Você está na página 1de 40

Microbiologia da gua

Introduo

Os microrganismos podem:
mudar a composio qumica da gua fornecer nutrientes para outros organismos aquticos
CICLOS DA MATRIA

representar um grande risco para a sade humana e animal


PATGENOS

Ciclo hidrolgico

guas naturais

gua atmosfrica: nuvens, chuva, neve, geadas gua de superfcie: gua subterrnea:
lagos, riachos, rios, oceanos

lenol fretico, poros do solo

- habitat para muitos microrganismos

Introduo

No meio aqutico os nutrientes esto diludos - baixa diversidade de microrganismos

Com a presena de matria orgnica ocorre: - aumento da atividade microbiana - inmeros exemplos Uma gota dgua parece simples mas bastante complexa: - diferentes substncias qumicas - diferentes tipos de microrganismos

Tipo de microrganismo presente depende:


- condies fsicas e qumicas

Temperatura
superfcie:
varia de 0 C nos plos a 40 C nos trpicos

sob a superfcie:
90 % do ambiente marinho esto a 5 C PSICRFILOS

mas, nas fendas ocenicas:


TERMFILOS Pyrodictium occultum (timo 105C, Itlia)

Nas baixas e mdias latitudes ocorre uma variao brusca da temperatura Termoclina: Importncia na distribuio dos microrganismos

O ambiente aqutico

Presso hidrosttica
presso no fundo de uma coluna dgua:
1 atm/10 m - no fundo dos oceanos enorme:
danos s clulas

BAROFLICOS, encontrados a 2500 m de profundidade (possuem vesculas de gs) em profundidades acima de 4000 m, ocorrem os BAROFLICOS EXTREMOS

O ambiente aqutico

Luz
a vida na gua depende, direta ou indiretamente, dos produtos da fotossntese
algas e cianobactrias so os principais microrganismos fotossintetizantes encontrados nos ambientes aquticos - esto limitados s regies superficiais

O ambiente aqutico

Salinidade da gua
gua doce: 0 %
gua do mar: 2,75 % de NaCl + outros sais = 3,3 - 3,7 %

HALOFLICOS

lagos salgados (ex.: Salt Lake, EUA): 32 %

HALOFLICOS EXTREMOS

O ambiente aqutico

Turbidez
material suspenso:
partculas minerais: eroso das rochas, solo microrganismos suspensos matria orgnica: tecidos vegetais e animais
- superfcie de adeso dos microrganismos - fonte de nutrientes

TURBIDEZ x LUZ

O ambiente aqutico

pH
A maioria dos microrganismos aquticos cresce melhor prximo neutralidade: 6,5 - 8,5

pH dos oceanos: 7,5 - 8,5 organismos marinhos: 7,2 - 7,6 lagos e rios: variao ampla
Archaea de lagos do sul da frica: 11,5 Archaea de geisers: 1,0

O ambiente aqutico

Nutrientes
orgnicos e inorgnicos
nitratos e fosfatos: algas eutrofizao de outros organismos O2 crescimento

carga de nutrientes:
guas prximas praia: varivel (esgotos) guas de mar aberto: estvel e baixa baixo fitoplncton (baixo N e Fe) baixa atividade heterotrfica atividade fotossintetizante: cianobactrias

efluentes industriais: presena de antimicrobianos


alguns microrganismos convertem tais substncias em formas menos nocivas: Pseudomonas spp.: mercrio metil mercrio (voltil)

Microbiologia da gua Potvel


rios, riachos, lagos,
sujeitos a freqente poluio:
esgoto domstico agricultura dejetos industriais

reutilizao da gua
processo natural, parte do ciclo hidrolgico mas, atualmente, h enormes presses
crescimento populacional uso industrial irrigao

Microbiologia da gua Potvel


necessidade de uma reciclagem mais rpida e eficiente da gua necessidade de mtodos de purificao

Poluio
gua pode ser lmpida, inodora e sem sabor e mesmo assim ser no potvel devido presena de contaminaes gua potvel: livre de microrganismos patognicos e de substncias qumicas nocivas
contaminantes:
qumicos fsicos biolgicos

Poluentes

Possvel fonte
Resduos industriais Precipitao

Efeitos adversos
Cncer Interfere com tratamentos sanitrios Vrias doenas Diarrias Metemoglobinemia Reteno de fluidos Doenas do corao Vrias doenas Cncer

Fsicos
Asbestos Argila suspensa

Qumicos
Metais pesados Sulfatos Nitratos Sdio Pesticidas Clorofrmio Indstrias Algicidas e minas Fertilizantes Amaciantes de gua Agricultura Indstria

Biolgicos
Bactrias Fezes e urina Febre tifide Shigeloses Salmoneloses Gastroenterites Tularemia Leptospirose Hepatite Poliomielite Gastroenterites Disinteria ambica Giardase Balantidase

Vrus

Fezes

Protozorios

Fezes

Microbiologia da gua Potvel


Purificao da gua
abastecimento residencial:
reas rurais: poos e fontes: filtrao no solo cidades: estaes de tratamento:
sedimentao filtrao clorao

Microrganismos patognicos na gua


Bactrias
Salmonella spp. Vibrio cholerae principais problemas associados falta de cuidados sanitrios Shigella spp. Yersinia enterocolitica: gastroenterite aguda Escherichia coli: linhagens patognicas: enterites Clostridium perfringens: enterite, gangrena gasosa Vibrio parahaemolyticus: gastroenterites Pseudomonas aeruginosa: infeces nos olhos, ouvidos Staphylococcus aureus: infeces cutneas, garganta e intoxicaes alimentares Leptospira: hepatite, conjuntivite e insuficincia renal

Microrganismos patognicos na gua


Fungos
aquticos: saprfitas, parasitas de peixes oriundos do solo: leveduras
Candida albicans: infeces da pele, mucosas

fungos dermatfitos
Geotrichum

Protozorios
ciliados
Giardia lamblia: esporos resistentes ao cloro

amebas
Entamoeba hystolytica (amebase-doena intestinal)

Vrus
Hepatites A e B Gastroenterite infecciosa no bacteriana Poliomielite

O monitoramento de todos os microrganismos patognicos difcil e anti-econmico: meios e metodologias diferentes, dificuldade de analisar os resultados

Microrganismos indicadores de qualidade da gua

o que um microrganismo indicador?


qual o indicador ideal?

Indicador ideal de qualidade sanitria


Ocorrncia e desaparecimento concomitante com patognicos Densidade populacional diretamente relacionada com o grau de contaminao Maior sobrevida que a dos patognicos Ausncia em gua potvel Fcil deteco e recuperao laboratorial No prejudicial pessoas e animais Manipulao segura

Escherichia coli e outros coliformes


bacilos curtos, Gram -, fermentam a lactose com produo de cido e gs, dentro de 48 h a 35C lac+
Escherichia coli: coliforme fecal Klebsiella pneumoniae: coliforme fecal Enterobacter aerogenes, Citrobacter, Klebsiella: (fezes, vegetais e solo): coliforme ambiental

a fermentao da lactose a chave do teste

Presena de coliformes totais no indica necessariamente contaminao fecal ou ocorrncia de enteropatgenos.

Anlise bacteriolgica da gua


metodologia:
teste presuntivo teste confirmativo teste completo

Tcnica dos tubos mltiplos para determinao do Nmero Mais Provvel de coliformes - Teste Presuntivo

10 ml por tubo

1 ml por tubo

Amostra de gua
0,1 ml por tubo

incubao a 35C/24-48 h: formao de gs: NMP

Teste presuntivo: caldo lauril triptose (caldo lactosado)

Teste confirmativo: caldo lactosado bile-verde brilhante Tubos com gs do teste anterior Tubos com caldo lactosado bile verde brilhante

Incubao a 35 C/24-48 h

Coliformes fecais

Tubos com gs do teste confirmativo

Caldo lactosado incubao a 44,5 C

Coliformes fecais fermentam a lactose a 44,5 C Coliformes no fecais fermentam a lactose somente at 37 C

Colnias tpicas: azuis

Teste da membrana filtrante

Colnias tpicas: brilho metlico

Mtodo substrato cromognico/fluorognico


Baseia-se na utilizao de substratos anlogos lactose (glicopiranosdeos) Especficos para Escherichia coli.

Exemplos: ONPG (Orto Nitrofenil galactopiranosdeo)


MUG (Metil-Umbeliferone Galactopiranosdeo) Ferramenta poderosa para identificao de Escherichia coli (teste confirmativo)

Teste para separar Escherichia coli de outros coliformes

Escherichia coli

Enterobacter aerogenes

Classificao das guas interiores do territrio nacional


Classe Caractersticas microbiolgicas colif. totais colif. fecais DBO mg/L DO mg/L Utilizao

1
2

<1
5.000 20.000

<1
1.000 4.000

----5 10

----->5

Potvel
Recreao Irrigao (frutas, hortalias) Pesca Consumo animal Navegao Indstria Irrigao (grandes culturas)

>4

> 20.000

> 4.000

> 10

>0,5

Você também pode gostar