Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Prefaclo .......................................................................................... 05
Agrodecimentos ................................ ......................... 07
Cr~ditos ......................................................................................... 08
USANDO A CIENCIA
PARA OBTER
RESULTADOS
A Estrutura do Corpo
o corpo humano cstrutura-st: ao redor de um esqllc]Cto 6sseo. em (IUt doi! ou
mais liMOS unem-sc: pard fonnar uma artll,;ula~Ao que se maulem unida por "tintS"
de tccido co ruunli vo chamadas ligamen tos. 0 esque h:ln ecobeno por 651'1 mdseu-
los, que represcntam apro,timadamente 40% do peso corpor.!1 IOll1i. Amba! as
ell tremidades de um mtisculo juntam-Stlllos ossos por lIIeiu de uma espessa eSlru-
lUra de techJn conjuntivo dc nominllda tcndao. Tudll Il ICosio desenvnlvida pclos
musculos edirigida pard n osso po.- esta llgrn;:fto Icndinosa. Quanto maior a tell~ii().
maior a ~ao nus tendOes e ossos e, conseqUentc:mt:nte, mais vigoroso e 0 moyi-
mento ll~se scgmento. 0 Ulin dn Pcriodizarrau im Ilumcnlaro taruunhoc 0 "Ion us'"
muscular, al~ m <k ufereccr a te ndOes e II ligamentO!; opnrtunidade de adapl~ao
ao au menlu do tarnanho mU!i.l;ulllr.
maxima pode ser cern vezes maior do que 0 supone de sangue nece...!Jino no
repouso.
L.,htoM
--5'«'''''0--
.... 1.1 U I N _
UsallH a Cli llthl par; Obttr Ruultados 13
fibm que formam 0 mdscu lo. A genttica detennina 0 mlmero de tibm em urn
mdsculo" 0 lreinamento nlo afetart isso. mas ten um impacto significativo nas
outras varitveis. A dedienCllo ao lreinarnento aumenta a espessura das flbm. au·
mentando tanto 0 tamanho quanta a forca muscular.
I)8M&.t I Nlnda·1 I
~:~
II rl,"? de clmtrd~ii(J Iliminui quando 0 cnmrrimen lo elli fihnl mll'iCular~ signi .
ficarivamcnte menor. antes cia eonlr~lo. do que 0 seu lamanho em repouso ( par-
elalmenle eontraido). Isso acomece porquc. em \1m musculo Ja contrafdo. os
filamentos de act ina e de miosina jli se enconlram parda lmente sobl't'postos, ha-
vendo meDOS pontes clllzadas li vres para conec:lar com os filamentos de actina.
('om menos ponies crowdm; disponfveis, menos Icnsllo e fon,:a podcm ser prodll'
zidas.
Quando 0 miisculo estt:IKie-!l.I: mUltu uI6m du CllIl1pnrnemll de repuu!>U. a pro-
d~lo de fo~a lamlXm seMi pcquena. porque os filamcntos de actina eSllo muito
dlstantes clas pontes cruzadas cia nliOSUIa e nao sao capazes de se IIgar e e ncurtaro
mU<;ClIlo
A capacidadc contratil do miiseulo diminui tanto 5C 0 eomprimento do museu-
10 dlilimuu dc1ll3.l~ 4ual110 M: ;lllrlllmLur demUl s em rt:l~ilo an cmllpnmt:lltu de
repouso. A maior produ,1o de fon,:a d4-sc quando a contr~lo inieia-sc em urn
insulo articular aproximadamente de 11fJ'/12fJ' (co mpnmento de repouso).
A Unidade Molora
TOOo neurOnio motor que se eoneela a urn musculo pode inervar uma o u milha-
res dt: !1hrJ..~ musculare.~. Todas u.~ tihrus inervadllS peln me, mu m:urllllio IIlOtor
rcagcm com 0 impulso. eontraindo-se e relaxando. Um neurOnio motor C loons as
fibras muscu lares porele inervadas formam uma "uludade motom", (veJa Figura
1.3)
Quando urn nervo motor c estimulado. 0 impulso lransmitido para as fibras
lI1u'iCulare., de,su IIn idade mllillm rll7 COllI Ilue lIlda., elu, !it: Cl1nlmi~1I1 nu nan
Essa ~ a lei do ",udo ou nada". ou s¢ja. significa que urn im pulso fraco cria a
mesilla tensao na unidade mOiora do que um imjJlIls(j fOlie.
Essa lei do IUdo ou nada nao se aplica ao mdsculo como urn todo. Enquanto
lodas as tibras musculares de uma unidade nlOtora ~pondem ao estfmulo do
neur6nio lIlOIor, nem ,OO.1S as unidades mOiOrnS silo otivodtls em umn conlrlll;:1io
muscular. 0 ndmero de UM envolvidas em uma con trattio depende cia carga im-
posta ao muscu lo. e isso POSSUl ctJI'lela~iiu dlreLu emll a f()f~a IJrUdUlIUa. Purexem·
plo, se a carga f leve, apenas urn ndmcro rcduzido de UM serlo rccrutadas e l
f~a produzida seMi fntima. Em cootrapartida. se a carga imposta ao musculo c
UNIDADE
~
~~~
~~om"~I.,
NeurOnlomotor
.11
Usanlkl a Cllntla IMlta Obter ReSiliados 15
muito ulll1, eutio todas ou quase TOilus a.~ UM serio recnlladas, gemndo a produ-
o;lio de fOl'\"8 m4xima (Me Danagh e Danis, 19M). Se as unidades motona! slin
TllCrutadas em ordem seqUencial, Ii I1mca mancira de treinar 0 musculo como urn
todo ~ expl}-Iu a cargas muima5. Todas a.~ UM, assim, serio acionadns para a
contrao;liomuscular.
EntjuanlO a fo~ produzida porum musculo depende do nl1mero de UM recru-
tadas na contracAo, ela depende tam~m do ndmeR) tie fibcas muscularcs por UM
o nUlllero de fibras musculues pur UM pode variarcntre 20- SOO, e amtdia fica
em tomo de 2UO.
Quanto mais fibnas em ulna UM, maior a produo;Ao de r~a. 0 fator gent!tico
que derenni llli 0 numero de fibras ajuda a expliear por que algumas pessoas au-
menlam a fOl\R e 0 tamanlK> muscular facilmente, enquanto outras tern grande
dificu ldade.
Quando urn impulso nervoso estimula umn UM, ela responde com urna con Im-
~ao muito nipida (twitch), seguida de relaxamento. Se OUlm impulso atinge a UM
anlCS que ela re laxe, os dois impulsos somam·se (unem fo~as) c prodU7..tfTl maior
tensio do que um I\nico ilT1l'ulso.
A SlJllla das UM depcndcdll cu rglt imposta ao mdsculo(veju Figura 1.4). Em
cargas mwmns (1.4c) todas as fibns mU!lCUlllre8 IlOmam-se de maneira sincrnni·
7.ada, gerando 0 mAximo de fonra; em eargas mcnores (I .4b) algumas UM contra-
em-se, enquanllJ outras estio relaxadlls, gemmJo uma f~a de intensidode rtl6dia.
Essa f urna das principais raWcs pOI' que cargas pesadas levam a melhores
resuhlKilJ!'> em fo~a mtxima.
lk-~
! = ~
!--~ ~ _! ~
I ~
! -r:m:mmn!!mt!lW
m _ !L!J
_ !!:!
~
Tempo(rns)
nao n~essilllm de oxig~nio siO anaer6bias. Tipo II, brancas au fast-twitch WI1
Os doil tipos de libra eluSkm ~]olivamcntc na mesma pro~au nn (:orpo, e c:w.
rela~30 50/50 parece nAo seT afetada de maneir.t significmivI pclo lreinamento de
rn~oeculturismo.
o teCRltamento das fibras musculares del'Cnde da corgI. NIlS atividades de
baixa e moderada intcnsidade. as fibr.t.~ ST s/kl prcfcrendalmente rccrutadas. Quan·
do a earga aumenta. urn mlmero cada vez maior de fibras FT eontrai-sc. A distri·
bui~ao do tipo de fibm pode variar. tanto uo mesmo mUiCUlo quanto de nllisculu
paramusculo.
Qeraimeille. tiS bm~os tcodem a possuir porcentagem maior de fibras lipidas
do que 05 pernas: biceps 55% ..~r. triceps 60% PT. enquanto solear (p3nlurrilht)
24% FT (Fox et a1 .. IIJS9)
A curnposi,lkl de fibras mu~ulares (Ell.: propo!\i\o de fibras r~pidas em urn
mU!lCUlo) exerce p31'C1impurtante no rrciname nto de forya e culturismo. Mtbrulos
que COf}tEm alln porcentua! de fibm nipidas san cnpares de eontra\Oes mais vel ....
.... es e potenles. N30 exiSle diferen"a definida na d i$tribui\ao de fibrJs enUll atlew
do sexo mascuhnn c fe m inino. A tendenda herdada de possuir mail libras ripldas
potic indicar que individU05 tendem a possuir gencticamenle rnelhores aLlapt:",-&s
ao trcinamento de f~a C cU!lUrismo. Enquanto a gelletica e futor imponantc paR;
determinar 0 suces.'in, este nAo C0 dnico falor a set COnsl'
der.uin. Apesar do pote ncial gent:hco individllal, qual.
quer urn podc melhorar 1I s.cu InTTUlnho. "16111.15" e &eflDl-
~i\o muscu lUT por meio de um treinamento mtcnSIl e lit
nUlri~Aoadequada.
Contra~iio Muscular
A estrutum musculo-csqudt:tica do corpo ~ urn COlI-
junto de 05505 umdos entre 5i por uma serie de ligamen
tos. em cMru turn~ denominadas "articula,.:lks". Os md,..
cu!os CnlZam ess:lS articula'ioc'i e produzcm fOl"\a tleCrs-
dria para os ntnvi me n lOS do corpo. Os muscuhK
esquelelicos nlI.o se contrac:m indel>flndtmtes liDS dOll 00'
tros. Pdo eontnirio. os lII()vimentO$ em uma anieul~1o
envoh'cIII v;iri05 musculos. cada Ulll com 1.1111 pape! dife-
rente .
• Agonista.~ (11.1 si nergistas: sao os mdsculos que trubl·
Iham em conjunto. como ullla ctluipe coopemndo fW1
executarumllloviment o .
• Anillgoni5tu sAo musculos que se "puem ao movi·
mcnlodos agonistas. Na mainria dos casas. especialIDnlIt
para at!eta.~ treinndos e expcrientes, os antagonista.\ eslAo
relaxlldos, propiciando q ue 0 movimenfo scja executado
maisfacilmente.
IsS(J mostra que a in!era~ao entre os ag:unistas e anta·
goni5tas infl uencia dirctamen feos movimcnlos atleucOL
Um llIovimentoque parece roubado ou e,t;ccul:n1o de for-
ma rfgida pode ser re5ultado de inlentr,:Ao inadcquada cntrt
aaonilltaeantagllnistn
UsanliO DCltn(la pora Ob ltr Resullllllos
IsOI6nicD
lS()(onico (di nlmir;:o), tlo gregn " isos", que significa igual. e "Iomklls", que
signifir;:a len~;JII, e 0 mllis familiar tipo dc con~!o. CUI1111 ~ugere 0 tenno, em
limn eon~!l.o isotOnica a tensao sena a me.sma em toda a amplitude do movimclI-
to. t:!xistem dois tipos de cj\n lrn~Ao iSOl6nica:
C..oncl:ntriea, do latim "com-centrum". que ~ignificll centro comum. rcferc·
sc a conlrllfOcs cm que 0 11Iusculn cncnrtll-SC C 0 comprimcnto diminUi. Cumra-
e
<;Oc:s COI1CenlriclIs s.'\o passlvcis apcnas quando a resisti:nchl (Ex.: peso) mcnor
do que a fOT\'a do allela. ElIcmplos de cnn unI;;l'Ies concinuicas inclucm a &;aO till
biceps na f1ellio uu culnvelo, em uma rosca direta. ou 0 IllIl\llll1ento tie cxtcnsAo
till jl1elho nn cadcira extensora. 0 exercl(;ill tie fi lSCa biceps na prancha. demons-
trado no r;:apftulo 2. mrn.lra Il movimenlO de flexAo na rosca bIceps.
ElI.ci!ntrica ou con ll'llf~ negativa refere-se a ~ inversa ao processo da
DI,'.!10 concenuica. Simplesmente ~ignificn que as contra¢es ellcentricas f:u.em II
musr;:u lo reto!'llar all cnmprimcnto original. Na rosca bIceps. II componente ellcen·
triCli ocorre quando 0 b~o estende-se e vulLa all comprimento inicial. Na r;:adeira
clltensora. 0 trabalho eJlcemrico e fcito quando as pernas ne,lOOllaJ ll-St! no joe.lho
at~aJl()siC;iillinicial
Na cOOlr~iio excentrica. IlS miiscutos sustenram a forya da gravidaue «(;lImli
nos pesos l ivn:.~) IIU a tra~!I.o de urn aparelho. NesS8S conlli~i1es. os mllsculos alon-
Isollthlco
Isomelrico (CStatico). do grego, isos :a igual. e meier: medida. implica que
lIe.~se tipo de COn~atl n musculo desenvulve lensio scm a1ter-df seu comprimcn-
10. Na contral,.·iiu isomelrica, a aplic~ da fOOja cootrd urn objclo im6vel fon;a 0
musculo II dcscnvolver alla !ensAo, scm alteraI' (J seu comprimento.
A tensio gcJ'8ll.;! ror esse tipo de conlr.~o c, geralmeuk, mllior do que a con-
u-a-rio
isotlInica. Por exempltl, .'iC urn alIcia empurrd oma parede, cria-se tenslo
moscular, mas 0 comprimenlo 0110 se a1lera.
Isoclnetlco
ISOClllelico, do grego isos '"' igual, c kinelie '" movi-
lIIenlo, dcscreve uma con~lo com ve locltlade cons-
tanteemtod:llillmplitudearticular.
o Imbalho isocinCtictl necessita de equipamenfoes-
pecial desenhado purn proporcionar vt::locidadc cons-
tante de cnnl~Io, nito depc::mlendo da carga. No om-
vimento, as cootraljOe-; cooctntrica e exC£nlrica sfIo cxe-
cutadas enqu:mlO 0 cquipamelliu proporciona cetta re-
a
si!otc:ncill igual f~ gerada pclo alIeta. &:..t: tiro de
rrcinamellto lfa;t. como beneficio 0 raw de 0 musculo
trabalhar e m seo Illvel mlixlllMJ em 1000 0 movllllt:nIO,
eliminando a acelenil;5o nos movimcntos em que a carga
dimillui. cnmo em tado exercfcio tradicional (nall-
iStlci~tico)
Tipos de AdQPtQ~iio
VMios sistemas do corpo ndaptllffi-<,e an lremamento de fo~a de modo dife·
rentc. Muscul05 crescem. ossos fiearn mais fones ou fracos. depcndendo dll carxa,
o sistema nervoso cenlrnllnma sc mm.\, eficiente para recnltar a aylio muscular e a
perfonnance mo(ora faz·se mais coorocnada e mnis refinadll
Hlperlrofia
[lma da.~ ad:tptru;i'les mais visfveis t 0 aumento do tamanho muscular, hipcnrofill
o fen6mcno d4-se gro"as no lIumentu na :irea Ua scc~ao transversal de eada fibra
l11uscular, Ao cootrArio, a redu'iio no tamanho, resu ltado da inarividllde, chama-Ml
atrofia. Levnntndores de~, ecultunslaS cltpenmentam dois tipos de hipertrofia .
• Hipertrofia de tuna du~lio (aguda), como indica 11 ntlllle, Oe~apala:c ap6Ii
POUCIIS hllm.~ e ~ II resultado do bombeamento (pump) que oc:orre no tn:'inamcmo
pesado(intenso). Esse "pump" (inchar;:o)e II Il:.~ulladll, princil'lllmente. do acumulo
dt: nuiuo no musculo (edema). Os levantamcntos intensos t~m como resuhmlo n
aumcnto de IIgua nos eSJ1a~i's intmcdulares do llIusculo, fazendo-o parecer ainda
maior. Com 0 retorno para 0 l{quido cluracelulnr, pOUCII~ hnnl~ ap,(,s II Irciuo. 0
Treittllult ~e for~1 eOlsdul.
"pump" (inc h~) dcsapnrece. Essa e tlllla lias raroes pcla qual nem semprc a
funta t proporcional ao tamanho do musculo .
• Hipenrofin cr6nicil t 0 n:~ ul tado de mudanlOas musculares cstroturais. Vis/o
set causada pelo aumento tanto do mlmcro quun/n IIntalllauho dos miofilamentos
proteicn~ (minfibrilas). esse efeito e ma is d eradouro do que 0 causall!! JIt:I ..
hipenrofia aguda
Inulvrduos com grande numero de !ibras tcndcm a ser mlli~ fllrtt:.~ e a aparelllar
mais tamanho do que ns que [lI)I,.~uem me nor lIumero de tibra!. Esse numcro. que
parece seT constante no transeorrcr da vida, ~ deterrninad!! genc:tlcamcnte.
ua
Outra teorill a n:~pt:itu hipcrtrofia s uge~ qu e 0 honn6nio sexual mll~culinn
'lestosterona" (androgcnico stnco, substfinciu cum car.lcterfsticas masculinizantts)
:L,,-~ume Jlapeilillponalile no crescimenlo muscular. Apesar de niln haver dlfc:rell-
lOas fisiol6gieas entre os mllscuio<; dn hurne lll e os da mulher. atlelas masculinos
gc:rairnenle possuem mU$C uJ os maiores c mais fones . II diren:lH.a e alnbufda 1
quanl idadc de 'esm~temna, aproximadamente dez veze! maior no homcm do que
na mulher. Enquanto a testoSlcrona pare<:e prnrnnver n crt:.'>Cunento muscular. n50
existe nind.. ctJmprov~a.o cientffica para indicar que cia scja a (\nica delenmnamc:
do crescimcnlo muscular.
EpossfveJ ainda que a hipertrofia muscular ocorra g~as II t.~m~c:n.ao de fibras
ST em fibras FT. Embem ate u IIIUITJt:llto LSSO seja especulalOlO. algumas pesquisils
indicam que 0 porccntuaJ de fibres ST diminui cornu rc:~ultado do treinamento de
fO~1l (Abernethy, IINO). No entanto, uma das razOes quc torna eslUdos dt:.~~
leona inconclusos e 0 fato de as pesquisas scn:rn conduzldas em indivfduos que
UsandoaClhd oporaObterRnultados 21
Adapta~iia Anatiimlca
PesqUlsas lIa irea de aciaptalj30 anatomiea sugerem que
treillar eOIlSlanlC e cXlcnsivnmente com cargas de IIlla in
lensidade podediminuiro material6sseo (Matsuda. 1986).
Isso significa que, ~ iI carga niill variar de balJla5 a m~l
mas. 0 resultado pode ser um dccr6cimo do material 65-
~II, II que pt)lk acarretar ao allela possfveis lesOcs. As
propricdadcs mccAnicas dos OSSOS silo lrun~m afet~dll~
pela demanda medniea do treinamento. Em outras pala.
vms, um otlelll com potenciul riSCII dell~sall deve M:r ilLjuelc:
eujo treinamenlo expOe os ossos a urn estrcssc mednieo
inlel1SIl, sem UIII pc:r'lK.lu prugl'essi va de adaplaljao.
Em idadc prceocc ou em n{vel inicial, 0 treinnmento
lit: baJxa mlensldade deve ter efcito eSlimulanle c positivo
no comprimcillo e nil circunferincia dO'> 1)S.<;iJ~ 111118111'>,
enquanto 0 treinamcnlo com cargas elevadas e com alta
intensidade 1lIJ(le, prrmnncfllemmle, relilrinKir (J crescl-
m~mo osseo' (Malsuda. 1986). Os iniciantcs prec.isam.
cuidatlm.illTleute. oon~lderar esses falos. 0 procedimenlo
adequado para csscs atlclRs ~ urn planejllmenlO II longo
prazo. em que a carga ~ aumcntada. progressivamente. ao
longodosllnos
o prop6sito do treinamento c cstrcssar 0 corpo, de
Imx.lllqutl re~ulte em adapt8l;:W c naocm sobretreinamenlo.
Uma carga bcm-monitorllda npresentll, tIlmbem, efeilo
POSltivO em allelas maduros. pois acacrela aumcnlO na
dcnsidade 6ssen, pennilindn Ull 11>S.<;i1 ~uJlmtar IIIcl hur 0
estressc mecinico do treinamento com pesos
A [l(lapta~allllll~ h:nliOt1> t de Igua! unpOItancia para 0
treinamenlO de f~a, Lcmbrc que os mtlsculos nll.o se Ji-
gam lIOS OS<;lI~ diretmnel1ltl, 1IIa.~ slin por s uas eJltenSIXs chanladas lendOes. A ha-
bilidade de um musculo puxar bruscamcnlc contra urn osso e, comn re.~ullmlll,
prulll\)~t:r mOYJIllenlO. depende da fOl'lja dos lendOes. A adaptaorao dos tendOCs
ocorre a longo prnzo. Tendres levam mllis lemlJl> para ~c adaplar iI co nll'll.;;(ks
potenles do que os musculos. portanto. 0 cresdmento muscu lar nll.o devcriajamais
ellceder n Hnm de adllplm,:all dll~ Icnu(ks.
....... -~.*-.........
miisculo conlr.tia-st com maior pot€ltCia.
"Of1.IInto, 6 ccno dizer que os gllnhos de
fo~a silo, em gra.ude pane, a rcsultado do
aumentu Ilu hnbilidade de recrutar IIlllis
unidade.~ momras para panicipar da ,.:untm~o muscu lar. Tal adapt;u;ao ~ facililada
depois que oslenclaes aju.~Ulm-se an treinamenlO de llila intensidade
Principio 1 - Varlabilidade
o cuJturismo e 0 tn:imutlento de f~a sao csportes que necessitam horas e
hum..~ de dedicaclo &0 treinamento. A pressio para aumenUlr, continunmente, 0
volume e II inlensidade do ttelllamt:nto e II n!tlureza repetitiva do levanlamento de
pesos pulIem focilmente levar k apatia e. monotoniL que do obstkuJos amnIi·
v~locaosucesso.
o melhor remedio pam evi tllr II monOlonia do lrCinamento ~ a variabilidadc.
Pnm proporcionar variabilidade. deve·se estar familianzado L"tlm II metodologia e
com a Periodi~iodo ttetnamentu (veja pane 2), econhecer os muitos exercfci06
difen:ntes pam cada grupamcnto muscular (veja capftulo I J).
A variabilidade aumenta 0 bem-t:star p~icll16gico e a resposta ao treinamento.
As 8ugesl0e.~ a ~gui r vao Iljudli.lo a aleantrar esse prop6sito:
• Escolha diferentes exerdcios para cada parte do cmpo, ao invts de rcpetir
sempre os mesmos exercfct()!; favnriloso. Varie a ordem em que voce eXe<:Uta os
t:lIen;fcios. Lembre que tanto seu corpo quanto sua mente tomam· se estressados,
ponanto. ambos necessitam de variat;ao nos eSlfmulos
• lncoqxm: u vari at;lI.o 110 seu sistema de cargas, como sugerido no prindpill
dlls cargas variadas (progressiva 0tJ regresslva) que ~ni di..culido ainda nestc ca·
pitulo
• Varie 0 lipo de eontnlt;lo muscular nas suas sess5eso.(ello.: inclull tmblliho eon·
c~ ntri coeexc!ntrico).
• Vane a vtlncidade da eon~1o (lenla. mt'!idia. lipida)o.
• Vatie 0 equipamento. treine com IIIjqultla.~ e com pesos livrcs, isociD4!ticos.
etc.
do lreinamen to rcalizado por urn longo perlodullt: lI!mpo. DeWe 0 nivel de iniciantc
alt 0 Mr. nu Ms. O limpia. a carga de trabalhodcvc ser aurnen lmlll, gr.lllali vameu te.
de acordo com a habilidnde fisio16gica e psicol6gica individual. se 0 objelivo ~
com inuur ganhlUldo uunanho. ·'tonus" e dcJini"fto muscular.
e
A leeniea mais ereliv:! IXIr.l. a escolha da carga 0 prindpio da varirw;ilCl pur
t:Iapas. porque leva em considc~l\o n contlifWatJ fisiot6gica e psicol6gica de que
urn nume nl o dacarga deve ser seguido pot urn pcriododc rcdu,,1io (d i m i n ui~ii.o) da
mesrna. A fase de diminui"l'Io da carga sc:rve como recupe~ao para 0 corpo, a
tim lit: \jue. 3Ssim. este adaple·se a nova carga rnais inlenS:1 e prepare-se para de
novo reccber outra cargn de maim- iUlensidadc (Priocipioda adapl3\.Ao edn sabre-
26 Trel nll'RlolI. f.r~. CondUit
5Uperior. Isw rtlu~trn que, ap6s a "(:risc" de fa(ilga. hli umn fase de adap~~o a
qlilll ~ segue, por sua vez, "efta mc::1 hllriu fisiol6gica. Na prO:\ima Sc:gundu-feira,
voce vai sentir-se fisica e menmlrncnte (:onforui vel. 0 qu e indica quc !! hora de
aunu:ntar a sobrtcarga c 0 nfve l de adaVta.,:iiu novnmcmc.
eOOa fase (etapa) do JIllcmdclo trnnI. mclhorias ate que se alinjll n fllse de redu-
>;iio da carga (n:ge nem~no- ctapa 4). Esta fase d;j :1<1 <;ell corpo 0 tempo necessiri u
pam repor as I'('scrvas energellcas. reslllUmr 0 balan>;o psieol6glcu e lin1- lo do
cstado de fad.ga acu muloclo nas uis scmanas alllcnore..... A quana ctapa. nesse
exemplu, apon lA a passagem de uma fa.-.e cu m enrgas mais baixas para uulm em
que h:I. aumento da sobrt!Cargll A Figura 1.6 ilustIa eoulU us mesmos quatro
mieroclcJcr.. (eWplls) mostrados na Figura 1.5 entjuoornm·se no contexto de urn
ciclo de trcinamento mais prolongatlu, cujo objetivo 6 aumentar a I1lassu muscular.
Embora 0 aU llltmtn dn carga possa parecer pequeno, e imponante lembrar que,
por vile! estar fieando mais forte. as ~Wl~ cnrgas mb.imas esrao aUlllenumdo, 0
que signifiea que 0 seu p(lrcentUIlI de earga mlixima tam!>e111 esL11l11nlCntando. Por
exe mplu, a primcira vez que voce atmglu )lU,*> dll CM, 0 seu 80% da CM parn
detenninado cxercfcio era l2U1ihms (60Kg). Tres semanas dl:l'ui~, roor causa da
adapta>;ao e do gallhn de f01\8, 0 seu 80% agora "nue lilT numcnto para 1J0libras
(M Kg). Voc"', em eonscquen~ia. usa t:arg:IS progrcssivamente mais pe.--.ados 111011-
go prazo. iDdepcllUenle de 0 !leU porccmual da CM contin uar 0 mesmo.
de uti li zar toda a sup!:rffci e dos pes. em queboa. base: de sustc:lI~lIoe dc equilibrio
tasse:gurada. Udesenvolvimeoto d:t flexibilidade do tnmozelo (ex.: flexao "htntar)
t nece.......1.rio.principaitnc:nle. paraatlelasinicilmle5
=.
~"~"""""""''''''-'''''''
• M(isculos al)(IUll1imli~: estendem-se longitu-
dinllimente (rctoabdominais), Iransversalmenle
(lransversos abdominais) e diagonaJmenle (nb](-
lj UIlS ahdnmi nnis), permil indo que 0 Iro nco
flcxione II frente e para as ladas. e fa~a rolao;ao.
Os muscul05 abdominais tern papel importan te em vdrins exercfei05, ponan to,
uma hiputunia ne.~Slt Men pode limitar a cfiei~.ncia de vinas ~Oes que exijarn
forya.
CAPhULO
PROGRAMA PARA
GANHO MAxiMO
Volume de Treinamento
Vulume:: de lreinllllll:ntu /\ II quanLidade de:: lrJhalhu, irn;tlrpt.lf".llIwJ a.~ se~uinlc.~
Intensidade de Treinamento
Nil lreinamcnto de (0rta, inlen.\i(imle (carga) t! expressa como 0 ptm;enluol de
IRM. Inltnsidade t (11111;110 da pot~ncia do tSlfmulo nervoso uplicado no Ittina-
mento. A inltnsidlldcde urn estfmulo dept:nde da earga e da vclocidadt emqlJeo
movimcnlo ~ executado. da varia~tIo dos interval05 entre repelil(lks e ~ries e do
estresse psicolugn que acompanha um exercfciu. Portnnlo. a inlensidade ~ deler·
lIIinadapeloesf~muscularenvolvKluepelarncr·
gia gasta pelo SNC IMI treinamento. A Tabela 2.1
mOStr:I a.~ cargllS aplicadas no treinamelilu de fOl'\'-8.
e
Supennixima ullla carga que exccdc a fOl\'i
maxima. Na rnaiuria dot casas, eargas entre 100'1.
Il 125% de IRM sao usadas pard ar1icar f0T\'8 ex-
dntriea ou para resislir 1\ fo~a da gravidade. Quan·
do se Ilmpregllrn cargas luperm3JU mas, e necess'-
rio Icr doi s ajudantcs, um de cndll Jado da bma.
para auxiliare pam protegcrcontra passlvel a.;;iden~
iJU lcsOO. Par exemplo. se algne," " plicll 0 mtlOdo
execntrico no I;!llen:fcio s upino. scm ajudanlCs.. I
brurd pode cair sabre 0 peito do pralicaflle, poi! 0
e
peso superior ao que ele pode levantar.
Na rase de fo~n mAxima. aperw os atlel3s ~'OIII
grunde cxpcritocia no lreinaillentn de rUffa podem
usarcargas supenmiximns. OutrOS alletastievemres--
tringi r suas eargas a. no maximo. 11)1)% ou IRM
• Carga Maxima rel'ere-st /I carga entre 90% e
lOO': t de IRM .
• Carga Pesada correslKlDde n 80% e 90% de
IRM .
• Carga Medin ou Submb.ima lieu enlre 50% c
80% de IRM
• Carga BaUtn signifiea qualquercacg:t entreJOll.
e50% de lRM.
Numeros de Exercicios
Uma das c haves para um prugramn de treinamentu elidente ~ um rcpt:rtorio
adt:tlllndo de e:o;ercfclos. Os RtktllS devem l!..'lCt llhe r seu rcpert6riu por mcio de
alguns prindpius fundamentais
Hivel de Desenvolvimenlo
Um dns objctivos pnn"pai~ de urn programa pam iniciantes f 0 de.o;envolvi-
mento de uma s6Ju.la fund~!io anat6n\Jca e fisiol6gica. Scm I!..<;~a base. aumentor>
satisfat6rllr.. o;eri\o improv;ivels. AtlelAs inic ianles preciSllm de muilos cxc:rcfcios
(entre 12 c 15) que abr3njam os grandes S"'I'IIS muscu lares. A dur.M(ilo dcsse lipo
de lreinamentu fko entre urn e Ires anos, dependendo da e~pcri~ncia indiviulIlIl
anleriure do pacic ncia pard tlesenvolver urn whd" e progressivo iastnl fi ~iol6gico
epsicol6gico
ProgrdmllS de treinamentu ~vnn~ado para culLuri'tns e lcvantadon::s de peso
~gLlem cn t~rios complelnmcnte difereulI::s. 0 objctivo prin'lp'" desscs at1elllli
c ultunstas 6 .. ume ntar, 0 mAximo l't1ss(vel, 0 tamanho dlls musculos. a dellsidade,
o "ICinu~" e a defi ni~ao IIll1sclliar.
Necessidades Individuals
COlllll progrcssodo trcinamenlO atrav~s dos ano~. !llguns aticlllli podem desen-
vo)ver dcsequilfbrios c:Ulre difercntes partes do eorpo. Quandl> is.'i(I ocone, pro-
gramllli devem seT odaplados para mingir as necessidadcs espcdficas indlviduuis,
prillri7..'Indo os e:o;erckios que lnlbalham as parte.~ mcnos desenvol\ itL'Is, para res-
tabcl ecera SIIIleLriU do corpo.
)4 Treil' .UIO •• fort . COI,titl lt
Fases do TreinamenlO
Como mel)Cionado no conceito de: Periodi~io, 0 nu-
mero de exerdcios vllrin de acordo com a fase de lreina-
menlo (veja parte 2)_
A UrUelll tillS ellc:rciciON no culturismo c treinamento de
fo~a devc ser cspccffica por fase, considcrtlndo 0 objetiyo
do trei namcnto em cada fase. Assim como os intervaios de:
descanso, 0 volume de IrcinllmeDlo, os exerclcios e IMJlnlS
fatores variam de acordo com os diferentes tipos de f~a a
tksenvulvc:r, latTlh1!m UcY!: varlar a unlc::1Il tit: exl)Cuykl dos
exercfcios
Po.- cxemplo. ua rase de treinamento de f~a nwtlma,
os excrcfcios silo ciclndos - em "seqUenciA venieAI"
como aparecem no diirio de tn:inamcnto. PonanIO, execute
uma serie de cad.. eu:rddn, L~)mtlt.:andn pur CII))a e segum-
do para baixo. rcpetindo 0 ciclo quantas vczes for cstipula-
do. A vanlagelll \lesse melodo e que ele proporciona melhor
rccu~/lo de eada grupo muscular. Quando 0 primeiro
exercfcio rc:pc:tir-se. passou tempo suficienle para promoYer
o mtiximo de recuJlt!r:1~1n. QUlmdo !Ie eSIlJ levlIJlllUllk, \.11)%
e
a 105% de IRM. eSle leffipode descanso necess4rio para
mOlliter 111101 IIIlelll->idatle tit: tn:JilO em toda a sess3o.
No cntanto, se a fase de trcinamcnlo t: a hipcr1rofia. e n·
lao lodas as series do excrcl(io I sao executadas em ordem.
anles de passnr 1M) proximo exercfcio. EsS;1 e II "st:tIUencia
°
horizontal". Essa sequencia fadiga grupo muscular mais
mpidll.mente, II que leva a ll.ulnenlus II1ms MgUlticlltr~os do
volume muscular. A exaustao da musculalura t: a principal
enfasedulreJIIIlIllt:lltonafasedchiperlfOfia.
Modelo de Cargo
Devidll it ex i~le/ICia de tlivt:Thlll' pmln"lel! de vari'iliau de t:ll.fga.\. UUt programa
sirio de ueinamcnto deve consideni-Ias na forma de pirimidcs. Isto inclui a phi-
IIII1Ie paur:iu. a dUllla. a decre.'iCl:ule t: a tmnealla.
A Pirumide
A puimide (Figura 2.1) e urn dos metodos mais populares de ajus te da carga
no lreinnmenlo de fO~1I e cli liurismo. Percernl !jue iI medillH {Iue a carga val au
mcntando atE 0 mhimo, 0 nCimcro de rcpetit;Oes diminui proporcionaimente. A
vlUlIilgelll Ihinlugil:1I Ut: tlnlilregar a pirllrnidtl c gar-.l.I1tir a alJv~ao ou 0 recrota-
mento, SoC nAo de lOOns as unidadcs motoras, pelo mcnos da maioria.
A Plriimide Truncada
o melth:11I de: carga da pirlimide ttuncada pro-
_1,'WIIfII .. ,....""""'......
====.:~- .... .....
tt. . . .Io ..
~,.
~. O........ porcionaomaximodebeneffcindelfllillaruento.
~~1~~:~~i~a~~r~n7JCl~,~a~~~~
na Figura 2.4, vai explicar por que este t 0 !nO-
dclodecarga ITl31S efeLlvo. Na puSmide tradicional. a
earga varia bastantc. frcqOcntemente, entre 7()% e
1fX)% de I KM. Varla~oes de carga dessa magnitudc
eruzam uts intcnsidndes de carga lII~dla, pesada e
maxima.
Parapromoverhipertrufia,acargadevevariaren-
tre6O%a80Clde IRM. DOcntanlo,parn fOf\!llmaxi
A
Aumll'tOdlt~rnutCUf. 1·'
Hi.....". AumIrto do vohMM m~ &.12
EncIInnce ........ Dlftn69'OmlllCUllr 3I).l!1O
Numero de Series
Uma sfrie representa 0 mimero de repcti'tOes executadas eonsecu ti vamenre,
com urn inlervaio de descanso. 0 nurnero de ~ri es ror ellcrcicu:lIsessio depcnde
de virios fatOf'CS., incluindo II quantidadc de exerdcios cxccUlados po!" f,eS.<;ikI. a
fase tin tremamento, 0 numero de grupos musculan:s cxerdtados e a expcriencia
doalieta.
Fase de Treinamento
Como explicado na p~ne 2, em urn ano. urn alieta passa por Vlirias fuse." de
lrei namen lu. Cada fase te rn urn objctivo espedficu para coar 0 melhor "shape"
possfveJ.
Na faM! de adapt~io, cujo objctivo 6 IIl11.l.aptmrao gera!, 0 nurnero de series par
exerdcios nno e alto (2-3). Na fase de hipcnrofia, cujo ohjelivu e aumentar 0
volume muscular, e neccssl\rio re.1Ii7..ar II malOr numero POSSIVei de seri es que s.e
possa lolenrr. DiriJa-sc ao capitulo Periodizat;1I0 do Treinamenlo para inoorporar
essas idtias ao scu progmma pt:rsonailzado.
SugestOodtlnlenalo:
M Urn intcrvalo de 30 segullons restaura aproll:imadamemc 50% do ATPICP
dcpletado.
.. Urn intervruo de 315 minutos ou rnai~ proporciona a restaura.rau de !Odo 0
ATPICP.
e
Ap6s lrt::innr nit a uaustiD. urn interva\u de 4 minutos nio sufielentc pam
eliminar 0 kido !atieo do musculo ell:ercitado ou para restabela:cr lIS I'CSCrva5 de
glicogenio.
....-.- Au_do
.,., .,-
..."
fCl'~""'"
.... ....-.-
....
....
Adaptadode~.l996 -- --
"- Aumentodl
DlflniCiomlllCUW
Treinilieltodeflr,aConsclule
"Atlvldad es recreaclanals"
Essas alividadcs inclucm oonlm
t;OcS level com os mu.sculos noo-
fudlgudo~ (Asmus~en c MazlIl,
1978) no intervalo de descanso,
Trahalht)~ lem demonstrado que
essc tipodcatividadefllCilitnnre
e u pe~ao mais rapida dos museu·
los morores primarins. A mensa"
gemda fadigamuse ulart transmi·
tid;1110 SNC por nervos sensoriais
o etrcbro manda, enlllo, sinais inl·
l}lt6rios para 0 rmiseulo fadigado.
que redU? 11 produ~iln de trahalhu
(rendimento). Nointervalo. quan-
t11l(lmusculu lonra-sc malS fela-
xado, ele aumcnta a rcs!au~lIodos
estoquesdeenergla,
l........ ......
Supino reta 751!.4
Carnafltxor. 6C111()...4
MeiOollpCh.mento BO/8.4
Abdomlnais 15-4
lavanllmanto t.T. 6()t8...3
F:n'lllllnto vtlrios livros e artJ gus suhre esse nssunto atual.mente tomarn u liber-
dade de prescrever a cargaem libmsIKg. reparc que nlloo J
tiOllar ,;omn ulguem pode sugerir 0 peso que urn mlet8 deve USaf scm ao melllll
conhcct- Io. A earga deve Sl:r s ugerid n em porcenlagem de I RM. lsso fit? com qlll:'
o allela calcult ~ carg:t pnra cada exerdcio. de acorUu com SllR eapacidade indhl-
dual c com OS parimetros de cada fa.o;e tie lreinamcnlo.
A primeira colulla 1i~w os excrdcios por numero ou ~ ordem de clccut;io oa
sessiio. A l\Ilgnnda lista os exercfcios. A terctirll eolnnR mOSlra a carga. 0 mlmcro
de repctit;Oc$ e de .series. A liltimn coluna da 0 intervalo entre as series
Fioalm~nt~, teste para recalcul.ar IRM. Um nnv(} tesle de IRM. baseadoDOl
~:mhos adquiridos de fo~a. faz-se necesst\rio , antes do inkio de nov~ fm~e, patJ
asscgurar 0 progrl!.'isn e eslnbclccer as novas c:argas.
"'.1m sugCStOcs especfficas quanto iI daws pam os testes. examine 0 nucrucidll
ou 0 programl1 semanal de treinnmenlo na pane 2.
CAPiTULO
MICROCICLOS E
OBJETIUOS
SEMANAIS
Urn born treinaJucnto de r~a ou progr.una pan culturismo It aquele que au-
meula 0 tamanho muscular, tOnus, densidade e defini"oo. Um programa de treina-
as
mento tern sucesso somentc quando nt-lece ",uintcs cllmctel'islicas:
• E pane de urn plano a longo praza.
• E base ado no conhecimenll! clentifico atualizado
• Usa PeriodiJAU,'ao como base para de..<.;cnvolver 0 programa Ilnua!
(J pfOgrama deve tcrobjetivos cspccfficos a CUrloe a longo prazo. Cada rase de
trcinarnenlO possui seu objctivo proprio, sc:ndo assim. ~ necessdri(l planejar 0 pro-
grama di4rio C scmnnal para atingiros seus objetivos, desde que roincidam COlli 0
plnnollllal.
A cORStnll.1I0 dc: um plano contendo ubjelivo5 a curto c longn pmLO devc
coIIsiOerar a experil!ocia individual. 0 potencial gen~ticli e a capacidade de lKIapln-
~a.o a mudunlias fisiol6gicas impostns plllo treinamento. De «xllls os pianos que
podem ser usooos, iremos abranger nesle eaprlU1n apenas a sesslo de lreimlTllenlO
eomicmcic10.
Na parte 2, irernos inlroduzir voc~ em varios tipos de plancjnmcnlu. Co mo a
e
leoria do planejamenlo OOSianle eomplexa. 0 planejamenlo anual scl'li discUlido
apenas no que ~ refere ao tre inamcnlo de fo~a e culturismo
A Sessiio de Treino
A sessl10 de lreino. ou programa di!hio, indul 0 aquecimento, 0 lrahalho prin-
ciPll1 c 0 esfriamenlo
o AquecimenlO
o e °
prop6sito do aquecirnento prepararo atieUi para programa principal. No
aquccimenlo. a temperatura do corpu aumenta. 0 que eslimula 0 transpone de
46 Tr.llllluto de FottoCnsdtnte
oxiglnio. previne au rcduz distcnsl'lcs dos ligamentos frente lIU esfun;u ma:amco
muscular C lendfneo. 0 aqueeimento tambem estimula a SNC (que coordcna to-
dos os sistemas do corpo). ncelern :1'1 rem,:iies mUllin!." IXIIS aumellla a ve locldadc
de ttansmissao dos impulsos nervosos e. ainda. mclhora a coordcnatr!lo
P;lrll n rmr(lsilo uo Lrt:lnamento de fo~a e cultunsmo. 0 aqueeimenlo conslstc
cm duas panes
AfJ~edmelllo Ceral: (I ().. 12 minutos). consistc cm corrida leve. pcdalar ou SUo
bir dcgrnus (step) e, nil seqnl!ncin, em exercfcius tIt: alungann::nlo. Esse ritual scrve
para aumentar 0 fllUO sangufneo e a temperatura corporal e para preparnr 0 mds
cillo e (I temlilu ram II lrein:lllleulo. Nesse perrodo. 0 cullunsta pode faxer a prt~·
~lo mental para a parte Msica do lrCinamcnto visunliwodo os exercrcll~ que
serlo eAecutados e preparando-se para 0 esfo~o mednieo que acompanhad 0
lrCmamcnto
A seilunda parte. oAquecimeIlIQ£spec(fico (3·5 minutos). c uma pcqUCfIIl tran·
sitrllo que con~iste em execular alguma.~ repeti<rUes do cllercfcio que ser;!: realizado
com umacarga leve. Issopreparaocorpo para 0 tmbnlhoespcdfico II serreltlillido
lIa ,lillie pnllctvaJ.
A Parte Principal
EMa pane do treinamenlO ededicada ~ realizaiflo dos el\crckios cspcdficosde
fon;lI e cullurismo. P~rn melhuTes re..,uilaulls. fa<ra u programa di:irio do modo
mais pcrfeito possfve] e anote no seu diario de trcino
Mkrocitlose ObjellvosStmana is 41
Coohecer a fundo II I'wgrama Irm'. urn beneflcio psicol6gico, porque faz ~om
que 0 pmticantc si nta·sc mOlivado e empenhe-se melhor na proposla que lI::m em
m"".
A "dur~i!o" dll c;essllo de treinodcpcnde do tipo de f~a a serdesenvolvida e
da fase cspedfica do modelo da ··Pcriodi~ao". Pur ellt::ttlplu, Il~ lreinos mah
longos sao llt::Ces~rius Illirtl II fuse de hipenrofia. porque slo realizadas muitas
~ries e 0 intervalo entre clas t rc lativamente longo.
o Esfrlamenlo
As.~im como 0 lIquccimento t urn pcriodo de transic;io para levar 0 f;orpo do
eSlado bio16gico normal para 0 eSlado de alta cSlIlllulayiiu, II C!ifriamenlo lambCm
e uma traJlsl~;lu. lIIas que pmduz 0 efeilo oposto. A func;1o do esfriamento e pro..
gressivamcnlc Icvar 0 corpo de volta ao seu eslado nonnal de fUncloumm:uln
Um esfriamento de J()..J5 IllIuuttr.. c()nsi~le em renlizar 81ividadcs que facili-
tern recllpel1ll;1I0 e rcgcnc~!io nipidas. Ap6s 0 treino, os mliscul05 esl30 eXilUl>-
lOS, tensos e enrijecidos. Para resolver essa ~ltUayi!tI, \I pr.uicllnle deve pennitir a
rccupt:rd~iill du TT1l1scuin (cnp(tulo 13), lrpara 0 banho imediatamente ap6s 0 ulti-
mo excrcfcio n110 e a melhor alternativa.
A retilQ!i:ao do ddoo Idlicll tltl ~angue e dos mdsculos t ncccssma para que os
efeitos dn fadign scjam eliminados rapidamente. A melhor manetra para isso i
ex«:utar uma alividade aerobia leve .:: cuntlnua pllr 2025 minmos - jogging,
pc::dalar, rnmar. elc. Isso vni remover aproximadamentc a melade do acido l<itico
do s istema c ajudaro aliela a rccuperar-se mals nipldo t::ntrn a... se.~scies fie treina-
menlo. Lemble-se de \jUt::, tjuantn mllis ropida a recupcrac;-Ao, maior sera a frequen-
cia e qUllDiidadc. de trabalho que poderi realizar-se na proxima ses~.
o Microciclo
o mierociclo referc-se ao programa 5emanal e i, I'rIlvavellllente, II reTT1lmenlll
mais importantt:: tll'l'laru!jalllenm. Pelo plnnejrunento anual, a natureza e a dinfuni-
ell dos microciclos modificam-se, de acordo com a fase. com cs obJt::llvO/;.:: I:llm
as necessidadcs fisiol6glcas e pslcoI6gica." tin treimlmento
70/8-3
7517-2
para desenvolver todoo Sistema muscu lar- II pam ajudar na IKll'flI~lIo de 1end6es e
de lignmenlOli 110 IrcimllT1cnlo de fo~a.
A elapa 4 e urn cicio regenerativo em que a carga e 0 nUllltru OIl seri~~ dimillll-
em. [~'iI' redul. a fmligll de.<iellvolvidll nas ti'b primciras clapaJI c proporciooa ao
corpo a rcposir;lo das rts.ervu energeticu, Essa elapa proporciona taJulX:m rd a-
xamento para 0 at leta.
..... u~"'IIII1.,.,.._
1lllaH!trlJ1.....".,...nH ___ IH ••
....... __ ....... ___ ~,.. ___ .
para vencer as cm'gas dc,safiadoras. Apus e.\sn sessAo, 0 atleta de~e consid(',rar duas
\;{Ji~~:seos niveis de energla esri\o recuperados allies do proximo lreino e se eleo.t:!
mental mente rrepar.l(in para a proxima Selisau. PnT essas raz6es, toma-~ neces!>fuio.
no tJ'ClIlamentoavant;ado, planepr dias de rrcinamentode balAa intensidade, .5Uceden-
do urn I dois diasde tIelllarnento intenso. A Figura3.n rnostT1l OUuaOPO;:30 para planejar
urn rnicroclcin, em qucdois dias de alta intensid.adc 510 dispostos L'tm<oecutivamente.
NntequecssemicrocicloStlrvenpcnasparaatletasaltarnentetrcinadosquepos,Ulml
grande capacidaue deadaptat;1o e que s§ocapalCS de IOleraresf~os n~dinicos, fisi-
016glcns e psicol6gicos elevaOO!..
No entanto. se a ses~o consiste em seru:!> lie alta rcpetit;ao. como pruposro
para a fase de definit;iO, o u sc 0 lIt:nmmento C cspedal memt: Inngo (2-3 horas),
gra nd e pane da energia t: suprida pclos estoques de glil:(lgenio. Ap6s esscs lIt:ina
ment0.5longosee~llUstivos, a restau~aocnmplela do glicogcmo gemlmenle leva
48 hUriiS. Uma cstrutura aproprim ln de microciC\o para e!>St: tipo de treinamento t:
s ugcridanaFiguraJ.5
Supercompensa~iio
SUpefCOllllJenSlI~lI.o C0 estado fiSlOlugicn e psicol6gico ideal pam (lcorrcr antes
du L1ia de trcinamcnto de alIa inlensidadc. No elilaulu, II supcrcompen~ao sO
podc ser atingida se \1 tnlbalho e a regelle~iil1 ~iio periodizados de forllla perfeila
Errus IIH Periodizat;ao tomaul11 1mbnlho superintenso (at:nflll do esperado) nas
liCSsOCS dimas. A FlgurJ 3.7 ilustra a supercol11pens~Ao estimulada pur umA
sessiode tJdname nlO
F. nssi m que funciona. blll:()fldit;l'Ics nonnais de repullso e de alimenta~io. urn
individuo enCOlilra- ~ em urn cstado de equilfbrio (homcostase). Cumn ilustra a
Figura :U,cenocstadode fadlga elllingidoduraD tee ¢ a o;ess1\o de treinamen-
52 Tr.l na me n'ode ForsaConsclnte
_
_,................
.. .... IA"'JtPI .... ..,,.,.... ....
"""' ........... '-,......--
~e.nII<;."'_-.-rtIlI
.,... I~ UIlln ..
.,..-
lipo c a intcns ltiade do tre:inamenw. Vcja
Tabe la3. ]
=--~ HOII'IeostaM
(Estadoda&quillbrio)
Mlcrodclo'IObJetlvosSe.anal$ 53
OIiCQgtnio
"
i'iuhmetido II CIlrgllS nunca anlCS sonhooas. Treinando
dena mancira, pode-sc espcrar que a
SUpt:n.'OlI1llt:n~:u;aoocorrn OcOOl1 doislquotrodias
o aumcnto no potencial de treinamento do allela e
a sensalWio de belll-estar ocom::m ger.. lllle!lh:: !lOS dins
ern que existe II supcrcomjX: n sa~Ao. i! nesse momenta
que ocrcscimento e 0 aumento da massa llluM:ulur UCtRl
tecem, Ji1 que \lido cu ituri SIl1 ou IC."llntlldor de jX:so
dcscjacsscobjetivo, urn programade treinamentodeve
ser cuidadosalnenh:: planejatln. Urn diu de treinumento
intense e pesndo deve seT scguido par urn dia le."e. I
tim de proporcionar a superootllpen~ao.
Freqiiencia de Treinamen-
to por Microciclo
A freqUtncia de trcinamento depende da c1assifica·
lWio do alletll, !.Ill fa.~e !.Ie In::inurnenln e do experiencio
nnrcrior. Iniciantc$ dc."cm seT intrOduzidos progressi.
vamcnte nos treinamentOfi e realn.ar dua~ ses,~r~,~ n::la
ti ."amcnle cunns poe'" microcicio. Assim que cle adap-
tar-sc aesse regi me, a frequencia pode gradativameme
aumentarpara Iril.!Jq uulm sessc";e; porrnicrocicio. Atk-
inS de n(vel clcvado, que panicipam de compeli~oa.
podem realizar entre seilildez 5eSsOe:, ptlr nUl,;nlCll,;k!.
Cumo il uslmdo na parte 2, 0 mlmcro de scssOes de
treinamcnto tambem depende da fase do IremamenlO
Ires!clllco .>;eSSC~It::.~ pmu ild~ptm;:Ao anntOrnica, qUBtro.'
scis ou al~ mills para eulturistas profissionais e avan·
lW ados, e 5eilildez ua fase ue hillt:T1mfiu t:: li>I\:1I m~xi·
_.-
grupo muscular duas vez.es 1)111" sem~llla, f! suficicnte pan.
Pemn. pulUnIbI . om... estlmulaT umll 61ima adopto~lo ao treinamento. l:irn
Pthoetice.. contrapartida. OUtros acrc<iilam que tn:inar 0 grupamcnlo
~.-
PMnB. .......nI.. e om...
muscular a~ II curnpleta euusllo uma vez por semana E
louricienle para atingir OS ganhos dcscJados elll lllmanho,
........
CoItI, • tdcepI
t6nus e defini~1o muscular. Questionamos essas dUas
m::meims de pensar, porque. em nossa opiniiio. nenhuma
dclas 6 suficiente. Para uma continua adnpla.;:Ao. OS trci·
nos devem. sem(1fe, desafiar 0 n(vel alual de adaptayio.
Assim, voct deveria. progressivamente, lIurnen rnr n
carga de treinamentu au u~lr 0 rOOlodo de proaressio
da carga por ctapas, provocando nova respns la
Quadro 3.2 Series sugendas adaptativa. Como rcsullaclo, dt:pendendoda cargo uti-
por sessao !iz.ada. seu tn:inarnenlO vai cstimular urn aumento em
Inmanho OIl urn aumenlO de for~a e de defini~1!o
Com 0 ob,tellvn lie IIlingir essa rcsposta. atletas de
l:C)mpeli~no podem trcinar alguns mu~ulos Ires ve-
zes por se mana na fase adequadll do program a (isso
_.-
Pelt. 56 f! pussfvt:l enso voct dimlnua 0 nurnero de st!ries t
CooIH
PenIal Quadrteepl
Isqulotlbllis ....
I. de exerdcios por grupamento pant n mfnimo poss(-
vel, para assegur.u ga.o;tll energetico eficicnte). No Qua-
dm3.2, silo oferccidas sugest6es de lIumero de ~ries
-
Panturrllhu para cada grupo muscular ()u gropo muscular por ses-
T n_
• saodt:treinnrnenlo
A divislo de scis dias de alta re.pnsln adnpt8tiva.
...
AbOomln.1I
1().12
•
descrito no Quadm 3.3, lreina eada parte do corpo
Ires vezes por scrnanae proporciona 48 horas dt: n:cu-
perao;io para cada gnJl)I) muscular, Ilnles que este seja
Quadro 3.3 Rollna de sets dias Quadro 3.4 ROlma dupla de
para alta adaptaQ30 sets dlas para alia adaPlaGao
hIID,COItII.~OI
....
1·mlnhl Pema. e panturrlthl
Pelto, bfeeps
........ ,......,..amllrol.aIMIomInIIis
....
--....
2 · mlnhl Ombrol , trfctP'
"'I COItII.~ Costas e abdominal.
Ptmn, Plnbml" ombroll IbcIominals 3 · m,nh. PtmI•• pantunilha
-....
PtItiD, cOltl•• ~ PeHo, bkepl
<t. manhl Ombros e trtcepl
PerlIn. plnlllnlts.., amllrol • UdomI.... COItI.1 abdominal.
5· manhl Ptmas II panturrlhl
Peftoebfeepl
....
I· miMI
7 - mlnhl
Ombros .1IkIp&
Coslas II abdomlnals
Descanso
lreinado novamenlc. A mesma proposla podc: ser 115ada em urn lurnn Lie dupla
divido. 0 Quadro 3.4 mostra uma lias VMIS combin~Oes 1)(1S,.\(veis
Apesarde a maioria doscul rurislas acrednarque II programa dividido pmpnr~
dona recuper:u;iin suficieot!: entre as se.~Sties de rrcinamento, essa leo"" nlio "Ai 10
MicroclclosI ObjltlvosSemllnals 57
pais. All conlrmio, allclas recreat:illiluis, cujo objelivo ~ s lln p l C:~ lT1 ente eSIC'tico,
devem proaramar 0 "1Jt:ak" para as Urias e OUtras atividades
I £;'~! I'"
;=~ ! i2AI (Nt IN~f' l 'M
Jo" I F~
1IIIH,"" J2 I ~ II b""!~~IIA'M" I""~b\" ~'" ~JI !I)1!f'I'iI
J
"'
I T EI
No treinomento,
nodo ocontece por ocidente,
mos sim por plonejomento
................ 1ssoI
FASE UM:
ADAPTAlfiO
ANATOMICA eAA)
Circullo de Treinamenlo
(Circuli Training)
A Ilrimeira variantedo<..:Tlni propostapcf
Morgan e Adam~()n ( 1 9~9). da Leew
Univenlly. e foi ulilizada como rnelodo
d~-.envot\·er a aplJdao n"l:lI gcral. lnicialll1(l)-
te, 0 CT empregnvn vl1rias est~o.::s lh~jlIl\.I ,
em cfrculo, dar 0 nOme Circuito dc Treilli'
mento. Os exerdcins cram organizado!. dt
forma que os grupos museutan:.~ ernm rom
tuntemcntealten1adl)~ l!mcndllcsta~io
Existegrllt1(le\'aricdadedeexerdt:in~.to
se dt!<;.envoillcr urn prosral1ll1 de CT, inclusive
os que ulilizalllll peso do proprio CQrpo, ~umo
pal"alc1a~, bnrras nxas e 11l44Umus, cXlcnsio
depernas, deSCnllollll1l1enlO supinoeoutm;.
fast Um:Adapla¢a AIKII6mlca fAA) 65
Se forem fe11us muitos exerdcios pllr ~e~sno, voce pode segllir urn programa
dividu:iu. enlllo 0 mesmo musculll e lJ'Cinado a cada dOis dins_ Case contririo.,I.e 11
m1mero de exercfclos e hoixo, voce pode ellec lJ t~·[os lodos em UII1 uuico dia c
rcpeti-IOS 1.juantasvczestrcinarnasemuna
Fase ll ra: Adflpt~AnatOnrica(.u.) 67
,
3 ,..
Intervalo enlre as series (minulos)
Freqliinclalsfmana ,.,'·3 ... 2
3·'
Sess6et de treln.mento
3erobiolsemana
FASE 0015:
HIPERTROFIA (Hl
No modelo padrilo (Figura 4.1), propomos dUllS rases de seis semanas para a
hipertrofia (H I e H2).lempo suficienle para voct! dlTa:mnar, llteticlilos.~menle. Il~
sua.~ necessid:Kles individualS de aumentar a massa e a dctini~30 muscular. Urna
fase de: trans~ao de uma semana ~ recomendada entre es&U duas fast:!; tJe hipertmlia.
Nesse tC:r11l'u. {) ,",ulul1le: I: a inu:nsicl.ade do treinnmcnto silo sensivclmcntc rcduzi·
dos. Essa semana de baixa intensidade ajuda a remover a fadiga acumuJada na
primeira fase de hipertrofia e ofert:u:: au l:UTpU II n~u1nniltll(le rum restllllrnr com-
plewmenre os rcscrvns encrgtlicas. antes de comc.;ar a proxima fase de hipertrofia.
Pequenas fases de transi~io semelhantes silo prograUlada.~ entre lillia.~ as rases
lit: Lrt: inarnenln sugeridas 110 modelo btlsioo de Pcriodiz~Ao (Figura 4.1),
Par.! mlquirir ganho subSI:m ci:lI de m assa mu scul ar. utwe-se planejar pelo me-
nos urna fase de selS ~manas de hipenrofia. ~ndo ainda me lhor 0 plaJlcJamento
de d uns fa<;es de seis se rnanas de lupcn rofia. NessI.' tempo. 0 ali cia deve ulilizar 06
1IK:lndos de trei namenlo de sun prcfcteocia. Varlatrlit:s nos mc!todos de tremallll:n
10. que discutm:lIlflS mpidamente. deve rn ~r c uidadosam ente sc:1I:cinnndns para
atinglrusobjetivosesperadOll
o IR entre as series 6 talvcz 0 com pone nle m(l;s im ponante do u't: lI!mnenTO,
quando 0 uhjel;vo c! a hipenrofia. U JR deve se r calc ulado.k IImdo Qkvat ocorpo
a eXQusllk) ap6s cada serie, llss; m como ao fi nal da sessllo. ~ neeessMio progmmnr
d ins de alta i[Jle n ~i dndc na scg unda c. pri nci pnlmcnte. na tercelr.l. clapa do rOCtodo
de cargas progressivns porc:tapa~ (veja Figuras 3. 1 e 3.2)
Dcvc-sc IOmarcuidndo rmm ~parM II fantasia da realJdade "com muita dor nao
hA ganho"! Se voce e nl30 usa a I~cnica da sobrecarga progre~sivlI, actJllse lha nulI>
que empregue II IIJ~IUOO da sobn:carga por etapas e observe a ada~ilo do seu
corpo. No mais, altemc a imcnsidade de cargas nns nm:nK:lclos. Seu corpo wi
respmult:r cum seqliEnclas apropriacias de carga e de recuperaqllo
o Metodo Isocinetico
o termo isocinttico significa "movimemo igual" OIl "vclocidllde conSlanle em
toda a amplilUde de nmvimenlu". U lrema.mcnto lsocmetico e e;r;ccutado em equ i-
pamenloespecialmenle descnhado que proporciona no m6~uln 11 me.... ma n::!>iSIEIl-
cia maxima, e m Indus OS ingulos articu lares. nas panes concfnuica c c'-cCnuica
da contl'alflo. resuhando IU\ mb.imIl1l1ivar?1l lia mu~ulatuf3 envolv ida. A veioc i·
datle do tremamcllto e muito importante nesse tipo de treill8ffiCIIIO. Treinnr em
vclocidadcs baixns pllrece lIumen lar a fOl\a apenas e m baaas ve locidades e 0$
maiores ganhos ocorrem na hiperuofia muscular. Em contmJ)lJ rtida , treinllr elll
vclocidlldes nitlls [lillie au rnenlar a fOl\a em todas as velocidades de contr~ao,
abIDo ou acima da ve locidadc treinadll, com os maiures he nerfcu:.os sendo atingi-
dlls pt:la fOl\a m.ixmla (M ;r;S). Os equipamentos mais avanqados pcrmitem 110
atl ela seledonar e executar II velocidmle de treinamento desejada. Essas mliquinas
sao fre<jUentemente lisadas para medir a forqa muscular.
o equirmmentCI ISUCIl1~tlcO proporciolla vtrios beneficios:
.. Oferece mandra segura de treinar, sendo interessante ram :ltlelas ImClan ICS.
.. Tem ilKlic:l\':iio tla fase de AA. quando 0 desenvolvimenlo da f~a gerat e a
adaptar;fo des u::cidos moles (conju nti vo) siMI Il pnrll.:,pal obJ¢ll'/O.
.. E excelente altem ativa para a reabililalflo de IcsOcs
.. ~ ~l\o pIIm n hi pertmlia. ~ a I.:arga e 0 !lumero de repcti)Oes forem exe-
e utados de acordo com esse mClodo de trcinamento
.. Com velllcidad..:s 111:115 altas, pode resuhar em ganhos na forqa miUima
(MxS).
nar!ls posu::riores cia coxa. lII uilns vezcs, ea mc:sma utilil.adll pum outros muscu-
los, deS<;OOSideCiU1Uul/UIlIl maioriadas lesOes ocurre nessIl musculatur3. No "spnnl".
05 poslt:rimes d8 coxa sao chamados de mdsculos "nervoSO!;", pUIS fXlssuem mais
plnens mOloms temunais por !\rca do que os quadril.:eps e outros musculos. 0
prognu1l8 Ij\le sugerimos prop6c uma carga 10% a 20% menor para os IM)!<,teriorcs
da (.'flxa do que para 0 quadricl'![lS. Tmbalhe os posteriort:~ tla coxa com cuidado!
Solear (panturrilha)
Ii~ses ml1scuios sustenlam 0 I,;IIfllO humane na posi~ao de p6 (onost4Iica) 011
caminhando. Pela 1IK:e....••.nnte cstimul~io de ba."a intensidooc, eles adaptaJlI-1oC:
biologicamenle, descnvolvendo. em relm;ilCl lis fibras de cont~lI.o rapida (24%),
maior pro~lo de fibras de c(lnt~!o lenta (76%) (FOX el nl., 1989). Dessa
fonna. c dificil I!."timulnr crescimento 5emt:lh:m!e ncssa musculalura, I,;{)mll na
mamria dos OUlroS grupamentos fIIuscu larcs. A espedal cOlllpusi~i\o fisiol6gica
da pantunilha difkulla sua rcsposta ao lreinamen!.!) tmdidonal de cultunsmu e
Irell1aJ.Ilt:I1!n de r~a, no qual se usam II mcsma carga e 0 meS iliU inrervalo de
recupc~ikl de OUl!OS gruflOs musculates.
A panlumlha, por sua ad~io genctica quanlO
!is neccss idades humanas, possui maior
capil~iW du que oUlros musculos. sendu ca
paz lit! ressinlclizar as reservas el1erg~licns (Al"P1
ep) com mais rapidt:L. 0 treinamcnto delle ser Ii-
geirame:me diferentc. a fim de compensaru hnlan-
~II encrgbico da panturnJha. 0 intervalo de m:u-
per~ao deve fil:ar emrc 30-45 segUlldos. mduin-
do a !"e5tll\l~ao imediata de ATP e CPo Issoobriga
oorganismoaau rlle n larnsuacapacidadedetran~
porte energclico c. tam~m. 0 conldidn de ep III
celu la. atillnndo 0 Illt:lahulismo prot<!ico. Como
resuttado. a hipertrofia da panturrdha ~
pnlencializada. luando 0 allt:IlI n descnvoille-la
proporcionalmerr le an reSlO do corpo. A Tabela5.1
sugere Ilmpasta de treinamento pard a rllse de
hipertrofia.
Exemplos de programo
SugcslOcs de programas pam fllse H sAo aprt·
scnladas nas labdas 5.2 - 5.S para quatrodas:.di
c¢sdiferemcsdeculturiSta5c:ltlvunllldorcsde
pesos. Vamos 30 ext:lllplo dn Tabcla 5.2.
FDseDois: HipertrDliD tHJ 7T
~ro:(!:.:')
... .,
8-1, ...,
..........
N'dtrwpet~6nIt.,... .. 12
N" eM terinlltxetdclos 2-3
.....
~,
'"
~
~
:::
• Intervalo entre as series de 45 • 60 segundos
10 TrtiDDlltntod.f.~.C"5Clnle
rOY Dois; Mlpenrolio (M) .1
12 Trtiumnlo d. f'r~1 (,,,,cI.RI.
90 72 162 26 1.1 70
100 80 180 28 1290
110 88 198 31 1425
120 96 216 34 1.555
130 104 234 37 1685
140 112 252 40 1815
150 120 270 43 1.950
160 128 288 46 2.080
170 136 306 48 2220
180 144 324 51 2330
190 152 342 54 2.460
200 160 360 57 2595
210 168 370 60 2725
220 176 396 63 2855
230 184 414 65 2975
240 192 432 68 3110
250 200 450 71 3240
260 208 468 74 3370
270 216 466 77 3.500
280 224 504 80 3.630
290 232 522 82 3755
300 240 540 85 3885
ral. IOgll lIeima. S6 use os v:lIores de gOTdura sug~ rido5 para 0 peso sure-rioT se
realmente estiver muiru diffcil aumentar de peso. Monitorc: conlinllamcnte os pro-
grc:ssos e IiI'<H OS Iljusles na dicta, me atingir os resultados dcscjados,
Se voct eom~al' a g:lI1hnr peso, oriundu de massa gorda, qut: rude aconteeer
easo tenha vlua sedentiria fora da academia ou nlio f~a Imblliho aer6bio, elllilo
dUlIIIIUiI n ingestio de aJimenros. F~a isso utili7ando os valores Ull peso logo
IlbAixo. Continue u monilorar os progn:.... -.os e BjUSI( a dieta.. alA Ilchat 0 valor que
funclonu pam voct.
14 Trtinomlnl0 d. For~a Cau clentl
198 32 1.440
90 90
100 220 36 1605
100
110 242 39 1.760
110
264 43 1925
120 120
130 288 48 2.080
130
308 50 2.240
140 140
330 53 2400
150 150
160 352 57 2.560
160
374 60 2.715
170 170
180 396 64 2.880
160
418 88 3.045
190 190
440 71 3.200
200 200
210 482 75 3.365
210
484 78 3520
220 220
230 S06 82 3860
230
240 528 85 3835
240
550 89 4000
250 250
572 92 4.255
260 260
594 96 4320
270 270
260 818 100 4485
260
638 103 4.640
290 290
B60 lOB 4.795
300 300
Fas.Dols: Hlp.nrofla(HI 85
FASE IRES:
IREINAMENIO
MISIO (M)
CODtinuar~)hlpertrofiL
IntmdU/lT luttodosdc FM pan aummtllr a "hipenrofiacr6nica" ou a It*,u
uo.
Use a propo",iin dC:~Jada entre os dois tipos de lrem:tmcnto, de aoordo com liS
necC);sldades individuais do mleta.
o Fator Fadlga
Sabe-se que n (ndiga afeta a habih-
dlldcdc levantarcargaspesadas.CtJnlu
as utilizadas na FM (Grimby, 1992;
Sllie , 19 86: lIakkinen. 1991;
Schntidtble icher. 1992). Senalietlle:l:Co
cula urn tmbulho de FM ap6s uma ses-
s.Dodc hipertrofia.elevai dulUIlUIrsua
efi cii!llcia par... lev:mrnrcargas cleva-
(IllS. Ao contrano. $e 0 treinamenlo de
hipenrofia inicia eoen I ~ve fodiga rt'Ji·
duaLeslnlendeaproporcionarumcftl'
to estimulador para 0 desenvulvimenw
muscular. Urn rndsculo Iigeiramtntc
fadi gado parc:ce depletar as n::!.CI"\Ill'I
de ATP/CP mai s mpidnmcn(c. cstimu·
lando 0 crcscirncnlo muscular. Portan·
10. no treinamento nll~ltJ, lreine sem-
preaFManlesdnhipcnrofia.
Nas Tabelas 6.2-6.9 ofereccmr.
programas d~ Lrt::inamento miSlO pan
:ltlc1Us iniciamcs.reereacionais(inter·
mediirios}.avan'i'ad\l~eprofissionaU
Par:t ~cguir 0 seqO~ ncia de II c FM
mostradas na Tabc la6. 1. urn planllparl
cada nfvel de 3[lela deve set parcclaclo
em du os panes - urna para H e oum
para FM. Por exemll]u, u Tobela 62
1I}()I<.lm II pnne de H do programa M
para atleus iniciantes. com IrE!! di
programal.los pam hipcnrofia- diu 1
2 e 6. A Tabela 6.3 mourn a parte ....M
do programa M Jl3ru utle to s iniciantcl.
corn npenns urn dia para 0 treinamemo
FaSi Tris: Tr,lnam,nla Misia (M) 19
Tab.la 6.1 ProDor~ao sugerlda .nll. lorta maxima e hlpertrolla na I,se tol
MlSjf\l) H
Of>
de rM. 0 dia 6 cOllsistc: em uma serie de exercfciu~ par.! arnhlls CIS rrll~rllmns
E~ec uhl so (IS eJ(ercfcios que voce escolheu e nn.o os dois programas completos.
90 Trel ..... IOIf.FlfiOCH5Clllle
FI •• Trt.:TrtlnalllrntaNlno(NI 91
FASE OUATRO:
FORItA MaxiMA
(FXMl
A fa.'\e de rUf~ mAxima ~ urn dos elementos oriainai5 introduz.ados pelo 0011-
ceilo da Pcriodi~io. e a sua aplic~io no ~,na de treinamenlO resulla em
melhor simettia. musculus mai~ (ones e urn corpo cstcticarnente mais agradivcl.
letlvo do Trelnllmenlo de hM
_ConcHclouro
_ mdIcaIo......
pOls eua 6 • .ma maneba de eadmuJMo • bIpcrtrofta ct6akL
.... mUimodll
do fiIn& ~
........ ....
dewnvohe. ~ 1IIUima......
A~ .... fue . . . _de
e ......... --a...
\'eI&ouI:n&MY""~
Metodos de Treina-
mento e Duro~iio do
Fose do FxM
Oli I::M:rc!CIOS para 0 desenl'olvimento da F x.M nilo podem SCT utilizados nas
eondi~Ocs de cxansl§o, como nn fnse de hiperllllfia. Nll rase de fx.M. 0 muscu lo
deve recuperar-sc completamente entre as siries. Pela mbima ativ~lI.o do SNC e
pelo alto nfvel de concentr.M,:ilu e de 111otiv;U;ao necessarias. 0 treinamenlo de FxM
apenei,oa a intera,Ao com 0 SNC, produzindo m elhorin dn coordemH,:iin e tIa
sincronil.tu,:un lIluS&;ular. Portanto, a fors:a depende do tamanho do musculo e do
numero totlll de pontes cruzadll$, assim como dll cnpacidade de (J SNC controlat
esStlllliisculo.
Fose Qllotro: Forso Mbllllo tflM)
o Intenolo de Ducanso
o intervalo de descanso entre os ~ries depemlt:. ell1 parte. do nlvel de f;:ondici-
Cll1al11enLO ITsleo do allela e deve ser ealculado cuidadosamente pam nssegurM ~
recupc~1Io do sistema neuromuscular.
Pam 0 Metodo de Carga MAxima, 0 intervalo deve tiear enlre 3-5 UlIllUt05.
porque as eargas mlillilOa., cnvolvern 0 SNC, que se recupern mais lentamcnlc do
que 0 sis tema esquclttico. Sc 0 imervnlo de recupera(,;1hl e muito euno. a participa·
Clio dn .~i~l.t!nl1i I1tlrvOSO na fom13 de m~ima conccntra~!o, de motiva~ e de
potCncia des impu lses ncrvosos ImosmitidlJS pard 0 musculo podem ficar abaillo
fDwQ uDlrD: fDtia Nalima !FXMj 99
A Yelocidode
A vdocidade de CICCU~!k> do movimcnto tern pa-
pel importante no MeM. Mcslnoqu3ndo se ullhza car-
go mllJL:ima, a f~ do miela contm 8 resist~ncill opos-
ta deve ser aplicada 0 mais veloz posslve!. Apesar da
magnitude: da t;arga rt:.'lnllgir a vdocill;lCle II.. contra -
~llo. 0 alleta delle coo<:cntnlr-sc em ativar a muscu latu -
ra com 0 maior vigor passlvel.
o MelOdo Excenlrico
Exercfcios de fOPia, usando pesos livres o u a maio-
rill IIns apu re lh ns isnl.:inet icn~ , e nvnlvem con lrll!(/}es
tantoconcentricasquantoe:tcentricas.Nafas.econccn-
triea.. prOOUl.-SC! fon;a I: 0 rrnbculu I:l1curla; fll) I:ulantu ,
na fase cxdntrica, produz-se fOPia, enquanto 0 mds-
culo estende-se au retoma ~ posi~ao de repouso
Sabe-se que II fllse e:ld!n rriCIi l!l millS flleil do que a
concentrlca. Par exemplo. quando sc executa 0 desen-
volv illll::IIIO !>UPUlU, a UcM: iUa da hair.! ale n peiln (fa.'iC
cJL:ttntrica) t. mais flkil do que c mpurrar a bam para
c rma.
Pelo foto de a fase e:ldnuicn ser mnis (dei!, isso
permi tc ao allcta trnbalharcomcargas rnais pesadas do
qllt'l a., utili7..ada.~ pam n Ir.thalhnundnlricu e, em con-
sequencia.. cargas pcsadas SigDificam maiores ganhos
de fOPia.
Cienlislas e especialistas em trciDamcnlo dc fo,\,a
cbegaram a mesma cooclusio de que 0 trabalho exccD-
trien eria mll inr lens.:in ml mlJ.';(:ullllum do 11ue 0 Imba-
lho isometrico ou conccntrico. H. que as maiores ten·
sOes lUusculares normahnl:l1te:t::\julllall:lI1 al)~l11aiurt::s
gnnhos cm (oPia (Goldberg et ai., 197 ~), 0 Irc.inamcnlO cxct.nlri co pode scr consi-
derado urn mttodo de treinamento superior. Especialistas da A lemallha a1egalll
que: n Ireiml1l1e:nm lie: fnn;n exeemricn (negmi vn) resultn e m gll nho de foren 10-
35% maior em rel~io aos outros mttodos (Ilartman e TUnnemann. 1989).
A I,;arga no treiname:llio I:xc2nlril,;u C maiur du qUI: a 1KM do alll:la, pUT is.-iU a
vclocidade de CJ(ccu~!io t. Ienta. Contr~Ao tao leota produz maior estlmu] o para a
srntese prottica, e, portanto. resu lta em hipertrofia muscular e mai or desenvolvi-
mentnlL, felll;a
Nos primeiros dias de uti]i z~iio do metodo e:o:centrico, 0 atle ta JX>de expe ri -
ntelltafll\)fe.~ lII uscularc:." porque a.~ al\a.~ Ie:nsill:.~ pruvllI.:am )1I:tjuen:l' Ic:."'ie., mils-
cu larcs (microlcsocs). Assim que 0 alicia adapta.sc. a dor muscular desapatCCe
e ntre scte/dez dias. Nesse caso, esse pequeno desconfono pode ser eV It.ado se a
corgn for oumenlndo progressivameole
100 Tr,h,ellUII ~t for~. COIIICi.ll.
Se flcorrcr a dol' mus.; ular, utilit.c t~cnicas de repollso ativo para tliminnr a
scn~iodedeM;(Jfl fll"o eacelerar a rcgtnt:rm;1I0. Para mais inforlll1ll;lies, dirija-se
30 Cal'ft uln 13, R~Cllperafllo tmtn' Scss&s de Trd,uuncnlo.
Alguns parimettOS ue treinamento para 0 1Il~lodo exctntrieo estao presenlcs na
Tabela 7. 1. A cHgn que parcee ser r1l1li s efidenle para atl eLa.~ do alto nrvel fica
el1tre 110%-140%. A lltta.~ menos eltperientes deve," usar cargas menort:.~. Essas
eargas devem!>t:T utilizadas ap6s, pelo IIltlnOS, duas fases de tl"einHmcntO de ro~a
mWlllti (FxMl, em que a cOlllnu,an eltecntrica tam~m e estimulada. Nao deve
"Ilr empregado nos pri meiros mcses de tlelllumento.
o lIumenl de sessocs de treinamen lll e de S(!ries porelterci"ciO, rcromendado na
Tabel" 7. 1., serve de gui:. pam Allclas eltperie nles. In ldanlcs e intemlduiarios nc-
ccssitam de Illellll~ series, de acordo r.:llm 0 seu potential.
o lIuervalo de recupe~all e um elemento impotJrt.:lDle para a eapacldadc de
exccutar sessOes de altH intcns idade. Se apOs uma serie 0 atleta niiu liver sc l"CCupe-
rado surkienlemenle panl e"ecular a pr6xima serie com a mesma in lensidade, II
tempo de intclValo deve ..er Iigeirame nte aUJl\en lmlo
Como 0 t..... h.1I ho CJi:ccnlrieo uhllL.3 cnTgM cltttemamenw pes-aclas, 0 alleta cleve
eSlar hustnnlc motivado e ueve po5suir mbillla cuncel1lrn~iW para realizar cllda
siric. Apenas em r.:undi~ mcnlais e psir.:ulogicas satisfat6rias II a!letll scm eapaz
de realll.:lr 09 trabalhos ellOce mrir.:us de maneira reallllenle efidcnle
o rnc!todo c;lce nltil.;u mrnmc nte e eXtcuWulI sozinho, em rel~au ilOS OlltroS
melodos de F~ M . Mcsmo na fase dt: F~, 0 metodo exdl nt rico 6 utilizado em
cunj unto com 0 MeM. Kecumenda-se apenas ullla o;es!>1lo de lrC:inamenlu e.cl.n-
IricQ par semana. Nu entnnto. a freqUenclii. pude ser aumentada pant 1I\[clas de alto
nrveJ. na lerceira c!apa do metlldll de carga progresSlva por ctllpas. para contrnle
decargas.
Repeti~,. f "ne..
10-1S 1"-20 2032
""'"
Intervalo(mlf"lutOl>j
h~U6ncia !If'mlllrwi
'-. l5
MeM ,.,
~oontneo NIo
Rltmo/vulocidlltd@de
.~e<:~
""', AI~
Trelnamenlo de hr~a Conni,ntt
• Note que no ultimo treino da 3- semana ex iste uma sessao inleiramente dedicada ao metoda exc~ntrico
e
104 Tr.hlllllenlll1ieFllr~1I CouCln"
Se voce e,.,t:i perdcndo peso ou frcqUente nU!llte com fome. voce pode usar as
4WJnlidadcs para carboidratos e pnll:efnns do gropCI imediatamclll<;l lIH1i~ pesado
Continue monJlor.!IIdu n<: resultados ate que voce u<;lS(;uhnl II dicta que the pmpor.
ciona us resultados desejados.
Fase Qualro: Fa'la MOl ... (004) 105
~ ,~
-~
OII~ ~ ~~ 8&4,\
~ ~ 8~ 011 m·l
~
~
M<
_5
8&4-il 11OI4-6
8514-il 11OI4-6
l~
011 m·l
011 m·l
011 1nIi~
Se voct acharque cst4 engordando, eheque se sua dicta esui denlro dos limiles
de ingcslao de carboidrnl05 e de gorduras. Os valorcs de gordunt proposlos para
essa fase si10 muitn hllixus p1:mejadns pam manlB.-11I magm.
Se a dietll esta CQJTC'la e voce continua ganhando massa gorda. de~a para 0
grupu de ~I int"t::riur t:: u~ csses va lon::s
Continue a monitorar scus progressos e far;a os ajuslC5 ncccssRrios att atingir
osrcsul tadosdesejados.
106 Trll.o.eoto cle f.r~. C.. ,cIule
90 81 153 18 1100
100 90 170 20 1.220
110 99 187 22 1.3040
120 108 204 24 1.485
130 117 221 26 1585
140 126 238 26 1710
150 135 255 30 1.830
160 144 272 32 1.950
170 153 289 34 2.075
160 162 306 36 2.195
190 171 323 36 2320
200 180 3040 40 2440
210 189 357 42 2.560
220 198 374 44 2.685
230 207 391 48 2.805
240 218 408 48 2930
250 225 425 50 3050
260 234 442 52 3.170
270 243 459 54 3.295
260 252 476 58 3415
290 261 493 58 3.540
300 270 510 60 31160
faH!Oualro! F0rta Mcixlma (FXM) 107
90 99 180 22 1315
100 110 200 24 1455
110 121 220 26 1800
120 132 240 29 1750
130 143 260 31 1890
140 154 280 34 2.040
150 165 300 36 2185
160 176 320 39 2.335
170 187 340 41 2447
180 196 360 44 2630
190 209 360 46 2.770
200 220 400 48 2.910
210 231 420 51 3066
220 242 440 53 3205
230 263 480 56 3385
240 264 480 58 3500
250 275 500 61 3.650
260 266 520 63 3790
270 297 540 66 3_
260 308 560 66 4085
290 319 560 70 4225
300 330 800 73 4375
Trii nallli nto 41 far~. Couclute
FASE CINCO:
8 MUSCUlAR (OM)
OEFINlliio
bjellvos do Trelnomento de OM
-.
zados para. ICIlIr a efica&tcaa de nouo modeIoJ.
• Awneotodu densidade capiltr IU'l.va da matOI ~ ao traba
Iho aetdbto. 0 que raultart em urn pequeoo aumealo do
• ...... rrdMr.TII~~I . . . . . . __
t.. ........ . Ipt .. ......... _...wH~ .. IdIIK.,...• ........... ,...IOIrir ......... _ ............. I ..... III"".. <ICoo, ' _ ••
.....IIIkk."''''''''IMI1tS ..... -...... III.......................... -....dHtiI<a.
110 Tr,IIII.,.lo lie fort0 eel5d,.le
lIullea iriio qUI!n:r r~lom:lr 005 ITII!lodO! tradicionais. A fasc OM tem papd impor-
1IIIIIe na oons~1o do cotpO perfc:ito.
Queimando Gorduras
A fim de uumc:nlar a sc~1o muscular (defini"ao), 0 allern tleve queimar 0
maximo dc gordura possfvc:i. Para almgir esse objc:uvo, 0 tempo de: du~ da
con~ muscular deve scr aurncnUldo. Tradicionalmcllle, os alleta.~ pmeurnm
fltzcr isso com 0 trabalho cons iderado aer6bm. UJITtII c(1freT, pedalar, subir csca-
das, eiC. Esse tipo de tr.iI);!lho nilo sll1isfnz e nem podc:ria satisfazer os eu lturisla.~
'Ille prelendem fieM extremamcn te magros (definidos). &..e tipo de frnbalho nlo
alinge 0 objetivo de: queimat goruura SUOCUlilneA.
Os II ICltldllS de IreilUlmcnfo pr0p05IO! por n6s resultario na dJlllillUI~ de gor-
dura gcncralizada e, mais importante. lIa roow,:anlie gordllrn que envolve os mus-
c ui ose"ercilados.
Para sc llIingir esse objcli vo, 0 numc:ro de: repeullUes deve ser lIumcnlado dras-
lica c progressivamente. E importante, tombtm, que sc execute 0 programa de
fllnna c"nlfnUII (scm parar) - realizando ccntenas de repel..ur"i"Jt:.~ por grupamento
museularacadascssao.
Como e imlMlssfvel renlizar um trabalho de tao longa dUrll'fliO. eonli nuamente
(scm parar), para um unico grupamc:nto muscular, tIS excn..:fcios devem ser altema-
do!; por segmento dur,1I1te lutlll a sesslln. Oirija-se aos programas de: treinamt:ntn
.~Ilgeridos.
Aumenteo
numaooo
reps para
"",,,,,
~~':6
Reeh s
eXtlfClC10
Ream 2
50 reps per CII9r(;ICIO$
OOIlsecutlVOS
Rt le
4 e)(erciCios
oulOOr~)!,
""'".
00;'
exercfC!os
30 em cada Intervalo Intervalo ou tOO r ~ F~o consecutl
exerclao vamen1e au
~~~~M)$ ~~I~ ~:
enU80S
Inl9f'Valo ()I(lJIciaos 400,,,,,,
entrees lminulo I rnmuto repsde 4exllciCl()<.. IntervslO
exerCICIOS ramada aKa) Intervalo entreal>
1 mimio F~omesmo entreas fillIl8Sde
comosoutrOf, ~l9Sde 6e~erc iaos:
3par~de 4exarciaos Imnulo
exerclCIO!, tmLJIo
Inlrotva~entre
OS8xerClCK1S
lr'Q
suge l'idu nas Figuras 4. 1 C 10.9. Quanto maior a tempo gasto na fase de: DM .
maior a quantidadc de gordur.i metnbolizada. consequcntemen te, maior sen!. a de-
finio;ao lllu5Cular.
Exemplos de Exerciclos
iJustmremos como utilizar 0 mttodo de DM, pelcs oito c:lOcrdcios liugerid05
nll.'l Tabclas8.l e8.2.
Na pri lm::ira semann, a carga dccccsce pard JU%-50% de I RM. com carga.~
m~nores para atletas intermcdJl1m~ e cargns maiorcs par.l atletas av;tJ1(.ado!ie pro-
Tf. I....U IO ~ . for~1 Contlult
°
alraves da diminuivAo do porcentuaJ de catbOidroiUls
e de gorduras da dicta. tH::mame::nrll de definio;Ao
muscular(DM)ee::~lremamentCCSlrCssantc,cac rM::r
gianecessAriaparasuslCntarstrieslollgll-\c:c:tallsli-
vas, assim como para !lumenlar 0 traba lho
cardIOvascular. e proporcionada pelas reservas de
glicogtnio c de gordufa corpum!. Quando a ingestao
e
de CarOOlllr.iI(1!> e restrila, cssa eoergia rapidamen-
Ie depletooa, 0 que f~a 0 corpo a utlll/.arm~is gor·
dura para produo;lioUt: e::nergin. Quandoo corpo atin-
gt: UIII I>:lInnvo cal6rico negativo. mass e:: lIIai~ gor·
dura t utilizad.a para protJUI..renergiQ, 0 que ftsulta
c m maiur dt:fi ni(,:lIo muscular.
~ urn fato interessante que 0 plln:enlUal de pro-
tdna da dleta auml!nta dumnlC essa fase. Estudos
rn()~rn. m que, quando ocorre restri~ao !,."ah'iricu pAra
reduziragorduracorpuroil. II nccessidadeproteica
aumenta (MUNRO, 19~1; WALBERG, 198M). 0
aumcnto da ingcstao pfO(eica 6 IltlCt:ssliri o para cv;·
tar a quebra lie:: ]lmte(nn muscular (cataboliSlllO).
pnxluzir energia e reparar 0 tecido Ic:.~adll e nssim
manter 0 volume:: mWicular.
Dicus nutrlclona ll pa ra a fa se de OM :
• A 1Il(le::r1mfia muscu lardificiimenlCocom::rli nessn
fase. No memento, 0 objt:tlvu e manter 0 volume
116 Tr,lnututD d' fo r~ 1 Coft,clent.
90 80 108 795
100 90 120 885
110 99 132 980
120 108 144 1.080
130 117 155 1145
140 125 168 1240
150 135 180 1325
180 144 192 1350
170 153 204 1.500
180 162 216 1595
190 171 228 1.875
200 180 240 10 1770
210 189 252 10 1655
220 198 254 11 1.945
230 207 278 11 2030
240 216 2BB 12 2125
250 225 300 12 2.210
250 234 312 13 2.300
270 243 324 13 2385
280 252 338 14 2.480
290 261 348 14 2.560
300 270 380 15 2655
II I Trelullutolie h r~. CD lSciellte
QO 90 126 910
100 100 140 1005
110 110 154 '110
120 120 168 1.205
130 130 182 1.310
140 140 1116 1405
150 150 210 1.510
150 150 224 l.el0
170 170 238 1715
180 180 252 10 1.820
lQO 190 268 10 1.915
200 200 280 11 2020
210 210 294 11 2 115
220 220 30B 12 2.220
230 230 322 12 2.315
240 240 338 13 2 420
250 250 350 13 2.515
2SO 2SO 384 14 2.620
270 270 378 15 2 725
280 250 392 15 2.825
2QO 290 406 16 2.930
300 300 420 16 3025
Fas.Clnto: Dtlflnl~ao MUlculor 119
90 99 144 1015
100 110 160 1.135
110 121 176 1240
120 122 132 1.360
130 143 208 1465
140 154 224 1585
150 165 240 1.700
160 176 256 1810
170 167 272 10 1.925
160 196 266 11 2.045
190 209 304 11 2.150
200 220 320 12 2.305
210 231 336 12 2375
220 242 352 13 2.495
230 253 366 1. 2610
240 264 364 1. 2.720
250 275 400 15 2835
260 266 416 15 2.945
270 297 432 16 3060
260 306 446 17 3175
290 319 464 17 3.265
300 330 460 16 3400
FASE SEIS:
IRANSll;io (Il
Urn IlJanejamcnto unual, como sugere os exemplos, 11I:\le tenninaT COlli uma
fase de IrIl.nsir,;iio. Ap6s scmonas oonsecutiVIIS de tfeinamenlO inll'!l1SQ, 0 ltlcla deve
dor au sell corpo II npullunidade de se recuperat porctlmpiC:lo antes (It: irllciar urn
novo ano de treinamcnto
A iem dn (nse lit! transi,!io on firml de urn ano IRllreinamcnto, recornendamos
breves pt:lfodos de trnnsir,;i1o entre as diferentc:s fases de ITelllanleniO.
Efeitos do destreinamento
Umo diminuir,:lio na :lrea de '>t:Iiao transversal da fibm muscular torna·sc \'i51\'cl
ap6s somente duns semanas de inatividode. EsS.'15 mudan~as ~ 0 resu ltado do
au mento da degrada~iio de: proteinas (calabolismo), sure·
rondo os ganhn~ de ma.~MI muscular adquiridos durantc 0
treinamento (EDGE RTON, 1976; APPELL, 19(0).0 au
mCnlllmlli nh 'cls de alguns fons no mllseu lo (Na' e CI') tam·
tM!rn tern papel imponanle nn degnl(lI~iln lk libras museu·
lan:~ (APPELL, [990).
A perda de fo~n ~ de 3% ~ 4% ~l! dla ja na primcir1l
se manade inalividade (A PPELL. 1990). PlU'tl alguns imtivf
duos i~SCl repre'iellt.a uma pel'da significativa. A diminui~1o
da fo~a da·se em grande pane gnll,:ns II degencr.J~au das
ullu.lades mOlams. As fibras de contrar;ao lenta geralmenlc
silo as primeiras n pcl'der SlIa cap(lcldadc de gerar fOI\1.
enquanto as fibras de contrar;io r:ipida dcmoram mnis P.1n1
ser nfetad~~ pelu inuli v id~d e. Uurante 0 eSlado de
desln:inamento, 0 corpo nllo pode rccnnar 0 mesmn mlmc
]'(I tie unidades 1II0(oras que poderia durante 0 perlodo de
geralmentc relacionados com a abslinencia total de trCinamcnro. 11m atl eta podc
dcsenvnlver alguns desscs sintomas. que p(lret:t:rn cstar associados a baixos n("'cis
de tcstostcrona e beta·endurlina (um componcnlc llCuro-end()l;nno que parece scr
n pnnclpal responsavel pela sensw<au lit: euforia p6s-excrcfcio). (HOUMI\ I{I).
1991).
CAprTULO
PROGRAMAS DE
TREINAMENTO
ANUAL
Eimporlnnte entendcr que Pcriodi7JIlfau naoc urn conccito rigioo. A Figura 4.1
e lima eslfUtura blisicn qU I: lIaO se ap\i,' a 1000 :Itlela. NOs sabemos que us aLletu
possucm dilt:ll:ntes objetivos pes)!(Jais c profissionais, a"'~ 1I1l oferccemos v4rios
pianos de treioamenlo. l)estacamos aindll que as variali0c:5 sugeri tla.~ nao esgotam
!Odas 11... Jlossfveis op¢CS. CIKIa atleta pode constnlir uma Pe riodi za.;10 individu-
aljuda dc acordn (;0111 seus objclivos e l:afaCteristicas. As op,:ileS apresentadas a
seguir ubjetivam ajudar 8 enh:nder 0 conccito de Periodi~ioconfonne IL~ 1lt!CeS-
sidadesi ndividuais
,
4
2
.
I I
3 4
,
, I ,'
2 .I
7 8
6
9 I" I "
6 6
12
.
AA H T M,S MD T AA H T M,S MD T
. I No" I "'"
. I J,'
.
'I r II II
Sel
0., Jan Fev I Mar Ab, Mal Jun Ago
,
AA H Mx5 T AA • H' H2 MD T
M,S
, 12
3 3 3 3
,....,u~_,.. __
Nesse progrnmn de iniciunle." a fase de AA dura oilo scmnnas, proporciunan-
dn au I~ido muscular, Jigamcnlos e lendl\l:.·' temptl adequado pn:~io panl as
fUluras rases mni ~ intt:n~s
A rim de proporcionar adaplll~1Io rmm hipt:l1rofia por urn processo cuidado!lO e
gradUll t, a~ duas I'nmeiras rases de II duram apenns tre..~ se muu:t:., separadas por
uma semana regcncralivll de flL'ie T (trans.yito).
I\p()S ljuatro mescs, podcmos assumir que n nn:uumia de UII1 allcta inicianle
adaptou-sc progre%iVlllllelile no treinamento e nesse momento poclem-st: prugl'a-
mat fases mai s longas de hipenrofia (H). A prime ..':.) mctade do programa tcnnina
com umn fase I~ T de Ires scmanas. proporcionando no COrpl 11m perfodo mais
longo de regener~,1io antes que urn programa lisc:iramente mals diffeil illicie
Set lout Nov I Dez .lrm I Fev Mar I At!( I Mai Jun .lui Ago
II
'"
Set Ago
.-
...... lU~....,_.....-s
Planejamento de
__
periodiza~iio
. Ir~ ........... _ _ _ "_ ....._ _
tripla: elabo-
ra~iio e dura~iio
Esse plancjnment!1 (i sugcrido para a(]ctns int ~rmedi arios. ou para eXllCul lV06
{11I1l nao possuem tempo dispnnfvd para cumprir 11. risen urn pJanejamento anual,
como mOSln1 II modelo basico (Fig ura 4.1), ou ainda (I modeln Ile Dup].
Pllriod i ~io(Figu ra 10. 1)
Modellr.. maLS Curt05. como os d!l~ Fig uras 10.5 e 10.6, ajudam ~ allew I
atingir os objclivos h:'i~lcos de urn corpo bcm'llll~envolvido e born nfvel de aptl-
dll" fi~ lca (filness). enquanto lev3m em oonside~liooscomprullussos sociais nos
principaisferimloslioano
1 12
6
3 I•I•
,6
1
3
6 7
3 2 ,
.. 91
,
10
3
11
.. 12
AA H T H T M H M TAA H T M H M T
3
1 2
6
3
.
I•I•
3
1
,
6
32
7
3
• 1 1"
3 3
9
3 3
11
3
12
o e
programn i1l1slmdo na Figura 10.9 um programa de Dupin Perinlliza.yoo
com 0 objetivo principal de qucimnr gordura suoc ulinea, e de propordonar mils.
culosmnis visfvc:isellefinidos.
Metodos
Para eslc estudo. nOs uh h/.lltTlIl'i at leilis de limbos os sexos. livrcs de qualqutt
le.'ian neuromuscular, com cxperi~ncia de pelo menos dois anos de trelllamenio.
que nAo utilizavam nenhuma droga para IIIdhmia dll "perfonnnnce" por pclo me·
nos d()IS alios.
Os testes eram executados em dois dias separad\l~. N~I rrimeim dia, rle(ermina·
va-$e I RM para lados lIS e.u:rcfcios. Codll sujci[o rcalizava urn aquecimcnlo de lO
n::ps com SO% l RM. ~ reps eom 80% I RM e 2 reps com 90% I RM e UI\ U11~uh
cram de 5 minutos entre as sen;:..... Erd enl ao e:x.ecutOOIl I RM por uts vezcs. No
sc:gumkl dill, os indivfduos rcaliz.avam 80% I RM por cinco vezes com mternlol
de 3 minutos de descanso.
A atJvidade delm mingrM1c1l ern medida duran te lodos os exercfcios. Todos 06
dildos cram rnti ficados e inlegrados para I segundo (EMOI). Para cada rmhcuh~1l
exercfcio que obteve 0 mais alit! HMG I detenninado em i RM foi dcsignado como
EMG lmtlx., pnm 0 mdscu lo espedfico. EMG r para 80% IRM foi dctennmado
atravfs eta m6:1ia das cinco tentallv3S de X()% 1RM.
Os dal,kl!o. fOrdm anllliStldos utiliz.ando duas medidas rcpctidas de an!Iisc IX
vari4ncia paradetenninarqual exercfeio produzia 0 m3Jorpon:enluai de EMGlmb
para cada grupo muscular. A, diferen(,!lls entre os cxcrdcios foram detennin.ao::lai
(;11m I) teste post hoc de Newman (posterior h anAlise de vari§.ncia).
Tempo (seg )
---
cJhaI1ereo Camaflexora
EJe'lEJt;& frontal em pe com halleres 73 Cadelraliel«)l3
0esenv0/v11Tl&nt> pela !rente 3enlaoo Stiff 0tJ peso morto
combarra 6'
Biceps bnqulol ~ 1DngI) Cadelra ftexora
Rosea scott com barra 90 F1exo<dejoelhoempe
ROOQI ahemada Incbnado 88 Camaflexora
R06aI drela corn berra (pegada Iechada) 86 Sltff ou peso mono
Rosea allernada com halter~ B4 GnIrocn6mIo(gltMos)
Rosea concenlradB com halleres 80 ~meos bumnho
Rosa! drela corn barra (pegada aber1a) 63
Chneos em pe unilateral
Rosca c)reta na bam! W (pegade aberta) 61
G6meos em pe
TrIc.bnqulll~1o\eIIII
92 GemeossenlaOO
Trlctps ~Ia mnado com berra
Triceps no polo oIta (barra 1nangU1ar) 90
ttvanlamenlosdt "6J:lma Esllmulas&o III
~- ....
....... ..J_,.--.............~""'IDL
~ ..."~.
,n Treilllllutl de fDr~1 Couclule
Irelnamuto crl hr~D Cand" lt
142 Trelnomento de For~a Couclule
Ttelnamento d. Far~D Consclule
Lnuntamentos dl Mlilhna Esllmula~eo 145
146 Trtlullulo •• for~1 Condull
levantamenlos de M6xlma Esllmula~all 141
148 Trelnamnlo dt for~. COnlclul1
LMnlallllnlas dt MulJIG fslimul~ia I'"
150 Trelnlmenlo de far~a Caucl,nlt
LeYtlntamelltos de Mhlma htlmvla~ao 151
Trelu",entode far~g Canselu te
154 Tr,i".nto dt far~g Conscienle
156 Trelnallenlo II, For~. Caudul,
It¥Ontlm'ntos lie Muhlll htilnUID~iD
'"
ISS Tr.inOliftlo de ror~1 Couel .. "
IS.
levantam.nlol cit Maxlmll htlmula'iCia 161
162 Tr1'I ... nll •• for{1 C..scllli.
Ltvantamentos de NbJma hlimuta~aa 163
'64 TreiUlltltode FOfflCouclute
lmIlltalHnlOs de Maxima Est1mula~60 165
166 TrelnaIllUlod.For{.Conscienle
i.tvantDmenlDS de Millma IstlmulllflD 167
168 Jrllna,.. nlo de for~. Cautlnle
lennla_nlas de W6xlma htlmul~o 171
levantDmentDs d, Maxima hllmula~lia
114 Tr,hlall'nto tI. far~. tusdnl.
Lannl.lllenits Ie ..611.. Estlll.l~io 175
176 Trtht,",nl, d,for{.Coudul'
Levanta ... las de Wbllll. ht1mul~lia 171
111 Treillo.ulo d. hr~. tnstlnl.
Levanlamenlas de Maxima Estlmula~iio 179
110 Trtl ..... I.~. For~. CoUel••1I
LrAlnt,,,"!" dI MbilnG Esllm.IG~ao
182 TrelnamUla d. Far~. ContinI.
levanllmnlos d. MIWmo hlilluioSiio III
114 Trelu.ula de hr~a (.nclelll,
I.mInlam.ntOli.l4lliIHlESlimllt~60 115
186 Tr.lulllutoll.forsotonclenl,
leVlntomentos ele Mhlmo hllmUlo~ao 117
III Tr.II.Mnl. 4. fori' ("tcl•• 1t
llMRtalllflltDS d. Maxima bll."lD~Do lit
190 Tr.lulllul, ~e for~. Consclntl
leva.la_lItos d. MiIllmo htlmula~60 191
l IWonlomenlOS de M61rmD hlhllulO~ 193
Tr.lnamenlo de Far~a CORSciule
ltv1llltQ"'IO$d'M6ximoEsth"ula~eo 195
191 Trefll. m.nto lie fo r~ a Conclenle
l.evantamentos de Moxi •• Estimulafjio 199
lOO Trelumenlo de forti Couclule
L.vanlamenlol dt Maxima htimulll~jjo 201
202 Tr.I~'lIItftl' d, far~a COastlnl.
lrvaallmenlas d, Moxllna bllmul~h 20~
204 TrelnalllUIO lit for~a Cu,tln"
NUlrifOO e um fawr fulUlnmcntal na vida de UlIl nllcla. mc:sl11O assim muitas
pcssoas aimla mistifil.:am esse assunto. Para alguns atleta.~, dccidir ~.obrc 0 que
comcr e quando I.:llmcr e negligcnciado em reJ~ao II quanlO cumer. Quam.ln a
!lunmidade wmnm-se 0 (afOr mais importante. pude ocOlTer um ganho li1descjado
de goroum corporal. Muilos atlerns sofrem us "altos" e "baix05" de dietas de \Iff
season (fora de: lemporada) scguidas de dictaS de n:suifoo e tn:inamento inlenso
para que II corpo volle::I dc.finir-Stl (defini~io muscular). E.",o;e cicIo causa frostra-
~oo e lremendo "estrcsse" au corpo do alleta. As lIe:eelisidad~ nmricion:l1s de
cullurislas e levnnladofl:.~ de pesos sao diferenlc:s lin maioria dn popul~iio e pos-
!luem Cl.Ir.lCtcristica~ espccffica~
Pesquisas ciemificas lem nos ajuwdo a descohrir 0 que exmamenle " corpo
prccisa IKlm constroir milSCUlos. Quando entendelTlO5 0 pape:1 dos nutrielllcs e 00111"
o corpo os procl:!iAA, podemns scledonar mclhor a e.'il:olha dos alimcnl05. Assim
podcmos cumbinar qUaIlIidnde COlli ql1nlidade l!:Im propon:innar ao corpo 0 que
ele precisa para pnxluzir energi:l e constnlIT mllsculos an inves de: gordun. E.~ .....,
c"mbin~ao pt'!rmile ao aUeUl manter urn fisico dt:finiclo durante 1000 0 ann.
CarbtJidnu05. prutefnas e gonlllrllS sao ON nutrientes Ilue produum energ.a.
EsSll cnp{lul0 dc:.>;t:reve COntO liS culturisllls e os levaulmJores de IJeSOS podelllllsar
esscs nutrit:ntes para Olimizar seu prugrama de lreinamenlo.
Carboidratos
Os carhoidrolos sacl" principal fonte de t:llt:rgia, e cada grama de I.:Mboidrato
propllrciona 4 Kenl de energin. 0 corl'u lisa 0 ATP (ndcnosina trifosfato) 1.:111110
ronlc prim!irill de energill. 0 ATP t produzldu mai~ ravulamcnte a ll.1nir de
carboidrnlos do que de gordurlls. 0 corpn podc SlIlletizar ATP n partir OilS
carboidratos lID ~ao de 1,0 mol/mill, enquanto !l"e a panir de gorduras nn por-
li'fio de 0,5 mol/min (Ahlborg. J%7). lsso significaque a ,mxlu,l'iode ATP ocorre
na Propollio dUllS vezes maim n pnnir dos carboidratos em
rc: 1 ~ao:h gunlurns. ccnamcntc tomando os caroclldrJI(Jl; lIS nu
nientes preferidos para prooul.lr c:nc:rgia
Quando as n:St:rvlI~ rle cruboidratos esgotam-se. 0 corpo n~
:lpc:laTpllrnasrcscrvasdegorduraafimue:pmduzirenrrgil.
Isso ~ muito importallll: na dietJJ de compcti~Ao e na fase de:
defim~iitJ muscular
Os carboidratos lam~m po~~uc:m papel imponante na p!'O'
te'fAo do tec ldlJ mu.;cu lar. Apcsar do corp<! ulitizarcal'bOldmll1'.
c: gllnlums para produzirenergia. tam!Jtm Il~ pnlle(na para t'OC\5.
truir e reparar 0 t«ido muscular. Se nlo hOllver carboidratou
gOldums ~lIficientes para suprir a demanda eUl:rgellCJJ, 0 corpo
"ai cntoo utilitar prolcCnas COIllII fume energ6tka. Nessas coo·
dio;:Ocs. 0 museu III cnmeO;:I1 a uti li zar tecido muscular atrav~s de
urn processodcnominado neoglicog€ne..>;I:, que signifiea produ·
0;:30 de glicose. a partir de nUirientc que n10 seja carboidnlll
1:::111 nUlms pruavras, na falta de Carboldrato~. II cnrllo utiliLl
protelna muscular a lim de: pmdu7ir energia (Wardlan e Inset
1990). As ~c:zc:s. i~sop()(1c acontecerdevido~dieta IU:lIIfII(lIiU
IInlccedcndo uma competilJio. A cuntfnull monilOfalilo da
ingestio de carblJldr:uos. protc(nas e gorduras loma-se eutill
1It:U:s'·;Min Manlcndo urn diano semanal. vllcB pnde detenni·
narse a sua ingestilo dt: carhnidmtos dcvc scraumentadaOll
diminulda, uc:rendcndoda sua aparencia. Essacapa~iUadedr
e
controlar a dieta n«essw-ia para a.~sc:gurnrequc a massa mu\·
cularnaaesla!>ClluusacrilicodaCIl3 reservasenerstticasntalt
t2mo;esntisfUI6rias.
Ptane/amenta Nulrletanal para Defl nl~8a 207
e
Glicose 0 unico substrato utilizado pelu I:l:rebro. Qualquer urn que;4 expcri-
mentou uma dielll dt: depJeyao de carboidratos vai tembruT-~ de ler se selltido
confuso. esqueddo e ligeiramcnle oerVII!\t). L.embre-se de que cercbro Ulm~m
tern fome, enlaO. no se preparar para uma eompeti,<!\i), t:.<;(;uLc 0 corpo e a men te.
Assim como a fal ta de carboidTntos, lJ ellcesso wllbem pode cTiM problemas
Quando n in gestao de carboidratos esuperior Anecessidade pam pnJduzir energia.
e
o c:xcesso oonvenido em gordum, e~locando-se para ser utilizado posleriormt:n
A~licares SImples
Os dois monOSN.llcurfdeos lIlais comuns slo a glicose, 0 II,<UCIIT tk, ~ngLie. e a
frutose, 0 a~ucaT das frUIIlS . Os lii'sacarideo s s10 composws por dois
monOSSllcllrfOOI!i. Os dois dissacaridc:os mal! comu n~ san:l ....acarose, 0 a.;:ucar de
mesa. e a lactose, 0 ~ucnr dn leite
-,,~--jI; vei1~:!~i;O:~a~~::~dll~'C~::I~~~;g~~J~~
01.1 gonlum. p:tra ser utllizado quando nccessA-
Carboldratos Complexos
Como 0 nome ~uge re. polissacarideos sio
•................
__ .. ~_
-_.._"' ..
.. hll"''''''''_'_'_
...-.-,
composlos por v;irias unidlldes de g ticUSt: (poti).
GerallTlt:llle!>OO denominados amidos, scndo en-
contrados nos vegellli~, frutas e grilos .
Trrlllllll" lIeF.r{I Ctncielte
indice Glicemico
A maneira s imple5 d e assegurar a est:n lha do
carnoidnl.ln ideal e utilu.ar 0 (ndice Ghc!mioo. criado
peln Dr. David Jenkins para :lJudar os dia~hCOS a
controiar liS nfvci s d e ;Ilsulina. Os dia~licos, como
••1 1 ...... ...1._-._......,. ....... __
~ ~ osalleUls, procufUJI1mnmCrosnfveisdeinsulinaede
:~car sangufneo scmpre et/uilibrados.
Os carboidratosqw: noo causam gr.JncIcs t1u~
nos urveis de insulln.a possue m baIxo In·
Ilice giicem lt:l1, pois lem dlgestAo ltau.
Os ahmentos que caU.~Hm nlpidas altern·
~Oes nos niveis de a"lkar sangufneo e in·
su lina pos~uern alto iudice g licemlcu
(Jenkins, 1987).
Os atleta~ devem esco lhcr cnrboidralOll
de baixe) {ndice glit;cmico. nos quai~ a
4uantidade de gnrd ura lam~rn aceiu.·e
vel (Nolll: !\On-Clc nlio ~ e nconll"a IlO/ia
categnria). A Tabelll 12. 1 mOSU'a II Indice
glict mico de vllrios alimculns
Proleinos
Prote fnas san pane fundamental de
qualquertlieta, pois sao utilizadas pardU
rel'<lro c eonstru~ii() muscular, Pnnanto,
slio especlUlmcnte impnrlOntes pala
c ulturislas c levantatlnres de peSO!>. Trf'i·
Ulmlcnto intensn causa eataboli~mo mus-
cular. e ntao cues ath:Las ncce$sitaJ.u de
maiores quantidadcs de PrO(efU<l p3f8; It·
pararesr.es lecidoseaulllcntar atnaSSl
muscular. Durante perfodos de tremalnenlO
illlenso,inge,<;tii(linadequadaUeprotein~
pede levar II urna degr.Jd~no prot6ica ~
pcrior II. sfntese. resultaodo em perdade
tccido mUSi:ular (U.S. Food nnd Nutriuoa
Boart!, 1989).
Planela lllHtaNulrl(lana l pa raDellnl~o 209
Isso signilll:a lIi1.erque vArias horas de lteino intenso podem ocaJrelur II perda
de maS$1I muscular.
Co mo pre ve n~;jo. e necess~rio ingcrir quantidade 5uficiente de prolefnas, p:11l1
e~li ll1l1lnr o crcscimcnto muscular, e carboidtatos a filii de preservar II massa mus-
cular.
210 Trtln amenlo de for{a C"Scl.lt.
AminoDcidos
Protefnas saclcompostas porca(leias de aminool:iJlos (AAs). que sill, chomados
de "tijlllos conSlJUtores de prOlcinas". fu.i~lem 20 aminoacidns diferentes. do!;
qunis 11 0 corpo pnde sintetizar (aminOl1cidos nao-ess~lH::inis) a partir do alimenro
que ingerimos, cnquanlO os I} restantes (arllmuacidos CS5encials) tlevem 5er pro-
porcionados atrav6s «11 dicta (veja Tab. I 2.2). Todos os 9 arninoOCidos es.serlClJis
dcvem estar presentcs no CQI"J)l1 Pllm que OCOITa a s(ntcsc proleica (Wurdlam &.
lnsel.lm)
os vegetarianos devem ser mais I,;u itladll~r; . Vma grande varicd adc de protefna
vtlgellli deve ser ingcrida para fomecer os 9 aminoacidos essenciais para 0 curl'U
Os atlelll5 vegclarianos conseguiriio sua... na."C.,~idude.~ procticas combinando
uma vanedaue de IlTtlldnns vegelnis
Urn cxcmplo de associ~Ao de duas pr()(cfnas II)cOllll'iela, pam pmclllzir lima
e
refei,io complela plo Will pa...[a de amendoim. Em conjunlo des fomeeem os 9
aminoocidos essencinis, enquanto que sepanKlamentc isso 1110 aconleCc.
0.0 100 94
leite devaca 93 62
ArnR. mlsgal B6 59
Peote 76
c.ne vermoIh. 74 67
SopI 73 61
Mllho 72 36
A.... 65
Togo integlBl 65 49
Arroz branco 64 57
Pera 64 55
Amendoim 55 55
mais protefna Ingerinlos, lIlaUlr n necessidade de: livrar-sc: de niuogenio (l1a forma
a
de ur6a). 0 exeesso na ingcstio prottlicll]cva proou~llo cxeesslva de ureia c ItO
aumenlo da com.:cnt~ao da unna. Uma po~~rvel conseqUenein de urilla lIIulto
concentIatJa t 0 desenvulvimcn lo de calculos renals uma conwgau capaz de
eausar muita dOT (Wardlam & iu!.d, 1990)
Sol u~o: sc ~ dicta e rica ern prolcinas. <.levemos heber grande! quanlldadesde
:igua. h""l vai ajudar a perfus!o e dJlui~no da urina pelos rins.
Se a urina C!.tiver muilO am<lrela e lurva, is~o pode ser um sinal de que a con·
ecutr~ik> de ureia cslli cltvaela. f~a.lldu OS rins a trabalhnr contilluameniC
1)11::1115 hiperproti:icils podem rl!."uitar no aUUlt:nlo na perdu de dido (Allen e
col., 1979). Nfveis baixos de cilicio podel11 cllusar aumento da presMo anerial c
em O!iteuporose (Wardlam & Inse1. 1990). Estud(~'i indieam qUIl e.'iS8. perda de
calcio pode seT Ilvitada pelo maior consumo de fosfato qUIl UCOITC com eltv~Ao
dn ingestatl prou'ica (Flynn, 1984).
Lcrnbrc·se de qUIl 0 excesso de proteina siguillcn excesso de cnlorias. Quando
11 ingestao de protelna e lIIalOr do que 0 curpo pode utlliar, 0 exces.so eesfocado
na forma de gordura.
Enquanlo algumas fonles dll protelnas podem seT rieas ern gordura. e;m lt lima
strie de ddidosas fontes de proteinas com baixo t~lr de gordura (veja Tabela
12.5)
Gorduras
Do:. lri!S macronulrieOles (carboldr[JfOS. prolein.a.'i e gorduras).:t.'i gorduru si...
as mIDS cal6ric:t.\. Carla gram .. lie gordura pusslli 9Kcal de energia. duas velH.
Quantidalk e nconlrada trn carboidralO!<. (4KcaI) e prolefnnS (4Kcal). J\SO pode sec
- - --~ muitoembarn.,osuaoanalisarrOtul{lCi
de embalagens de alimentl'" Pcguc
comoexemplo um rOtulocontendo.
seguintesinfornm~r.cs·
r:~rboidratos 109
Prutefnas 109
Gordura$ 51
Os Problemas da Gordura
Durante afaseforade 1emlltJr.J-
tla.ecnmumosculluriStasadquiri.
rem muito peso. e alguns uli lizam a
dleta de compt:IIl~3n como 1ice~1I
para s upcralimen~lio. Eles acredi·
lam que qualquer go rdul'a cu rpnml
adquirida poderli ser fncilmentc eli·
m1nada porocasiiode uma compe-
lI~lio e que eXIr.!jlnlur 1I]l6s II com-
peli~lio e urn modo de eompcnsar
as semanas de pnvao;:ao. OulnlS. que
desejllm gllnhar volume muscular.
acrtditam que a melhor maneira de
alcan~ar esse nhjelivo econs umir
216 TrtinDmn lO ~f for~g Consclenlr
Cielagem Caloriea
o COfPO trabalha continuwncnte para Illanter 0 estado de equllihrio (homeostase).
Para que iSSl.I (lcontc.;a, sao lIece~~rios eonSlantes aJu~les a eada mudarn;a que
OIX.Ifrer InnlO no me io JIltemo quanto no exlemo. 0 corpo t llluiln eficicnte para
essa eondi~lIro. Al gu ns ajustes acontocem imcdiatamenle. enqUMtoaulro$ JlIlI.:e.ssi
tam de algum tcmpo para acomece r. Por exempli I, no frio. trememos; no calor.
sunmos: quando nos machucamos, senllllUlS dar. Essas re~' flCOITCm imed,ata-
mente. Os ajusles ocorridos em resposta ~ a1imenta~an n1l0 ocorrem tJn rnpida-
mente. Quando 0 corpo recebe a mesma quanlirlade dima de alunento, cle regu la
o metabolismo basnl (TMB) para utili71Lr essa quantid3de de encrgia de maneim
eficLente. No elSO de uma dieta hipocal6rica. 0 curpo inicialmenh: vai ql1cimar 0
mesmo Il\imero de calorias. 0 que resullal"ll e m perda de pe.o;(l durante urn «flu
perfodo. Al>sim que 0 corpo pclU'lner a quebra do e~tado de equilibrio, de come-
~ar:1 a njustar-se para ctllnpensar a dimiOui~1i(l na o rena de a11/nenIO.
Quandoo TMR diminui. menos nutnenlCS sao uti1iwdos pam produzir energill,
e essa ccnnomis cnergttics fa7 com que a perda tie peso seja interrompido. Esse t
urn dos motivos pe lus quais dietas de chol]uC au de fome ctlSlllmam falhar. Esse
vislvel fenumeno natural torna-se LIm problema pard cuhuristas e levanltldnres de
pel'ons. A solu~ao proJlusla por n6s e estabdecer urn padrao de diela em que a
nutu~iio da Ingestllo eal6rica sej:l mai s n1pida do que tI corpo possa aOOp/ur-se
Aitermilldoll ingestIocal6ricli diana entre bar~a, rtlhtiae alta (veJa Figura 12. 1), a
Ialll mclab61ica permllneccn1 conslante. 0 planejarnento nutricional nesse capitu-
lo esta o rgani1'ado a fim de pmpnrcionat dias de JIIgest1lo eal6riea baaX:l, m&tia e
alia
o Diu de "Lixo"
o lcnno "dia de !Jxo" ccumuli! par.! cuitu ri stas, apes.'1r de que poocos eoltn·
dem () verdadeiro scntido por IriS disso. 01.1 como faztr que urn "dia de lixo"
fundone em prol do corpo. Em termos simples. 11m '"din dt: lixu" e 11111 tlia em que
S(j pode COnler tudo () que se desejnr.
o objctivo por 1m do "dia de 1ixo" ~ manter () corpo em estado de alerla.Be
tambt!m funciona scmt:lhanlt::l ddagt:m cII16riC8 (vejn Figura 12.2), prevenindoo
orgnnismo de sc adaptar a urn consumo cal6rico espedfico.
Se uma dicta controlada I! consulluda duranltl a semana e pm urn tiia, gnruul'lll
e :U';OCIlTeS silo ingeridos, () corpo OS rcjcila c reage cxpulsando-o$ do sistema. Os
"diu de lixo" podem ainda proporcionar ao organismo algu mas Vlt3I1UD&>
hpos.'OOhhels 4ue JXxlem faltar em dietos de baixo consumo de gonlura e proptt.
dooar 80S cullurisw urn eslimulo psicol6gico. Em nossa 5ociedade. comeri IIIlIl
atividade social que algumas IIC:SSI,):l., ahulldunam quando se tnmnm <;II:rios Ddtta~
Jlllr exemplo jamar em rcstaurantcs, pipoca no teatro ou cinema. au urna rcfeifio
habimal em casa (comida caseira). Eles fUllCiollatll tlillda CUIUU LUl1eMimulu pa!lI
II rc~lu da se mlma. Ap(is 11m "din de lixo", t. mais flieil mamcr Ddicta controlada
dllranteorestodase mana.
Para que os "dias dc lillu" funcinucllI. ulguns c uidndos simple5. IlUIS muilQ
imponnnlcs, devem ser observados:
. Apenas urn "dia de lillo" por seman;).
. A dicla deve ser conlrolada durante lodo 0 rcsto da §emana. Evitt ql.lcip.
doces, fritul1lS e outros alimentos dena natureza, pois Desse caro todo dla toeIU
"dlade hllo".
Plonelomento Nutrltlonol para Dellnl~io 2t9
=1
Trioop. ~ laxados. A L1uhm elc:vantada pam,lelnmcnlc: ao ei;o;o Inn
-.., gituLlinaldnpema.
Peita (apenos homens). 0 pontI! estll localizado aci-
rna e ligeimmc.nle adireila tin mamilodo 1300 dn-eiIO. A
L10bra e realizada ~m urn angulo de 45' em rcl~io a
_"" t
coxa ...1.-- _
horizontal
Posleriorda coxa (openos mulheres). A dobra est'
locaJizada na pu~o medial Da parte posterior da coxa.
PliO>
-
A perna pennanece na meMlll1 posi~no da medidalL1 pane
(- anterior Da coxa. A dobra e lc:vantada pnrnlcla an eixo
hcrnonI' daperna.
-,
(eon.- Utilize as medidas LIe Ilobras eutSneas LIas equ~Oes
a scguir para calculnr a percentage"l de massa gorda
PlIHilmellto IMr1e10!!DI para Defilll~iio 221
222 Trel na menta de for~a Consd,nt,
Recupera~fio da Fadiga
Atlew de f~a saoeonstantemente expostos a varios opos de sobrecarga quanto
a pt:S{JS, rt:pt:liylIeS e strit:s, e muilos dt:les podem eJlcooer 0 seu limiar de loleriIl-
cia. Como rcsultado, a eapacidadc de sc adaptar 11 earga aplieada diminuL afctan-
do 0 desempenho do atleta.
Quando os mlCllls mingem os sellS limiles fisiol6gicos, eles correm 0 risco de
atingir urn estado de fadiga. Dasicamente. quanto maior 0 nivel de fadiga. maior e
nefeitn p(is-treinamtmtn, comn recupt:r.u;;iio mais lenta, IIIt":IHJS ~lJOfllt:mu,;alJ t: 1I1t":1I0S
potencia muscular. A fadiga induzida pelo trcinamcnto podc aumcntar dcvido a
fat ores como coudiyOt:s sociais. escolares ou profissionais estressa.lltes.
A fndiga mllscular comumente associa-se com Avarills mllsclllares callsadas
pelo exerdcio. Esse e urn fenomeno fisio16gico e psicol6gico muito complexo.
Apes.1rde v:jrias pe.<;(luisa~ terem .~idn reali7.ada.~ a lim de I:~pli~ar a radiga muscu-
lar, nem os locais exatos nem as eausas foram ainda complctamcntc csclarccidos
A fim 00 aUilll:ular a fOIVa e 0 volume muscular, III uecess:irio que as cargas de
trcinamenlo scjam intensas 0 baslnale para proporcionar lim rstlmuio pruu IIdaptll-
~l1o. Para que ocorra 0 meeanismo de adapt~ao. as programas de treinamento
devem consWnlemente inClllllC)rllr perfodos de lreinn e perfflC\ns de repousll, alter-
nandodiferentesnfveisdeintensidade.
E.~st:s falores resullado elll um perfeilo equilIbrio entre treinamento e recupe-
raello. Eimportantc evitar allmento excessivo nas cargas de trcinamento. A expo-
sj~ao a essas cargas, muito altm dos limites do atlela, ou a recupc:raelio muito
Cllrtll, resulmn'i nil diminuir;:ilo dll cllpllcidllde de se 1lI\(lp13r as nllvas cargas. A falha
Tr,laom.nID" for~. Couclnl'
no processo de adaptall:10 1I: ... a \I alil:la a urn e~uldo de flldign cr/'lnicn e po51trior·
menl e n urn estndo de sobrctrcinamcnto. Indcpendenlc de sua defini~iio. ~ ceno
que a fadiga resulta do trabalho ffsico que redu£ a ca paciuaue uos ~I .. (crna\
m:unllllu~ ulare mewb61ico de co nlinnnr 1\ llIividadc ffsica
Pcsqulsadores tern tcntado idcntificar os ponlos de fadiga e conseqUenlC UlIt'
lllP'Wiio ou queda na perrI/nuance, IIlntvt" lin convencional simp1ificn~1io de um
fenllmeno complcxo com ""rios t1cme ntos desconheddos. 0 foco dena ~io
sera. exclusivamc:nte, nos dOls pnnclp;lls pon to!'. a fooi ga neummuscular e rnetI
h()lica.
Recu pera~ao Enlr. S"I6I1 de Trtlnamenlo 227
Fadiga Neuromuscular
Rnquan to 0 coneeito geral ~ de que a fadiga originlH;t': nu~ IIl UscuJos. eerta-
me nle 0 SNC exerce ta mhem papd IIllponante, sendo que 0 inccnt ivo, estresse.
te mperatura e outros fatores psicol6gicos pcxlem cau!>llr fad lga, Evidfncias suge-
re m que SNC deve t:..~ tar 1111.1110 mais envolvido na limi tar;oo do perfnmmm.:e du
q ue sepensa.
o SNC IKISSUI dois processos bisicos que sAo aexeiu~lln e a i n ib l~iio. Excita-
~io i urn proccs!lO fnvonive1 e t:..~tllnu lante da ativ idade fisica, enquanlo a inibi~Ao
6 um processo que a !"estringe. Durnnlc 0 lJ'einamenllleM~le constanle ahe mincia
dos dois processlIs. flur dado estfOlulo. 0 SNC manda urn im pulso nervllsn pani tl
Ill usculo, fazc nd()-o contrair C rcali wr tmha lhu. A vtlocidadc, potencia e frcqlien-
cia do im[lUlstl nt'I'Voso dcpcndcm. dire lamentC das cond i~ do SNC.
Os impulsos ncrvosos SnC) mais dit:aentcs quando 0 estado excital6rio contro-
lad" pn::valece. oque se toma evidcnle por umn bon perftlnnance. Quando ocorre
o oposto. como re~ u1tadu da (adlsa, a cclula nervon eneonlra-sc em eslndo inihi-
l6rioc a contr~~o muscul ar e mais lenlll e fnu;a. A fOI't;a decontr~ao COlTelaciona·
se direlH menle ll<.llll a ati vac;ao c li triea imposla pclo SNC e pelo nu menl tie unida-
des motoras rccru ladas. Ponnnlo, corn tI aume nlO da fadiga. 0 ndmcro de UM
Il!l: rutadasdllninui.
A capncidlldc de lrahulh' l tlace lula nervosa nao pode se r mantida par urn perf.
udo muito lon80. Sob 0 estressc do Ircinomentn c da C()lI1petlt;aO, a eapaeidade de
tmbalhar diminui. Se for lIIantida a1ta inlensidadc.. gcrando estodo de fudiga. a
eclula ncrvosa assumc urn eslndo inihilfln() para protcger-se do eSlfmu lo extcmo
228 Tre lnmenl, de h r~CI C.nulnl.
A fadlga rode ser vista como ullla mancira do COl'PO pmleger-se de danos qUIl
po~smn ser causados ao IIlt!l.!nnismo contr~til musculnr.
o miisculoc~ue l~lico produz fon;a lnivando e regulando II poomo de freqUen-
cia das unidndcs motOra5, que llUmenta progrcssivarnenle, a tim de elevar:l produ-
~I!o de (o~a muscular_ A fooiga que illlbc: a llr ividade muscular JXKIe ser parcial-
mente neulralil.llda por uma estr.!U!gin de modula<;i!.o: rc:.... ponder a fooiga atravCs
da habilidade da unidatle motOnl em alterar a frequencia de dispam (csl(mulo).
Como resultatlu, 0 mlisculo ~ eapa~ de manler a for~a de furma efkienle mesnlO
em certa.. condi~6r:s de fadlga. 5e 0 tcmpo de cOlltnl(,:ao m4x.ima aumenla, n fre-
'1IU!;ncia de disparo da... unidades motora.~ tliminui e a inibi~ao toma-se mais proe-
mioente (Sherwood, 1993)
Mnrsden e eols. ( 11J7 1) dcmonstraram que, comparado ao inicio da OOnl~!o,
a frequencia de csl!mulos em conlr.tylio mhima volunt.1ria diminuiu 80% em 30
segumlns. Resultados semelhanles foram delllon~lr.t(1os porCrimby eeols. (1992),
{Iue observaranl que com 0 aumenlo do tempo de conl~lo, a ativll~lIo das gran-
des UlUdalillS motOra5 diminui. baixnndo a frequellcia de disparo abaixo do hllliar
A oontinuidade da contr.l(,:iIo aitm desse n:in::1 e possfvc1 atravEs de I:unos disparos
(estimulos (:isiws), porem. mlo e apmprindo para uma perfonnnnee eODSrante e
prolungada
Os resultados acim.fl poderiam prcocup:lr nquc1es que defendem n lcoria (espe-
cialmente no furcbol e cu l tun~lIIn) de que 0 volume e rnnrit muscular s6 podern seT
adquirid05 levando I:alla serie atE a exaustau. 0 (alO E que COlli U progres50 da
con\nll;ao, a freqllencia de dispam ,Iiminui, questiona eSM:: metodo tllo divulgadu.
QU:llldo analisamos a capucidade funcional dn siSlema nervoso cenlml (SNC)
nn fadiga, devllmns considerar a pcrscvernn\a do cuituriSla em sllponar a fadiga
durante nlreinamento.
RKU ptt1~io Entrt Stnits dl TreilHlmtnlo 72.
Fadlga Melab611ca
A fadiga muscular pode estar associada com 0 mecanismo do fiuxo de c~Ucio
no musculo esquel~tieo, apcsar de que essa rel~50 conllnua ainda um m.ist~riu. 0
compleKo cicio dl. con trn"no muscuillf e IIt ivado pelo impulso nervoso que
despolariza a membrana celular (5arColema). scndo entOO condurida por toda a
libra muscular. Segue-se IIlIIa !>I!:rie de evenltJS elll que uc:llciu ~ mllntido junfO IIOS
liIamcOios prolcicos (actina c miosina). rcsuhando em tens&o.
Sugere-sc que 0 ponto de fadiga funcional 0C0l'J'e no pfOCflSSO clldlal;3.n-cnn-
tnw;;lIo, que resultll nn diminuic;Ao ou no sensibilidade de ativ~lIo.
Mudantjas no f1uxo de fons c;!'leio afetam 0 proce5SO exeita';io-contra~.\'iO
(S herw{MIII. 11N3).
fad lga Provacada pelo Deple ~ao de Reservas de ATP-C' e 611 cogenla
o sistema em:rg6lictl expt:rimenm a fadi ga quaocJn II lTemi na fusfaln (CP) ~
deplelllda. 0 glieogtnio e consumido 00 quando as ~serv15 de carboidralos esgo-
lalll-se(Sahhn, 1986: Sherwood, 1993). Os re5ultadossao6bv iO!l. 0 trabalholllus-
cular decresce, provave!mente porquc e m urn mdsculo em que 0 g1icog~nio foi
depJetado, a adcnO!lina trifosfato (ATP), ~ procIuzida mais lent.amente do que ~
Cllnsumida
230 TreinomentD de FDt~. Ctuel •• I.
Recupera~iio P6s-Treino
Seja recuperando-scde fodigll. Ilvertrallllng ou simpiesmentc de uma sessfto de
e
ll'Cinnmenru Clluusttva, importante que 0 atleta esleju cicnte das vmas tecnicas
disponfveis.
Compreendcfl) uso dessas lknicas t tJo importanlc quanlo s:ilJot!Tcomo treinar.
Como 0 arleta procura conSlllnlementc utthzar nov as cargas no programa de lrei-
namelllu. os melodos de recuperat;lI.o frcqUenfemenle nan sao aJustados para no-
vas cargas. EsSIl si runyfin pude leVa!" a UIII polencial desajuste no qlle diz rc~Pt!;t!l
au "pcak" e regenerat;Ao ap6s lreioo. Apm.imadamente 50% da performance fi-
nal de urn mll!l:J lkp~nde da habilidadc dc rccupcn\\!lO mmves (hI usu de tfclliCas
de recupeT3\ao. Scm a UlilizlI,.fto npmpriwJa dessas I~nicas, a adaPIat;!lO tis vdriftS
cnrga~ de lreinamento nao sera alean~ada .
E vi tal para 0 mleHl eSlar Clente de 10005 05 fatores que oonlribuem pl,ru II
pnx.;esso de recupera(j3.0, porquc ~ a combinar,:iin tle:.!lCs fatores que vai afetar 0
proccssode reclIpcr<lI,,:ao
Os principais fatores a eonsidel1lr ~au cltados a seguir:
. A idmle du atlela mfluencia a ve10cidadc de rccupcm.,:iill. Ath::tas mats ~·elh05
geralmentc prccisom de periudtl~ lIlatS \OllgOS de recupe~lo do que 8[ \eIIlS III-
re<:upera~1I.o das lesOcs musculafe~ e retard ada quando a~ reservas musculan:s lie
carbuidmlos nlo 510 adcquadns. Toma·$C vllal que 0 a.tleta da mU lta ale~!io A
dicta nutricional mlequada, assim comu [lilra II impondncla da recupc~io.
A utili7~Ao de suplemenlus vilaminicOS e popular em sc tratando da n:cupem·
~i\o muscular. Fahey ( 1991 ) e Yessis ( 199()) cilnm que as vilami nas E e C podem
seT de grande valor para 0 allela nn proccsso de recul'em~no
No caso de ansiedade e disnirbios do 50110, IlIKle.sc eonsidcrar II usn de sedati·
vos fracos (a esc()1hn do sedativo cabe ao seu mtdico). No caS(! de icsOes, e 1ml'l.Ir·
tanle pam no alieta 0 acOlllpanhnmcnto de urn n\thlicll e de urn fis ioterapt:uln espc-
cinlizado.
Recupera~fio de Lesfies
Qualquer ~nicipante de esportes como 0 cu llunsll}lI nu 0 Icvantamento de
pesos rode scnti r a fad iSH. e a dor muscular que resulta de uma sessOO de trei na·
menlO extenuauh:. Essas dores sao caulkillas par mierotraumas n~ libra muscular.
E melhur ITaiM do que ignor.!r qualqucr tipo de les.iln muscu lar. n10 iml.un a 0
qU3nloinsignificallleelap~aser.
Alsumas tecnicas de reeupe~1I.1l s.~o bastante simples e podcm ser reali1.adlls
sot.inhas, enquanto outr.iS neccssitam da ajuda de urn amigo au aindn dc urn
lempcuta espcclali7;uJo. Nos iremos aonrtlnr algumas das ~nicns mais comuns e
utiliwLias de recupc~ao e prevenr;Ao de lc:sOes.
Flexibilidade
Flexibllitladc: t dcfinida cOJUO a cupacidade de uma articulll\'IO mover·se facil ·
meniealnlvCS de toda Ii ~ua amplitude articular, eesset urn componente imponan-
Ie para a saudI! e ~plidao fisica. Ullla han flcx.ibilidade dililinui a incidencia de
lcs6es musculo-tend'neas. diminui a dor muscular tlIrdia, promove a circlllar;Ao
snngu[nea e relaxamento, mclhorando ailiLia a coordenar;io por facilitnr a liberda·
de de movimentes (mobilidade) (Anderson. 1980).
Infelizmente. a maioriH des cullUristas nan nmliza a1ongamcnlO!i nelll antes ne m
depois das so,Mles de U"Cinamento.• IU quando realiz.a.tu 0 fazem dc forma ineorn:-
tao bMI pede prejudicar 0 treinnmcnto. Sc 0 allela reservar um tempo anles e de·
pois da sessao pam os alongamentos. u ri~eo de lc:sao id. dilllinuir. 0 musculo
tambl!:m ~rn fonalecido e m ullla maior amplitude du arco anicul ar, 0 que acarre·
lam maiorganhodefuT\=u.
No que d l/. respeito a flexiblhdade, esltlmos lidando cum dois tipos de Ic:cidus·
. COlllrtiti1: cssas estrutur.L~ inclucm musculos, IJ:':ndOc:s e ajunr;aoostentcndlnca
£las sla influenc iadlls pela tensilo impo!>tll n clas tanto pela co" l ~no quanto peto
estiramerllodomusculo .
. Nllo-contrliteis: cnrrespondem As Cap5ula.~ nnicula.res, ligrunt:ntns, bursas. car-
tilagcus e tooas liS ouU'aS c:strutur.L~ nilo-contrlitc:is.
o comprimento do lIuhcnlo t controlado por receptorcs de estiratnento conti-
dos no musculu. Fsses reccptores mooitonun inr~oes a respeito do compri·
mento e da velocidade com que esse comprimc:nto allem-.'Je durante 0 movimen lo.
Essn inform~io e elllllo transmi tida panlll medula espinhal e l"t:mros superiores
do SNC, que respondem proporcin nnndo ajustcs de prot~1I0 essenciais pam evi·
tar le~it:.~ muscular« (Enoka, 1994). Quandn um musculo C c:.'Iendido, aloogadu
IJU contrafdO, essc:s receptOl'eS enVlllln urn sinal ao SNC que esta ocorrentlu modi·
fic~ao no l:omprimento do lIIt'isculo.
E.~ses dois propl'ilK:eptorcs envolvitlos nil atividade muscular s50 0 fuso mIlS-
culare 0 6rg3u tendinoso de Goigi. 0 fusa muscu lar rengc ao estiraJlltmto muscu·
lar dislllll1lndo c diminuindo a velocidatlc: de extcnsao do IIllisculo. Esse ~ urn
mecanismo imporutntc na prevcnr;llll de rompimentO!-o nns fibras musculares cau-
sadas par cm:edcro compmnenlo fisiol6gico lin musculo. J1 0 6rgii(llendinoso de
Oulgi responde quando 0 musculo 6 t:nnlrnfdo. As fOl'rras produzidas pela l:untJa.
~Io muscular fluxam os IcndOc:s em que esllio locali,wdos os 6rgaos lendinosos de
Goigi. I~so resulta no tliSP.1rodcsse prol'riuceplOrque alua tliminuindo a velocltl.:!
de (intcnsidade) de con~ao e ITllIximizando a fun"ilo das protelnas t:tllltnilcU.
~Iinaemiosina.
Tipos de Alongamenlo
l3alislicu/dindmico envol ~e hnlnnccios e soJa~nncos que alivam II ref1Cl1io de
estmmtenlO, causando a con~io (nao-relaxamcnto) do lIuJ.o.clllo que eSIA stndn
alongado (Moore e Hulton. 19~n) . 0 alongamenln bnl(stico podc resu1tar em
microtnl.Umns nos lecidos cnntn1tcis c nao-c\lIun\lcis por forOWar a articul~io a1~Bl
tll'l sua amplitude IInnnal de movilll':lIto. Os movilUClllns sAo lAo nipidos ljue po-
dcm ocorrer mmpimcm05 dOl. tecidos scm que II ;lIlela pcrccba. pm111nto,essc tipo
de alnngamcnto lIao c recomcndado.
o aloogamellio C5latico t UlI\a forma knta Ccontroillda de along:n-. ~uslentada
no mfllllllo por 30 seguntlos. A articuJaowau movc-se ate 0 limite da amplttudt!
~~oblre Stss6ts de TrelllOlHlto U1
Respostos Fisiologicas
de Terapla com Frio
o nrgunismtl respon de II tempia
com frio de vlirias ma.neiras. Urna de-
Jas ~ adinlLnui~§.o do Inehar,;11
A chllvc pam cuidar das lesOeS na
fase aguda (primeiras 24 a 48 horas) 6
lunilar II inchur,;o dos tecidos moles.
porquc isso cria a maior parte dos da·
noscelulares atr.!VI~.s lle hill"xiu 10C111
(def}C~ncia dcoxig~nio) e libe~ao de
mediadores qufnucos (Hal vurson,
llJ1Kl).
A aplica~io de frio cont ro l a 0
Ulch~o ua., sc:guimes maneiros·
Provoca vasoconstri~io. diminu-
indo a circuillyio nll.irea Ic:~illnada, II
Iluelc:vnosnnguelltomar·scmaisvjs.
cosoouresistenteaofluxo
. l)mllIlUl 0 lICumulo de fluido lo-
cal (edema) c promove a a~ao do
exeesso
A tcmpia com frio podc ainda dj·
minuir hemorragias. Admite-se que: a
aphear,;5u tie: rnnlle: fnl"TTh1 reflexll con·
trola 0 sangramc:nto dos vasos sanguf.
neos iacerados (rompluus)
ns T,.IIIIIIII.nIO d. F.r~. ConduIt
o tc:rceiro bencffcio da terapla com fno rode ser a diminui~;lo da dor c: espa.~
mo. Estudos I~m dcmonslmdn que II aplica~lio de frio em UI110l les.'o diminui a
velocidade de cnndm;:no ncrvosa dos motonc:urfmim gnrna
Pllrn evilar irri~Oes ou quennadums , coloque urn pano fino entre a pele e a
bolsa de gelo.
Metodo de Aplica~iio
Uma scssio de terapia com !:alnr nno deve durar mais de 20 lIunulllS. 0 princi-
pal cuidado quandtl till uti1i~Ao da lerapia com calor cevilnr qucimaduras. Quando
se ulili1.U bolsas de calor o u eletroterapi :l (Ex, : banhos de luz), assegure-se Ijue
exisle uma toalha espc"'!>U II MnS!antc entre a fonle de calor e a pele. A lernpcratun
das ballht:im.'I pam hidromassagem deve ser mllnj fornda consllUltemc:nte e nla ul-
Impllssaros 4rc.
Os banhos Ik: Cll nlmSfC Ulilium quente e frio. 0 segmento Icsionadoe mantido
e m agult qucntc por I minuto e e ntail em :\g\1Il gclada por 30 scgundos. E."se dclo
podc ser repelJdo por 15 -20 minutos. 0 pr0p6silo do banhu de conlraslc t. aumen·
tar a circula,.110 local altcmando vasodilala~iin e vllSOConslri~lIo. Isso e mats u\lli
zado no tratamento de it:Stit:s m(\sculo-csque leticas crOlllcas qut: necessitarn au-
menlo do flUAU sllngu{nco (Wals h. 1986)
leaI~ofllreSess6eslleTrelnallellO 239
ClJldado
Siga as prccau~Oes acima para evitar a possibilidade de queimaduras. Usc: II
calor com caulela ou evile tllll imlivfliuns Cllllll'nlblemns dennatologicos, fcridas
arenas ou infcccionadas, a1crgias na pele ou edema avan~ado. Nao aplique calor
em mas com problcmas circulalOrilJ!ii.
Calor au GelD?
Os efeitos fi siolOgicos do calor e do frio sao um tanlo semelhallles. apesar oJos
mecanismus sell:11l oJili!ll:nle.~, a pr.itica corrente e IIliliUlr II lcrnpia com frio em
lestlcs agudu de tccidos moles OIl leWes por uso excessivo. Esse C 0 procedimen-
to mais segum quando 0 objetivo principal eoonlmlaT II inch:u;u tl 41 sangrllmenlO
e
ilnlocidn lesinnndo. 0 uso de cnlor indicado apc:nas quando 0 inch~o diminu- e
ido e os !etidos moles e anicula~Oes estilo enrijecidas. Aumentando a telll ptlralum
do colagtlilo. lurua-sc: lIlais f:kil n alnngumenlO 00 lecioo conjuntivo removendo
assimas adcsOcs.
Regra geraJ: use sempre a lerapia com fnll anles d:llempia com calor.
Acupuntura
A al;ul'unlurJ e uli1i1.atla flllrll esfimul nr II ciCIITri~lo naTural, rcduzirou alivinr
adore aUnlCntnr as fun~Oes da ma afetada. Consiste na introdu~ao de mimisculas
240 Trrlulltft lO lit for~o CO llctn l,
agulhas atraves da pelt::. nos tecidlls, em ponlos espcdficos pclo rorpo. Nlo ~
apli cadn inj~lIo de nenhuma subsilinda nos teddos.
Os pontos de aeupu ntura eorrespomJem a tl~lrutums ncumis conheeidas e po-
dtlm M:r encontmdas nas scguintCli 'reM'
· f'r6,;imo as placas motoras nos muscu los;
· Ao longo do:!. 1It:I>'IJS periferic()s;
Ondc emergcm OS ncrvos cranianos;
· Na linha mtdia em que se el lClllItmm II~ nervns ~gmelllllres (mquidianos);
Naju~lIl1mdscu l(){end(nca.
A Acupunlura Ii Segura?
Existem poucos eft:llU!> ad verslls 1111 cllmplicllt<i'les com II tcrnpill dcacupunturl.
Ocasionnlmc:nte, urn ferimcnto modendo, IIgrnvllmento lem podrio d06 5l11tonW,
ou uma sfncope (desmaio) podem (N.:U(Tt:rcum aacufluntum. Mulheresoosest4gi.
iniciais de grnvidez e hemofilias devcm scr traladas com cautela,
(IS
Ultra-som
Ultra-som ~ provavclmcntc a modalide-
de mals cOlllum uttltuda no tratamento de
lesOes de tecidos moles. ~ uma forma de vi-
~io acuslica_ propagada na fonna de on-
dasdeCflml'fC.'!>iln III"gltudmal, em frt:ljuEn-
cits muito elevadas para scrcm ouvidas pclo
uuvidu humanu (Lowe Reed. 1990).
Efeitos do Ultra-som
UmacorrtnteelM!icaeaplicadaaumcris-
lal acoplado 11 CIl~lI (10 tnm~dut()r, e i~~()
faz com que 0 cristal vibre e produza ondas
,,,nom.s. Ii,~ vll.lr-.u;ao e transmltlda aos te·
cidoscorporais 3tr8VeS de um mciodc acoplamcnlo. gcralmcnlc urn gel (00 subs-
laneia suhhd emligua).
As ondas sonoras criam uma micromassagcm por nltemnr compres....:kl e re ln-
AamenlO do Iccido. e a energia criada pela oscil~ao de particulas e convertida em
cncrgie I~nnjcn (Lowe Reed, IIJ')()
Fase Al uda
Dumflle esse estdgio, que ocon e: lie 0 a 3 dias ap()s Imuma, 0 ulu-.t <;om causa a
I ;bc~lio de 1!I~llImina_ que jXKle acclerar 0 Jlrocesso normal Ull resoluo;ao da mlla-
ma~ao. l-;so ocorre gra..:as 1I agil~ao do fiuido tecidual, 0 que aumenta " n(ve[ de
f~ gocitose (a absnr~1Io e desUUiF<ilo das ,~ I ula.~ nocivas e 0 re~IUlUC das c~ l u l a.~
brancas du s.1ngue u till.l.a.L1a~ pRta combattlT II infec\ao) (,-""W E Reed. 1991(1)
Fa se de Re mod e l a ~ ii o
QuanLln 1\ cicatri~!o ncorre 5Ozinha. ~s fibras de coldgeno cstao disp(Jstlls dc
forum dcsorde nada. 0 ultra-som au~i.li a 0 proces.\(J de cicatriz~au, reoricntando
liS fibras de modo que eS las alinjam 0 alinhamento idea l. pruporcionan<io um teci-
do mai~ estivel e sauddvel c com nlaJ~ ro~a e elasticnlmle. A fase de rtlmodel~io
rode leva! de 21 dias atl!: um ann np6s 0 trauma
Metodo de Apllca~iio
o Imtamento com ultra-som dt: ve ser admi niSlmilo por um fislUlempcuta espe·
cializ.ado ou profissionai da:lrea de saude !.jue vai utilizar O~ plII"Rmctros tspc:dfi.
cos uu uparclho de ultm-som de acordn com a natunua da lesiio e efeilOS dcseja·
dos. A maioCia dns scs$Oes duram de 4-6 mim ltos, com leve o;enSN;lio de calllr
senlida dumnte a sessao
Cautela
Se vocl! senlJrljueim~lio ou St: n ~IIr;1lo de dor. pdo ultra-rom. avio;e imcdiata-
mente 0 seu lempcu ta. Lemhre-se de que es~~ !! uma fOml a de tcrapia com calllT C
possui 0 potencial parol q ueimar.
Elelroesllmulo~fio
A maloria dos apnrelhos de elefroeslimuln~iln
muscular (EME) 510 pequenos C opcrados a batc-
rin. fle~ pemll\eOl I.."(lfn:nh:.~ de-lrica." alru~lis de
c:lctrodos que sao estratcgicamcntc colocados so-
bre u pele. A esl.imu l ~ao eletriea estimula os ner-
vos que sao rcspons1ivcis em proporcionnr a oon-
tr~aomuscular.
Ulilizo~fio do Elelroeslimulo~fio
AeletroestimulaiOaOeutilizadaquandooeon-
lmte mUM:utar e IIlIblllo ou quando 0 atleta nao
pode eontrair 0 musculo voluntnrinmcme (ex.: apOs
cirurgia ou quando 0 inch~o inibe a eon~io vo-
lunl!1ria). 0 uso de EMf pode minim i7..ar nu tile
revener a atrofia muscular causada pela imobili-
7;11;50, maximl/..andu a r.:unlr.llf50 lIIuscular ale qUI:
a reinerv~Ao do nervo pcriff."rico ocona
o gallho de ro~a adqurndo atra\'f,~s de EME
pode ser atribufdo II vitrios poss{veis mecllnismos
Estimula~iio Nervosa
EhHrica
Transcutiinea
A estj rn utfl~io nervosa eh~lriea
IranscUlilnea (I3NET) rrata das l~sOes atra-
ve~ de uma neunlmodul~io lI1rav~s da apli-
clI\Ao de urn estfmulo eMtrico aplrcado so-
bre a pele. Isto n:~ulm num padr!lo de illL-
pulso nervOi;nqllC interfere na hab rlldadc
do SNC perceber e interpretar ~ dor.
da dor crilnica (ballia frcqUenela 0-4 hertz Illhn intens!Lludc). Uma M!C]U~ncia de
apllc~Gcs da ENET e uma ~ric de instru~Ocs quan\llllOS parliillelroS apropri~dos
pnra utiliLal,;II0 e os prllcedimentor-. de seguran\:n devem s~r !"('alizadus em uma
clfmca especiaJnadn, antes que 0 tmlamento scja auto lIdminislfauu em casa.
R&tup&ra~io hire SHsie's de TrelllllHlla
Cuidados
Os elctrodos nao de:ve:m ser col(X:ados sobn: lI1arca Pi! ~snS, veia carQ({dca ou
regiM da fanngc:. ENET nllo deve ser utilizado em easos de: inilar;Oc:S c utline:as.
Durante a gravidez devem-se c:vilar alguns ponlos. Keco lllc:nua-stlc lln~ u hnr un
profi sSio nal dc:sauul!( meuicu)
Laser
o lasc:re UII1 dus lIlai~ novos rrretodos para 0 tratame nlo das 1c:s6es muscu l3les.
Laser - "Amplific8\lio de: L uz atraves da Estimular;io da hIlIlS...aU de R:ldilll>lIo"-
rc:ferc:-se a produr;~o de um fc:ixe £Ie mdial;!Io que manifesta as caraclc:rislicas de
mnnocromm icidadc:, cocreocia c: colim~io.
o laser iibera urn pulse lnstanllineo lie enerxin que produz calor quando absor-
VIUU Jll! hlS h:dlln~. n~ lipes rnais comuns de laser slio 0 helio- neon e gAli o-arsi!n lu.
Metodo de Aplica~fio
A maioria das fontes de laser de bruxo ou medm I)[nencill sJ\o oplieado! it pelc
per um :lIIJICadur ttHlnual. QUIros tipos de laser slio monlados em urn apare lho
movel e apl icados a aproximadamentc: 30cm de: dlstrulCla Ull pacic:nte
246 TreinolllUIO dtForSGCouciente
Cu ldod O$
Ao Ull hl.af u laser, cvitc 0 fe ixe de IUl LIi TelO nos olhos. Use 6culos dt: r"lI~ilo
pur segurant;a. No caso de tn) l11nuse , flcbilc au prob l e llla~ arterillis, 0 tratnmento
com laser do dim: 'ler ndministrado.
Mossogem
A massagem e lerapla m uim nnliga com referincias qu e untecedcm 2500 AC
num tex to de rnedicinll chamado "Nei Clung" (GoofS, 19943). Antigos textl).';
greg"~ e indianos relalavam a elidt!ncill da massagem como terdpin para " as Ie-
slks do esporte e dn guerrn" (Goals, 1990).
E deli nidu como a manipulayao d:L~ eMnllUras dos tecidos moltl~ (mii..culos
le ndOcs, Ii game nlos dOll f:l..cills) com as miios pa m pmp6silos IcrapeuliCQs
(Chamberlalll, 191\2) e rclaxamcnto (Wrig ht ll eols., 1995).
Estimulo do circulo~Go
A mas538em cauS!l vasodi la~io des vu:.t)s <;nngufneos SUperfiClaJS. numen
tam.lu n n uxo sangufneo seral pam:1 Mea que esta se ndo tralada (GoIllS, J994b).
Esludos tern del1loll~ l ru"o que II massagem VJgoro~OI em Ildu lt os sauddveis resull&
e m aU lllenlu do nUllO sanguineo local ~ do volume de ej~io (me(bdOl de retorno
R.nperD~iioEnlr.Stu6" cI . Tr.1R om'R to 241
Re du~iio do Edemo
A m:ts~gem part:\."C!>t:r ba.,tanLe efilo:iente p:tm a redul,:lln dn edemll (inchal<Q).
As fOl\Il5 dccomprcssAo criadas por algu mas t&-nicas (amassadura e compressao)
parttcm aumenlnr a abertura c feehnmenlo das vdlvuJa, nas ve.a~ e canals linCI!.·
\n:os, aUlllcnlnndo a drenagem (L1 4rea eJemaciada (GoaLS, 1IJ94b).
Culdados
Neill IOdos 0& 1.(lOS de mch.~ sao hencficiadns pe la m....-.sagem. PIIf"cxempk"
em caso de il)ch~o agudo, a massagcm lem demonstr..tdo inlens.lictlf os smtnmas
(Cinque.IQ89)
Tecnicas de Massagem
· 1)e.,lilamentli (apalpalllcnto): geralmentl: inicia e linaliza um;1 scssao dc
ma.,.·.agcm. Cllflsisle em urn apalpamcnlO (deslizamclIllI) Icnto e rilmado au Iongo
do cum Ilingitudinal do tecidll. 0 deshClffiCn\o !"Ide seT maio; superficrol ou pro-
fundo, cada um com seu efeito especffico, 0 lleslizamt:nto superficial ~ fellli de
(unna centripeta e serve para inlroduziro cliente a otJlrns lecmca.~, a se&Ulr. Quan.
do 0 de~lizamentu i progre~~ivamente llprofundado, pode aumental" II fluxo vel"'
so e linf'tico (Callaghan, 1993). reduzindo llssim 0 mch~o. 0 aprofulKklmento
gradativu do dcshzamcnto aJuda a redul.i r 0 tOIlU~ no letido muscul ar rromovcn
do relaxamento c diminumoo 0 espa.smo mu~ulat.
• Anl assudura: cOlisiste c m movimentns Icntos e circulates lie compressAo nos
(eciclo:. molesCOll1T9. as estluturas 6ssc:a.<; Issoaumento 0 flu:wde flulUos rorp6I~
c p{uduz vasudil~io reflexa (io!., \·asos sangu(neos. Is.o;o ajuda a reduzir 0 mc~
e resolver a inflama~Ao. A a.massadura mais vigorosa ajuda a dimi nUlr II espasm"
muscular e estendc as estruTuras de tecidos conjuntivos q ue se enctlll tram encurta·
das (GoaLS. 1990).
· A m BSSaduna Profunda: t uma t&:nica ma,<; profunda do que a desJjumel\lo
c amnssadU{3 ~uperfic,al, eovol\l:ooo 0 enrulamcolO WI pc\e. t~ido subculJinco c
muscull7.<. ao loogo de suas C!l.tmturas com os de<kw e 0 poJegllrcm um rnovimento
cOlltilluoc circular. A ama.'iS&dura prnfuoda 8Juda a aiOllgar OOerencills CCOIltr.ilUras
dl)s tecido~ e reduzlrns cspa5U1ns muscularcs. Semlo que este~ uma ta:nicapro-
funda. aumeota II nuxo do!. fluidos (;urporais ~ resolve 0 incha~o .. r£lnico (00015,
Reeupel'Q~iio!nlre $tu6es de TtelnGme. IO 2..
Anatomia do Joelho
A anieul~ao du joclho e ullla articula"lio em dobradi1;11 que pennite apenas
poucos graus lIe rotar;ao. Sun eSlIUtura t! complieada porque na ll!<llidade sao tr&
anicula~iies unidas em llma 56: umn anicula.;;:1o imcrme<il::irin entre 0 femur e a
250 lrtlnamento de far{G eouellntl
EpicOndilo EplCOndilo
medial lateral
Cavldade
ligamento
Inlwcondllar - - * ' - - ". .
- (;rlJzado anlerior
COndilo medial Llgamento
dofllmur--~"';I J menisco femoral
POSlerior
......
;;;.~iit- Manlsco lateral
Ugamento
fibulnrcolateral
--'4F-:::::::;",'; jfUi~~,?'I~U-- Capsula
proximalda
ertiCu~
IlblofemoraJ
Col",.,.
dafibula
EpicOnChlo_.,, ---J~
;::;:==~~
dUflIInteex\enslo
Cllvldede pere
o memsco lateral --<'r_ .,
durllnte II e~ tenS!lO ~:~~~::~o
IInterklr
Ug_WlCllJl!!Ido~
41lm1l1lklauzado1l'1nb'
Ligamenlo
coillterlll tibi,1
blcepalemornlna S'rtOrio
liII$Ci,profundOl
dapema
~dI~ell
Iv"
n.lo..r\lcular
f,clt:.medtOlI
-t
~="""",1
FlcetOlssupenores
BII~dllpate~
TendAO(So qulldrloeps
A maioria dos atletas costumam t:xt:(;uUlr esse cxcrdcio com as costas arque-
ada, ao inves de en: IOI;
R~up.ro~io Entre Stssk's de TrtlnolHlto 253
- Di$CCI
intervenebral
(lIbf«:artilagem)
ca:u~~:=; -~~",'Ii,
zigafotiallill
_ DiICO
l",omefltofl~Yuo
IIltervenebrill
Cavidadevertebrallnfenor
. A maioria dos Qlietas levnm a barnl muito panl hnixo. alongnndo os IIIL1scu ios
isquiotibjai~
nlC'mde seu limite fislul6gko.
Um estudo Interessante de Adams e cllls. ( 1980) mostrou que quando 0 allcta
:lringc seu limitc de fledo. os hgamcntos supra-espinhnso e inter~pinhoso
distendem primeiru, seguidos dus ligamentlls caps ulares e discos infervertebrJis.
Eles conclulrJ.lIl (Iue quando as C05ta.~ estAo arque;ldns e flex:rnnndas al~JI1 dll nm-
plitude nunnal, ~ flkil ocorrer 1es6es ligamemRtCs na cnluna lombar Quando a
colunll e mantida ereta durante 0 exercfdo, OS ligamentos. miJscuJos e dis..:11S sAo
rnecanicamentc mais eficienlcs em lidnr com a~ fo",as de Lcnsllo a que sao subme-
lidos.
254 'rtlDlllu l, de rar~ . Conulule
_ - - - - LIQilm8flto
suprae,pinho50
- --LIg&menlQ
Interespinhoso
Espl6nio
Espl~locervica l
Eretordaescapola
LOO"I9UISslmodo t6ralC
,,~::::" ] E: 8'pIflh~
Ilioeosl8l3
Camadaposterior
dapartelombar da
ObllQUQ ",.,,' - --I, 'hel.toraeo-Iombar
Aponeurose
dolransveflKl
~) ..
= ·M=~_
1. ~1 .... "_-".' _"'_1............1..1I .. _*ti1._.,................
,..... ,U ...InI{M .............. . ..Ift~ .. "...-. l _--*IIII""MKtIH"""""'(~ .. _ " "
...._lO··· i ...... ......l_ _ ..I_lO.O'...,.. ..h""'"" ..... I'mINeItts ..SCMs ..lmlll.
Illfraeapmhoso
UlIla vel 'lue 0 mllnguilo rOlador fica bloqueado por balJln lia superffcie
antcroinferiordo ao:::mmio. oque causa Imlac.:alll"lO lendAo e faz com que este fique
inflamado. Alfm de ndc...;envolvimcmo portrts nioserseguro. eXISlem cullurislns
e levnntndores de pesos que nao possuem fleJllbilidaJe sullciente para realizar
esse exerdcio de forma cwn:la. Os rOllldores internos (peitoral maior, redoudo
maiur, ",mnde dorsal e subcseapu lar) sao geralmente poucu tlex Iveis, 0 que impe-
de a ("()(~lio externa tolal. Como rt:.... ultadn, os rotadores externos predsam traba-
Ihar duranil:lIle pard compensar c cstabiliur a an.ieul~io do ombm dUrdnl e 0
movimenlo de cmpurrar, levando a um estres.'oe mecllnieo e aC8rrctando lesllo. 0
puxador por tras (n uea) 6 igualmente pcrigoso para 0 manguito rotador pela~ mt~
1Ila.~ TlI1."'ies fi siol6gicas
"D~$~n\lolvi",t:'llu Arnold": nnme dado em homenagem a Arnold
Schwarall-t:ggerenvol\'e tI eJcv~!o e ("()(~lio simultinea dos OIllblU!i. Ell rotm,1I0
que. pede causar 0 pi~amento des musculus dn manguifO l"Ouldor. Quando 0 om-
bra aproxuna-sc de IX)" e roclllm imcmamente. a ca~a do umero e fon;ada pllr
h3ixo do IlspcctO inferior do aemmio. Isso plll~a IIltxaniC3menle os mdsculos do
manguito rotatlor e. com gcstus re~tilivos, e qunse ano ocorrer tendinite por uso
tAl;t:....... ivn. Enqullnto muitos culluristas profissionais ulihzam esse exerdcio, clcs
minimizam os riSCOl> de leslo par pos~ulrt:1I1 excelente lunica, f~a e massa mus·
cular.
Preyen~Clo da Leslio
Pm tienmente qualqucr culturista ou levantador de I>t:MIS terti le.slIo no ombro
em alguma fase de sua carreira. A l;have pam evilat cssas les6es ~ dcsenvolver
uma IxKl Ile)l.ihilidade e locnica apurada na execu~~ dos exercicins, assim como
evitar os exerdcios que irio desgaslar 0 lI1anguilo rotador.
251 Trei .... 111 ~I firs. Clluie.le
P~lo.uperiof
lransversedo
lIg.-nenlo~
CAPrrULO
TREINAMENTO
NATURAL
(SEM DROGAS)
tio relacilltlaclos a vttrlos fatores. que incluem us drogas administradas. a quant ido-
de e frcq~ncia das doses. () tempo total de utilizllI;io da dmga e se 0 cslcroide ~
oraIouin.ret.1vd(AlencRahldla.J988).
A (onna pcla qual os esteroldts al li llm t muito complella. Aptlsar de muilOS
cuiluristas ulitizafl:m e....leroidcs e conhecerem 0 w;pr.cIO gcml dos processos
bloqulmi(;l)S que ocorrem, poucos rt:almtnte comprccndem a complexldade do
funcionamcnto. Quando UIl1 ou mais csteroidc:s sio administmdos injctAvc:1 011
oraImente. 0 principal objctivo e c:stimular a sInltse pfOltica. Quando 0 C:SIC:KlIde
/! mjC:I.1do no muS<.':ulo. c:le se dlfunde na COrrctltC sangufnea; quandu adrninislrado
oral mente de percorre () IrolO gastro intestinal ate 0 figailn, enlilo alingc a corrente
sangul~ Quando 0 esleroide Iltnge a UlfTenlC sanguinea. ele procura a dlulM-
alvo c liga-se ao receptor e.~pecffico. Eua liga"io entre hormfmio e receptor aeon-
teee no CltUMlI. 0 complcxo honn8nio-re<:eplnr alinge 0 lIIicleo da celula e fixa-..e
a segmenlOS espedfic05 do UNA (tlddo dC$Oxinibonucieico), e~l1lllulundo a tnUlS-
eri~io de novos KNA mensagciros (addo ribonud6il.:ll). Esse processo estimula a
slnlest protciea, que sem somm de dlividn e a principal allera~ao na fuOl(oo celu·
lor. 0 aumento da silliest: proltica acarrc:ta 0 aUllle nto da fon;a e do volume das
celulasll1u~ularesesqucltlicas.
~ comum a leitura de llvms Oil nnigos que sugerelll a Ullhwl(ilo do uso de
esteroides. Algumas pessoas voltam-se para os We iders porque sAo os responsA-
VCIS (lela divulg~1o do culturislllll, muilas vczcs relaciOllado ao pmhlema <los
cstcroides. Nada pede esrur mais longe da verdade. Os jlwolemns estio em tados
os esportes e ns 8Cus~llc5 nao slio feitas pur ncn'iO. As resposlas esllio em elliender
o problema e eDContrar a sulul(fto. Periodiz~io e a 5Olul(311 rum CllitUriStali c
°
levantadores de pesos quc levam 0 esporte a Sl:!;IJ e umllllltcmati va para usod!:
c:steroides
H()"TfOnlOilber;rl:(
<bI'1orm6nIOOO
COfontcahJma1a
Me'lolroplnas
PClen
Beta-ag:mrstas2
ClembJter:ll
!
cresClm9f1to (Pergoral) elma'eral
Eshmulacbresoo Gcnadorelina Feilotercl
8f1fel:cmnas hormOnlooo (Faclret) 3olOn
ArcallOrla cresclMerto Cydoferlil Carrll'na
AlP (S'. !!dyn,) ::::lImthK1a Anties:rO!;emos 0lCo·lnalC de efOma
Cafeila Clcrld'la !ciom'"teno Co-e'lzyma Q 10
Cocaina L~ la1lox'enc) :;oeal ria nonor,ycialo
PikJlas 3eletlcas ::s!ml.lad::res<b ey'lOhep:acIna
H<\lIaTInot "CrrnOOo 00 DberCOZlde
'flOSII'a :resc.'1leflIO Dl'nethyl;Jlycina
UICO°,:"l8 FS':x::ieCre5ClI"1enio Ect¥;slerooa
Pllaceta Eple1la1 GlB-gallma hyd"Oxbulyfab
SOd:> succnato Galarlna g;::mma.of'lzano
Syd10Cat
TrwiIlDlfttllto ilD11 ...1(SHllIrogas) 2U
%64 T~I" D llutod.flr{IConstiutt
Ester6ides
Anab6licos
A a~al! llnnb6lica das
suh<;lIiocias produudas reins
tcstfr;:ulos e cunbecida h'
m3.ls de urn s&:ulo. Dois ca-
SO! aprescntadOfi pur Socchi
(1895) e Rowland s e
Nichol'iOn (1929) inclut:m a
evidtncia pnl11aria da influ-
encia dos nndrogenios te~ti
culares. especiricnmenlc
testoslemml, no cresci menlo
e clescnvo\vimento dn mds-
cu!oesqueletit:tI. Kenyon,em
uma serie de t:..,rudos que se estendernm de 1938 a 1944, investigou e elucidou tiS
efellm IT1CtabOlicol! da te~luslerona. Ele foi 11111 dos primeiros a enumemr possf-
veil! usos clfnicos pam a tCSloslerolla (Kenyon c rols., 1942)
A cortlunidndc atletica (oi rapidn em perceber 0 pUlencia} da testoslerona ]1.11'8
melhorar a perfoflllBuce e p6r em pr.!.lica ulguns dos princfplUs proPOSlos por
Kenyon e oulrns
Pllr voila dos anos 50... te5IOSlcttmae scus analogos, como a metandroslenoiona
(DianaOOI, do lahnrnt6rio CLDA) pa.~:';lmm a ser utilizadO!i. Os atle tas do Leste
Europeu fCImI11 os primeiros a 1I1i1iu-los; logo em seguida os outrQs pafses wrn-
hIIlm passaram a utili/.ar Illis substincias.
Atualmente, os cster6ides anah61ieos sAo usados IHlr prnticamente todos CIS
ath:l.as de palencia em a1gumn fase do seu treinamento. lsso inclui os t:Sponcs que
exigem fo",a m(iximo ou f~a exp[Or-.iVIl, e como no cu llurismo, extrema m35sa
muscular. Muilos oUtrQs atlc:l.as usam cster6ides anab6lieos. incluindo funtiisIM e
c.:onedores de meJO-fundo
o usa dt: esteroidcs anal:>6licrn. e comum entre atJeta.~ profissionaise lem se C:llfliln-
diliu entre alletas univer.;it.irios (Windsore Dumiter. 1989) envo[vldus ern modalida·
des como futtblll nmcricano. h6quei. ImsqUCIC e at~ beisebul. Infelizmcntc. 0 ~ tie
eSleroitles pnab61icos e de mums drogas expandirJm-se para esportistas amndorcs e
para 0 ptiblicoem gc:rnl, quc OS utilizacolll finnlidade eSlfUca.
Eles funcionam?
Se exislem cootrovcrsias nil bibliogmfiu q uan lo
n eficiEncia tillS ester61des anab6licos e a mclhorill
da performance, nno hd duvida, na lIl enle dos alic-
In..... eles fUllclonam. All etas de todo 0 mundo uSllm
cSlcroides nnnb6licns uu le!>otosterona cx6gena com
a inle n~io dc aumcnlar a forca e n vu lum e
muscular.
A aceitaljll.o dos efe i lO~ ergugElll cos dos
c ... ter6 ldes anab6 licos, provavc1mcnlc, comec;:ou
com a revisllo du hihlingmfia fe ila por Ha upt e
Rovcre ( 1984). I!ies concluframquc, se fossem se-
gu idos algun ... cnl~nos, como treinamemo intensi-
YO, d ieta hiperprol6ea C locnicns "'S[lOCffiC:l~ de !lva-
lim;1iIl, enillu os e&teroides anab6licos poden am mc-
lhorar a pcrfonnance IlI lelica. UulIu.'> eSludos pu-
bllCadoti ap&; cssa revisio demonstJ1lfUm q ue os
cSlcroides nnnb6liclIs au mentam a forva, volume e
performance nl lc!lica (Egginton, 1987; Clriggs ~
coh., l lIlill).
Efeltos Adversos
(h:r.d men le,osefei tosadversosdosestcroidcsnllnbOl icnsllI",lt:lll sc:rseparadosem
dois gropos. Urn gnlllll clm.,i.,le l!1l 1efellos adversos relacionados ao exagcro das pro
pnedades farmacol6gicascspcradascom 0 lI'1fl tle....<iir> IIroga.<;, bfcllOS adversos potell-
dais em homen ~ IIIcluelll1;IIlCcomastia. relc~1o hidrica, acne, n"e~ da hbulo,
oligospc nniae aumcnloda ngressividadt:. h llllllulhcre5. podcm ocom:r amcnontia c
1111 Ir.~~ im:gulandaties mcnsttuais. Exisle ainda II possibilidade lit: clt: lh r... n IaSCUl1Iuzantes.
como engrmsamento ria V1l7~ hH").ullSillO, calvfcie, diminui,1o das mamas, ahugnmento
do c11 t6ns_ Tais efeitos podem ou nIo ser rever;(veis.
Noerua nll1, na malunado!; home ns,com a parada do u!IOdadrogn, os pmf]melm!!
honnonais relomam ao nonnni. n lIill1 serem alletas que utiliz.aram alIas doses de
e~lern i dt:~ an a\.l6 hcos por perlodos prolongados. Nesse.~ nl l eUl_~, us niveis de
leSloSterona sCrica permnnecCIll d mll iluldos por semanas o u ate meses - sccun<llI-
nil ~ atlOfin dos teslfculos e a inibi,lio do eixo hipot:'ilamll IUl'ofise-tcsticulo (Alcn
C cols., 1987). Ocn~ iunallllt:lllc, a lesloslerona senca nillo rctoma ao nonnlll e IOr-
na.·se nC{;essAria a tcrapia de rcposic;:lIo homlUlml.
o nu lm grul''' de cfeilos adversos sao aqueJcs que nao se relllCionalll ~.~ ca paci-
dades anab6licas 01,1 androgenica.~ uu~ t:.'>teroHks. Esses cfeilos adversos. apcsar
tieeAl:.tu-e m conlrovcnias, trala do papcl queos esterfiitle.... IInab6hcOiS possucm na
gc:nCtica e no de!>Cllvll lvi me nIO. resutundo em muilo mais do que apelU\S a he m-
~Oes cosmelicas.
[ nclllfda.~ nes.\c grupo, cSll0 a1tera~Oes no eo!es lcro[ seTiclI, dlll::nlia:.
cardiovasculares, cAncer on pm~I:lla, di~fu~ao re/lllt, alter~6es no metabolismo
1.1(11)0 carlxlIliralos, alte~Ocs e mocionais, aumcnlode lesl'loe~ lIlu'>t:ulu.-esque tCticas.
aeidentc vascular cerehml (AVe), \.lIsfun~ao hcp;\;tica (em alguns casos alc cirrose
hep:it icaj,carcinoma he pi1.ticochcpmite
N6s pocle mns lunda separar os efeitos advcrsos a cuno e long() prn7o. Mui la....
das conscqiltncias a cun o pml" ..00 clin u.:amente claras. espcdalmcnlc aquclas
Trllnam,nlo de f.r~a C.nulenle
que rcsultam em alterao;:Oes uas canlc!erls!ieas sccu nd4ri as femimlizan tes 110 hll-
memo No entantn, liS conscqUt:ncias. a longo prazo. Sall mu iln mais indcfinidas
Exisle espccul~iO de que 0 uso cri'lIIictl dos esler6idcs anab61icos pode. naqueles
com predisposlo;:ao I!eoelicn, cnusar cirrose hepatica. hepatite, hepllIomn primruio,
alemsclerose e docn~as cardfacas. diabe le. dincer nu pr6srata cAVe.
Hormiinio do Crescimenlo
ohonnunio dn crescimento e urn dos hormOniu!> pTtxlluidos pela hip6fise
a nterior (situada na base do cerebra. I: mhaixo do hipOI:I.Iamo) e e regulada pe los
hormOnias hipotallirnil:ns, hormlmia li bc rador de horm6nm lin crescimenlo
(G HRH), somatOstatina e galaoina (Johnson. I'JX5).
o e
hormonio do creSCllnenl O uma protdna especffiea com propriedllde
anab6 lica que promove 0 crcscime nto. estimula a ~in h!SCl proleicfI e regula 0 meta-
bolismo des carboldralus
e lipftl ios (Isaksson,
1 98~).
Ante~ de 1986. 0
honnOnio do crcscimcnto
era extrafdo da IIIp6fi).C!.Ie
caua \'cres. A fonnanatu-
ra l de G J[ , como outras
prepara~iltS hio l6gicas
utilizadaspara otratamen-
to de humanos, lI1cituml(l
:-.anl!ue.mostroupossuira
contamina~ao por virus.
Por cllemplo, urn
retrovirus contaminante
foi relacionauu a \'drios
casosdeumadocn~anc:u
ro l6gica falal.
Cn:ul"tiddl-Jacob Disease
(eID. Kuru) - doe~a de
Crcutzfddl-Jacnh
A d1"rihui~1Io de lodes 05 produtos denvad n:-. II.. hip6fi sc humana foi intt{~
rompida em toda America do Nurte, 3 1 ~m de o UlroS parses. pois nao ha\'l:t CU llll1
garantir a segur.uu'i1 na ndminis~ao denes produtos. Ai nda S.~11 encontnldos em
alguns paJscs. Atualmente. parece que II G H m sso euraldo de cadavercs tern SJdo
amplamcnte utihzadll na Amerien do Norte (Deyss ig e Frisch. lW3)
No l1HlmenlO, 0 harmonia do crcscimento s i n l!Slic~l. produzido pcla tecnologia
de DNA recombinante. a partIr du gene do horrnOnio do c reseimento humanu, ltm
sido utltu.adu em lodo 0 mundo.
Sua potencia e igual ao honni'mm ill1 crescimcnto sintetizado pcla hlp6fise
(lleintz.1982).
Fatures de Crescimentu
Os fatores de creS4;imento sio a ultima palavra na farmacologia a\'an~ada U!ill·
zadn pelos CUlluriSIIiS. Porem, nlguns culluril>las taJn]JOt:JU 112m sedecepcionadocom
05 resultados. Essas drogas tern demonstrado pOIcnlcs cfcilOS no teddo coajunli
voe muscular. Em vMin!; ,;a.-.os, al.-ombUl~aodessas drogas agc m sinergeticamentc:,
portanlO, a cornbin~1o de duas ou mw s dessas drogns parece pmptm:ionar II1:UO-
rt:.~ t:ft:llos do que a uli(j~ liO de qualquer uma detas st paradamcntc. Esses (alores
de crcscimcnlo promovem lipos pHni(.;ull1re.~ Uti !.:rtlM:imenIOcelular, diferenci~;1o
e misra~lIo e inclui S I OO-beta, fat or ncurotr6fico cerebral (BDNF), neliTOlrolico4/
5 (Nrr4-5) flllnr llt'!umlr6tku cillar (eNTF), falor de trese imento beta de transfor·
m~io (TGF beta). fator de crescimcnto derivado plnl]UeUlrin-J\8 (Pool-'o AK),
falnl" imb.IOno de leucemia (C DFILIF), fatorde cKscimento .semelhante a in$ulillll
leU (IGA e 10, fator de crcscimenlo nervoso (NfiF), neumtmlina-3 (NTJ), falor
de creSCllnento epidennal (EGF), faloKS de crescimento Ikldos c btisicos dos
fibrobJaslos (IIFGF, bFGF), e ndnle1ina.~ (ET-2) t: a lIIol tcu la receplora de heparina
assoc iada ao crescimcnlo (lID-GAM)
IGF - I
() IUI- -I It:m sido ampiametlte uuliz.ado pelos culturistas e OUU'O!i at1ctu Ape-
sardo IGF- I scr utilizado estriUl me nl e p.'l111 pesquis:!, d t: t t:IICUlIlrado no mercado
negro. Enquan to 0 GH passui alguns efeilos diretos, a maioria do cfcilo nnnbOhoo
c dccrescimento silo rnedidn... pdt) l(it:· 1 t: lOr-II
Os peptfdeos IGI' sao ligados a protcfnas plasmrtticns (IGFBPs), e devilhl 3
e~~(1 li ga(,:iln, ~ua atlvidaue t:stende-se por varias horas. diferenle de oultas fonnas
nlo ligadu a usa prOidna, cujlllllividllde dura de 2!1-30 minutus.
o JOr-1 6 0 principal responsavel pelo cfeilo anabOlieo do GH. 0 IGP·I ~
produzido no fJgado, condrociw~, rin~, lI1iiM;UIIl~, 11ipOfise e trnlO gastrointestinal.
o fJgado 6 a principal fonle de IGF-I drculan te
Os nh'ei~ de I<iF 1 t: JUFHP-3 (uma protefnadependente de G H que se lisa ao
IGr-1l fixam-se com a sccrc~1Io de GH e aumentnm lllUmdn aumenlam lamblm
m. niv elS lie OH, Esses Ilivels sil.o dependentes da idade, com baixos nivcis na
infli.ncia, pico na adolc.scencin e tleclfnin arO~ ns 50 anos, Como cO llseqUi!ncia da
Iisayil.o da prolefna e do conlrole da liber~ilo, a conecnlr~!o de IGF-I pennnnoce
relati vnmente con~tante lill lung!J dulli .. , t:1Il contrasle com a nutua~ao dos niveis
<leGH
o ]fiF lilart:t:t: It:r dupla personahdade, pois exerce ~ao semelhante ao GH e
insu lina no mtlscu lo csquclttico (Fryburg, 1994) Ul m \'~~ dn aUITlt:IlIO da sfnlCK
prolt!Jca e dmllnulYil.o do catabolismo das protdnas. Ambos, GH c IGF- I pareeem
modificnr 0 metnbolismn, climinuimhl a hmlla(,:ao de gordura e aumentoda sCnte·
seprolt:ica,
Tem->;tl lIt:flUml>lr.tuu que os JOFs eSlimuiam a sfntese e inibem a degra~io
das protdnu em eonccntra¢cs fisiol6gicas (Gulve e nice, 19K9). b ludos fellOS
e m humanos nonnais, comparando a ao;ac da insuli na com a do IGF-I, sugercm
que os cfcitos scmeihanles r. in~lIlin:1 tin KiF I em h um3110S, till parte, 6 mediado
por receptore s IGF-I e e m pane por reeeptores de insulina (Lagere cois. , 1991)
Apenns pOIlI:ns estutin.. It!m se vuJtado para os efeilos do IGF·I na srntese protiica
em atletas. Urn rece nte esrudo mOSlrou que nem 0 GH nem n IOF- 1 prtK!ullralil
aUl111:nlu ua laxa lie silltese prol~ica ou rc:duyao na taxa de eatabol.ismo IOtal do
Treinamenla Nalural{Sem DragasJ 269
Eleitos Adversos
Apesar dos fatores de crescimento screm uteis em uma variedade de condi\Oes
clfnicns, lem-se pnstuladn que muilos de.~ses falon:s podem causar serias eonse-
qUeneiasparaasaude.inc1uindoasma.ateroscieroseecanccr.
Em le~Ut:~ ateroscler6ticas. varias citocina5 e fatores de crescimento. os quais
geralmentc nlio aparcccm cm rut~rins nonnrus, sito aumenrndos. Muitas deh~ in
cluindo POOF. OFOF. HB-EGF. lGF-J. lL-J. TOP-beta e TNP, possuem papel
fundamentnl nn merngenese por e.~limular quiminlaxia e prulirer.1lfilu lias cellilas
musculares lesadas do sistema vascular e produt;.ao dc substilncias da matriz
extmceililar. cnmu o~ proteoglieauos. colageno e fibras elasticas por essas cellilas
(Kawakami e Kuroki, 1993)
o fator de crescimento epidermal (EGF). potente agente mit6geno e promotor
de tumores, !! eliminado nn urina, pennitindn 11 incuhw,:ilo cum ctllula.~ umle1iai~
(Messing e Murphy; Brooks. 1994). 0 IGF-I e urn potente agcntc mit6gcno para
liS e(ilulas !Ins lumnre.~ de mamas (Lahti. e cols .. 1994).
Urn eSludo reccnte sugcrc quc cstimulantcs des rcecptorcs EGF (EGF c fmor
de cn:scimento aLfa de transformayao) poossuem papel importante na hiperplasia
dos mdsculos lisos das vias n~reas em pncientes portilllores de asma (Sl.ewar! e
cols.. 1994).
Associu~iio de Hormonios
Para dizer a verdade. eulturistas c OUlros atlctas estlio realmcnte nssocinndo 0
lliF-1 a varios outms compostos anab6licos e a oulrOS fatores de crescimenlo.
como EGF c 8FGF. PC'lquisas parccem sustentnr essa milllde, puis ex i~te sempre
um efeito sinergfstico no metabolismo proteico quando dois ou mais desses eom-
POSIOS si'lo usndos em conjunlil
Por exemplo, a eombin~1io de GH com IGF-I tem demonstrado ser muito
mais potente para aumeutar 0 balano;o nitrogen ado do que qualquer urn dos dois
administrados sozinhos (Kupfer e eols., 1993). 0 trmamento com GHJ IGF-T tam-
!>em atenua a hipoglicemia causada pelo lGF-I sozinho (Clemmons, 1993).
270 Tre l n allt.n lo d efo~a ConsciUl t
o uso parenteral desse hon n(lnio aumenta a te.\(OMerona end6gella, poT aumcn-
tar a produt;liO e sccre~3n de hormon io Ju tei n izlUlle. 0 que e nliin estimu la os lelilf-
culos. CliOicamente t usado e m lIlu lhercs com amt:lwrriin hipogonado tr(l ficn ou
com sfnd romc de ovlirios pnlicfsUcos. Essa ~u h~llI.ncia pode:ser ut iliZllda por atle·
la~ em sub5Iitui~3.tJ ao HCG.
Antlestrogenios
Anlieslrogcnios ~all COmpoSlo$ cornretidores in ibJl(Jrins de estr6genu~
end6genos e eAOgellOS. N6s irc:mul> desert"c r tres de~..e~ elcme mos: 0 lamll~ifeno.
o c lOllllfeno e 0 ciciofemL
o e
lamoxifeno (Nolvadex) UIll pUlenle. nao ester6 ide, Il.nlicstrogclIJo ur'JI que
compele ~nm os estrollenul ~ pcla mesmo s[Liu receptor e nlio plIs$ui alivid.adc
e
c:"rogt:nica. CIOllufeno (Clomid) 11 m an!llogo do clomlrianiscno (Tace), urn
cstr6geno ~Inlet ico. Possui (raea atividade estr08enicae age como um al11iesfrogtnio.
o e
ciclofenil um cOlllponentc nlio-eS[er()ilte. ~ urn estr6gt:no (mea relacionatlu
comoestilbestul
Toduo; esscs uts COIllp!»'[OS cJcvam a pnKl u"no cn d6gena da~ gonadotrofinas
(llmbas L11 e FSH). Esse (ftito na.-. gonlldouofinas end 6genas acrc:d itou-:.e ~
~as it p!e\'e~1Io de urn fre lu impasto ao hipoUJamo e /I. hip6fise petos eSlrogcnos
No enlnnto, rec:entemente, foi demonstr.nln que os estr6ge nns ngcm diretamenle
no hipotilamu aumcntando n sc:~rtll,!I10 das gonadOimtinns. 0 tamoltifc: nll parccc
aufllt:/llar 11 li bc~io do UnRH
Esses compo.llls silo usados pe ills mle las na tentali vlI de diminuir os efeilos
femiruliz.anles do. aromati~an dos csteroi des ;nmb61icos e a umenlar n eoleSlerol
HDI.., prolcgendo-se Jlllrciaimcnle de pmhlemas cardiova~ull1rcs. A Utih~3!l
dcsscs compt:r..1l1S aumenlOu drau13licamcme IIOS u ll imos aliOS. especlalmenlC cn-
tre: 01> cuh uristas que acrt:d ilnm que 0 No lvadell: mc lhora a "ddinir;:Ao"
o e
clomife:no utilizado por o.lit:l:1S em q ue os nrvei ~ de Icstosterona ~rico
pcrmanecem diminufdos ap6~ n dcscontinua~3u do usc d e estel'6ide~ nno.b6lioos
o e
«; I:1ss, 1988). clom ifeno.jU llto CO lll llutros compoSlo5. Uli1i zado notratamt:n
10 de disfuJl~iie~ do cilto hipo1.1I:l mo-hi p6fise-te~ticul0 (Oi Pasqua le, 1990)
e
Tumoxifeno 0 cornpOSIO preferidodoo.
eulturi stas. No e nmn lo. eSludos re<:emcs
tem Ut:mflnstrado que a dWglI podc ICr efel-
10 contririo e m a lguns individuos. An in·
ves de dUllirlllir a prod~ao de eSlI'6genos.
de pode aumentar, IIll invc!s de agir COl IMI
antagomsta dus es tr6genos. pude aluar
cO lll uagonista
otamoxi feno p'M.le scrcontnproduli~'O.
po is tt:UI de m ons trado diminuir a
e.~It:roidog~nese pelu~ feslfculos. Um e!>lu
do recente lkmonSlrou que 0 lamotiftoo
redUI. ~ sfntcse de teS I\J~lerona atraves da
inibit;!o dos 51!>lemns cnzimiiticOl> 17 aUI
hidroxlloM! e C1 7 .20 - dc:sm nlnsc. junto
~ _ ......w...._ ... _~
cum 0 aumento d a alividade da 20 alfa
hidroxies le ro id e
(Vanuef'ifichcle e cols .. 1989)
deldrnl':cnue
Trti na mtllta Natllrol (Stm Drogas) 213
o tamoxifeno possui t:Jmbem deilo negalivu nil GH sirko. Em UII I esIudo, foi
demonstrado que a administta~io de emmullo de testosterona aumentOu significa-
tivamcnteillibe~aode GH viu GHRH. mas isso fui revenidoap6s0 bloqudodo
receptor de estrogeno pelo t3mO:'I:ifeno (Leinn e cols., 1989). 1~i>lJ (!COITC lruvez
porque :J leSlosterona atua na IlllI:r~/io do Gi l principahnenle em ni.el supra-
hip6fisc, eessa a~io eStCundllrill II. sua aromalu.>u;all para cstr6geno. QUlm eSlUdo
recenle mostrou que 0 tamoxifeno aumcn/a II sccre~io de GH, quando associado
ao emmtalodc lestosterona ([)evesll c cols .. 1991). Mais esrudos devem ser eeali -
zados para mostl'aT L'um ulltidtio os efejl~ do IllfDOxifcno na /;/)er.1fiio de 011ern
atlcl:Js.
Testolactone
·re..~loloctone (Testae) t urn inibidor cia enmua ammalMC. diminui a pmiluQno
de eSlrogeno e e ulilizildo pelos cuiturist:.L~ como a maioria (!os :Jnliestrogfnios
para evilar os cfcitos femimlu.anles do uso de ester6idt:..~ IInnb6licos e eleva.- Ill>
n{vcisdeLil etesttlsh!ronalivre.
Ap.;;sar de geralmente selltn que 0 Icstolactone nio JlIll>sui efcilo anab6lico 011
:lfIdrog~nico apreciavd. e poss(vcl que a1em de: cnmpelir pclos sftios n:ceplO!'CS de
androscnio, testliloclOne possui lamllllm alguns dos efellO!<. :Jnliealab6licos dos
hunnOnios Il.nab6licosla.ndmgenicos. Tcstolactonc demonstrou produzir cfeilOs
anab6licos em rallIS, ponanto, existe a pos-\ihilidadc de ocorrec retcnc;no de nitro-
Senio. I'otiissio c f6sforo. aUlllcntanoo 0 anabolismo de rrOlefnas e diminuindu n
CRlabolismo de iIllIUlt,ocidos. Isso poderia taJni1em OCOITCr em seres humunos
Testoiaclune devc tll.mbtm possuir efei{o no Gil serico. A ndministta~io de
le.~lnractonc junto com enantal() de teSfOstel'OlladulHllui 0 RumenlOde estradiul geral.
mente observadu :J11Os 1\ adminis~lkl de cnal1lmo. Issopoderiare:.ultarnn rcd~lode
GH &trim OU red~io do aUlllelitude GH st!rico frente a viirios esdmulos
Insulino
Insulina. tlrugas cslimu1adoras de insulina. drogas otlllli/ndoras de insulina e
~uplemcl1lOS (como vil.nuu iu, sulfato e cromo). com ubjetivos de aumenlar Oil esti-
mular a insulina end6gcna. tern 51du u ~ados par atlelas afilll de Rumentar a
perfunnance
A insulina e urn horm6nio polipeJllfdeo que regula 0 llIetaholismo dos
carboidmtos e inlluencia a sfnh!sc de prOlcfnas e do RNA. alem da form~io e du
:nmazcnamento de lipiJins. A insulina e urn htlnnilnio llJlab61ico, POI~ r'J(;ilila e
aumenta 0 tr-.J.nspone de glicose e de aminoacidos para as celulas musculares e
j)am us ad ip6citos. aument:J :J sfnlcsc e annazen:Unenlo de protefna celular e
glicogenio nas celul:.L~ mnscu lares e dos ttlglil.:erideos nas celulas gonJurnSIIS, alcm
de dimi nui r 0 ealobolismo pr(){eil:u (May e Buse. 1989).
Parcce que 0 e",erdeln de longa dur~tio. meslIln moderado. aumenta a ~50 da
insu li na no IIlCl3holismo dos carboidrollllS e Upfdios aumentandlllam~m a sensi·
bilic.l.tuic II at;lI.o da insulina (Ishida e cols.• 1989).
A insulina e uu l i7~,dll por alguns atleta~ (nlio-dill~tico5) pelo efeill. :mllb6lico.
gerallllt! nl c, combinado a ester6i tles nnab61icos. G H ou allll)tls. Urn cSlUdo recenle
demonstrou que 0 uso de insulina associada ao G HII podc ler efeilo anllcat:Jholico
e, portanto M!r uti lizada no tratameiliu d:l caquellia induzida pelo cAncer (Wolf e
L~IIs., 1992).
Trth.aIl UlO dtfor~1 Consclute
Harmonia da Tireoide
Os c\Jhurista.~ utilizmn honni"iniu de lire6ide JIOrque esle ajuda na defi ni~ao
muscular e faz pane do arsenal de drogas de culturistas em pcrlodo de competi~llo
histe aJguma expJicayao eientifica para 0 uso do horm8nio da tire<lide7 Bern. de
certa fonna sim, scndo vcrdadc que a g1lindulll Imide diminlli a SOCrefVfiodo htJnrRJllIu
quando 0 aUcla est1 em dicta podendo compromeler 0 sucesso do culturista quando
esse se encontnr5Se em venladeirn regime de fOlTle pard. a compcti~ao.
o regime de fome produ1, rlipida queda na taxa mctab6lico basal (TMB). Es.sa
a
queda I"il:a C:1Tl 10010 de 20% ou lIlais. principalmenle. gra~as qucda do horm8nio
triiodotironina (T]). Esse hipolircoidismo moderndo JXXIe levar 1\ sens:u;iln de frill,
Jetargia e sono. 0 regime de fome difieulta a lermoge nese (processo pelo qual 0
excesso de elliorins econvenido em Cll lnr ': lIItes que se estuque no tecido adiposo),
ao mesmo te mpo que diminui 0 honn6nio da tire6ide. Durante 0 regime de fome,
ocorre tamnem a diminuil<au da cOllvc:rsfio de liroxina em triiodotironina
e
Tambem verdadc que 0 cxereicio eXlenuame dirninlli II produvllode honnllnin
°
da tire6ide. assim como usa de ester6ides anab6lieos e de honn8nio do cresci-
mento (Dayssig e Weisse1, 1993)
Isso quer dizcr que quando voce redu1, draslicamente Q consumo cal6rico a fim
de mingir II defini~50 muscular dtsejada, a tirc:6iue intc:rrompe a produ~iio de
°
horm8nio e. portanlO. diminui gasto encrgelico c a qucima de gorduTlls. lsso ea
nl'n~t{J dn que voci: deseja. Alem disso. como ja comentado com 0 exereicio eXlt-
nuante. a funo;lio da lire6ide diminui (Pnkruinen, \993). Uma maneira de evitar
e
essa dim.inui"ao comer mais (Loucks e Callister, 1993). O~ao difieil para a
moiorio dos CU1tUriSIIlS que estrio buscamln n rmixirrm de uefinii,"'ao muscular. op-
tando entao por die ta rica em carboidratos complex~s c pobre e m calorios
(hipllruloriru)
No final das conlos. quando sc descjo tudo, nlio sc cons.egue nndll. Os clllturisll1.~
achaJII que precisam de quanti dade extra de horm8nio da tire6ide. especiaJmentf
no pre-competir;1I0. Enlllo llIilizam 0 honnllnin da tireoide c:x()gello para suple·
mentar sua produ,ao natural (end6gena), mas geralmente eles vao a1em da dosa·
gem lern relllica r&:lImc:ndada. utilinmdo doses lIl uito altas por perfodos muito
10ngos
TreinCIIIlenlollal ural (Selll Drogas) 275