Você está na página 1de 30

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS

Antnio Filipe Garcez Jos

Omnia statuta realia ?!

DIREITO INTERNACIONAL PRIVADO


Universidade Autnoma de Lisboa
Ano lectivo 2006/2007

Aulas tericas: .......................Dra. Ana Lusa B. Padesca Aulas prticas:.......Dr.


Bi#lio$ra%ia : Li&'es de Direito (nternacional Privado ...........Dr. A. )errer *orreia +ratado ,le-entar de D. (. Privado... .......... /on&alves de Proen&a
Apontamentos e resumos do curso, n o isentos de eventuais erros ("errare humanum est") !desti"ados! por Antnio #i"ipe $arce% &os', a"uno n( )**)+*,-.

enri!ue Dias da "ilva

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

"

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Direito internaciona" Privado 0 o ra-o da ci1ncia 2urdica onde se de%ine- os princpios3 se %or-ula- os crit4rios3 se esta#elece- as nor-as a !ue deve o#edecer a pes!uisa de solu&'es ade!uadas para os pro#le-as e-er$entes das re"a/0es privadas de car1cter internaciona" . 5 D(P d a pri-a6ia a valores de certe6a e esta#ilidade 2urdica Ob2ecto do DIP *onsiste na averi$ua&7o da lei aplicvel 8s rela&'es privadas internacionais3 co- vista 8 deter-ina&7o da disciplina 2urdico9-aterial re$uladora de tais rela&'es. Ao D(P co-pete plurilocali6adas. or$ani6ar a tutela das rela&'es

5 D(P te- por -iss7o indicar a lei aplicvel 8s rela&'es -ultinacionais e !ue 4 susceptvel de recon:eci-ento universal. Princ3pio da 4armonia 2ur3dica ;esponde 8 inten&7o pri-eira do D(P3 !ue 4 de asse$urar a continuidade e a uni%or-idade de valora&7o3 das situa&'es plurilocali6adas. Princ3pio da 4armonia materia" ,ste princpio n7o est li$ado 8 nature6a espec%ica do D(P3 ele e<pri-e so-ente a ideia de unidade do siste-a 2urdico.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

REENVIO
O prob"ema do reenvio 5 pro#le-a do reenvio 4 o !ue sur$e do %acto da le$isla&7o estran$eira desi$nada pelo D(P do %oro para re$ular certa !uest7o 2urdica3 se l:e n7o considerar aplicvel e antes re-eter para outra orde- 2urdica. (conflito negativo de normas)
Exemplos: a) Um cidado brasileiro domiciliado em Portugal morre neste pas. egundo o !"P portugu#s$ a lei reguladora da sucesso desse indivduo % a brasileira$ segundo o !"P brasileiro$ a lei aplic&vel % a portuguesa ('lex domicili(). 5 reenvio neste caso c:a-a9se retorno ou reenvio de => $rau e pode-os %i$ur9lo do se$uinte -odo:
L= L2 L2 L= ('lex fori()

b) ) de*cu+us era um cidado dinamar,u#s domiciliado na "t&lia. - lei portuguesa ('lex fori() manda aplicar . sucesso a lei dinamar,uesa ('lex patriae()$ ,ue no entanto defere o problema para a lei$ italiana$ ('lex domicili() do /ltimo domiclio do hereditando. ?este caso o reenvio c:a-a9se transferncia de competncia3 ou reenvio de 2> $rau
L= L2 L@ (lex domicili)

5 pro#le-a do reenvio deve ser colocado perante o D(P da 'lex fori( e tratado neste en!uadra-ento co-o pro#le-a de interpreta&7o do direito local3 de -odo a a#ran$er a prpria inte$ra&7o do direito vi$ente. 5 reenvio co-o pro#le-a da interpreta&7o do direito de con%litos 5 pressuposto #sico da nor-a de con%litos 4 a e<ist1ncia de -ais !ue u-a lei !ue concorre 8 resolu&7o de certa !uest7o privada internacional3 directa-ente atrav4s das suas nor-as do direito interno (materiais) ou3 ta-#4- atrav4s de nor-as de outro ordena-ento rece#idas atrav4s de u-a nor-a de re-iss7o -aterial.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Auando a lei estran$eira desi$nada pelo D(P do %oro3 desi$na por seu turno3 para re$ular o caso3 a prpria lei do %oro3 ou u-a outra lei3 trata9se de u- conflito negativo de normas$ e ... s o poss3veis tr1s atitudes : =B 9 atitude %avorvel ao reenvio co-o princpio $eral. 2B 9 atitude a#soluta-ente condenatria do reenvio. @B 9 atitude condenatria do princpio3 -as %avorvel ao reenvio co- u- alcance li-itado. +5 6 A atitude 7avor1ve" (devolucionistas) 4 a dos partidrios da doutrina da devolu&7o ou do reenvio3 !ue parte da ideia de !ue a re%er1ncia da nor-a de con%litos do %oro 8 lei estran$eira te- car&cter global )5 6 A atitude abso"utamente condenatria (anti*devolucionistas) do reenvio 4 a dos !ue interpreta- toda a re%er1ncia da nor-a de con%litos 8 lei estran$eira co-o pura voca&7o do direito -aterial dessa lei3 co-o pura refer#ncia material. 85 6 A atitude condenatria do princ3pio, mas 7avor1ve" ... ao reenvio co- u- alcance li-itado3 4 a atitude -oderna3 e- !ue se to-a co-o ponto de partida o princpio da refer#ncia material Aual o sentido da re%er1ncia %eita pela re$ra de con%litos 8 lei por ela desi$nada C ;e%er1ncia -aterial ou re%er1ncia $lo#alC 5u se2a ... 9 A desi$na&7o da lei aplicvel %eita pela re$ra de con%litos3 pretende escol:er directa-ente as nor-as -ateriais !ue devere$ular a !uest7oC (teoria da referncia material) 9 5u pretende deter-inar essas nor-as indirecta-ente3 -ediante u-a re%er1ncia 8s nor-as de D(P desse ordena-ento C (teoria da referncia global)

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Teoria da re7er9ncia :"oba" ou devo"ucionista ,sta teoria si$ni%ica !ue a orde- 2urdica te- !ue ser vista co-o utodo3 lo$o a re%er1ncia %eita pela nor-a de con%litos portu$uesa ir c:a-ar o D(P da outra orde- 2urdica e esta considerar9se9 ou n7o co-petente. )unda-enta&7o A %avor desta teoria ale$a-9se %unda-ental-ente duas ra6'es: +5 9 a nor-a -aterial estran$eira n7o pode ser aplicada a#straindo da re$ra do D(P !ue3 na lei a !ue pertence3 l:e de%ine o D-#ito de aplica&7o no espa&o. A re$ra de con%litos constitui ele-ento inte$rante da :iptese da nor-a -aterial3 %or-a co- ela3 u- todo incidvel. Aplicar esta se- atender 8!uela n7o seria aplicar a lei estran$eira seria3 antes3 ir contra a vontade dessa lei. )5 9 o entendi-ento por ela propu$nado da re%er1ncia $lo#al condu6 8 harmonia jurdica entre leis !ue t1- nor-as de con%litos diver$entes. A teoria do reenvio ou devolu&7o te- sido praticada pelos tri#unais europeus so# duas %or-as:
& &

de devolu&7o si-ples (0ran1a) de devolu&7o dupla ou inte$ral ("nglaterra)

;istema de devo"u/ o simp"es Auando o ponto de vista da re%er1ncia $lo#al s se aplica no -o-ento da partida3 isto 43 8 desi$na&7o %eita pela re$ra de con%litos do %oro 8 lei para !ue inicial-ente re-ete... -as... 2 n7o se aplica 8 re$ra de con%litos estran$eira !ue devolve a co-pet1ncia a L= ou a L@3 aplicando9se a a re%er1ncia -aterial. ;istema de devo"u/ o dup"a Acol:e plena-ente a ideia !ue est na #ase da teoria da re%er1ncia $lo#al3 !uer di6er3 !ue o tri#unal do ,stado do %oro deve 2ul$ar o caso tal co-o este seria 2ul$ado pelo tri#unal do ,stado cu2a lei 4 declarada co-petente pela re$ra de con%litos da 'lex fori(.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

A devolu&7o pode assu-ir duas %or-as:


& &

de retorno da co-pet1ncia a L= ('lex fori() de trans-iss7o da co-pet1ncia a L@


(ou 2n).

Retorno directo se 4 a lei desi$nada pela re$ra de con%litos da 'lex fori( !ue -anda aplicar esta lei Retorno indirecto se 4 u-a terceira lei desi$nada pela re$ra de con%litos da lei pri-eira-ente c:a-ada3 !ue opera o retorno. Teoria da devo"u/ o simp"es Preconi6a a aceita#ilidade da re%er1ncia $lo#al co-o pri-eira re%er1ncia3 -as co- u- li-ite !ue 4 o se$undo -o-ento3 !ue 4 o da re%er1ncia -aterial. L= re-ete para L23 sendo u-a devolu&7o si-ples esta 4 o#ri$ada a aceitar. L2 devolve para L= ou re-ete lo$o para o direito -aterial interno de L@ !ue se %or co-petente aplica o seu direito interno. 5 art. =7E ** 4 o princpio $eral. Teoria da dup"a devo"u/ o As nor-as de con%lito re-ete- para a orde- 2urdica estran$eira -as L= dever re$ular a !uest7o co-o ela seria 2ul$ada e!ual!uer outro ordena-ento.

A teoria da re7er9ncia :"oba" pode 7uncionar com "imites, este ' na se:unda re7er9ncia e<istir necessariamente uma re7er9ncia materia".

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

'

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Teoria da re7er9ncia materia" ou tese anti6devo"ucionista ;istema de re7er9ncia materia" A re%er1ncia %eita pela lei do %oro FL=G ao ordena-ento 2urdico ecausa FL2G a#ran$e so-ente as nor-as -ateriais desse ordena-ento3 n7o se ad-itindo a e<ist1ncia de nor-as de D(P. )unda-enta&7o = necess1rio uma ":ica na re-iss7o da re%er1ncia directa ao direito -aterial. Cr3tica ?7o se pode #asear u-a teoria nu- %unda-ento l$ico3 por!ue a ndole re-issiva das nor-as de con%lito ter !ue ser resolvida pelos princpios o#2ectivos a prosse$uir pelas principais nor-as de con%lito. Por outro lado... 4 ta-#4- ne$ar a principal estrutura das nor-as de con%lito $erando assi- lacunas. Respeitar a vontade soberana do "e:is"ador naciona" aceitar a tese da re%er1ncia $lo#al3 das nor-as de con%lito noutro ordena-ento3 valeria a prescindir dos ele-entos de cone<7o. A doutrina clssica entende !ue a aceita&7o do D(P e- L2 e!uivaleria a ne$ar o nosso D(P. Cr3tica 0 u-a vis7o !ue aceita u-a apresenta&7o conceptualista e o %acto de aceitar-os outros Direitos (nternacionais Privados n7o si$ni%ica !ue deve-os ne$ar o nosso D(P.

Atende6se > vontade 4istrica das "eis (das normas de conflito) as nor-as de con%lito sur$ira- pri-eira-ente co-o nor-a de re%er1ncia -aterial.

Cr3tica "e o entendi-ento doutrinal na %eitura das nor-as %oi o entendi-ento de nature6a -aterial n7o si$ni%ica !ue n7o possa ter :avido u- pro$resso no D(P co- apari&7o das nor-as de con%lito.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Di7icu"dade de actua/ o pr1tica da devo"u/ o Pode suscitar9se di%iculdades $erais de con:eci-ento e aplica&7o do Direito (nternacional Privado estran$eiro3 por e<e-plo3 L2 pode n7o aceitar co-pet1ncia para resolver a !uest7o por e<istir no seu D(P u-a nor-a se-el:ante ao art. 22E ** (reserva da ordem p/blica).

NOR?A; DE CON#LITO;
Normas de con7"itos "7o nor-as instru-entais essencial-ente destinadas a servir de instru-ento ou -eio de individuali6a&7o da orde- 2urdica onde deve ser procurada a re$ula-enta&7o dos institutos !ue constitueo seu o#2ecto.

"7o nor-as so#re nor-as (lex legum)$ nor-as !ue di6e- co-o vi$ora-3 se interpreta-3 aplica- e deter-ina- outras nor-as.

*:a-a-9se nor-as de 2> $rau ou de aplica&7o.

Dentre as Hnor-as de aplica&7oI destaca-9se as nor-as destinadas a resolver con%litos de leis no te-po (art.345 e 365) e os con%litos de leis no espa&o (arts. 375 e segs.). "7o nor-as de cone<7o3 pois a individuali6a&7o da lei aplicvel %a69se se-pre indicando a orde- 2urdica de Hcone<7o -ais ade!uadaI co- a situa&7o 2urdica e- causa
(dentre as ,ue se sucedem no tempo ou coexistem no espa1o)

#un/ o espec37ica das normas de con7"ito As nor-as de con%litos t1- a %un&7o espec%ica de coordenar as di%erentes ordens 2urdicas e- cone<7o3 devido 8 e<ist1ncia de situa&'es plurilocali6adas ?odo espec37ico de actua/ o das normas de con7"itos As nor-as de con%lito actua- ele$endo de entre os ele-entos inte$rantes da rela&7o 2urdica pluriconectada3 a!uele3 por inter-4dio do !ual3 dever ser deter-inada a lei !ue l:e 4 aplicvel

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Con7i:ura/ o da norma de con7"itos

AP5?+AJ,?+5" ",J );5?+,(;A"


,le-entos estruturais Conceito @uadro "7o os institutos 2urdicos cu2o re$i-e3 total ou parcial3 a nor-a de con%litos se prop'e deter-inar. E"emento de cone< o 5 aspecto ou ele-ento da situa&7o plurilocali6ada escol:ido para individuali6ar a orde- 2urdica co-petente. *onse!u1ncia 2urdica Conse@u9ncia 2ur3dica A utili6a&7o do direito -aterial da orde- 2urdica desi$nada co-o co-petente para de%ini&7o do re$i-e 2urdico dos institutos ecausa. ,<e-plo : Arti$o K6>/= **
ARTI$O ABC Direitos reais =. 5 re$i-e da posse3 propriedade e de-ais direitos reais3 4 de%inido pela lei do ,stado e- cu2o territrio as coisas se encontre- situadas.

Conceito @uadro Institutos da posse3 propriedade e de-ais direitos reais. E"emento de cone< o Loca"i%a/ o das coisas o#2ecto dos direitos reais. Conse@u9ncia 2ur3dica De%ini&7o do re:ime dos institutos e- causa (posse$ propriedade$ etc) Princ3pio da especia"i%a/ o *ada nor-a de con%litos te- u- D-#ito especiali6ado de aplica&7o3 isto 43 re%ere9se a -at4rias espec%icas. As normas de con7"itos usa- conceitos t4cnico92urdicos3 as nor-as -ateriais utili6a- e- $eral :ipteses descritivas. As normas de con7"itos re%ere-9se a institutos ou conceitos 2urdicos3 as nor-as -ateriais aplica-9se a %actos.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

)un&7o espec%ica dos ele-entos estruturais E"emento de cone< o 5 ele-ento de cone<7o %unciona co-o Hcondi&7o de aplica#ilidadeI da lei desi$nada co-o co-petente. Conceito @uadro 5 conceito !uadro %unciona co-o D-#ito dessa aplica#ilidade
(compet#ncia)

O CONCEITO DUADRO ?ature6a ?o&7o +rata9se de u- conceito t4cnico92urdico de e<tens7o varivel3 coaptid7o para o en!uadra-ento de di%erentes institutos 2urdicos...
&

Pode abran:er todo um ramo do Direito Civi" famlia$ sucess8es por morte 9 art. 475::).
(;: extra contratual 9 art. <75::)

(rela18es de

&

*o-o pode re7erir apenas um instituto 2ur3dico "imitado *o-o pode restrin:ir6se a um simp"es aspecto do re:ime 2ur3dico de um instituto (forma do casamento 9 art. 7=5 ::>
capacidade para testar 9 art. ?65 ::)

&

0 pelo conceito9!uadro !ue a nor-a de con%litos de%ine o seu D-#ito de aplica&7o. @ua" o instituto ou institutos @ue inte:ram o conceito6@uadroE 9 5 conceito9!uadro da nor-a de con%litos 4 constitudo pelos institutos 2urdicos a !ue se re%ere e cu2o re$i-e pretende deter-inar3 re-etendo co- esse o#2ectivo3 para u- ordena-ento !ue tanto pode ser e<terior co-o o prprio ordena-ento interno.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

"+

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Aual 4 o pri-eiro pro#le-a !ue se p'e !uanto 8 interpreta&7o (determina1o do respectivo sentido e alcance) das nor-as de con%litosC 9 a deter-ina&7o do conceito9!uadro. 5#2ecto do conceito9!uadro ?7o deve con%undir9se ob2ecto e conteFdo do conceito9!uadro de u-a nor-a de con%litos. Ob2ecto do conceito6@uadro ;elaciona9se co- a deter-ina&7o do instituto ou institutos a#ran$idos pelas nor-as de D(P (@mbito do conceito*,uadro). 5 conceito9!uadro identi%ica9se co- os HinstitutosI !ue a#ran$e. ConteFdo do conceito6@uadro Procura deter-inar n7o apenas o D-#ito do conceito9!uadro3 -as o prprio conteLdo3 ou re$i-e desses institutos. Instituto 2ur3dico M- co-ple<o de nor-as3 articuladas entre si co-u-. Conc"us oG Ob2ecto do conceito6@uadro 5 conceito9!uadro te- por o#2ecto o HinstitutoI cu2o re$i-e procura deter-inar3 o !ual3 por sua ve63 4 inte$rado pelas nor-as -ateriais do ordena-ento para o !ual a re$ra de con%litos re-ete e !ue co-o tal se2a considerado co-petente. por u- o#2ectivo

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

""

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

ELE?ENTO DE CONEHIO ?o&7o E"emento de cone< o 0 o -eio atrav4s do !ual 4 re%erenciada a orde- 2urdica !ue dever H%ornecerI o re$i-e do instituto !ue corpori6a o conceito9!uadro da nor-a de con%litos. 5 conceito9!uadro te- por o#2ecto u- HinstitutoI cu2o re$i-e dever ser H%ornecidoI pelo direito -aterial de u- certo ordena-entoN

*a#e ao Hele-ento de cone<7oI concreti6ar a li$a&7o !ue deve e<istir entre o instituto e- causa e o ordena-ento a cu2o direito -aterial ca#er de%inir o respectivo re$i-e. ,<e-plo: arti$o 62> ** Lei re$uladora das sucess'es

ARTI$O B)C Lei competente

Ele,ento -e cone./o

A sucess7o por -orte 4 re$ulada pela lei pessoal do autor da sucess7o ao te-po do %aleci-ento deste3 competindo*lhe tamb%m definir
os poderes do administrador da heran1a e do executor testament&rio.

(sto si$ni%ica !ue a lei co-petente para re$ular a sucess7o por -orte deve ser H%ornecidaI pelo ordena-ento !ue ten:a co- o autor da sucess7o a cone< o de ser a sua lei nacional ao te-po do %aleci-ento (/ltima nacionalidade do 'de cu+us() O e"emento de cone< o 4 portanto o elo de li$a&7o de !ue a nor-a de con%litos %a6 depender a co-pet1ncia de u- certo ordena-ento para a re$ula-enta&7o de deter-inado instituto.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

"#

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

?ature6a do ele-ento de cone<7o Por!ue se c:a-a Hele-ento

de cone<7oI C

& Por!ue 4 atrav4s dele !ue se individuali6a o ordena-ento utili6vel. De entre os vrios ordena-entos3 ser co-petente a!uele onde estiver locali6ada a cone<7o para o e%eito declarada decisiva

5 e"emento de cone< o 4 u- pressuposto indispensvel para !ue a nor-a de con%litos possa dese-pen:ar a sua %un&7o. *lassi%ica&7o

*inco classi%ica&'es possveis das cone<'es: & & & & & Auanto 8 nature6a Auanto ao nL-ero Auanto 8 estrutura Auanto 8 varia#ilidade Auanto 8 %or-a Auanto 8 nature6a 5s ele-entos de cone<7o pode- ser... su#2ectivos & o#2ectivos
&

ou ...

E"ementos sub2ectivos (ou pessoais) Oide os arts. 475 e <35 :: & & & & nacionalidade do-iclio resid1ncia :a#itual vontade dos su2eitos

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

"$

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Cone<0es sub2ectivas P A lei aplicvel 4 a!uela !ue tiver co- os su2eitos da rela&7o u-a li$a&7o de tipo pessoal E"ementos ob2ectivos (reais ou factuais) & & & & o#2ecto da rela&7o acto de cele#ra&7o de u- contrato e<ecu&7o de u-a o#ri$a&7o ac&7o 2udicial para aprecia&7o contenciosa

Cone<0es ob2ectivas P A lei aplicvel 4 a!uela e- cu2o D-#ito de vi$1ncia estiver locali6ado o o#2ecto da rela&7o ou o %acto 2urdico constitutivo3 ou ainda3 o r$7o 2udicial c:a-ado 8 sua aprecia&7o. Auanto ao nL-ero e posi&7o relativa nor-as de D(P !ue utili6a- u-a Lnica cone<7o e outras !ue s7o de cone<7o -Lltipla. Teoria da cone< o e7ectiva (Prof. 0errer :orreia) Auando a nor-a de con%litos re-ete para a lei da nacionalidade de u- su2eito co- -ais de u-a nacionalidade3 privile$ia9se a cone<7o !ue ten:a co- a situa&7o a li$a&7o -ais %orte. *one<7o Lnica ,<e-plo: arti$o K6> ** 6 Lei re$uladora das coisas ARTI$O ABC Direitos reais =. 5 re$i-e da posse3 propriedade e de-ais direitos reais3 4 de%inido pela lei do ,stado em cu2o territrio as coisas se encontrem situadas.
4. Em tudo ,uanto respeita . constitui1o ou transfer#ncia de direitos reais sobre coisas em tr@nsito$ so estas havidas como situadas no pas do destino. 6. - constitui1o e transfer#ncia de direitos sobre os meios de transportes submetidos a um regime de matrcula so reguladas pela lei do pas onde a matrcula tiver sido efectuada.

" o ele-ento de cone<7o3 "oca"i%a/ o das coisas, %unciona co-o %actor deter-inante do ordena-ento co-petente (muito
embora a situa1o possa estar em contacto com outros ordenamentos* ex: lei nacional dos titulares dos direitos reais)

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

"%

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

*one<7o -Lltipla

(ex: arts. 6?5 e 745 ::)

,<: do art. @6> 9 %or-a da declara&7o 5 art. @6> considera relevante tr1s cone<'es3 por tal -odo !ue o ne$cio ser %or-al-ente vlido se %ore- respeitadas as %or-alidades prescritas por !ual!uer dessas tr1s leis. ,<: do art. Q2> 9 rela&'es entre os cRn2u$es 5 art. Q2> deter-ina !ue as rela&'es entre os cRn2u$es3 na constDncia do -atri-nio3 pode- ser re$uladas ou pela lei nacional co-u- ou pela lei da sua resid1ncia :a#itual. J1 @uatro tipos de cone<0es mF"tip"as G & & & & Alternativas "u#sidirias *o-#inadas cu-ulativas

Cone<0es a"ternativas As cone<'es !ue %unciona- e- alternativa3 se- total su#ordina&7o de u-as relativa-ente 8s outras. ,<e-plos:

o !ue se passa co- as cone<'es -encionadas pelo art. 6?5.

Princ3pio do Favor negotii Mtili6a-9se as cone<'es alternativas3 !uando se pretende alar$ar as possi#ilidades de valida&7o de u- ne$cio 2urdico3 n7o o su2eitando a u-a Lnica lei.

?o art. ?7> di69se !ue H as disposi&'es por -orte3 #e- co-o a sua revo$a&7o ou -odi%ica&7o3 ser7o vlidas3 !uanto 8 %or-a3 se correspondere- 8s prescri&'es da lei do "u:ar onde o acto 7oi ce"ebrado3 ou 8s da "ei pessoa" do autor da :eran&a3 !uer no momento da dec"ara/ o3 !uer no momento da morte3 ou ainda 8s prescri&'es da lei para !ue re-ete- as nor-as de con%litos da lei localI.

Princ3pio do favor testamento

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

"!

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Auando a preocupa&7o de au-entar as possi#ilidades de valida&7o do testa-ento3 o seu conteLdo se so#rep'e 8 %or-a utili6ada. Cone<0es subsidi1rias As cone<'es !ue releva-3 !uando apenas se pode recorrer a u-a na %alta ou insu%ici1ncia de outra. ,<e-plo 5 art. 765 ::3 di6 : HA su#stDncia e e%eitos das conven&'es antenupciais s7o de%inidas pela "ei naciona" comum dos nubentes ao te-po da cele#ra&7o do casa-ento3 n7o tendo os nu#entes a -es-a nacionalidade3 4 aplicvel a "ei da sua resid9ncia 4abitua" comum 8 data do casa-ento e se esta %altar ta-#4-3 a "ei da primeira resid9ncia con2u:a".I

,stas rela&'es de su#sidiariedade de u-as leis e- rela&7o a outras3 resulta- do -aior ou -enor relevo (estabilidade e significado) !ue t1- entre si as cone<'es correspondentes.

Cone<0es combinadas "7o as cone<'es !ue actua- entrela&ando9se ou co-#inando9se nos e%eitos3 !uando3 no-eada-ente3 reparte- a -at4ria3 reservando para cada u-a delas u-a parcela de interven&7o. ,<e-plo: art. <A5 :: 6 *apacidade para contrair casa-ento ou cele#rar conven&'es antenupciais ARTI$O AKCCC A capacidade para contrair casa-ento ou cele#rar a conven&7o antenupcial 4 re$ulada3 e- rela&7o a cada nu#ente3 pela respectiva lei pessoal3 . ,ual compete ainda definir o regime da falta e dos vcios da vontade dos
contraentes.

(deia de !ue os re$i-es para casa-ento de cada cRn2u$e co-#ina-9se entre si3 re$ulando3 cada u-3 a capacidade -atri-onial do cRn2u$e !ue l:e corresponde.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

"'

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

*ertos i-pedi-entos t1- carcter #ilateral3 4 o !ue acontece co- as proi#i&'es3 !ue aparente-ente a%ecta- apenas udos cRn2u$es3 -as !ue real-ente atin$e- os dois (ex: a
dem#ncia)

Cone<0es cumu"ativas A caracterstica %unda-ental destas cone<'es3 consiste na so#reposi&7o !ue se veri%ica3 ,uanto . sua compet#ncia para determina1o da lei aplic&vel$ entre as li$a&'es e<istentes co- os ordena-entos por elas re%erenciados. ,<e-plo do art. 60> ARTI$O B*C #i"ia/ o adoptiva =. S constitui&7o da %ilia&7o adoptiva 4 aplicvel a "ei pessoa" do adoptante3 se- pre2u6o do disposto no nL-ero se$uinte. 2. "e a adop&7o %or reali6ada por -arido e -ul:er ou o adoptando %or %il:o do cRn2u$e do adoptante3 4 co-petente a lei nacional co-u- dos cRn2u$es e3 na %alta desta3 a lei da sua resid1ncia :a#itual co-u-N se ta-#4- esta %altar3 ser aplicvel a lei do pas co- o !ual a vida %a-iliar dos adoptantes se ac:e -ais estreita-ente cone<a. @. As rela&'es entre adoptante e adoptado3 e entre este e a %a-lia de ori$e-3 est7o su2eitas 8 "ei pessoa" do adoptanteN no caso previsto no nL-ero anterior 4 aplicvel o disposto no arti$o Q7E. K. "e a "ei competente para re:u"ar as re"a/0es entre o adoptando e os seus pro:enitores n7o con:ecer o instituto da adop&7o3 ou n7o o ad-itir e- rela&7o a !ue- se encontre na situa&7o %a-iliar do adoptando3 a adop&7o n7o 4 per-itida. A constitui&7o da rela&7o adoptiva s pode ter lu$ar se %or autori6ada3 cu-ulativa-ente3 pela lei pessoal do adoptante e pela lei re$uladora das rela&'es entre o adoptado e os seus pro$enitores naturais.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

"(

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Op/ o entre as cone<0es mF"tip"as Cone< o a"ternativa 0 e- $eral adoptada !uando se pretende $arantir a validade de uacto ou a esta#ilidade de u-a situa&7o3 per-itindo 8s partes a escol:a de u-a ou vrias cone<'es3 con%or-e -ais l:es convier (arts. 6?5 e ?75 ::) Cone< o subsidi1ria 0 esta#elecida !uando se pretende evitar !ue u-a situa&7o %i!ue se- lei aplicvel por aus1ncia ou di%iculdade de utili6a&7o da lei eprincpio declarada co-o co-petente3 recorrendo9se nesse caso3 a u-a lei sucedDnea (art. 7?5 ::) Cone<0es cumu"ativas e combinadas "7o utili6adas !uando se dese2a !ue na cele#ra&7o de u- ne$cio interven:a- si-ultanea-ente vrias leis3 por!ue est7o e- causa interesses3 de vrios su2eitos3 !ue i-porta salva$uardar (arts.. 775 e <A5::) ,- $eral a doutrina 4 des%avorvel 8 utili6a&7o da cone<7o cu-ulativa3 pois ela pro-ete aplicar cu-ulativa-ente duas leis3 -as no %undo aplica s a -ais e<i$ente3 a%astando a -ais tolerante. Auanto 8 estrutura ?ecessidade de classi%icar as cone<'es e- %un&7o do conteLdo do ele-ento de cone<7o3 consoante ele se tradu6a nu-a situa&7o %actual ou nu- conceito 2urdico. Cone< o 7actua" 5 ele-ento de cone<7o te- por conteLdo u-a situa&7o -era-ente %actual ou u- co-porta-ento reportado a deter-inado lu$ar. ,<e-plos:

A li$a&7o !ue 4 utili6ada no art. <?5 ::3 e- !ue se -anda atender 8 "ei do "u:ar da situa/ o da coisa.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

")

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

A li$a&7o !ue 4 utili6ada no art. 6?5::3 !ue considera aplicvel 8 %or-a dos ne$cios 2urdicos a lei e- vi$or no lu$ar e- !ue 4 %eita a declara&7o. Cone< o 2ur3dica ou normativa Auando o ele-ento de cone<7o 4 u- conceito 2urdico !ue3 relaciona u- instituto a u- deter-inado ordena-ento.

,<e-plos:

A HnacionalidadeI3 adoptada pelo nosso siste-a de con%litos para individuali6ar a orde- 2urdica co-petente na de%ini&7o do estatuto das pessoas (arts 475$ ?45 ::$ etc.)

Auanto 8 varia#ilidade do conteLdo do ele-ento de cone<7o ?e- todas as cone<'es apresenta- a -es-a esta#ilidade e %i<ide6 de %unciona-entoN u-as pode- ser alteradas pela vontade das partes e outras n7o. Cone<0es vari1veis A!uelas e- !ue o conteLdo do ele-ento de cone<7o pode ser alterado pela vontade das partes3 co- e%eito paralelo !uanto 8 lei aplicvel. ,<e-plos: ?o art. 475:: co-#inado co- o art. 635:: a capacidade das pessoas re$e9se pela sua lei nacionalN se u- indivduo -udar de nacionalidade -uda ta-#4- de estatuto pessoal. ?o art. 665 ::3 a lei aplicvel na deter-ina&7o do estatuto da pessoa colectiva3 4 a lei do ,stado onde se encontra situada a sede principal e e%ectiva da sua ad-inistra&7o. As partes podetrans%erir para outro ,stado essa sede3 co- e%eito paralelo !uanto 8 lei aplicvel. ?estas cone<'es3 n7o 4 o ele-ento de cone<7o !ue se altera3 -as apenas o conteLdo desse ele-ento de cone<7o !ue 4 atin$ido.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

"*

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

Cone<0es 7i<as ,stas cone<'es apresenta- a caracterstica da %i<ide6 do respectivo conteLdo3 !ue n7o pode por isso ser -odi%icado pela vontade dos su2eitos. ,<e-plo: A situa&7o dos #ens i-veis ( art. <?5 ::) Auanto 8 %or-a )or-a ou o -odo co-o os ele-entos de cone<7o s7o con%i$urados pela nor-a de con%litos !ue os utili6a. 5s ele-entos de cone<7o !uanto 8 %or-a3 s7o classi%icados e-... E"emento descritivo *lassi%ica9se co-o tal a cone<7o re%erida pelo art. <?5 ::3 !uando se re%ere 8 H lei do ,stado e- cu2o territrio as coisas se encontrasituadasI. E"emento t'cnico62ur3dico *one<'es !ue se reporta- a conceitos 2uridica-ente 2 ela#orados (nacionalidade$ domiclio$ subst@ncia do negBcio$ etc.) co- vista 8 de%ini&7o de li$a&'es entre pessoas ou coisas a institutos 2urdicos. (arts.. 475$ 6?5 <A53 etc.G

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

#+

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

As re:ras do art. +BC CC


ARTI$O +BC Re7er9ncia > "ei estran:eira. Princ3pio :era" A re%er1ncia das nor-as de con%litos a !ual!uer lei estran$eira deter-ina apenas3 na %alta de preceito e- contrrio3 a aplica&7o do direito interno dessa lei.

As re:ras de con7"ito3 na constru&7o de D(P situa-9se nuse$undo plano3 nu- plano su#ordinado. 5 plano superior ou pri-rio 4 constitudo por dois princpios3 o princpio da esta#ilidade e o princpio da uni%or-idade de !ue as re$ras de con%litos n7o apresenta- a directa e<press7o pois estas s o simp"es crit'rios de reso"u/ o de concursos. A%asta9se3 e- tese $eral3 a doutrina da devolu&7o ou do reenvio3 aceitando9se co-o re$ra o princpio da si-ples re-iss7o da nor-a de con%litos para a lei interna3 e- con%or-idade co- a c:a-ada teoria da re%er1ncia -aterial. ( arts. ?4C e 3DC ::.) Auando a nor-a de con%litos portu$uesa %i<ar a co-pet1ncia de u-a lei estran$eira3 entende9se aplicvel a lei interna estran$eira re$uladora da rela&7o 2urdica3 e n7o a lei internacional (norma de conflitos) se3 porventura re-eter para outro siste-a le$islativo. ,ste3 e- princpio3 n7o 4 considerado pela re$ra de con%litos da lei portu$uesa. "o#re o art. =6E ** : !ue %a6er duas o#serva&'es: =B 9 e-#ora a atitude nele de%inida corresponda 8 !ue 4 prpria da teoria da re%er1ncia -aterial3 n7o se cr1 !ue tal te<to possa ser

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

#"

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

interpretado co-o i-pondo u-a certa concep&7o de %undo !uanto ao sentido da re%er1ncia de toda e !ual!uer nor-a de con%litos. A %un&7o do art. =6> n7o 4 doutrinal3 -as prtico9re$ula-entadora: veri%icada a ine<e!ui#ilidade da devolu&7o co-o re$ra $eral e veri%icado ta-#4- !ue a sua utili6a&7o e- certos casos per-ite o#ter resultados valiosos3 revela9se pratica-ente aconsel:vel partir da re$ra da sua n7o ad-issi#ilidade3 esta#elecendo de se$uida os desvios !ue esta re$ra co-porta. 2B 9 -es-o !ue porventura se devesse entender co-o princpio a re$ra do art. =6E ** certas solu&'es a !ue se c:e$aria atrav4s do reenvio poderia- ainda ser alcan&adas por outros -eios3 co-o o princpio da %avor ne$otti ou do respeito dos direitos ad!uiridos3 pelo !ue a!uele te<to n7o o#staria a tais solu&'es3 !uando devida-ente %unda-entadas. 5s princpios do Direito (nternacional Privado s7o princpios !ue e<pri-e- u-a 2usti&a pura-ente %or-al3 u-a 2usti&a unica-ente atenta aos valores da certe6a do direito e da se$uran&a 2urdica. A re$ra3 neste preceito consa$rada de !ue a re%er1ncia da nor-a de con%litos portu$uesa 8 lei estran$eira deter-ina apenas na %alta de preceito e- contrrio3 a aplica&7o do direito interno dessa lei3 o#t4- duas e<cep&'es3 os arts. =7E/= e =TE/= **. As re:ras do art. +,C CC
ARTI$O +,C Reenvio para a "ei de um terceiro Estado =. "e3 por4-3 o direito internacional privado da lei re%erida pela nor-a de con%litos portu$uesa re-eter para outra le$isla&7o e esta se considerar co-petente para re$ular o caso3 4 o direito interno desta le$isla&7o !ue deve ser aplicado. 2. *essa o disposto no nL-ero anterior3 se a lei re%erida pela nor-a de con%litos portu$uesa %or a lei pessoal e o interessado residir :a#itual-ente eterritrio portu$u1s ou e- pas cu2as nor-as de con%litos considereco-petente o direito interno do ,stado da sua nacionalidade. @. )ica-3 todavia3 unica-ente su2eitos 8 re$ra do nE = os casos da tutela e curatela3 rela&'es patri-oniais entre os cRn2u$es3 poder paternal3 rela&'es entre adoptante e adoptado e sucess7o por -orte3 se a lei nacional indicada

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

##

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

pela nor-a de con%litos devolver para a lei da situa&7o dos #ens i-veis e esta se considerar co-petente.

5 n.E = deste arti$o prev1 !ue a nor-a de con%litos da lei co-petente3 se$undo o D(P portu$u1s3 re-ete para o direito de uterceiro ,stado3 e este considera9se co-petente se$undo a sua nor-a de con%litos. Aceita9se a devolu&7o3 aplicando nesse caso o direito interno desse terceiro ,stado. A e<cep&7o dei<a por4- de ter aplica&7o no ca-po da co-pet1ncia da lei pessoal3 di6 o art. =7E/2 ** se o interessado residir :a#itual-ente e- territrio portu$u1s ou e- pas cu2a nor-a de con%litos considere co-petente o direito interno do ,stado da sua nacionalidade. Pode di6er9se3 talve63 !ue a ideia da lei 4 a de !ue3 no do-nio do estatuto pessoal3 e- !ue s7o duas as cone<'es principais (nacionalidade e resid#ncia habitual)3 s : :ar-onia de decis'es susceptvel de 2usti%icar o reenvio !uando a-#as as leis desi$nadas por a!uelas cone<'es este2a- de acordo. 5ra3 n7o 4 esse o caso e- nen:u-a das :iptese conte-pladas no art. =7E **. ?ote9se ainda !ue a se$unda e<clus7o de reenvio3 por %or&a do art. =7E/2 **3 pressup'e !ue o D(P da le< do-icili re-eta para o direito HinternoI da le< patriae. "i$ni%ica isto !ue a re%er1ncia da pri-eira 8 se$unda destas leis deve ser u-a re%er1ncia -aterial. "e$undo o art. =7E/2 ** o reenvio n7o ser de ad-itir se o D(P da lex domicili persiste e- considerar aplicvel o direito -aterial da lex patriae. Jas se$undo o art. =7E/@ ** 2 assi- n7o ser3 o reenvio 2 n7o ser a%astado se3 tratando9se du-a da!uelas -at4rias !ue o te<to enu-era3 a lex patriae re-eter para a lex rei sitae e esta se considerar co-petente. (sto ainda !ue a le< do-icilii se2a a lex fori. A lex rei sitae3 e-#ora n7o ten:a e- princpio ttulo para se aplicar e- -at4ria de estatuto pessoal3 pode !uerer aplicar9se 8s repercuss'es deste estatuto e- -at4ria de direitos so#re as coisas situadas no seu territrio. , deve recon:ecer9se !ue3 neste ponto3 ela 4 de todas as leis interessadas a!uela !ue est e- -el:ores condi&'es para %a6er vin$ar o seu ponto de vista3 u-a ve6 !ue as coisas so#re !ue se pretende e<ercer o direito se ac:a- no seu

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

#$

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

territrio. Por isso se di6 !ue ela 4 a lei dotada de co-pet1ncia -ais %orte ou -ais pr<i-a. A -ani%esta %inalidade deste con2unto de princpios 4 a de asse$urar no -aior $rau possvel a 4armonia 2ur3dica entre diversas le$isla&'es3 dando preval1ncia3 co- u- sentido #astante realista das solu&'es3 8 lei do ,stado !ue se encontra nu-a situa&7o privile$iada !uando 8s rela&'es 2urdicas cu2o o re$i-e se trata de %i<ar. As re:ras do art. +-C CC
ARTI$O +-C Reenvio para a "ei portu:uesa =. "e o direito internacional privado da lei desi$nada pela nor-a de con%litos devolver para o direito interno portu$u1s3 4 este o direito aplicvel. 2. Auando3 por4-3 se trate de -at4ria co-preendida no estatuto pessoal3 a lei portu$uesa s 4 aplicvel se o interessado tiver e- territrio portu$u1s a sua resid1ncia :a#itual ou se a lei do pas desta resid1ncia considerar i$ual-ente co-petente o direito interno portu$u1s.

5 arti$o =T> ocupa9se do reenvio so# a %or-a de retorno de co-pet1ncias 8 lei portu$uesa. ,ste retorno pode ser directo ou indirecto
( e o !"P da lei designada pela regra de conflitos portuguesa (23) transmite a compet#ncia a uma outra lei (26$ou 2n) sob a forma de refer#ncia global$ e esta outra lei retorna a compet#ncia . lei portuguesa). 5 art. =TE/= ** esta#elece !ue o retorno s 4 de aceitar

se o D(P da lei desi$nada pela re$ra de con%litos portu$uesa devolver para o direito interno portu$u1s. A re%er1ncia ao direito portu$u1s por parte da lei estran$eira !ue o desi$na co-o co-petente :9de ser u-a re7er9ncia materia". Dua" a ra% o de ser do art. +-CL+ CC C 0 a salva$uarda da :ar-onia internacional de decis'es. A ad-iss7o do reenvio n7o 4 a!ui u- -eio necessrio para se alcan&ar a re%erida :ar-onia. Jas ta-#4- a n7o pre2udica de %or-a al$u-a. A isto acresce a vanta$e- de !ue3 pela aceita&7o do retorno3 os tri#unais portu$ueses aplicar7o a lei portu$uesa3 o !ue %acilita a ad-inistra&7o da 2usti&a asse$urando u-a aplica&7o -ais ade!uada e -ais ri$orosa do direito.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

#%

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

"e$undo o art. =TE/2 ** o retorno 8 lei portu$uesa e- -at4ria de estatuto pessoal apenas ser de aceitar se o interessado tiver a sua resid1ncia :a#itual no nosso pas ou e- pas cu2a lei considere co-petente o direito interno portu$u1s. A pri-eira o#serva&7o a %a6er a!ui respeita 8 di%eren&a entre os re!uisitos a !ue a lei su2eita a aceita&7o do reenvio na :iptese de transmiss o de compet9ncia e a!ueles a !ue ela su#-ete a dita aceita&7o na :iptese de retorno. ?este se$undo caso3 a lei 4 -ais e<i$ente3 pois a%asta o reenvio n7o apenas nas :ipteses e- !ue a le< do-icilii considera co-petente o direito interno F-aterialG da le< patriae3 co-o no art. =7E/2 ** -as e- todos os casos e- !ue sendo a le< do-icilii u-a lei estran$eira3 esta re-eta ta-#4- FeconsonDncia co- a le< patriaeG para o direito interno portu$u1s. ;e$i-e do reenvio e- -at4ria de estatuto pessoal3 casos o-issos Das disposi&'es do art. =7E e =TE ** pode-9se e<trair9se conclus'es #astantes si$ni%icativas so#re o reenvio e- -at4ria de estatuto pessoal. =B 9 a !ue respeita 8 relevDncia da cone<7o Hresid1ncia :a#itualI3 esta cone<7o 4 t7o i-portante !ue3 e- princpio se deve e<i$ir o acordo da le< do-icilii para !ue se possa entender !ue : u-a :ar-onia internacional de decis'es capa6 de 2usti%icar a!uilo a !ue se c:a-a o reenvio. Assi- 43 !ue deve-os aplicar a le< %ori3 desistindo da nossa re$ra de con%litos3 !uando as duas principais leis interessadas (lex patriae e lex domicilii) %a6e- aplica&7o do nosso direito -aterial. Jas repare9se !ue n7o #asta aceitar o reenvio !ue a le< patriae %a6 8 le< %ori: 4 preciso !ue esse reenvio se2a con%ir-ado pela le< do-icilii. As re:ras do art. +KC CC
ARTI$O +KC Casos em @ue n o ' admitido o reenvio =. *essa o disposto nos dois arti$os anteriores3 !uando da aplica&7o deles resulte a invalidade ou ine%iccia de u- ne$cio 2urdico !ue seria vlido ou e%ica6 se$undo a re$ra %i<ada no arti$o =6E3 ou a ile$iti-idade de u- estado !ue de outro -odo seria le$ti-o.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

#!

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

2. *essa i$ual-ente o disposto nos -es-os arti$os3 se a lei estran$eira tiver sido desi$nada pelos interessados3 nos casos e- !ue a desi$na&7o 4 per-itida.

;e:undo o art. +K(L+3 ... do reenvio n7o poder resultar a invalidade ou ine%iccia de une$cio 2urdico !ue seria invlido ou e%ica6 se$undo a lei desi$nada pela nossa re$ra de con%litos3 ne- a ile$iti-idade de u,stado !ue de outro -odo seria le$ti-o. ;e:undo o art. +KCL) CC... 5 reenvio n7o 4 de ad-itir no caso de a lei estran$eira ter sido desi$nada pelos interessados3 !uando tal desi$na&7o 4 vlida. Auer este te<to re%erir9se 8s :ipteses e- !ue vi$ora o princpio da autono-ia da vontade e- Direito (nternacional Privado3 ou se2a3 8!uelas e- !ue a lei co-petente 4 a directa-ente desi$nada pela vontade das partes. +rata9se3 portanto3 apenas das :ipteses a#ran$idas no art. K=E **: o#ri$a&'es provenientes de ne$cios 2urdicos. " neste do-nio 4 !ue o Direito (nternacional Privado portu$u1s per-ite !ue a lei co-petente se2a directa-ente desi$nada dentro de certos ter-os3 pela vontade dos interessados. As re:ras do art. )*(
ARTI$O )*C Ordenamentos 2ur3dicos p"uri"e:is"ativos =. Auando3 e- ra67o da nacionalidade de certa pessoa3 %or co-petente a lei de u- ,stado e- !ue coe<ista- di%erentes siste-as le$islativos locais3 4 o direito interno desse ,stado !ue %i<a e- cada caso o siste-a aplicvel. 2. ?a %alta de nor-as de direito interlocal3 recorre9se ao direito internacional privado do -es-o ,stadoN e3 se este n7o #astar3 considera9se co-o lei pessoal do interessado a lei da sua resid1ncia :a#itual. @. "e a le$isla&7o co-petente constituir u-a orde- 2urdica territorial-ente unitria3 -as nela vi$orare- diversos siste-as de nor-as para di%erentes cate$orias de pessoas3 o#servar9se9 se-pre o esta#elecido nessa le$isla&7o !uanto ao con%lito de siste-as.

O art. )*CL+ CC esta#elece co-o princpio #sico o princpio se$undo o !ual3 desi$nada a lei de u- ,stado plurile$islativo e- ra67o da nacionalidade de certa pessoa 4 o direito interno desse ,stado !ue %i<a e- cada caso o siste-a le$islativo local aplicvel.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

#'

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

O art. )*CL) CC esclarece so#re !uais as nor-as do Hdireito interno desse ,stadoI !ue i-porta aplicar para deter-inar o siste-a le$islativo local co-petente: s7o as nor-as do direito interlocal e3 na %alta desta3 as nor-as do Direito (nternacional Privado unitrio do -es-o ,stado. )5 parte do art. )*CL ) CC deter-ina !ue3 na :iptese de nen:u- dos indicados procedi-entos nos %ornecer a solu&7o3 deve9se considerar co-o lei pessoal do interessado a lei da sua resid1ncia :a#itual. ,sta Llti-a :iptese veri%ica9se portanto3 !uando n7o e<ista no ,stado plurile$islativo u- direito interlocal ou u- Direito (nternacional Privado uni%icado. o art. )*CL8 CC re%ere9se 8 :iptese de a le$isla&7o desi$nada co-o co-petente ser territorial-ente unitria3 -as co- siste-as de nor-as di%erentes para os di%erentes $rupos de pessoas. ?este caso3 -anda a nossa lei o#servar se-pre o esta#elecido nessa le$isla&7o !uanto ao con%lito de siste-as.

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

#(

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

NOR?A; DE CON#LITO; Normas de con7"itos "7o nor-as instru-entais essencial-ente destinadas a servir de instru-ento ou -eio de individuali6a&7o da orde- 2urdica onde deve ser procurada a re$ula-enta&7o dos institutos !ue constitueo seu o#2ecto.

"7o nor-as so#re nor-as (lex legum)$ nor-as !ue di6e- co-o vi$ora-3 se interpreta-3 aplica- e deter-ina- outras nor-as.

*:a-a-9se nor-as de 2> $rau ou de aplica&7o.

Dentre as Hnor-as de aplica&7oI destaca-9se as nor-as destinadas a resolver con%litos de leis no te-po (art.345 e 365) e os con%litos de leis no espa&o (arts. 375 e segs.)

u---....U ?e- sei para !ue estudatanto D(P3 eu c nunca li$uei -uito a essa -at4ria... " %a&o o !ue -e d na $ana U

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

#)

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

#*

APONTAMENTOS SEM FRONTEIRAS


Antnio Filipe Garcez Jos

www.cogitoergos n!.no.sapo.pt

$+

Você também pode gostar