Você está na página 1de 10

Biologia marinha

Origem: Wikipdia, a enciclopdia livre.

Esta pgina ou seco cita fontes confiveis e independentes, mas que no cobrem todo o contedo (desde setembro de 2014). P

favor, adicione mais referncias e insira-as corretamente no texto ou no rodap. Material sem fontes poder ser removido.

Encontre fontes: Google (notcias, livros e acadmico)


Biologia marinha o estudo dos organismos que vivem em ecossistemas de gua
salgada e das relaes entre eles e com o ambiente1 .
Os oceanos cobrem mais de 71% da superfcie da Terra e, assim como
o ambiente terrestre diverso, os oceanos tambm
so. Por isso encontramos as mais diferentes formas de vida no mar, desde
o plncton microscpico, incluindo o fitoplncton, de enorme importncia para a produo
primria no ambiente marinho, aos gigantes cetceos como as baleias.
ndice
[esconder]

1 Classificao dos organismos marinhos


o 1.1 Plncton
o 1.2 Bentos
o 1.3 Ncton
o 1.4 Fitoplncton
1.4.1 Diatomceas
1.4.2 Cianofceas
o 1.5 Fitobentos
1.5.1 Macroalgas
1.5.2 Ervas marinhas
1.5.3 Microfitobentos
2 Protozorios e animais marinhos
o 2.1 Zooplncton
o 2.2 Invertebrados marinhos
2.2.1 Invertebrados bentnicos
2.2.2 Invertebrados nectnicos
o 2.3 Peixes
o 2.4 Mamferos marinhos
3 Fatores de distribuio de organismos marinhos
4 Principais ecossistemas marinhos
o 4.1 Zona costeira
4.1.1 Praias
4.1.2 Plancies de ervas marinhas
4.1.3 Manguezais ou mangues e marinhas
4.1.4 Esturios
4.1.5 Costes rochosos
o 4.2 Plataforma continental
o 4.3 Recifes
o 4.4 Talude continental
o 4.5 Zona profunda ou abissal
5 Perspectivas
6 Notas e referncias

7 Ver tambm

Classificao dos organismos marinhos[editar

| editar cdigo-

fonte]
Geralmente se agrupam os organismos marinhos em funo do seu tamanho e hbito de
vida, como segue (resumidamente):

Plncton[editar | editar cdigo-fonte]


Fazem parte do plncton organismos que ficam deriva dos movimentos ocenicos. So
classificados em:

Bacterioplncton (bactrias)

Fitoplncton (microalgas e sargaos)

Zooplncton (protozorios e animais - com preponderncia para os microscpicos,


mas incluindo algumas espcies de grandes dimenses, como
as salpas, urocordados que podem formar cadeias com mais de um metro de
comprimento)

Classificao do plncton segundo o tamanho dos orifcios da malha das redes utilizadas
para captur-los 2 :

Fentoplncton (0,02 a 0,2 m)

Picoplncton (0,2 a 2 m)

Nanoplncton (2 a 20 m)

Microplncton (20 a 200 m)

Mesoplncton

Macroplncton (2 a 20 cm)

Megaloplncton (>20 cm)

Bentos[editar | editar cdigo-fonte]


Fazem parte do bentos organismos que vivem no substrato, fixos ou no.

Fitobentos (incluindo as macroalgas, algumas microalgas e as ervas marinhas)

Zoobentos

Macrofauna (animais visveis a olho nu, como a maior parte dos caranguejos,
os equinodermes, algumas espcies de peixes, etc.)

Meiofauna (animais que vivem permanentemente enterrados no sedimento, quer


livres, quer dentro de estruturas por eles construdas)

Microfauna (animais microscpicos que se desenvolvem sobre o substrato)

Ncton[editar | editar cdigo-fonte]


Fazem parte do ncton organismos com boa capacidade natatria, como a maior parte
dos peixes e dos mamferos marinhos.

Um conceito relacionado, embora no formado por organismos vivos o sston que o


conjunto das partculas, orgnicas ou no, que se encontram dispersas na coluna de gua
e que, para alm de poderem constituir alimento para alguns organismos, tm um papel
importante na difuso da luz na gua e, portanto, na produo primria.
1==Microrganismos== A microbiota marinha importantssima para
a decomposio de matria orgnica e para a produo primria em ecossistemas sem
luz. A maior parte dos sobactrias e algas azuis (cianobactrias ou cianofceas,
normalmente includas no fitoplncton).
As bactrias esto dispersas por todos os oceanos, suportando condies extremas. H
bactrias quimiossintticas e decompositoras.

Fitoplncton[editar | editar cdigo-fonte]


O fitoplncton formado por microalgas ou bactrias (cianobactrias ou "algas azuis) que
se encontram na coluna de gua. Os organismos do fitoplncton so a base da teia
alimentar aqutica, servindo de alimento ao zooplncton, ictioplncton e outros
organismos. So produtores primrios (seres autotrficos), que usam a clorofila para
converter a energia solar, sais minerais e dixido de carbono em compostos orgnicos.
Por necessitar da energia solar para o seu desenvolvimento, o fitoplncton vive na zona
mais superficial da coluna de gua, nazona euftica.
O fitoplncton engloba vrios grupos distintos de organismos.
Diatomceas[editar | editar cdigo-fonte]
As diatomceas so um grande grupo de microalgas (existem mais de 20 000 espcies
conhecidas). A caracterstica principal deste grupo a frstula siliciosa (semelhante a
uma caixa de Petri). Ocorrem em todos os ambientes, marinho, salobro, dulccula e
hipersalino e so encontradas em guas tropicais, temperadas e polares, so planctnicas
ou bentnicas. So unicelulares ou formam colnias, com dimenses que vo desde 2
micrmetros a 2 mm. Se reproduzem por fisso binria, com uma valva desenvolvendo
uma clula filha e servindo como valva maior. Aps sucessivas geraes de diviso
celular, o tamanho da clula tende a diminuir; para que a mesma volte ao tamanho normal,
inicia-se a formao do auxsporo, na qual a clula desprende sua valva siliciosa,
formando, consequentemente, uma larga esfera que est envolta por uma membrana. No
interior desta esfera, aparece uma nova frstula com tamanho mximo, recomeando um
novo ciclo. A reproduo sexuada, quando ocorre nas diatomceas cntricas, oogmica,
ou seja, com gametas masculinos flagelados. J nas penadas, a reproduo isogmica,
com os gametas masculinos e femininos aflagelados.
Cianofceas[editar | editar cdigo-fonte]
As cianobactrias, algas azuis-verdes ou cianofceas so bactrias, apesar da sua funo
fotossinttica. Como bactrias, so seres procariontes.

Fitobentos[editar | editar cdigo-fonte]

Macroalgas[editar | editar cdigo-fonte]


As macroalgas so algas multicelulares, com rgos diferenciados, como as algas
vermelhas e as algas pardas e algumas clorofceas, como as Ulvas. Elas constitutem a
maior parte do que as pessoas chamam algas marinhas (muitas vezes, as pessoas
chamam algas s ervas marinhas).
As macroalgas so uma parte importante da cadeia trfica do bentos, fornecendo ainda
refgio a muitos animais. No entanto h algumas espcies que podem ocorrer ao plncton,
como ossargaos encontrados no mar dos Sargassos.
Algumas espcies de algas marinhas so utilizadas na alimentao, principalmente
no extremo oriente e tambm nas indstrias alimentar e farmacutica.
Ervas marinhas[editar | editar cdigo-fonte]
As ervas marinhas so plantas que produzem flor adaptadas vida na gua do mar. Estas
plantas encontram-se em muitas praias e pertencem s
famlias Posidoniaceae, Zosteraceae,Hydrocharitaceae e Cymodoceaceae. Tm um
importante papel nos ecossistemas costeiros, no s pela sua produtividade, mas tambm
por servirem de refgio a muitos animaisbentnicos.
O nome vulgar provm do fato das suas folhas se assemelharem, embora
superficialmente, com as ervas terrestres da famlia Poaceae. Por vezes so confundidas
com algas.
Microfitobentos[editar | editar cdigo-fonte]

Protozorios e animais marinhos[editar

| editar cdigo-fonte]

Zooplncton[editar | editar cdigo-fonte]


Ver artigo principal: Zooplncton
So organismos planctnicos no clorofilados, sendo conhecidos sob o ponto de vista de
produtividade marinha como hetertrofos. Compreendem uma infinidade de formas,
tamanhos e cores. Vrios grupos esto representados no zooplncton, desde formas
unicelulares (protozorios), at animais, tais
como medusas, moluscos, crustceos e peixes (ovos e larvas, tambm
denominados ictioplncton) 2 . O zooplncton importante por desempenhar um papel
crucial na transferncia da energia sintetizada pelo fitoplncton, para animais superiores
na teia trfica (ou teia alimentar) tais como peixes (por exemplo, atuns e sardinhas) e
algumas baleias, denominadas pelos bilogos planctfagas (comedores de plncton).
Alm disso, o zooplncton pode ser utilizado como indicadores da qualidade da gua, j
que esses pequenos organismos respondem rapidamente s modificaes do ambiente,
tais como ocorrem quando existe emisso de poluentes qumicos e despejo de esgoto.
Resumindo, quando um ambiente recebe uma descarga de leo ou matria orgnica,
algumas espcies do zooplncton perdem boa parte dos indivduos, reduzindo, desta

forma, suas populaes. Em contrapartida, outras espcies so mais resistentes,


ocorrendo nestes casos um aumento de suas populaes. Assim, os organismos do
zooplncton podem ser considerado como excelentes bioindicadores da condio
ambiental de um dado ecossistema. Porm, vale ressaltar cada espcie do zooplncton
responde diferentemente s alteraes do meio, cabendo aos bilogos e demais
pesquisadores correlacionados identificarem quais espcies so as melhores indicadoras
para dado parmetro (por exemplo: poluio orgnica, produtos qumicos,
elevada salinidade, aumento ou reduo da acidez da gua e outros).

Invertebrados marinhos[editar | editar cdigo-fonte]


Os animais que no possuem notocorda nem coluna vertebral so conhecidos
como invertebrados. Esse grupo muito grande e inclui animais que apresentam formas e
comportamentos bem diferentes. Eles podem ser encontrados nos mais diversos
ambientes (aquticos ou terrestres) e podem ser parasitas de plantas ou de outros
animais. Os principais filos de invertebrados
so: porferos, celenterados, platelmintes, nematdeos, aneldeos, artrpodes, moluscos e
equinodermes e todos estes filos possuem representantes no mar.
Invertebrados bentnicos[editar | editar cdigo-fonte]
Os invertebrados bentnicos so grupos de organismos que habitam diferentes tipos de
substratos de habitats aquticos. Estes podem ser compostos de fragmentos de vegetais,
sedimentos diversos, macrfitas, algas filamentosas, entre outros. Dentre os diversos
grupos existentes, podemos destacar os moluscos, insetos, nematdeos e os oligoquetos.
Os organismos bentnicos tm sido utilizados como bioindicadores na avaliao de
impactos ambientais provocados pelo mau uso dos recursos naturais do ambiente. Os
animais, plantas, microrganismos e suas complexas interaes com o meio ambiente
respondem de maneira diferenciada s modificaes da paisagem, produzindo
informaes, que no s indicam a presena de poluentes, mas proporcionam tambm
uma melhor indicao de seu impacto na qualidade dos ecossistemas (Souza, 2001).
Invertebrados nectnicos[editar | editar cdigo-fonte]
Animais caracterizados por possuir simetria pentarradial e um esqueleto calcrio que lhes
protege grande parte do corpo. Alm de alguns ossculos esquelticos isolados de
estrelas-do-mar, muito pequenos e difceis de encontrar, os fsseis de equinodermes mais
frequentes em Almada correspondem a carapaas de ourios-do-mar, das quais mais
habitual encontrar apenas fragmentos dispersos. Conhecem-se vrias espcies no
Miocnico do concelho, incluindo algumas formas que viviam permanentemente
enterradas nos sedimentos, bem como outras, por vezes de grandes dimenses, que
habitavam sobre os fundos marinhos. 3

Peixes[editar | editar cdigo-fonte]


Mamferos marinhos[editar | editar cdigo-fonte]
Ver artigo principal: Mamfero marinho

Os Mamferos marinhos habitam primariamente o oceano ou dependem do oceano


para alimentar-se e esto divididos em cinco grupos.

Ordem Sirenia: peixe-boi, dugongo

Ordem Carnivora

Famlia Ursidae: urso-polar

Superfamlia Pinnipedia: leo-marinho, morsa

Famlia Mustelidae: lontra-marinha

Ordem Cetacea: baleia, golfinho, marsuno

Fatores de distribuio de organismos marinhos[editar

| editar

cdigo-fonte]
Um dos temas de pesquisa mais activos na biologia marinha a descoberta e o
mapeamento dos ciclos de vida das vrias espcies, as zonas onde os seus membros
passam a vida, o modo como as correntes ocenicas os afectam e os efeitos da mirade
de outros factores ocenicos no seu crescimento e bem-estar. S recentemente foi
possvel desenvolver este tipo de trabalho com a ajuda de tecnologia de GPS e de
cmaras subaquticas.
A maior parte dos organismos marinhos reproduz-se em locais especficos, pe os ovos
noutros locais, passa o seu tempo de juvenil ainda em outros locais e a maturidade
noutros locais ainda. Durante bastante tempo, os cientistas no fizeram qualquer ideia
sobre a localizao de muitas espcies durante certos perodos dos seus ciclos de vida.
De facto, as zonas por onde as tartarugas-marinhas viajam ainda so bastante
desconhecidas. Instrumentos de seguimento no funcionam para algumas formas de vida
e os rigores do oceano no so amigos da tecnologia. Mas em muitos casos, estes
factores limitativos esto a ser ultrapassados.

Principais ecossistemas marinhos[editar

| editar cdigo-fonte]

Ver artigo principal: Ecossistema marinho

Zona costeira[editar | editar cdigo-fonte]


Normalmente considera-se zona costeira, tambm chamada zona nertica a que se
encontra sob influncia das mars e onde a luz pode penetrar at ao fundo, promovendo
afotossntese.
Existem organismos aquticos, no s na zona que est permanentemente coberta de
gua - tambm conhecida por zona infratidal, ou seja, a que mais profunda que a maior
mar baixa - mas tambm na zona intertidal, que pode ficar a descoberto durante as
mars baixas, e na supratidal que nunca inundada pelas mars, mas que recebe
humidade (ou umidade) da gua do mar, atravs das ondas e por penetrao da gua
atravs da areia.

Os organismos que habitam nesta regio esto adaptados a estas variaes, tanto do
nvel de gua, como da sua falta durante determinados perodos. Por exemplo,
muitos crustceos emoluscos que vivem nesta zona so capazes de armazenar gua junto
das brnquias, fechando a sua abertura.
Nesta zona, encontram-se vrios ecossistemas diferentes, que so descritos abaixo.
Praias[editar | editar cdigo-fonte]
Uma praia uma formao geolgica consistindo de partculas soltas de rocha tais
como areia, lascas de pedra e conchas de crustceos e moluscos, ao longo da margem de
um corpo de gua.
Como so total ou parcialmente cobertas periodicamente pela gua, consequncia
das mars ou das flutuaes dos caudais dos rios, so habitadas por seres
vivos adaptados a esse tipo de vida. As plantas e algas que a se desenvolvem so
tipicamente aquticas, ou prprias de um solo com pouca matria orgnica. Entre
os animais, so mais comuns os moluscos e crustceos que escavam suas moradas na
areia, para terem sempre acesso gua.
Plancies de ervas marinhas[editar | editar cdigo-fonte]
As ervas marinhas so plantas que produzem flor adaptadas vida na gua do mar. Estas
plantas encontram-se em muitas praias, principalmente na zona infratidal, onde esto
constantemente submersas, mas acessveis luz solar. Tm um importante papel
nos ecossistemas costeiros, no s pela sua produtividade, mas tambm por servirem
de refgio a muitos animais bentnicos.
Manguezais ou mangues e marinhas[editar | editar cdigo-fonte]
Os manguezais (tambm chamados mangues ou mangais) so um ecossistema costeiro
caracterizado por rvores adaptadas gua do mar, com grandes razes areas,
ospneumatforos. Essas razes formam uma malha apertada que retm grande
quantidade de sedimentos, tanto orgnicos, como inorgnicos. Por essa razo, o solo
povoado por uma grande quantidade de microalgas e bactrias, para alm de
organismos saprfitos, que alimentam uma abundante meiofauna.
Esturios[editar | editar cdigo-fonte]
Um esturio a parte de um rio que se encontra em contato com o mar. Por esta razo,
um esturio sofre a influncia das mars e possui tipicamente gua salobra, albergando
uma abundante fauna de organismos adaptados, tanto a grandes flutuaes da salinidade,
como a uma grande dinmica das guas, tanto pela influncia das mars, como das
alteraes docaudal do rio ou rios que o alimentam. Entre esses animais contam-se muitas
variedades de peixes, crustceos e moluscos.
Costes rochosos[editar | editar cdigo-fonte]

Costo rochoso o nome dado ao ambiente costeiro formado por rochas, situado na
transio entre os meios terrestre e marinho. considerado muito mais uma extenso do
ambiente marinho que do terrestre, uma vez que a maioria dos organismos que o habitam,
esto relacionados ao mar.
No Brasil, suas rochas possuem origem vulcnica e so estruturadas de diversas
maneiras. um ambiente extremamente heterogneo: pode ser formado por paredes
verticais bastante uniformes, que estendem-se muitos metros acima e abaixo da superfcie
da gua ou por mataces de rocha fragmentada de pequena inclinao (ex. a costa de
Ubatuba/SP). No Brasil, pode-se encontrar costes rochosos por quase toda a
costa.Sendo que a maior concentrao deste ambiente est na regio Sudeste, onde a
costa bastante recortada.
A partir da observao da fisiografia da costa do Brasil, pode-se estabelecer uma relao
entre a ocorrncia de costes rochosos e a proximidade das serras em relao ao Oceano
Atlntico. Tomando como exemplo o Estado de So Paulo, observa-se que em locais onde
a Serra do Mar se elevou prxima ao oceano, ocorre um predomnio de costes rochosos
na interface da terra com o mar (ex. Ubatuba), j em locais onde a Serra do Mar est muito
distante da costa, ocorre o predomnio de manguezal e restinga (ex. Canania/SP). Os
costes so, portanto, na maioria das vezes, extenses das serras rochosas que atingem
o fundo do mar.
O costo rochoso pode ser modelado por aspectos fsicos, qumicos e biolgicos. Em
relao aos aspectos fsicos, a eroso por batimento de ondas, ventos e chuvas, o
principal, mas atemperatura tambm possui papel importante na decomposio das
rochas, a longo prazo, atravs da expanso e contrao dos minerais. Os fatores qumicos
envolvidos dependem do tipo de rocha que forma o costo, uma vez que minerais reagem
quimicamente com a gua do mar (ex. ferro), sendo que estas relaes so reguladas
principalmente pelos fatores climticos. Alm destes, temos o desgaste das rochas que
pode ser causado por organismos habitantes ou visitantes do costo, como ourios,
esponjas e moluscos.
O ecossistema costo rochoso pode ser muito complexo e, normalmente, quanto maior a
complexidade, maior a diversidade de organismos em um determinado ambiente. Para
entendermos tal relao, podemos tomar como modelos dois tipos de costo, um costo
exposto e um costo protegido.

Plataforma continental[editar | editar cdigo-fonte]


Em oceanografia, chama-se plataforma continental poro dos fundos marinhos que
comea na linha de costa e desce com um declive suave at ao talude continental (onde o
declive muito mais pronunciado). Em mdia, a plataforma continental desce at uma
profundidade de 200 metros.

Recifes[editar | editar cdigo-fonte]

recife

Coral

Talude continental[editar | editar cdigo-fonte]


Em oceanografia, chama-se talude continental poro dos fundos marinhos com declive
muito pronunciado que fica entre a plataforma continental e a margem continental, onde
comeam as plancies abissais.

Zona profunda ou abissal[editar | editar cdigo-fonte]


Em geral, consideram-se "guas profundas" aquelas onde j no penetra a luz, mas a
Zona Abissal para os oceangrafos comea no fundo do talude continental, no que
considerado como o limite dos continentes. Esta zona formada por plancies
abissais, fossas abissais e canhes, mas nela se encontram montes submarinos que
podem atingir a profundidade da zona euftica.
O oceano tem uma profundidade mdia de cerca de 5 km, o que significa que esta zona
abissal muito extensa, apesar de ter sido pouco estudada. A presso
hidrosttica aumenta em uma atmosfera a cada 10 metros de profundidade, o que torna o
estudo desta zona muito difcil, sendo necessrio o uso de batiscafos, que
so submarinos protegidos especialmente para presses elevadas. Com estes submarinos
e tambm com a ajuda de instrumentos acsticos, as ecossondas foram feitas algumas
pesquisas que levaram ao conhecimento de alguns detalhes do fundo dos mares.
O ponto mais profundo dos oceanos foi encontrado na Fossa das Marianas, a leste do
arquiplago das Filipinas, no Oceano Pacfico, com 10.924 m. Outros pontos
especialmente profundos so o Canho de Monterrey, ao largo da Califrnia, com cerca de
10.000 m, a Fossa de Porto Rico, com 8.605 m, a Fossa de Java, com 7.450 m e a
de South Sandwich, com 7.235 m.
A estas profundidades, para alm da presso elevada, no penetra a luz e, por isso, no
pode haver fotossntese. No entanto, existem muitos animais adaptados a estes fundos,
entrepeixes, crustceos e vermes, muitos deles com rgos luminosos.
Regies especiais, que parecem ser "oasis" no meio dum deserto, so as fontes termais
submarinas e o seu oposto, as geleiras submarinas, onde uma srie de compostos
qumicos so libertados do interior da terra, possibilitando a vida de numerosos
organismos, num ecossistema que se acredita basear-se em bactrias capazes
de metabolizar essas substncias.

Perspectivas[editar

| editar cdigo-fonte]

Ultimamente, bilogos marinhos esto tentando completar o mapeamento das criaturas


aquticas com ajuda de modernas tcnicas, que ajudam a explorao do fundo do oceano,
mais precisamente nas depresses aquticas, onde acreditam encontrar novas espcies,
eventualmente um potencial de grande interesse para as teorias da evoluo.

Notas e referncias
1. Ir para cima Definio de Biologia Marinha no site da Escola Bsica e Secundria da
Madalena do Pico, Aores, Portugal acessado a 2 de junho de 2009
2. Ir para:a b Bonecker, A C T, Bonecker, A L C e Bassani, C. Plncton Marinho. Em: Pereira,
R. C. & Soares-Gomes, A (editores). Biologia Marinha. Rio de Janeiro: Intercincia, 2002.
3. Ir para cima http://www.malmada.pt/xportal/xmain?xpid=cmav2&xpgid=imprimirGeneric&genericContentPage_qry=B
OUI=12353429

Ver tambm[editar

| editar cdigo-fonte]

Você também pode gostar