Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
TEORIA NO PRATIKA
HUSI:
DOSENTE
FAKULDADE EKONOMIA
UNIVERSIDADE DILI
DILI
2021
FUNDAҪȂO BOAKRIL
UNIVERSIDADE DILI
FAKULDADE EKONOMIA
Av. Presidente Xavier do Amaral, Dili, Timor Leste
No.Tep.77290844, ritafvs1871@gmail.com
“ORSAMENTU EMPRESA/KOMPAŃIA”
HUSI:
DOSENTE
2021
DEDICATÓRIA
1. Deus Todo-Poderoso, com toda a Sua Gaça e Bênçãos, o autor pode concluir
esta tese até o fim.
2. Para o pai e a mãe do falecido/a: Afonso da Silva e Maria de Fatima
3. O meu Marido: Oscar da Silva.
4. Aos meus filhos Oscarino Junior Nobel da Silva, Maria Ricardina C. F. da
Silva, Rio Maria Liberto da Silva e Júnior André Mauhare da Silva.
5. Aos meus irmãos Valente Xavier e Idalina Gomes, Cristina Soares e Gaspar
Manu-Meta, Cosme Fátima Baptista da Silva e Mirandalina Ximenes,
Joaquim Pinto, Cristovão Miranda e Terlinda Barros, e também a todos os
meus amados sobrinhos e netos e a todos familias Sorumau Bobuha,
Osocaisala, Irabim e Wailuli.
6. Amada Fundação BOAKRIL e universidade de Dili
PREFÁCIO
I. Objetivu Apredizanjen
Objetivu Jeral:
Esplikasaun principal
forma orsamentu empresa maka orsamentu empresa sai resultadu hosi orsamental
empresa. Ho ida ne’e orsamental (penganggaran/budgeting) maka esplika, konta,
no forma orsamentu empresa, maibe orsamentu empresa maka hatudu tipu hosi
orsamentu empresa; hanesan relatoriu Balancu no relatoriu lukru perda/lakon
(Laporan neraca dan laporan laba rugi) la ho nia esplikasaun.
bebas) maka variavel seluk la fo influénsia hosi jestaun, hanesan progresu nūmeru
populasaun, atividade kompetisaun, no decisaun governu. Variavel independente
no variavel dependente tenki jestaun valoriza hodi benefisaria no hases’an se
valoriza fo desvantajen.
Métodu (method) maka metodu ne’ebe determina atu hala’o servisu ruma.
Estandar (standard) maka metru unidade ida ne’ebe determina sai
indikadores iha implementasaun servisu.
Estratejia (strategy) maka meius ida to’o objetivu ne’ebe tenki tuir hosi
dirasaun iha empresa/kompañia.
Organizasaun (organization) maka tipu planu ida fahe servisu hosi grupu
ne’ebe servisu hanesan atu to’o objetivu. Organizasaun sai resultadu organizasaun
ou atu organiza.
Programa risku asaun ne’ebe hala’o, fo se, oinsa, no iha ne’ebe. Determina
mos suposisaun (asumsi), komitmentu, no area ne’ebe fo influénsia. Programa ida
sei inklui objetivu, decisaun, prosedura, metodu, estandar no orsamentu, maibe la
iha programa hotu tama iha programa ida. Programa (program) maka atividade
ida ho funsaun atu esplika no determina atividade ne’ebe tenki halo iha esforsu atu
to’o objetivu ne’ebe determina. Forma programa dahuluk ba forma orsamentu.
Forma programa ida jeralmente precisa lori tempu no tinan barak. Forma
orsamentu tinan badak precisa tinan ida nia laran. Iha programa precisa determina
suposisaun (asumsi/anggapan) ne’ebe baseia planeamentu, hanesan (1) inflasaun
ne’ebe la liu 10%, (2) politika, sosial, kultura, no estabilizasaun segurança, (3) la
fo sai regulamentu governu foun ne’ebe fo influénsia ba planeamentu, no (4)
matérias primas la hasa’e liu 10%.
1. Planu (Rencana)
Planu maka determinasaun dalauluk kona ba atividade ne’ebe atu hala’o iha
tempu tuir mai (Rencana adalah penentuan lebih dahulu tentang kegiatan yang
akan dilakukan pada waktu yang akan datang). Rasaun ne’ebe suporta atu forma
planu orsamentu (Alasan yang mendorong untuk menyusun rencana), maka:
• Tempu tuir mai nakonu ho incerteza (Waktu yang akan datang penuh
ketidakpastian)
• Tempu tuir mai dala barak nakonu ho alternativu oi-oin (waktu yang
akan datang penuh dengan berbagai alternatif)
Orsamentu sai hanesan sistema inklui (Anggaran sebagai suatu sistem terdiri
dari):
Sistema orsamentu iha funsaun sai hanesan instrumentu jestaun atu maneja
no supervisaun atividade ida-idak estrutura nia funsaun (sistem anggaran
mempunyai fungsi sebagai alat manajemen untuk merencanakan serta mengawasi
kegiatan masing-masing fungsi struktur).
“Objetivu inisiu ha’at hosi forma orsamentu, maka: (1) estratejia, (2)
Koordinasaun atividade iha dirasaun hotu iha organizasaun, (3) fo responzabiliza
ba jestor, fo otorizasaun montante kustu ne’ebe bele hasai’i no fo feek back ba
jestor tuir nia dezempenu, no (4) hasai’i akordu no komitmentu ne’ebe baseia
evaluasaun lolos ba dezempenu jestor (empat tujuan pokok dari penyusunan angg
aran adalah: (1)Memperbaiki rencana strategis, (2) Mengkoordinasikan aktivitas
berbagai bagian organisasi, (3) Menyerahkan tanggung jawab kepada manajer,
memberikan otorisasi besarnya biaya yang boleh dikeluarkan, dan memberikan
umpan balik kepada manajer atas kinerja mereka, (4) Sebagai perjanjian dan
komitmen yang merupakan dasar untuk mengevaluasi kinerja manajer sesungguh
nya, Laporan Pertanggung Jawaban pada PT. Nilam Port Jurnal Ilmu & Riset
Akuntansi Vol.2 No.10 (2013))”.
IX. Benefisiu forma orsamentu empresa/kompañia
/kompańia ne’ebe bele/to’o efetivu no efikasia, maske iha pratika dala ruma
empresa/kompañia bele hala’o operasaun la ho forma orsamentu dalauluk.
empresa/kompañia ne’ebe la forma dalauluk orsamentu sei hetan difikuldade atu
halo evaluasaun dezempeńu tamba la iha base atu tetu. Maibe ho hanesan ne’e atu
hare/uza ou lae forma orsamentu empresa/kompañia maka precisa hare dalauluk
saida maka benefisius hosi forma orsamentu empresa/kompañia.
Orsamentu sai hanesan planu servisu ne’ebe forma ho sistematis espresa iha
unidade moneteria. Lolos forma orsamentu baseia esperensia tempu uluk no ba
predisaun tempu ikus mai, maka sai mata dalan ba servisu ba dirasaun hotu iha
empresa/kompañia atu hala’o atividade.
Orsamentu ne’ebe forma ona la’os sai deit ba mata dalan ba jestasaun topu
maibe uza sai mata dalam ba jestaun mediu. Forma orsamentu ne’ebe maka diak
sei ajuda traballadores atu komprede operasaun empresa/kompañia nomos sai
mata dalan ne’ebe klaru atu hala’o servisu/tarefa.
3. Sai instrumentu/ferramentasaun koordenasaun Servisu
Iha premeiru funsaun rua ba jestor ida maka halo planeamentu no hala’o
kontrolasaun (Justine: 2006). Iha atividade mundo esforsu, sistema planeamentu
no kontrolasaun barak uza atu dezenu dalan ba responzabilizasaun planeamentu
no kontrolasaun jestaun.
Hosi dezenu iha leten hatudu katak jestaun maka kondisaun ne’ebe inklui
hosi prosesu planeamentu, organizasaun, liderança no kontrolasaun ho ha’at
prosesu ne’ebe ligasaun ho funsaun hotu atu to’o objetivu.
Ho simples, definisaun jestaun sai siencia (ilmu) no arte (seni) atu hala’o
planeamentu (planning), organizasaun (organizing), instrusaun no orientasaun
(directing), koordenasaun (coordinating), nomos kontrolasaun (controlling) ba
ema no sasan atu to’o objetivu ruma ne’ebe determina.
Hosi kompresaun ne’e mosu iha funsaun lima (5) kona ba jestaun, maka:
2. Tuir periodu tempu, orsamento sei fahe ba rua; maka: (Berdasarkan periode
waktu, anggaran dibedakan menjadi dua; yaitu) :
- Estratejias kompañia
1. Analisa Vendas
2. Analisa Merkadu
3. Analisa funsaun Produsaun.
Metodu neé uza atu halo predisaun vendas ba tempu badak, maka sei hases
maximasaun neébe iha/justu.
Desvantajen
Vantajen
Desvantajen
Tipu subjeitu (hare liu ba ema duke dadus ne’ebe suporta ide ne’e).
Ide konsumidores mos uza atu halo predisaun vendas. Alvu survey dala ruma
observasaun liu hosi pontu espalla (tebaran titik) hosi dadus vendas par tuir
/estimasaun ba total/kuantidade.
Metodu ho formula analiza regresaun. Metodu uza ba dadus par sei fahe ba
grupu rua:
5. Atu halo forecast vendas ba tinan ne’ebe hakarak maka ho metodu halo
formula:
Y= a + bX
6. Espasu tuir mai determina valor x= 0 ba tinan klaran grupu ida. Maibe total
dadus despar maka valor x bainhira tinan klaran aumenta ida no seidauk
tinan klaran meus ida. Bainhira dadus iha grupu ida par maka distansia
tinan ida-idak maka rua (valor x = 0) tau entre tinan rua, maka valor x hosi
-1, 1, 3, n.s.t.
Ezemplu:
Toko”AB” iha dadus durante tinan ualu (8) ikus. Ho dadus neébe iha toko
tenki halo forecast vendas. Dadus vendas neébe iha tuir mai neé:
Empresa “AB”
Dadus Vendas
No. Tinan Unidade Vendas
1 2012 76,000
2 2013 84,000
3 2014 96,000
4 2015 112,000
5 2016 120,000
6 2017 150,000
7 2018 158,000
8 2019 172,000
ΣY = a.n + b ΣX
Y = a + bX.
Ezemplu:
Empresa “ABC” halo produsaun sasan/bens A(barang A), agora iha dadus vendas maka
tuir mai ne’e:
Responde: Y = a + b X
ΣY = a.n + b.ΣX
ΣXY = a.nΣX + b.ΣX²
18,300 = a.7 + b. 21 18,300 = 7a + 21b x 3
56,300 = a.21 + b.91 56,300 = 21a + 91b x 1
54,900 = 21a + 63b
56,300 = 21a + 91b –
-1,400 = -28b
b = -1,400 / -28
b = 50
18,300 = 7a + 21b
18,300 = 7a + 21 x 50
18,300 – 1,050 = 7a
17,250 = 7a, Maka a = 17,250/7 = 2,464
Y = 2,464 + 50X
Y2021 = 2,464 + 50(7)
Y2021 = 2,464 + 350
Y2021 = 2,814.
D. Metodu trendensia Lest Quare/Regresaun Linear Simples
ΣY ΣXY
a= no b=
n ΣX²
Ho resultadu valor a no b, maka tuir mai determina formula regresaun: Y = a + bX
Ezemplu:
Empresa “AB” halo produsaun sasan (bens) ho modelu ida ne’ebe aumenta
hosi tinan ida ba tinan ida. Ho kresimentu ne’ebe nafatin hala’o hosi empresa no
ho suposisaun valor vendas/fa’an bele garante sai base ba predisaun trendensia
fa’an/vendas, maka empresa ne’e planea vendas/fa’an ba tempu ne’ebe tuir mai ho
dadus tinan lima (5) ikus, maka tuir mai ne’e:
Empresa “AB”
Dadus Vendas
a = ΣY/n no b = ΣXY/ΣX²
a = 8,357,000/5 = 1,671,400
b = 4,240,000/10 = 424,000
Y = 1,671,400 + 424,000X
Y2020 = 1,671,400 + 424,000 (3)
Y2020 = 1,671,400 + 1,272,000
Y2020 = 2,943,400.
Y2021= 1,671,400 + 424,000 (4)
= 1,671,400 + 1,696,000
Y2021= 3,367,400.
Formula korrelasaun:
nΣXY – ΣXΣY
r=
√nΣX²-(ΣX)² √nΣY²-(ΣY)²
nΣXY - ΣXΣY
I. b=
nΣX² - (ΣX)²
(ΣY – bΣX)
II. a =
n
III. Y = a + bX
Ezemplu:
Fa’an susuben bebe depende ba totalidade númeru nivel moris. Signifika iha
variavel rua (2) maka iha relasaun iha ne’e, tamba nivel vendas/fa’an
(husu/demanda) susuben no nivel moris. Maibe X maka nivel moris no Y maka
vendas/fa’an susuben bebe, maka dadus iha tabela tuir mai ne’e:
a. Analisis Industria
Analisis ne’e liga entre predisaun industria ho tipu hanesan (concorrentes da
indústria/industri pesaing) empresa tenki halo predisaun vendas industria ho tipu
hanesan depois halo predisaun vendas empresa ne’e no tuir mai determina
posisaun empresa ho valor market share/quota de mercado.
Demanda Empresa
Market Share = x 100%
Demanda Industria
Ezemplu:
Empresa “ABC” Produs kafe u’ut ho Merk kafe Timor. Dadus vendas ba produtu ne’e
(unidade).
Responde:
Empresa “ABC”
Tinan Vendas industriais Vendas Empresa Market Share(%)
(u) (u)
2014 12,000 1,200 0.1
2015 11,000 990 0.09
2016 13,000 1,560 0.12
2017 14,000 1,750 0.125
2018 13,000 1,430 0.11
2019 15,000 1,800 0.12
2020 16,000 2,080 0.13
Husu demanda industria tinan 2021 ho metodu Least Square
Analisis Product Line uza ba empresa ne’ebe produs tipu produtu oi-oin no
lahanesan, maka halo forecast ho deferensa. Maka produtu ida tenki halo forecast
keta-ketak ho lahanesan, maka sei konta/sura lukru ne’ebe hetan ba ida-idak ba
produtu ne’ebe iha.
Por ezemplu:
1. Kompañia X ne’e produs sasan elektroniku, bebida no roupa. Entre tipu tolu
(3) (product line) ne’e labele “kombinadu/dipadukan)” sai forcast ida. Ida-
idak halo forcast keta-ketak.
- Klientes
Por ezemplu:
Empresa maka nain kabas soru. Demanda ba kabas lahan influênsia direta
hosi demanda têxtil tamba textil sai hanesan produtu ikus hosi resultadu prosesu
tuir mai hosi kabas lahan. Tamba ne’e hanesan textil ba demanda kabas lahan
influensia hosi, maka:
- Total populasaun
- Rendementu per kapita
- Konsumu textil per kapita
- Nủmeru (angka) exportasaun no importasaun kabas no selu-seluk tan.
Ṅumeru Populasaun
Exercicius
I. Toko livru “Maria” durante tinan 8 liu ba iha dadus vendas/fa’an iha unidade
livru ho titulu oi-oin. La hare ba tipu livru ne’ebe la folin, iha tinan 2022 (tinan
oin) toko livru ini ho razaun forma orsamentu vendas/fa’an uluk no halo predisaun
vendas/fa’an. Dadus historis vendas, maka:
Tinan Vendas/fa’an (unidade)
2014 38,000
2015 42,000
2016 48,000
2017 56,000
2018 60,000
2019 75,000
2020 79,000
2021 88,000
Husu:
II. Kompañia “Celia” produs no vendas/fa’an tipu sasan ida hosi tinan ba tinan
nafatin sa’e. Ho desenvolvimentu kompañia no ho suposisaun fa’an ne’ebe
sufisiente bele konfia sai base predisaun tendencia ba vendas/fa’an, maka
kompañia ne’e halo planu vendas/fa’an tinan-tinan tuir mai ho base dadus historis
tinan 5 liu ba, maka:
Perguntas:
Planu vendas (orsamentu vendas) sai hanesan base ba forma orsamentu seluk.
b. Ho espesialmente
1. Kondisaun kompetisaun
2. Posisaun kompetisaun iha merkadu
3. Kresimentu populasaun
4. Rendementu povo
5. Elastisitas demanda ba folin sasan
6. Relijaun, kultura, abituate moris povo
7. Decisaun governu (area politika, ekonomia, sosio-kultura, segurança).
3.4 Passu forma orsamentu vendas
Empresa “ABC”
Orsamentu fa’an
Períodu tempu Planu Fa’an (Q) Presu ($) Kuantidade ($)
Ezemplu: Kompańia “Maria” forma orsamentu vendas tinan 2021 tempu mai
(para vir) ho dadus, suposisaun/suposições (asumsi), sabedoria korporativa/
Tinan Fa’an
2016 516,000
2017 516,000
2018 580,000
2019 692,000
2020 624,000
Área (daerah) fa’an no persentase alokasaun vendas munisipiu ida-idak,
maka:
Munisipiu A..........50%
Munisipiu B ........ 30%
Munisipiu C .......20%.
Presu fa’an unidade ida determina hamutuk ba munisipiu ida-idak no laiha
mudansa ba tinan 2021 nia laran tuir mai. Maibe tinan 2020 ne’ebe liu presu fa’an
unidade ida montante $4,000.00, maka ba tinan 2021 sei aumenta/sa’e montante
25% hosi presu tinan 2020.
Perguntas:
2. Kompańia “Maria” kalkula orsamentu vendas tinan 2021 tuir trimestre ida-
idak tuir area ida-idak.
Responde:
Tinan Fa’an (Y) X XY X2
2014 516,000 -2 -1032000 4
2015 516,000 -1 -516000 1
2016 580,000 0 0 0
2017 692,000 1 692000 1
2018 624,000 2 1248000 2
Σ 2,928,000 392000 10
Y = a + bX
ΣY ΣXY
a = no b =
n ΣX2
a = 2,928,000 /5 = 585,600
b = 392,000 /10 = 39,200
Y = a + bX
Y = 585,600 + 39,200 X
Y = 585,600 + 39,200 . 3 = 703,200
Alokasaun vendas ba Munisipiu ida-idak ba tinan ida-idak.
Munisipiu A : 50% x 703,200 = 351,600
Munisipiu B : 30% x 703,200 = 210,960
Munisipiu C : 20% x 703,200 = 140,640
Munisipiu A ho total = 351,600.
Trimestre I = 25% x 351,600 = 87,900
Trimestre II = 25% x 351,600 = 87,900
Trimestre III = 25% x 351,600 = 87,900
Trimestre IV = 25% x 351,600 = 87,900
Munisipiu B ho total = 210,960
Trimestre I = 25% x 210,960 = 52,740
Trimestre II = 25% x 210,960 = 52,740
Trimestre III = 25% x 210,960 = 52,740
Trimestral IV = 25% x 210,960 = 52,740
Munisipiu C ho total = 140,640
Trimestre I = 25% x 140,640 = 35,160
Trimestre II = 25% x 140,640 = 35,160
Trimestre III = 25% x 140,640 = 35,160
Trimestre IV = 25% x 140,640 = 35,160
Orsamento vendas kompańia "Maria” ba Munisipiu A iha tinan 2021.
I. Kompañia “Maria” halo hela kalkulasaun orsamentu vendas tinan 2022 tuir mai
ho dadus no suposisaun (asumsi) no decisaun, maka:
Perguntas:
2. Forma orsamentu vendas Kompañia “Maria” tinan 2021 tuir fulan, trimestre
no area vendas.
Tinan Produsaun iha rai laran Textil Impor Textil Expor Populasaun Inonesia (ema)
2016 450,000,000 300,000,000 3,000,000 125,900,000
2017 600,000,000 225,000,000 4,000,000 117,000,000
2018 725,000,000 200,000,000 2,000,000 119,000,000
2019 850,000,000 175,000,000 2,000,000 122,000,000
2020 900,000,000 225,000,000 5,000,000 124,000,000
2016 = 75,000,000 m
2017 = 90,000,000 m
2018 = 111,000,000 m
2019 = 113,000,000 m
2020 = 112,000,000 m.
Ho dadus iha leten husu atu:
koordena ba utilizasaun rekursus ne’ebe iha atu alkança planu ba nível produsaun.
Atu halo planeamentu ne’ebe diak tenki problema ne’ebe iha empresa no liur.
Problema hosi fontes empresa, maka:
Deskrisaun Unidade
Orsamentu vendas 4,000
Inventáriu final 80 +
Kuantidade sasan (bens) disponíveis 4,080
Inventáriu inisiu 120 -
Planu Produsaun 3,960
Ezemplu:
Pasu I
Pasu II
Bainhira hetan tiha diferensia hosi inventáriu rua ne’e, depois fahe ho periodu
vendas iha tinan ia. Maibe periodu vendas iha tipu fulan, maka fahe ba 12 (tamba
iha tinan ida iha fulan 12). No bainhira planu vendas iha trimestre, maka
diferensia sei fahe 4.
Pasu III
Ezemplu:
Ezemplu:
Responde:
Suposisaun ne’ebe uza maka:
/triwulan II maka 54,000 unidade (hanesan inventáriu final trimestre I), maka
inventáriu final trimestre II maka 48,000 unidade (54,000 – 6,000 unidade).
Inventáriu inisiu trimestre III 48,000 unidade (hanesan inventáriu final trimestre
II), maka inventáriu final trimestre III maka 44,000 unidade (48,000 – 4,000
unidade).
Exercicius
II. Kompañia “Maria” negosiu konaba produs no fa’an sasan “A” iha tempu agora
atu forma orsamentu produsaun ba semestre 1 tinan 2022 ne’ebe tuir mai ho
dadus no decisaun ne’ebe determina, maka:
a. Ba kada fulan ikus, inventáriu sasan feitu hetan 40% hosi planu vendas
fulan tuir mai.
perguntas:
Konta númeru kuantidade ne’ebe maka atu produs ba semestre I (ida) tinan 2022.
Inventáriu tinan inisiu 2,000 unidade, inventáriu tinan final 1,500 unidade.
Decisaun jestaun ne’ebe hala’o, maka: nivel produsaun labele hetan flutuasaun liu
hosi 15% iha leten no kraik ba mediu fulan-fulan (1/12 hosi produsaun tinan ida).
Nivel inventáriu labele liu hosi 3,000 unidade no labele menus hosi 1,100.
Produsaun fulan Juliú, Agustus, Setembru bele menus 30% hosi produsaun
normal. Kalkula/konta orsamentu produsaun ho metodu kombinasaun.
KAPITULU V ORSAMENTU MATERÌAS PRIMAS
Materías primas ne’ebe uza iha prosesu produsaun sei fahe grupus rua (2),
maka:
Matérias primas direta maka materias primas ne’ebe diretamente iha ba parte
prosesu produsaun no iha relasaun metin ho nivel produsaun ou diretamente mosu
sai sasan feitu.
Ezemplu:
Atu hetan ba u’un unidade meja presica matérias primas direta no matérias
primas indireta maka pregu, goma, tinta (cat) no seluk tan. Orsamentu matérias
primas planu kuantidade nesesidade matérias primas direta, maibe orsamentu
matérias primas indireta sei planu iha orsamentu kustus overhead pabrika.
Elaborasaun orsamentu matérias primas atu ajuda jestaun atu foti decisaun
ne’ebe relevante ho:
Standar Usage Rate (SUR), maka matérias primas ne’ebe presica hetan
resultadu ba produtu unidade 1 (ida).
Por Ezemplu:
Atu hetan resultadu ba bolu ida presica terigu u’ut ¼ kg no masin midar ¼
kg, maka SUR ba terigu u’ut ¼ kg no masin midar ¼ kg.
Empresa “Maria”
Orsamentu Nesesidade Matérias Primas tinan 2019
Deskrisaun Matérias Prima X Matérias Prima Y
Produsaun SUR Necesidade Produsaun SUR Necesidade
Trimestre I
Trimestre II
Trimestre III
Trimestre IV
Empresa ”Maria”
Orsamentu Nesesidade Matérias Primas
Tinan 2019
Deskrisaun Departementu I Departementu II
MP A/X SUR Nesesidade MP B/Y SUR Nesesidade
Trimestre I
Trimestre II
Trimestre III
Trimestre IV
1. Predisaun Direta
Basea SUR nesesidade matérias primas sei konta ho metodu sistema esperimenta
(experimento) basea uza realidade tempu uluk. Ho hare númerus meio-medio ne’ebe
determina tuir estatis.
Ezemplu:
Atu konta valor EOQ, iha dois kustus ne’ebe precisa hare, maka:
a. Kustus order
Kustus order maka kustus ne’ebe sai relasaun ho atividade order matérias
primas. Kustus iha mudansa tuir frekuensia order. Frekuensi order aumenta bo’ot
kustus ne’ebe hasai bo’ot no frekuensia order ladun, maka kustus ne’ebe hasai sei
oituan.
2. Kustus administrasaun
1. Kustus manteisaun
2. Kustus siguranca
2.R.S
EOQ =
√ P.I
Iha ne’ebe:
EOQ: Kompras/Sosa Ekonomis.
R : Kuantidade matérias primas ne’ebe kompra iha tempu ruma.
S : Kustus order.
P : Presu matérias primas unidade ida-idak.
I : Kustus armajenamnetu ne’ebe konta iha prosentase hosi inventáriu meio-
media.
Ou EOQ konta mos ho formula:
2.R.S
EOQ =
√ C/unidade
Iha ne’ebe:
C : Kustus armajenamentu (penyimpanan) ba unidade ida-idak
Atu prosesu produsaun sei kontroladu, maka precisa hare kuantidade matérias
primas ne’ebe kompras/sosa tenki hare bainhira maka order matérias primas
hala’o iha tempu ne’ebe determina. Bainhira matérias primas to’o tarde maka
atraballa prosesu produsaun no se ida ne’e maka mosu atu determina demanda
klientes, jestaun tenki buka troka matérias primas iha tempu ne’e lalais.
Ordernasaun matérias primas ne’ebe lalais sei sai kustus. Kustus ne’ebe sai
relasaun ho to’o tarde materias primas maka ho naran Stock-out cost. No matérias
primas to’o sedu hosi tempu ne’ebe precisa (determina), maka kustus aumenta
ne’ebe tenki hasai. Kustus ne’ebe hasai relasaun ho matérias primas ne’ebe to’o
ho naran Extra Carrying Cost.
Iha buat seluk (outras coisas) ne’ebe importante precisa hare iha kompras/
sosa matérias primas maka necesidade matérias primas durante lead time maka
tempu ne’ebe precisa komesa hosi tempu ordenasaun to’o sasan ne’e to’o.
Iha buat ruma ne’ebe precisa hare iha planeamentu ordenasaun matérias
primas ba periodu ne’ebe tuir mai, maka:
3. Stock-out cost
Ezemplu:
Observa hosi 25 frutas dadus historis kona ba lead time sei hetan dadus tuir mai
ne’e:
Lead time loron 3: 5 vezes
Lead time loron 4: 15 vezes
Lead time loron 5: 5 vezes
Hosi dadus iha leten sei konta:
Lead time loron 3: 5/25 x 100% = 20%
Lead time loron 4: 15/25 x 100% = 60%
Lead time loron 5: 5/25 x 100% = 20%.
Ezemplu:
Tuir observasaun durante tinan 2018 Empresa “Maria” precisa matérias primas
hamutuk 100 kg. Atu planea bainhira maka ordenasaun hala’o, observa 20
fruitas dadus ordenasaun ne’ebe mosu iha tinan uluk hosi observasaun sei hetan
dadus tuir mai ne’e:
Responde:
2.R.S
EOQ =
v C/Unidade
2.100 . 10
EOQ = = 1,000 kg
v 2
Katak kompras/sosa ho ekonomis ba nivel 1,000 kg ba order dala ida. Ho
kuantidade matérias primas ne’ebe precisa 10,000 unidades, maka frekuensia
order hamutuk dala sanolu (10 vezes/10 kali).
(1,000 x 2)
Carrying cost por dia por ordenaҫão = = 6.67
300
Bainhira Lead time loron 3
ECC = 0 (tamba loron 3 (tolu) maka tempu ne’ebe lalais liu, ou
dala ruma la lalais liu)
Dala ruma matérias primas to’o iha loron 3 (loron 1 lalais liu ho probabilidade 0.25).
Bainhira lead time loron 5
ECC = 2 (0.25) (6.67) = 3.335
3.335
1 (0.5) (6.67) = +
6.670.
Deskrisaun:
Dala ruma matérias primas to’o iha loron 3 (lalais liu loron 2) ho
probabilidade 0.25 ou iha loron 4 (lalais liu iha loron 1) ho probabilidade 0.50.
SOC = 0 (tamba loron 5 sai hanesan tempu ne’ebe naruk liu/dala ruma la kleur
tan).
Deskrisaun:
Dala ruma matérias primas to’o loron 5 (loron ida tarde) ho probabilidade
0.25.
Konklusaun:
Lead Time loron 4 sei precisa kustus total ne’ebe minimum (58.30). Depois lead
time hetan tiha halo ligasaun ho decisaun tuir montante seguranҫa inventáriu
(safety stock). Ordenasaun fila fali bainhira inventáriu deit ho montante seguranҫa
inventáriu aumenta dengan uza tempu lead time.
Maka:
Signifika ordenasaun matérias primas hala’o fila fali bainhira nivel inventáriu
matérias primas hatudu 466.2 kg.
Ezemplu:
Empresa ida halo predisaun necesidade matérias primas durante tinan ida ho
montante 6,000 unidade ho presu $4,000.00 unidade ida-idak. Kustus ordenasaun
dala ida order montante $5,000.00 no kustus armajenamnetu $60.00, lead time
ne’ebe uza durante loron 9 (suposisaun/suposição (asumsi) tinan ida loron 360) no
safety stock ne’ebe determina montante 200 unidade.
Responde:
Re-order point:
Uza durante lead time (9/360) x 60,000 = 150 unidade
Safety Stock 200 unidade +
Rorder Point 350 unidade
Por ezemplu hosi ezemplu iha leten hetan stock out cost montante $150.00 ba
unidade ida no dadus kona ba lead time ne’ebe mosu iha empresa tuir mai ne,e:
SOC= 0
Basea konta iha leten, afinal lead time loron 7 iha kustus extra ne’ebe ki’ik
liu, maka:
ECC 216.67
SOC 00000 +
Total kustus 216.67
Maka ho ida ne’e matérias primas ne’ebe tenki order fila fali ba nivel
inventáriu:
Safety stock 200 unidade
Necesidade durante lead time 7 x 17 119 unidade +
Reorder point 319 unidade
C. Orsamentu inventáriu Matérias Primas
Ba inventáriu ida ne’e empresa iha decisaun, maibe jeralmente iha metodu
rua atu avalia inventáriu ou kustu matérias primas, maka:
Empresa ne’ebe uza metodu ida ne’e, regras maka uza presu matérias primas
ne’ebe dalauluk tama iha armajen (matérias prima ne’ebe premeiru tama maka
premeiru sai). Konta kustus matérias primas tuir lina basea tempu kompras
matérias primas ne’ebe dalauluk kompras no ida ne’e maka kustus ne’ebe uza iha
konta valor inventáriu.
Iha metodu LIFO presu matérias primas ne’ebe tama iha armajen ikus liu ida
ne’e maka uza atu determina valor matérias primas ne’ebe uza iha produsaun,
maibe uza fisikamente nafatin tuir lina.
Iha orsamentu safety stock matérias primas ne’ebe precisa detalladu maka:
1. Iha orsamentu safety stock matérias primas ne’ebe precisa detalladu maka
tuir mai ne’e: tipu matérias primas ne’ebe precisa.
Ezemplu:
Empresa “Maria” produs sasan iha tipu rua, maka kualidade no.1 (A) no
kualidade no.2 (B). Forma orsamentu basea trimestre. Dadus ne’ebe iha, maka:
b. Matérias primas ne’ebe uza iha tolu, maka X,Y, no Z. Necesidade hot-hotu
ba kualidade A no B (SUR); maka tuir mai ne’e:
Matérias primas ne’ebe kompras inklui matérias primas ne’ebe direta uza no
matérias primas ne’ebe armajenamentu/rai sai inventáriu. Orsamentu kustus uza
matérias primas sei planu valor matérias primas ne’ebe uza no konta iha unidade
(satuan) monetaria.
Benefisiu forma orsamentu matérias primas sai hanesan base atu determina
presu prinsipal produsaun no sai hanesan ferrementasaun/alat supervisaun ba uza
matérias primas. Iha orsamentu kustus matérias primas ne’ebe uza hotu sei detalla
tuir mai ne’e:
Exerciciu
Inventáriu final ba kada fulan ikus matérias primas (iha aifuan), maka:
Fulan X Y Z
Januariu 60,000 75,000
Pebreriu 60,000 69,000
Marsu 62,000 74,000
Abril 65,000 77,000
Maiú 64,000 70,000
Junú 63,000 71,000
Perguntas:
Janeru 15%, Febreriu 20%, Marsu 13%, Abril 16%, Maiú 18%, no Junú 18%.
KAPITULU VI ORSAMENTO TRABALLADORES
1. Traballadores Direta
2. Traballadores indireta
3. Estandar oras servisu (tempu hira maka precisa atu halo produsaun ba
unidade produtu ida).
4. Estandar salariu oras ida-idak, ezemplu: salariu oras ida-idak montante
$1,000.00, kustus traballadores ba unidade 1 (u’un) ho montante $500.00
(1/2 x $1,000.00).
5. Total kustus ne’ebe sai ba salariu traballadores.
1. Necesidade traballadores
2. Retira traballadores
3. Treinamentu traballadores
6. Supervisaun traballadores
Orsamentu traballadores ho tehnis sei fahe ba tipu rua; maka orsamentu oras
servisu direita no orsamentu kustus traballadores direita.
Orsamentu oras servisu direta sai parte hosi orsamentu traballadores ne’ebe
prienxe informasaun, maka:
Forma orsamentu ne’ebe diak sei fo benefisiu ba empresa tuir mai ne’e:
Relatoriu Implementasaun
Maiú 2020
Planu Realiasaun Desvio
Kuantidade %
Unidade Produs 2,200 2,000 200 9
Matérias primas
Traballadores:
Oras 4,000 4,250 250 6.25
Salariu meio mediu $50.00 $51.30 $1.30 2.6
Kustus $200,000.00 $218,025.00 $18,025.00 9
Atu klaru liu tan problema ida ne’ebe relevante ba empresa seluk.
Dadus orsamentu
Dadus realizasaun
Produsaun fulan Maiú 15,000 unidade deit ne’ebe uza hotu 37,000 DLH no
salariu ne’ebe selu montante $4,070,000.00.
Hosi dadus rua iha leten sei halo relatoriu implementasaun no analisa
variance tuir mai ne’e:
Relatoriu Implementasaun
Maiú 2020
Planu Personalizado Realizasaun Desvio
/disesuaikan
Kontajen %
Produsaun 16,000 15,000 15,000 - -
Estandar uza traballadores 2.5 DLH 2.5 DLH 2,467 DLH 0.033 DLH 1
Kuantidade DLH 40,000 DLH 37,500 DLH 37,000 DLH +500 DLH 2
salariu/DLH $100.00 $100.00 $110.00 -$10.00 10
Kuantidade salariu $4,000,000.00 $3,750,000.00 $4,070,000.00 - 8
$320,000.00
Analisa Variance:
Desvio efisiensia = (37,500 - 37,000) x 100 = + $50.00
Desvio salariu = ($100.00 – 110) x 37,000 = - $370,000.00
Total Desvio = - $ 320,000.00
Desvio efisiensia sai resultadu vezes entre salarius orsamentadu ho deferensia
entre kontajen oras orsamentu no kontajen oras real.
Price variance sai resultadu vezes entre kontajen oras real ho deferensia entre
salario orsamentadu no salariu real.
Ezemplu:
Empresa “ABC” trez dirasaun produsaun, maka Dirasaun I, II no III. Iha dois
tipu sasan ne’ebe produs, maka X no Y. Sasan X sei produs liu hosi dirasaun tolu,
maibe sasan Y liu hosi deit dirasaun I no III deit.
Planu oras traballadores por unidade sasan, maka:
Fulan/Trimestre Sasan
X Y
Janeriu 70,000 34,000
Febreriu 80,000 36,000
Marsu 80,000 38,000
Trimestre II 240,000 140,000
Trimestre III 230,000 127,000
Trimestre IV 260,000 145,000
Kuantidade 960,000 520,000
Orsamentu ida ne’e sai hanesan dirasaun hosi orsamentu traballadores. Maka
ho klaru ba orsamentu ne’e tenki tau asunto tuir mai:
b. Oras traballo direta (DLH) ne’ebe precisa atu traballo u’un unidade sasan
DLH/
Total
DLH
Unidade
TL
Salariu
Salariu
Tl.
Trimestre DLH Traballadores
Unidade
Por
por
($)
Dirasaun
DLH
Janeriu
Dirasaun I 70,000 0.4 28,000 20 560,000 34,000 0.2 6,800 20 136,000 696,000
Dirasaun II 70,000 0.2 14,000 15 210,000 - - - - - 210,000
Dirasaun III 7,000 0.4 28,000 10 280,000 34,000 0.2 6,800 10 68,000 348,000
Q 70,000 1,050,000 13,600 204,000 1,254,000
Febreriu 80,000 0.4 32,000 20 640,000 36,000 0.2 7,200 20 144,000 784,000
Dirasaun I 80,000 0.2 16,000 15 240,000 - - - - - 240,000
Dirasaun II 80,000 0.4 32,000 10 320,000 36,000 0.2 7,200 10 72,000 392,000
Dirasaun III
Q 80,000 1,200,000 14,400 216,000 1,416,000
Marҫo 80,000 0.4 32,000 20 640,000 38,000 0.2 7,600 20 152,000 792,000
Dirasaun I 80,000 0.2 16,000 15 240,000 - - - - - 240,000
Dirasaun II 80,000 0.4 32,000 10 320,000 38,000 0.2 7,600 10 70,000 396,000
Dirasaun III
Q 80,000 1,200,000 15,200 228,000 1,428,000
Trimestre II
Dirasaun I 240,000 0.4 96,000 20 1,920,000 140,000 0.2 28,000 20 560,000 2,480,000
Dirasaun II 240,000 0.2 48,000 15 720,000 - - - - - 720,000
Dirasaun III 240,000 0.4 96,000 10 960,000 140,000 0.2 2 8,000 10 280,000 1,240,000
Q 240,000 3,600,000 56,000 840,000 4,440,000
Trimestre III
Dirasaun I 230,000 0.4 92,000 20 1,840,000 127,000 0.2 25,400 20 508,000 2,348,000
Dirasaun II 230,000 0.2 46,000 15 690,000 - - - - - 690,000
Dirasaun III 230,000 0.4 92,000 10 920,000 127,000 0.2 25,400 10 254,000 1,174,000
Quantidade 230,000 3,450,000 50,800 762,000 4,212,000
Trimestre IV
Dirasaun I 260,000 0.4 104,000 20 2,080,000 145,000 0.2 29,000 20 580,000 2,660,000
Dirasaun II 260,000 0.2 52,000 15 780,000 - - - - - 780,000
Dirasaun III 260,000 0.4 104,000 10 1,040,000 145,000 0.2 29,000 10 290,000 1,330,000
Q 260,000 3,900,000 58,000 870,000 4,770,000
Q. Tinan ida 960,000 960,000 14,400,000 208,000 3,120,000 17,520,000
2. Orsamentu ba planu oras traballadores direta (DLH) deit.
Ho klaru orsamentu ne’e tenki hatama problema balun ne’ebe tuir mai ne’e:
Maka orsamentu oras traballo direta ba Empresa “ABC” ba tinan 2020 tuir
mai ne’e:
Emprensa ”ABC”
Orsamento ba oras traballadores Direta
Planu oras traballo direta (DLH/direct labor hours) por unidade sasan no nivel
salariu maka:
Kustus overhead pabrika maka kustus hotu ne’ebe hasai relasaun ho prosesu
produsaun lao’s kustus matérias primas direta no kustus traballadores direta.
Ne’ebe inklui iha kustus overhead pabrika maka tuir mai ne’e:
Iha dois problama ne’ebe precisa hare hodi halo determinasaun kuantidade
kustus overhead pabrika, maka:
a. Tipu Kustus
Basea ba tipu kustus, maka kustus sei fahe ba grupu tolu (3):
1. Kustus fixu maka kustus ne’ebe sempre fixu hosi loron ba loron la fo influénsia
ba volume atividade (ezemplu: salariu, siguransa, selu-seluk).
2. Kustus variavel, maka kustus ne’ebe ho total sei iha mudansa ho bo’ot hanesan
ho mudansa atividade (ezemplu: kustus matérias primas direta no kustus
trabalhadores direta).
3. Kustus semi variavel maka kustus ne’ebe la ho tipu variavel, iha ne’ebe kustus
ne’e halo mudansa, maibe la hanesan ho mudansa nivel atividade (ezemplu:
kustus elestrisidade, kustus manteisaun, kustus material suporta no selu-seluk).
a. Departemento Produsaun
Jeralmente orsamentu kustus overhead pabrika forma sai hanesan mata dalan
servisu, koordinasaun servisu, no supervisaun servisu ne’ebe suporta jestaun atu
hala’o empresa.
Iha fatores ne’ebe precisa hare iha forma orsamentu overhead pabrika, maka
tuir mai ne’e:
5. Metodu alokasaun kustus ne’ebe uza hosi kompañia atu fahe kustus ne’ebe
inisiu sai hanesan unidade (kesatuan), sai ba grupu kustus iha ne’ebe kustus
ne’e mosu.
2. Kustus benefisius.
Durante tinan 2020, Empresa “ABC” predisaun kustus overhead ne’ebe mosu
kausa tuir mai ne’e:
Basea proporsi uza servisu iha leten, kustus overhead dirasaun departementu
servisu.
Deskrisaun Departementu Produsaun Departementu Servisu
1 2 3 1 2
Kustus Overhead Pabrika 12,000,000 20,000,000 10,000,000 2,500,000 5,000,000
Servisu 1 *1,250,000 **750,000 500,000 -2,500,000
Servisu 2 *2,250,000 **1,500,000 1,250,000 -5,000,000
Kuantidades 15,500,000 22,500,000 11,750,000 0 0
Notas:
*Alokasaun kustus overhead pabrika ba departementu produsaun 1
Hosi departementu servisu 1 = 50% x $2,500,000 = $1,250,000
Hosi departementu servisu 2 = 45% x $5,000,000 = $2,250,000
**Alokasaun kustus overhead pabrika ba departementu produsaun II
Hosi departementu servisu 1 = 30% x $2,500,000 = $750,000
Hosi departementu servisu 2 = 30% x $5,000,000 = $1,500,000
Hosi ezemplu iha leten departementu servisu la uza servisu mesak, maka
departementu servisu rua la fo todan kustus overhead pabrika.
Clean concept sei uza iha kasu iha ne’ebe entre departementu servisu ne’e
mesak mosu troka malu servisu.
3. Emprensa “ABC” produs produtu liu departementu produsaun tolu (3), maka
Departementu A, B no C, ho mos departementu servisu tolu maka departementu
X, Y no Z. Budget kustus overhead pabrika departementu ida-idak ba tinan 2020
maka tuir mai ne’e:
Empresa “ABC”
Budget Kustus Departementu Produsaun tinan 2020
Deskrisaun Q Departementu Produsaun Departementu Suporta
A B C X Y Z
Kustus matérias primas 6,500 3,250 1,800 700 400 200 150
Kustus traballadores direta 8,750 3,750 2,250 1,275 700 500 275
Kustus material suporta 2,900 1,100 1,000 500 100 150 50
Kustus BBM 2,000 - - - - 2,000 -
Kustus siguransa traballadores 2,310 1,000 500 600 100 60 50
Kustus Reparasaun Makina 2,750 800 600 500 400 300 150
Kustus Depresiasaun 1,800 500 550 400 150 75 125
Kustus Siguransa 1,000 200 172 190 188 94 156
Kustus Eletrisidade 2,000 600 500 350 250 200 100
Kuantidade 30,010 11,200 7,372 4,515 2,288 3,579 1,056
Predisaun Servisu departementu Suporta ne’ebe uza ba departementu
produsaun:
Passu premeiru:
Ba Departementu Produsaun A
Kustus overhead pabrika produsaun A sei hetan hosi total kustus produsaun
departementu produsaun A. Kustus ne’ebe hasai ba kustus matérias primas no
kustus trabalhadores direta; maka:
Ba departementu Produsaun B
Kustus overhead pabrika produsaun B sei hetan hosi total kustus produsaun
departementu produsaun B menus ho kustus ne’ebe hasai ba kustus matérias
primas no kustus traballadores direta, maka: 7,372 - (1,800 + 2,250) = 3,322
Ba departementu Produsaun C
Ba departementu ajudantes/servisu X
Ba departementu ajudantes/servisu Y
Passu Rua
Passu Tolu:
Departementu produsaun B
Departementu produsaun C
Passu Ha’at
Clean concept mos sei uza iha kazu iha ne’ebe entre departementu servisu
ne’e mesak troka balu meritu/servisu.
Por ezemplu:
Metodu ne’ebe fasil atu aloka kustus departementu servisu bainhira mosu
troka servisu entre departementu servisu maka ho uza metodu aljabar. Iha metodu
ne’e kustus overhead pabrika ne’ebe mosu ba ida-idak departementu servisu sei
konta iha tipu equação algébrica tuir mai ne’e:
X = a1 + b1 Y
Y = a2 + b2 X
Iha ne’ebe:
Hosi equasaun ida ne’e, tuir mai determina kustus overhead pabrika neto ba
ida- idak departementu servisu.
Ezemplu:
Empresa “ABC” planea kustus overhead pabrika tinan ida tuir mai ne’e:
Responde:
X = a1 + b1 Y
Y = a2 + b2 X
Notas:
a1 = 2,000,000
b1 = 20% = 0.2
a2 = 1,000,000
b2 = 15% = 0.15
X = 2,000,000 + 0.2 Y
Y = 1,000,000 + 0.15 X
X = 2,000,000 + 0.2 (1,000,000 + 0.15 X)
X = 2,000,000 + 200,000 + 0.03 X
X – 0.03 X = 2,200,000
0.97 X = 2,200,000
2,200,000
X=
0.97
X = 2,268,041
Y = 1,000,000 + 0.15 (2,268,041)
Y = 1,000,000 + 340,206
Y = 1,340,206.
Kustus overhead pabrika departementu servisu
Ezemplu:
Departementu Quantidade
Produsaun 1 20,000,000
Produsaun 2 24,000,000
Servisu 1 8,000,000
Servisu 2 6,500,000
b. Uza resultadu atividade departementu servisu
28,096,939
Tarifa KOP departementu Produsaun 1 = = $ 1,170.71/DMH
24,000 DMH
30,403,061
Tarifa KOP Departementu Produsaun 2 = = $ 965.18 / DMH
31,500 DMH
Exersiu.2
Empresa “ABC”servisu iha area manufatura iha dadus tuir mai:
Deskrisaun Departementu Produsaun Departementu Ajudantes
A B X Y
Budget KOP wainhira seidauk 180,000 131,000 155,000 84,000
aloka
Servisu hosi Departementu X 50% 40% 10%
Servisu hosi Departementu Y 40% 55% 5%
Base ba kargu (dasar Pembebanan) 40,000 oras 50,000 oras
Tarifa Fixo 60% 50%
Tarifa Variaveis 40% 50%
Husu:
a. Halo tabela alokasaun budget KOP hosi departementu ajudantes X no Y ba
departementu produsaun A no B uza metode Aljabar.
b. Konta tarifa KOP fixu no variaveis ba ida-idak departementu.
Responde:
X = a1 +b1 Y
Y = a2 + b2 X
X = 155,000 + 0.05 Y
Y = 84,000 + 0.10 X
Iha ne’ebe: X = 155,000 + 0.05 (84,000 + 0.10 X)
X = 155,000 + 4,200 + 0.005 X
X = 159,200 + 0.005 X
X - 0.005 X = 159,200
0.995 X = 159,200
X = 159,200 / 0.995 X = 160,000
Maka valor Y sei konta:
Y = 84,000 + 0.10 (160,000)
Y = 84,000 + 16,000
Y = 100,000.
KOP neto departementu ajudantes
Deskrisaun Departementu servisu X Departementu servisu Y
Budget KOP 155,000 84,000
Receber/Simu 5,000 16,000
Oferese/Fo (16,000) (5,000)
KOP Neto 144,000 95,000
KOP departementu produsaun depois receitas/simu KOP hosi departementu
servisu/ajudantes tuir mai ne’e:
Deskrisaun Departementu Departementu
Produsaun A Produsaun B
Budget KOP 180,000 131,000
Alokasaun KOP departementu servisu X
50/90 x 144,000 80,000
40/90 x 144,000 64,000
Alokasaun KOP departementu servisu Y
40/95 x 95,000 40,000
55/95 x 95,000 55,000
Neto KOP Departementu Produsaun 300,000 250,000
Exerciciu:
Sesaun servisu 1 maka sentral eletrisidade unidade atividades metru ho sura KWH
iha tinan ida ne’ebe planu montante 1,000 KWH. Sesaun servisu 2 maka oficina
ne’ebe tinan ida servisu 10,000 DRH (direct repair hours/jam kerja perbaikan).
3. Determina tarifa por KWH sesaun servisu 1 no por DRH sesaun servisu 2
2. Kompañia “XYZ” durante tinan 2020 predisaun sei precisa kustus, maka:
Dirasaun produsaun:
8.1 Compreensão
Presu prinsipal produsaun resultadu sasan konta bainhira hatene kauza tuir
mai ne’e:
Ezemplu:
Hosi orsamentu produsaun sei hetan dadus kona ba planu produsaun tuir mai:
Responde:
1. Dalauluk konta nivel atividade dirasaun ida-idak/departementu
produsaun no servi/ajuda.
Tabela.1
Departementu Sura/kontajen Unidade Nivel
atividade atividade
Departementu Hosi orsamentu produsaun Unidade X 7,000*1
produsaun I (ne’ebe
sasan X liu)
Departementu Sasan X
produsaun II (ne’ebe =7,000x4DMH = 28,000 DMH DMH 40,000**2
sasan X no Y liu) Sasan Y
=4,000x3DMH = 12,000 DMH
Reparasaun Departementu I
=7,000 x 0.20 = 1,400 DRH 4,200*3
Departementu II
= 40,000 x 0.07 = 2,800
*5 Atu konta tarifa KOP por nivel atividade maka ho maneira fahe total
kustus overhead pabrika (KOP) (28,000) ho nivel atividade (7,000) maka:
*10 Atu konta tarifa KOP por nivel atividade maka ho maneira fahe total KOP
(20,000) ho nivel atividade (40,000 DMH) maka sei hetan tarifa:
Bainhira tarifa kustus overhead pabrika fahe produsaun ida-idak sei hetan,
maka tuir mai sei konta presu principal produsaun X no Y tuir mai ne’e:
Tabela.3
Kustus matérias primas direta (Y= 60,000) iha exercisio. Atu determina
kustus matérias primas direta unidade ida’idak ho fahe kustus matérias primas
direta ho nivel produsaun =60,000 / 4,000 =15.
*2. Kustus traballadores direta atu hetan 7,000 unidade X montante $35,000
(hosi exercisio), ho unidade ida-idak hetan 35,000/7,000 unidade = 5.
Atu forma orsamentu mestre/induk komesa hosi forma orsamentu fa’an/vendas iha
unidade volume fa’an/vendas no iha valor fa’an/vendas, depois kontinua forma
orsamentu produsaun iha unidade, orsamentu necesidade matérias primas,
orsamentu kompras matérias primas, orsamentu traballadores, orsamentu kustus
overhead pabrika, orsamentu presu prinsipal produsaun, orsamentu presu prinsipal
fa’an/vendas, orsamentu kustus jeral no administrasaun, kustus marketing,
orsamentu kustus operasaun no orsamentu lukru perda/lakon (laba rugi).
Saláriu traballo/upah buruh: atu halo unidade X ida precisa tempu oras 2, tarifa
$.12.00 no Y oras 3 ho tarifa $16.00. Kustus overhead pabrika tarifa basea oras
servisu direta, tarifa variavel $8.00; por oras, tarifa fixu montante $12.00 por oras.
Nota:
$3,120,000.00 = $260,000.00 x $12.00;
$ 650,000.00 = $130,000.00 x $ 5.00;
$1,560,000.00 (basea ba orsamentu traballadores, tabela.5).
$2,600,000.00 (basea orsamentu kustus overhead pabrika, tabela.6).
$7,930,000.00 (hetan ho kontajen kustus hotu ne’ebe sai/despesas).
122 hetan hosi $7,930,000.00/65,000.
Total sasan feitu ne’ebe prontu atu fa’an hetan hosi kontajen valor inventáriu
sasan feitu ($) ho kustus produsaun ba nivel produsaun ne’ebe determina.
Ba sasan X valor:
Ba sasan Y valor:
Valor inventáriu final feitu hetan hosi resultadu multifikadu (perkalian) inventáriu
final sasan feitu (unidade) ho presu prinsipal produsaun por unidade.
Ba sasan X hetan valor inventáriu final montante 25,000 (inventáriu final) x 122
(presu prinsipal produsaun por unidade) = 3,050,000.
Maibe sasan Y hetan valor inventáriu final montante 9,000 (inventáriu final) x
186 (presu prinsipal produsaun por unidade) = 1,674,000.
Presu prinsipal vendas/fa’an
Presu prinsipal vendas/fa’an hetan hosi resultadu menus total sasan feitu ne’ebe
prontu atu fa’an ho valor inventáriu final sasan feitu.
Exerciciu:
Salariu traballo atu halo unidade produtu X ida precisa tempu oras 2, tarifa
$15.00; no Y oras 5 tarifa $20.00. kustus overhead pabrika tarifa basea oras
traballadores direta, tarifa variavel $10.00;/oras, tarifa fixu $15.00; por oras hosi
tarifa fixu montante 20% maka despesas de amortização (beban penyusutan)
ativus fixu pabrika. Inventáriu sasan feitu produtu X inisiu periodu $130,000.00
(1,000 unidade) no final 500 unidade, ba produtu Y = $100,000.00 (50 unidade).
2. Kompañia roda kareta Hardstone produs roda kareta oin rua maka tipu radial
no tipu bai-bain. Rua ne’e produs iha dirasaun tolu, maka dirasaun mistura
(pencampuran/mixing), dirasaun Impressão (percetakan/casting) no dirasaun
Liquidação (penyelesaian/finishing). Matérias primas hotu uza ba dirasaun
mistura, la iha matérias primas ne’ebe aumenta ba dirasaun seluk. Tipu
traballadores ne’ebe uza iha tipu 4, operador premeiru servi makina, operador
segundu servi makina impressão (mesin cetak), operador terceiru servi makina
mais suave (penghalus) no inspetur ne’ebe hala’o supervisaun (pengawasan)
kualidade nomos traballo ba departementu finishing. Dadus ne’ebe prepara ba
tinan orsamentu 2020 maka:
Salario traballadores
Ho dadus iha leten husu atu kalkula/elabora orsamentu presu prinsipal produsaun
ida-idak tipu roda ne’e.
KAPỈTILU IX ORSAMENTU KUSTUS MARKETING NO
ADMINISTRASAUN
9.1 Compreensão
- Kustus distribuisaun
- Kustus vendador
- Kustus promosaun
- Kustus advertensi
- Kustus publisidade
Kustus marketing sei predisi basea tuir dadus historis, iha ne’ebe variaveis
indepedente (X) maka unidade produsaun no vendador no variaveis depedente (Y)
maka kustus marketing.
Tabela iha kraik serve (menyajikan) unidade vendas ho kustus merkaduria/
Marketing
Deskrisaun:
Tinan X Y XY X2 Y2
1 960 5,500 5,280,000 921,600 30,250,000
2 910 5,600 5,096,000 828,000 31,360,000
3 985 6,000 5,910,000 970,225 36,000,000
4 920 5,700 5,244,000 846,400 32,490,000
5 905 5,750 5,203,750 819,025 33,062,500
Sura 4,680 28,550 26,733,750 4,385,350 163,162,500
b ( ∑XY - ∑X (∑Y/n)
r² =
∑Y² - (∑Y)²/n
2.25(26,733,750 – (4,680 (28,550/5)) 24,638
= = = r2 = 0.1735.
Alem ida klasifikasaun kustus marketing bele uza os pontos mais altos e mais
baixos do método ba atividade unidade vendador.
Iha tabela.9.2, unidade vendas pontu mais maka 985 unidade ho kustus marketing
$6,000.00; no unidade vendas mais baixos maka 905 unidade ho kustus marketing
$5,750.00;. Klasifikasaun kustus marketimg ho modelu ne’e sei kalkula iha
tabela.9.3, maka:
Jeralmente bainhira dadus ne’ebe maka prepara tinan rua, uza metodu ponto mais
alto no mais baixos, no bainhira dadus ne’ebe maka prepara mais sufisiente
hanesan liu tinan rua (hanesan tinan lima) uza metodu least square.
Bainhira hatene tiha kustus variavel no kustus fixu, maka sei kalkula
orsamentu kustus marketing ba tinan neen no kontinua (seterusnya). Atu kalkula
orsamentu kustus marketing ba tinan neen tenki hatene uluk montante unidade
vendas/fa’an ba tinan neen sei predisi ho uza modelu time series Least Square,
ne’ebe kalkula iha tabela.9.4 mai:
Tinan Y X XY X2
1 960 -2 -1920 4
2 910 -1 -910 1
3 985 0 0 0
4 920 1 920 1
5 905 2 1810 4
4,680 -100 10
a = 4,680/5 = 936.
b = -100/10 = -10.
Y = 936 – 10X, valor X ba tinan neen maka motante 3 (X = 3), maka valor Y ba
tinan neen maka montante: 936 – (10 x 3) = 906 unidade.
Kustus marketing ba tinan neen (ho predisaun unidade vendas/fa’an 906 unidade)
maka montante Y = a + bX, ho maneira rua iha leten maka montante:
a. Ho metodu kuadradu minor (kuadrat terkecil), iha ne’ebe kustus variavel por
unidade maka $2.25. No kustus fixu $3,520.00; maka Y= 3,520 + (2.25 x 906)
= 5,558.50.
b. Ho metodu ponto mais alto mais baixos (titik tertinggi terendah), iha ne’ebe
variavel por unidade maka montante $3,125.00 no kustus fixu montante
2,921,875. Maka sei konta total kustus marketing iha nivel vendas/fa’an
montante 906 unidade maka:
Bainhira jestaun halo predisaun katak kondisaun negosiu ba tinan neen iha
alternativu tolu iha probabilidade maka krise, normal no diak, maka predisaun ho
matematika (kuantitativu) ne’e tenki ajusta ho predisaun jestaun ho kualitativu.
Ezemplu predisaun kualitativu maka bainhira mosu krise unidade sales/vendas tun
20% hosi predisaun kuantitativu, kondisaun normal unidade sales hasa’e 5% hosi
predisaun kuantitativu no kondisaun diak unidade sales hasa’e 10% hosi predisaun
kuantitativu, maka baibain forma orsamentu kustus marketing hosi alternativu tolu
kondisaun negosiu ne’e kalkula iha tabela kraik:
Hosi tabela iha leten sei esplika katak kompañia halo atividade iha tempu krise
(fa’an 815) ho kustus ne’ebe despesas/hasai maka montante $5,468,750.00;
kondisaun normal (961) ho total kustus montante $5,893,750.00; no kondisaun
diak ho nivel atividade (997) total kustus $6,037,500.00;.
9.4 Orsamentu Kustus Administrasaun
Jeralmente kustus administrasaun deklara hotu iha kustus fixu. Lolos kstus
ida ne’e maka kustus semi variavel, ba necsidade planeamentu no kontrolu, kustus
ne’e tenki klasifika iha kustus variavel no kustus fixu ho uza metodu least square
ou metodu ponto mais alto no mais baixos iha ne’ebe fator ne’ebe influénsia maka
atividade vendas (unidade vendas). Dadus kustus administrasaun ne’ebe relasaun
ho unidade vendas sei kalkula iha tabela kraik ne’e.
Tinan X Y XY X2 Y2
1 960 1,600 1,536,000 921,600 2,560,000
2 910 1,650 1,501,500 828,100 2,722,500
3 985 1,700 1,674,500 970,225 2,890,000
4 920 1,680 1,545,600 846,400 2,822,400
5 905 8,320 1,529,450 819,025 2,856,100
4,680 8,320 7,787,050 4,385,350 13,851,000
n.∑XY - ∑X.∑Y
b=
n.∑X2 – (∑X)2
5(7,787,050) – (4,680 x 8,320) 38,935,250 – 38,937,600
b= b=
5(4,385,350) – (4,680)2 21,926,750 – 21,902,400
-2,350
= = -0.09650924 ou b = -0.0965.
24,350
(8,320 + 451.62
a= = 1,754.
2
Exerciciu:
2. Seguransa rasio cair (acid test ratio) nafatin hetan fiar husi kreditur
Exemplu diferensia entre lina caixa sai (aliran kas keluar) ne’ebe tipu
kontinyu no insidentil
Seluk tan hosi ida ne’e atu forma orsamentu caixa, tenki hare safety cash
balance hanesan montante minimu caixa ne’ebe nafatin hamentin para responde
necesidade dever finansiamentu ba kualker momentu. Montante safety cash
balance ba empresa ida-idak la hanesan. Atu determina montante bo’ot ki’ik
safety cash balance iha fatores ne’ebe fo influénsia, maka:
a. Etapa premeriu, forma predisaun simu caixa no hasai tuir planu operasaun
empresa.
b. Etapa segundu, forma predisaun necesidade fundu ne’ebe precisa atu taka
desifit no forma predisaun selu juros/funan deve nomos tempu reembolso
divida/deve ne’e.
Iha tipu rua orsamentu caixa ne’ebe precisa hosi empresa, maka:
Orsamentu ida ne’e inklui periodu tempu tinan lima to’o sanulu ne’ebe ajusta
ho planeamentu empresa ne’ebe forma ona. Benefisiu orsamentu ne’e atu
hatene kapasidade empresa/kompañia aumenta fundu hosi fontes internal
nomos halo predisaun saldo caixa final kada tinan orsamentu.
Exemplu:
Husu:
Responde:
Simu reembolso:
a. Sai esforsu atu hasa’e volume negosius (omzet) fa’an maka sei hasa’e
benefisius.
b. Ba tipu negosius balun, kreditu tempu naruk sei kria aumenta benefisius balun
ba kompañia/empresa.
Fa’an caixa (vendas cash) sei impatu ba fluxu caixa tama/entradas ne’ebe
mosu hamutuk ho transasaun fa’an, la hanesan ho fa’an kreditu. Fa’an kreditu dala
ruma hala’o atu haluan merkadu ne’ebe ho objetivu atu hasa’e volume
fa’an/vendas. Iha fa’an kreditu caixa ne’ebe simu la hamutuk ho transasaun, ou
katak fluxu caixa tama sei kleur hosi transasaun, maka fa’an kreditu sei fo
influénsia ba fluxu caixa. Ho detaliu influénsia kreditu ba fluxu caixa, maka:
Periodu tempu kreditu hala’o nafatin, maka entre tempu hala’o transasaun
fa’an no simu osan caixa hosi fa’an ne’e.
Iha kondisaun normal, likidu (likuiditas) kompañia jeralmente diak, maka dala
ruma selu tarde sei minimu/ki’ik liu. Kada ves wainhira kompañia/empresa
fraku, disifil hetan osan caixa (uang tunai), dala ruma mosu atrasu aumenta
bo’ot.
Iha fatores balun ne’ebe precisa metru atu forma orsamentu recebiveis/reembolso,
maka:
1. Orsamentu fa’an/vendas
Maibe orsamentu recebiveis la iha tipu estandar ne’ebe uza, maibe iha pasu
ne’ebe sistematis ne’ebe nafatin uza atu forma orsamentu recebiveis. Pasu
ne’ebe sei hala’o atu forma orsamentu recebiveis maka:
Orsamentu recebiveis laiha tipu ne’ebe estandar ne’ebe tenki uza. Iha
kompañia/empresa ida-idak livre atu determina tipu no formatu tuir ho kondisaun
no necesidade kompañia/empresa.
1. Kompañia “ABC” iha dadus kona ba planu fa’an/vendas durante fulan 6 iha
tinan 2020 maka:
30% selu caixa (cash/kas) ba fulan ne’e, restu ho kreditu. 60% hosi fa’an
kreditu selu fulan ida tuir mai no la kona juros/funan 35% hosi fa’an kreditu
selu fulan rua depois 5% hosi fa’an kreditu konsidera recebiveis/piutang ne’ebe
la koleta (bad debts). Halo orsamentu recebiveis hosi kompañia “ABC” iha
leten.
Padraun (pola) rekolla recebeveis basea esperensia dalauluk tamba predisi tuir
mai:
11.1 Kompresaun
Master Budget no orsamentu induk maka planu financeira ne’ebe
komprehensif ba atividade operasional hotu ne’ebe inklui orsamentu operasaun
(operation budget) no orsamentu finansial (financial budget). Orsamentu
operasaun maka planu atividade operasaun ne’ebe tau tiha tipu fisiku no finansa
inklui:
1. Orsamentu fa’an/vendas
2. Orsamentu kustus no
3. Orsamentu lukru.
Maibe orsamentu finansa maka planu finansa inkliu:
1. Orsamentu caixa/cash
2. Orsamentu despensas/belanja sasan kapital,
3. Balance/neraca orsadu (dianggarkan).
Orsamentu fa’an maka planu serrvisu difisiu marketing ne’ebe aruma iha forma
númerus finansa ne’ebe inklui:
1. Orsamentu fa’an no
2. Orsamentu kustus merkadoria.
Orsamentu fa’an sai resultadu predisaun fa’an basea dadus historis internal
kona ba fa’an no basea dadus kualitativu external kona ba mudansa kondisaun
ekonomia, sosial no politika. Forma orsamentu fa’an komplikadu liu tamba
influénsia fatores external lalais mudansa no difisil kontrola. Orsamentu fa’an sai
sentru kriasaun orsamentu. Maka bainhira orsamentu fa’an sala (errado) maka
orsamentu turi sala hotu. Ekipa orsamentu tenki kuidadu halo diskusaun no
determina orsamentu kompañia.
Orsamentu kustus maka planu servisu divisaun produsaun no divisaun komersial
ne’ebe aruma iha forma númerus finansa inklui:
1. Orsamentu produsaun iha unidade
2. Orsamentu necesidade matérias prima iha unidade no iha dollar,
3. Orsamntu kompras material no unidade iha dollar
4. Orsamentu kustus traballadores direta (salario traballo)
5. Orsamentu kustus overhead pabrika no
6. Orsamentu presu prinsipal produsaun.
Bainhira forma orsamentu produsaun, dalauluk halo predisaun kona ba inventárius
inisiu no final sasan feitu no sedauk forma orsamentu kompras matérias prima
dalauluk halo predisaun kona ba inventárius matérias prima inisiu no final.
Orsamentu produsaun iha unidade tenki basea orsamentu fa’an iha unidade nomos
orsamentu kustus produsaun tenki basea orsamentu produsaun iha unidade.
Orsamentu kustus traballadores direta (salario traballo) maka planu servisu
iha forma oras servisu no tarifa salario ne’ebe aruma iha forma nủmeru finansa.
Oras servisu traballo maka tempu ne’ebe uza atu halo produtu maibe tarifa salario
determina hosi jestaun basea lei fornese no demanda (hukum penawaran dan
permintaan) traballadores ou basea dadus histories konaba salario. Orsameto
kustus servisu sei iha relasaun ho orsamentu produsaun.
Orsametu kustus overhead pabrika maka planu servisu suporta atividade pabrika
ne’ebe aruma iha forma nủmeru finansa, maka:
Deskrisaun tabela.11.1:
1. Funan deve tempu naruk 20% por tinan
2. Valor inventário: $4,475,000.00, inklui:
(matérias prima $547,000.00 + sasan feitu $3,928,000.00).
Tabela.11.2 Kompañia “Jose” Kalkulasaun Perda Lukru/lakon manan
31 Dezembru tinan 1
Deskrisaun $ %
Vendas/fa’an 18,000
Presu prinsipal vendas 10,800
Lukru bruto 7,200
Kustus merkadoria 1,800
Kustus administrasaun 900
Lukru operasaun 4,500
Funan/juros 20% x $5,000.00 1,000
Lukru seidauk imposto 3,500
Imposto 30% 1,750
Lukru likidu (laba bersih) 1,750
Dividen 80% x $1,750.00 1,400
Lukru ne’ebe espera (laba ditahan) 350
Deskrisaun tabela.11.3:
Unidade produtu X ida uza matérias prima A 4 unidade, B 2 unidade, no C 0
unidade.
Unidade produtu Y uza matérias prima A 5 unidade, B 3 unidade, no C i unidade.
Salarius traballo: atu halo unidade 1 produtu X precisa tempu oras 2,
tarifa $12.00 no Y oras 3 tarifa $16.00. Kustus overhead pabrika: tarifa basea oras
traballadores direta, tarifa variavel $8.00 por oras, tarifa fixu $12.00 por oras
montante 20% maka despesas de amortização de imobilizações (beban
penyusutan aktiva tetap pabrik) pabrika.
Kustus merkadoria: produtu X $680,000.00 inklui despesas amortazação
ativus fixu/imobilizado divisaun merkaduria $180,000.00, no ba produtu Y
$560,000.00 inklui despesas amortazação ativus fixu/imobilizado divisaun
merkaduria $160,000.00. Kustus administrasaun: produtu $1,000,000.00 ba X no
ba produtu Y $500,000.00 inklui despesas amortazação ativus fixu/imobilizado
divisaun administrasaun $100,000.00, imposto corporativo (pajak perseroan)
50%.
Suposição: kompras/sosa matérial selu/paga caixa (dibayar tunai) 50%,
restus kreditu; kustus merkaduria no administrasaun 60% selu caixa/paga, restus
kustus deve. Tinan mai deve komersiu jeral, deve imposto no deve funan/juros
selu/paga no juros/funan no imposto tinan ne’e selu/paga caixa 50%, restus deve.
Dividen/dividir deve hotu ne’ebe rekolla tinan kotuk selu/paga tinan oin.
Fa’an/vendas ativus fixu/ imobilizado ne’ebe a’at $600,000.00 no sosa kompras
ativus fixu/ imobilizado foun $2,000,000.00 caixa, prestações de dívida de longo
prazo (angsuran hutang jangka panjang) $1,000,000.00.
11.3 Output Orsamentu kompañia Manufatura
Iha elaborasaun/preparasaun orsamentu pais (anggaran induk) komesa hosi
preparasaun orsamentu fa’an/vendas iha unidade volume fa’an/vendas no iha
valor fa’an depois kontinua prepara orsamentu produsaun iha unidade, orsamentu
necesidade matérias prima, orsamentu kompras/sosa matérias prima, orsamentu
kustus traballadores, orsamentu kustus overhead pabrika, orsamentu presu
prinsipal produsaun, orsamentu kustus merkaduria, orsamentu kustus operasaun,
orsamentu perda lukru, orsamentu caixa no orsamentu balance.
Iha kalkulasaun orsamentu pais (anggaran induk) kompañia “Jose” la halo
orsamentu balance tamba la hatene balance ba periodu inisiu. Etapa ne’e halo
maka:
11.3.1 Orsamentu Fa’an/Vendas
Tabela.11.4 Orsamentu Fa’an/Vendas
Deskrisaun ($.00)
Produtu X= 60,000 x $200.00 12,000,000
Produtu Y= 40,000 x $250.00 10,000,000
Sura/soma (jumlah) 22,000,000
Deskrisaun tabela.11.4:
1. Fa’an/vendas caixa 70% x $22,000,000.00 = $15,400,000.00/simu
caixa/receitas caixa (penerimaan kas).
2. Recebiveis komersiu 30% x $22,000,000 = $6,600,000.00.
11.3.2 Orsamentu Produsaun
Tabela.11.5 Orsamentu Produsaun (iha unidade)
Deskrisaun Produtu X Produtu Y
Fa’an/vendas 60,000 40,000
Aumenta inventárius final 25,000 9,000
Total 85,000 49,000
Menus inventárius inisiu 20,000 8,000
Unidade ne’ebe produs 65,000 41,000
Deskrisaun tabela.11.7:
1. Sura/soma sosa/kompras = ($5,628,000.00 + $1,280,000.00 + $126,000.00 =
$7,034,000.00.
2. Sosa/kompras caixa (tunai) 50% x $7,034,000.00 = $3,517,000.00/despesas
caixa (pengeluaran Kas).
3. Sosa-kompras kreditu 50% x $7,034,000.00 = $3,517,000.00
11.3.5 Orsamentu Salario Traballo
Tabela.11.8 Orsamentu Salario Traballo
Deskrisaun ($.00)
Produtu X = 65,000 x 2 oras x $12.00 1,560,000
Produtu Y = 41,000 x 3 oras x $16.00 1,968,000
Sura/soma 3,528,000
Deskrisaun tabela.11.8:
- Salario traballo hotu selu caixa (cash/tunai).
Deskrisaun tabela.11.9:
1. Amortazação (penyusutan) konta 20% x $5,060,000.00 = $1,012,000.00.
2. Kustus overhead pabrika por caixa 80% x $4,048,000.00 =
$3,238,000.00/despesas caixa
3. Kustus overhead pabrika deve hela = $809,600.00.
11.3.7 Orsamentu Presu Prinsipal Produsaun
Tabela.11.10 Orsamentu Presu Prinsipal Produsaun
deskrisaun Produtu X 65,000 Produtu Y 41,000
unidade ($) unidade ($)
Matérias A 3,120,000 2,460,000
Matérias B 650,000 615,000
Matérias C 123,000
Salario traballo 1,560,000 1,968,000
Kustus overhead pabrika 2,600,000 2,460,000
Sura/soma 7,930,000 7,626,000
Por unidade 122 186
11.3.8 Orsamentu Kustus Marketing
Tabela.11.11 Orsamentu Kustus Marketing
Deskrisaun ($.00)
Produtu X 680,000
Produtu Y 560,000
Sura/soma 1,240,000
Deskrisaun tabela.11.11:
1. Amortizações $340,000.00
2. Selu/paga caixa 60% x $900,000.00 = $540,000.00.
3. Deve hela 40% x $900,000.00 = $360,000.00.
Produtu X 1,000,000
Produtu Y 500,000
Sura/soma 1,500,000
Deskrisaun tabela.11.12:
1. Amortizações $300,000.00
2. Selu ho caixa 60% x $1,200,000,00 = $720,000.00.
3. Deve hela 40% x $1,200,000.00 = $480,000.00.
11.3.10Orsamentu Perdas Lukru/lakon manan (rugi laba)
Tabela.11.13 Orsamentu Perdas Lukru
Deskrisaun Produtu X 60,000 Produtu Y 40,000 Total ($)
unidade ($) unidade ($)
Fa’an/vendas – dollar 12,000,000 10,000,000 22,000,000
Presu prinsipal fa’an 7,320,000 7,440,000 14,760,000
Lukru bruto 4,680,000 2,560,000 7,240,000
Kustus merkaduria 680,000 560,000 1,240,000
Kustus administrasaun 1,000,000 500,000 1,500,000
Lukru operasaun 3,000,000 1,500,000 4,500,000
Juros 20% $4,000,000,00 800,000
Lukru seidauk imposto 3,700,000
Imposto 50% x $3,700,000.00 1,850,000
Lukru likidu (laba bersih) 1,850,000
Dividen likidu 925,000
Lukru ne’ebe tahan hela (laba 925,000
ditahan).
Deskrisaun tabela.11.13:
1. Selu/paga caixa juros/funan 50% x $800,000.00 = $400,000.00/sai/despesas
caixa (pengeluaran kas).
2. Selu/paga caixa imposto 50% x $1,850,000.00 = $925,000.00 = despesas
caixa (pengeluaran kas).
11.3.11Orsamentu Caixa
Tabela.11.14 Orsamentu Caixa
Deskrisaun ($.00)
Saldo inisiu 5,000,000
Fa’an ativus fixu ne’ebe a’at (penjualan aktiva tetap yang rusak) 600,000
Receitas recebiveis (penerimaan piutang) 4,000,000
Receitas fa’an caixa (penerimaan tunai penjualan) 15,400,000
Sura receitas caixa 25,000,000
Despesas:
Deve komersiu (hutang dagang) 2,000,000
Deve juros/funan (hutang bunga) 1,800,000
Deve imposto (hutang pajak) 1,200,000
Sosa/kompras matérial 3,517,000
Salario traballo (upah buruh) 3,528,000
Kustus overhead pabrika 3,238,000
Kustus merkaduria/marketing 540,000
Kustus administrasaun 720,000
Juros/funan (bunga) 400,000
Imposto (pajak) 925,000
Sosa/kompras ativus foun 2,000,000
Parcela deve tempu naruk (angsuran hutang jangka panjang) 1,000,000
Total Despesas 20,000,000
Saldo Caixa 4,131,600
11.3.12Orsamentu Balance
Tabela.11.15 Balance kalkulasan osan (Neraca yang dianggarkan)
Balance 1 Janeru to’o 31 Desembru (iha dollares)
Deskrisaun ($.00) Deskrisaun ($.00)
Caixa 4,131.6 Deve komersiu (hutang dagang) 3,517
Recebiveis 6,600 Deve juros/funan (hutang bunga) 400
Inventárius 5,337 Deve imposto (hutang pajak) 925
Deve kustus (hutang biaya) 1,649.6
Deve dividen (hutang dividen) 925
Propriedade permanente 6,273 Deve tempu naruk(hutangjangka panjang) 4,000
limpo/fixu
(harta tetap bersih)
Kapital próprio (modal sendiri) 10,000
Lukru ne’ebe tahan (laba ditahan) 925
Total propriedade 22,341.6 Total deve no kapital 22.341.6
Deskrisaun tabela.11.15
- Juros/funan deve tempu naruk 20% por tinan.
- Deve kustus = kustus overhead $809,600.00 + kustus merkaduria $360,000.00 +
kustus administrasaun $480,000.00 = $1,649,600.00.
- Propriedade permanente/fixu limpo (harta tetap bersih): (6,525 inisiu – 600
ne’ebe fa’an + 2,000 sosa/kompras – 1,652 depresiasaun (penyusutan) =
$6,273.00.
- Depresiasaun propriedade permanente: divisaun pabrika $1,012 + divisaun
merkaduria $340.00 + divisaun administrasaun $300.00 = $1,652.00.
Exercício:
Kompañia Union
Iha enkontru team jestaun final Agustus hamosu diskusaun ne’ebe manas
oituan entre jestaun topo ho nivel jestaun subordinadu. Diskusaun ne’e inklui
aspeitu rua maka kriasaun orsamentu operasional no orsamentu finansa tinan oin
ne’ebe tenki hotu iha fulan Desembru. Dadus kontabilidade ne’ebe prepara maka:
Balance por 1 Janeru
$.00 $.00
Caixa 5,000 Deve komersiu 1,500
Recebiveis 10,000 Hipotik (Hipotecas) 13,200
Matérias primas 505 Kapital 30,000
Sasan feitu 7,840 Lukru ne’ebe tahan 8,645
Propriedade permanente 30,000
Total 53,345 Total 53,345
Anthony et al. iha Wahyuningsih, 2012. Laporan Pertanggung Jawaban pada PT.
Nilam Port Jurnal Ilmu & Riset Akuntansi Vol.2 No.10 (2013))”.
Darsono, 2008. Penganggaran Perusahaan, Teknik Mengetahui dan Memahami
Penyajian Anggaran Perusahaan Sebagai Pedoman Pelaksanaan dan
Pengendalian Aktivitas Bisnis, Mitra Wacana Media, Jakarta.
Dayan Anto, 1973. Pengantar Metode Statistik Deskriptif, Lembaga Penelitian,
Pendidikan dan Penerangan Ekonomi dan Sosial. BPFE, Yogyakarta.
George R. Terry, 2021. Principles of Management, Pengertian Manajemen dan
Fungsinya, Artikelsiana.com.
Gunawan Adisaputra & Marwan Asri, 1992. Anggaran perusahaan, buku I, Edisi
Ketiga, BPFE Yogyakarta.
Justine T. Sirait, 2006. Anggaran sebagai Alat Bantu bagi Manajemen, Grasindo.
Tendi Haruman & Sri Rahayu, 2007. Penyusunan Anggaran Perusahaan, Graha
Ilmu, Bandung.