AULA 3. p.

22-26 Latina Essentia

I. TRADUZIR AS FRASES:

Os verbos que aparecem nas frases abaixo encontram-se no PRESENTE DO INDICATIVO,

na terceira pessoa do singular (desinência -T) e na terceira do plural (desinência -NT). Os
dicionários apresentam os verbos na primeira pessoa do singular (desinência -o). Para
informações mais detalhadas, consulte, na página 55 (Latina Essentia), os modelos do
PRESENTE DO INDICATIVO, assim como as explicações que antecedem o dicionário,
página 126 (Latina Essentia).

1. Lucia amicas uisitat. = Lúcia visita as amigas.

uisita-t: visita
Luci-a: nominativo singular, sujeito
amic-as: acusativo, objeto direto

2. Poetae nautas laudant.

Os poetas louvam os marinheiros.
3. Nauta nauiculam gubernat.
O marinheiro governa o pequeno navio.
4. Vulpecula gallinas uidet.
A raposinha vê as galinhas.
5. Gallinae uulpeculam timent.
As galinhas temem a raposinha.

Gallina, -ae: galinhas [-A-]

uulpecula, -ae: raposinha [-A-]
timeo: temer

6. Poetae amant litteras.

Os poetas amam as letras.
Poeta, -ae: poeta. [-A-]
littera, -ae: letras, literatura [-A-]
7. Discipula philosophiam discit.
A discípula aprende filosofia.
Discipula, -ae:
philosophia, -ae:
discit:

8. Magistra litteras docet.

A professora ensina letras.
Magistra, -ae: professora
littera, -ae: letras, literatura
doceo > doce-t: 3 p. s.

9. Poeta Graeciam uisitat.

O poeta visita a Grécia.

10. Ferae siluam habitant.

As feras habitam a floresta.

11. Pirata nauiculam capit.

O pirata captura o pequeno navio.

12. Alas habent aquila et ciconia.

A águia e a cegonha têm asas.

13. Cantat poeta lunam et stellas.

O poeta canta a lua e as estrelas.

14. Amicas et collegas inuenit discipula.

A discípula encontra as amigas e as colegas.

15. Domina et seruae statuas ornant.

A senhora e as escravas oram as estátuas.
16. Ornant magistram sapientia et doctrina.
Sabedoria e doutrina ornam a professora.
17. Viam agricola percurrit.
O agricultor percorre o caminho.
18. Nauta et poeta fabulas narrant.
O marinheiro e o poeta narram fábulas.
19. Agricola mulam, uaccas et ouiculas uenditat.
O agricultor vende a mula, as vacas e as ovelhas.
20. Aquilae non muscas captant, sed ranae.
Águias não capturam moscas, mas rãs [capturam].

AULA 4. Latina essentia, p. 24-25

I. COMPLETAR A DECLINAÇÃO DOS SUBSTANTIVOS:

a) Consultar a palavra no dicionário: para identificar o tema;

b) Identificar o tema: -A- ou -O-.
c) Consultar uma tabela de desinências casuais e declinar a palavra.

Nominativo = Acusativo =
sujeito/predicativo objeto direto/(adjunto adverbial)
Singular Plural Singular Plural
Argentum, -i. (n) -O- argenta argentum argenta
Asellus, -i (m) -O- aselli asellum asellos
Besta, -ae (f) -A- bestae bestam bestas
Caseus, -i (m) -O- casei caseum caseos
Circus, -i. (m) -O- circi circum circos
Filius, -i (m) -O- filii filium filios
Frumentum, -i (n) -O- frumenta frumentum frumenta
Hortus, -i (m) -O- horti hortum Hortos
 Nominativo Acusativo
Singular Plural Singular Plural
Insula, -ae (f) -A- insulae insulam insulas
Iurgium, -i (n) -O- iurgia iurgium iurgia
Liber, libri (m) -O- libri librum libros
Magister, magistri (m) - magistri magistrum-magistros
O-
Puer, pueri (m) -O- pueri puerum pueros
Verbum, -i (n) -O- uerba uerbum uerba

III. A. Identificar o caso, o número e o gênero.

B. Passar para o nominativo singular.
Acrescentei uma coluna à direita em que indico o tema.
Caso e número Gênero Nominativo Tema
Alimenta Nominativo plural neutro alimentum O
acusativo plural
Amicas Acusativo plural feminino amica A
Arenam Acusativo singular feminino arena A
Aui Nominativo plural masculino auus O
genitivo singular
Brachia Nominativo plural neutro brachium O
acusativo plural
Carros Acusativo plural masculino carrus O
Causae Nominativo plural feminino causa A
genitivo singular
dativo singular
Circum Acusativo singular masculino circus O
Desiderium Nominativo singular neutro desiderium O
acusativo singular
Equum Acusativo singular masculino equus O
Ferae Nominativo plural feminino fera A
 genitivo singular
dativo singular
Frumenta Nomina plural neutro frumentum O
acusativo plural
Fundos Acusativo plural masculino fundus O
Gladii Nominativo plural masculino gladius O
genitivo singular
Horrea Nominativo plural neutro horreum O
acusativo plural
Insidias Acusativo plural feminino insidiae A

Libros Acusativo plural masculino liber O

Magistri Nominativo plural masculino magister O
genitivo singular
Ruricolas Acusativo plural masculino ruricola A
Vuam Acusativo singular feminino uua A

Vitam Acusativo singular feminino uita A

AULA 5. p. 28

A. IDENTIFICAR O CASO E O GÊNERO DOS SUBSTANTIVOS.

B. FAZER A CONCORDÂNCIA DOS ADJETIVOS COM OS SUBSTANTIVOS.
caso/gênero liber industriosus piger
Viros
Feminas
Puerum
Magistri
Nauta
Poetam
Puellae
magnus famelicus pulcher
Agni
Asinum
Ciconias
Hircos
Taurum
Vaccaro
amplus sinister exiguus
Agros
Campi
Circum
Fundus
Loci
Stagna
gratus molestus mirus
Donum
Fabulae
Historia
Lucrum
Otia

AULA 6. p. 30.

TRADUZIR.
1. Vuae acerbae non sunt.
2. Saepe periculosa est umbrosa silua.
3. As1ni tardi, sed agitati sunt equi.
4. Monstrum horrendum et uiolentum est.
5. Vua et alfa poma nondum matura sunt.
6. Tyranni semper iniqui sunt.
7. Tua prudentfa sapientiaque amicos fadunt laetos.
8. Muscae agitatae sunt et molestae.
9. Sollertia mea, inquit uulpeciila, maxima est.
10. Quam blandus, inquit lupus, albus agnus est! Nam ego famelicus sum. Certe habeo
prandium optimum.

AULA 7. p. 31-32
 APVD AGRICQLAM
Siluanum, amicum rustkum, uisitat Aemilius, poeta urbanus. Vita rustka ualde Aemilium
delectat, sed "uita urbana ardua minus est", ita censet Siluanus. Poeta amicum laudat, quia
laboriosus est agricola. Laudat etiam fundum, ubi umbrosas siluas ferae pericufosae habitant
et molestam fadunt uitam muscae innumerae. Nocte mirificae stellae lunaque plena caelum
illuminant; mane Phoebus terram calidam facit, itaque uita undique trepidat.

APVD AMICAS
Europa, formosa puella, amicas uisitat. Optimum est apud ueros amicos esse. Sic Europa
ualde gaudet.
Nunc puellae per oram ambulant. Caelum serenum est et placidae undae albam
arenam mulcent. Laetae puellae libenter cantant, ludunt et rident.
Subito autem taurum album prope aquam uident. Taurus, magna bestia, puellas praeter
Europam terret. Vero taurus immensus est, inquit Europa, sed mintme periculosus; ad taurum
uado. Animosa puella in taurum irruit; mox super tergum sedet.
Taurus aquam intrat et puellam in altum oceanum portat. Frustra fl.et clamatque
Europa. Per multas horas taurus natat et Europam in Cretam portat.

AULA 8. p. 33-34.

TRADUZIR:
1. Discipuli sciunt librum esse nouum.
2. Agricola uidet agrum amplum esse.
3. Agricola scit uicinum multos tauros habere.
4. Gallus audit uulpeculam falsa uerba dicere.
5. Petrus <licit Paulum optimum discipulum esse.
6. Discipuli respondent esse scholam optimam.
7. Villicus negat uulpeculam stultam esse.
8. Gallinae uulpeciilam esse dolosam credunt.
9. Discipiili magistrum fabulam nouam narrare audiunt.
10. Poetae credunt uitam beatam esse posse.
 ARIADNA
Ariadna, pulchra puella, ualde Theseum amat. Non solum Theseum docet per
labyrinthum ambulare, sed etiam quomodo ibi uitam seruare.
Post pugnam contra Minotaurum, Theseus Ariadnam, integros pueros puellasque in
Patriam per oceanum ducit. In insilla Naxo - sic narrant antiqui poetae - Dionysus deus in
somnio (= em sonhos) apparet et <licit: ego Ariadnam amo, sic puella hie manere debet; tu autem
mox in Attfcam nauigare debes.
Tunc maestus Theseus Ariadnam relinquit.

AULA 9. p. 35-37

VVLPECVLA ET GALLINAE
Vulpecula esurit. Per campos ambulat et cibum quaerit. Denique ad stabulum
uenit. Prope stabulum, dolosa uulpecula perpastas gallinas uidet.
- Nunc - inquit uulpecula - amicae sumus: nam ueram amicitlam inter bestlas surgere
scio. Vero agni non iam lupos timent, neque lupi insidzas parant.
Gallinae timent uulpeculam. Nam sciunt uulpeculas uerba uana dicere. Statim ad
stabulum aduolant et iam super tectum considunt.
Armatus uillicus appropinquat et confectam uulpeculam fugere uidet.

A. IDENTIFICAR O CASO E O GENERO DAS PALAVRAS.

B. PASSAR PARA O ABLATIVO SINGULAR E PLURAL:
Ablativo
caso/gênero singular plural
Asinabus
Tauros
Iugum
Lacdmae
Pericula
Prandia
Lucrum defrenatum
Templa antiqua
Desiderium falsum
Pulchrae amicae
Altae fagi
Matura poma
Falsam iustitiam

Ablativo
caso/gênero singular plural
Blandum uerbum
Animosus uir
Beneficium iustum
Equi nigri
Teneros agnos
Oppressus agricola
Iucundum otium
Beata puella

AULA 10. p. 37-38

TRADUZIR:
1. Agricola in campo erat.
2. Poeta narrat Minotaurum in labyrintho uiuere.
3. Multi poetae non sub stellis uiuunt.
4. In principfo Deus creat caelum et terram.
5. Sub caelo sereno poeta lunam et stellas cantabat.
6. Agricola <licit apros multos in silua esse.
7. Rustkus in anlmo habet in oppldo uiuere.
8. In agro rustkus matura poma legebat.
9. Bonum est in iucundo otfo uiuere.
10. Sub imperfo tyrannko uiuere molestum est.
 DAEDALVS
Daedalus, uir clarus, in Athenis habitabat. Talus magistrum Daedalum superare
studebat. Daedalus iratus puerum necat. Tum quia supplicium timebat, in Cretam cum filio
Icaro nauigat.
In insiila Creta erat Minotaurus, monstrum horrendum. Tyrannus Minos iubet
Daedalum labyrinth um aedificare. Daedalus labyrinthum, aedificium mirum, aedificat et ibi
Minotaurum claudit.
Diu Minos in insiila Daedalum et lea.rum retinebat et in patriam remigrare prohibebat.
Diuturnum exsilium animos faciebat maestos. Itaque in animo habebant fugam quaerere
Daedalus et Icarus.
Aliquando per oram ambulabant. Subito exclamat Daedalus: Caelum patet quasi portal
Certe uolare possumus tamquam auiculae. Tum alas parat Daedalus, et lea.rum uolare docet. Sic
per caelum exsilium perpetiium effugiunt.

AULA 11. p. 39-40

TRADUZIR:
1. Oppressus popiilus misericordiam a tyranno rogabat.
2. Tyranni ab iustitla atque a prudentla abscedunt, itaque in odiosam ruinam popiilos
ducunt.
3. In fluu'io pueri natabant a sinistra ad dextram ripam.
4. Villicus uidet ciconias e nidis in tectis in stagna uolare.
5. Saepe ruricolae migrant e uastis agris in exiguas casiilas urban as.
6. De caelo sereno scintillant innumerae stellae.
7. De tecto alto gallinae uulpeciilam famelicam uidebant.
8. Magister narrat fabulam de lupo et de agno.
9. De lucro defrenato et de damnis corrupti semper tractant.
10. In multis libris discipuli legebant de historia Romana.
11. Imperium Romanum a Romiilo exordium habet.
12. Hodie multi discipuli in schola non sunt.
 DEFVGA

Daedalus et Icarus furtim fugam parant. Mane in oram migrant et de saxo alto euolant.
Supra oceanum iam sunt et de caelo insiilam totam spectant.
Icarus in animo paterna praecepta retinebat. Vero Daedalus semper filium monebat:
Debes apud me uolare. Nam non solum aquae, sed etlam Phoebei rad'ii alas nocere possunt.
Subito Daedalus filium non iam uidet. Quia amplissimum est caelum, puer paterna
uerba contemnit et Phoebum petit. Phoebus ceram soluit et puer in oceanum praecipitat. In
aquis prope insiilam pennas Daedalus uidet.
Postquam filium deflet, et mortiium in insiila humat, maestus Daedalus et solus a
Creta in patriam per caelum remigrat.

TRADUZIR:
1. Gallus cum gallinis in uastum stabulum uadit.
2. Sine amicitfa et sine otio uiuere molestum est.
3. Per agros cum amids ambulare iucundum erat.
4. Per multos annos Latini cum barbaris contendebant.
5. Multo cum gaudio pueri in scholam ibant.

AULA 12. p. 42-43

A. IDENTIFICAR O CASO E GÊNERO DAS PALAVRAS.

B. CONSTRUIR O GENITIVO SINGULAR E PLURAL, QUANDO POSSÍVEL:
Ablativo
caso/gênero singular plural
Aedifido
Aegyptum
Apris
Aselli
Auxilia
Coronas
Equos
 Fluuiis

Ablativo
caso/gen. singular plural
Icaro
Insidiae
Luna
Negotfo
Primitiis
Siluicolas
Tritico
Vineae
Vitam
Vmbras

AULA 13. p. 43-45

TRADUZIR:
1. Fundus agricolae latus erat.
2. Medicus brachium agricolae curat.
3. Nequitfa tyrannorum facit ruinam multorum populorum.
4. In Graeda discipuli reliquias templorum uident.
5. Magister narrat in Graeda antiqua pias feminas ornare statuas dearum et deorum
coronis.
6. Auaritfa causa est multorum malorum.
7. Est negotium poetarum inuenire blandum otium uitae.
8. Grata est memorfa laetitiarum praeteritarum.
9. In templo erant statuae Mercurii, <lei mercaturae, et Dianae, deae lunae et siluarum.
10. In stabulis auiMarcimagnus erat numerus equorum, uaccarum et taurorum.
11. Agricola affirmabat innumeras feras m siluis uicini fundi habitare.
12. Philosophus docebat iustitfam fundamentum regnorum esse debere.
13. Romani affirmabant in patrla Barbarorum multas esse iniurias.
14. Coruus caseum e fenestra casae agricolae rapit.
15. Vulpecula coruum decipit quia corui stultitia magna est.

DE ROMANORVM IMPERIO
Imperium Romanum a Romfilo exordium habet. Romulum et Remum filios esse Dei
Belli narrant antiqui poetae.
Romulus in atio, Latinorum territorio, oppidum condit et uocat oppidum Romam
ex Romulo. Primus ibi regnat.
Initio parua erat, sed post paucos annos Roma territ6rium ampliat. Nam Romani
uicinos populos multis bellis superant.
In oppido Roma paucissimae feminae erant. Itaque in Romuli animum uenit feminas
uicinorum raptare. Sic ad spectaculum ludorum uicina oppida inuitat. Tum inter ludos
Romani feminas raptant.
Propter iniuriam raptarum, contra Romanos cruenta bella parant uicini, sed
Romani uictoriam obtinent: non solum agros uastant, oppida captant sed etiam uictos
populos sub iugum mittunt.

AULA 14. p. 46-48

A. IDENTIFICAR O CASO E O GÊNERO.

B. PASSAR PARA O DATIVO:
Dativo

caso/gênero singular plural

Laborioso agricola

Iustos uiros

Lunam plenam

Stultis consilHs

Atrorum asinorum

Villae amoenae

Agitato foro
 Oceanis altis

Ardua iuga

Carri pleni

Multa pericula

Auo benigno

Siluae umbrosae

Barbari populi

Sereni caeli

TRADUZIR:
1. Vulpecula uerba uana gallinis dicebat.
2. Daedalus, incola Athenarum, labyrinthum, aedificium mirum, Minotauro monstro
aedificauit.
3. Nuntius epistulam Petro apportat.
4. Vir iustus petit misericordiam a Tyranno amicis suis.
5. Agricola uicinis suis modium tritki dedit.
6. Saepe Tyrannus tormentum fuit populis.
7. In altis aquis uenti uiolenti saepe periculosi nautis sunt.
8. Lupus agno dixit: cur turbas aquam meam? Aqua turbata pessima est lupis.
9. Immensus fundus Marci auo erat.
10. Bis septem liberi fuerunt Niobae, superbae reginae Thebarum.

AULA 15. p. 49-50

TRADUZIR:

1. Agnus, cur pacato lupo insultas? Vero tu, laniger, aquam meam turbas.
2. Pueri, quando eratis in schola?
3. Discipule mi, ubi sunt libri tui?
4. Salue, amice, quid hodie agis? Vbi heri fuisti?
5. Lupe, stultus es; nam tu potas supra locum meum, non ego supra tuum.
6. Agricola dicebat: fili mi, uitare debes pericula siluarum.
7. Amici mei, legere debemus poetas antiquos.
8. In templo uiri et feminae clamabant: Mercuri Deus, nunc in auxilio tuo vita nostra est.

PUBLIVS VICINVM VISITAT

- Salue, Demetri uicine, quid hodie agis? Si ualetis, tu et familia tua, bene est. Ego autem
sollicitus sum, quia asinus meus fugit.
Hodie per siluas agrosque asinum meum quaerebam: per multas horas ambulaui, sed
fugitiuum inuenire non potui. Tune ad fundum tuum uenire statui.
- Bene fecisti, amice Publi, nam seruus mihi dixit ad stabuli portam burrum asinum
esse. Certe asinus tuus est.
Tum ad stabulum iuerunt, ibi Publius asinum suum recuperauit.
- Vale, amice, asini gratia te hodie uisitaui.