Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
o, • Biblioteca I
"'''---
PODER JUDICIARIO
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA I' REGlAo
BRASlUA- OF
agosto- 94
APRESENTAI;AO
~V
$
5
TRIBUNAL REGIONAL FEDEFML DAI" REGliiO DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Ab alto Ab utroque latere Absenlem laedit cum ebrio qui litigat Accessio temporis
Par alto. De ambos as lades Ofende a uma ausente quem discute Acrescimo de tempo ou prazo perml-
com um ebrio. tido par lei ou previsto em contrato,
Ab antiquo Ab utroque parte dolus compensandus acessao de tempo.
De ha muito tempo. o dolo de ambas as partes compen- Absolutio ab instantia
sa-se reciprocamente. AbsolviC~o da instancla. Accessit
Ab executione incipiendum non est Aproximou-se.
Nao se deve iniciar da execucao. Abdicatio tutelae Absolvere debet Judex potius in dubio
a
Renuncia tutela. quam condemnare Accessorium semper cedit principali
Ab immemorabili Na duvida, deve 0 juiz antes absolver o acess6rio cede sempre ao princi-
De tempo imernoravel. Aberratio criminis do que condenar. pal.
Erro do crime, desvio do crime.
Ab imo corde Absque bona fide, nulla valet Accessorium sequitur suum principa/e
Do mars profunda do coracao. Aberratio delicti praescriptio o acess6rio segue a seu principal.
Erro do crtminoso quanto a pessoa Nenhuma prescricao vale sem a
Ab imo pectore da vitima. boa-fe. Accessorium sui principalls naturam
Do Inti rna do peito. sequitur
Aberratio finis legis Abundans cautella non nocet o acess6rio sempre acompanha 0
AI, 1111110 Afaslamenlo da finalidade da lei. Cautela abundante n~o prejudica. principal.
C)(~¥,,(I(J (I lflkiQ
Aberratio ictus Abusus Accidentalla negotii
AlJ Iflltlo v1lfldl, flU§! /tIVlII"ti Erro de alvo, erro do golpe, desvio do Abuso. As coisas acidentais do neg6cio.
A tkPO!ff" Hlvtllidm:; alvo.
Abusus non toffit usum Accipere iudicium
Atl IrII,t~lItl~ AbQrratio personee o lato de ter ocorrido abuso nao Receber os termos da sentenca,
inl,~l;lnClil Erro de pessoa (0 agente atinge pes- deve prejudicar 0 uso.
soa diversa da que pretendia atingir). Accipiens
Al,llItvgw Abyssus abyssum invocat Que recebe.
fli)o nllt)rado, intc:itarnente, tietmente Aberratio rei o abismo chama outro abismo.
Erro de coisa. Accusare nemo se debet nisi coram deo
Ab intestato Acceptans actum, cum omnibus suis Ninguem se deve acusar, exceto na
Sem deixar testamento. Abolitio criminis qualltatibus acceptare videtur presence de Deus.
Extincao do crime. o aceitante de um ato acelta-o com
Ab irato lodas as suas qualidades. Accusatio suspecti tutoris
Em estado de ira. Absconditum mentis Acusacao do tutor suspeito.
o escondido da mente Acceptilatio autem est veluti imaginaria
Ab origine solutio Accusatio testamenti
Oesde a origem Absens A aceptilacao e, pois, como um Acusacao do testamento,
Ausente. pagamento irnaqinario.
Ab ova Acidente in itinere
Oesde 0 ovo, desde 0 corneco Absens heres non est Accessio Aquele ocorrido no trajeto que 0
o ausente nao e herdeiro. Acessao. empregado uliliza para ir e voltar do
Ab re esse trabalho.
Estar fora de proposito. Absens non dicitur reversurus Accessio cedit principali
Nao se considera ausente 0 que vai o acess6rio segue 0 principal, 0 Acta
Ab reo dicere voltar acess6rio esta compreendido no Atos, autos.
Fater em favor do reu principal.
Absente reo Acta simulata substantiam veritatis
Ab uno discant omnes Estando ausente 0 reu Accessio possess;onis mutare non possunt
Par urn, aprendam tocos Acessao da posse. Os atos simulados n~o podem
mudar a substaneia da verdade.
6 7
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l' REGIAO
DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Actio
mento alheio, acao de locupletamen-
A<;ao. to indevido contra quem 0 obteve. Actio tutti et damnf Actio pau/iana
A<;ao de furto e dano. A<;ao pautiana.
Actio ad exhibendum Actio de pastu
Ac;ao de exibicao. Ar;ao de pastagem. Actio hypothecaria Actio personalis moritur cum persona
A<;ao hipotecaria. A a,ao pessoal extlngue-se com 0
Actio aestimatoria Actio de pauperie individuo.
A<;ao estimat6ria A<;ao de pobreza Actio in personam
A<;ao pessoal. Actio pignoratitia
Actio arbitraria Actio depensi A<;ao de penhor.
Ac;80 arbttrarta Acao de cobranca de gastos. Actio in rem
A<;ao real ou que tem por objeto a Actio popularis
Actio arborum turtim caesarum Actio depositi propriedade irnovel. A<;ao popular.
Ac;80 de cortar arvores furtivamente. Acao de deposito.
Actio indebiti Actio possessoria
Actio auctoritatis Actio doli A<;ao do indebito. A~ao possess6ria.
Acao de autoridade Acao de dolo.
Actio judicet! Actio quanti minoris
Actio autem nihil aliud est quam jus Actio aotis A<;ao que tem por fundamen!o a A<;ao de diminui,ao de preco.
persequendi in judicio quod sibi debeatur A<;ao do dote. coisa julgada.
A acao nada mais e
do que 0 direito Actio quod metus causa
de persequir em julzo 0 que lhe e Actio duplex Actio jurejurando A9ao per causa do medo.
dovido Acao duplice A<;ao por juramento.
Actio redhibitoria
Actio calumniae Actio fibers in causa A<;ao redtbitoria.
Actio est jus persequendi judicio quod
A(fIO de calunia sibi deboetur Ac;ao livre na causa.
Actio commodati
Acao e0
direito de perseguir, dian!e Actio rei uxoriae
A9ao de comodato
do magistrado, aquilo que nos e Actio mandati A<;ao da coisa da mulher.
devido Acao de mandate.
Actio rescissoria
Actio communi dividundo Actio ex delicto Actio metus et doli A9aa rescisoria.
Ac;80 de divisao A<;ao do delito. A<;ao de medo e de dolo.
Actiones in rem
Actio conducti Actio ex empti Actio negatoria A«oes sobre a coisa.
Ac;ao de arrendamento. Ac;ao de cotsa com prada e nao A~ao negat6ria.
entregue Actiones poenales
Actio confessoria Actio negotiorum gestorum Ar;oes penais.
Ac;80 confessoria. Actio ex empto A<;ao do gestor de neqocios para
Ac;ao de relvindlcacao pelo cornpra- haver 0 reembolso das despesas em Actiones praejudiciales
Actio criminalis dar da entrega da coisa vendida. virtude da gestao. A<;6es prejudiciais.
Ac;ao criminal
Actio temitee erciscundae Actio non datur nisi canstet de corpore Actiones transeunt ad heredes et in
Actio damn; infeeti Acao de partilha de heranca, delicti heredes
Ac;ao de dana temido Nao se da a acao se nso constar do As a<;6es passam para os herdeiros
Actio tinium regundorum carpo do delito. e contra as herdeiros.
Actio damn; injuriae Ac;ao de dernarcacao.
Ac;ao de dana per injuria Actio nul/itatis Actionum cumulatio regufariter est
Actio tutti Ac;ao de nulidade permissa
Actio de in rem verso Acao de furto. A curnulacao de acoes e regu-
Aceo destinada a recuperar 0 que Actio ob sepufchrum vio/atum larmente permitida.
obtido a
sua custa com locupleta- Ac;ao par violacao de sepulcro.
8
9
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l' REGIAO DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Acto causa mortis Actum nihil dicitur cum aliquid superest Actus quo liberi ifIegitimi jua legitimorum Adcausam
Ato par causa da marte. ad agendum Para a causa.
natorum adpiscuntur
Nada se diz leilo, quando resta algu- Eo 0 ato pelo qual os filhos i1egltimos
Acto inter vivos ma coisa a se fazer. adquirem os direitos dos filhas legl- Ad causam pertinenti
Ato entre vivos. Relativo a causa.
timos.
Actus, a principia nul/us, nul/urn producit
Actor agft. quando vult, et non cogifur, effectum Actus simulatus nullius est momenti Adcautelam
sed contrariumest in reo o ato nulo desde 0 principia nao o ato simulado nenhum valor Por cautela, par precaucao, par se-
o autor demanda quando quer, sem produz nenhum efeito. possui. guran~a,
poder ser obrigado a isso, quanta aD
reu, porem. da-se 0 contra rio. Actus agentum nunquam ultra eorum Ad accusandum Ad colorandam possessionem
intentionem operantur Para acusar. Para colarir a posse.
Actor et reus idem esse non possunt o ato nunca produz as efeitos alern
Autor e reu nao podem ser as da lntencao dos agentes. Ad adjuvandum Ad confessionem
mesmos
A lim de ajudar, para ajudar. Para contessar.
Actus corruit omissa forma legis
Actor forum rei sequi debet o ato e nulo, ornissa a forma da lei. Ad aemulationem Ad corpus
a autor deve seguir 0 foro do reu
Para emulaeao. Por corpo,
Actus debet interpretari ut eliquid
Actor in replicando, actor est operetur, non ut sit inanis et inutilis
Ad agendum Ad defendionem
o autor rephcando e autor. Deve-se interpretar a ato de rnanelra
Para agir. Para delesa.
que produza efeito, nao de modo que
Actor potius credendum est seja vao e lnutil
Adanimum Ad deliberandum
Deve-se, de prelerencia, acreditar no
No animo. Para deliberar.
autor Actus in dubio validus interpreteri debet
o ato, em caso de duvida, deve-se Ad appellandum Addicendum
Actor probat actionem interpretar como vatioso,
Para apelar. Para dizer.
o autor prava a acao
Actus judicis lis potentior est Ad arbitrium Ad diem
Actor rei forum sequitur extrejudicieli
Segundo a vontade de alguem, con- Ate a dia, dia em que termlna 0
o autor segue 0 foro do reu o alo judicial pode mais que a forme 0 arbltrio. prazo.
extrajudicial.
Actore non probante, reus absolvitur
Ad argumentandum Ad discendum
Se 0 autor nao prava, a reu e 0 Actus legitimus
Para argumentar Para aprender.
absotvido Ala legitimo
Ad argumentandum tantum Addomum
Actorl incumbit onus probandi Actus limitatus Iimitantum producit
56 para argumentar. Em casa.
Ao autor cabe 0 onus da prova. effectum
Acao limilada praduz eleila limitada
Ad beneplacitum Adeffectum
Actori non licet quod reo denegatur
Segundo 0 beneplacito (a permls- Para 0 efeito.
Ao autor nao e llcito 0 que eo reu se Actus non a nomine sed ab effectu
sao).
negou judicetur
Ad effectum videndi
.Julqa-se 0 ato nao pelo nome, mas
pelo efeito Ad benevolentiam Para eleita de ver.
Actori onus probandi incumbit
Para a benevotencla.
Cabe ao autor 0 onus da prova.
Ad evacuando
Actus non dicitur perfectus quando
partim est factus et partim non
Ad breve Para desacupar.
Actum est
Par pouco tempo.
Esta terminado Nao se considera 0 ato perteito quan-
do uma parte foi feita e outra nao.
Ad excludendum
Ad captandum VUlgus Para excluir, eliminar.
Para cativar a rnultidao.
10
11
-------;---..,....-------------------
Ai
Ager privatus Aliquid novi Animus alieno nomine tenendi Animus falsandi
Terra particular. Elemento novo lntencao de possuir em nome de lntencao de falsificar.
terceiro.
Ager publicus Aliud est celere, aliud tacere Animus furandi
Terra publica. Uma coisa e ocultar: outra, calar. Animus ambulandi lntencao de furtar.
tntencao de ir e vir.
Agere invitus nemo compeflitur Aliud est dare, aliud promittere Animus fur/andi
Ninquern e compelido a agir contra a Uma coisa e dar; outra, pro meter. Animus apropriandi lnteneao de furtar.
vontade. lntencao de apropriar-se.
Aliud pro alio Animus infringendi
Agere non valenti non currit praescriptio Uma coisa pela outra Animus calumniandi Intencao de infringir.
A prescricao nao corre contra quem lntencao de caluniar.
nao pode agir. Aliunde Animus injuriandi
Em outra parte. Animus cancellandi Com a intencao de injuriar.
Agnati sunt per patrem ex eadem temitie lntencao de cancelar.
Sao agnados (os que derivam), par Allegatio et non probatio, quasi non Animus jocandi
parte de pai, da mesma familia. allegalio Animus ce/andi lntencao de gracejar.
Alega<;ao sem prova e como se nao lntencao de ocullar.
Agnatio a patre sit, cognatio a matre ha ateqacao. Animus laedendi
A aqnacao vem do pai, a coqnacao Animus confidendi lntencao de ofender.
da mae. Allegatio partis non tecit jus lntencao de confiar.
A aleqacao da parte nao faz direito. Animus lucrandi
Alibi Animus confitendi lntencao de Iucrar.
Em Dutra parte. Alter ego Intencao de confessar.
Um outro eu. Animus ludendi
Atiene gratia Animus consulendi lntencao de brincar.
Par interesse de terceiro. Amittere non potest quis, quod suum non lntencao de consultar.
fuit Animus manendi
Alienatio est omnis actus per quem Nao se pode perder a que nao foi Animus contrahendae societatis lntencao de fixar residlmcia.
dominium transfertur seu. lntencao de fazer sociedade.
e
Alienacao 0 ato pelo qual se trans- Animus narrandi
fere 0 dominic. Analogia juris Animus corrigendi lntencao de narrar.
Analogia do direito. lntencao de corrigir.
Alieni juris Animus necandi
De direito alheio. Analogia legis Animus defendendi Com a intencao de malar.
Analogia da lei. lntencao de defender.
Alieno nomine Animus nocendi
Em nome alheio Animo solo possessionem adipisci nemo Animus derelinquendi Com a inlen,ao de prejudicar.
potest lntencao de abandonar.
Alieno nomine detinendi Ninguem pode adquirir a posse so Animus novandi
Deter em nome alheio. pela lntencao. Animus di(amandi Com a lntencao de Inovar uma
lntencao de difamar. obriga,ilo.
Atienus dolus noceri alteri non debet Animus
adolo alheio nao deve prejudicar a lntencao, vontade, animo Animus do/andi
lntencao dolosa de prejudicar.
Animus obligandi
outrern lntencao de obrigar.
Animus abutendi Animus domini
Alimenta solum debentur pro tempore lntencao de abusar. Com a intencao de ser dono, de agir Animus possidendi
quo alimentandus vtvit como dono. De assenhorear-se. Intencao de possuir.
S6 se devem os alimentos pelo tem- Animus adjuvandi
po que vive 0 alimentando. I' Intencao de ajudar. Animus donandi Animus recipiendi
lntencao de dar. lntencao de receber.
16 17
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l' REGIAO
Animus rem sib; habendi Apud Bene fibii Bona fides non patitur ut bis idem
Com a intencao de ter a coisa para Junto de. A tua saude. exigatur
si. A boa-fe nao tolera que a mesma
Apud acta Beneficia principis eoisa seja exiglda duas vezes.
Animus restituendi Na ata, nos autos (Ex.: procuracao Par tavor do principe.
lntencao de restituir. outorgada na ata da audlencia). Bona fides semper praesumitur nisi mala
Beneficium cedendarum actionum adesse probetur
Animus retinendi possessionem Apud aures nostras Beneficia de cessao de 8Qoes. Sempre se presume a boa-fe, se nao
lntencao de conservar a posse. Em nossa presenca. provar-se existir a rna.
Beneficium fortunae
Animus simulandi Aqua proffuens et mare, jure naturali Clrcunstancia Iavoravel. Bona gratia discedere
lntencao de simular. omnium communia sunt Separa,ao au div6rcio par metuo
A agua corrente e 0 mar sao comuns Beneficium juris nemini est denegandi consenso.
Animus so/vendi a todos par Direito Natural. A ninguem deve ser denegado a
lntencao de pagar. beneflcio do dire ito. Bona instantia se uti, non calumniae
Arbores quae in fundo continentur non causa se Infitias ire
Animus via/and; est separatum corpus a fundo Beneficium legis frustra implorat qUi Deve liligar com razao e nao contra-
lntencao de violar. As arvores que estao contidas em committit in legem dizer com calunlas,
uma propriedade nao sao um corpo Em vao implora a beneficia da lei,
Anno domini separado da propriedade. quem age contra ela. Bona pUblica
No ana do Senhor Bens publicos.
Arrestum est saltern impedimentum; Bis
Ante acta sequestrum vera separationem rei Duas vezes. Boni mores
Antes do ato, preliminarmente. cantraversae penes testium. qui Bons costumes.
sequester vacatur. involvit Bis dat qui cito dat
Ante diem o arresto e pelo menos impedimenta; Quem da depressa da duas vezes. Bonorum appel/atio sicut hereditatis
Antes do dia. o sequestra, porern, envolve a sepa- universitatem quandam ac jus
racao da coisa contravertida. Bis de eadem re ne sit actio successionis et non singulas res
Ante litem Nao haja aQao duas vezes sabre a demonstrat
Antes da lide Auctoritas prudentum mesma coisa. Termo bens como 0 de heranca de-
A autoridade dos jurlsconsultos monstra certa universalidade e direi-
Ante nuptias Bis in idem to de sucessao e nao cada coisa par-
Antes do casamento Audiatur et altera pars Duas vezes a mesma coisa, repe- tleularmente.
Que a parte contraria seja tarnbern ti,ao.
Apices juris non sunt jura ouvida. Bonorum possessio ventris nomine
As culrninancias do direito nao sao Bis terque beatii Posse de bens em nome da heranca.
os direitos. Aura popularis Felizes e mais que telizes.
A aura popular. Bonus pater familiae
Appel/atio admittenda videtur in dubio Bona est lex si quis ea legitime utatur Bom pai de lamIlia. Homem cumpri-
Na duvida, deve-se admitir a apeta- Aura sacra fames Boa e a lei se alquern dela usar legi- dar de seus deveres.
9<30 A arnbicao do aura [dinheiro} timamente.
Bonus quilibet praesumitur
~pp,obare censetur rem vel personam Bona fide Presume-se que lodos sejam bans.
qui ea utitur De boa-Ie.
Quem usa de uma coisa au pessoa Brevi ante
parece aprova-la Bona fides est primum mobile et spiritus Poueo anles.
vivificans commercii
Approbare quis non potest, quod semel A boa-te e 0 primeiro m6vel e a Busilis
impugnavit Bella matribus detestata espfrito vivificador do comerclo. Dllieuldade.
Nao pode alquern aprovar a que ja A guerra delestada pelas rnaes.
impugnou uma vez. Ii
18 19
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l' REGIAO
DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Causa debendi
Causa da dlvida. Cautio de bene vivendo Citra petitum
~ Caucao para viver bern. Aquem do pedido.
Causa detentionis
Causa da detencao. Cautio de judicata solvendo Cives totius mundi
Caucao para pagamento do julgado. Cidadao do mundo inteiro.
Calumnia titium Causa donandi
Trapaca das lides. Causa da doacao, Cautio de opere demoliendo Clandestina possessio
Caucao prestada pelo nunciado para Posse clandestina.
Calumniare est fa/sa crimina intendere Causa honoris continuacao de obra embargada de
e
Caluniar imputar crimes talsos. Par causa da homa. que reste prejulzo se paralisada. Coelibes esse prohibento
Sejam proibidos os celibatos.
Capitis diminutio Causa mortis Cautio de rata
Perda dos direito civis, reducao de Causa determinante da morte. Caucao para ratificacao. Coercitio
direito. Repressao.
Causa petendi Cautio de restituendo
Capitis minutio est status permutatio o lundamento do pedido. Caucao para restltuicao. Cogitationis poenam nemo patitur
A diminuicao de capacidade e uma Ninguem pode solrer pena pelo pen-
rnudanca de estado. Causa principalis semper attendi debet Cautio fideijussoria samento.
Caucao fidejuss6ria.
A causa principal deve ser sempre
Caput atendida. Cogito, ergo sum
Cabeca de artigo que inclui paragra- Cautio rei uxoriae Penso, logo existo.
f05, itens au aHneas. Causa simuJandi Caucao do dote da mulher.
Causa da sirnulacao. Cognita causa
Casus adversi Cave ne cadas Ap6s 0 exame dos fatos.
Caso adverso. Causa sine qua non Acautela-te para nao calres.
Cognitio
Causa sem a qual a coisa (ato) nao
Casus belli pode ser leita. Cessant causa, tollitur effectus Conhecimento.
Caso de guerra Cessando a causa, tlra-se 0 efeito.
Causa suoervonions Cognitio extra ordinem
Casus foederis Causa supervenlsnta Cessio Conhecimento fora de ordem.
Causa de alianca. Cessao.
Causidicus Colorem habent, substsntiem vero
Casus fortuitus Advogado. Cessio bonorum nul/am
Caso lortuito. Cessao dos bens. Tern aparencia, mas nao possui
Cautelae substancia.
Causa adquirendi Cautelas. Circa merita
Causa de aquisicao. A respeito dos mentes. Commendare nihil aliud est quam
Cautio deponere
Causa agendi Cauceo.
Citatio Oepositar nada mais e
do que con-
Motive de agir. Cltacao. fiar.
Cautio damnini infecti Citatio est fundamentum totius judicii
Causa cognita Commercium est emmendi vendendique
Caucao do dano temido. Caucao do A citacao e 0 lundamento de todo
Causa conhecida. lnvicem jus
proprietarto de precio em lavor de direito.
vizinho como garantia de que nao
o cornercio e 0direito de comprar e
Causa cognoscitur ab effectu vender mutua mente.
sera molestado. Citatur reus ad petitionem actoris
Conhece-se a causa pelo efeito. Cita-se 0 reu a pedido do autor.
Communio
Cautio de bene utendo
Causa criminalis non praejudicat civilis Citra petita _ Cornunhao.
Caucao para usar bem.
A acao criminal nao prejudica a civil. Aquern do pedido, sentence que nao
examinou todos as pedidos de uma Communis error
inicial, Erro comum.
20
21
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l' REGIAO DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Compensetto est ins tar solutionis Confiteor Contumacia est actus spernendi leges Culpa in abstracto
A compensacao e sernelhanca de Eu confesso. Conturnacia e
0 ate de desprezar a Culpa em abstrato,
paqarnento. lei.
Congruo tempore et congruo loco CUlpa in commitendo
Compos sui Em tempo e lugar certos. Contumacia in non respondendo Culpa por irnprudencia,
Senhor de si Contumacia em nao responder.
Consenquineos, id est. trstres et sorores Culpa in concreto
Concessa venia ex eadem patre Cor hominis immutat faciem ejus Culpa em concreto.
Com a devida licence ConsangOfneos, isto e, os irmaos e o coracao do homem Ihe muda a
irmas par parte do mesmo pai. face. Culpa in contrahendo
Concursos defictorum Culpa no contratar.
Concurso de crimes. Conscientia treuais Coram lege
Consciencia da fraude. Perante a lei. Culpa in eligendo
Concursos delictorum realis Culpa pela escolha de seus
Concurso real de delttos. Conscius fraudis Coram populo prepostos.
Consciente da fraude. Em publico.
Concursos delinquentium Culpa in faciendo
Concurso de criminosos, co-autoria. Consensus omnium Coram testibus Culpa na forma de prestar a obriga-
o consenso de todos. Em presenca de testemunhas. <;aa.
Condietio
Acordo. Consensus tol/it erroren Corpus alienum Culpa in omittendo
o consentimenfo tira 0 erro. Corpo estranho. Culpa de amissae que resultou em
Conditio juris dano.
Condicao de dlreito Consuetudo Corpus delicti
Costume. Corpo de delito. Culpa in vigilando
Conditio potestativa Culpa em vigiar a execucao de que
Coridicao potestativa. Condicao que Consuetudo tori Corpus juris civilis outrem ficou encarregado.
depende no todo au em parte da Costume do foro. C6digo de Direito Civil.
vontade de um dos contratantes. Culpa ubi non est, nec poena esse debet
Consuetudo revertendi Corruptio Onde nao existe culpa, nao deve
Conditio sine causa Costume de voltar Corrupcao. haver pena.
Condicao sem causa.
Consumitur altera actio per alteram Crimen privilegiatum Cum errantis nulla voiute» sit
Conditio sine qua non Uma 8<;80 consorne-se par outra. Crime prlvilegiado. Quem erra nao tern vontade.
Condicao indispensavel.
Consummatum est Crimina intendere Cum grana salis
Confessio dividi non debet Tudo esta consumado. Diminuicao de capacidade. Com urn grao de sal. 0 enunciado
Nao se deve dividir a confissao. nao se deve tomar a serio - tempe-
Contentio inter partes Cuique suum rado que foi com urn grAo de sal.
Confessio est probatio omnibus melior Dlverqencta entre as partes. A cada urn 0 que e seu.
A confissao e a melhor de todas as Cum laude
provas Contestationes causa Culpa aquiliana Com louvor.
Diz-se da causa que e objeto de Culpa aquiliana, CUlpa extra contra-
Confessio est regina probationum contestacao. tual. Cum reus moram facit et fidejussor
A confissao e a rainha das provas. tenetur
Contra jus Culpa est non praevidere quod facile Quando 0 reu incorre em mora, 0
Confessio facta in judicio non potest Contra 0 direito. potest evenire e
fiador responsavel.
retractari E culpa nao prever 0 que facilmente
NaG pode ser retratada a confissao Contra legem pade acantecer. Currente calamo
feita em juizo Contra rio a lei. Aa correr da pena.
22 23
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l' REGIAO DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Curriculum vitae de cortesia com que se corneca uma com as quest5es insignificantes. Delicta carnis
Currlculo demonstrativo ou relacao arqumentacao para discordar do Os delitos da carne.
de titulos da pessoa interlocutor. Com a devida permis- D~ more uxorio
sao. E a mesma que concessa venia No costume do matrimonio. Concu- Delicta facti permanentis
Custas ex lege au permissa venia. binato em que os concubinos convi- Os delilos praticados com vestlgios.
Custas como de lei.
vern como se casados fossem.
Datia in solutum Delicta omissionis
Custos legis Da,ao em pagamento. De persona ad personam Crimes de amissae.
Fiscal da lei.
De pessoa a pessoa.
Datur Delictum non praesumitur in dubium
Eo permitido. De plano Nao se presume 0 delito na duvida.
Sumariamente, par direita evidente.
De auditu Derelictio
Par ouvir dizer. De visu Abandono.
De vista.
De cujus Derelictum
Da mihi factum, dabo tibi jus o lalecido, geralmente empregado Debellatio Abandonado.
Exponha 0 tate e direi 0 direito. Ex- como a pessaa inventariada. Derrola.
peste 0 lato, 0 magistrado apllcara 0
Dictum unius, dictum nulliu
direita, ainda que nao aregado 0 De cujus succssione agitur Decisio litis Palavra de urn, palavra de nenhum.
dispositivo legal.
Aquele de cuja sucessao se trata. Decisao da causa.
Damnatio Dies a quo
De jure Decisorium litis Terma inicial do prazo, em contrapo-
Condenacao De direito Ato decisorio da lide. sicao aa dies ad quem.
Damnum De jure canstituenda
Dana
Decisum Dies ad quem
Peio direito ainda nao vigente. Decisao, sentence. Termo final do prazo.
Damnum emergens De jure constituto
Dana emergente.
Decoctus perdit adm/n/strationem suorum Dies cedit
Pelo direito vigenle. sonorum Dia inicial.
Damnum ex deficto
o lalido perde a adrnintstacao de
De jure sacra seus bens. Dies certus
Dano por delilo. Do direito sagrado. Dia certo.
Decoctus semper cu/posus praesumitur,
Damnum infectum De lege ferenda donee contrarium probetur Dies incertus
Dano lemido. Pela lei ainda a ser promulgada _ Sempre se presume culpado 0 lalido, Dia incerto.
direito in fieri. ale prova em contra rio.
Damnum injuria datum
Dano produzido pela injuria.
Dies interpellat pro homine
De lege lata Defensa o lermo (prazo, dala certa) interpela
Pela lei existente em sentido amplo. Delesa. pelo homem.
Dare et remittere paria sunt
Dar e perdoar sao eoisas iguais. De meritis
Pelo rnerito au merecimento. Resalvi-
Deficit Dies pecuniae
Saldo negalivo. Dia de pagamento.
Dare in solutum est vendere das as questoes previas da causa,
Dar em pagamento e vender. examina-se 0 merito, ou seja, a
questao de lundo. Degitar sui ipsius nema esse potest Dies termini computatur in termino
Dare nemo potest quod non habet
Ninguem pode dever a si mesmo. o dia do vencimento se conta no
De minimis non curat lex terma.
Ninguem pode dar 0 que nao tern.
A lei naa cuida de coisas mlnirnas. Delatio
Dela,ao. Dies venit
Data venia De minimis non curat praetor Dia do vencimenta.
Com respeito, com licenca. Formula ,.4l- a magistrado nao deve preocupar-se
24 25
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l' REGIAO
DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Dignus est opereriue merce sua
Donatio omnium bonorum, reservato sibi
a opera rio e digno de seu salario. usufructo, valida est Erga omnes Ex euctoritete legis
E valida a doacao de lodos os bens, Para com todos. 0 que e vahco Por torca da lei.
Diminutio patrimonii contra tcdos.
reservando para si 0 usufruta.
Dlrninufcao do patrim6nio. Ex auditu alieno
Donatio sub modo Ergo Par born e igual.
Divini juris sunt veluti res sacrae et Portanto.
Doaeao por condicao.
religiosae Excommodo
Sao de direito divino as coisas sagra- Dormientibus non succurrit jus
Errare humanum est A vontade.
das e religiosas.
odireilo nao ajuda aos que dormem
e
Errar humano.
au negligenciam em seu Usa ou Exconsensu
Dolus a fraude differt velut genus delesa. Errata Com consentimento.
auspecie Enos, corrigenda.
o dolo dilere da Iraude como 0 gene-
Dubia in meliorem partem interpretar; Ex consuetudine
ra, da especis. debent Error calculi non facit jus Conforme a costume.
eoisas duvidosas devem ser interpre- o erro de catculo nao faz direito.
Dolus apertus Ex die
ladas pelo lado melhor.
Dolo que se pode ver na conduta do Error facti Prazo inicial,
agente Erro de falo
Dum pendet, rendet
Enquanlo pende, rende. Ex facto jus oritur
Dolus bonus Error facti nemini nocet Do fato nasce 0 direito.
E 0 dolo involuntarto do agente, ha Dura lex sed lex o erro de fat a naD prejudica nin-
intencao boa e resultado mau. guem. Ex facto orilur jus
A lei (e) dura, mas (e) lei. A lei deve
Dolus malus ser aplicada ainda que pareca imoral o direito nasce do tato.
Error in judicando
Quando a vonlade do agenle quis 0 au injusta. Preceito a ser aplicado em
termos. Erro no julgar. Ex improviso
mau resultado.
De improviso.
Error in persona
Dolus non praesumitur nisi probetur Erro sobre a pessoa visada. Erro
Nao se admite 0 dolo que nao se
Ex intervallo
possa provar.
quanta a pessaa. Ap6s urn lapse de tempo.
Grave est fidem fal/ere Hodie mihi, eras fibi In albis In fieri
E grave faltar a fidelidade. Hoje para mim, arnanha para ti. Em branco. A se construir, a se formar.
Meritum causae . Mutatis mutandis .Nemo demnatur nisi per legale jUdicium Novum iudicium
Merito da causa. Mudado 0 que deve ser mudado. Ninguem pode ser condenado a nao Novo julgamento.
Fazendo-se as devidas rnudancas. ser em um juizo legal.
Merumjus Nuda repramissio
Direito estrito. Simples promessa.
Nemo judex sine lege
Ninquern e [uiz sem lei.
Meta optata Nulius iuris
Resultado desejado. Nemo potest ignorare leges Sem valor para 0 direito.
A ninquern e dado alegar a
Minervae sUffrag;um ignorancia da lei. Nulla actio sine lege
Voto de minerva. Naturali jure Sem lei nao ha acao,
Por direito natural. Nihil medium est
Mirabile dictu Nao ha meio-termo. Nulla poena sine judicio
Coisa adrniravel de se dizer. Naturalis ratio Nao ha pena sem processo.
A razao natural. Nihil obstat
Modus faciendi Nada impede. Nullo labore
Maneira de fazer. Ne bis in idem Sem trabalho algum, sem custo.
Nao duas vezes no mesma assunto. Nomemjuris
Modus operandi Nome de direito. Titulo do crime. Nullum crimen, nulla poena sine praevia
Modo de operecao. Ne verbum quidem lege
Nem sequer urna palavra. Nominatim Nao ha crime, nem pena sem lei
Modus vivendi Nominalmente, expressamente. anterior que as defina.
Maneira de viver. Nec plus ultra
Aquilo que nao pode ir alern. Non bis in idem Nullum crimen sine culpa
Mora creditoris Ninguem deve ser julgado duas NaG ha crime sem CUlpa.
Mora do eredor. Necessitas facit ius vezes pelo mesmo fato.
A necessidade faz 0 direito. Nullum crimen sine lege
Mora debitoris Non decet Nao hci crime sem lei (anterior que 0
Mora do devedor. Nemine discrepante NElO convern delina).
Sem discrepancia: par unanimidade,
Mora ex re sem que ninquem divergisse. Non facere quod debet (acere Nullum ius sine actione
Mora que provern da coisa, Nao fazer 0 que deve fazer. Nao ha direlto sem acao.
Neminem ignorantia legis excusat
Mora in solvendo A ignorancia da lei nao escusa Non hilum Nullum tributum sine praevia lege
Mora em pagar. nlnquern Absolutamente nada. Nao ha tribute sem lei anterior.
Mars omnia so/vii Nemo auditur propriam turpitudinem Non liquet Numerus apertus
A morte solve tudo. allegans Nao ha certeza, nao esta claro. Nao Nurnero ilimitado.
A ninguem e dado alegar a propria ha [ulqado. Nao convence.
Mortis causa torpeza em seu proveito. Numerus clausus
Por causa da morte. Obrigar;:oes e Norma agendi Nurnero Iimitado.
direitos conseqOentes da morte e que Nemo dat quod non habet o direito como norma, lei ou regra
passam aos herdeiros. Ninguem da 0 que nao tem. de acao (direito objetivo). Norma de Nunc aut nunquam
conduta. Agora ou nunca.
Motu proprio Nema debet inauditus damnari
Por propria Inlciativa. Ninguem deve ser condenado sem Nota bene Nunc et semper
ser ouvido. Note bern. Agora e sempre.
Munus publicum
Encargo publico. Nema deferre se cogitur Notitia criminis
J\ Ninguem e obrigado a se denunciar. Noticia au conhecimento do crime.
Cornunicacao do crime.
36 37
TR.IBUNAL REGIONAL FEDERAL DA 1" REGIAO
DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Ope juris
Per legem terrae Pleno gradu
Por torea do direito.
Pela lei do seu pals. A toda pressa.
Opportune tempore
Per Iitteras Plenojure
No tempo oportuno.
Por carta. De plena direito.
Obligatio ad diligentiam Ordinatorium litis
Obriga,ao de ser diligente. Perludum Plurimus
tnstrucao do processo.
Por brincadeira. Diversos, rnuitos.
Obligatio faciendi
•
Obrlqacao de fazer. Perse Plus aequo
Por si mesmo. Mais do que justa. Com demasiado
Obligatio non faciendi rigor.
Obriga,ao de nao fazer. Per se stante
Per sf proprio. Plusjusto
Oblivio signum negligentiae Alem da medida, excess iva mente.
Pacta clara, boni amici
Esquecimento e sinal de negligencia. Per summa capita
Ajustes honestos, bons amigos. Em resumo, sucintamente. Plus ultra
Obscure dictum habetur pro non dictum Mais atern.
Pacta sunt servanda
o que se disse de modo obscuro, as contratos devem ser cumpridos.
Per tempus
tem-se por nao dito. A tempo, em tempo. Possessio bonae fidei
Posse de boa-Ie.
Pactum sceleris
Occasio legis Per vim
Pacta do crime.
Circunstancias do momento em que Com violencia. Post factum
se originou a lei utilizada na interpre- Depois do fato.
Palliae sunt
tacao 16gica. Periculum in mora
Sao palhas, sao ninharias. Perigo de mora, perigo na demora. Post mortem
Odiosa restrfngenda, favorabilla amplianda Depois da morte.
Pari passu
Restrinja-se 0 odioso: amplie-se 0 Permissa venia
Simultaneamente, a par. Com 0 devido respeito, E 0 mesmo Post scriptum
favoravet. Refere-se a que, em prin-
cipia, as disposic;oes que restringem que data venia e concessa venia. Depois do escrito.
Passim
direitos devem ser interpretadas de
Aqui e ali - f6rmula para indicar que, Persecutio criminis Praesumptio juris et de jure
forma estrita.
apes uma citacao, outras igualmente Persecucao criminal. Persequicao do Presuncao absoluta que nao admite
sao encontraveis. crime. A,ao para a prisao do crimi- prova em contrarto. Presuncao de
Omissis
Omitido, trecho omitido. nasa. direito e por direlto.
Patria potestas
Poder patrio.
Omniope Persona grata Praeter legem
Com 0 maior esforco, com todo 0 Pessoa bem-vinda. Especie de costume que integra a
Pendente lite
empenho norma penal nao incriminadora, quer
Enquanto pende a lide.
Petitio principii cobrindo-Ihe as lacunas, quer Ihe
Omnium consensu Peti,ao de princlpio, soflsma que especificando-Ihe 0 conteudo e a
Per capita extensao,
Pelo consenso de todos. supoe verdadeiro a que ainda deve
Por cabeca, por pessoa. ser provado.
Omnium horarum homo Prima facie
Per contra A primeira vista.
Homem de todas as horas. Petitum
Em sentido contra rio. Pedido.
Onus probandi Primus inter pares
Perdolum a primeiro entre seus semelhantes.
o encargo da prova. Dolorosamente, por dolo.
Placet
Agrada, aprova.
Prior in tempore, potior in jure
Primeiro no tempo, mais forte ou
38
39
i
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l ' REGIAO I, DICIONARIO DE LATIM FORENSE
mais poderoso no direito. Supoe com Pronuntiatio juaicts Qui medium vult, finem vult de um 6rgAo colegiado.
maior direito quem 0 exerceu com Sentenga judicial. Quem quer a meio, quer a fim.
anterioridade.
Proprio nomine Qui pro quo
Privilegium fori Em seu proprio nome. Uma coisa par outra.
Privilegio de foro. . ill'ilil:!!IJI;!!1111
Proprio sensu Qui prodest?
Privilegium imunitatis Em sentido proprio. A que isto serviu? A quem isto
Privileqio da imunidade. aproveitou? Rapere in jus
Propter officium Levar a justice.
Pro derelicto Em razao do cargo. Qui suo jure utitur neminem laedit
Em completo abandono, em desam- Quem exerce 0 seu direito a Ratio agendi
para. Punctum pruriens jUdicii ninquern prejudica. o motivo determinante da a~Ao de
Ponto lncomodo do julzo, contests- agir em julzo. RazAo de agir.
Prodomosua gao. Qui tecit, consentire videtur
Em seu proprio beneficio. Quem cala consente. Ratio decidendi
Punctum saliens Razao de decidir.
Pro forma Ponto saliente, ponto principal. Qui transigit, recte alienat
Por mera formalidade. Quem transgride de lato aliena. Ratio essendi
Razao de ser.
Pro labore Quid novi?
Pelo trabalho. Que M de novo? Quais as Ratio fori
novidades? Em razao do foro.
Pro rata
Em proporcao. Quid prodest? Ratio legis
Quaestio facti Para que serve? Em razao da lei.
Pro re nata Ouestao de fato.
Conforme as clrcunstanclas Quo capita, tot sententiae Ratione auctoritatis
Quaestio juris Tantas cabecas, tantas sentences. Em razao da autoridade.
Pro soluto Ouestao de direito.
A titulo de pagamento, para valer Quo plerumque fit Ratione contractus
como pagamento. Quantum Aquilo que geralmente acontece. E Em razao do contrato.
Quantia (em pecunia pedido em IIcito admitir 0 lato singular somente
Pro solvendo condenacao). quando pravado. Ratione fori
Destinado ao pagamento. Para pa- Em razao do loro.
gar, para solver uma dlvida, Quantum debeatur Quod abundat non nocet
o quanta se deve. oque a
demais nAo prejudica. 0 Ratione legis
Pro tempore excesso de clareza nAoprejudica. Em razAo da lei.
Temporariamente, segundo as clr- Quantum satis
cunstanctas o quanta suficiente. Quod nimium est laedit Ratione loci
o que a excessivo prejudica. Em razao do domicllio, do lugar.
Probatio incumbit asserenti Qui aetum hebet, iter habet
. A prova cabe a quem afirma. Quem tem 0 direito de conduzir, tem Quod nonest in actis non est in mundo Ratione materiae
a caminho. o que nao se acha no processo, e Em razao da materia,
Probatio incumbit neganti conlorme a disciplina processual,
A prova cabe a quem nega. Qui inde? nao existe. Aquilo que nao se Ratione officii
Onde 0 Direito? Qual a solucao do exterioriza em um ato, a abstrato, Em razao do cargo, do ollcio.
Producta sceleris Direito? nAo sendo, portanto, deste mundo.
Produtos do crime. Ratione personae
Quorum Em razao da pessoa.
Nurnero mlnimo para funcionamento
40 41
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l ' REG lAo DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Rebus sic stantibus Res inter alios acta, allis nee prodest nee Secundum legem Simili ratione
Assirn estando as coisas, permane- nocet De acordo com a lei. Especie de Oa mesma razao.
cendo assim as coisas. Os atos dos contratantes nao apro- costume que consiste em regras
veitam nem prejudicam a terceiros. sabre a uniforme lnterpretacao e Simplex veritas
Reformstio in pejus aplicacao da lei. Verdade pura.
Reforma para pior. Nao e admisslvel Res jUdicata
que, ao julgar 0 recurso, 0 Tribunal Coisa julgada. Semper et ubique unum jus Simpliciter
piore a condenacao do recorrente, Direito e 0 mesmo sempre e em toda Simples mente.
sem ter ocorrldo recurso da parte Res jUdicata pro veritate habetur parte.
contraria. Tem-se par verdade a colsa julgada. Sine capite fabula
Sententia contra jus constitutum lata Historia sem pe nem cabeca,
Rei sitae Res non verba Senten<;a proferida contra dlreito
Onde a coisa se encontra. Atos, nao palavras. constituido. Sine cura
Sem preocupacoes.
Rem gerere Res nullius Sententia contra sententiam nulla est
Administrar seus bens. Coisa de ninguem. sentenca contra sentence e nula. Sine die
Sem fixar dia certo.
Remedium juris Respetita Sententia est
Remedio do direlto. Coisa pedlda. Esta e a sentenca. Sine qua non
Sem a que nao.
Repetita juvant Res publica Sententia tecit de alba nigrum de
Coisas repetidas ajudam. Coisa publica. quadrato ratundum Societas criminis
A sentence faz do branco preto e do A sociedade do crime.
Res Restitutio in integrum quadrado redondo.
Coisa. Restituicao par inteiro, recuperacao Societas delinquere non potest
no estado original da coisa. Sententia quae in rem judicatam transit, A soeledade nao pode delinqOir.
Res adversae pro veritate habetur
Coisa adversa, infortunio. Reus sacra res est A sentence transitada em julgado, Solo animo
o reu e coisa sagrada. tem-se par verdade. Unica intencao.
Res amissa
Coisa perdida. Rigori aequitas praeferenda est Servatis servandis Solutio indebiti
Deve-se preferir a eqOidade ao rigor. Conservando-se a que deve ser Pagamento indevido.
Res de qua agitur conservado.
A coisa de que se trata. Rogatio legis Solutione tantum
Propositura da lei. Si et in quantum Somente pelo pagamento.
Res derelictae Agora e enquanto perdurar a mesma
Coisa abandonada, sem dono. situacao. Solutus a vinculo
livre de vinculo.
Res familiaris Si virgula cadit, actio nequit
Bens de familia. Se faltar a vlrgula, perde-se a a<;ao. Solve et repete
Paga e reclama. Obriga<;ao de pagar
Res turtiv« Sic para poder reclamar, aplicado no
Coisa objeto do furta. Asslm, tal. Vocabulo consignado Diretto Fiscal.
entre parenteses, para indicar que a
referenda esta feita como no
42 43
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l' REGIAO DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Speciafia derogant generafi Sublata causa, tollitur effectus instancla ad quem prende-se aos Tributum
, As coisas especiais derrogam as Suprimida a causa, cessa a efeito. pontes objetos do recurso. Tributo.
gerais.
Substractum Tantundem Turbatio sanguinis
Sponte sua A essencia, 0 princfpio da coisa. Omesmo. Mistura de sangue.
Espontaneamente, por vontade
propria. Sufficit Tempus est optimus judex rerum Turpis causa
Eo bastante, basta. omnium Causa torpe.
Statu quo (ante) o tempo e 0 melhor juiz de todas as
No estado em que se encontrava Suigeneris eaisas.
anteriormente. Especial, unico,
Tempus regit actum
Status Sui juris o tempo rege 0 ato.
Posicao. Pessaa capaz.
Tentare non nocet
Status libertatis Summa imperii Tentar nao prejudica. Ubi eadem est ratio, ibi ide jus
Estado de liberdade. o poder supremo, A mesma razao autoriza a mesma
Terminus a quo direito.
Stipendium Summum jus, summa injuria Ponto de partida. Termo a partir do
Salario, tributo. Suma justica, sua injuria. Exercicio qual. Ultima ratio
do direito em excesso gera injuria A ultima razao, ultimo argumento.
Stricto jure excessiva. Terminus ad quem
De direito estrito, aquila que deve ser Ponto de chegada. Limite ou termo Ultimatum
feito dentro da rigorosa expressao da Superavit ate 0 qual. Ultimato (ultirnas propostas).
lei. o que sobra.
Tertio Ultra modum, sine causa
Stricto sensu Supra summum Em terceiro. Alern dos limites, sem motivos.
Em sentido estrito. o mais alto grau.
Tertius Ultra petita
Sub censura Suum cuique o terceiro Alern do pedido. Senten,a que
Debaixo de censura, sujeito a critica A cada urn 0 que e seu. concedeu rnais do que 0 pedido na
de outrern. Testis, unus, testis nuflus inicial.
Uma testernunha, nenhuma teste-
Sub conditione munha. Ultra posse, nemo obfigatur
Sob condlcao Ninguem e obrigado atern do que
Thoma decidendum pode.
Sub examine Tema a decidir.
Sob exame. Una voce
Tabula rasa Timeo hominem unius libri Com uma voz, unanirnemente.
Sub hasta vendere Tabua lisa on de nada foi escrita. Em Temo 0 homem de um 56 livre.
Vender em leilao publico. linguagem literaria, significa que Unicuique suum
nada foi dito. . Tollitur quaestio o seu, a seu dono; a cada urn 0 seu.
Sub judice Suprirnida a questao,
Emjuizo. Tantum consumptum, tantum jUdicatum Uno consensu
Tanto se cansumau quanta se jUI- Traditio longa manu Com unanimidade de votos.
Sub lege fibertas gou. Tradicao de coisa ao alcance da
A liberdade sob a egide da lei. mao Unu etidem
Tantum devolutum, quantum appellatum Uma s6 e mesma eoisa.
Subjectum juris Devolvido tanto quanto apelado. Prin- Transigere est alienare
Sujeito de direito. ;:lpio segundo 0 qual 0 reexame na Transigir e alienar.
44 45
TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA l' REGIAO
DICIONARIO DE LATIM FORENSE
Urbi et orbi Uti possidetis
Verbi gratia (v.g.) Videbimus infra
Na cidade e no campo. Como possuis agora (a a principia
que prestigia a posicao do possuidor Par exemplo. 0 mesmo que exempli Veremos abaixo, depois.
Urbs eletivo de urn espaco territorial gratia (e.g.).
Cidade, habitantes de uma cidade. contestado ). Vim, clam et precaria
Verbis Posse violenta, clandestina e preca-
Usque Utile per inutile non vitiatur Textual. ria.
Ata. o utiI nao a viciado pelo inutil, Verbis tantum Vim vi repel/ere licet
Usque ad finem Somente com palavras. E Ifcito reprimir a forca com a forca.
Ate a lim
Verba ad verbum Vinculum juris
Usque ad terminum Palavra por palavra. Vinculo jurldico.
Ata a limite.
Verbum pro verba Vinum memoriae mors
Usus forensis Vacantia legis Palavra par palavra. o vinho mata a mem6ria.
Os usos do foro, praxe. Vacancia da lei.
Veredictum Virgo intacta
Usus fori Vacatio legis Veredicto. Declaracac dos jurados Virgem.
Usa do foro. Dispensa da iei. Espaco de tempo sabre a culpabilidade ou nao do
entre a publlcacao de uma lei e a sua acusado. Virtus est in media
Ut entrada em vigor. A virtude esta no meio-termo.
Como, posto que, de maneira que, Veritas evidens non probanda
assim como. Vade mecum A verdade evidente nao precisa de Virtus probandi
Vern comigo, Iivro para consulta prova. A torca da prova.
Ut fama est rapida.
Como a fama, segundo consta. Veritas odium parit Vis
A verdade gera a 6dio. Violencla.
Vana est sine viribus ira
Ut fit Va e a ira sem a torca. Versus
Como abaixo (esta escrito). Vis absoluta
Contra. Viol emcia f1sica.
Van;timoris iusta excusatio non est
Ut infra A esc usa do VaG temar naD e justa.
Verus dominus Vis adjuvat aequum
Como esta abaixo.
Verdadeiro dono. A torca protege a justica.
Vectigalia decoquunt
Ut puto As rendas esgotam-se.
Segundo creio. Vetustas vicem legis obtinet Vis attractiva
Venditio ad corpus Os velhos costumes translormam-se Forca atrativa.
em lei.
Ut retro Venda can forme a caisa.
Como atras. Vis compulsiva (=vis impulsiva)
Venditio ad mensuram
Vexala quaestio Violencia moral.
Ut ragas Venda de acordo com a medida. Ouestao levada de la para ca, par
Como solicitas, isso batida, agitada, tormentosa. Vis corporalis
Verba legis ouestao controvertida. Violencia Ilsica,
Ut supra Palavra da lei.
Via crucis Vis jUs contra juris vim
Como acirna.
Verba mollia et efficacia
Caminho da cruz, o direito da Iorca contra a forca do
Uti non abuti Palavras suaves e eficazes. direito.
Vide
Usar, nao abusar.
Veja, confira. Vis minima
Verbatin
Palavra par palavra. Lei do menor estorco.
;I.
46
47
Vita anteacta
Vida preqressa: TRIBUNAL REGIONAL FEDERAL DA
Vitae curriculum breve
3. DATA 4. REGISTRQ ,
A curta carreira da vida, 5.RUBRICA~
Voluntas sceleris
Resoluyao criminosa.
48
EDlTORA9AO
DIEDI/CEMOR