianos.
Considerando que U representa uma rotao ( , , ) , quais so as regras de
3
Soluo:
Se U representa uma rotao para os ngulos de Euler , e , ento U
deve satisfazer para uma rotao infinitesimal de um ngulo a seguinte
relao (3.1.7):
U x ( )U y ( ) U y ( )U x ( ) = U z ( 2 ) 1 .
(1)
(2)
U z ( ) = eiG3
(3)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
exp X 1 + X +
X2
+ ...
2!
(4)
...........................................................................................................................
i 2G12 2
i 2G22 2
1
+
iG
+
+
...
1
+
iG
+
+ ...
1
2
2!
2!
i 2G32 4
i 2G22 2
i 2G12 2
2
1
...
1
...
1
+
+
+
+
+
+
=
+
+
+ ... 1
iG
iG
iG
2
1
3
2!
2!
2!
= iG3
2! 2!
2!
2!
i 2G22 2 2
i 2G12 2 i 2G12 2 2
i 2G2 2 2
+ i G1G2 2 +
i G2G1 2
= iG3 2
2!
2!
2!
2!
i 2G1G2 2 i 2G2G1 2 = iG3 2
(6)
[G1 , G2 ] = iG3
[G3 , G1 ] = iG2
(7)
[G2 , G3 ] = iG1
(8)
(9)
(10)
Temos que:
Gi =
Ji
.
=
(11)
Problema 3.7
Qual o significado da seguinte equao:
U 1 AkU = Rkl Al ,
Soluo:
(1)
Al
(2)
...........................................................................................................................
Lembre-se:
D (R )
G
...........................................................................................................................
Ento
U 1 Ak U = Rkl Al
(3)
(4)
(5)
(6)
ou seja,
m Ak n ,
(7)
Problema 3.8
Considere uma seqncia de rotaes de Euler representada por:
i 3
i 3
i 2
D1/ 2 ( , , ) = exp
exp
exp
2
2
2
(1)
i ( + ) / 2
cos e i ( ) / 2 sen
e
2
2
D1/ 2 ( , , ) =
i ( ) / 2
sen
ei ( + ) / 2 cos
e
2
2
Soluo :
A matriz de rotao de um ngulo em torno de um eixo arbitrrio n
dado pela equao (3.2.45):
cos inz sen ( inx n y ) sen
2
2
2
i .n
D1/ 2 ( , n ) = exp
.
=
2
( inx + n y ) sen cos + inz sen
2
2
2
(2)
(3)
Ento
e i ( + ) / 2 cos( / 2) + e i ( + ) / 2 cos( / 2) = cos( / 2) in z sen( / 2) + cos( / 2) + in z sen( / 2)
(4)
(5)
ou
+
cos
2 2
= 2 cos 1 cos
(6)
Problema 3.9
a. Considere um conjunto puro de sistemas identicamente preparados de spin
. Suponha que os valores esperados S x e S z e o sinal de S y sejam
conhecidos. Mostre como podemos determinar o vetor de estado. Por que
no necessrio conhecer a magnitude de S y ?
b. Considere um conjunto misto de sistemas de spin . Suponha que as
mdias dos conjuntos [ S x ] , S y e [ S z ] sejam todas conhecidas. Mostre
como ns podemos construir a matriz densidade 2 2 que caracteriza o
conjunto.
Soluo:
a. Um estado geral de um sistema de spin pode ser escrito como
(convenientemente normalizado):
= cos
i
2
+ + sen
i
2
0 2
0 .
cos e
2
2
cos e
2
2
i
2
i
2
+ sen
i
i
i
e 2 ( + + + ) cos e 2 + + sen e 2
2
2
2
i
i
+ cos e 2 + + sen e 2
2
2
+ + sen
i
e2
i
cos sen e + sen cos e
2
2
2
2
2
= cos sen e i + e i
2
2
2
=1
= sen (2 cos )
22
=
= sen cos
2
Sx =
Sx
Sx
Sx
Isolando , temos:
cos =
2 Sx
=sen
= arccos
2 Sx
=sen
...........................................................................................................................
Lembre-se:
sen 2a = 2 sena cos a
(e
+ e i = 2 cos
...........................................................................................................................
=
cos
2
= arc cos
2 Sz
=
=
S y = sensen
2
.
=
c d
[A] = Tr [A] .
Calculando os valores mdios:
a b 0 1 = b
= Tr
c d 1 0 2 d
[S x ] = = Tr
2
[S ] = =2 Tr ac
y
[S z ] = = Tr
2
b 0 i = ib
= Tr
d i 0 2 id
a =
= (b + c )
c 2
ia i=
= (b c )
ic 2
b 1 0 = a b =
= Tr
= (a d )
d 0 1 2 c d 2
...........................................................................................................................
Lembre-se:
Sx =
= 0 1
2 1 0
Sy =
= 0 i
2i 0
Sz =
= 1 0
2 0 1
...........................................................................................................................
(a + d ) = 1 .
ou
[S x ] = = (b + c )
2
[S ] = i2= (b c )
y
[S z ] = = (a d )
ou
a=
(a + d ) = 1
ou
d = 1 a
2
[S x ] + d = 2 [S x ] + 1 a
=
=
[ ]]
[ ]]
1
[S x ] i S y
=
1 2[S z ]
1
2
=
ou
a=
1
[S x ] + 1
2
=