Você está na página 1de 29

“NUDAR EKIPA , AMI IHA

NE’E ATU SERVI ITA BOT.”

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 1
Augusto Joaquim Pinto
Xefe Departementu Planifikasaun RH

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 2
DEVER NO DIREITU
FUNSIONARIU KA AJENTE
FUNSAUN PUBLIKU
ESTATUTU FUNSAUN PUBLIKA
No 8/2004 16 JUNHU 11, no alterasaun dahulu DL no 5/2009,15 Julhu

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 3
Pontus ne’ebe atu hato’o:

Dever Jeral “Funsionariu Publiku”


Dever Especial “Funsionariu Publiku”
Instrusaun “ Funsionariu Publiku”
Kodigu Etika “Funsionariu Publiku”
Dever “Funsionariu Publiku”
 Aplikasaun sansaun ou pena.

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 4
Lei no:8/2004, 16 Junho
Estatutu Funsaun Publika
Rezumu:
 Iha Kapitulu 1-XII
 Iha Artigu hamutu: 122
 Kapitulu V (Artigu 40-48) Funsionariu
Sira nia Dever.
 Kapitulu VI (Artigu 49-52) Funsionariu
Sira nia Diretu.

09/29/2020 Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


Planifikasaun RH 5
Leis ne’ebe Nakait ba MS:
 Lei n.º:10/2004 data 29 Set“Lei Sistema da Saude”
DL n.º : 39/2008 data 29 Outubru, “ Estatutu
organika Lab.Nas”
DL n.º : 9/2011 data 16 Marsu “INS”
 DL n.º : 18/2015 data 3 Juniu, “SAMES”
 DL n.º : 19/2015 data 1 Julhu, Extinção do
Serviço“SAMES” Empresa Pública (Sames E.P.)
 DL n.º : 21/2015 data 3 Julhu, “Estatutu Organiku MdS”
 Diploma Ministerial no: 17/2015, Estatutu DGSC
 Diploma Ministerial no: 18/2015, Estatutu DGSP
 Diploma Ministerial no: 19/2015, Estatutu GGQS
 Diploma Ministerial no: 20/2015, Estatutu IGS
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 6
Artigu 2
Ambitu aplikasaun nian
1) Ba Funsionariu no agente administrasaun servisu
iha orgaun no instituisaun Administrasaun
Publiku nian, iha railaran ka railiur;
2) Orgaun no Instituisaun Administrasaun Publiku
nian hanesan: Ministerio sira, Sekretaria detadu
sira, no ajensia autonoma sira;
3) Estatutu ida ne’e sei aplika ba ema funsionariu
publiku husi Forsa Defeza no husi Polisia,
nomos aplika ba pesoal Administrativu husi
Presidente Republika nian no Presidente
Parlamentu nasional nian;
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 7
Artigu 3
Definisaun, se mak funsionariu publiku?
“Funsionariu Publiku”
ne’e ema ne’ebe hetan
rekrutamentu no nomeasaun ba pozisaun
permanente ida iha Administrasaun
Publiku nian, hodi hetan dever no direitu
oioin rasik, banati ba norma sira ne’ebe
la’o hela”

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 8
Prinsipiu jeral sira (artigu 5)
Rai segredu profisaun
1. Funsionariu publiku obrigadu rai segredu profisional
iha buat ne’ebe nudar dokumentu, faktus eh
informasaun ne’ebe to’o ba nia liman bainhira halao
servisu, liuliu iha kazu hanesan tuir mai:
a) Seguransa sosial, protesaun ba orden publiku eh
Estadu nia interese finanseiru sira;
b) Medida investigasaun nia sira iha kazu sira ne’ebe lei
bele haraik kastigu ba;
c) Lia haktuir-sai moras husi mediku;
d) Direitu no liverdade ne’ebe tuban ba eh hetan garantia
husi konstituisaun;

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 9
Kontinuasaun…
e) Preparasaun ba autoridade publika sira-nia
dezisaun;
f) Informasaun komersial, industrial, eh
intelektual ne’ebe nu’udar segredu;
g) Fixeira (arkivu) kona-ba ema ida-idak.

2. Buat sira hateten iha numeru leten ba sei


aplika mos ba funsionariu publiku ne’ebe, tan
razaun ruma, la halao ona nia knaar sira.
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 10
Funsionariu sira nia DEVER
(Kapitulu V, Estatutu Funsaun Publiku)

Dever Jeral :
(Artigu 40, Estatutu Funsaun Publiku)
1) Dever Jeral funsionariu Publiku no ajentes administrasaun
publika mak atua atu bele hametin komunidade nia fiar ba
hahalok administrasaun publiku nian
2) Funsionariu publika no ajente administrasaun sira-nia
dever jeral mak buat hirak tuir mai nee:
a) Dever fo laran , katak sei halao knaar tomak ba objetivu
instusional servisu nian, no hodi buka duni tuir interese
publiku sira
b) Dever obediensia, katak sei obedese no kumpre ulun-boot
servisu sira nia orden, ne’ebe naka’it ba servisu no lao tuir
lei Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 11
Kontinua…
c) Devér servisu ho badinas, katak sei buka hatene
norma legal sira ne’ebé fó banati, no halotuir ulun-
boot servisu sira-nia lia tuduk, atu nune’e bele hala’o
knaar sira ho lais-mamar no lolos;

d) Devér rai segredu katak sei rai segredu profesionál


kona-ba faktu sira ne’ebé funsionáriu hatene husi nia
knaar, no bainhira faktu sira ne’e la’ós atu fó- sai ba
públiku;

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 12
Kontinua…
e) Devér inzesaun, katak la buka hakna’ok murak
ruma bainhira hala’o nia knaar,diretu ka la-
diretu,nu’udar osan ka la’ós osan; funsionáriu sei
atua la-haliis ba interese no presaun ruma husi an
rasik, buka respeita iqualdade ba sidadaun hotuhotu

f) Devér asisuidade, katak tama servisu no halao


knaar tuir no lakotukotu

g) Devér pontualidade katak tama servisu banati ba


oras ne’ebé nebe lei mak hatuur Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 13
Funsionariu no Ajente sira-nia
DEVÉR Speciál
(Artigu 41, Estatutu Funsaun Publiku)
Funsionáriu Públiku no ajentes Administrasaun Públika nian
sira tenke:
a) Respeita no onra Konstituisaun, Símbulu Nasionál sira, lei
no prinsipiu husi Governo Repúblika Democrática Timor-
Leste ninian;
b) Utiliza no promove ho kbiit tomak utilizasaun lia-Portugés
no lia-Tetun nu’udar lian Administrasaun Públiku nian;
c) Hala’o knaar sira ho lalais-mamar, la haliis liu ba ema ida,
profesional nomos ho hahalok di’ak ;
d) Tama ba nia servisu-fatin ho hatais kabeer no moos
e) Tau interese nasun nian iha leten aas liu interese pesoál ka
klibur nian Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 14
Kontinua…
f) Haloko fó fatin aas ba dignidade Governu no
Administrasaun Públiku nian;
g) Uza nia pozisaun iha funsaun públika nomós
vantajen hotu ne’ebé naka’it ba ne’e, hanesan
informasaun no riku-soin servisu nian, ba de’it
buat ne’ebé kona-ba servisu;
h) Hatan biban kedas ba buat hotuhotu ne’ebé
Governu husu
i) Hatudu transparénsia wainhira hala’o nia funsaun;
j) Responsavel ba knaar administrasaun nomós knaar
finanseiru, bainhira hala’o ninia funsaun;
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 15
Kontinua…
k) Servisu nudar ema laran moos, ordenadu,
kompetente, lalais-mamar hodi defende Estudu
nia interese, nomos halao tuir loloos oras
servisu nian;
l) Kaer metin hodi hadi’ak unidade, integridade,
solidaridade no armoniozu iha funsaun
públika
m) Hato’o kedas ba ulun-bot iha dalas aas
servisu nian, informasaun hotuhotu ne’ebé bele
halo aat ba Estadu, liuliu kona-ba seguransa,
osan no sasán, riku-soi materiál sira;
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 16
Kontinua…
n) Sai nu’udar banati di’ak ba komunidade
nomós respeita sidadaun sira, hodi la halo
fahe-ketak (diskriminsaun);
o) Hakiak no kaer mentin ba ambiente di’ak
iha servisu-fatin;
p) Hala’o servisu ho didi’ak ba komunidade;
q) Atua ho loloos no justu ba funsionariu
ki’ik (subordinadu) sira hotu;
r) Hatudu ba funsionáriu sira oinsá hala’o
ho didi’ak sira idaidak nia servisu;
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 17
Kontinua…
s) Fó ezemplu di’ak no sai nu’udar banati ba
funsionáriu ki’ik;
t) Fó oportunidade ba funsionáriu ki’ik sira atu ba oin
iha nia karreira rasik;
u) Kumpri regulamentu hotuhotu ne’ebé lao dadaun
nomós orden ne’ebé mai husi boboot kompetente
sira ;
v) Halo juramentu no halo tuir juramentu funsaun
públika nian;
w) Rai segredu profesional hodi proteje Estadu nia
asuntu sira ne’ebé konfidensial;
x) Fihir no haree ho didi’ak relatoriu hotu konaba falta
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
disiplinár sira. 09/29/2020 Planifikasaun RH 18
Artigu 43; Kumpre Instrusaun Sira
(Estatutu Funsaun Publika)
(Artigu 43, Estatutu Funsaun Publiku)
1. Funsionariu no ajentes Administrasaun Públiku tenki halo
tuir instrusaun (lia-norin) no diretiva(lia-tuduk) oioin husi
sira nian ulun boot servisu nian;
2. La-respeita ba lia tuduk hirak ne’e hanesan ho kontra lei ,
no bele hetan asaun disipilnar;
3. Lia-norin sira eh lia-tuduk servisu nian sira labele baku
hasoru fali lei, regulamentu sira, nomós hasoru étika
profesionál ne’ebé tau banati ba servisu públiku
4. Subordinadu ida ne’ebé hanoin katak lia-tuduk sira ne’ebé
nia simu husi ulun boot servisu nian la tuir lei, ka
regulamentu sira ka etika profesional funsaun nian, tenke
husu ba nia ulun-boot ne’e atu hato’o lia-tuduk ne’e ho
hakerek iha surat. Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 19
Artigu 44; Halo tuir orariu servisu nian
(Estatutu Funsaun Publika)
(Artigu 44, Estatutu Funsaun Publiku)
1. Funsionariu no ajentes Administrasaun Públiku tenki
hala’o sira nia knaar no kumpre sira nia devér tuir oras
lakotukotu, halotuir oras servisu funsaun públika nian no
liuliu,tuir sira-nia klibur profesionál idaidak;
2. La tama servisu laho justifikasaun vale nudar falta ida
ne’ebé bele hetan asaun disiplinár
3. Falta lahó justifikasaun, karik funsinariu ida la tama
servisu-fatin lahó aprovasaun husi ulun-boot ne’ebé iha
kompetensia atu fo aprovasaun ida ne’e.

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 20
Funsionáriu no Ajente Administrasaun
Públiku sira-nia DIRETU
(Kapitulu VI, Estatutu Funsaun Publiku)

Diretu:
(Artigu 49, Estatutu Funsaun Publiku)

Funsionáriu Públiku no Ajente Administrasaun Públiku


nian soi diretu sira tuirmai ne’e:
a) Hala’o funsaun ne’ebé sira hetan nomeasaun atu hala’o
b) Simu vensimentu no remunerasaun sira ne’ebé hatuur
nanis tuir lei,
c) Hetan kondisaun servisu ne’ebé nato’on no hetan
protesaun,
d) Iha intervalu ruma loroloron atu bele bá han no
deskansa uitoan;
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 21
Kontinua…
e) Iha deskansu ruma semana-semana

f) Hasai lisensa nu’udar hatur nanis iha Estatutu ida


ne’e;

g) Sei hetan Avaliasaun husi servisu–fatin husi tempu


ba tempu

h) Tuir kursu ba formasaun servisu nain no ba hasa’e


kualifikasaun oioin

i) Hetan asesu iha karreira idaidak, tuir regulamnetu


ne’ebé hatuur ona Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 22
Kontinua…
j) Hetan tratamentu ho loloos no respeitu
k) Hetan abonu no ajuda-kustu tuir hatuur
nanis iha lei
l) Iha kazu transferénsia ka destakamentu, tuir
estatutu nia nesesidade, hetan transporte, ba
sira an no ba sira nia família ne’ebés sira mak
tangu ba no sira nia naha sira, tuir hatuur
iha estatutu ida nee;
m) Hetan asisténsia médika no aimoruk, ba sira
an no ba sirania familia ne’ebé sira mak tangu
ba, nudar hatuur iha09/29/2020
lei ketak ida;
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
Planifikasaun RH 23
Kontinua…
n) Hetan reforma no simu pensaun hotu
ne’ebe tuir lei
o) Hetan biban atu hato’o liafuan rasik,
molok hetan kastigu
p) Ba hasoru ulun boot iha kedas sira nia
leten bainhira de’it sira sente la hetan
diretu ruma

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 24
Artigu 53
Lisensa ho Direitu ba Vensimentu
Funsionariu Publiku iha direitu ba lisensa: ho
vensimentu hanesan;
a) Lisensa tinan-tinan
b) Lisensa mediku
c) Lisensa lutu (mate) nian
d) Lisensa maternidade
e) Lisensa paternidade
f) Lisensa atu trata kasamentu rasik
g) Lisensa atu ba estudu
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 25
Artigu 62
Falta sira ho Justifikasaun
Bele konsidera nuudar justifikadu, funsionariu
nia falta hirak tuirmai ne’e:
a) Tan nia ba kaben
b) Tan ema mate iha familia(lutu)
c) Tan maternidade
d) Tan ba konsulta moras
e) Tan moras tan halotuir ospital nia haruka atu
hamaluk labarik eh parente sira ne’ebe hetan
baixa
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
09/29/2020 Planifikasaun RH 26
Kontinua…
f) Tan entidade judisial ka polisia sira bolu
g) Tan atu ba halo prova konkursu ruma;
h) Bainhira ulun-boot servisu nian hatan nanis katak bele falta,
eh liu tiha falta ne’e mak ulun-boot foin hatene konaba falta
ne’e no simu ho diak justifikasaun ne’ebe tama; maibe
bainhira falta liu dala ida fulan ida, sei koa tiha loron falta
hirak ne’e husi tempu ba lisensa tinan-tinan nian
i) Tan labele halao servisu, tan buat sira ne’ebe laos sala husi
funsionariu ka ajente nian, hanesan situasaun ne’ebe mosu
tan susar natureza nain;
j) Tan funsionariu ka ajente sira halao exame obrigatoriu iha
instituisaun insinu nian
k) Tan sei halao hela servisu tuir interese politiku nian, ho
autorizasaun husi orgaun kompetente sira molok eh bainhira
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
apresenta an fali ona iha servisu fatin.
09/29/2020 Planifikasaun RH 27
Artigu 79
Eskala Pena Nian
1. Pena sira ne’ebe estatutu ida ne’e hatuur hela
ba funsionariu no ajente Administrasaun
Publika nian sira mak ne’e:
a. Repriensaun
b. Repriensaun ho hakerek
c. Multa
d. Suspensaun
e. Inatividade (hapara tiha husi servisu)
f. Tama reforma ho obrigatoriu (apozetasaun
kompulsiva)
g. Demisaun 09/29/2020
Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.
Planifikasaun RH 28
Obrigado
i
Karik iha perguntas
ruma???

Prepara husi A.J.Pinto, Chefe Depart.


09/29/2020 Planifikasaun RH 29

Você também pode gostar