Você está na página 1de 100

“LINGALA”

Atualizado
Edição-TEX
2022

RDC

R.Congo Angola

Este manual pertence à: TERESA BRAVO


Edição-TEX

Primeira edição [ lingala ] 2022 TEX

& Lingala atualizado .

Seja bem-vindo a língua Comercial


Sua aprendizagem está em nossas mãos , mas vai depender
Muito de seu foco e determinação .

Este manual de apoio ajudará você aprender com facilidade


A lingua comercial . ( Lingala )

Recomendamos-te fazer um curso básico para o seu melhor aprendizado.


Faça já a sua inscrição nos indereços a baixo

correios electronicos
EMAIL: diakanuatex@gmail.com
Email : mfutila.caleb.com@gmail.com

WATSSAPP: 927370027( 937451902


FACEBOOK: Pagina > Africa e o seu pontecial

Abraão
Caleb
Por que escolhemos ensinar lingala?
Por vários motivos . um desses motivos é
A sua abertura territorial.
E a sua posição atual . saiba que foi considerado
Como língua comercial ao nivel mundial . então vale apenas aprender.
Edição-TEX Página 2
Edição-TEX

Índice

Temas
1. Introdução e contexto histórico.
2. Alfabeto e Guia de Pronúcias.
3. Pronomes
4. Verbos
5. Adverbios
6. Dias da semana e meses do ano
7. Número cardinais e ordinais.
8. Apresentações e palavras comuns
9. Conversações e palavras comuns
10. O corpo humano
11. Textos e histórias
12. Dicionário

Estes são temas principais do manual .


Mas fique atento, pois cada Tema leva
Consigo muitos subtemas que vai familiarizar
O conteudo para sua melhor compeensão .

Edição-TEX Página 3
Edição-TEX

1 -INTRODUÇÃO E CONTEXTO HISTÓRICO

O lingala, a língua nacional da ´´República democrática do congo´´


pertence à família bantu das línguas. O idioma que se acredita ser a
base do lingala atual é o bobangi.. este é falado pelos (Bangala) ao
longo do rio Congo e do rio Ubangi entre Makanza e Mbandaka na
região do Equador,no então ( Zaire) atual República de mocrática
do congo..

Contexto histórico
Os primeiros europeus a chegar à região começaram a
aprender a língua bobangi. O bobangi seria então
transformado, enriquecido, com a contribuição de
outros dialetos congoleses e zairenses ( RDC e Congo brazzavil)
para criar uma nova língua, o lingala. Antes da chegada dos
europeus, o comércio ativo realizado ao longo do Congo (Zaire).

O rio permitia múltiplos contatos e trocas entre as


populações, e a língua falada era o bobangi. Após a
chegada dos europeus (no final do século XIX), o
Bobangi serviu como língua de comunicação entre
comerciantes, viajantes, soldados, funcionários
públicos e missionários.

Em 1929, Kinshasa (ex Leopoldville) tornou-se a capital


do Zaire (ex Congo). Então o lingala se tornou a língua
das forças armadas, polícia, administradores,
evangelistas, educação, política, mídia, etc.

Edição-TEX Página 4
Edição-TEX

O lingala continuou a expandir-se e encontrou a sua


origem numa mistura de diversas línguas congolesas e
zairenses, suaíli, francês, inglês, etc. A música e a
cultura moderna zaire-congolesa são a língua de
comunicação no Congo brazzavil e Zaire (RDC).

Internacionalmente, o Lingala é usado em várias emissoras


estrangeiras e é objeto de intensa pesquisa no Congo-brazzavil e
Zaire(RDC) no exterior.
E para a sua surpreza o Lingala é considerado atualmente
Como uma das linguas comerciais ao nivel mundial .
Por ser facil em aprender , muitos se tornaram falantes e
portanto desejamo-te um bom e melhor aprendizado .

objetivo

O objetivo deste Manual é de familiarizar os visitantes,


com algumas das palavras e frases mais comuns.
Há também uma breve descrição da
gramática lingala que permite ao leitor expandir as frases
dadas substituindo substantivos, adjetivos, etc.

Visto que a lìngua foi recunhecido como “ Língua comercial “ao


nível mundial , e o seu crescimento no mundo, recomendamos a
todos que possam aprender . e você está no lugar certo .

Boa aprendizagem

Edição-TEX Página 5
Edição-TEX

2 - ALFABETO E GUIA DE PRONÚNCIAS

2.1 Alfabeto
Existe apenas 20 letras do alfabeto complito em lingala .

Citando :

A,B,D,E,F,G,I,K,L,M,N,O,P,S,T,U,V,W,Y,Z.

Modo como pronunciar


{ A, BE, DÉ, É, FÉ,GUE,I,KA,LÉ,MÉ,NÉ,Ó,PÉ,SSE,TÉ, U, VÉ,
WÉ, YÉ, ZÉ.

Neste caso o Lingala descarta 6 letras no alfabeto completo


{ C,J,H,Q,R,X}.

Não existem palavras escritas com essas letras,Caso as vires


, então a palavra não é de origem lingala.

Edição-TEX Página 6
Edição-TEX

2.2 Vogais

Como em muitas linguas , o lingala não marca a diferença


quando o assunto é vogais .

Existe (5) vogais : { A, E, I, O,U }


É com prazer dize-lo que, a pronúncia dos vogais em lingala
é exatamente igual com o portugues .

Obs :Quando duas vogais estão próximas uma da outra,


cada vogal é pronunciada separadamente.
Ex:
Mai { Ma-i} ; água
Nzoi { Nzo-i} abelha

2.3 semi vogais

Existem duas Semi vogais em lingala escrita .


{ W-Y} .

W faz o papel de ( U) e o
Y quando encontrado no meio de uma palavra, faz o papel
de (i).
Ex: W= Mwana { Mua-na} ---Filho ou filha.
Y= Nyonso { Nio-nso} ---Todo ou Tudo.

Edição-TEX Página 7
Edição-TEX

2.4 Consoantes

Existe 15 consoantes em lingala .


Citando : B,D,F,G,K,L,M,N,P,S,T,V,W,Y,Z
.
Pronuncia { Bé, dé,fé, gue, ke, lé, mé,né,pé,sse, té
vé,wé,yé,zé }

NOT

W –Y podem ser vogais e consoantes ,e so é usado no Inicio ou no meio de


uma palavra, e nunca no fim..

Exemplos: [wapi ; wolo; Mwambe; Mwana ] =onde; ouro; oito;filho.


´[ Yaka; moteyi; moyibi; Yemba.]. = venha ; instrutor; ladrão;
canta.

Ex : Wana {ua-na} aquele, aquela

Yaya {ia-ia } mana, mano.

Neste tema , falamos de Alfabeto e sua pronúncia em lingala

se não conseguir pronunciar de modo correcto as palavras em


lingala , por favor procure um bom falante
A fim de ajuda-lo junto com apoio deste manual .

Agora vamos falar de pronómes.

Edição-TEX Página 8
Edição-TEX

3. PRONOMES

Como em todas as linguas , em lingala tambem encontamos os pronomes.


Mas iremos aprender apenas os principais .
Tais como : Pronomes Pessoais , Demonstrativo , Interrogativo e
Possessivo . Com esses pronomes ,tenho certeza que conseguirás de
formar frases em lingala e interagir com os falantes da lingua .

Pronomes Demonstrativo
Pronomes pessoais
Esse, esses
Eu…………….NGAI Este,esta, isto OYO
Tu …………….YÓ
Equele, aquela
Ele,ela………YÉ
Aqueles , aquelas wana.
Nós ………….BISÓ
Vós………….. BINÓ Aquilo………….oyo wana
Eles, Elas……BANGO
O mesmo para o plural
Pronomes possissevo
Meu:
Minha: Ya Ngai ou Na Ngai
Pronomes interrogativo
Teu, Teus
Tua: Tuas Ya yo ou na yo Quem? Naní ??
Dele , deles O que ? niní?
Dela , delas Ya Ye ou Na Ye
Quanto? talo boní ?
Nosso,Nossos
nossa , Nossas Ya BISÒ ou Na BISO
Qual? oyo wapí?
vosso, vossos
vossa , vossas Ya BINO ou Na BINO Aonde? wapí?

dale , deles Por que? pona niní. ?


Dela , delas Ya Bango ou Na Bango

O mesmo para o Plural

Edição-TEX Página 9
Edição-TEX

3.1 Exemplos

Como já vimos na página anterior , os pronomes em lingala são tão simples


.
Agora , confira a baixo os seguintes Exemplos :

Pronomes Pessoais pronomes demonstrativos


Ngai nazali. { Eu estou} Motuka oyo {Esse carro}

Nalingaka Yo. { Amo você} Masango wana {Aqueles Milhos }

Ye ayebi . { ele ou ela Sabe } oyo wana azali nani? {Aquele ai é quem }

Plural

Biso tozali {Nós somos }

Tolingaka Bino {Amamos vocês }

Bango bayebi { Eles sabem }

Possessivos interrogativos
Mwana na Ngai. { Meu filho(a } lipa oyo ezali talo boni? { esse pão quanto é}

Mwana na Yo { Teu filho(a } Mama, Oyo ezali nini ? {Mãe, oque é isso }

Mwana na Ye{ filho(a) dele(a) Otye sani wapi? {onde colocou o prato

Plural Caleb azali nani?{ quem é caleb }

Mwana na biso { Nosso filho(a) Pona nini osali boye ? { porque fizeste isso}

Mwna na bino {vosso filho(a)}

Mwana na bango{ filho deles }

Edição-TEX Página 10
Edição-TEX

3.2 Exercicios
Estamos a altura de mostrar oque aprendemos ao longo deste Tema.

1 .Leia atentamente as frases e sublinha os pronomes pessoais .

a) Mwana na yo afingi ngai. –Seu filho ofendeu-me.

b) biso tozali mayele. ---Nós somos inteligentes .

c) bango bayebi te.---- Eles não sabem .

d) kobanga te ,ezali ya yo. ---- não tenha medo , é teu.

2.Leia atentamente as frases e sublinha os pronomes demonstrativos.

a) tomataki na motuka wana .---- subimos naquele carro

b) tala mwana oyo.----- olha essa criança(filho(a)

c) tikala malamu bolingo na ngai.-----fique bem meu amor.

3.leia as frases a baixo e responda as seguintes perguntas .


a) como diria o joao em lingala

> Meu filho,te amo = ……………………………………………………………..

>onde colocou o pão? = …………………………………………………………………….

> amamos vocês =……………………………………………………………………

>somos inteligentes .=………………………………………………………………

Obrigado por ter lido e respondido com exatidão . bom progresso!


Agora estás preparado para o tema 4 do manual.

Edição-TEX Página 11
Edição-TEX

4 . verbos

Como sabemos ,Verbos são palavras de uma classe gramatical que indica
acçao, movimento,estado ou fenomeno.
Com esta afirmaçao concluimos que, os verbos permitem nos criar frases .
Em lingala, não é diferente.
Mas antes de Tudo, vamos aprender algumas regras de conjugaçao em
Lingala

Regra 1. Verbo no infinito


Verbo no infinito e todo verbo que ainda não esta conjugado e em Lingala
oque torna o verbo no infinito e a silaba ko

Exemplo

Koloba >falar

Kolia>comer

Kozala>estar

Kobenga>chamar

Kobeta>bater

Obs quando começares a conjugar o verbo, elimina o prefixo ko e substitue


pelo prefixo da conjugaçao que vais ver a seguir.

Edição-TEX Página 12
Edição-TEX

Regra 2. Prefixo e sufixo na conjugação


Quando fores conjugar qualquer verbo em lingala, saiba que cada pronome
tem o seu prefixo:

Ngai….. na
Yo……….. o
Ye………. .a
Biso……..to
Bino……..bo
Bango……ba

Para conjugar qualquer verbo no presente e pretérito, Elimine a sílaba KO


A seguir , adicione o prefixo do pronome mecionado e no fim adicionar o
sufixo KA caso for no presente e KI se for no passado ( pretérito)

Ex : verbo “kosala “

Presente: Ngai Nasalaka > Kosala= Na+ sala+ ka


Pretérito : Ngai Nasalaki > Kosala = Na + sala + ki

Isso vale quais para todos os verbos


Excepto o verbo (kozala)
Por ser o único verbo irregular em lingala, tem uma regra diferente, que
mostra que o verbo está no presente.

Envez de terminar com (KA) o verbo termina com ( LI) no presente e


( KI) no passado (pretérito)

Exemplo. Forma completa.


Ngai nazali - eu sou/ eu estou.
Yo ozali - tu és / tu estás.

Para conjugar qualquer verbo no futuro coloca- se primeiro pronome


pessoal + radical inicial de cada pronome pessoal e no fim mantem o verbo
na sua forma do infinito.
EX: Verbo no infinito Kolya
Ngai Nakolya = Na+kolya

Edição-TEX Página 13
Edição-TEX

4.1 Verbos { SER, TER, ESTAR} ” KOZALA”

Conjugação nos tres tempos : Presente, pretérito e futuro

O verbo kozala significa estar, ser e ter. Ao conjugar esses verbo deve se
levar em conta o contexto

Presente pretérito
Eu sou – Ngai Nazali Eu Estava Ngai Nazalaki

Tu és Yo ozali Tu estavas Yo Ozalaki

Ele,ela é Ye azali Ele,ela estava Ye Azalaki


Nós somos Bisó tozali Nós estavamos Bisó Tozalaki
Vós sois Binó bozali
Vós Estavas Binó Bozalaki
Eles, elas São Bango bazali .
Eles ,El estavam Bango Bazalaki

futuro
Eu serei Ngai Nakozala

Tu serás Yo Okozala

Ele, ela será Ye Akozala

Nós Seremos Bisó Tokozala

Vós sereis Binó Bokozala

Eles, eles serão Bango BaTokozala

Edição-TEX Página 14
Edição-TEX

4.2 verbos { Jogar, Bater,contar}


Como vimos nos Três verbos anterior ,
Esses três tambem tem a mesma conjugação em Lingala
Chamamo-as de Verbe ‘’Kobeta’’.

Conjugação nos três tempos (modo indicativo) .

Presente Preterito perfeito Futuro

Ngai… nabetaka Ngai…. Nabetaki Ngai …… Nakobeta

Yo…. obetaka Yo …..obetaki Yo …….. okobeta

Ye…. abetaka Ye …..abetaki Ye ……..akobeta

Biso ….tobetaka Biso ….tobetaki Biso ….Tokobeta

Bino….. bobetaka Bino….. bobetaki Bino…. bokobeta

Bango… babetaka Bango ..babetaki Bango….. bakobeta

Edição-TEX Página 15
Edição-TEX

4.3 entenda melhor

Os três verbos citados na página anterior , torna-se apenas um verbo


Em lingala . Mas talvez surge uma pergunta .

Como saber o sentido da frase , já que a palavra ” Kobeta” Se refere a muitos


verbos em portugues ?

Isso mesmo!
Mas antes de tudo, vamos ver algumas frases onde usamos o verbo
KOBETA , e obseva oque torna o sentido da frase evidente.

Ex: Nakobeta bale…..{vou jogar a bola}


Nakobeta Yo …..{ Vou te bater}
Mama, Beta lisolo..{ Mãe, conta uma historia }

Nota que o significado da palavra Kobeta dentro dessas frases , dependeu


muito do contexto.

Entenda ;

Nakobeta Bele { Nakobeta: conjugação da primeira pessoa do sigular no


“futuro”} bale = bola . logo da pra perceber que trata-se de jogo.

Leia a frase atentamente e vê quê palavra está antes e depois do verbo ,


So assim iras perceber de que a frase se trata.

Edição-TEX Página 16
Edição-TEX

4.4 Verbo “ Amar, gostar ,e Querer” {KOLINGA}

Esses três verbos tem a mesma conjugação Em lingala .

conjugação no modo indicativo


Presente Preterito perfeito Futuro

Ngai ….Nalingaka Ngai ….Nalingaki Ngai ….Nakolinga

Yo … olingaka Yo …. . olingaki Yo …. . okolinga

Ye …alingaka Ye ……alingaki Ye ……akolinga

Biso …… Tolingaka Biso ….tolingaki Biso ….tokolinga

Bino ….. Bolingaka Bino …… bolingaki Bino …… bokolinga

Bango……balingaka Bango … balingaki Bango … bakolinga

Ex
Nalingaka yo mingi { Eu amo-te muito
Olingaka mosala na yo ? { você gosta do seu trabalho?}
Nalingaka kozala kitoko{ Quero ser bonito, ou gosto de ser linda
Tolingaki kobeta Bele { Queriamos jogar a bola
Bakolinga biso mingi { vão amar-nos muito
Nalingaka elamba na ngai mingi {Gosto muito do meu
vestuário}

Conjugamos esses verbos como demostração


de como conjugar os verbos em Lingala . ate aqui já temos a
certeza de que consegues conjugar quaisquer verbo em
lingala , seguindo apenas as regras mecionasdas a cima .
Num futuro breve , iremos disponibilizar a Manual de
Verbos em Lingala .

Veja alguns verbos mais populares em lingala .

Edição-TEX Página 17
Edição-TEX

4.5 verbos comuns

KOFINGA……………ofender KOZIKA …………… Queimar


KOPESA……………Entregar KOZOKISA……………Aleijar
KOPAMBOLA……………abençoar KOZIPA……………Tapar
KOBANDA ……………iniciar KOZWA……………Receber
KOBUNDA ……………Lutar KOKUFA……………Morrer
KOKENDE ……………Ir KOFANDA……………sentar, viver
KOYIBA…………… Roubar KOTELEMA……………Levantar
KOSUMBA……………Defecar KOTOSA……………obedecer
KOPAMELA ……………Ralhar KOTUNGISA……… incomodar
KOPUMBWA………….Voar KOSEKA…………… Rir
KOWUMELA ……………Demorar KOPANGUSA………… limpar
KOSOMBA ……………comprar KOLUKA…………… procurar
KOTUNA …………… Perguntar KOMINANOLA …………divertir
KOSOKOLA ……………Banhar KOLAMUKA ……………Acordar
KOYINA …………… odear KOKUNDA …………… Interrar
KOKABOLA …………… dividir ,ou separar KOKENGELA ……………Vigiar
KOKAKOLA ……………descontar KOKOBA………… continuar
KOKABWANA …………separar KOBENGA…………… chamar
KOYEMBA ……………cantar KOSAKANA …………….brincar
KOTEYA ……………ensinar,pregar KOMEMA ……………Levar
KOLINGA ………Amar, gostar, querer KOTONGA ……………Construir
KOZALA……………ser,estar, ter KOTATOLA ………Proclamar
KOBOMBA………….Guardar KOZELA …………… Esperar
KOBOTOLA ………receber KOSOLOLA ……………conversar
KOBAMBA ……………colar KOSUNGA ……………ajudar
KOBOMA ……………Matar KONINGISA ……………Mexer
KOBIMA ……………sair KOSAMBISA ……………Julgar
KONDIMA ……………aceitar KOZIKA …………… Queimar
KOSUBA …………… urinar KOZOKISA……………Aleijar
KOZANGA…………… faltar KOZIPA……………Tapar
KOFANDA……………Viver KOZWA……………Receber
KOTELEMA……………Levantar KOKUFA……………Morrer
KOTOSA……………obedecer KOKUNDA …………… Interrar
KOTUNGISA…………… incomodar KOKENGELA ……………Vigiar
KOSEKA…………… Rir KOKOBA…………… continuar
KOPANGUSA…………… limpar KOBENGA…………… chamar
KOLUKA…………… procurar
KOMINANOLA ……………divertir
KOLAMUKA ……………Acordar

Parabéns
Acho que estás preparado para um desafio.

Edição-TEX Página 18
Edição-TEX

4.6 Exercicios

Os exercicios irá ajuda-lo a descubrir o seu pontêncial


E ver se estás familiarizado com matéria .

Leia atentamente e responda com clareza.

1. Qual é a sílaba que torna o verbo no Infinito em lingala ?

R…………………………………………………………………………

2. Quantos verbos irregulares existem em lingala?


R……………………………………………………………………….

3. Qual é a regra da conjugação do presente e pretérito {Lingala}.


R…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………

4. Quais são os prefixos e sufixos da conjugação que aprendeste?

R…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………..

5. Oque significa a palavra KOZALA ?


R………………………………………………………………………………………….

Edição-TEX Página 19
Edição-TEX

Conjugue os seguintes verbos no tempo presente


continua .

1. Kozala 2. Kosala

2. Kopesa 4. Koluka

De acordo com oque já aprendeu ate aqui Já dá pra traduzir algumas


frases .
Por favor , Leia atentamente as palavras
E ve o seu significado em portugues na lista dos
verbos mecionados acima.

Edição-TEX Página 20
Edição-TEX

5 .ADVERBIOS

Advérbio é a classe gramatical das palavras que modifica um verbo, um adjetivo


ou um outro advérbio.

Em lingala não faz diferença. Aqui está alguns Adverbios.

Adverbio
De Lugar
De Tempo
De Modo
De dúvida
De Intensidade

5.1 Adverbio de Lugar

Aqui.. Cá ……………awa
Ali..aí, lá, acolá…… Kuna
Atrás………………. sima
Perto…………….. pembeni
Abaixo……………Nase
acima,……………..likolo
dentro………………nakati
fora, ……………….libanda
adiante……………liboso
à esquerda,………Mopanzi ya mwasi
à direita, ………...mopanzi ya mobali

Edição-TEX Página 21
Edição-TEX

Ex: nakendaki kuna ……………………….Eu fui lá { aí, ali}


Okomata likolo …………………………Vais subir em cima
Baloká na mopanzi ya mwasi……….. vira ao lado esquerdo
Bima libanda …………………………….vem pra fora ou sai dentro
Kita Nase…………………………………. Desce em baixo
Tambola liboso ……………………….. ande a frente
Tokomi pembeni………………………… chegamos perto
Tala na sima ………………………….. olhe atrás
Azali nakati ……………………………. Ele está dentro

5.2 Adverbios de Tempo


.

Dá noção temporal, período de tempo, aos verbos.


Alguns advérbios de tempo são:

agora ……………..sikoyo
Nota que os Dois tempos
Antes”……………. Liboso Têm o mesmo nome
Depois…………. Sima Veja alguns exemplos
Hoje”…………….. Lelo
Nakokende lobi....Irei amanhã
Ontem”………….. Lobi Nakendaki lobi…Fui ontem
Amanhã………… Lobi
Depois da manhã………Sima ya Lobi A conjugação do verbo faz vc
perceber
Sempre………….. Mbala na mbala
De que tempo se trata
Cedo” ……………. Tongotongo ou Avan
Tarde”………….... Pokwa ou retar

Obs : Por causa dessas controvercias que existe em lingala


Por isso a maioria dos falente tem emprestado palavras em Frances .
Portanto não fique surpreendido quando veres uma palavra em frances
ao longo do seu curso, pois será para a sua maior compreensão .

A palavra a frente e antes pode se traduzir ; Liboso


A palavra Tarde , pode ser ; Pokwa ou Retar

Retar é atraso
Pokwa é o periodo

Edição-TEX Página 22
Edição-TEX

Ex : liboso ya kolya, tosambela >>antes de comer ,Oremos.


Tokoyemba sima >>>>>>>> Vamos cantar depois
Mama akendaki Lobi>>>>>>>Mãe foi ontem
Nakoya na tongotongo>>>>> virei as madrugadas
Lobi okomaki Retar>>>>>>>> ontem chegou tarde ou { atrasado}
Mbala na mbala natalaka yo,,>>> sempre olho em você,,
Nakendaki bilanga Lobi >>>>> Fui a lavra ontem

5.3 Adverbios de Modo


Adverbios de Modo: Ajuda a especificar a maneira como a ação dos verbos foi
feita.

Veja alguns
Bem, Bom”……….. Malamu
mal, Mau”………….Mabe
Pior………………. Mabe makasi
devagar………….Malembe
Rápido…………. Mbangu

Ex: Nazali malamu …………… Estou bem


Bino boza Mabe ……….. Vocês são Maus
Totambola Malembe…….. Andemos Devagar
Tambola mbangu …….. ande rápido

Edição-TEX Página 23
Edição-TEX

5.4 Adverbios de dúvidas


Os advérbios de dúvida ou hesitação são aqueles que indicam incerteza ou
hesitação nas frases. Exemplos:

possivelmente,
talvez,
provavelmente, Ekoki
kozala
porventura, >>>> Soki
aparentemente> Emonani ete,

Ex:
Ekoki kozala ete,ayibaki soso…….possivelmente , roubou a galinha
Soki esalemaki ndenge nalingaki,. Porventura acontecesse como eu queria,
Emonani ete, alingaka ye muito………..Aparentemente, ele a ama muito.

5.5 Adverbios de Intensidade

Advérbios de intensidade: são para intensificar o sentido dos


verbos, adjetivos ou advérbios a que se ligam .
Veja alguns

Muito, Muita……… ….Ebele ou Mingi


Pouco…………………Moke
Bastante…………….
Tanto………………… Bebo
Mais ,adicionar,aumentar….kobakisa
Menos, Tirar………………….kolongola

Ex :
Ebele ya bato bayaki na ndako lobi> Muitas pessoas vieram em casa ontem
Moke moke natikaki komela ………Pouco a pouco deixava de beber
Bakisá lisusu Loso……………………….. aumente mais Arroz
Longolá lisango na motó ….. tire o milho no fogo
Biloko ekozala Bebo……… Haverá bastante comida

Edição-TEX Página 24
Edição-TEX

5.6 Exercicios

Leia atentamente e responde com certeza !

Nazalaki na mbula 11 tango papa na ngai akufaki


Ezalaki pasi penza .nakomaki mawamawa
Nalembaki penza. Kasi Nzambe na ngai asungaki ngai
Bandeko na ngai, bayaki awa kotala ngai .
Basombelaki ngai ebele ya biloko.
NA ntongotongo bamemaki ngai na Luanda epai ya
Tata mwasi, pe tolalaki kuna .

1. Descreva os adverbios mecionados no texto .


R………………………………………………………………..

descreve dois adverbios de lugar e dois de Dúvida .

R………………………………………………………………………

2. Descreve um adverbio de intecidade mecionado no


texto
R…………………………………………………………………………….

Edição-TEX Página 25
Edição-TEX

6.Dias de semana e mese do ano


Como sabemos, A semana é um período correspondente a um grupo
de sete (7) dias que é o tempo de duração.

Em lingala , a meioria dos falentes , usam o frances em vez de


Lingala ao mecionar os dias de semana, por causa de simplicidade .

Por exemplo:
Segunda feira ……..-Lendi
Terça Feira-…………Mardi
Quarta Feira-………..Mecredi
Quinta Feira-………..Jedi
Sexta Feira-………….Vandredi
Sábado-……………….Samedi
Domingo-…………….Dimache

Veja Agora em lingala

1.Mokolo ya Lomingo………….Domingo
2.Mokolo ya yambo ……………segunda
3.Mokolo ya mibale…………….terça
4.Mokolo ya misato………………..Quarta
5.Mokolo ya minei……………………Quinta
6.mokolo ya mitano…………………..Sexta
7.mokolo ya Mposo (sabata)……. Sábado

Ex: Nakendaki mokolo ya Yambo………………….fui na segunda-fera


Na mokolo ya Mposo tokozala kuna …….no sábado estaremos aí.
Nakopesa yo na mokolo ya Lomingo ......Darei-te no domingo.

Continue com essa força Parabens .!!

Edição-TEX Página 26
Edição-TEX

6.1 Meses do ano

Como sabemos Um ano possuí 12 meses


Ano= Mobu

Janeiro, …………….Sanzá ya Liboso


Fevereiro,…………… Sanzá ya mibale
Março,………………… Sanzá ya misató
Abril,………………… Sanzá ya minei
Maio,………………… Sanzá ya mitano
Junho, ………………. Sanzá ya motobá
Julho,………………… Sanzá ya sambo
Agosto,……………… Sanzá ya Mwambe
Setembro,……………. Sanzá ya Libwa
Outubro,…………….. Sanzá ya zómi
Novembro …………. Sanzá ya zomi na moko
Dezembro…………… Sanzá ya zomi na mibelé

Não esqueça que a maioria dos falantes da lingua lingala


Empreestam palavras em frances . veja como é em francês

Mois Mês
2. Janvier …. Janeiro
3. Février ……Fevereiro
4. Mars …….. Março
5. Avril ……….Abril
6. Mai ………. Maio
7. Juin ……… Junho
8. Juillet …… Julho
9. Août ……. Agosto
10. Septembre … Setembro
11. Octobre ……..Outubro
12. Novembre ……Novembro
13. Décembre …….Dezembro

Edição-TEX Página 27
Edição-TEX

Ex: Nabotamá mokolo ya lomingo, sanzá ya minei


Ya mobu “Nkoto moko nkama libwa na ntuku libwa na minei”(1994)
“ Nascido Domingo mês de Abril do ano 1994.”

Nakendaki kotala papa na Mobu “Nkoto mibele na mitano na sanzá ya


Mibale , mokolo ya sabata
“Fui visitar o pai em 2005 , mês de feverreiro no Sábado

Na Sanzá ya Sambo , nakoya kuna


“No mês de Julho Virei ai.”

Por isso, quando se refere Numeros em Lingala,a maioria dos falantes


da língua , Preferem usar termos de francês doque o proprio Lingala,
por causa de muitas voltas que o lingala dá .

Edição-TEX Página 28
Edição-TEX

7.NÚMERS
EMBORA MUITOS PREFEREM USAR FRANCÊS QUANDO A QUESTAO É NUMERAÇÃO,
MAS AQUI VAMOS APRENDER OQUE DIZ O LINGALA ORGINAL

20 = Tuku mibale )
21 = Tuku mibale na moko
0= Libungutulu 22 = Tuku mibale na mibale
1 = Moko 23 = Tuku mibale na misato
2 = Mibale 24 = Tuku mibale na mineyi
3 = Misato 25 = Tuku mibale na mitano
26 = Tuku mibale na motoba
4 = Minei
27 = Tuku mibale na sambo
5 = Mitano
28 = Tuku mibale na mwambe
6 = Motoba 29 = Tuku mibale na libwa
7 = Sambo
8 = Mwambe 30 = Tuku misato
9 = Libwa 40 = Tuku mineyi
10 = Zomi 50 = Tuku mitano
60 = Tuku motoba
70 = Tuku sambo
11 = Zomi na moko 80 = Tuku mwambe
12 = Zomi na mibale 90 = Tuku libwa
13 = Zomi na misato 100 = Nkama
14 = Zomi na mineyi 200 = Nkama mibale
15 = Zomi na mitano 300 = Nkama misato
400 = Nkama mineyi
16 = Zomi na motoba
500 = Nkama mitano
17 = Zomi na sambo 600 = Nkama motoba
18 = Zomi na mwambe 700 = Nkama sambo
19 = Zomi na libwa 800 = Nkama mwambe
. 900 = Nkama libwa

Edição-TEX Página 29
Edição-TEX

África e o seu pontencal , cultural , linguística e beleza .

Nzambe azalisaki biloko nyonso,


Yango wana , Biso nyonso tozali bana ya papa moko .
Kombo na ye Yehova . Azali Nzamba ya nguya mpe boboto

Traduza o texto

Com isso,deu para finalizar o nosso Tema . agora vamos ao tema mais
importante do manual ,pois Consigo ver o seu pontencial ate aqui .

Edição-TEX Página 30
Edição-TEX

8. APRESENTAÇÕES

Como em todas as linguas , a apresentação é muito importante


Pois é por meio desse conseguimos fazer novas relações e amizades
Mas antes de tudo , começa com Saudações .
Preste atenção nesse Tema . Garanto-te que terás capacidade de falar
Logo que terminar .

8.1 Saudações primária


Em lingala apenas Uma palavra já é suficiente para saudar em todos os
períodos.

“MBOTE”
Essa palavra pode se aplicar nos tres períodos
Manhã
Tarde
E Noite .

Mas se quizer ser mais especifico , falamos o seguinte;

Tongo malamu ……….bom dia


Pokwa malamu………boa tarde
Buto malamu ………boa noite

Obs. As vezes já ouviu alguem que fala lingala saudar dizendo Bonjour ou
bonsuar.O frances tem alguns termos simplis e fáceis de usar no dia a dia
Por isso muitos falantes de lingala preferem usar alguns desses termos .

Edição-TEX Página 31
Edição-TEX

8.2 Saudações segundária


Boni? ………………… É como ?

Ndenge nini ? ……………… Como estas ?

Ozali malamu?.............. Estas bem?

Bozali malamu?...............Estão bem ?

Ndenge nini Libota ?......... Como está a familia ?

Respostas

Malamu , bongo Yo?……………. bem e você?


Ngai pe Nazali malamu…………. Eu tambem estou bem.

Tozali malamu. bongo bino?……..Estamos bem. e voces?


Biso pe tozali malamu………………Nós tambem estamos bem.
Libota ezali malamu………………… a familia está bem.

Edição-TEX Página 32
Edição-TEX

8.3 Despedidas

Nasepeli kosolola na yo ……….. Gostei de conversar comtigo


Nasepeli komona yo lisusu……..Gostei de ve-lo ou ve-la novamente
Tokokutana mbala sima …….Nos veremos depois
Tokomonana………………………Adeus
Nakei………………………………………Fui
Tikala malamu…………………………Fique bem
Tokomonana Lobi…………………………Nos vemos amanhã.

Edição-TEX Página 33
Edição-TEX

8.4 Apresentações Modelos

Abraão
Kombo na ngai Abraão… Chamo-me Abraão
Nafandaka na Caxito… Moro em caxito
Nazali na mbula Ntuku mibele na Sambo(27)
Tenho 27 anos de idade

Nazali Motatoli ya Yehova …sou Testemunha de Jeová


Nazali Mwana kelasi … Sou estudante
Nafandaka Ngai moko… Moro sozinho
Nasepelaka koyemba mingi…Gosto muito de cantar.

Edição-TEX Página 34
Edição-TEX

Susana
Kombo na ngai Susana
Meu nome é Susana

Nabotamá na Luanda
Nasci em Luanda

Nafandaka na Caxito elongo na Yaya na ngai.


Vivo em caxito com minha irmã

Nakokisi mbula 26 na sanza oyo


Completei 26 anos nesse mês

Nazali muana kelasi na Eteyelo kamamuenho


Sou estudante na escola do kimamuenho

Nasepelaka kotanga Kuna


Gosto de estudar lá

Nakomá moteyi
Tornei-me professora

Nazali na baninga mibale


Tenho duas amigas

Natosaka mibeko ya nzambe


Obedeço as leis de Deus

Caleb
Edição-TEX Página 35
Edição-TEX

Kombo na ngai Caleb


Sou Caleb

Nautaki na Mbanza congo


Vim de mbanza congo

Nayaki kotambola
Vim Passeiar

Nasepelaka kolya Mosuni


Gosto de comer Carne

Nazali Monzemba
Sou solteiro

Nazali na bana Te
Não tenho filhos

Mama na ngai azali kitoko


Minha mãe é linda

Yaya na ngai Abraão Azali malamu


Meu irmão Abraao está bem “ou ( é Bom)

Bongo yo?
E você?

Edição-TEX Página 36
Edição-TEX

Dania

Mbote na Bino
Saúdo a todos

Ngai Dania
Eu sou a Dania

Nazali na mbula 24
Tenho 15 anos de idade

Nafandaka na Caxito
Moro em luanda

Nayebi koloba Portugais


Sei falar portugues

Natangaka na Puniv
Estudo no PUNIV

Ba leki na ngai bazali malamu .


OS meus irmaos estão bem

Edição-TEX Página 37
Edição-TEX

Perguntas comuns no primeiro contacto

Kombo na yo nani? …. Qual é o seu nome ?


Ozali na mbula boni?….Quantos anos tens?
Ofandaka wapi?…………………Onde moras ?
Osalaka nini? ……………………….Oque fazes?
O balá to ozali Monzemba?….Es casado(a ou Solteiro(a?
Osambelaka na lingomba nini?….Qual é a sua religião?
Otangaka wapi?………………………..Onde estudas ?
Osepelaka kolya nini?…………………Oque gostas de comer?
Baboti na yo bafandaka wapi?…..Onde mora seus pais?
Osepelaka komela nini?………………Oque gosta de bebe?

Oyebi koloba minoko boni….quantos idiomas falas


Osalaka nini ………………Oque você faz?
Ozali na mbongo ……..Tens dinheiro ?
Okozonga mokolo nini …….Quando iras voltar ?
Ozali na baleki boni………..Quantos irmaos você tem ?
Osilisa kelasi mobu nini …….Terminou os estudos que Ano?
Oyebi kolamba ……………………Sabes cozinhar ?
Oyebi kobeta bale………………..sabes jogar Bola

Obrigado

Edição-TEX Página 38
Edição-TEX

Palavras Comuns

Nafandaka……… Moro, vivo


Natambolaka….Ando
Nauti………………Vim
Nasepelaka…… gosto
Nakokisi……….Completei
Nazali………….Tenho
Kombo……….Nome
Mosuni……..Carne
Bana ………..Filhos, filhas
Te………………Não
Monzemba….Solteiro(a
Akufá…………..falecido ou Já faleceu.
Naino te …….Ainda não
Yaya …………..Irmão, Irmã ( mais velho, mais velha)
Kelasi………..escola
Moko………..Um
Koyemba…..Cantar
Mibale………..Dois ou Duas
Mbula………….,…Ano e Chuva
Mobu………………Ano
Ntuku mibale …….20
Sambo……………….7
Mwana………………Filho ou filha
Mbongo …………….dinheiro
Mingi…………………Muito
Yeova ………………Jeová.

Edição-TEX Página 39
Edição-TEX

8.5 Exercicios
Algumas palavras que aparecer aqui que não foi abordado nesse tema,
por favor verfique nas aulas anteriores .

Traduza as seguintes frases

1. Ndenge nini? ……………………………………………….


2. Ozali malamu ?...............................................
3. Nazali kobela ………………………………………………
4. Nasepeli komona yo ……………………………………..
5. Mbote na yo………………………………………………….
6. Nakei ……………………………………………………………
7. tokomonana ……………………………………………………
8. Tikala malamu ……………………………………………….
9. Tongo malamu……………………………………………….
10. Butu malamu ……………………………………………
11. Pokwa malamu ………………………………………..

Edição-TEX Página 40
Edição-TEX

Como diria a Rita em Lingala?


1. Bom dia Dania. Como estas ?

R……………………………………………………………………….

2. Estou bem e você?

R………………………………………………………………………..

3. A minha familia está boa.

R…………………………………………………………………………

4. Gostei de conversar com você .

R…………………………………………………………………………

5. Nos vemos amanhã.

R………………………………………………………………………….

Muito obrigado por ter colaborado ate aqui.


Esperamos que conclua o seu curso básico
Agora vamos para as Conversações do dia a dia .

Edição-TEX Página 41
Edição-TEX

9 . CONVERSAÇÕES

No nosso dia a dia participamos em muitas conversas de várias


categorias
Em casa, no mercado , hospital, na escola, na Igreja
No trabalho em fim .

Nesse temas vamos tentar imaginar algumas senas


Em muitas árias . preste atenção em cada sena .

9.1 Em casa

Mãe e filho

M: Mwana na ngai ………………………… Meu filho


F: Mama!......................................... mãe !
M: okokende kelasi te?.......................Não irás a escola ?
F: Nakokende. Tango ezali naino………..Vou .Ainda é sedo
M: Malamu, bongo papa na yo ?.............Está bem e o Teu Pai?
F: Papa abimi mwa moke ………………………pai saiu um pouco
M: akeyi wapi?........................................ foi aonde?
F: Nayebi te Mama………………………………….Não sei mãe
M: Kende koluka ye……………………………….. Vai lhe procurar
F: Wapi mama?..................................... aonde mãe?
M: Epai ya moninga naye……………………… No amigo dele
F: Malamu mama. Nakei…………………………Esta bem Mãe . fui!
M: Kowumela te ……………………………………Não demore
F: Malamu…………………………………………….. Está bem

Edição-TEX Página 42
Edição-TEX

Entre casal

Marido e Esposa

M: Mwasi na ngai, nasepeli komona yo ..Minha esposa gostei de vê-la


E: Matondi mobali na ngai, ngai pe.. Obrigado meu marido, eu tambem
M: Olambi nini lelo?..........................Cozinhou oque hoje ?
E: Nalambi madeso Bebe na ngai……Cozinhei feijão meu bebe
M: Waauuuu Nasepelaka na Madesu mingi.. wauu! Gosto muito de feijão
E: Nayebi yango mobali na ngai …………Eu sei meu marido
M. Mokolo eleki malamu ?....................O dia passou bem ?
E: Éh mobali na ngai, bongo yo ?............Sim meu marido e Você ?
M: Ngai pe Nalekisi malamu ………………..Eu tambem passei bem .
E: Nalingaka yo makasi…………………………Amo muito você.
M: Ngai pe mwasi na ngai . ………………….Eu tambem minha esposa
M: Wapi mwana na biso………………………..onde está o nosso filho
E: Akendaki Na Eglize……………………………Foi a Igreja
M:Mwasi na ngai ozali kitoko makasi… . Minha esposa estás muito linda
E: Matondi , Nalingaka Yo makasi………Obrigado, amo-te muito
M: Matondi , ngai pe lokola ……………..Obrigado , eu tambem
E: Nazokende na Zando ……………………estou indo no mercado
E:Zela ngai Bebe ……………………………..Espere por mim bebe
M: Malamu mwisi na ngai. Mibatela! … está bem minha esposa! Se cuide
E: merci bebe……………………………………obrigado bebe.

Edição-TEX Página 43
Edição-TEX

Palavras e frases comuns do dia a dia no seio familiar .

A familia =Libota

 Papa ……………..Pai
 Mama ……………..Mãe
 Ndeko ……………….Irmão, irmã ( Primo e prima)
 Papa leki……………….Pai pequeno
 Papa Kulutu …………….Pai grande
 Tata mwasi……………..Tia
 Noko ………………………Tio
 Kóko …………………….Avó ou Avô
 Mwana ……………………….Filho(a
 Mobali …………………………….Homem
 Mwasi ……………………………Mulher
 Leki………………………………… irmão mais velho
 Yaya……………………………… irmão Menor

 Kóko ya mobali ayei ………………….Avô veio (avo de homem)


 Ndeko na ngai ya mwasi ……………minha irmã
 Mwasi na ngai ………………………..Minha esposa
 Mwana na ngai ………………………..Minha filha
 Yaya na ngai ya Mobali ………………meu irmão maior ( Mano)
 Yaya na ngai ya mwasi ………………Minha irmã Maior ( Mana)
 Noko na ngai ………......................Meu Tio

 Pesa ngai nimero ya Tata mwasi …… Dê-me o número da Tia


 Papa akei mosala ………………………….Pai foi ao serviço
 Mama alambi ngulo………………………Mãe cozinhou Porco
 Koba kolinga libota …………………………Continua amar a familia
 Nalingaka libota na ngai mingi…………Amo muito a minha familia
 Papa, mama , na bana na bango………Pai, mãe e seus filhos
 Tokozala na Molulu ya Libota …………Estaremos na festa da familia
 Bokutani ya Libota …………………………Encontro da familia .

Edição-TEX Página 44
Edição-TEX

Materias domésticos e outros

Obs: não esqueça que estamos diante de Uma Lingua Atualizada.


Por isso alguns materiais vamos emprestrar na lingua francesa
como os próprios falantes fazem.

 Lutu…………………….Colher
 Balutu………………..Colheres
 Mbeli…………………..Faca
 Bambeli ……………….Facas
 Kiyungulu………………Peneira
 Mbeto …………………..Cama
 Radio …………………..Rádio
 Television …………….Televisão
 Lopete ………………Anel
 Ekotí ………………….chapeu
 Elamba………………..Blusa
 Pantalo……………….Calça
 Sapato…………………Calçado, sapato
 Lipapa…………………Chinela
 Liputa…………………..Pano
 Frigó ………………………Congelador e gileira
 Nzungu…………………….Panela
 Monduki…………………………Armaou pistola
 Epasolá…………………….Manchado
 Kóngo………………………………Enchada
 Licheti………………………………Catana
 Liboka …………………………Pilão
 Mesa…………………………..Mesa
 Kiti …………………………..Cadeira
 Porte…………………………….Porta
 Lininisa , Fenetre…………Janela
 Sani……………………………..Prato

Edição-TEX Página 45
Edição-TEX

 Mofinuku ………………………Tampa
 Ndako …………………………….Casa
 Alimete………………………….Fósforo

Alimentos

 Lisango ………………Milho
 Litungulu………………cebola
 Aí…………………………..Alho
 Loso ………………………arroz
 Madesu ………………….Feijão
 Makayabu ………………..Peixe seco
 Pondu…………………………Kizaka
 Ndunda………………………… Repolho, Couve…
 Manioko ……………………..mandioca
 Mbisi …………………………….Peixe
 Musuni ya Zamba…………… Carne da mata( carne de caça)
 Wandu …………………………. Ervilha
 Mbika…………………………….Moteta
 Fufu ya manyoko……………fuba de bombo
 Fufu ya masangó…………….Fuba de milho
 Mbinzó ……………………..Catato
 Mbalá…………………………..Batata
 Savocá………………………Abacate
 Safu ……………………………Safú
 Ananá………………….Ananas
 Lilala ………………….laranja, Tengerina….
 Likemba ……………………Banana Pão
 Bitabe ……………..,,….Banana de mesa
 Mbila …………………… Dende
 Matembele ………………rama
 Kikedi ……………………..Bombo
 Mukate …………………… Bolinho
 Mafuta …………………..OLeo
 Supu…………………..Molho
 Mungua ……………………Sal
 Tomate …………………Tomate
 Masangá……………… serveja

Edição-TEX Página 46
Edição-TEX

Frases comuns do dia a dia

 Pesa ngai mai…………………………………..Dê-me água


 Tika makelele………………………………….deixa de produzir barulho
 Nabondeli yo ! Yoka naino!............... Por favor! escute ainda
 Yaka kolya………………………………………Venha comer
 Mema mwana wana …………………….Leve aquele filho (filha)
 Tikela biso biloko ya kolya …………Deixa-nos cumida
 Olambi nini ……………………………………Oque cozinhou
 Nalambi loso…………………………………Cozinhei arroz
 Lelo nakozala te ……………………………hoje não estarei
 Nakokende kelasi ………………………….irei a escola
 Nafandaka na Sassa……………………..moro no sassa
 Nalembi koyoka bozoba oyo….Estou cansado de ouvir esse
burrice

Edição-TEX Página 47
Edição-TEX

 Nakofunda yo ………………………Vou queixa-lo


 Nzambe apambola yo………………Que Deus Abençoa-te
 Moninga na ngai ………………………….Meu amigo
 Tokende kotambola ………………………vamos passeiar
 Tokende na Makita ……………………….Vamos a reunião
 Nakokende na makita ……………………Irei a reunião
 Soki osilisi koLoba, …………………………..Quando terminar de
Falar,
 Nakozela yo ……………………………… Vou te esperar
 Limbisa ngai …………………………………Perdoa-me
 Nayebaki te ………………………………….Não sabia
 Nakendaki kuna …………………………………… Fui lá
 Nasali mosala monene ……………………….Fiz um grande
trabalho
 Nazali na mokumba monene ………..Tenho grande
responsabildade
 Nakobeta yo……………………………………Vou te bater
 Kobunda te ……………………………………Não lute
 Tika kobeta mwana ……………………Deixe de bater a
criança(filho

Edição-TEX Página 48
Edição-TEX

9.2 Escola

Tircia e josué
T: Mbote Josué ……………………………… Bom dia Josué
J: Mbote Tircia ………………………………Bom dia Tircia
T: ozali malamu?..............................Estás bem?
J: Eh! Nazali malamu , Bongo yo ………Sim! Estou bem e Você?
T: Ngai pe naza Malamu……………………Eu tambem estou bem
J: lobi obimaki noki pona nini? ………...Ontem saiste bem rápido por que ?
T: olukaki ngai?...................................Procuraste-me?
J: Eh! Nalukaki yo, ozalaki wapi?.........Sim! procurei por você.
T: Limbisa ngai, nakendaki Na Zando…..perdoa-me, Fui no mercado
J: kosomba nini ?.................................. Comprar oque ?
T: kosomba Bitabe …………………………….Comprar banana de mesa
J: Malamu. Okoki kopesa ngai Bic?.......Está bem. Podes dar-me uma
Lapiseira?
T: eh! Zwa na saki na Ngai………………Sim! Tire na minha Mochila
J: matondi Tircia ………………………………Obrigado Tircia
T: soki obimi , benga ngai ……………….Quando sair , liga-me
J: malamu……………………………………….. Está bem .

Edição-TEX Página 49
Edição-TEX

Palavras e frases comuns ( escola )

 Tabló ( Frances)…………………………..Quadro
 Lininisa ……………………………….janela
 Bike………………………………………...lapiseira
 Buku Ya ekomeli (cahier) ………caderno
 Moteyi , Molakisi…………………….Professor
 Mokengeli ………………………… segurança, vigia,Guarda
 Buku …………………………………..Livro
 Mokanda ……………………………...Revista
 Leká liboso ,………………………passe afrente
 Bofanda Nye!!.........................Fiquem quietos ( silêncio)
 Fanda malamu……………………..Senta bem
 Tika makelele………………………deixe o barrulho
 Toyemba …………………………….Cantemos
 Kanga monoko …………………….Cale a Boca
 Milakisá…………………………………...Apresenta-te
 Mayebisi ………………………………anuncio
 Tokozala na lisano lelo ………..Vamos ter jogo hoje
 Lisano ya Bale( ndembo)………Joogo de Footbal

Edição-TEX Página 50
Edição-TEX

Exercicios

1.Traduza as seguintes frases em Portugues


Obs :
Nome da pessoa não se traduz.

1. Pedro afingaka…………………………………………………………..
2. Caleb na abraão balyaka…………………………………………….
3. Ngai nasombaka ………………………………………………………..
4. Ye ayibaka …………………………………………………………………
5. Bango bazali mayele…………………………………………………..
6. Toyembela Nzambe…………………………………………………….
7. Teya mwana ………………………………………………………………
8. Nakei na zandu…………………………………………………………..
9. Olyaka nini ?...................................................................
10. Nakofinga yo ……………………………………………………………….
11. Nalingaka yo……………………………………………………………….
12. Tozali awa…………………………………………………………………….
13. Bolali malamu ?.............................................................
14. Nakei kobeta bale…………………………………………………………
15. Biso toyebi te ………………………………………………………………
16. Mosala malamu……………………………………………………….
17. Nazali malamu …………………………………………………………..

Edição-TEX Página 51
Edição-TEX

Responda as seguintes perguntas

1. Como diria o Caleb em lingala

a) Amo você……………………………………………………………………
b) Somos bunito…………………………………………………………….
c) Vamos jogar a bela…………………………………………………….
d) Espera um pouco ………………………………………………………..
e) Quanto custa? ………………………………………………………………
f) Vou ao mercado …………………………………………………………..
g) Fico feliz ………………………………………………………………………
h) Minha mãe é linda ……………………………………………………….

Termine as seguintes frases por favor !!

1. Nakendaki na(……………….)kosomba Lipa

2. Mama pesa ngai(………………….)na futa nyongo.

3. Nakokende na(…………………)Kotanga

Edição-TEX Página 52
Edição-TEX

9.3 Hospital ( Ndako ya bokonó)


Susana E Mila

S: Ya Mila!!...................................................................Mana Mila
M: Susana ezali yo?........................................................Susana é você?
S: Eh yaya ezali ngai . ………………………………………………..Sim mana é sou eu!
M: Oyei kosala nini awa ?.................................................Oque veio fazer ?
S: Nayei kokutana na monganga , bongo yo?.Vim nun encontro com Doctor e
você?
M: Nazali awa banda lobi Na Mwana na ngai…Estou aqui desde onte com meu
filho.
S: Nzambe na ngai!! Pona nini ?........................Meu Deus ! porque?
M: Lobi nzoto na ye elembaki makasi;………………Ontem seu corpo estava muito
mole
M: Monganga asalaki ye Ekzame kasi emonani eloko te……Doctor fez-lhe
axames mas não viu nada.

S: Nzambe na ngai !! ………………………………………… ……..Meu Deus


S: sikoyo balobi nini ?..................................................Agora oque falaram
M: Bakomeli biso mwa bakisi po amela na ndako……Escreveram uma receita
pra tomar em casa

S: Malamu. Namoni miso na ye eza pembe mingi..... Está bem. Pelo visto os
olhos dele está muito branco

S: Soki okomi na ndako, sokola ye na makasa ya savoka…..Quando chegar em


casa
Lhe dá banho de folhas de Abacateiro.

M: matondi mingi Susana………………………………… Muito obrigado susana


S: Bozonga malamu………………………………………… Bom regresso
M: Tikala malamu. …………………………………………Fique bem

Edição-TEX Página 53
Edição-TEX

Palavras e freses comuns ( Hospital)


 Tonga …………………………………………………Seringa,a Gulha, Gulha
 Kisi…………………………………………………………Medicamento
 Mbeto ………………………………………………….Cama
 Monganga ………………………………………………Infirmeiro ou Doctor
 Dokotolo …………………………………………………Doctor
 Nazalii kobela …………………………………………estou doente
 Nazali koyoka nzoto malamu te ………………Estou sentir mal o corpo
 Sala ekzame ……………………………………………..Fça o exame
 Benga monganga ……………………………………….Chame o doctor
 Dokotolo abimi ………………………………………….O doctor saiu
 Bakomeli biso ebele ya basiki ……………Escreveram-nos muitos
medicamentos
 Monganga! mwana na ngai azali penza Maladi…Infirmeira , meu filho
está mesmo doente
 Matondi dokotolo…………………………………Obrigado doctor
 Tokozongisa ye Makila……………………Faremos-lhe uma transfusão de
sangue
 Azali na makila te ……………………………Não tem Sangue
 Akufi ………………………………………………Morreu
 Alali……………………………………………….Dormiu
 A boti…………………………………………..Deu a Luz
 Mwana kitoko!!...................... Filho(a Lindo(a
 Toyei kasala Ekzame …………………Viemos fazer exames
 Libumu ezali koswa makasi…………Libumu Ezali Koswa
 Miso ezali kosala pasi…………………Os olhos estão doer
 Lelo nalali malamu te …………………Hoje não dormi bem
 Melaka mai mingi ………………………Beba sempre muita água

Edição-TEX Página 54
Edição-TEX

Exercicios

Traduza as seguintes frases

1. Limbisa ngai Monganga ……………………………………………………………..


2. Nazali kobela ……………………………………………………………………………
3. Mwana na ngai Azali malamu te ………………………………………………..
4. Libumo ezali koswa ……………………………………………………………………..
5. Motó na ngai ezali Koswa ………………………………………………………………
6. Pesa Ye bakisi ………………………………………………………………………….
7. Nakomela yango nyonso…………………………………………………………………

Como a Mimi diria em lingala

1. Estou doente ……………………………………………………………………….


2. Preciso de Medico …………………………………………………………………….
3. Vou a hospital ………………………………………………………………………….
4. Ele morreu …………………………………………………………………………….
5. Salve a minha vida doctor ……………………………………………………..

Edição-TEX Página 55
Edição-TEX

9.4 Mercado

Artur e Vendedor

A: Mbote na bino ! …………………………………Boa tarde a todos


V: Mbote !!................................................Boa tarde
A: Nayei kosomba Mbisi……………………….. Vim comprar peixe
V: olingi mbisi ya Combien……………………..quer peixe de quanto
A: Nalingi mbisi ya 500kz……………………. Quero peixe de 500kz ( levar en conta a
moeda local)
V: malamu. KaKa Mbisi ?..................... está bem . Só o peixe ?
A: Pesa pe Litungulo ya 100kz pe Tomate….Dá tambem sebola de 100kz e
tomate
V: Kobosana eloko te ……………………………….Não esqueça nada!
A: Pesa lisusu AÍ na kilo moko ya fufu ……Da mais Alho e um kilo de fuba
V: fufu ya manioko to ya Masango?.............Fuba de mandioka ou de Milho?
A: Pesa ya Manioko. ………………………………….Dá de mandioka
V: Omoni ndenge olingaki kobosana?.........Viu como ia esquecer ?
A: Ya solo…………………………………… ………….. É verdade
A: Nyonso Epesi talo boni?......................... Tudo Deu quanto
V: Nyonso epesi 1000kz ……………………………..Tudo deu 1000kz
A: Malamu . Yango oyo mbongo……………….Está bem . Aqui está o dinheiro
V: merci, Zonga mbala na mbala……………………. Obrigado. Volte sempre

Edição-TEX Página 56
Edição-TEX

Palavras e frases comuns no Mercado

 Defisa……………………Faz kilapi, dívida


 Pesa ………………………dá
 Somba……………………compra
 Loba ………………………..fala
 Tanga mbongo …….conte o dinheiro
 Olingi nini …………………oque queres
 Napesa yo nini ……………vou te dar oque
 Kitisa mwa moke ………….Baixe um pouco
 Salisa ngai …………………ajuda-me
 Nabondeli yo ……………por favor
 Pesa ngai ………….. DÊ-me
 Napesaki yo ………………Eu te dei
 Limbisa ngai…………………..Me perdoe
 Nasepeli na oyo wana……..gostei aquele ai
 Nakomema oyo…………………vou levar esse
 Lipapa oyo combien………………..essa chinela é quanto
 Sapato oyo ya koteka!............esse sapato é de vender
 Mafuta ya Kopakola………………Cleme
 Mafuta ya mbila …………………..Oleo de palmeira
 Madesu ya mai…………………….Feijão fresco
 Makayabu ………………………..Peixe seco
 Sango ya malamu……….boas noticias
 Nguba etonda……………………..Ginguba cheia
 Manioko ya sukali…………….. Mandioca doce
 Manioko ya bololo. ………………. Mandioca amarga

Edição-TEX Página 57
Edição-TEX

Exercicio

Traduza as seguintes frazes

1. Nayei kosomba ………………………………


2. Nalingi Madesu na Makayabu………………………………………
3. Napesi yo mbongo kala te …………………………………………….
4. Lakisangá mosusu…………………………………………………….
5. Oyo eza kitoko !...............................................................
6. Matondi mingi………………………………………………………………..

Oque o samuel quer dizer com isso!!

1. Natambolaki mingi na zandu………………………………………………..


2. Nalingi oyo te …………………………………………………………………..
3. Defisá ngai , nabondeli yo!!..............................................
4. Pesa ngai Mbongo…………………………………………………………………
5. Tekela ngai Masango…………………………………………………………….
6. Okosomba Te!!........................................................................
7. Oyo te ……………………………………………………………..

Edição-TEX Página 58
Edição-TEX

9.5 Igreja
Beto e Pastor

B: Mbote Moteyi (Paster)……………..Boa noite pastor


P: Mbote Mondimi …………………… Boa noite crente
P: Ozali malamu?...........................Estás bem
B: eeh ! nazali malamu;…………………..Sim! estou bem
P: Nasepeli komona yo…………………..Fico feliz ver você.
B: Lelo nalandaki mateya na yo…….. ..Hoje acompanhei sua pregação
P: Ya solo?............................................É verdade ?
B: Eeh! Nasepelaki Mingi …………….….Sim! Gostei muito .
P: Merci Nzambe apambola yo…………Agradeça que Deus te abençõe
B: matondi Paster …………………………………….. Obrigado Pastor
B: pesa libota mbote ……………………………………Saudações a familia
P: Matondi, yo pe kuna …………………………………Obrigado. Ai tambem

Palavras comuns nas igrejas

Nzambe……………Deus Sambelá……………Resa
Molulu…………….Festa , envento
Komikitisa……….Humildade Bondela…………. Ore
Paster……………..Pastor
teya……………Pregue
Mondimi…………Crente
Kopambola………abençoar Tubelá …………… desabafe
Apambola Yo …….Abençoe você
Yesu……………………Jesus Likabo,libonza….. Oferta
Satana……………….Satanas
Zábolo……………….Diabo M Bokundoli……….Revelações
Ndoki………………..Feiticeiro, bruxo
Pite…………………..fornicação Libateli ……………..Proteção
Ekobo………………. Adúltero

Edição-TEX Página 59
Edição-TEX

Exercicio

Traduza as seguintes palavras


1. Nalandaki …………………………..
2. Mateya ………………………………
3. Nzambe……………………………
4. Kopambola ………………………
5. Mondimi …………………………
6. Satana……………………………….
7. Zabolo………………………………….
8. Lisolo……………………………………..

Como diria o João em Lingala

1. Boa tarde irmão ………………………………………………………………


2. Fico feliz de vê-lo……………………………………………………
3. Gostei muito de sua pregação …………………………………
4. Pastor eu gosto muito de voce ………………………………….
5. Que Deus abençoe você…………………………………………….

Edição-TEX Página 60
Edição-TEX

9.6 Na pregação ( Mosala ya kosakola)

Primeiro contacto (bokutani ya liboso)


João e Morador
J: kokoko……………………………………Com lincensa (Bater a porta)
M: Nani?.........................................................Quêm?
J: Ngai João……………………………… sou joão
M: Mbote!.......................................................Bom dia!
J: Mbote! Kombo na ngai João, bongo yo? -Bom dia ! Meu nome é João e você?
M: Ngai Andre ………………………………………………..Eu sou Andre
J: nasepeli na kombo na yo Andre……………………Gostei do seu nome Andre
M: Merci ………………………………………………………. Obrigado
J: Nazali motatoli ya Yeova ………………………………Sou Testemunha de Jeova
J: Nakoki kotuna yo mwa motuna…………………Poso lhe fazer uma pergunta ?
M: Eeh! Okoki kotuna!...........................................Sim ! Pode perguntar
J: oyebi kombo ya Nzambe?,……………………………….. Conhece o nome de Deus
M: Sim! Kombo na ye Yesu! ……………………………. Sim! Seu nome é Jesus !
J: Matondi mingi pona eyano ………………………………… obrigado pela resposta
J: ngai pe nazalaki kokanisa bongo……………………. Eu tambem pensava assim
J: Kasi tala oyo Biblia elobi …………………………………Mas veja oque a biblia diz
J: ondimelaka biblia ?............................................. Acreditas na biblia ?
M: Eeh ! ezali liloba ya Nzambe …………………… ……..Sim! É a palavra de Deus
J: Malamu, tala oyo biblia elobi na “Nzembo 83:18”….Está bem. Veja oque a
biblia diz em Salmos 83:18
J: Elobi boye………………………………………………………….Diz assim,,,
J: oyoki oyo biblia elobi ?.........................................Ouviu oque a biblia diz?
M: Eeh! Elobi ete kombo ya Nzambe ezali Yeova ….. Eeh!! Diz que o nome de
Deus é Jeová
J: Yango mpenza ! Ye nde mozalisi ya biloko nyonso… Isso mesmo! Ele é o
criador de todas as coisas .
M: Bongo yesu azali nani?.....................................E Jesus , quem ele é?
J: Mokolo ya Poso na koya kopesa yo eyano….No sábado Virei lhe dar
resposta
J: Okozala na ndako?.........................................Estarás em casa?
M: Eeh! Nakozela yo ......................................Sim! estarei a espera de você
J: Tikala malamu Andre…………………………Fique bem
M: Kende malamu…………………………………..Vai bem

Edição-TEX Página 61
Edição-TEX

9.7 Salão do reino ( Ndako ya bokonzi)

Ndako ya bokonzi esengeli kozala peto…….. Salão do reino deve ser limpo
Nasepelaka mingi tango nakendaka na Makita…..Fico muito feliz quando
vou as reuinões

Koyembela Yeova epesaka esengo…………Cantar a Jeová tras alegria


Lelo nakopesa biyano na makita………Hoje darei comentários na reunião
Nazali na Lisukulu lelo ……………………………Tenho discurso Hoje
Makita na biso ezalaka na Lomingo ……Nossas Reunões é nos Domingo
Lata malamu liboso ya Yeova ……………………..Vista bem afrente de jeova
Lisukulu na yo ezalaki penza Kitoko……………Seu discurso estavá muito
bom
Matondi mingi ndeko pona lisolo na yo ……Muito obrigado irmão pela
parte
Lelo tokobima na mosala ya Kosakola;………Hoje Sairemos no serviço de
campo
Tika Yeova abatela yo ……………………………… Deixa Jeova te cuidar
Kuluntu na biso azalaka na komikitisa …………Nosso ancião é Humilde
Yeova abatelaka baoyo batosaka ye ………Jeova cuida aqueles que são
obedientes
Ndeko oyo azali mosali ya Misala ;…………Esse irmão é Servo ministerial
Toyembela Yeova ………………………………………..Cantemos a jeova
Linongi ya mosenzela…………………………………..A Sentinela
Matondi ndeko pona eyano na yo ………… Obrigado irmão pela sua
resposta.
Boyei malamu na makita na biso……………… Seja bem-vindos a nossa
reunião
Totelema biso nyonso soki likoki ezali pona koyembela
Yeova…Levantemo-nos a todos se for possível para cantar a Jeova …

Ndeko Pedro akosala libondeli ya liboso… Irmão Pedro irá fazer a oração
inicial
Tokomi na suka ya Likita na biso ………………Chegamos ao fim da nossa
reunião Matondi na bino nyonso ………………………… Muito obrigado a todos
.

Edição-TEX Página 62
Edição-TEX

Livros da biblia

A biblia a palavra de a Deus

 Ebandeli  Masese
 Komima  Mosakoli
 Balevi  Loyembo ya salomo
 Mitángo  Yisaya
 Kolimbola mibeko  Yirimia
 Yosua  Bileli
 Basambisi  Ezekiele
 Ruta  Daniele
 1 Samuel  Hosea
 2 samuel  Yoele
 1 Bakonzi  Amose
 2 Bakonzi  Obadia
 1 tango  Yona
 2 tango  Mika
 Ezera  Nahumu
 Nehemia  Habakuke
 Estere  Sefania
 Yobo  Hagai
 Nzembo  Zekaria
 Malaki

Edição-TEX Página 63
Edição-TEX

10. O corpo Humano

Motó
Cabeça

Maboko
Mãos

Misapi ya maboko
Dedos das mãos

Mabolongo
Makoló
Joelhos
Pernas

Misapi ya makolo
Dedos das pernas

Edição-TEX Página 64
Edição-TEX

12.1 outros membros

 Suki…………..Cabelo
 Miso…………….olhos
 Matoi………….Orelhas
 Zolo………………..Naris
 Monoko……….Boca
 Mino………………Dentes
 Mbebu…………..Lábios
 Lolemo……………….Língua
 Mandefu…………Barbas
 Kingo………………pescoço
 Libumu…………….Barriga
 Mityopo……………Estripas
 Mikuwa…………..Ossos
 Mabele………………Seios
 Tolo…………………Peito
 Motoló……………Umbigo
 Panzi ……………Costela

Edição-TEX Página 65
Edição-TEX

Mudanças do corpo e doenças

 Gravidez……………… zemi
 Operação……………… lipaso
 Transfusão……………. Kozongisa makila
 Dificiente ……………… ebonsono
 Sego……………………… mokufi miso
 Surdo ou surda…………mokufi Matoi
 Mudo ……………………. Baba

DOENÇA

 Doença ……………………… Maladi


 Dor de cabeça………………..Motó koswa
 Dor de dente ………………… Mino Koswa
 Dor de Barriga e Bexiga……Libumu koswa
 Dor de ossos…………………..Mikuya Koswa
 Cabeça aberta ………………..Motá ya kopasoka
 Ferida…………………………….Pota
 Disenteria……………………….Pulupulu
 Fébre……………………………..Fievre

Obs: a maioria das doenças , continua Ter o mesmo


nome.

Edição-TEX Página 66
Edição-TEX

11 ..TEXTOS E HISTÓRIAS

A 5 anos atras eu não sabia Ler nem escrever


bem a língua portuguesa . mas a minha
determinação e persistência ajudou-me chegar
ate aqui.

Os Livros Em portugues ,fizeram grande papel


na minha aprendizagem . Razão pela qual
Recomendo você fazer o mesmo.

Preparamos esses Textos para ajuda-lo na


Leitura . Alguns destes textos foi tirado
Na bíblia .

Edição-TEX Página 67
Edição-TEX

11.1.Historias bíblica

Nzambe asalaki likoló ná mabele


Deus criou os céus e a Terra

Yehova Nzambe azali Mozalisi na biso. Asalá biloko nyonso, oyo


tomonaka ná oyo tomonaka te. Liboso asala biloko oyo tomonaka,
asalaki baanzelu ebele mpenza. Oyebi baanzelu? Ezali bikelamu ya
Yehova oyo bazali lokola ye. Tokoki komona bango te, ndenge kaka
tokoki komona Nzambe te. Anzelu ya liboso oyo Yehova asalaki
akómaki mosungi na ye. Asalisaki Yehova na kosala minzoto,
baplanɛti, mpe biloko mosusu nyonso. Moko ya baplanɛti yango ezali
mabele, esika ya kitoko mpo na bato.
Na nsima, Yehova abongisaki mabele mpo banyama mpe bato
báfanda wana. Asalaki moi mpo engɛngisaka mabele. Asalaki
bangomba, mbu mpe bibale.
Nini esalemaki na nsima? Yehova alobaki: „Nakosala matiti, milona ná
banzete.‟ Bambuma, ndunda, mpe fololo ndenge na ndenge ebandaki
kobima. Na nsima, Yehova asalaki banyama nyonso—oyo
epumbwaka na likoló, oyo efandaka na mai, oyo etambolaka, ná oyo
emibendaka. Asalaki banyama ya mike lokola basimbiliki mpe ya
minene lokola banzoku. Nyama nini olingaka mingi?
Na nsima, Yehova alobaki na anzelu yango ya liboso: “Tósala moto.”
Bato bakokesana na banyama. Bakobanda kosala biloko. Bakobanda
koloba, kosɛka, mpe kosambela. Bakobatela mabele mpe banyama

Edição-TEX Página 68
Edição-TEX

Interprentação

Deus criou os ceus e a Terra

Jeová Deus é o nosso Criador. Ele criou tudo o que existe. Jeová fez
as coisas que a gente vê e as que a gente não vê. Primeiro, ele fez
um montão de anjos. Você sabe o que é um anjo? Um anjo é uma
pessoa que parece com Deus e que mora no céu. Nós não
conseguimos ver os anjos, assim como não conseguimos ver Deus. O
primeiro anjo que Jeová fez se tornou o ajudante dele. Esse anjo
ajudou Jeová a fazer as estrelas, os planetas e todas as outras
coisas. Um desses planetas é a Terra, o lindo lugar onde moramos.
Jeová deixou a Terra pronta para os animais e os humanos morarem.
Ele fez a luz do Sol chegar na Terra. Aí, ele fez as montanhas, os
mares e os rios. E depois, o que aconteceu? Jeová disse:
— Eu vou fazer a grama, as plantas e as árvores.
Assim, surgiram vários tipos de frutas, verduras, legumes e flores na
Terra. Depois, Jeová fez todos os animais. Você gosta de animais?
Qual é o animal que você mais gosta? Foi Jeová que fez todos eles.
Fez os animais que andam, que voam, que nadam e que rastejam.
Jeová fez os animais pequenos, como os coelhinhos, e os grandes,
como os elefantes.
Depois, Jeová disse ao primeiro anjo que ele criou:
— Vamos fazer pessoas para morar na Terra.
Essas pessoas seriam diferentes dos animais. Elas poderiam inventar
coisas. Elas poderiam falar, rir e conversar com Deus. E elas iam
cuidar da Terra e dos animais

Edição-TEX Página 69
Edição-TEX

Kondima na ye emekamaki
Sua fé foi testada

Abrahama ateyaki mwana na ye Yisaka kolinga Yehova mpe kotyela


bilaka na Ye nyonso motema. Kasi ntango Yisaka akómaki na mbula
soki 25, Yehova asɛngaki Abrahama likambo moko ya mpasi mpenza.
Likambo nini?
Nzambe ayebisaki Abrahama: „Nabondeli yo, zwá mwana na yo ya
mobali kaka moko mpe pesá ye mbeka na ngomba moko na mokili ya
Moria.‟ Abrahama ayebaki te ntina oyo Yehova asɛngaki ye asala
bongo. Kasi atosaki.
Na ntɔngɔntɔngɔ ya mokolo oyo elandaki, Abrahama azwaki
Yisaka ná basaleli na ye mibale mpe bakendaki na Moria. Nsima
ya mikolo misato, bamonaki bangomba ya mokili yango na mosika.
Abrahama ayebisaki basaleli na ye bázela, mpo ye ná Yisaka
bakei kopesa mbeka. Abrahama apesaki Yisaka nkoni amema,
mpe ye moko asimbaki mbeli. Yisaka atunaki tata na ye: „Wapi
nyama oyo tokopesa mbeka?‟ Abrahama ayanolaki: „Mwana,
Yehova akopesa yango.‟ Ntango bakómaki na ngomba yango,
batongaki etumbelo. Na nsima Abrahama akangaki Yisaka mabɔkɔ
ná makolo na nsinga mpe alalisaki ye likoló ya etumbelo.

Abrahama atombolaki mbeli. Na ntango yango, anzelu ya Yehova


abelelaki na likoló: „Abrahama! Kosala mwana mabe te! Sikoyo
nayebi ete ozali na kondima epai ya Nzambe mpo ondimi kopesa
mwana na yo mbeka.‟ Na nsima, Abrahama amonaki mpate-
mobali moko oyo maseke na yango ekangamaki na mwa banzete.
Afungolaki Yisaka nsinga nokinoki mpe na esika na ye, apesaki
mpate-mobali wana mbeka.

Edição-TEX Página 70
Edição-TEX

Interprentação

Sua fé foi testada

Abraão sempre amou a Jeová e confiou nele, e ensinou seu filho Isaque
a fazer isso também. Mas, quando Isaque tinha 25 anos, Jeová pediu
para Abraão fazer algo muito difícil. O quê? Deus disse para Abraão:

— Por favor, vá para um lugar chamado Moriá. Quando chegar lá, eu


quero que você me dê um presente. Dessa vez, não quero um animal.
Quero que você me dê Isaque, seu único filho.
Abraão não entendeu por que Jeová pediu isso para ele. Mesmo assim,
como sempre, ele obedeceu a Jeová.
Assim que amanheceu, Abraão foi com Isaque e com dois empregados
para onde Jeová tinha mandado. Depois de três dias de viagem, eles
começaram a ver os montes de Moriá. Então, Abraão disse para os seus
empregados:
— Fiquem aqui. Eu e Isaque vamos dar um presente pra Jeová.

Edição-TEX Página 71
Edição-TEX

Abraão pediu para Isaque carregar um pouco de lenha e pegou uma


faca. Isaque perguntou a Abraão:

— Pai, onde está o animal que vamos dar pra Jeová?

— Não se preocupe, meu filho. Jeová vai cuidar disso.Quando


finalmente chegaram no monte, eles prepararam um lugar para colocar
a lenha em cima. Depois, Abraão amarrou as mãos e os pés de Isaque
e o deitou em cima da lenha.

Aí, Abraão pegou a faca. E, bem naquela hora, ouviu um anjo de Jeová
falar:

— Abraão! Não machuque Isaque! Agora eu sei que você tem muita fé
em Deus. Mesmo não sendo fácil, você ia dar para Deus seu único filho.
Então, Abraão viu um carneiro que estava com os chifres presos numa
pequena árvore. Ele pegou o carneiro e o deu de presente para Jeová
no lugar de Isaque

Edição-TEX Página 72
Edição-TEX

Yehova abosanaki Yozefe te


Jeová não esqueceu jose

Ntango Yozefe azalaki na bolɔkɔ, Farao, mokonzi ya Ezipito, alɔtaki


bandɔtɔ mpe moto moko te alongaki kolimbola yango. Mosaleli moko
ya Farao ayebisaki ye ete Yozefe akoki kolimbola yango. Na mbala
moko, Farao atindaki bákende kozwa Yozefe.
Farao atunaki ye: „Okoki kolimbola bandɔtɔ na ngai?‟ Yozefe ayebisaki
ye: „Ezipito ekozala na bilei ebele mbula nsambo, mpe na nsima
mbula nsambo ya nzala. Poná moto moko ya bwanya oyo akobomba
bilei mpo bato na yo bákufa nzala te.‟ Farao alobaki: „Naponi yo!
Okozala moto ya mibale oyo aleki na nguya na Ezipito!‟ Ndenge nini
Yozefe ayebaki ndimbola ya bandɔtɔ ya Farao? Yehova nde asalisaki
ye.
Na bambula nsambo oyo elandaki, Yozefe abombaki bilei. Na nsima,
nzala ekɔtaki na mabele mobimba, kaka ndenge Yozefe alobaki. Bato
ya bisika nyonso bazalaki koya kosomba bilei epai ya Yozefe. Tata na
ye Yakobo ayokaki ete bilei ezali na Ezipito; na yango atindaki bana
na ye ya mibali 10 bákende kuna kosomba mwa biloko.
Bana ya Yakobo bayaki epai ya Yozefe, mpe Yozefe ayebaki mbala
moko ete bazali bandeko na ye. Kasi bango bayebaki ye te.
Bagumbamelaki ye, kaka ndenge alɔtaki na ndɔtɔ ntango azalaki
elenge. Yozefe alingaki koyeba soki bandeko na ye bazalaki kaka
koyina ye. Ayebisaki bango: „Bozali banɔngi. Bolingi koyeba bisika ya
mokili na biso oyo ebatelami malamu te.‟ Balobaki: „Te! Tozali
bandeko 12, touti na Kanana. Ndeko na biso moko akufá, mpe ya
nsuka azali elongo na tata na biso.‟ Yozefe alobaki: „Bóya na ndeko
na bino ya nsuka epai na ngai, mpe nakondimela bino.‟ Na yango
bazongaki epai ya tata na bango.

Edição-TEX Página 73
Edição-TEX

Lisolo ya bolingo
Historia de amor
Kombo na ngai Papi.
Ezalaki na mobu 2005 tango nazalaki kotanga naino
Na mokolo ya yambo 20 ya sanza ya mibele , nakutanaki na elengi
mwasi moko kitoko
Motema na ngai eninganaki makasi penza . nasepelaki komona ye
Na tango wana , nazwaki makisi pe nakendaki esika oyo azalaki.
“ Mbote na yo!
Kombo na ngai papi, bongo yo !
“ kombo na ngai Lúcia
Na sepelaki mingi kosolola na ye.
Nazwaki nimero na ye , pe tango na komaki na ndako ,
nabengaki ye
Asepelaaki mingi na ndenge na bengaki ye , tokomaki kobima
mbala na mbala poso nyonso . sukasuka tolinganaki makasi pe
Nasengaki ye Libala .

Ayambaki ngai makasi pe a ndimaki ngai


Nalingaki ye mingi penza . tango tozalaki kobongisa libala na biso,
Lucia abelaki makasi pe akufaki . Esalaki ngai pasi makasi
Motema na ngai ezokaki penza. Ngai pe nakomaki kobela makasi
Kasi nzambe asalisaki ngai na longa mikakatano wana.

Elekaki mibu soki sambo , na sima na kutanaki na Ana pe


tolinganaki sukasuka nabalaki ye pe tobotaki mwana mobali
Apesaki ye kombo, TiTo. Nzambe abosanaka moto te .

Edição-TEX Página 74
Edição-TEX

Kotalela mbongo na ndenge ebongi

BATO balobaka ete “mbongo nde ekataka makambo.” Maloba yango


ekoki kozala solo. Kutu, esɛngaka mbongo mpo na kosomba bilei,
bilamba, kofutela ndako to kosomba lopango. Mokomi moko ya
makambo etali mbongo akomaki ete “mbongo ezali na ntina mingi na
bomoi ya bato. Soki balongoli mbongo, mobulu ekokɔta mpe nsima ya
sanza kaka moko bitumba ekobanda.”

Ata bongo, ezali na biloko mosusu oyo mbongo ekoki kosomba te. Arne
Garborg, powɛti moko ya ekólo Norvège alobaki ete soki ozali na
mbongo “okoki kosomba nde bilei, kasi mposa ya kolya te, nkisi kasi
sante te, mbeto ya kitoko kasi mpɔngi te; boyebi kasi bwanya te; biloko
ya monzɛlɛ kasi bonzenga te; lokumu kasi boninga te; kozwa mwa
mopɛpɛ kasi esengo te; koyebana na bato mingi kasi baninga te; bato ya
misala kasi bosembo te.”

Soki moto azali kotalela mbongo na ndenge ebongi; elingi koloba azali
kotalela yango lokola eloko oyo ekoki kosalisa ye akokisa mikano na ye,
na ntembe te, akosepela mpenza na oyo azali na yango. Biblia elobi ete
“bolingo ya mbongo ezali mosisa ya makambo mabe ya ndenge nyonso,
mpe lokola bamosusu bakolisi bolingo wana . . . bamitɔbɔlitɔbɔli na ebele
ya bampasi.”—

Edição-TEX Página 75
Edição-TEX

Oyo bibilia elobi pona mbongo

Bato ya mayele balobi ete mikakatano ya mbongo ezali moko


ya makambo oyo ekɔtisaka matata na libala mpe esalaka ete
libala ekufa. Mikakatano ya mbongo ezali mpe moko ya
makambo oyo etindaka bato na komiboma. Mpo na bato
mosusu, mbongo ezali na ntina mingi koleka ndai ya libala to
mpe bomoi na bango moko! Kasi, baoyo batalelaka mbongo na
ndenge ebongi batyaka elikya na bango na mbongo te. Kutu,
bandimaka maloba ya bwanya oyo ya Yesu: “Ata soki moto
azali na biloko mingi, biloko na ye ekopesa ye bomoi te.”

Edição-TEX Página 76
Edição-TEX

Tex

Kombo na ngai Tex


Nabotama na Mbanza kongo
Mboka moko kitoko penza
Mokolo ya lomingo nde nabotamaki. Mama na ngai asepelaki
makasi koyamba ngai .
Papa nangai akomaki kobela
Na mobu 1999 , bakendaki
Na Lopitalo. Pe na 2002 Maladi okolaki makasi Pe kuna nde
akatelaki motema .

Nazalaki bongo na mbula Libwa (9) tango yango esalemaki


Kasi nzambe azali na ngaya pe boboto .
Abatelaki biso malamu elongo na mama Landu
Pe leki na ngai Caleb .
Merci ….

Edição-TEX Página 77
Edição-TEX

13.Dicionario

Vamos ver alguns vocabulários

A
Conjugação da terceira pessoa do singular

 Akopesa ………………Ele(a) Dará


 Akozala………………. Ele(a) estará
 Asepeli ……………….. Ele(a) Gostou
 Amonaki ……………. Ele(a) Viu
 Alingi ……………… Ele(a) Quer
 Asaleli …………….. Ele(a) Usou
 Asokoli ……………. Ele(a) Banhou
 Apesi ………………… Ele(a) Deu
 Apameli …………….. Ele(a) Ralhou
 Alobi ………………….. Ele(a) Falou
 Alaki ………………….. Ele(a) prometeu
 Asombi……………….Comprou
 Amekoli ………………imitou
 Alongi ………………….Ganhou

Edição-TEX Página 78
Edição-TEX

 Akolonga …………....ganhará
 Amelaka ……………… Ele(a) bebe
 Azoki ……………………Feriu
 Alongwe ………………Saiu
 Afingi ……………………Ofendeu
 Alambi……………………Cozinhou
 Azali ………………………. Ele(a) Está
 Ameli ……………………..Bebeu
 Alali ………………………Dormiu
 Ayibi …………………….Roubou
 Apakoli ……………….esfregou …
 Ayembi ………………Cantou

B
 Bolingo …………Amor
 Bomengo ……..Riqueza
 Bakisa………….Aumente
 Balolá…………. Gira
 Bopeto …………Limpeza
 Bandá…………..Comece
 Beta ……………..Bate
 Bikisa………….Salve
 Balá……………. Case
 Bota ……………….Dê a luz
 Bongisa…………..Repare
 Bopemi………….Intervalo
 Banguna ……….Inimigos
 Basali ……………Trabalhadores
 Bosoto …………..Lixo
 Bango ……………Eles ou elas
 Benga …………….Chame
 Bwakisa………….Abandona
 Batela …………….Cuide

Edição-TEX Página 79
Edição-TEX

E
 Ekozala……………. será
 Ekopela…………… Vai ascender
 Elekó………………. Periodo ( Estação)
 Ebengá……………. Pomba
 Epasola…………….Manchado
 Epekiseli…………..Proibição…
 Ebosono…………….Dificiente fisico
 Ebonga………………Banco (Cadeira)
 Ebende ……………..ferro
 Ebele ………………..Muito
 Ebundeli………......ferramenta de Luta ou armadura
 Ebalé ………………..Rio, lago…
 Ebandeli …………..Começo
 Ekateli ………………Decisão
 Ekeko ……………….Estátua

 Ekilá ………………….Lei, regra …


 Ekenge ……………….Atento
 Elako…………………..Promessa
 Elamba……………….Vestimenta( camisa, calça…)
 Elenge ………………..Jovem
 Elenge mwasi……..Moça
 Elenge mobali ……Moço
 Elembo ……………..Sinal
 Elombe …………….Gigante
 Elimo santo………Espirito santo
 Esika ……………….Lugar

Edição-TEX Página 80
Edição-TEX

 Ekobo ………………Adulterio
 Estoma ………………estômago
 Etumbu……………..Castigo
 Eyano ……………Resposa
 Ezaleli …………Comportamento

F
 Fanda…………………Senta
 Fanda nyee………… Fique Quieto ou Cála-te
 Feti………………………Festa
 Fievre …………………Fébre
 Fungola ……………….Abre
 Fukamá ……………….Ajoelha
 Fimbo…………………...Vára, Chicote
 Fina …………………….Aperta
 Filozofi ……………….Filosofia
 Futisa …………………Mandar pagar
 Futa…………………….Pague
 Fololo …………………Flor
 Funda ………………….Queixe

Edição-TEX Página 81
Edição-TEX

K
Verbos no infinitivo

 Kozwa ……………..receber
 Kosala ……………..fazer
 Kopesa ……………Dar
 Koyina ……………Odeiar
 Koloba ……………falar
 Koyekola ………..Estudar
 Kopema ………….Descansar
 Kosakana ………Brincar
 Koyemba ……….Cantar
 Koseka …………. Sorrir

Outras palavras

 Kaba ………………. oferece


 Kuna ………………….. Aí
 Kota …………………… Entre
 Kima…………………… Corre
 Koma …………………. Escreve
 Kitunga ………………. Sexto
 Kiyungulu …………... Peneira

Edição-TEX Página 82
Edição-TEX

 Lamuka……………acorde
 Loso …………………..Arroz
 Lakisa……………….Mostre
 Longwa……………..Saia, sai
 Limbisa……………perdoe
 Loba……………….Fala
 Longisa……………dar razão
 Lota…………………sonhe
 Lula………………..Apaixona, goste
 Lopango ……………Terreno ou parcela
 Landa…………………siga ou segue
 Luka………………….procure
 Lembisa……………Molecer

Edição-TEX Página 83
Edição-TEX

M
 Mbeka………………..Sacrificio
 Molunge………………Calor
 Matiti………………..Capins
 Malala………………….. Laranjas e Outras semelhantes
 Madesu…………………feijão
 Manioko………………Mandioca
 Manteka………………Manteiga
 Mafuta …………………Óleo
 Mafuta mbila ………..Óleo de palmas
 Moteki…………………..Vendedor
 Modefi…………………Quilapeiro
 Masango……………….Milhos
 Makayabu……………..Peixe seco
 Masuba………………….Urina
 Mapasa……………………Gêmeos
 Matungulo…………… sebolas
 Makemba…………………Banana P
 Misala………………………serviços
 Mosala…………………….Serviço
 Mopepe…………………..Vento
 Molakisi………………….Professor, instrutor …
 Moteyi ……………….........Professor , pregador …
 Maladi…………………….Doença
 Mabe…………………………Mal
 Makofi………………………….Socos
 Milona …………………..Plantações
 Monisa ……………………… Mostra
 Mikanda ……………………Publicações , Ducumentos...
 Makambo…………………..Problemas
Edição-TEX Página 84
Edição-TEX

 Mekola ……………………..Imita
 Melá ………………………..Beba
 Meká …………………….Esperimenta
 Matá………………………..Sobe
 Malili …………………………Frio
 Motuka ……………………..Carro
 Mokumba ……………….Responsabildade
 Malita …………………………cemiteiro
 Mokengeli …………………Guarda ou vigia
 Mosali ………………………Trabalhador
 Makanisi ………………………Pensamentos
 Miliki ………………………….Leite
 Mikuwa ………………………………Ossos
 Motuna …………………………………..Pergunta
 Mayele ……………………………………Esperto, inteligente
 Masumu ………………………………..Pecado
 Móto……………………………………… Fogo
 Motó………………………………………. Cabeça
 Muto………………………………………..Pessoa
 Mosantu …………………………………Santo
 Makala………………………………………Carvão
 Mbiko………………………………………Resistencia
 Mosapi………………………………..Dedo
 Misapi…………………………………Dedos
 motuna ………………………………Pergunta
 merci…………………………………Obrigado
 Malembe ……………………………Devagar
 Mipesá…………………..............Intregar-se

Edição-TEX Página 85
Edição-TEX

s
 Sepela …………………….. Alegra-se
 Seka …………………………Sorria
 Somba ……………………..Compre
 Suka………………………….Fim
 Sala…………………………….Faz, faça
 Sokola………………………..Banhe
 Senga…………………………Peça
 Sunga ……………………….Ajude
 Sembola ……………………disciplina
 Salela ……………………… Use
 Sepelisa ………………….. Fazer feliz
 Sakaná…………………….. Brinque
 Sikoyo ……………………..agora
 Sili …………………………..Piolo
 Siliká ……………………… fique nervoso
 Sopa ………………………..Despeje
 Swana …………………….. Descote
 Solo ………………………Verdade
 Sólo……………………….cheiro
 Soda ………………………Soldado
 Solola ……………………..Converse

Edição-TEX Página 86
Edição-TEX

O
Conjugação da segunda pessoa do sigular

 Okozala ……………….estarás
 Okopesa ……………..daras
 Olapi …………………..Juraste
 Obomi ;………………..Mataste
 Oyibi …………………..Robaste
 Omeli ………………….Babeste, tomaste
 Olongi …………………Ganhaste
 Opekisaki …………… Proibiste
 Osokoli ……………….Banhaste
 Oyembi ……………….Cantaste
 Osakani ……………..Brincaste
 Olukaki ………………Procuraste
 Otuni ……………..perguntaste
 Olongoli ………..Tiraste
 Oyini ……………..Odeaste
 Oloti ndoto ………sonhaste

Edição-TEX Página 87
Edição-TEX

P
 Pambola ………………………abençoe
 Petola ……………………………Limpe
 Pumbwa ………………………. Voe
 Poná ………………………………Escolhe
 Pusana ……………………………Encoste
 Pikola ……………………………..Arranque ou Derruba
 Pesa …………………………….Dá
 Potopoto ……………………..Lama
 Pulupulu ;……………………Diarreia ou disenteria
 Porte ………………………….Porta
 Putulu ……………………….. Pó
 Pole …………………………..Clareza

Edição-TEX Página 88
Edição-TEX

N
Conjucação da primeira pessoa do singular

 Nazali………..Estou
 Natuni ………Perguntei
 Nabiki ……….Curei, sarrei , salvei-me
 Nalambi …….Cozinhei
 Napesi ……………dei, entreguei
 Naluki ……………..Procurei
 Napangwisi……….Limpei
 Nayebisi ………….. Falei
 Nasombi ………….. comprei
 Naponi ……………..Escolhi
 Nabuki ……………... Quebrei, parti, derrubei
 Nabundisi ………….Briguei
 Nalongwe ………….. Me afastei, Sai

T
 Tala …………………olhe
 Tubela ………………Desabafe
 Tuna …………………Pergunte
 Tata ……………………Pai
 Tata mwasi ………... Tia
 Tango nyonso …….Toda hora
 Tanga ………………….Leia
 Toluka …………………Procuremos
 Tosala ……………….. Trabalhemos

Edição-TEX Página 89
Edição-TEX

 Tozwa ………………… Recebamos


 Tosakana …………..Brinquemos
 Teka …………………..Vande
 Tosa ………………….obedeça
 Tengama …………. Fique torta
 Telemá ……………..Levante
 Tika ………………….Deixe
 Toli ……………………Conselho
 Tondisa ……………. Enche
 Tungisa ………………encomode

 Wapi ……………onde
 Wana …………..Aquele(a)
 Wolo ……………Ouro
 Wumela ………..Demore

Edição-TEX Página 90
Edição-TEX

Y
 Yaya ……………Mano, mana( Superior)
 Yaka ……………Venha
 Yemba …………Cante
 Yekola …………. Estude
 Yika mpiko……..Percevere
 Yanola …………….Responda
 Yoka ………………..Escuta
 Yo …………………… Voce
 Ye ……………………Ele, ela
 Yangela…………Governe
 Yanganisa ……...Agrupar
 Yokana …………… Reconcilhe ( se entender)

Z
 Zabolo……………….Diabo
 Zwa …………………… Recebe
 Zemi ……………………Gravidez
 Zela …………………… espere
 Zando………………….Praça
 Zolo……………………Nariz
 Zelo ………………………Areia
 Zonga ,…………………Volte
 Zomi ……………………Deis
 Zoba …………………….Burro
 Zika ……………………Queime
 Zuwa……………………Ciume
 Zokisa…………………Aleije (Ferrir)

Edição-TEX Página 91
Edição-TEX

15.Músicas congolesa

Algumas músicas do congo tem animado nossos corações


Contem letras valiosas que realmente toca o coração de quem
Esta ouvindo .

Trazemos uma letra pra você.


Talvez tem gostado dessa musica .

Gatho beevans

“Azalaki awa”

Azalaki awa pembeni na nga


Esika akeyi ekaboli nga na ye
Ye na mobembo nga ko mosika
Distance na kati ye na ngambo ngai na ngambo
Tango mosusu soki na kanisi ndenge
Oyo tozalaki epesi nga kobanga

Moto na lingi akoma mosika


Na tondi na ba souvenir na motema
Na lela na nani na sala ko nini na kende ko wapi
Nakomi se ko banza ngai moko

Azalaki se awa (se awa)


Cherie akeyi na ye
Alobaki na nga akozonga (se awa)
Nga ko na zelaka ye
Azalaki se awa (se awa)
Cherie akeyi mosika
Alobaki na ngai akozonga (se awa)

Suka se akoya

Edição-TEX Página 92
Edição-TEX

Na kolemba te na kozela ye solo


Nga na kokoka kokanga se motema
Na meka na tanga mokanda na
Ye makila eko panzana nzoto ekolenga
Na komi koyoka mongongo na ye
Na miso na komona se elili na ye

Na kati ya ndoto mobimba cherie


Asimbi nga loboko hoo na zui trouble
Na fongola miso na tala pembeni kasi moto te
Na komi komituna nga moko

Azalaki se awa (se awa)


Cherie akeyi na ye
Alobaki na nga akozonga (se awa)
Nga ko na zelaka ye
Azalaki se awa (se awa)
Cherie akeyi mobembo
Alobaki na nga akozonga (se awa)

Suka se akoya
Lelo na ndimi baye baloba
Solo maladi ya bolingo eza na kisi te
Bolingo lokola elanga ya rose
Ekoli yo motema batela yango malamu
Na sima ya mikolo tosala malasi
Partout toko kende topakola yango

Kuna ozali olotoko nga ata


Na suka ya pongi po na bika
Pota na motema ezali kosenga presence na yo
Nakomi se koyemba ngai moko

Edição-TEX Página 93
Edição-TEX

Azalaki se awa (se awa)


Cherie akeyi na ye
Alobaki na nga akozonga (se awa)
Nga ko nazelaka ye
Azalaki se awa (se awa)
Cherie akeyi mosika
Alobaki na nga akozonga (se awa)

Suka se akoya
Nayebi akozonga (se awa)
Nakangi motema kasi pasi esili te
Zonga o consoler nga (se awa)
Nabandi kobela

Para quem desejar ouvir a musica


Entre em contacto ajudaremos.

Edição-TEX Página 94
Edição-TEX

TRADUÇÃO

Estava aqui

Estava mesmo aqui perto de mi


Onde ela foi separou ele e eu

Ela de viagem e eu bem longem


A distancia separou-nos lado a lado
As vezes Quando eu penso
como eramos, fico com medo

a pessoa que amo está distante agora


estou repleto de lembranças
a quem chorar, oque fazer, e onde ir
estou muito pensativo

“Estava mesmo aqui( aqui Mesmo )


Amor foi embora , mas disse que voltaria( Mesmo aqui)
Eu sempre esperei por ela”

Estava mesmo aqui( aqui mesmo)


Amor viajou , mas disse que voltaria( aqui Mesmo )
Eu sempre esperei por ela”

Sempre vira
Não me cansarei , sempre esperarei de verdade
Vou tentar feixar o coração , mas quando
Me leio suas cartas o sangue se espalha
Vejo ela nos meus olhos de imaginação

Dentro de todo sonho amor


Quando me segura a mão fico sem jeito
Abrindo os olhos e não vejo ninguem

Edição-TEX Página 95
Edição-TEX

Fico se perguntando

“Estava mesmo aqui( aqui Mesmo )


Amor foi embora , mas disse que voltaria( Mesmo aqui)
Eu sempre esperei por ela”

Estava mesmo aqui( aqui mesmo)


Amor viajou , mas disse que voltaria( aqui Mesmo )
Eu sempre esperei por ela”

Mas sempre virá


Hoje acreditei aos que falam
Não existe Remédios para doença de amor

Amor como um jardin de rosa


Cresceu no coração ,cuide bem dele
Depois de alguns dias faremos um perfume
E perfumar todos lugares onde passaremos

Sonhe comig onde estas


Mesmo no fim do sono
Pra eu curar

A ferida do coração precisa de sua presençã


Começo por cantar sozinho

Edição-TEX Página 96
Edição-TEX

“Estava mesmo aqui( aqui Mesmo )


Amor foi embora , mas disse que voltaria( Mesmo aqui)
Eu sempre esperei por ela”

Estava mesmo aqui( aqui mesmo)


Amor viajou , mas disse que voltaria( aqui Mesmo )
Eu sempre esperei por ela”

Sempre ela vira


Sei que vira ( aqui mesmo)
Amarrei o coração , mas não para de doer
Volte para me consolar ( aqui sempre)

Estou doente .

Edição-TEX Página 97
Edição-TEX

Considerações finais
Foram feita muitas pesquisas sobre o lingala
Alem de ser falante fuente da lingua ,
Precisei de muito apoio de várias pessoas
Que ajudaram agente chegar ate aqui .

Conserteza tenho a plana certeza que você


Está capacitado para interagir com os falantes
Da Lingala , Na vigiança , Mercados etc .

Ate aqui vimos que Lingala não é uma lingua


dificil de aprender . e vimos a sua beleza na
pronúncia das palavras ,e na simplicidade das mesmas .
Continue dando o seu máximo nessa lingua
Pois servirá de granda ajuda para o futuro bem proximo .

Mas recomentamos a todos que ainda não fizeram o curso


Que a façam . pois como viu , so com um bom falante perto de si
Terás capacidade de aprender de modo rapido e fácil .

A página do Facebook : Aprenda lingala com Caleb


Te garante a sinseridade do nosso serviço. Visite-a por favor
E convide mais pessoas.

Faça o curso intensivo , aproveite a promoção


via App Zoom
e Watssaaps

Faça sua inscricão nos contactos a baixo .

Edição-TEX Página 98
Edição-TEX

Muito obrigado pela colaboração .


Esperamos por você no nível 2 .

@Edição Tex 2022 nível 1


*Luanda

Uma edição super e único no pais

Será uma edição De grande Qualidade


Incluirá quais Todos os Verbos .

Abraão e Caleb
Contactos:

Facebook: Mfutila Nlandu Caleb


Facebook: Diakanua Sebastião
Página facebook: Aprenda lingala com caleb
Numero : ……………..937451902 ou 927370027

1 de março de 2022

Edição-TEX Página 99
Edição-TEX

A beleza africana

Obrigado por confiar em nós

Edição-TEX Página 100

Você também pode gostar