Você está na página 1de 23

APOSTILA 1 - AULA

GRATUITA ESCOLA DE
YORUBA

IFANSEKISA ESUSOLA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

1
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

2
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

3
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

Èṣù ota òrìṣà osetura ni orúkọ Bàbá mi, alagogo ìjà


Èṣù ìyá npe ẹ Èṣù Ọ̀ dàrà
ọmọ ọkùnrin idolofin
olè ṣóńṣó sì orí ese eléwé,
kò jẹ, kí njẹ egbe mi
akii lowo lai mú tí Èṣù kúrò,
akii layo lai mú tí Èṣù kúrò
asotun sì òsì lai ni ìtìjú
Èṣù àpáta sọmọ oloko lenu ó fi òkúta péye
loogemorun alakaru
atu ká má ṣe sá
Èṣù má ṣe mí
ọmọ ẹlòmíràn ní kose
Kábíyèsí Èṣù
Àṣẹ óò

Èṣù o inimigo de Òrìṣà Osetúra é o nome do meu pai, chamamos Èṣù o


lutador barulhento,
Èṣù Ọ̀ dàrà um filho de idolofino que está firmemente nas mãos de eléwé,
não temos dinheiro sem colocar Èṣù no lugar,
não tem alegria sem colocar Èṣù no lugar, aquele que trabalha da
esquerda para a direita sem vergonha, Èṣù a rocha sólida que atira pedra,
ele usa pedra para matar, Èṣù não me aflija, aflige o filho de outra pessoa.
Kábíyèsí Èṣù
Àsè
4
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

Sumário
O idioma Yorùbá ........................................................................................ 6
História do idioma Yorùbá. ......................................................................... 7
ORTOGRAFIA E ALFABETO YORUBA............................................................ 9
Vogais....................................................................................................... 10
AS VOGAIS ................................................................................................ 10
CONSOANTES ........................................................................................... 12
SÍLABA ...................................................................................................... 12
Tonalização ; ............................................................................................ 13
SUBSTANTIVO .......................................................................................... 14
PLURAL EM YORÙBÁ ................................................................................ 15
CUMPRIMENTOS ...................................................................................... 17
MESES DO ANO ........................................................................................ 17
DIAS DA SEMANA ..................................................................................... 18
NÚMEROS ................................................................................................ 18
CORES - EKO ............................................................................................... 1
USANDO EU (EMI ,MI,MO) ......................................................................... 2

5
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

O idioma Yorùbá

O Idioma Yorùbá pertence à família de línguas do Sudão, tendo sido


escrito pela primeira vez no século 19, por missionários cristãos e falado
nas diferentes regiões da atual Nigéria. Era um idioma estritamente oral,
tendo sido utilizado os fonemas latinos para dar uma forma escrita aos
sons das palavras ouvidas.
Como uma descrição étnica, a palavra "ioruba" foi registrada pela primeira
vez, em referência ao Império de Oyó, em um tratado escrito por volta do
século XVI pelo estudioso songai Ahmed Baba. Foi popularizada pelo uso
hauçá e pela etnografia escrita em árabe e Ajami durante o século XIX,
originalmente referindo-se a Oyó exclusivamente.
A extensão do termo para todos os falantes de dialetos relacionados com
a língua de Oyó (na terminologia moderna, Noroeste Iorubá) data da
segunda metade do século XIX. É devido à influência de Samuel Ajayi
Crowther, o primeiro bispo anglicano na Nigéria. Crowther foi ele próprio
um Yoruba e compilou o primeiro dicionário iorubá, bem como introduziu
um padrão para a ortografia iorubá.
O nome alternativo Akú, aparentemente um exímio derivado das
primeiras palavras de saudações iorubanas (como Ẹ kú àárọ?, "bom dia";
Ẹ kú aalẹ?, "boa noite"), tem sobrevivido em certas partes da sua diáspora
como auto descritivo, e em Serra Leoa. Ileìwé èdé yorùbá / ìwé Dudu.
6
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

História do idioma Yorùbá.

Logo penso em Èṣù òrìṣà da Comunicação


A tradição do vocabulário Yorùbá era oral até 1864
Na manha de 1821 nascia o ioruba, Adjai, território de Oṣobo, com seus 12
anos de idade, foi capturado para ser vendido como escravo, jogado em
um navio, para ser vendido, quando a sorte o ajudou quando o navio qual
estava foi interceptado pela Marinha Britânica, Adjai foi escolhido pela fé
cristã e batizado como protestante, adotando o nome de Samuel
Crowthert.
Em 1827 ja ordenado pastor, ja inicia sua carreira lecionando língua
inglesa e teologia. Foi enviado a Abeokuta onde reencontrou sua mãe. Em
1864 foi consagrado bispo, ja realizando suas atividades docentes,
traduzindo conteúdos cristãos para o idioma africano, na tentativa de
"educar" o povo yorùbá. E dessa tentativa inaugurava a tradição yorùbá
escrita. Em um ponto de vista de desenvolvimeto humano foi ótimo, mas
Samuel aplicou sua carga ideológica, traduzindo dezenas de absurdos
como, Èṣù(exu) como diabo, Árọni, egungun, fantasmas e demônios. como
no livro exu e a ordem do universo cita Samuel expõe todo tipo de
preconceito traduzido de boas intenções. Essa ação teve forte influência
negativa na cultura tradicional yoruba ( Ifá e dos òrìṣà), até os dias atuais.
A tempos o candomblé sofre com preconceito por essas tais associações a
fé cristã. Ilé Ìwé Èdé Yorùbá / ìwé Dudu. Pela falta de contato, a
dificuldade de Comunicação com os nativos nigerianos, e a influencia de
outras religiões foram se perdendo o significado do vocabulário, da língua
dos orixás.

Hoje lutamos pela recuperação da tradição, meu ponto de vista é que se


você é brasileiro e quer ser budista, ou hindu, candomblecista, judeu. .
7
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

.mínimo que devemos fazer é compreender o idioma, o que nós citamos


em louvores aos deuses?
Somente com o estudo combatemos o preconceito da nossa religião.
Èṣù como Òrìṣà da comunicação desempenha um enorme papel nessa
história, pois fazemos louvores a ele para que com o tempo divulgue o
DIVINIZADO idioma dos nossos antepassados da maneira mais pura
possível recuperando o significado das tradições.
Texto: ÈṢÙṢÒLA
Livro indicado: Exu e a ordem do universo
Àbọ́rú, Àbọ́yẹ́ , Àbọ́ṣíṣẹ

8
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

ORTOGRAFIA E ALFABETO YORUBA

A B D E Ẹ F G GH I J K L M N O Ọ P R S S̩ T U W Y

a b d e ẹ f g gh i j k l m n o ọ p r s s̩ t u w y

As letras c, q, v, x e z não são usadas.

Letras em que se utiliza o ponto embaixo: Ọ, Ẹ e S̩

• • S̩(com ponto embaixo) tem o som de "x" ou "ch"

• • Ọ e Ẹ (com ponto embaixo) têm som aberto

Podem ser identificadas com sublinhado S O


9
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

Vogais
aeeioou

As vogais são sete: A, E, Ẹ, I, O, Ọ e U. Quando seguidas de N, terão som


nasal, o que ocorrerá com Ẹ, I, Ọ E U.

A acentuação é utilizada da seguinte forma: o A é pronunciado com som


aberto (agudo);

Ẹ é pronunciado com som aberto (agudo);

E é pronunciado com som fechado (grave);

Ọ é pronunciado com som aberto (agudo);

O é pronunciado com som fechado (grave);

U é pronunciado com som aberto (agudo);

AS VOGAIS, EM NÚMERO DE SETE SÃO:A,E,E,I,O,O,U

E = tem som fechado como CEDO


E tem som aberto como PESTE, PÉ, LEQUE...
O = tem som fechado como OVO, MOLHO
10

O-= tem som aberto como em COVA, SOVA, COPA, PÓ


Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

As demais vogais tem a mesma fonética que na língua portuguêsa


Em Yorùbá tem cinco vogais nasais. Para nasalar uma vogal no idioma
Yorùbá é necessário utilizar o N. (AN, EM, IN, ON, UM)

Acento agudo é pronunciado em tom alto; o acento grave é pronunciado


em tom baixo; a ausência de acentuação é pronunciada em tom médio (às
vezes, um mácron é adicionado); o til significa a repetição da vogal (ã = aa,
õ = oo);

o sublinhado sob uma vogal indica que seu som é aberto; o


sublinhado sob a consoante S indica o som de "ch".

Uma mesma palavra depende do tom para ser distinguida:

Ọkò = carro, espada


Ọko = marido
Ọkó = enxada

11
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

CONSOANTES

As consoantes são B,D,F,G,GB,H,J,K,L,M,N,P,R,S,S,T,Y,W, no idioma ioruba


não existe as consoantes , C,Q,V,X,Z, sendo que v e z não existe na
fonética

SÍLABA

Em Yorùbá a sílaba é formada por uma vogal ou por uma consoante


seguida de uma vogal, por esse motivo todas as palavras yoruba terminam
por uma vogal. Não existe palavras terminadas por uma consoante.
Quando duas vogais encontram-se juntas não se deve pronuncia-las como
um ditongo, isso é, de uma vez, e sim como um hiato, A palavra LAISI, por
exemplo, é trissilábica e deve ser pronunciada
LA – I –SI

12
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

Tonalização ;
Todas as silabas das palavras em Yorùbá apresentam três tipos de
inflexão.
ALTA
BAIXA
MEDIA

Essas tonalidades correspondem aos sons das notas musicais, DO (baixa) ,


MI (alta), RE (média).
A cada som pronunciado corresponde uma notação, ou um sinal, quando
grafamos a palavra.
O som do alto (MI) corresponde ao acento agudo ( ´ )
O tom baixo corresponde ao acento grave o crase ( ` )
O tom médio não colocamos acento.
Em yoruba essas crases e acentos são chamados
TOM ALTO = Àmi ohùn òkè ( acento agudo – ( ´ ) TOM BAIXO = Àmi ohùn
Ìsàlè ( acento grave – ( ` ) TOM MÉDIO = Àmi ohùn àárín – não
acentuamos
A falta de um ácento na escrita ou defito de pronúncia de um tom na fala,
pode alterar completamente o significado de uma palavra, As palavras de
mais de uma sílaba podem ser tonalização crescente ou decrescente.
13

Exemplo:
Página

Sùgbón (tom crescente )


APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432
Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

Púpò (tom decrescente )


Kókóró (som constante)

SUBSTANTIVO
Substantivo é a palvra que representa uma coisa, um ser ou um lugar.
O substantivo dá nome, por isso é chamado de ORO ou ORÚKÓ = nome,
pode ser próprio ou comum.

Substantivo próprio designa um ser entre outros da mesma espécie.


O substantivo comum representa seres da mesma espécie.
Exemplo :
Substantivo próprio = (Nomes de pessoas) Cleber, Gabriel,
Daniel ( nome de cidade ou país) Brasil, Colômbia, São Paulo, Minas
Gerais.
14
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

PLURAL EM YORÙBÁ

Não existe flexão especial para a formação do plural no Idioma Yorùbá ,


Usa- se quando se deseja exercer pluralidade.

Exemplo:
Ilẹ̀kùn = porta Àwọn ilẹ̀kùn = as portas
Ìgbálè = vassoura Àwọn ìgbàlè = as vassouras

Quando usamos os adjetivos numerais cardinais não a necessidade de


empregar o awon

Exemplo:
A) Mo ní ẹyẹlé mẹta ( Eu tenho três pombos)
B) Bàbá mi ta ilé méjì ( Meu pai vendeu duas casas)
C) Àbúrò rẹ ti jẹun ní ee mẹrin (Seu irmão mais novo já comeu quatro
vezes)

NOTA- Algumas vezes, numa frase mais longa, a palavra. "àwọn


apresenta-se indicando plurallização, embora o adjetivo numeral, mais
adiante, determine a quantidade.
15
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

a) Àbẹ̀ bi áti òbé ni àwọn ọmọdé méjì yìí. Abebi e Óbé são essas duas
crianças.
b) Àwọn ọmọdé merin yii kò lo sí ilé ẹ̀ ko ́loni. Estas quatro crianças não
foram para aescola hoje.
c) Àwọn òré méta ńṣe ré ni odò. Três amigos estão jogando uma rede no
rio.

1) O plural dos substantivos pode ser alocado com a ajuda dos


advérbios como: púpọ̀ , àiniye ò pò lọpò .

a) Bàbá wa ni ilé púpo. Nosso pai tem muitas casas.


b) Awa rà èfó ainiye ni ojà. Nós compramos inúmeras verduras na feira
c) Ó fẹ́lọ sí ìlú oríṣiríṣi lọpọlọpọ . Você quer ver numerosos paises.

Quando dois ou mais substântivos são usados numa frase, ao pluraliza-la


anteposto a palavra "àwọn " no primeiro substantivo.

a) Mo fẹ́rà àwọn adìẹ , pẹpẹyẹ àti àkùkọ.


Eu queria comprar galinhas, patos e galos.
16
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

CUMPRIMENTOS
• Ẹkáàbò = Bem -Vindo
• Ẹkáàrọ̀ = Bom Dia
• Ẹkáàsán = Boa Tarde
• Ẹkáàle = Boa Noite
• Òdàro = Até Amanhã
• Ódàbò = Tchau ,Adeus , Até Logo
• Pẹ̀ lẹ́ óò = Olá , Oi

MESES DO ANO

Ṣẹẹrẹ = Janeiro
Èrèlé = Fevereiro
Eréná = Março
Igbe= Abril
Èbibì= Maio
Okúdù = Junho
Agemọ = Julho
Ògún = Agosto
Ọwáwà = Setembro
Òwàrà = Outubro
Belu = Novembro
Ọ̀ pẹ = Dezembro
17
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

DIAS DA SEMANA
Àìkú = Domingo
Ajé = Segunda-feira
Ìṣẹǵ un = Terça-feira
Ọjo ́rú = Quarta-feira
Ọjo b
́ o = Quinta-feira
Ẹtì = Sexta-feira
Àbámẹ́ta = Sábado

NÚMEROS= odo

1= iní, òkan ikíní 11 =mòkanlá,


2= mèjì 12 =mèjìlá
3 =mẹ̀ ta 13 =mẹ̀ talá
4= mẹ̀ rin 14 =mẹ̀ rinlá,
5 =màrún 15 =mẹ́ẹdógún
6 =mẹ̀ fà 16 =mẹẹ́rìndílógún
7 =mèje 17 =meétàdílógún
8 =mẹ̀ jọ 18 =meéjìdílógún
9 =mẹ̀ sán 19 =moókàndílógún
10 =mẹ̀ wá 20 =ogún, okòó ogún
18
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

CORES - EKO
ÀWỌN ỌRỌ PÀTÀKÌ
Awo pupa rúsúrúsú/ àwọ̀ yẹ́lò= amarelo
Awo oju grun/ àwọ̀ búlù= azul
Awo funfun = branco
Àwo eérú = cinza
Awo dúdú = preto
Àwo ewé = verde
Awo pupa bi ẹ̀ jẹ̀ = vermelho
Awo omi ọsan = laranja
Àwọ̀ pako/ àwọ̀ búràùn = marrom

1
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

USANDO EU (EMI ,MI,MO)

Èmi ni Adé
Eu sou Ade

Mo jẹ ọmọ Nàìjíríà
Sou nigeriano

Ọmọ mi
Meu filho(a) /descendente

Mo féràn oúnjẹ púpò


Eu gosto de comer muito

Nkan mi
Minhas coisas

Èmi fẹ́ràn ìyàwó mi


Eu gosto da minha esposa

Mo rìn títí dé ile mi


Andei até minha casa
2
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

Emi ló ni aṣọ náà


Eu tenho a roupa

Mo fẹ́sùn
Eu quero dormir

Inú mi dùn
Estou feliz

Bàbà mi n ṣe ọjo ́ìbí


Meu pai esta fazendo aniversário

Mò n se oúnjẹ gidi
Eu cozinho uma comida boa

Emi ni Ajíbóla
Eu sou Ajibola

Ìwọ ni Dele
Você é Dele

Oun ni Ayo
Ele é Ayo

Àwa ní ọmọ bàbà


3

Nós somos filhos do pai


Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA
INSTAGRAM @ESU.SOLA FACEBOOK @ESUSOLA CONSULTA (IFA) WHATSAPP

Ẹyin ni Olùko ́ile iwe Yorùbá


Vocês são professores de escola de Yorùbá

Àwọn ni ọmọ ile iwe Yorùbá


Eles são alunos da escola de Yorùbá

4
Página

APOSTILA GRATUITA ESCOLA DE YORUBA TEL: 11954212432


Ou clique no link ILEIWEYORUBA

Você também pode gostar