Você está na página 1de 79

G U I A

P R T I C O !

AQUAPONIA EM SUA CASA!

verso 1.0!

Copyright**2013,*Aquapnica,*
Todos*os*direitos*reservados*e*protegidos*pela*Lei*9.610*de*19/02/1998.*
Nenhuma*parte*desse*eBook,*sem*autorizao*prvia*por*escrito*do*autor,*poder*ser*reproduzida*ou*
transmiMda*sejam*quais*forem*os*meios*empregados:*eletrnicos,*mecnicos,*fotogrcos,*gravao*ou*
quaisquer*outros.*

AUTOR*

Claudio(Alfaro(

Natural*de*So*Paulo,*bacharel*em*Administrao(de(Empresas(pelo*IMT*(InsMtuto*Mau*de*

Tecnologia)*e*Permacultor*pelo*IPEMA*(InsMtuto*de*Permacultura*e*Ecovilas*da*Mata*AtlnMca).*

Aluno*do*Aquaponic(Farming(Course,*realizado*na*Flrida*(EUA)*pelo*Green(Acres(Aquaponics,*

com*os*maiores*especialistas*do*mundo*na*rea*da*aquaponia*e*alimentos*orgnicos.*

*cofundador*da*Aquapnica,*empresa*que*presta*consultoria,*manuteno*e*comercializao*de*

produtos*relacionados*a*Aquaponia.*

Cofundador*e*administrador*de*A*Terra*Cura,*uma*plataforma*educaMva*que*promove*

conhecimentos*sobre*sade,*natureza*e*permacultura.*

site*

www.aquaponiaurbana.com*

email*

claudio@aquaponica.com.br*

facebook*

facebook.com/aquaponicabrasil*

google*+*

plus.google.com/103191608230187765904*

SUMRIO*

CAPTULO(1(E(INTRODUO(

05*

1.1

*O*que**Aquaponia?*

09*

1.2

*Como*Funciona?*

10*

1.3

*Histria*

13*

CAPTULO(2(E(BENEFCIOS(DA(AQUAPONIA(

16*

2.1

*Para*voc*

17*

2.2

*Para*o*planeta*

21*

CAPTULO(3(E(COMO(COMEAR?(

23*

3.1

25*

*Planejamento*

3.2

*Quais*plantas*culMvar?*

42*

3.3

*Quais*peixes*criar?*

45*

3.4

*Equipamentos*

48*

3.5

*Dicas*

49*

CAPTULO(4(E(SISTEMAS(AQUAPNICOS(

51*

CHOP*ou*CHIFT*PIST*

53*

Jangada*

56*

NFT*

60*

Barrelrponics*

65*

Hbrido*

69*

Aqurio*

70*

CAPTULO(5(E(PRXIMOS(PASSOS*

76*

CAPTULO*1*

INTRODUO*

Voc(sabe(quais(so(os(
Alimentos(que(apresentam(
Maiores(Irregularidades(no(uso(
de(Agrotxicos(?(

Ranking*de*alimentos*de*acordo*
com*percentual*de*amostras*
inadequadas*para*consumo,*
segundo*a*Anvisa.*

Plantar(sua(prpria(comida((como(
imprimir(seu(prprio(dinheiro(

Seja(a(mudana(que(voc(
quer(ver(no(mundo.(
Mahatma*Gandhi*

1.1* O*que**Aquaponia?*
A*Aquaponia**uma*tecnologia*verde*que*culMva*o*melhor*da*hidroponia*e*
da*aquicultura,*adicionando*alimentos*frescos*e*orgnicos*s*residncias*
familiares.*Graas**verMcalidade*do*design,*voc*poder*culMvar*alimentos,*
quaisquer*hortalias*convencionais,*legumes,*temperos*e*ervas*medicinais*o*
ano*inteiro,*garanMndo*uma*alimentao*viva*e*saudvel*a*sua*famlia.*
Esta*tecnologia*social**livre*de*pesMcidas*e*ferMlizantes*qumicos,*uMliza*at*
90%*menos*gua*que*a*agricultura*convencional*e*outros*recursos*naturais,*
sendo*uma*excelente*soluo*para*ambientes*urbanos*como*casas*e*
prdios.*
Uma*bomba*silenciosa*de*aqurio*recircula*a*gua*e*bactrias*naturais*
(presentes*no*ar)*so*responsveis*por*converter*os*resduos*dos*peixes*em*
alimentos*para*as*plantas.*Por*ser*um*sistema*de*gua*recirculante*no*h*
insetos*ou*dengue,*nem*mau*cheiro,*alm*de*um*som*agradvel*de*uma*
fonte*dgua.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

9*

1.2* Como*funciona?*

PEIXE(
AS*PLANTAS*FILTRAM*
A*GUA*QUE**
RETORNADA*AOS*PEIXES*

OS*PEIXES*
PRODUZEM*
RESDUOS*

MICRBIOS(
E(VERMES(

PLANTAS(
MICRBIOS*E*VERMES*
TRANSFORMAM*OS*
RESDUOS*EM*FERTILIZANTES*
PARA*AS*PLANTAS*

fonte:*theaquaponicsource.com*

1.*Depois*da*alimentao*os*peixes*produzem*
resduos*(fezes)*ricos*em*amnia,*uma*
substncia*txica*para*eles.*

2.*As*bactrias*presentes*na*mesa*de*culMvo*e*
no*tanque*so*responsveis*por*transformar*a*
amnia*em*nitritos*e*depois*realizam*mais*uma*
quebra*at*virar*nitratos.*Os*nitratos*
resultantes*so*uMlizados*pelas*plantas*como*
nutrientes,*atuando*como*ferMlizantes.*

3.*As*razes*das*plantas*so*as*responsveis*
por*ltrar*a*gua*que*iro*abastecer*o*tanque*
dos*peixes*e*oxigenar*o*ambiente.*
*fundamental*esse*oxignio*no*sistema*de*
aquaponia*porque*tem*a*funo*no*crescimento*
das*plantas*e*na*sobrevivncia*dos*peixes.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

12*

1.3* Histria*
Muito*antes*do*termo*Aquaponia*ser*
inventado,*entre*os*sculos*11*e*12*os*
Astecas,*at*ento*um*povo*nmade,*
assentaramrse*as*margens*do*lado*
TenochMtlan,*hoje*Mxico*Central.*
Como*as*margens*do*lago*eram*de*
colinas*ngremes,*eles*enfrentaram*este*
desao*recolhendo*arbustos,*galhos*e*
bras*e*zeram*ilhas*utuantes,*
completando*com*o*solo*do*fundo*e*das*
margens*do*lago.*As*Chinampas*so*
herana*do*povo*Asteca*e*culMvadas*
tradicionalmente*at*os*dias*de*hoje.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

13*

Os*egpcios,*assim*como*os*chineses*e*outros*povos*da*anMguidade,*
tambm*culMvavam*seus*peixes,*cavando*lagos*e*recolhendo*peixes*de*
rios*e*lagos*prximos*para*seu*futuro*proveito.*
Seguindo*esta*tendncia*de*maximizar*a*produo*em*menores*
espaos,*os*Aquicultores*se*depararam*com*o*problema*de*lidar*com*
os*resduos*dos*peixes,*comeourse*ento*a*analisar*a*capacidade*de*
plantas*aquMcas*ltrarem*a*gua*dos*peixes,*a*pesquisa*foi*se*
desenvolvendo*e*logo*plantas*terrestres*tambm*estavam*sendo*
uMlizadas*para*ajudar*a*puricar*a*gua.*
Em*outro*sistema*de*culMvo,*a*Hidroponia,*os*nutrientes*esto*
disponveis*para*as*plantas*em*forma*de*sais*(adquiridos*em*lojas*
especializadas),*que*recirculam*no*sistema*at*serem*subsMtudos*por*
uma*nova*soluo.*Com*a*Aquaponia,*os*peixes*disponibilizam*10*dos*
13*nutrientes*essenciais*para*as*plantas,*faltando*Clcio,*Potssio*e*
Ferro.*Isto*permite*uma*reduo*considervel*nos*custos*e*ainda*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

14*

fornece*uma*nova*fonte*de*alimento.**
Os*peixes*alimentam*as*plantas,*que*devolvem*a*gua*limpa*para*os*
peixes,*em*um*ciclo*fechado,*com*baixo*consumo*de*gua*e*energia*
eltrica.*A*Aquaponia*tornourse*a*evoluo*de*duas*tecnologias*de*
produo*de*alimentos*e*trouxe*a*esperana*do*culMvo*orgnico*aos*
produtores*comerciais*e*as*famlias*brasileiras.*
*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

15*

CAPTULO*2*

BENEFCIOS*DA*
AQUAPONIA*

2.1* Para*voc*

ORGNICO*
Livre*de*Agrotxicos,*
pesMcidas*e*herbicidas*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

ECONMICO*
Economize*dinheiro*com*
idas*ao*supermercado,*
tenha*os*alimentos*ao*
lado*da*cozinha*

ERGONMICO*
No*precisa*abaixar,*ajoelhar.*
Esquea*a*dor*nas*costas.*

17*

INTELIGENTE*
FerMlizarse*organicamente*todos*
os*dias,*automaMcamente*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

ECOLGICO*
CulMvo*local*e*durante*
o*ano*inteiro.*

DIVERTIDO*
Criar*as*plantas*e*peixes*serve*
tambm*como*Terapia.*

18*

UMliza*1/10*da*gua*uMlizada*
na*agricultura*convencional*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

Cresce*at*2x*mais*rpido*que*
a*agricultura*convencional*

Sem*roar,*cavar*e*Mrar*
as*espontneas*

19*

No*precisa*regar*e*nem*ferMlizar.*
Os*resduos*dos*peixes*viram*um*
valioso*alimento*para*as*plantas*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

Sem*sujeira,*no*tem*terra*e*
no*suja*a*roupa*de*barro*

Alimentos*vivos,*frescos*e*
seguros,*para*voc*e*sua*famlia*

20*

2.2* Para*o*planeta*
A*agricultura*convencional**baseada*em*larga*escala*e*as*
consequncias*disso*so*o*esgotamento*e*acidicao*do*solo,*perda*
da*agrobiodiversidade*entre*outros.*
Este*modelo**100%*dependente*do*consumo*do*petrleo,*por*conta*
de*tratores,*caminhes,*herbicidas*e*agrotxicos*em*geral.*
CulMvar*alimentos*em*sua*casa,*diminui*a*nossa*pegada*ecolgica,*
reduzindo*o*consumo*de*CO*e*gua.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

21*

REDUZA(o*consumo*de*gua.*A*Aquaponia*consome*at*80%*
MENOS*da*gua*uMlizada*na*agricultura*convencional.*

RECICLE(reaproveitando*os*recursos*dos*peixes*num*valioso*
alimento*de*plantas.*

REPENSE(alimentandorse*localmente*voc*ajuda*a*conservar*
os*recursos*naturais*nitos*do*nosso*planeta*como*gua*e*solo.*

ESQUEA(os*venenos*e*herbicidas*que*pe*em*risco*a*sua*
sade*e*de*sua*famlia*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

22*

CAPTULO*3*

COMO*
COMEAR?*

Agora*voc*vai*aprender*como*se*constri*um*sistema*
de*aquaponia,*quais*plantas*culMvar,*os*peixes*
uMlizados*e*materiais*necessrios.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

24*

3.1* Planejamento*
O*sistema*de*Aquaponia*consiste*basicamente*
de*3(itens(principais:*

TANQUE(
Local*onde*os*peixes*vivero.*

MESA(DE(CULTIVO(
Local*em*que*as*plantas*sero*culMvadas.*

BOMBA(
Ferramenta*para*levar*a*gua*do*tanque*at*a*mesa*de*culMvo.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

25*

Mesa*de*CulMvo*e*Tanque*de*Peixes*

Mesa*de*CulMvo*e*Tanque*de*Peixes*

Primeiros*Passos*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

28*

1*

Local(que(ser(colocado(o(sistema(de(aquaponia(
Verique*o*espao*disponvel*em*sua*casa*que*deseja*colocar*o*
sistema.*Dessa*forma*pode*escolher*o*tamanho*adequado*do*tanque*e*
mesa*de*culMvo.*
Comece*sempre*imaginando*a*proporo*1:1,*ou*seja,*o*mesmo*
volume*de*canteiros*para*o*volume*do*tanque*de*peixes.*
Mais*tarde,*com*a*maturidade*do*seu*sistema,*voc*pode*alcanar*at*
2:1*ou*3:1*na*relao*canteiro*e*tanque*de*peixes.*
*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

29*

2*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

Dena(sua(mesa(de(culdvo(
H*diversos*tamanhos*de*caixas*de*plsMco*que*fazem*a*funo*de*
mesa*de*culMvo*(ou*canteiro)*onde*sero*culMvadas*suas*plantas.*

30*

Exemplo*de*Mesa*de*CulMvo*

Exemplo*de*Mesa*de*CulMvo*

Exemplo*de*Mesa*de*CulMvo*

3*

Selecione(o(tanque(
De*acordo*com*o*espao*disponvel,*selecione*o*tamanho*do*tanque*
para*os*peixes.*Eles*podem*ser*desde*caixa*d'gua*at*caixas*de*
plsMco.*
O*tanque*de*peixes*deve,*preferencialmente,*ser*redondo*e*oval,*
facilitando*a*decantao*dos*slidos*para*o*ponto*mais*fundo*do*
tanque,*onde*ser*enviado*para*os*canteiros.*
Tanques*quadrados*ou*retangulares*tambm*so*bons,*porm,*deverse*
agitar*o*fundo*com*certa*frequncia*para*suspender*as*parculas*
decantadas.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

34*

Exemplo*de*Tanque*

Exemplo*de*Tanque*

4*

Escolha(qual(substrato(udlizar(
O*substrato**o*material*que*ca*na*mesa*de*culMvo,*onde*as*plantas*
sero*culMvadas.*
Os*materiais*mais*comuns*usados*so*Argila*Expandida*e*Pedra*Brita*
(usada*em*construo)*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

37*

Sustrato*(Argila*Expandida*e*Brita)*

5*

Selecione(a(bomba(de(recirculao(e(adicione(
um(compressor(de(ar(
Toda*a*gua*do*tanque*de*peixes*deve*passar*pela*mesa*de*culMvo*em*
1*hora.*Compre*uma*bomba*mais*forte*que*sua*necessidade*pois*
slidos*podem*acumularrse*nas*mangueiras*ocasionando*perda*de*
capacidade.*Se*seu*tanque*tem*1000*litros*compre*uma*bomba*de*
3.200L/h.*
Oxignio*suplementar*deve*fazer*parte*do*sistema*e*nunca**demais.*
Falta*de*oxignio*est*relacionado*a*diversas*enfermidades*nos*peixes.*
Algumas*espcies*como*Tilpias*e*Carpas*so*mais*tolerantes*a*falta*de*
oxignio,*porm*crescero*mais*rapidamente*em*condies*de*
abundncia.*
*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

39*

6*

Escolha(suas(plantas(preferidas(
O*culMvo*de*uma*variedade*de*legumes,*frutas,*verduras*e*at*mesmo*
ores,*so*possveis.*Apenas**preciso*um*cuidado*especial*para*cada*
Mpo*de*planta.*
Uma*dica**selecionar*plantas*que*voc*gosta*e*sero*teis*na*sua*
cozinha,*por*exemplo.*Manjerico,*cebolinha,*salsinha*e*alecrim*so*os*
mais*comuns.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

40*

7*

Dena(os(peixes(
Fatores*que*devem*ser*levados*em*conta*na*escolha*das*espcies*de*
peixes:*
r*Taxa*de*crescimento*alta.*
r*Resistncia**doenas.*
r*Resistncia*ao*ambiente*com*gua*de*baixa*qualidade*(com*pouco*
oxignio*dissolvido).*
r*Suportar*variaes*ambientais.*
A*espcie*mais*comum*no*sistema*de*aquaponia*e*a*que*eu*
recomendo**a*Mlpia*(Sarotherodos*nilo.cus).*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

41*

3.2* Quais*plantas*culMvar?*
Hortalias,*legumes,*ervas*medicinais*e*aromMcas*(temperos).*
Alguns*exemplos:*
Agrio,*Alface,*Alho,*Broclis,*Cebola,*Manjerico,*Pepino,*Pimenta,*
Rabanete,*Tomate*e*quais*mais*preferir.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

42*

Plantas*(Verduras*e*Legumes)*

Plantas*(Verduras*e*Legumes)*

3.3* Quais*peixes*criar?*
Os*peixes*devem*ser*bem*adaptados*ao*ambiente*do*culMvo,*se*voc*
mora*em*uma*rea*bastante*tropical,*criar*peixes*de*gua*fria*far*com*
que*voc*aumente*seu*custo*com*energia*eltrica,*e*o*contrrio*
tambm**verdade.*
Cada*espcie*de*peixe*tem*uma*faixa*de*temperatura*ideal.*
Comesfveis*como*Tilpia,*Pac,*Jundi,*Lambari,*Camaro*Pit.*
Ornamentais*como*Kinguios,*Carpas,*e*at*Tartarugas*e*Jacars.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

45*

Peixes*

Peixes*

3.4* Equipamentos*
Para*seu*sistema*de*aquaponia*voc*vai*precisar*de:*
Um*tanque*de*peixes*
Uma*mesa*de*culMvo*
Argila*expandida*ou*pedra*brita*
Uma*bomba*de*circulao*de*aqurio*ou*lago*
Tubos*e*conexes*
Aerador*
Mudas*
Peixes*
Rao*para*peixes*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

48*

3.5* Dicas*
Seu*sistema*deve*pegar*pelo*menos*6*horas*de*sol*por*dia,*sendo*
melhor*horrio*o*sol*da*manh.*Sendo*a*luminosidade*um*recurso*
escasso*na*sua*residncia,*planeje*a*aquisio*de*lmpadas*de*culMvo.**
Hoje*em*dia*h*lmpadas*de*LED*muito*ecientes*e*de*baixo*consumo.*
Pesquise*materiais*que*serviro*como*tanque*de*peixes*em*locais*
prximos*a*sua*residncia*como*caixas*dagua,*bombonas*ou*aqurios,*
os*materiais*deve*ser*inertes*e*no*se*decomporem.*
Os*peixes*no*gostam*de*muita*variao*de*temperatura*nem*de*muito*
sol,*eles*so*o*componente*essencial*do*sistema.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

49*

Quanto*mais*oxignio*na*gua,*melhor.*A*energia*eltrica**essencial*
para*o*funcionamento*da*bomba.*Os*peixes*no*sobrevivem*a*mais*de*
45*minutos*sem*oxignio.**
O*pH*da*gua*tambm*deve*estar*6,8*e*7,0.*Para*reduzir*o*pH*
acrescente*vinagre*diludo*e*para*aumentar*adicione*carbonato*de*
clcio*ou*cal*hidratada.*
Cada*peixe*tolera*uma*certa*temperatura,*porm*o*ideal**car*entre*
20C*e*30C.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

50*

CAPTULO*4*

SISTEMAS*
AQUAPNICOS*

SISTEMAS*AQUAPNICOS*

CHOP*ou*CHIFT*PIST*

CHOP*ou*CHIFT*PIST*

CHOP*ou*CHIFT*PIST*

JANGADA*

JANGADA*

JANGADA*

JANGADA*

NFT*

NFT*

NFT*

NFT*

NFT*

BARRELrPONICS*

BARRELrPONICS*

BARRELrPONICS*

BARRELrPONICS*

HBRIDO*

AQURIO*

AQURIO*

AQURIO*

AQURIO*

AQURIO*

CAPTULO*5*

PRXIMOS*
PASSOS*

Viu*como**simples*ter*alimento*orgnico*e*fresco*em*sua*casa?!*
*um*enorme*prazer*difundir*esse*conhecimento*e*te*ajudar*a*ter*
uma*vida*mais*ligada**natureza,*com*sade*e*alimentao*orgnica.*
Assim*como*tambm*fazer*nossa*parte*de*ajudar*o*planeta.*

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

76*

Temos(uma(surpresa(para(voc!(
Voc*que*adquiriu*esse*Guia*PrMco*de*Aquaponia*em*sua*
casa,*conMnuar*recebendo*dicas*de*aquaponia*no*seu*
email*para*melhorar*cada*vez*mais*seu*conhecimento.*
*
Se*voc*ainda*no*est*inscrito,*
clique*aqui*para*receber*nossas*dicas.*
(
Fique(ligado(e(bom(culdvo!(

AQUAPNICA*|*AQUAPONIA*EM*SUA*CASA*

77*

Se*voc*gostou*deste*ebook*comparMlhe*este*
conhecimento*com*seus*amigos*e*familiares.*
Qualquer*pessoa*pode*ter*alimentos*orgnicos*
e*frescos*em*sua*prpria*casa!*
Clique*na*sua*opo*favorita*abaixo.*

Voc*ainda*poder*editar*a*mensagem*antes*de*envi8la*

TWEET*

COMPARTILHE*

www.aquaponiaurbana.com*

Você também pode gostar