O Fundamento Do Esperanto em Língua Portuguesa

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa
Fundamento de Esperanto Portugallingve
Cartão-Postal do 5º Congresso Universal de Esperanto em Barcelona, Espanha.
Poŝtkarto de 5-a UK-1909 en Barcelono, Hispanujo.
O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 1

Índice
Introdução ............................................................................................................ 3
Antaŭparolo .......................................................................................................... 5
Prefácio ................................................................................................................ 8
Plena Gramatiko de Esperanto ............................................................................. 11
Gramática Completa do Esperanto ..................................................................... 11
Ekzercaro de la lingvo internacia “Esperanto” ..................................................... 15
Exercícios da língua internacional “Esperanto” ..................…........................... 15
Bibliografia ......................................................................................................... 106
*****

Introdução
A língua esperanto foi planejada para ser elemento de comunicação internacional, necessitando
ser viva e dinâmica, mas seu criador, o médico polonês Lázaro Luís Zamenhof ,1859-1917, julgou
prudente que tivesse uma base sólida, inamovível, que sustentasse de modo perene sua evolução.
Este indelével terreno é representado pela obra “Fundamento de Esperanto” que o Dr. Zamenhof
coligiu e apresentou ao primeiro Congresso Universal de Esperanto em 1905 na cidade francesa de
Boulogne-sur-mer, onde foi aceita.
Sem este sustentáculo firme do Fundamento, o esperanto estaria completamente à mercê dos
fatores de evolução das línguas naturais e dos afoitos amantes de mudanças, e o edifício assim
seria minado pouco a pouco, e sua queda certamente uma mera questão de breve tempo. A acurada
visão deste aspecto da natureza humana nos remete à notável argúcia psicológica do Dr.
Zamenhof e à sua habilidade de bem administrá-lo, estabelecendo o “Fundamento de Esperanto”.
O Fundamento de Esperanto deve ser conhecido, compreendido e divulgado por todo esperantista
que deseje fazer progresso na língua internacional.
Esta versão em língua portuguesa pareada com o original em esperanto almeja, além de difundir
esta obra basilar entre os lusófonos que adentram ao estudo da língua internacional esperanto,
contribuir para manter viva a excelente versão em português dos Exercícios do Fundamento e da
Gramática do Fundamento feita por Ismael Gomes Braga. Em algumas poucas ocasiões
arriscamos acrescentar uma segunda versão, que em geral representa apenas uma variante do
falar. A Gramática Fundamental apresenta versões em francês, inglês, alemão, polonês e russo,
mas não em esperanto e assim retiramos o texto da gramática em esperanto da obra Fundamenta
Krestomatio, na qual se denomina Plena Gramatiko de Esperanto (Gramática Completa do
Esperanto). Não dispondo da tradução do Prefácio do Fundamento do Esperanto, redigimos
versão própria. A quarta parte do Fundamento, o Dicionário Universal, não é contemplada nesta
versão digital. A fotografia que ilustra a página de rosto, esta pequena introdução e a citação ao
final da compilação não pertencem ao original do Fundamento de Esperanto. Este labor segue já o
Acordo Ortográfico da Língua Portuguesa (1990).
Eis o conteúdo do livro Fundamento de Esperanto:
1. Antaŭparolo = Prefácio. O Prefácio é a introdução e parte integrante da obra "Fundamento

de Esperanto" , O Fundamento do Esperanto, em português. Consiste ele em 9 parágrafos e visa a
esclarecer a necessidade do Fundamento.
2. Fundamenta Gramatiko = Gramática Fundamental. Descreve 16 regras gramaticais básicas

da língua esperanto.

3. Ekzercaro = Exercícios. Compõe-se de 42 parágrafos com exemplos de uso da língua em
diversas situações.
4. Universala Vortaro = Dicionário Universal. Apresenta cerca de 2.700 radicais de uso comum
na língua esperanto com tradução no original para o francês, inglês, alemão, polonês e russo.
*****

Antaŭparolo
Por ke lingvo internacia povu bone kaj regule progresadi kaj por ke ĝi havu plenan certecon, ke ĝi
neniam disfalos kaj ia facilanima paŝo de ĝiaj amikoj estontaj ne detruos la laborojn de ĝiaj amikoj
estintaj, ― estas plej necesa antaŭ ĉio unu kondiĉo: la ekzistado de klare difinita, neniam tuŝebla
kaj neniam ŝanĝebla Fundamento de la lingvo.Kiam nia lingvo estos oficiale akceptita de la
registaroj de la plej ĉefaj regnoj kaj tiuj ĉi registaroj per speciala leĝo garantios al Esperanto tute
certan vivon kaj uzatecon kaj plenan sendanĝerecon kontraŭ ĉiuj personaj kapricoj aŭ disputoj,
tiam aŭtoritata komitato, interkonsente elektita de tiuj registaroj, havos la rajton fari en la
fundamento de la lingvo unu fojon por ĉiam ĉiujn deziritajn ŝanĝojn, se tiaj ŝanĝoj montriĝos
necesaj; sed ĝis tiu tempo la fundamento de Esperanto devas plej severe resti absolute senŝanĝa, ĉar
severa netuŝebleco de nia fundamento estas la plej grava kaŭzo de nia ĝisnuna progresado kaj la plej
grava kondiĉo por nia regula kaj paca progresado estonta.Neniu persono kaj neniu societo devas
havi la rajton arbitre fari en nia Fundamento iun eĉ plej malgrandan ŝanĝon!Tiun ĉi tre gravan
principon la esperantistoj volu ĉiam bone memori kaj kontraŭ la ektuŝo de tiu ĉi principo ili volu
ĉiam energie batali, ĉar la momento, en kiu ni ektuŝus tiun principon, estus la komenco de nia
morto.
Laŭ silenta interkonsento de ĉiuj esperantistoj jam de tre longa tempo la sekvantaj tri verkoj estas
rigardataj kiel fundamento de Esperanto: 1.) La 16-regula gramatiko; 2) la « Universala Vortaro »;
3) la « Ekzercaro ». Tiujn ĉi tri verkojn la aŭtoro de Esperanto rigardadis ĉiam kiel leĝojn por li, kaj
malgraŭ oftaj tentoj kaj delogoj li neniam permesis al si (almenaŭ konscie) eĉ la plej malgrandan
pekon kontraŭ tiuj ĉi leĝoj; li esperas, ke pro la bono de nia afero ankaŭ ĉiuj aliaj esperantistoj ĉiam
rigardados tiujn ĉi tri verkojn kiel la solan leĝan kaj netuŝeblan fundamenton de Esperanto.
Por ke ia regno estu forta kaj glora kaj povu sane disvolviĝadi, estas necese, ke ĉiu regnano sciu,
ke li neniam dependos de la kapricoj de tiu aŭ alia persono, sed devas obei ĉiam nur klarajn, tute
difinitajn fundamentajn leĝojn de sia lando, kiuj estas egale devigaj por la regantoj kaj regatoj kaj
en kiuj neniu havas la rajton fari arbitre laŭ persona bontrovo ian ŝanĝon aŭ aldonon.Tiel same por
ke nia afero bone progresadu, estas necese, ke ĉiu esperantisto havu la plenan certecon, ke
leĝodonanto por li ĉiam estos ne ia persono, sed ia klare difinita verko. Tial, por meti finon al ĉiuj
malkompreniĝoj kaj disputoj, kaj por ke ĉiu esperantisto sciu tute klare, per kio li devas en ĉio sin
gvidi, la aŭtoro de Esperanto decidis nun eldoni en formo de unu libro tiujn tri verkojn, kiuj laŭ
silenta interkonsento de ĉiuj esperantistoj jam de longe fariĝis fundamento por Esperanto, kaj li
petas, ke la okuloj de ĉiuj esperantistoj estu ĉiam turnataj ne al li, sed al tiu ĉi libro. Ĝis la tempo,
kiam ia por ĉiuj aŭtoritata kaj nedisputebla institucio decidos alie, ĉio, kio troviĝas en tiu ĉi libro,
devas esti rigardata kiel deviga por ĉiuj; ĉio, kio estas kontraŭ tiu ĉi libro, devas esti rigardata kiel
malbona, se ĝi eĉ apartenus al la plumo de la aŭtoro de Esperanto mem. Nur la supre nomitaj tri
verkoj publikigitaj en la libro « Fundamento de Esperanto », devas esti rigardataj kiel oficialaj; ĉio
alia, kion mi verkis aŭ verkos, konsilas, korektas, aprobas k. t. p., estas nur verkoj privataj, kiujn la
esperantistoj ― se ili trovas tion ĉi utila por la unueco de nia afero ― povas rigardadi kiel modela,
sed ne kiel deviga.
Havante la karakteron de fundamento, la tri verkoj represitaj en tiu ĉi libro devas antaŭ ĉio esti
netuŝeblaj. Tial la legantoj ne miru, ke ili trovos en la nacia traduko de diversaj vortoj en tiu ĉi libro
(precipe en la angla parto) tute nekorektite tiujn samajn erarojn, kiuj sin trovis en la unua eldono de

la « Universala Vortaro ». Mi permesis al mi nur korekti la preserarojn; sed se ia vorto estis erare aŭ
nelerte tradukita, mi ĝin lasis en tiu ĉi libro tute senŝanĝe; ĉar se mi volus plibonigi, tio ĉi jam estus
ŝanĝo, kiu povus kaŭzi disputojn kaj kiu en verko fundamenta ne povas esti tolerata.La fundamento
devas resti severe netuŝebla eĉ kune kun siaj eraroj. La erareco en la nacia traduko de tiu aŭ alia
vorto ne prezentas grandan malfeliĉon, ĉar, komparante la kuntekstan tradukon en la aliaj lingvoj,
oni facile trovos la veran sencon de ĉiu vorto; sed senkompare pli grandan danĝeron prezentus la
ŝanĝado de la traduko de ia vorto, ĉar, perdinte la severan netuŝeblecon, la verko perdus sian
eksterordinare necesan karakteron de dogma fundamenteco, kaj, trovante en unu eldono alian
tradukon ol en alia, la uzanto ne havus la certecon, ke mi morgaŭ ne faros ian alian ŝanĝon, kaj li
perdus sian konfidon kaj apogon. Al ĉiu, kiu montros al mi ian nebonan esprimon en la Fundamenta
libro, mi respondos trankvile: jes, ĝi estas eraro, sed ĝi devas resti netuŝebla, ĉar ĝi apartenas al la
fundamenta dokumento, en kiu neniu havas la rajton fari ian ŝanĝon.
La « Fundamento de Esperanto » tute ne devas esti rigardata kiel la plej bona lernolibro kaj vortaro
de Esperanto. Ho, ne! Kiu volas perfektiĝi en Esperanto, al tiu mi rekomendas la diversajn
lernolibrojn kaj vortarojn, multe pli bonajn kaj pli vastajn, kiuj estas eldonitaj de niaj plej
kompetentaj amikoj por ĉiu nacio aparte kaj el kiuj la plej gravaj estas eldonitaj tre bone kaj
zorgeme, sub mia persona kontrolo kaj kunhelpo. Sed la « Fundamento de Esperanto » devas troviĝi
en la manoj de ĉiu bona esperantisto kiel konstanta gvida dokumento, por ke li bone ellernu kaj per
ofta enrigardado konstante memorigadu al si, kio en nia lingvo estas oficiala kaj netuŝebla, por ke li
povu ĉiam bone distingi la vortojn kaj regulojn oficialajn, kiuj devas troviĝi en ĉiuj lernoverkoj de
Esperanto, de la vortoj kaj reguloj rekomendataj private, kiuj eble ne al ĉiuj esperantistoj estas
konataj aŭ eble ne de ĉiuj estas aprobataj. La « Fundamento de Esperanto » devas troviĝi en la
manoj de ĉiu esperantisto kiel konstanta kontrolilo, kiu gardos lin de deflankiĝado de la vojo de
unueco. La « Fundamento de Esperanto » devas troviĝi en la manoj de ĉiu esperantisto kiel
konstanta kontrolilo, kiu gardos lin de deflankiĝado de la vojo de unueco.
Mi diris, ke la fundamento de nia lingvo devas esti absolute netuŝebla, se eĉ ŝajnus al ni, ke tiu aŭ
alia punkto estas sendube erara. Tio ĉi povus naski la penson, ke nia lingvo restos ĉiam rigida kaj
neniam disvolviĝos... Ho, ne! Malgraŭ la severa netuŝebleco de la fundamento, nia lingvo havos la
plenan eblon ne sole konstante riĉiĝadi, sed eĉ konstante pliboniĝadi kaj perfektiĝadi; la
netuŝebleco de la fundamento nur garantios al ni konstante, ke tiu perfektiĝado fariĝados ne per
arbitra, interbatala kaj ruiniga rompado kaj ŝanĝado, ne per nuligado aŭ sentaŭgigado de nia ĝisnuna
literaturo, sed per vojo natura, senkonfuza kaj sendanĝera. Pli detale mi parolos pri tio ĉi en la
Bulonja kongreso; nun mi diros pri tio ĉi nur kelkajn vortojn, por ke mia opinio ne ŝajnu tro
paradoksa:
1) Riĉigadi la lingvon per novaj vortoj oni povas jam nun, per konsiliĝado kun tiuj personoj, kiuj
estas rigardataj kiel la plej aŭtoritataj en nia lingvo, kaj zorgante pri tio, ke ĉiuj uzu tiujn vortojn en
la sama formo; sed tiuj ĉi vortoj devas esti nur rekomendataj, ne altrudataj; oni devas ilin uzadi nur
en la literaturo; sed en korespondado kun personoj nekonataj estas bone ĉiam peni uzadi nur vortojn
el la « Fundamento » ĉar nur pri tiaj vortoj ni povas esti certaj, ke nia adresato ilin nepre trovos en
sia vortaro. Nur iam poste, kiam la plej granda parto de la novaj vortoj estos jam tute matura, ia
aŭtoritata institucio enkondukos ilin en la vortaron oficialan, kiel « Aldonon al la Fundamento »
2) Se ia aŭtoritata centra institucio trovos, ke tiu aŭ alia vorto aŭ regulo en nia lingvo estas tro
neoportuna, ĝi ne devos forigi aŭ ŝanĝi la diritan formon, sed ĝi povos proponi formon novan, kiun
ĝi rekomendos uzadi paralele kun la formo malnova. Kun la tempo la formo nova iom post iom
elpuŝos la formon malnovan, kiu fariĝos arĥaismo, kiel ni tion ĉi vidas en ĉiu natura lingvo. Sed,
prezentante parton de la fundamento, tiuj ĉi arĥaismoj neniam estos elĵetitaj, sed ĉiam estos presataj

en ĉiuj lernolibroj kaj vortaroj samtempe kun la formoj novaj, kaj tiamaniere ni havos la certecon,
ke eĉ ĉe la plej granda perfektiĝado la unueco de Esperanto neniam estos rompata kaj neniu verko
Esperanta eĉ el la plej frua tempo iam perdos sian valoron kaj kompreneblecon por la estontaj
generacioj.
Mi montris en principo, kiamaniere la severa netuŝebleco de la « Fundamento » gardos ĉiam la

unuecon de nia lingvo, ne malhelpante tamen al la lingvo ne sole riĉiĝadi, sed eĉ konstante
perfektiĝadi. Sed en la praktiko ni (pro kaŭzoj jam multajn fojojn priparolitaj) devas kompreneble
esti tre singardaj kun ĉia « perfektigado » de la lingvo: a) ni devas tion ĉi fari ne facilanime, sed nur
en okazoj de efektiva neceseco; b) fari tion ĉi (post matura prijuĝado) povas ne apartaj personoj, sed
nur ia centra institucio, kiu havos nedisputeblan aŭtoritatecon por la tuta esperantistaro.
Mi finas do per la jenaj vortoj:
1. pro la unueco de nia afero ĉiu bona esperantisto devas antaŭ ĉio bone koni la fundamenton de
nia lingvo;
2. la fundamento de nia lingvo devas resti por ĉiam netuŝebla;
3. ĝis la tempo kiam aŭtoritata centra institucio decidos pligrandigi (neniam ŝanĝi!) la ĝisnunan
fundamenton per oficialigo de novaj vortoj aŭ reguloj, ĉio bona, kio ne troviĝas en la « Fundamento
de Esperanto », devas esti rigardata ne kiel deviga, sed nur kiel rekomendata.
La ideoj, kiujn mi supre esprimis pri la Fundamento de Esperanto, prezentas dume nur mian
privatan opinion. Leĝan sankcion ili ricevos nur en tia okazo, se ili estos akceptitaj de la unua
internacia kongreso de esperantistoj, al kiu tiu ĉi verko kune kun sia antaŭparolo estos prezentita.
L. ZAMENHOF.
Varsovio, Julio 1905.
*****

Prefácio
Para que a língua internacional possa progredir bem e de modo regular e para que ela tenha
plena exatidão, para que ela nunca venha a ruir e para que algum passo descuidado de seus
amigos futuros não venha a destruir os trabalhos de seus amigos do passado, é necessário, antes
de tudo, uma condição: a existência de um Fundamento da língua, claramente definido, que nunca
deve ser tocado nem modificado. Quando nossa língua for oficialmente aceita pelos governos das
principais nações e estes governos por lei especial vierem a garantir ao esperanto de todo uma
certeza de vida e usabilidade e plena segurança contra todos os caprichos ou disputas pessoais,
então uma comissão autorizada, eleita consensualmente por esses governos, terá o direito de fazer
no fundamento da língua de uma vez para sempre todas as alterações desejadas, se tais alterações
vierem a se mostrar necessárias; mas até esse tempo o fundamento do Esperanto deve de maneira a
mais rigorosa, permanecer absolutamente imutável, pois a rigorosa intocabilidade do nosso
fundamento é a mais importante razão de nosso progresso até aqui e a mais importante condição
para o nosso pacífico e regular progresso futuro. Nenhuma pessoa e nenhuma sociedade deve ter o
direito de fazer arbritrariamente em nosso Fundamento alguma mudança, por menor que seja!
Este mui importante princípio os esperantistas queiram bem sempre lembrar e contra o começar a
mexer neste princípio devem sempre lutar energicamente, pois o momento, em que iniciarmos a
tocar neste princípio, será o começo de nossa morte.
Segundo silencioso consentimento mútuo de todos os esperantistas , já de mui longo tempo os

seguintes três trabalhos são considerados como fundamento do Esperanto: 1.) A gramática de 16
regras; 2.) o “Dicionário Universal”; 3.)os “Exercícios”. Estas três obras o autor de Esperanto
considerou sempre como leis para ele, e apesar de frequentes tentações e seduções ele nunca
permitiu-se (ao menos conscientemente) mesmo o menor deslize contra essas leis; ele espera que
para o bem de nossa língua também todos os outros esperantistas sempre tenham estas três obras
como a única lei, e intocável fundamento do esperanto.
Para que qualquer reino seja forte e glorioso e possa desenvolver-se sadiamente, é necessário,
que cada súdito saiba, que ele nunca dependerá dos caprichos desta ou daquela pessoa, mas deve
obedecer sempre apenas às claras e bem definidas leis de seu país, que são igualmente
obrigatórias para os governantes e governados e nas quais ninguém tem o direito de fazer
arbritrariamente de acordo com seu gosto pessoal qualquer mudança ou acréscimo. Da mesma
maneira, para que a nossa língua progrida bem, é necessário, que cada esperantisto tenha a plena
certeza que legislador para ele sempre será não alguma pessoa, mas uma obra claramenteDa
mesma maneira, para que a nossa língua progrida bem, é necessário que cada esperantista tenha a
plena certeza que legislador para ele sempre será não alguma pessoa, mas uma obra claramente
definida. Por este motivo, para colocar fim a todos os mal-entendidos e desavenças, e para que
cada esperantista saiba bem claramente, por meio do que em tudo deva se guiar, o autor do
esperanto decidiu agora editar em forma de um livro estes três trabalhos, que segundo o silencioso
consenso de todos os esperantistas já há muito tornou-se fundamento para o esperanto, e ele pede
que os olhos de todos os esperantistas estejam sempre voltados não para ele, mas para este livro.
Até o tempo quando uma instituição autorizada e inquestionável decidir diferentemente, tudo que
encontra-se neste livro deve ser considerado como obrigatório para todos; tudo que seja contrário
a este livro deve ser considerado como ruim, mesmo que pertença à pena do próprio autor do

esperanto. Apenas os três trabalhos acima mencionados, publicados no livro “Fundamento de
Esperanto”, devem ser considerados como oficiais; tudo o mais, que eu escrevi ou vier a escrever,
aconselho, corrijo, aprovo, etc., são apenas escritos particulares, que os esperantistos – se eles
acharem isto útil para a unidade de nossa língua – pode ser considerado como modelar, mas não
como obrigatório.
Tendo o caráter de fundamento, os três trabalhos reimpressos neste livro devem ser, ante tudo,
intocáveis. Por isso os leitores não se admirem que venham a encontrar na tradução nacional de
diversas palavras neste livro (principalmente na parte em inglês) de todo não corrigidos, aqueles
mesmos erros que se encontravam na primeira edição do “Dicionário Universal”. Permiti-me
apenas corrigir os erros de impressão; mas se alguma palavra estava errada ou inabilmente
traduzida, deixei-a neste livro de todo inalterada; pois se quisesse melhorar, isto já seria uma
mudança, que poderia causar discórdias e que em uma obra fundamental não pode ser tolerada. O
fundamento deve permanecer rigidamente intocável junto mesmo com seus erros. O erro na
tradução em língua nacional dessa ou daquela palavra não representa um grande infortúnio, pois,
ao comparar a tradução contextual nas outras línguas, facilmente encontrar-se-á o verdadeiro
sentido de cada palavra; mas incomparavelmente perigo muito maior representaria a mudança da
tradução de alguma palavra, pois, ao perder a estrita intocabilidade, a obra perderia sua
extraordináriamente necessária característica de dogma fundamental, e, ao encontrar em uma
edição outra tradução do que em outra, o usuário não teria a certeza de que eu amanhã não faria
alguma outra mudança, e ele perderia sua confiança e apoio. A toda pessoa que me mostrar
alguma expressão ruim no livro do Fundamento, responderei tranquilamente: sim, é um erro, mas
deve permanecer intocável, pois pertence ao documento fundamental, no qual ninguém tem o
direito de fazer alguma mudança.
O “Fundamento do Esperanto” de modo algum deve ser considerado como o melhor livro
didático e dicionário de Esperanto. Oh, não! A quem deseja aperfeiçoar-se em esperanto, a esse
recomendo os diversos livros didáticos e dicionários, muito melhores e mais amplos, que foram
editados pelos nossos mais competentes amigos para cada país em particular e dos quais os mais
importantes foram muito bem e zelosamente editados sob a minha ajuda e controle pessoal.Mas o “
Fundamento de Esperanto “ deve encontrar-se nas mãos de todo bom esperantista como um
constante documento guia, para que ele bem aprenda e, por frequente consulta, relembre-se
constantemente daquilo que em nossa língua é oficial e intocável, para que ele possa sempre
distinguir bem as palavras e as regras oficiais que devem encontrar-se em todas as obras didáticas
em Esperanto, das palavras e regras recomendadas em caráter particular, que talvez não sejam
conhecidas de todos os esperantistas ou talvez não por todos aprovadas. O “ Fundamento do
Esperanto “ deve estar nas mãos de todo esperantista como um constante instrumento de controle,
que o impedirá de desviar-se do caminho da união.
Disse que o fundamento de nossa língua deve ser absolutamente intocável, mesmo se nos
parecesse que um ou outro ponto é indubitavelmente errado.Isto poderia gerar o pensamento de
que a nossa língua permanecerá sempre rígida e nunca se desenvolverá...Oh, não!Apesar da
severa intocabilidade do fundamento, nossa língua terá a plena posssibilidade de não somente
enriquecer-se constantemente, mas até constantemente melhorar-se e aperfeiçoar-se; a
intocabilidade do fundamento apenas nos garantirá constantemente que tal aperfeiçoamento far-
se-á não por uma arbitrária, pelejada e ruinosa ruptura e modificação, não pela anulação ou
impropriedade de nossa literatura até aqui produzida, mas por um caminho natural, claro e
seguro.Mais detalhadamente falarei acerca disto no Congresso de Boulogne-sur-mer; agora direi
sobre isto apenas algumas palavras para que a minha opinião não pareça por demais paradoxal:

1) Enriquecer a língua com novas palavras já se pode desde agora, pelo aconselhamento com
aquelas pessoas que são consideradas como as maiores autoridades na nossa língua, e cuidando
para que todos usem essas palavras da mesma forma; mas estas palavras devem ser apenas
recomendadas, não impostas; deve-se usá-las apenas na literatura; porém em correspondências
com pessoas desconhecidas é bom sempre esforçar-se por fazer uso apenas de palavras do
“Fundamento” pois apenas acerca de tais palavras poderemos estar seguros de que o nosso
correspondente com certeza encontrará em seu dicionário.Somente algum dia no futuro, quando a
maioria das novas palavras estiverem já bem amadurecidas, uma instituição autorizada inseri-las-
á no dicionário oficial, como “Acréscimo ao Fundamento”.
2) Se uma instituição central autorizada julgar que essa ou aquela palavra ou regra em nossa
língua é por demais inconveniente, ela não deverá retirá-la ou modificá-la, mas poderá propor
uma nova forma, que recomendará o uso paralelo com a forma antiga. Com o tempo a forma nova
pouco a pouco expulsará a forma antiga, que se tornará arcaísmo, como nós isto vemos em toda
língua natural.Mas, representando parte do fundamento, estes arcaísmos nunca serão lançados
fora, mas sempre serão impressos em todos os livros didáticos e dicionários juntos com as novas
formas, e desta maneira teremos a certeza que mesmo nos maiores aperfeiçoamentos a unidade do
esperanto nunca será rompida e nenhuma obra em esperanto, mesmo dos mais remotos tempos,
perderá o seu valor e compreensibilidade para as futuras gerações.
Mostrei em princípio, de que maneira a estrita intocabilidade do “Fundamento” protegerá

sempre a unidade de nossa língua, não impedindo à língua, contudo, de não só enriquecer-se, mas
mesmo constantemente aperfeiçoar-se.Mas na prática nós(devido a razões já muitas vezes
discorridas) devemos naturalmente ser muito cautelosos com todo tipo de “aperfeiçoamento” de
nossa língua: a) devemos fazer isto não afoitamente, mas apenas em ocasiões de real necessidade;
b) fazer isto (após maduro julgamento) pode, não pessoas em particular, mas apenas alguma
instituição central, que terá indiscutível autoridade perante todos os esperantistas.
Termino então pelas seguintes palavras:
1. pelo bem da unidade de nossa língua todo bom esperantisto deve antes de mais nada conhecer
bem o fundamento de nossa língua;
2. o fundameno de nossa língua deve permanecer para sempre intocável;
3. até o tempo quando uma instituição central autorizada vier a decidir aumentar (nunca mudar!)
o presente fundamento pela oficialização de novas palavras ou regras, tudo de bom, que não se
encontra no “Fundamento do Esperanto”, deve ser considerado não como obrigatório, mas apenas
como recomendável.
As ideias que acima expressei acerca do Fundamento de Esperanto, representam por enquanto
apenas a minha opinião pessoal. Sanção legal elas receberão apenas no caso de serem aceitas pelo
primeiro congresso internacional de esperantistas, ao qual este trabalho junto com seu prefácio
será apresentado.
L. ZAMENHOF.
Varsóvia, julho de 1905.
*****

PLENA GRAMATIKO DE ESPERANTO
Gramática Completa do Esperanto
A. Alfabeto.
Aa, Bb, Cc, Ĉĉ, Dd, Ee, Ff, Gg, Gxgx, Hh, Ĥĥ, Ii, Jj, Ĵĵ, Kk,
Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Rr, Ss, Ŝŝ, Tt, Uu, Ŭŭ, Vv, Zz.
Rimarko. Presejoj, kiuj ne posedas la literojn ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ,
ŭ, povas anstataŭ ili uzi ch, gh, hh, jh, sh, u.
A. Alfabeto.
Aa, Bb, Cc, Ĉĉ, Dd, Ee, Ff, Gg, Gxgx, Hh, Ĥĥ, Ii, Jj, Ĵĵ, Kk,
Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Rr, Ss, Ŝŝ, Tt, Uu, Ŭŭ, Vv, Zz.
Nota.Gráficas que não possuam as letras ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ,
ŭ, podem no lugar delas usar ch, gh, hh, jh, sh, u.
B. Reguloj.
B. Regras.
1) Artikolo nedifinita ne ekzistas; ekzistas nur artikolo difinita (la), egala por ĉiuj seksoj, kazoj
kaj nombroj. Rimarko. La uzado de la artikolo estas tia sama, kiel en la aliaj lingvoj. La
personoj, por kiuj la uzado de la artikolo prezentas malfacilaĵon, povas en la unua tempo
tute ĝin ne uzi.
O artigo indefinido não existe; existe apenas artigo definido (la), igual para todos os
gêneros, casos e números.Nota.O uso do artigo é tal qual em outras línguas.As pessoas
para as quais o uso do artigo apresenta dificuldades podem inicialmente de todo não usá-
lo.
2) La substantivoj havas la finiĝon "o". Por la formado de la multenombro oni aldonas la

finiĝon "j". Kazoj ekzistas nur du : nominativo kaj akuzativo; la lasta estas ricevata el la
nominativo per la aldono de la finiĝo "n". La ceteraj kazoj estas esprimataj per helpo de
prepozicioj (la genitivo per "de", la dativo per "al", la ablativo per "per" aŭ aliaj prepozicioj
laŭ la senco).
Os substantivos possuem a terminação “o”. Para a formação do plural acrescenta-se a
terminação “j”. Existem apenas dois casos gramaticais: nominativo e acusativo; este

último provém do nominativo mais acréscimo da terminação “n”. Os outros casos são
expressos pelo auxílio de preposições (o genitivo por “de”, o dativo por “al”, o ablativo
por “per” e outras preposições de acordo com o sentido).
3) La adjektivo finiĝas per "a". Kazoj kaj nombroj kiel ĉe la substantivo. La komparativo estas
farata per la vorto "pli", la superlativo per "plej"; ĉe la komparativo oni uzas la prepozicion
"ol".
O adjetivo termina por “a”. Casos e números como no substantivo.O comparativo é
formado pela palavra “pli” (mais/maior), o superlativo por “plej” (o/a mais;o/a maior); no
comparativo usa-se a preposição “ol” (que/do que).
4) La numeraloj fundamentaj (ne estas deklinaciataj) estas : unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep,
ok, naŭ, dek, cent, mil. La dekoj kaj centoj estas formataj per simpla kunigo de la numeraloj.
Por la signado de numeraloj ordaj oni aldonas la finiĝon de la adjektivo; por la multoblaj—
la sufikson "obl", por la nombronaj—"on", por la kolektaj—"op", por la disdividaj—la
vorton "po". Krom tio povas esti uzataj numeraloj substantivaj kaj adverbaj.
Os numerais cardinais (não passíveis de declinação) são: um, dois, três, quatro, cinco, seis,
sete, oito, nove, dez, cem, mil. As dezenas e centenas são formadas pelo simples
ajuntamento dos numerais. Para assinalar os numerais ordinais acrescenta-se a terminação
do adjetivo; para os múltiplos – o sufixo “obl”, para os fracionários - “on”, para os
coletivos - “op”, para os partitivos – a palavra “po”. Além disso podem os numerais tomar
a forma substantiva e a adverbial.
5) Pronomoj personaj : mi, vi, li, ŝi, ĝi (pri objekto aŭ besto), si, ni, vi, ili, oni; la pronomoj
posedaj estas formataj per la aldono de la finiĝo adjektiva. La deklinacio estas kiel ĉe la
substantivoj.
Pronomes pessoais: mi (eu), vi (tu/você/o senhor/etc...), ŝi (ela), ĝi (ele/ela: para objetos ou
animais), si(si), ni( nós), vi(vós), ili(eles/elas), oni(se/a gente); os pronomes possessivos são
formados pelo acréscimo da terminação do adjetivo.A declinação é a mesma dos
substantivos.
6) La verbo ne estas ŝanĝata laŭ personoj nek nombroj. Formoj de la verbo : la tempo estanta
akceptas la finiĝon "-as"; la tempo estinta "-is"; la tempo estonta "-os"; la modo kondiĉa "-
us"; la modo ordona "-u"; la modo sendifina "-i". Participoj (kun senco adjektiva aŭ
adverba) : aktiva estanta "-ant"; aktiva estinta "-int"; aktiva estonta "-ont"; pasiva estanta "-
at"; pasiva estinta "-it"; pasiva estonta "-ot". Ĉiuj formoj de la pasivo estas formataj per
helpo de responda formo de la verbo "esti" kaj participo pasiva de la bezonata verbo; la
prepozicio ĉe la pasivo estas "de".
O verbo não varia em pessoa nem em número.Formas do verbo: o tempo presente recebe a
terminação “-as”; o tempo passado “-is”; o tempo futuro “-os”; o modo condicional “-
us”; o modo imperativo “-u” ; o infinitivo “-i”.Particípios (com sentido adjetivo ou
adverbial): no presente ativo “-ant”; no passado ativo “-int”; no futuro ativo “ont”; no
presente passivo “-at”; no passado passivo “-it”; no futuro passivo “-ot”.Todas as formas
da voz passiva são formadas com a ajuda da forma correspondente do verbo
“esti”(ser/estar) e o particípio passivo do verbo em questão; a preposição na voz passiva é

“de”(em português “por”, ou “de”).
7) La adverboj finiĝas per "e"; gradoj de komparado kiel ĉe la adjektivoj.

Os advérbios terminam por “e”; graus de comparação tal qual com os adjetivos.
8) Ĉiuj prepozicioj postulas la nominativon.

Todas as preposições exigem a forma do nominativo.
9) Ĉiu vorto estas legata, kiel ĝi estas skribita.

Cada palavra é lida tal qual é escrita.
10) La akcento estas ĉiam sur la antaŭlasta silabo.

A acentuação na pronúncia cai sempre sobre a penúltima sílaba.
11) Vortoj kunmetitaj estas formataj per simpla kunigo de la vortoj (la ĉefa vorto staras en la
fino); la gramatikaj finiĝoj estas rigardataj ankaŭ kiel memstaraj vortoj.
Palavras compostas são formadas pela simples junção das palavras (a palavra principal
fica no fim); as terminações gramaticais são consideradas também como palavras
autônomas.
12) Ĉe alia nea vorto la vorto ne estas forlasata.

Com outra palavra de negação a palavra “ne” (não) é eliminada.
13) Por montri direkton, la vortoj ricevas la finiĝon de la akuzativo.

Para indicar direção, as palavras recebem a terminação do acusativo.
14) Ĉiu prepozicio havas difinitan kaj konstantan signifon; sed se ni devas uzi ian prepozicion
kaj la rekta senco ne montras al ni, kian nome prepozicion ni devas preni, tiam ni uzas la
prepozicion "je", kiu memstaran signifon ne havas. Anstataŭ la prepozicio "je" oni povas
ankaŭ uzi la akuzativon sen prepozicio.
Cada preposição tem um significado definido e constante; mas se tivermos que usar uma
preposição e o sentido direto não nos mostra que tipo exato de preposição devemos
empregar, então usaremos a preposição “je”, que não tem um significado próprio. Em
lugar da preposição “je” pode-se também usar o acusativo sem preposição.
15) La tiel nomataj vortoj "fremdaj", t. e. tiuj, kiujn la plimulto de la lingvoj prenis el unu fonto,
estas uzataj en la lingvo Esperanto sen ŝanĝo, ricevante nur la ortografion de tiu ĉi lingvo;
sed ĉe diversaj vortoj de unu radiko estas pli bone uzi senŝanĝe nur la vorton fundamentan
kaj la ceterajn formi el tiu ĉi lasta laŭ la reguloj de la lingvo Esperanto.

As assim chamadas palavras “estrangeiras”, isto é, aquelas que a maioria das línguas
tomaram de uma fonte, é usada na língua esperanto sem alteração, recebendo apenas a
ortografia desta língua; mas nas diversas palavras de uma raiz é melhor usar sem
alteração apenas a palavra fundamental e as outras formar desta última de acordo com as
regras da língua esperanto.
16) La fina vokalo de la substantivo kaj de la artikolo povas esti forlasata kaj anstataŭigata de
apostrofo.
A vogal final do substantivo e do artigo podem ser retiradas e substituída pelo apóstrofo.
*****

EKZERCARO de la lingvo internacia “Esperanto”
Exercícios da língua internacional “Esperanto”
§1
ALFABETO
Aa, Bb, Cc, Ĉĉ, Dd, Ee, Ff, Gg, Ĝĝ, Hh, Ĥĥ, Ii, Jj, Ĵĵ, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Rr, Ss, Ŝŝ, Tt, Uu,
Ŭŭ, Vv, Zz.
ALFABETO
Aa, Bb, Cc, Ĉĉ, Dd, Ee, Ff, Gg, Ĝĝ, Hh, Ĥĥ, Ii, Jj, Ĵĵ, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Rr, Ss, Ŝŝ, Tt, Uu,
Ŭŭ, Vv, Zz.
Nomoj de la literoj: a, bo, co, ĉo, do, e, fo, go, ĝo, ho, ĥo, i, jo, ĵo, ko, lo, mo, no, o, po, ro, so, ŝo,
to, u, ŭo, vo, zo.
Nomes das letras: a, bo, co, ĉo, do, e, fo, go, ĝo, ho, ĥo, i, jo, ĵo, ko, lo, mo, no, o, po, ro, so, ŝo, to,
u, ŭo, vo, zo.
§2
Ekzerco de legado.
Exercício de leitura.
Al. Bá-lo. Pát-ro. Nú-bo. Cé-lo. Ci-tró-no. Cén-to. Sén-to. Scé-no. Scí-o. Có-lo. Kó-lo. O-fi-cí-ro.
Fa-cí-la. Lá-ca. Pa-cú-lo. Ĉar. Ĉe-mí-zo. Ĉi-ká-no. Ĉi-é-lo. Ĉu. Fe-lí-ĉa. Cí-a. Ĉí-a. Pro-cé-so.
Sen-ĉé-sa Ec. Eĉ. Ek. Da. Lú-do. Dén-to. Plén-di. El. En. De. Té-ni. Sen. Vé-ro. Fá-li. Fi-dé-la.
Trá-fi. Gá-lo. Grán-da. Gén-to. Gíp-so. Gús-to. Lé-gi. Pá-go. Pá-ĝo. Ĝis. Ĝús-ta. Ré-ĝi. Ĝar-dé-no.
Lón-ga. Rég-no. Síg-ni. Gvar-dí-o. Lín-gvo. Ĝu-á-do. Há-ro. Hi-rún-do. Há-ki. Ne-hé-la. Pac-hó-
ro. Ses-hó-ra Bat-hú-fo. Hó-ro. Ĥó-ro. Kó-ro. Ĥo-lé-ro. Ĥe-mí-o. I-mí-ti. Fí-lo. Bír-do. Tró-vi. Prin-
tém-po. Min. Fo-í-ro. Fe-í-no. I-el. I-am. In. Jam. Ju. Jes. Ju-ris-to. Kra-jó-no. Ma-jés-ta. Tuj. Dó-
moj. Ru-í-no. Prúj-no. Ba-lá-i. Pá-laj. De-í-no. Véj-no. Pe-ré-i. Mál-plej. Jús-ta. Ĵus. Ĵé-ti. Ĵa-lú-
za. Ĵur-nálo. Má-jo. Bo-ná-ĵo. Ká-po. Ma-kú-lo. Kés-to. Su-ké-ro. Ak-vo. Ko-ké-to. Li-kvó-ro. Pac-
ká-po.
§3
Ekzerco de legado.
Lá-vi. Le-ví-lo. Pa-ró-li. Mem. Im-plí-ki. Em-ba-rá-so. Nó-mo. In-di-fe-rén-ta. In-ter-na-cí-a. Ol.

He-ró-i. He-ro-í-no. Fój-no. Pí-a. Pál-pi. Ri-pé-ti. Ar-bá-ro. Sá-ma. Stá-ri. Si-gé-lo. Sis-té-mo. Pe-
sí-lo. Pe-zí-lo. Sén-ti. So-fís-mo. Ci-pré-so. Ŝi. Pá-ŝo. Stá-lo. Ŝtá-lo. Vés-to. Véŝ-to. Dis-ŝí-ri. Ŝan-
cé-li. Ta-pí-ŝo Te-o-rí-o. Pa-tén-to. U-tí-la. Un-go. Plú-mo. Tu-múl-to. Plu. Lú-i. Kí-u. Ba-lá-u. Tra-
ú-lo. Pe-ré-u. Ne-ú-lo. Fráŭ-lo. Paŭ-lí-no. Láŭ-di. Eŭ-ró-po. Tro-ú-zi. Ho-dí-aŭ. Vá-na. Vér-so. Sól-
vi. Zór-gi. Ze-ní-to. Zo-o-lo-gí-o. A-zé-no. Me-zú-ro. Ná-zo. Tre-zó-ro. Mez-nók-to. Zú-mo. Sú-mo.
Zó-no. Só-no. Pé-zo. Pé-co. Pé-so. Ne-ní-o. A-dí-aŭ. Fi-zí-ko. Ge-o-gra-fí-o. Spi-rí-to. Lip-há-ro.
In-díg-ni. Ne-ní-el. Spe-gú-lo. Ŝpí-no. Né-i. Ré-e. He-ró-o. Kon-scí-i. Tra-e-té-ra. He-ro-é-to. Lú-e.
Mó-le. Pá-le. Tra-í-re. Pa-sí-e. Me-tí-o. In-ĝe-ni-é-ro. In-sék-to. Re-sér-vi. Re-zér-vi
§4
Ekzerco de legado.
Citrono. Cento. Sceno. Scio. Balau. Ŝanceli. Neniel. Embaraso. Zoologio. Reservi. Traire. Hodiaŭ.
Disŝiri. Neulo. Majesta. Packapo. Heroino. Pezo. Internacia. Seshora. Cipreso. Stalo. Feino. Plu.
Sukero. Gento. Indigni. Sigelo. Krajono. Ruino. Pesilo. Lipharo. Metio. Ĝardeno. Sono. Laŭdi.
Pale. Facila. Insekto. Kiu. Zorgi. Cikano. Traetera. Sofismo. Domoj. Spino. Majo. Signi. Ec.
Bonaĵo. Legi. Iel. Juristo. Ĉielo. Ĥemio.
§5
Patro kaj frato. ― Leono estas besto. ― Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo. ― La rozo
apartenas al Teodoro. ― La suno brilas. ― La patro estas sana. ― La patro estas tajloro.
Patro kaj frato.

Um pai e um irmão.
Leono estas besto.

Um leão é um animal.
Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo.

Uma rosa é uma flor e um pombo é uma ave.
La rozo apartenas al Teodoro.

A rosa pertence ao Teodoro.
La suno brilas.
O Sol brilha.
La patro estas sana.

O pai está são.
La patro estas tajloro.

O pai é um alfaiate.
patro = pai.

-o = terminação do substantivo no singular.
kaj = a conjunção "e, mais".
frato = irmão.
leono = leão.
esti = ser, estar.
-as = terminação que indica o tempo presente de um verbo.
besto = animal.
rozo = rosa.
floro = flor.
kolombo = pombo
birdo = ave, pássaro.
la = corresponde ao artigo definido (o, a, os, as).
aparteni = pertencer.
al = preposição (a, para, em direção a).
suno = sol; Sol.
brili = brilhar, luzir.
sana = são, sadio, bom de saúde.
-a = terminação do adjetivo no singular..
tajloro = alfaiate.
§6
Infano ne estas matura homo. ― La infano jam ne ploras. ― La ĉielo estas blua. ― Kie estas la
libro kaj la krajono? ― La libro estas sur la tablo, kaj la krajono kuŝas sur la fenestro. ― Sur la
fenestro kuŝas krajono kaj plumo. ― Jen estas pomo. ― Jen estas la pomo, kiun mi trovis. ― Sur la
tero kuŝas ŝtono.
Infano ne estas matura homo.

Uma criança não é uma pessoa madura.

La infano jam ne ploras.
A criança já não chora (= já não está chorando).
La ĉielo estas blua.

O céu é azul.
Kie estas la libro kaj la krajono?

Onde estão o livro e o lápis?
La libro estas sur la tablo, kaj la krajono kuŝas sur la fenestro.

O livro está em cima da mesa, e o lápis está (deitado) sobre a janela.
Sur la fenestro kuŝas krajono kaj plumo.

Em cima da janela estão (deitados) um lápis e uma pena.
Na janela encontram-se um lápis e uma caneta.
Jen estas pomo.

Eis uma maçã.
Jen estas la pomo, kiun mi trovis.

Eis a maçã, que eu achei.
Sur la tero kuŝas ŝtono.

Sobre a terra há uma pedra.
Sobre a terra jaz uma pedra.
No solo/chão há uma pedra.
infano = criança.
ne = não.
matura = maduro (adulto).
homo = homem (ser humano), pessoa, alma, criatura.
jam = já.
plori = chorar.
ĉielo = céu.
blua = azul.
kie = onde.
libro = livro.
krajono = lápis.

sur = sobre (em posição superior, havendo contato), em cima de, por cima de, na superfície de.
tablo = mesa.
kuŝi = estar deitado, jazer; estar situado, ficar, estar.
fenestro = janela.
plumo = pena, pluma, caneta.
jen = eis, eis aqui.
pomo = maçã.
kiu = que, o qual, a qual, quem.
-n = terminação do acusativo.
mi = eu.
trovi = achar, encontrar.
-is = terminação do passado dos verbos.
tero = terra, solo, chão.
ŝtono = pedra.
§7
Leono estas forta. ― La dentoj de leono estas akraj. ― Al leono ne donu la manon. ― Mi vidas
leonon. ― Resti kun leono estas danĝere. ― Kiu kuraĝas rajdi sur leono? ― Mi parolas pri leono.
Leono estas forta.

(O) leão é forte.
La dentoj de leono estas akraj.

Os dentes de leão são agudos.
Al leono ne donu la manon.

A um leão não dês a mão.
A um leão não dê a mão.
Mi vidas leonon.
Vejo um leão.
Estou vendo um leão.
Estou a ver um leão.

Resti kun leono estas danĝere.
Ficar com um leão é perigoso.
Kiu kuraĝas rajdi sur leono?

Quem tem coragem de cavalgar um leão?
Mi parolas pri leono.

Estou falando de leão.
forta = forte.
dento = dente.
-j = terminação do plural.
de = de
akra = agudo, afiado .
doni = dar.
-u = terminação do imperativo dos verbos.
mano = mão.
vidi = ver, enxergar.
resti = ficar, permanecer.
kun = com, em companhia de.
danĝero = perigo.
-e = terminação dos advérbios.
kuraĝa = corajoso.
rajdi = montar, cavalgar.
i = terminação do infinitivo dos verbos.
paroli = falar.
pri = acerca de, a respeito de, sobre.
§8

La patro estas bona. ― Jen kuŝas la ĉapelo de la patro. ― Diru al la patro, ke mi estas diligenta. ―
Mi amas la patron. ― Venu kune kun la patro. ― La filo staras apud la patro. ― La mano de
Johano estas pura. ― Mi konas Johanon. ― Ludoviko, donu al mi panon. ― Mi manĝas per la buŝo
kaj flaras per la nazo. ― Antaŭ la domo staras arbo. ― La patro estas en la ĉambro.
La patro estas bona.

O pai é bom.
Jen kuŝas la ĉapelo de la patro.

Ali está o chapéu do pai.
Diru al la patro, ke mi estas diligenta.

Diga ao pai que eu sou diligente.
Diga ao pai que eu sou esforçado.
Mi amas la patron.
Eu gosto do pai.
Venu kune kun la patro.

Venha juntamente com o pai.
La filo staras apud la patro.

O filho está de pé ao lado do pai.
O filho está ao lado do pai.
La mano de Johano estas pura.

A mão do João está limpa.
A mão de João está limpa.
Mi konas Johanon.
Eu conheço o João.
Eu conheço João.
Ludoviko, donu al mi panon.

Luís, dê-me pão.
Mi manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo.

Eu como com a boca e cheiro com o nariz.
Antaŭ la domo staras arbo.

Diante da casa há uma árvore.
Na frente da casa há uma árvore.
La patro estas en la ĉambro.

O pai está no aposento.
O pai está no quarto.

bona = bom.
ĉapelo = chapéu.
diri = dizer.
ke = que.
diligenta = diligente, esforçado, aplicado.
ami = amar, gostar de.
veni = vir.
kune = juntamente.
filo = filho.
stari = estar de pé, permanecer, ficar, estar (situado).
apud = ao lado de, junto de, perto de.
pura = limpo.
koni = conhecer.
pano = pão.
manĝi = comer.
per = por meio de, por intermédio de, com (instrumento).
buŝo = boca.
flari = cheirar.
nazo = nariz.
antaŭ = em frente de, diante de, ante.
domo = casa.
arbo = árvore.
ĉambro = quarto, sala, aposento, câmara.
§9
La birdoj flugas. ― La kanto de la birdoj estas agrabla. ― Donu al la birdoj akvon, ĉar ili volas

trinki. ― La knabo forpelis la birdojn― Ni vidas per la okuloj kaj aŭdas per la oreloj. ― Bonaj
infanoj lernas diligente. ― Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas Aleksandron. ― De la patro
mi ricevis libron, kaj de la frato mi ricevis plumon. ― Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la
onklo. ― Mi legas libron. ― La patro ne legas libron, sed li skribas leteron.
La birdoj flugas.
Os pássaros voam.
Os pássaros estão voando.
As aves estão a voar.
La kanto de la birdoj estas agrabla.

O canto dos pássaros é agradável.
Donu al la birdoj akvon, ĉar ili volas trinki.

Dê água aos pássaros, porque eles querem beber.
La knabo forpelis la birdojn.

O menino afugentou os pássaros.
Ni vidas per la okuloj kaj aŭdas per la oreloj.

Nós vemos com os olhos e ouvimos com os ouvidos.
Bonaj infanoj lernas diligente.

Boas crianças aprendem diligentemente.
Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas Aleksandron.

O Alexandre não quer aprender, e por isto bato no Alexandre.
Alexandre não quer estudar, e por isso bato em Alexandre.
De la patro mi ricevis libron, kaj de la frato mi ricevis plumon.

Do pai recebi um livro, e do irmão recebi uma pena.
Do pai recebi um livro, e do irmão recebi uma caneta.
Mi venas de la avo , kaj mi iras nun al la onklo.

Venho da casa do avô, e vou agora para a casa do tio.
Mi legas libron.
Estou lendo um livro.
Estou a ler um livro.
Leio um livro.
La patro ne legas libron, sed li skribas leteron.

O pai não está lendo um livro, mas está escrevendo uma carta.
O pai não está a ler um livro, mas a escrever uma carta.
flugi = voar.
kanti = cantar.

agrabla = agradável.
akvo = água.
ĉar = porque, pois, pois que, visto que.
ili = eles, elas.
voli = querer.
trinki = beber.
knabo = menino, rapaz.
for = longe, fora.
peli = tocar (animais), impelir.
ni = nós.
okulo = olho.
aŭdi = ouvir, escutar.
orelo = ouvido, orelha.
lerni = aprender, estudar.
tial = por isso, por essa razão, por esse motivo.
bati = bater.
ricevi = receber.
avo = avô.
iri = ir.
nun = agora.
onklo = tio.
legi = ler.
sed = mas, porém.
li = ele (referindo-se a pessoas).
skribi = escrever.

letero = carta.
§10
Papero estas blanka. ― Blanka papero kuŝas sur la tablo. ― La blanka papero jam ne kuŝas sur la
tablo. ― Jen estas la kajero de la juna fraŭlino. ― La patro donis al mi dolĉan pomon. ― Rakontu
al mia juna amiko belan historion. ― Mi ne amas obstinajn homojn. ― Mi deziras al vi bonan
tagon, sinjoro! ― Bonan matenon! ― Ĝojan feston! (mi deziras al vi). ― Kia ĝoja festo! (estas
hodiaŭ). ― Sur la ĉielo staras la bela suno. ― En la tago ni vidas la helan sunon, kaj en la nokto ni
vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn. ― La papero estas tre blanka, sed la neĝo estas pli blanka.
― Lakto estas pli nutra, ol vino. ― Mi havas pli freŝan panon, ol vi. ― Ne, vi eraras, sinjoro: via
pano estas malpli freŝa, ol mia. ― El ĉiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. ― Mi estas tiel
forta, kiel vi. ― El ĉiuj siaj fratoj Antono estas la malplej saĝa.
Papero estas blanka.

Papel é branco.
Blanka papero kuŝas sur la tablo.

Há um papel branco em cima da mesa.
La blanka papero jam ne kuŝas sur la tablo.

O papel branco não está mais sobre a mesa.
Jen estas la kajero de la juna fraŭlino.

Eis o caderno da jovem senhorita.
La patro donis al mi dolĉan pomon.

O pai me deu uma maçã doce.
Rakontu al mia juna amiko belan historion.

Conte ao meu jovem amigo uma bela história.
Mi ne amas obstinajn homojn.

Não gosto de gente teimosa.
Não gosto de pessoas teimosas.
Mi deziras al vi bonan tagon, sinjoro!

Desejo-lhe um bom dia, senhor!
Bonan matenon!
Boa manhã!
Bom dia!
Ĝojan feston! (mi deziras al vi).

Boas festas! (eu lhe desejo).
Kia ĝoja festo! (estas hodiaŭ).

Que festa alegre! (há hoje).
Que festa divertida! (a de hoje).
Sur la ĉielo staras la bela suno.

No céu está o belo Sol.
En la tago ni vidas la helan sunon, kaj en la nokto ni vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn.
De dia nós vemos o Sol claro, e de noite vemos a pálida Lua e as belas estrelas.
La papero estas tre blanka, sed la neĝo estas pli blanka.

O papel é muito branco, mas a neve é mais branca.
Lakto estas pli nutra, ol vino.

Leite é mais nutritivo do que vinho.
Mi havas pli freŝan panon, ol vi.

Tenho pão mais fresco do que tu.
Tenho pão mais fresco do que você.
Ne, vi eraras, sinjoro: via pano estas malpli freŝa, ol mia.

Não, V.Sa. está enganado, senhor: seu pão é menos fresco do que o meu.
El ĉiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna.

De todos os meus filhos o Ernesto é o mais jovem.
Mi estas tiel forta, kiel vi.

Eu sou tão forte quanto você.
El ĉiuj siaj fratoj Antono estas la malplej saĝa.

De todos os seus irmãos Antônio é o menos sensato.
papero = papel.
blanka = branco.
kajero = caderno.
juna = jovem (adjetivo).
fraŭlo = solteiro.
-in- = terminação do feminino.
fraŭlino = solteira, senhorita, senhorinha, celibatária (de qualquer idade).
dolĉa = doce (adjetivo).
rakonti = contar, relatar.

mia = meu, minha.
amiko = amigo.
bela = bonito, belo.
historio = história (t.s.).
obstina = teimoso, obstinado.
deziri = desejar.
vi = tu, você, vocês, o senhor, vós, etc...
tago = dia.
sinjoro = senhor.
mateno = manhã.
ĝoji = alegrar-se.
festi = festejar.
kia = qual, que, que espécie de.
hodiaŭ = hoje.
en = em, dentro de.
hela = claro, luminoso.
nokto = noite.
pala = pálido.
luno = Lua.
stelo = estrela.
neĝo = neve.
pli = mais (comparativo).
lakto = leite.
nutri = nutrir.
ol = que, do que (comparativo).

vino = vinho.
havi = ter, possuir.
freŝa = fresco, recente, novo.
erari = errar, equivocar-se.
mal = prefixo para os opostos, antônimos.

exemplos:
bona = bom;
malbona = mau, ruim.
estimi = estimar;
malestimi = desprezar, querer mal.
el = de, dentre, (proveniente) de, (feito) de.
ĉiu = cada um, todo.
ĉiuj = todos.
plej = o mais (superlativo relativo).
tiel = assim, desse modo, tão.
kiel = como, de que modo.
si = si (pronome pessoal reflexivo).
sia = seu, sua (referente ao sujeito da oração).
saĝa = sábio, prudente, sensato.
§ 11
La Feino
Unu vidvino havis du filinoj. La pli maljuna estis tiel simila al la patrino per sia karaktero kaj
visaĝo, ke ĉiu, kiu ŝin vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon; ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj
tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili. La pli juna filino, kiu estis la plena portreto de sia patro laŭ
sia boneco kaj honesteco, estis krom tio unu el la plej belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi.
La Feino
A Fada
Unu vidvino havis du filinoj.

Uma viúva tinha duas filhas.

La pli maljuna estis tiel simila al la patrino per sia karaktero kaj visaĝo, ke ĉiu, kiu ŝin vidis, povis
pensi, ke li vidas la patrinon;
A mais velha era tão semelhante à mãe por seu caráter e fisionomia, que toda gente que a via,
podia pensar que estava vendo a mãe.
ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili.
elas ambas eram tão desagradáveis e tão orgulhosas, que não se podia viver com elas.
La pli juna filino, kiu estis la plena portreto de sia patro laŭ sia boneco kaj honesteco, estis krom tio
unu el la plej belaj knabinoj , kiujn oni povis trovi.
A filha mais jovem, que era o perfeito retrato de seu pai pela sua bondade e honestidade, era além
disso uma das mais belas meninas que se podiam encontrar.
feino = fada.
unu = um, uma.
vidvo = viúvo.
du = dois, duas.
simila = semelhante, parecido, similar.
karaktero = caráter, temperamento, índole.
vizaĝo = rosto, semblante, cara, fisionomia, expressão facial, face.
povi = poder.
pensi = pensar.
ambaŭ = ambos, ambas, um e outro, os dois.
fiera = orgulhoso.
oni = a gente, se (pronome pessoal indefinido).
vivi = viver.
plena = completo, pleno, cheio.
portreto = retrato.
laŭ = conforme, de acordo com, segundo.
-ec = sufixo que denota uma qualidade, estado.

exemplos:
boneco = bondade.

honesteco = honestidade.
infaneco = infância (estado ou qualidade de criança).
vireco = virilidade.
virineco = feminilidade.
honesta = honesto.
krom = além de, fora, exceto.
tio = isso, aquilo.
§ 12
Du homoj povas pli multe fari ol unu. ― Mi havas nur unu buŝon, sed mi havas du orelojn. ― Li
promenas kun tri hundoj. ― Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj. ― El ŝiaj multaj infanoj
unuj estas bonaj kaj aliaj estas malbonaj. ― Kvin kaj sep faras dekdu. ― Dek kaj dek faras dudek.
― Kvar kaj dek ok faras dudek du. ― Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin. ― Mil okcent
naŭdek tri. ― Li havas dek unu infanoj. ― Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto
konsistas el sesdek sekundoj. ― Januaro estas la unua monato de la jaro, Aprilo estas la kvara,
Novembro estas la dek-unua, Decembro estas la dek-dua. ― La dudeka (tago) de Februaro estas la
kvindek-unua tago de la jaro. ― La sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke ĝi estu pli sankta, ol
la ses unuaj tagoj. ― Kion Dio kreis en la sesa tago? ― Kiun daton ni havas hodiaŭ? ― Hodiaŭ
estas la dudek sepa (tago) de Marto. ― Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan de Februaro
de la jaro mil sepcent tridek dua.
Du homoj povas pli multe fari ol unu.

Dois homens podem fazer mais do que um.
Duas pessoas podem fazer muito mais do que uma.
Mi havas nur unu buŝon, sed mi havas du orelojn.

Tenho somente uma boca, mas tenho dois ouvidos.
Li promenas kun tri hundoj.

Ele passeia com três cães.
Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj.

Ele fez tudo com os dez dedos de suas mãos.
El ŝiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj estas malbonaj.
Dos muitos filhos dela uns são bons e outros são maus.
kvin kaj sep faras dek du.

Cinco e sete fazem doze.
Cinco mais sete são doze.
Dek kaj dek faras dudek.

Dez e dez fazem vinte.
Dez mais dez são vinte.

Kvar kaj dek ok faras dudek du.
Quatro e dezoito fazem vinte e dois.
Quatro mais dezoito são vinte e dois.
Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin.

Trinta e quarenta e cinco fazem setenta.
Trinta mais quarenta e cinco são setenta.
Mil okcent naŭdek tri.

Mil oitocentos e noventa e três.
Li havas dek unu infanoj.

Ele tem onze filhos.
Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek sekundoj.
Sessenta minutos fazem uma hora, e um minuto consta de sessenta segundos.
Januaro estas la unua monato de la jaro, Aprilo estas la kvara, Novembro estas la dek-unua,
Decembro estas la dek-dua.
Janeiro é o primeiro mês do ano, abril é o quarto, novembro é o undécimo, dezembro é o
duodécimo.
Janeiro é o primeiro mês do ano, abril é o quarto, novembro é o décimo primeiro, dezembro o
décimo segundo.
La dudeka (tago) de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro.

Vinte de fevereiro é o quinquagésimo primeiro dia do ano.
La sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke ĝi estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj.
Deus escolheu o sétimo dia da semana, para que ele fosse mais santo, do que os seis primeiros
dias.
Kion Dio kreis en la sesa tago?

Que criou Deus no sexto dia?
Kiun daton ni havas hodiaŭ?

Que data temos hoje?
Que dia é hoje?
Hodiaŭ estas la dudek sepa (tago) de Marto.

Hoje é o dia vinte e sete de março.
Hoje é vinte e sete de março.
Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua.
Jorge Washington nasceu no dia vinte e dois de fevereiro do ano de mil setecentos e trinta e dois.
George Washington nasceu em vinte e dois de fevereiro de mil setecentos e trinta e dois.
multe = muito.

fari = fazer.
nur = apenas, somente.
promeni = passear.
tri = três.
hundo = cão, cachorro, perro.
ĉio = tudo, cada, todas as coisas.
dek = dez.
fingro = dedo.
alia = outro, diferente, diverso.
kvin = cinco.
sep = sete.
kvar = quatro.
ok = oito.
mil = mil.
cent = cem.
naŭ = nove.
ses = seis.
minuto = minuto (sexagésima parte da hora).
horo = hora.
konsisti = consistir, constar.
sekundo = segundo (sexagésima parte do minuto).
Januaro = janeiro.
monato = mês.
jaro = ano.
Aprilo = abril.

Novembro = novembro.
Decembro = dezembro.
Februaro = fevereiro.
semajno = semana.
Dio = Deus.
elekti = escolher.
ĝi = ele/ela (pronome pessoal neutro da terceira pessoa do singular).
sankta = santo, sagrado, sacro, são.
krei = criar.
dato = data.
Marto = março.
naski = dar à luz, parir; gerar, procriar, produzir, causar.
-it = terminação do particípio passado passivo.

Exemplo: amita (am-it-a) = que foi amado.
§13
La feino (Daŭrigo).
Ĉar ĉiu amas ordinare personon, kiu estas simila al li, tial tiu ĉi patrino varmege amis sian pli
maljunan filinon, kaj en tiu sama tempo ŝi havis teruran malamon kontraŭ la pli juna. Ŝi devigis ŝin
manĝi en la kuirejo kaj laboradi senĉese. Inter aliaj aferoj tiu ĉi malfeliĉa infano devis du fojojn en
ĉiu tago iri ĉerpi akvon en tre malproksima loko kaj alporti domen plenan grandan kruĉon.
La feino (Daŭrigo)
A Fada (continuação)
Ĉar ĉiu amas ordinare personon, kiu estas simila al li,...

Como cada um ama ordinariamente uma pessoa que lhe é semelhante,...
Devido ao fato que cada um gosta em geral de uma pessoa com a qual se parece,...
..., tial tiu ĉi patrino varmege amis sian pli maljunan filinon,...
..., por isto essa mãe amava ardentemente a sua filha mais velha,...
..., por isso esta mãe ardentemente amava sua filha mais velha,...

..., kaj en tiu sama tempo ŝi havis teruran malamon kontraŭ la pli juna.
..., e tinha ao mesmo tempo um ódio terrível contra a mais moça.
..., e ao mesmo tempo tinha um ódio terrível contra a mais nova.
Ŝi devigis ŝin manĝi en la kuirejo kaj laboradi senĉese.

Ela a obrigava a comer na cozinha e a trabalhar incessantemente.
Inter aliaj aferoj tiu ĉi malfeliĉa infano devis du fojojn en ĉiu tago iri ĉerpi akvon en tre
malproksima loko kaj alporti domen plenan grandan kruĉon.
Entre outra coisas esta infeliz criança devia duas vezes por dia ir apanhar água num lugar muito
longe e trazer para casa um grande cântaro cheio.
daŭri = durar, continuar.
-ig = tornar, fazer...

Exemplos:
pura = limpo, puro.
purigi = limpar, purificar.
morti = morrer.
mortigi = matar.
ordinara = comum, ordinário, habitual, usual.
persono = pessoa; personagem.
ĉi = partícula que denota proximidade.

Exemplo:
tiu = esse, essa, aquele, aquela.
ĉi tiu aŭ tiu ĉi = este, esta.
varma = quente.
-eg = sufixo aumentativo.

Exemplos:
pordo = porta.
pordego = portão.
peti = pedir.
petegi = suplicar, implorar, rogar.
sama = mesmo (não outro, sem alteração).
tempo = tempo (cronológico; musical; gramatical).
teruro = terror, horror, pavor.
kontraŭ = contra.
devi = dever.

kuiri = cozinhar.
-ej = sufixo que indica o lugar destinado à ação, ou ao indivíduo, denotados pela raiz da palavra.
Exemplos:
preĝi = orar, rezar.
preĝejo = igreja, templo, casa de oração.
Kuiri = cozinhar.
kuirejo = cozinha.
labori = trabalhar
-ad = sufixo que indica ação; ação continuada ou repetida.

Exemplo:
pafo = tiro (de arma-de-fogo).
pafado = tiroteio.
sen = sem.
ĉesi = cessar.
inter = entre, no meio de.
afero = negócio, coisa, questão, assunto, causa, caso (jurídico).
feliĉa = feliz.
fojo = vez.
ĉerpi = tirar (líquido).
tre = muito.
proksima = próximo.
loko = lugar, local.
porti = carregar, levar.
-n : terminação que indica o objeto direto de uma ação (denominado caso gramatical acusativo) e
também indica a direção de um movimento.
kruĉo = cântaro, jarro, jarra, bilha.
§14
Mi havas cent pomojn. ― Mi havas centon da pomoj. ― Tiu ĉi urbo havas milionon da loĝantoj.
― Mi aĉetis dekduon (aŭ dek-duon) da kuleroj kaj du dekduojn da forkoj. ― Mil jaroj (aŭ milo da
jaroj) faras miljaron. ― Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin

por la prunto; trie mi petas vin ankaŭ poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon. ― Por ĉiu tago
mi ricevas kvin frankojn, sed por la hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon, t. e. (= tio estas) dek
frankojn. ― Kvinoble sep estas tridek kvin. ― Tri estas duono de ses. ― Ok estas kvar kvinonoj de
dek. ― Kvar metroj da tiu ĉi ŝtofo kostas naŭ frankojn; tial du metroj kostas kvar kaj duonon
frankojn (aŭ da frankoj). ― Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono aŭ tricent-sesdek-sesono de jaro.
― Tiuj ĉi du amikoj promenas ĉiam duope. ― Kvinope ili sin ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiujn
kvin atakantojn. ― Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn, kaj al ĉiu el la infanoj mi donis
po tri pomoj. ― Tiu ĉi libro havas sesdek paĝojn; tial, se mi legos en ĉiu tago po dek kvin paĝoj, mi
finos la tutan libron en kvar tagoj.
Mi havas cent pomojn.

Tenho cem maçãs.
Mi havas centon da pomoj.

Tenho uma centena de maçãs.
Tiu ĉi urbo havas milionon da loĝantoj.

Esta cidade tem um milhão de habitantes.
Mi aĉetis dekduon (aŭ dek-duon) da kuleroj kaj du dekduojn da forkoj.

Comprei uma dúzia de colheres e duas dúzias de garfos.
Mil jaroj (aŭ milo da jaroj) faras miljaron.

Mil anos (ou um milhar de anos) fazem um milênio.
Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin por la prunto; trie mi petas
vin ankaŭ poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon.
Primeiramente restituo-lhe o dinheiro que me emprestou; em segundo lugar agradeço-lhe pelo
empréstimo; em terceiro lugar peço-lhe também depois emprestar-me, quando eu precisar de
dinheiro.
Primeiramente restituo-te o dinheiro que me emprestastes; em segundo lugar agradeço-te pelo
empréstimo; em terceiro lugar peço-te também emprestar-me depois, quando eu precisar de
dinheiro.
Por ĉiu tago mi ricevas kvin frankojn, sed por la hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon, t. e. (= tio
estas) dek frankojn.
Por dia eu recebo cinco francos, mas pelo dia de hoje recebi pagamento dobrado, isto é, dez
francos.
Kvinoble sep estas tridek kvin.

Cinco vezes sete são trinta e cinco.
Tri estas duono de ses.

Três é a metade de seis.
Ok estas kvar kvinonoj de dek.

Oito são quatro quintos de dez.
Kvar metroj da tiu ĉi ŝtofo kostas naŭ frankojn; tial du metroj kostas kvar kaj duonon frankojn (aŭ

da frankoj).
Quatro metros deste pano custam nove francos; por isto dois metros custam quatro e meio francos.
Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono aŭ tricent-sesdek-sesono de jaro.

Um dia é a tricentésima sexagésima quinta parte ou a tricentésima sexagésima sexta parte do ano.
Um dia é um trezentos e sessenta e cinco avo ou um trezentos e sessenta e seis avo do ano.
Tiuj ĉi du amikoj promenas ĉiam duope.

Estes dois amigos passeiam sempre juntos.
Kvinope ili sin ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiujn kvin atakantojn.
Em grupo de cinco eles se lançaram sobre mim, mas eu venci todos os cinco atacantes.
Eles se lançaram em cinco sobre mim, mas venci todos os cinco atacantes.
Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn, kaj al ĉiu el la infanoj mi donis po tri pomoj.
Para meus quatro filhos comprei doze maçãs, e a cada uma das crianças dei três maçãs.
Tiu ĉi libro havas sesdek paĝojn; tial, se mi legos en ĉiu tago po dek kvin paĝoj, mi finos la tutan
libron en kvar tagoj.
Este livro tem sessenta páginas; portanto, se eu ler em cada dia quinze páginas, terminarei o livro
todo em quatro dias.
-on = sufixo que forma os numerais fracionários.

Exemplo:
kvar = quatro.
kvarono = um quarto.
da = de (usa-se depois das palavras que exprimem medida, peso, número, quantidade).
Exemplo:
taso da kafo = uma xícarade de café.
urbo = cidade.
loĝi = habitar, morar, residir, estar hospedado.
-ant = sufixo que forma o particípio presente ativo.

Exemplo:
loĝanto = habitante.
aĉeti = comprar.
aŭ = ou.
kulero = colher.
forko = garfo.
re- = prefixo que indica repetição, volta ao ponto de partida.

Exemplo:

doni = dar.
redoni = restituir.
mono = dinheiro.
prunti = emprestar.
danki = agradecer.
por = por (preposição).
peti = pedir.
ankaŭ = também.
post = após, depois de.
kiam = quando.
bezoni = precisar, ter necessidade de.
obl = sufixo que forma multiplicativos.

Exemplo:
du = dois.
duobla = duplo.
pagi = pagar.
ŝtofo = pano, tecido, estofo.
kosti = custar.
ĉiam = sempre.
op = sufixo que forma coletivos derivados de numerais e de outras palavras que exprimem
quantidade.Estes coletivos têm a significação de "em grupos de", ou a de "todos juntos" ou a de
"tantos juntos".
Exemplo:
duope = em grupos de dois, dois a dois, ou:todos dois juntos, os dois juntos (=ambos).
ĵeti = lançar.
venki = vencer.
ataki = atacar.
paĝo = página.
se = se.

fini = terminar.
tuta = todo, inteiro.
§15
En unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto, venis al ŝi malriĉa virino, kiu petis ŝin, ke ŝi donu al ŝi
trinki. “Tre volonte, mia bona,”; diris la bela knabino. Kaj ŝi tuj lavis sian kruĉon kaj ĉerpis akvon
en la plej pura loko de la fonto kaj alportis al la virino, ĉiam subtenante la kruĉon, por ke la virino
povu trinki pli oportune. Kiam la bona virino trankviligis sian soifon, ŝi diris al la knabino: “Vi
estas tiel bela, tiel bona kaj tiel honesta, ke mi devas fari al vi donacon” (ĉar tio ĉi estis feino, kiu
prenis sur sin la formon de malriĉa vilaĝa virino, por vidi, kiel granda estos la ĝentileco de tiu ĉi
juna knabino). “Mi faras al vi donacon,” daŭrigis la feino, “ke ĉe ĉiu vorto, kiun vi diros, el via buŝo
eliros aŭ floro aŭ multekosta ŝtono.”
A Fada (continuação).
En unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto, venis al ŝi malriĉa virino, kiu petis ŝin, ke ŝi donu al ŝi
trinki.
Um dia, quando ela estava junto daquela fonte, veio ter com ela uma pobre mulher, que lhe pediu
que lhe desse de beber.
“Tre volonte, mia bona,” diris la bela knabino.

"Com muito prazer, minha boa amiga," disse a bela menina.
Kaj ŝi tuj lavis sian kruĉon kaj ĉerpis akvon en la plej pura loko de la fonto kaj alportis al la
virino,...
E logo lavou seu cântaro e apanhou água no lugar mais limpo da fonte e a trouxe à mulher,...
...ĉiam subtenante la kruĉon, por ke la virino povu trinki pli oportune.

...sempre amparando o cântaro, para que a mulher pudesse beber mais comodamente.
Kiam la bona virino trankviligis sian soifon, ŝi diris al la knabino: “Vi estas tiel bela, tiel bona kaj
tiel honesta, ke mi devas fari al vi donacon”
Quando a boa mulher mitigou sua sede, disse à menina: "Tu és tão bela, tão boa e tão honesta que
devo fazer-te um presente"
(ĉar tio ĉi estis feino, kiu prenis sur sin la formon de malriĉa vilaĝa virino, por vidi, kiel granda
estos la ĝentileco de tiu ĉi juna knabino).
(porque era uma fada, que tomara a forma de uma pobre mulher de aldeia, para ver quão grande
seria a gentileza desta jovem menina).
“Mi faras al vi donacon,” daŭrigis la feino, “ke ĉe ĉiu vorto, kiun vi diros, el via buŝo eliros aŭ floro
aŭ multekosta ŝtono.”
"Faço-te a dádiva," continuou a fada, "que a cada palavra que disseres, de tua boca sairá uma flor

ou uma predra preciosa."
fonto = fonte, nascente, manancial, olho d'agua.
riĉa = rico, abundante, fértil, endinheirado.
viro = homem, varão, macho.
volonte = com prazer, de boa vontade, de bom grado.
tuj = imediatamente, logo, sem demora, depressa.
lavi = lavar.
sub = sob, debaixo de.
teni = segurar, ter.
oportuna = cômodo, oportuno, confortável.
trankvila = tranquilo.
soifi = ter sede.
donaci = presentear.
preni = tomar, apanhar.
formo = forma.
vilaĝo = aldeia, povoado.
ĝentila = gentil.
ĉe = junto de, em casa de.
§16
Mi legas. ― Ci skribas (anstataŭ „ci” oni uzas ordinare „vi”). ― Li estas knabo, kaj ŝi estas
knabino. ― La tranĉilo tranĉas bone, ĉar ĝi estas akra. ― Ni estas homoj. ― Vi estas infanoj. ― Ili
estas rusoj. ― Kie estas la knaboj? ― Ili estas en la ĝardeno. ― Kie estas la knabinoj? ― Ili ankaŭ
estas en la ĝardeno. ― Kie estas la tranĉiloj? ― Ili kuŝas sur la tablo. ― Mi vokas la knabon, kaj li
venas. ― Mi vokas la knabinon, kaj ŝi venas. ― La infano ploras, ĉar ĝi volas manĝi. ― La infanoj
ploras, ĉar ili volas manĝi. ― Knabo, vi estas neĝentila. ― Sinjoro, vi estas neĝentila. ― Sinjoroj,
vi estas neĝentilaj. ― Mia hundo, vi estas tre fidela. ― Oni diras, ke la vero ĉiam venkas. ― En la
vintro oni hejtas la fornojn. ― Kiam oni estas riĉa (aŭ riĉaj), oni havas multajn amikojn.

Mi legas.
Eu leio.
Ci skribas (anstataŭ „ci” oni uzas ordinare „vi”).

Tu escreves (em vez de "ci" usa-se ordinariamente "vi").
Li estas knabo, kaj ŝi estas knabino.

Ele é um menino, e ela é uma menina.
La tranĉilo tranĉas bone, ĉar ĝi estas akra.

A faca corta bem, porque ela está afiada.
Ni estas homoj.
Nós somos homens.
Nós somos seres humanos.
Vi estas infanoj.
Vocês são meninos.
Vocês são crianças.
Ili estas rusoj.

Eles são russos.
Kie estas la knaboj?

Onde estão os meninos?
Ili estas en la ĝardeno.

Estão no jardim.
Eles estão no jardim.
Kie estas la knabinoj?

Onde estão as meninas?
Ili ankaŭ estas en la ĝardeno.

Elas também estão no jardim.
Kie estas la tranĉiloj?

Onde estão as facas?
Ili kuŝas sur la tablo.

Elas estão em cima da mesa.
Mi vokas la knabon, kaj li venas.

Eu chamo o menino, e ele vem.
Mi vokas la knabinon, kaj ŝi venas.

Eu chamo a menina, e ela vem.
La infano ploras, ĉar ĝi volas manĝi.

A criança está chorando, porque ela quer comer.

A criança chora, porque ela quer comer.
La infanoj ploras, ĉar ili volas manĝi.

As crianças estão chorando, porque elas querem comer.
As crianças choram, porque elas querem comer.
Knabo, vi estas neĝentila.

Menino, você é descortês.
Menino, tu és indelicado.
Sinjoro, vi estas neĝentila.

Senhor, V.Sa. é descortês.
Sinjoroj, vi estas neĝentilaj.

Senhores, V.Sas. são descorteses.
Mia hundo, vi estas tre fidela.

Meu cão, tu és muito fiel.
Oni diras, ke la vero ĉiam venkas.

Dizem que a verdade sempre vence.
En la vintro oni hejtas la fornojn.

No inverno aquecem-se os fogões.
Kiam oni estas riĉa (aŭ riĉaj), oni havas multajn amikojn.
Quando se é rico, tem-se muitos amigos.
ci = tu.
anstataŭ = em vez de, no lugar de.
uzi = usar, empregar.
tranĉi = cortar (com faca).
il = sufixo com o sentido de instrumento;

exemplos:
tondi = tosquiar.
tondilo = tesoura.
pafi = atirar (arma de fogo).
pafilo = arma de fogo, fuzil, espingarda, rifle,...
ilo = instrumento, ferramenta.
ruso = russo (habitante ou natural da Rússia).
ĝardeno = jardim.
voki = chamar.

voli = querer, ter vontade de.
fidela = fiel, leal.
vero = verdade.
vintro = inverno.
hejti = aquecer (o forno, o recinto), aquentar, alimentar o forno.
forno = forno, fogão, estufa.
§17
Kiam tiu ĉi bela knabino venis domen, ŝia patrino insultis ŝin, kial ŝi revenis tiel malfrue de la
fonto. “Pardonu al mi, patrino,” diris la malfeliĉa knabino, “ke mi restis tiel longe”. Kaj kiam ŝi
parolis tiujn ĉi vortojn, elsaltis el ŝia buŝo tri rozoj, tri perloj kaj tri grandaj diamantoj. “Kion mi
vidas!” diris ŝia patrino kun grandega miro. “Ŝajnas al mi, ke el ŝia buŝo elsaltas perloj kaj
diamantoj! De kio tio ĉi venas, mia filino?” (Tio ĉi estis la unua fojo, ke ŝi nomis ŝin sia filino). La
malfeliĉa infano rakontis al ŝi naive ĉion, kio okazis al ŝi, kaj, dum ŝi parolis, elfalis el ŝia buŝo
multego da diamantoj. “Se estas tiel,” diris la patrino, “mi devas tien sendi mian filinon. Marinjo,
rigardu, kio eliras el la buŝo de via fratino, kiam ŝi parolas; ĉu ne estus al vi agrable havi tian saman
kapablon? Vi devas nur iri al la fonto ĉerpi akvon; kaj kiam malriĉa virino petos de vi trinki, vi
donos ĝin al ŝi ĝentile.”
Kiam tiu ĉi bela knabino venis domen, ŝia patrino insultis ŝin, kial ŝi revenis tiel malfrue de la
fonto.
Quando essa bela menina chegou a casa, a mãe dela a insultou, porque voltara tão tarde da fonte.
Quando esta bela menina chegou em casa, sua mãe insultou-a, por ter voltado tão tarde da fonte.
“Pardonu al mi, patrino,” diris la malfeliĉa knabino, “ke mi restis tiel longe”.
"Perdo-me, mãe," disse a infeliz menina, "que eu tenha demorado tanto tempo".
Kaj kiam ŝi parolis tiujn ĉi vortojn, elsaltis el ŝia buŝo tri rozoj, tri perloj kaj tri grandaj diamantoj.
E quando ela disse estas palavras, saltaram de sua boca três rosas, três pérolas e três grandes
diamantes.
“Kion mi vidas!” diris ŝia patrino kun grandega miro.

"Que vejo eu!" disse a mãe com enorme pasmo.
“Ŝajnas al mi, ke el ŝia buŝo elsaltas perloj kaj diamantoj!De kio tio ĉi venas, mia filino?”

"Parece-me que de sua boca saltam pérolas e diamantes!De que vem isto, minha filha?"
(Tio ĉi estis la unua fojo, ke ŝi nomis ŝin sia filino).

(Esta foi a primeira vez que ela lhe chamou filha).
La malfeliĉa infano rakontis al ŝi naive ĉion, kio okazis al ŝi, kaj, dum ŝi parolis, elfalis el ŝia buŝo
multego da diamantoj.
A infeliz criança contou-lhe ingenuamente tudo o que lhe acontecera, e, enquanto ela falava, saía
de sua boca uma multidão de diamantes.
“Se estas tiel,” diris la patrino, “mi devas tien sendi mian filinon.
"Se assim é," disse a mãe, "devo lá mandar minha filha."
Marinjo, rigardu, kio eliras el la buŝo de via fratino, kiam ŝi parolas; ĉu ne estus al vi agrable havi
tian saman kapablon?
Mariquinhas, olha o que sai da boca de tua irmã quando ela fala; não te seria agradável possuir
esta mesma faculdade?
Mariazinha, veja o que sai da boca de sua irmã quando ela fala; não lhe seria agradável ter esta
mesma capacidade?
Vi devas nur iri al la fonto ĉerpi akvon;

Só tens que ir à fonte apanhar água;
Você precisa apenas ir à fonte pegar água;
kaj kiam malriĉa virino petos de vi trinki, vi donos ĝin al ŝi ĝentile.”

e quando uma mulher pobre te pedir de beber, dar-lho-ás gentilmente.
insulti = insultar, injuriar.
kial = por que, porque.
frue = cedo.
pardoni = perdoar, desculpar.
longa = longo, comprido.
salti = saltar, pular.
perlo = pérola.
granda = grande.
diamanto = diamante.
miri = admirar-se, estranhar.
ŝajni = parecer, ter aparência de.

nomi = nomear, chamar.
naiva = ingênuo.
okazi = acontecer, ocorrer, ter lugar.
dum = durante, enquanto.
sendi = enviar.
kapabla = capaz, apto.
§18
Li amas min, sed mi lin ne amas. ― Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi. ― Diru al mi vian
nomon. ― Ne skribu al mi tiajn longajn leterojn. ― Venu al mi hodiaŭ vespere. ― Mi rakontos al
vi historion. ― Ĉu vi diros al mi la veron? ― La domo apartenas al li. ― Li estas mia onklo, ĉar
mia patro estas lia frato. ― Sinjoro Petro kaj lia edzino tre amas miajn infanojn; mi ankaŭ tre amas
iliajn (infanojn). ― Montru al ili vian novan veston. ― Mi amas min mem, vi amas vin mem, li
amas sin mem, kaj ĉiu homo amas sin mem. ― Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin
mem. ― Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem; sed ŝi mem tute ne zorgas pri si kaj tute
sin ne gardas. ― Miaj fratoj havis hodiaŭ gastojn; post la vespermanĝo niaj fratoj eliris kun la
gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ĝis ilia domo. ― Mi jam havas mian ĉapelon; nun serĉu vi
vian. ― Mi lavis min en mia ĉambro, kaj ŝi lavis sin en sia ĉambro. ― La infano serĉis sian pupon;
mi montris al la infano, kie kuŝas ĝia pupo. ― Oni ne forgesas facile sian unuan amon.
Li amas min, sed mi lin ne amas.

Ele gosta de mim, mas eu não gosto dele.
Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi.

Eu queria bater nele, mas ele fugiu de mim.
Diru al mi vian nomon.

Diga-me o seu nome.
Ne skribu al mi tiajn longajn leterojn.

Não me escreva cartas tão longas.
Venu al mi hodiaŭ vespere.

Venha visitar-me hoje à noite.
Mi rakontos al vi historion.
Eu te contarei uma história.
Ĉu vi diros al mi la veron?
Dir-me-á V. a verdade?
La domo apartenas al li.

A casa lhe pertence.
Li estas mia onklo, ĉar mia patro estas lia frato.

Ele é meu tio, porque meu pai é irmão dele.
Sinjoro Petro kaj lia edzino tre amas miajn infanojn; mi ankaŭ tre amas iliajn (infanojn).
O Sr.Pedro e a mulher dele gostam muito de meus filhos; eu também gosto muito dos deles.
Montru al ili vian novan veston.

Mostre-lhes sua roupa nova.
Mi amas min mem, vi amas vin mem, li amas sin mem, kaj ĉiu homo amas sin mem.
Eu gosto de mim mesmo, V.gosta de si mesmo, ele gosta de si mesmo, e todo homem gosta de si
mesmo.
Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin mem.

Meu irmão disse ao Estevão que ele gostava mais dele do que de si mesmo.
Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem; sed ŝi mem tute ne zorgas pri si kaj tute sin ne
gardas.
Eu cuido dela tanto quanto de mim mesmo; porém ela mesma absolutamente não cuida de si e
absolutamente não se resguarda.
Miaj fratoj havis hodiaŭ gastojn; post la vespermanĝo niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj
akompanis ilin ĝis ilia domo.
Os meus irmãos tiveram visitas hoje; depois do jantar os meus irmãos saíram de sua casa com as
visitas e as acompanharam até à casa delas.
Mi jam havas mian ĉapelon; nun serĉu vi vian.

Já tenho o meu chapéu; agora procure V.o seu.
Mi lavis min en mia ĉambro, kaj ŝi lavis sin en sia ĉambro.

Eu me lavei no meu quarto, e ela se lavou no quarto dela.
La infano serĉis sian pupon; mi montris al la infano, kie kuŝas ĝia pupo.
A criança estava procurando sua boneca; eu mostrei à criança, onde estava sua boneca.
Oni ne forgesas facile sian unuan amon.

A gente não se esquece facilmente do seu primeiro amor.
kuri = correr.
vespero = tarde, noite.
ĉu = Partícula interrogativa que, em geral, não se traduz, na interrogação direta.

Exemplo:
Ĉu li parolas Esperante?
Ele fala o Esperanto?

Na interrogação indireta, traduz-se por "se", "acaso".
Exemplo:
Mi ne scias ĉu li iros.
Eu não sei, se ele irá.
edzo = marido, esposo.
montri = mostrar.
nova = novo.
vesti = vestir.
mem = mesmo, próprio.
zorgi = cuidar, zelar.
gardi = guardar.
gasto = visita, convidado, hóspede.
akompani = acompanhar.
ĝis = até.
serĉi = procurar.
pupo = boneca.
forgesi = esquecer.
facila = fácil.
§19
“Estus tre bele,” respondis la filino malĝentile, “ke mi iru al la fonto!” ― “Mi volas ke vi tien iru,”
diris la patrino, “kaj iru tuj!” La filino iris, sed ĉiam murmurante. Ŝi prenis la plej belan arĝentan
vazon, kiu estis en la loĝejo. Apenaŭ ŝi venis al la fonto, ŝi vidis unu sinjorinon, tre riĉe vestitan, kiu
eliris el la arbaro kaj petis de ŝi trinki (tio ĉi estis tiu sama feino, kiu prenis sur sin la formon kaj la
vestojn de princino, por vidi, kiel granda estos la malboneco de tiu ĉi knabino). “Ĉu mi venis tien
ĉi,” diris al ŝi la malĝentila kaj fiera knabino, “por doni al vi trinki? Certe, mi alportis arĝentan
vazon speciale por tio, por doni trinki al tiu ĉi sinjorino! Mia opinio estas: prenu mem akvon, se vi
volas trinki.” ― “Vi tute ne estas ĝentila,” diris la feino sen kolero. “Bone, ĉar vi estas tiel servema,
mi faras al vi donacon, ke ĉe ĉiu vorto, kiun vi parolos, eliros el via buŝo aŭ serpento aŭ rano.”

“Estus tre bele,” respondis la filino malĝentile, “ke mi iru al la fonto!”

"Seria muito bonito," respondeu grosseiramente a filha , "que eu fosse à fonte!"
― “Mi volas ke vi tien iru,” diris la patrino, “kaj iru tuj!”

― "Quero que vás lá," disse a mãe, "e vai já!"
La filino iris, sed ĉiam murmurante.

A filha foi, mas sempre resmungando.
Ŝi prenis la plej belan arĝentan vazon, kiu estis en la loĝejo.

Tomou o mais belo vaso de prata que havia na morada.
Apenaŭ ŝi venis al la fonto, ŝi vidis unu sinjorinon, tre riĉe vestitan, kiu eliris el la arbaro kaj petis
de ŝi trinki
Apenas chegou à fonte, viu ela uma senhora, muito ricamente vestida, que saíra da mata e lhe
pediu de beber
(tio ĉi estis tiu sama feino, kiu prenis sur sin la formon kaj la vestojn de princino, por vidi, kiel
granda estos la malboneco de tiu ĉi knabino).
(era aquela mesma fada, que tomara a forma e as vestes de uma princesa, para ver quão grande
seria a maldade desta menina).
“Ĉu mi venis tien ĉi,” diris al ŝi la malĝentila kaj fiera knabino, “por doni al vi trinki?
"Então, vim eu aqui," disse-lhe a grosseira e orgulhosa menina, "para lhe dar de beber?"
Certe, mi alportis arĝentan vazon speciale por tio, por doni trinki al tiu ĉi sinjorino!
Certamente, eu trouxe um vaso de prata especialmente isso, para dar de beber a esta senhora!
Mia opinio estas: prenu mem akvon, se vi volas trinki.”

A minha opinião é: tire você mesma água, se quiser beber."
― “Vi tute ne estas ĝentila,” diris la feino sen kolero.

― “Você absolutamente não é gentil," disse sem cólera a fada.
― “Você não é nada gentil," disse a fada sem raiva.
“Bone, ĉar vi estas tiel servema, mi faras al vi donacon, ke ĉe ĉiu vorto, kiun vi parolos, eliros el via
buŝo aŭ serpento aŭ rano.”
"Pois bem, como Você é tão serviçal far-lhe-ei um presente, que a cada palavra que Você disser
sairá de sua boca uma serpente ou uma rã."
us = terminação do modo condicional.
murmuri = murmurar, resmungar.
vazo = vaso.

arĝento = prata.
apenaŭ = apenas, logo que, mal, quase não.
ar = sufixo que indica coleção, conjunto, totalidade de pessoas ou coisas da mesma espécie.
Exemplo:
arbo = árvore.
arbaro = mata, floresta.
princo = príncipe.
certa = certo, seguro.
speciala = especial.
opinio = opinião.
koleri = encolerizar-se.
servi = servir.
em = sufixo que indica uma tendência, propensão, hábito, inclinação.
Exemplo:
babili = palrear, conversar muito, tagarelar,"bater-papo".
babilema = palrador, conversador, tagarela, falador.
serpento = serpente.
rano = rã.
§20
Nun mi legas, vi legas kaj li legas; ni ĉiuj legas. ― Vi skribas, kaj la infanoj skribas; ili ĉiuj sidas
silente kaj skribas. ― Hieraŭ mi renkontis vian filon, kaj li ĝentile salutis min. ― Hodiaŭ estas
sabato, kaj morgaŭ estos dimanĉo. ― Hieraŭ estis vendredo, kaj postmorgaŭ estos lundo. ― Antaŭ
tri tagoj mi vizitis vian kuzon kaj mia vizito faris al li plezuron. ― Ĉu vi jam trovis vian horloĝon
― Mi ĝin ankoraŭ ne serĉis; kiam mi finos mian laboron, mi serĉos mian horloĝon, sed mi timas,
ke mi ĝin jam ne trovos. ― Kiam mi venis al li, li dormis; sed mi lin vekis. ― Se mi estus sana, mi
estus feliĉa. ― Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi. ― Se la lernanto scius bone sian
lecionon, la instruanto lin ne punus. ― Kial vi ne respondas al mi? ― Ĉu vi estas surda aŭ muta?
― Iru for! ― Infano, ne tuŝu la spegulon! ― Karaj infanoj, estu ĉiam honestaj! ― Li venu, kaj mi
pardonos al li. Ordonu al li, ke li ne babilu. ― Petu ŝin, ke ŝi sendu al mi kandelon. ― Ni estu gajaj,
ni uzu bone la vivon, ĉar la vivo ne estas longa. ― Ŝi volas danci. ― Morti pro la patrujo estas
agrable. ― La infano ne ĉesas petoli.
Nun mi legas, vi legas kaj li legas; ni ĉiuj legas.

Agora eu estou lendo, tu estás lendo, e ele está lendo; nós todos estamos lendo.

Vi skribas, kaj la infanoj skribas; ili ĉiuj sidas silente kaj skribas.
V. está escrevendo e as crianças estão escrevendo; elas todas estão assentadas silenciosamente e
estão escrevendo.
Hieraŭ mi renkontis vian filon, kaj li ĝentile salutis min.

Ontem eu encontrei o teu filho, e ele gentilmente me cumprimentou.
Hodiaŭ estas sabato, kaj morgaŭ estos dimanĉo.

Hoje é sábado, e amanhã será domingo.
Hieraŭ estis vendredo, kaj postmorgaŭ estos lundo.

Ontem foi sexta-feira, e depois de amanhã será segunda-feira.
Antaŭ tri tagoj mi vizitis vian kuzon kaj mia vizito faris al li plezuron.
Há três dias visitei o vosso primo e a minha visita lhe deu prazer.
Ĉu vi jam trovis vian horloĝon?

Já encontrou V. o seu relógio?
Mi ĝin ankoraŭ ne serĉis; kiam mi finos mian laboron, mi serĉos mian horloĝon, sed mi timas, ke
mi ĝin jam ne trovos.
Ainda não o procurei; quando eu terminar o meu trabalho, procurarei o meu relógio, mas receio
que já o não encontre.
Kiam mi venis al li, li dormis; sed mi lin vekis.

Quando cheguei à casa dele, ele estava dormindo; mas eu o despertei.
Se mi estus sana, mi estus feliĉa.

Se eu fosse são, seria feliz.
Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi.

Se ele soubesse que eu estou aqui, ele viria logo procurar-me.
Se la lernanto scius bone sian lecionon, la instruanto lin ne punus.

Se o aluno soubesse bem a sua lição, o professor não o castigaria.
Kial vi ne respondas al mi?

Por que me não respondes?
Ĉu vi estas surda aŭ muta?

És surdo ou mudo?
Iru for!
Vai-te embora!
Infano, ne tuŝu la spegulon!

Menino, não toque no espelho!
Karaj infanoj, estu ĉiam honestaj!

Meus queridos filhos, sede sempre honestos!
Li venu, kaj mi pardonos al li. Ordonu al li, ke li ne babilu.

Ele venha, e eu lhe perdoarei.Ordene-lhe que ele não tagarele.
Petu ŝin, ke ŝi sendu al mi kandelon.

Peça-lhe que ela me envie uma vela.
Ni estu gajaj, ni uzu bone la vivon, ĉar la vivo ne estas longa.

Sejamos alegres, empreguemos bem a vida, porque a vida não é longa.
Ŝi volas danci.
Ela quer dançar.
Morti pro la patrujo estas agrable.

Morrer pela pátria é agradável.
La infano ne ĉesas petoli.

A criança não para de fazer travessuras.
sidi = estar sentado, ter assento.
silenti = estar calado, calar, guardar silêncio.
hieraŭ = ontem.
renkonti = encontrar.
saluti = cumprimentar, saudar.
sabato = sábado.
morgaŭ = amanhã.
dimanĉo = domingo.
vendredo = sexta-feira.
lundo = segunda-feira.
viziti = visitar.
kuzo = primo.
plezuro = prazer.
horloĝo = relógio.
timi = temer, ter medo de, recear.

dormi = dormir.
veki = acordar, despertar.
scii = saber.
leciono = lição, aula.
instrui = instruir, ensinar.
puni = punir, castigar.
surda = surdo.
muta = mudo.
tuŝi = tocar, mexer.
spegulo = espelho.
kara = caro, querido, prezado.
ordoni = ordenar, mandar.
babili = tagarelar, bater papo.
kandelo = vela.
gaja = alegre, jovial.
danci = dançar.
morti = morrer.
petoli = garotar, traquinar, fazer travessuras.
uj = sufixo que indica:
a)continente total.
exemplos:
cigaro = charuto.
cigarujo = charuteira, caixa de charutos, porta-charutos.
salo = sal.
salujo = saleiro.
sukero = açúcar.
sukerujo = açucareiro.
pipro = pimenta.
piprujo = pimenteira(vaso, frasco porta-pimenta).

b)árvore ou arbusto em relação ao fruto ou à flor.
exemplos:
pomo = maçã.
pomujo = macieira.
piprujo = pimenteira(arbusto).
c)país em relação aos habitantes:

exemplos:
Franco = (um)françês.
Francujo = França.
Turko = (um)turco.
Turkujo = Turquia.
§21
Apenaŭ ŝia patrino ŝin rimarkis, ŝi kriis al ŝi: “Nu, mia filino?” ― “Jes, patrino”, respondis al ŝi la
malĝentilulino, elĵetante unu serpenton kaj unu ranon. ― “Ho, ĉielo!” ekkriis la patrino, “kion mi
vidas? Ŝia fratino en ĉio estas kulpa; mi pagos al ŝi por tio ĉi!” Kaj ŝi tuj kuris bati ŝin. La malfeliĉa
infano forkuris kaj kaŝis sin en la plej proksima arbaro. La filo de la reĝo, kiu revenis de ĉaso, ŝin
renkontis; kaj, vidante, ke ŝi estas tiel bela, li demandis ŝin, kion ŝi faras tie ĉi tute sola kaj pro kio
ŝi ploras. ― “Ho ve, sinjoro, mia patrino forpelis min el la domo”.
A fada (continuação)
Apenaŭ ŝia patrino ŝin rimarkis, ŝi kriis al ŝi: “Nu, mia filino?”
Logo que a mãe a notou, gritou-lhe :"Então, minha filha?"
― “Jes, patrino”, respondis al ŝi la malĝentilulino, elĵetante unu serpenton kaj unu ranon.
―"Sim, mãe", respondeu-lhe a grosseirona, lançando uma serpente e uma rã.
― “Ho, ĉielo!” ekkriis la patrino, “kion mi vidas? Ŝia fratino en ĉio estas kulpa; mi pagos al ŝi por
tio ĉi!”
―"Oh, céus!", exclamou a mãe, "que vejo eu? A irmã dela é culpada de tudo; ela me pagará isto!"
Kaj ŝi tuj kuris bati ŝin.

E correu logo a bater nela.
La malfeliĉa infano forkuris kaj kaŝis sin en la plej proksima arbaro.

A infeliz criança fugiu e se escondeu na mata mais próxima.
La filo de la reĝo, kiu revenis de ĉaso, ŝin renkontis;

O filho do rei, que voltava da caça, encontrou-a;
kaj, vidante, ke ŝi estas tiel bela, li demandis ŝin, kion ŝi faras tie ĉi tute sola kaj pro kio ŝi ploras.
e, vendo que ela era tão bela, perguntou-lhe o que estava fazendo ali inteiramente sozinha e por

que estava chorando.
― “Ho ve, sinjoro, mia patrino forpelis min el la domo”.

― "Ai de mim, Senhor, minha mãe tocou-me de casa".
rimarki = notar, observar.
krii = gritar.
nu = então!; bem! (interjeição)
jes = sim.
ek = prefixo que indica começo de ação, ação súbita, ou ação momentânea.

exemplo:
kanti = cantar.
ekkanti = começar a cantar, preludiar.
krii = gritar.
ekkrii = exclamar, soltar um grito.
kulpa = culpado.
kaŝi = esconder.
reĝo =rei.
ĉasi = caçar.
demandi = perguntar.
sola = só, sozinho.
pro = por, por causa de, devido a, em razão de.
ho = oh!; o!
ve = que pena!; que desgraça!
§22
Fluanta akvo estas pli pura, ol akvo staranta senmove. ― Promenante sur la strato, mi falis.
― Kiam Nikodemo batas Jozefon, tiam Nikodemo estas la batanto kaj Jozefo estas la batato. ― Al
homo, pekinta senintence, Dio facile pardonas. ― Trovinte pomon, mi ĝin manĝis. ― La falinta
homo ne povis sin levi. ― Ne riproĉu vian amikon, ĉar vi mem plimulte meritas riproĉon; li estas
nur unufoja mensoginto dum vi estas ankoraŭ nun ĉiam mensoganto. ― La tempo pasinta jam
neniam revenos; la tempon venontan neniu ankoraŭ konas. ― Venu, ni atendas vin, Savonto de la
mondo. ― En la lingvo "Esperanto" ni vidas la estontan lingvon de la tuta mondo. ― Aŭgusto estas
mia plej amata filo. ― Mono havata estas pli grava ol havita. ― Pasero kaptita estas pli bona, ol

aglo kaptota. ― La soldatoj kondukis la arestitojn tra la stratoj. ― Li venis al mi tute ne atendite.
― Homo, kiun oni devas juĝi, estas juĝoto.
Fluanta akvo estas pli pura, ol akvo staranta senmove.

Água corrente é mais limpa do que água estagnada.
Promenante sur la strato, mi falis.

Passeando na rua, caí.
Kiam Nikodemo batas Jozefon, tiam Nikodemo estas la batanto kaj Jozefo estas la batato.
Quando Nicodemos está batendo em José, Nicodemos é o agressor e José é o agredido.
Al homo, pekinta senintence, Dio facile pardonas.

A quem pecou sem intenção, Deus facilmente perdoa.
Trovinte pomon, mi ĝin manĝis.

Havendo achado uma maçã, eu a comi.
La falinta homo ne povis sin levi.

O homem que caiu não se pode levantar.
Ne riproĉu vian amikon, ĉar vi mem plimulte meritas riproĉon;li estas nur unufoja mensoginto dum
vi estas ankoraŭ nun ĉiam mensoganto.
Não repreenda o seu amigo, porque você mesmo merece muito mais repreensão; ele foi só uma vez
mentiroso, enquanto você é ainda agora sempre mentiroso.
La tempo pasinta jam neniam revenos; la tempon venontan neniu ankoraŭ konas.
O tempo passado nunca mais voltará; o tempo futuro ninguém ainda conhece.
Venu, ni atendas vin, Savonto de la mondo.

Vinde, nós vos esperamos, Salvador do mundo.
En la lingvo "Esperanto" ni vidas la estontan lingvon de la tuta mondo.

Na língua "Esperanto" vemos a futura língua de todo o mundo.
Aŭgusto estas mia plej amata filo.

O Augusto é o meu filho mais amado.
Mono havata estas pli grava ol havita.

O dinheiro que se tem é mais importante do que o dinheiro que se teve.
Pasero kaptita estas pli bona, ol aglo kaptota.

Um pardal apanhado é melhor do que uma águia por apanhar-se.
La soldatoj kondukis la arestitojn tra la stratoj.

Os soldados conduziram os presos pelas ruas.
Li venis al mi tute ne atendite.

Ele veio à minha casa de modo absolutamente inesperado.

Homo, kiun oni devas juĝi, estas juĝoto.
Um homem que se tem de julgar é um réu.
flui = fluir.
movi = mover.
strato = rua.
fali = cair.
at = sufixo que forma o particípio presente ativo.

exemplo:
amata = amado(adjetivo).
peki = pecar.
int = sufixo que forma o particípio passado ativo dos verbos.
intenci = tencionar, intencionar, ter a intenção de, planejar, planear, pretender.
levi = levantar, elevar.
riproĉi = censurar, repreender, ralhar.
meriti = merecer.
mensogi = mentir.
pasi = passar.
neniam = nunca, jamais.
ont = sufixo que forma o particípio ativo futuro.
neniu = ninguém.
atendi = esperar.
savi = salvar.
mondo = mundo.
lingvo = língua, linguagem.
grava = importante, grave, relevante.
pasero = pardal.

kapti = capturar.
aglo = águia.
ot = sufixo que forma o particípio passivo futuro.
soldato = soldado; peão (jogo de xadrez).
konduki = conduzir.
aresti = prender.
tra = através de.
juĝi = julgar.
§23
La feino (Fino)
La reĝido, kiu vidis, ke el ŝia buŝo eliris kelke da perloj kaj kelke da diamantoj, petis ŝin, ke ŝi diru
al li, de kie tio ĉi venas. Ŝi rakontis al li sian tutan aventuron. La reĝido konsideris, ke tia kapablo
havas pli grandan indon, ol ĉio, kion oni povus doni dote al alia fraŭlino, forkondukis ŝin al la
palaco de sia patro, la reĝo, kie li edziĝis je ŝi. Sed pri ŝia fratino ni povas diri, ke ŝi fariĝis tiel
malaminda, ke ŝia propra patrino ŝin forpelis de si; kaj la malfeliĉa knabino, multe kurinte kaj
trovinte neniun, kiu volus ŝin akcepti, baldaŭ mortis en angulo de arbaro.
La feino (Fino)
A fada (Final)
La reĝido, kiu vidis, ke el ŝia buŝo eliris kelke da perloj kaj kelke da diamantoj, petis ŝin, ke ŝi diru
al li, de kie tio ĉi venas.
O príncipe, que viu que de sua boca saíram algumas pérolas e alguns diamantes, pediu-lhe que lhe
dissesse de que vinha isto.
Ŝi rakontis al li sian tutan aventuron.

Ela contou-lhe toda a sua aventura.
La reĝido konsideris, ke tia kapablo havas pli grandan indon, ol ĉio, kion oni povus doni dote al alia
fraŭlino, forkondukis ŝin al la palaco de sia patro, la reĝo, kie li edziĝis je ŝi.
O príncipe considerou que tal faculdade tinha mérito muito maior do que tudo o que se pudesse dar
como dote a outra moça, conduziu-a para o palácio de seu pai, o rei, onde se casou com ela.
Sed pri ŝia fratino ni povas diri, ke ŝi fariĝis tiel malaminda, ke ŝia propra patrino ŝin forpelis de si;
Mas a respeito da irmã dela podemos dizer que se tornou tão odiável, que sua própria mãe a
expulsou de casa;

kaj la malfeliĉa knabino, multe kurinte kaj trovinte neniun, kiu volus ŝin akcepti, baldaŭ mortis en
angulo de arbaro.
e a infeliz menina, depois de correr muito e ninguém havendo encontrado, que a quisesse acolher,
em breve morreu num canto de uma mata.
kelke = alguns.
aventuro = aventura.
konsideri = considerar.
inda = digno.
doto = dote, dom.
palaco = palácio.
iĝ = sufixo que significa tornar-se, fazer-se.

exemplo:
pala = pálido.
paliĝi = empalidecer.
sidi = estar sentado.
sidiĝi = sentar-se, tomar assento.
je = preposição de sentido indefinido.Sua tradução é sugerida pelo sentido da frase.

exemplo:
Mi ne estas inda je tia honoro. = Não sou digno de tal honra.
propra = próprio.
akcepti = aceitar, receber(visitas).
baldaŭ = breve.
angulo = canto, ângulo.
§24
Nun li diras al mi la veron. ― Hieraŭ li diris al mi la veron. ― Li ĉiam diradis al mi la veron.

― Kiam vi vidis nin en la salono, li jam antaŭe diris al mi la veron (aŭ li estis dirinta al mi la
veron). ― Li diros al mi la veron. ― Kiam vi venos al mi, li jam antaŭe diros al mi la veron (aŭ li
estos dirinta al mi la veron; aŭ antaŭ ol vi venos al mi, li diros al mi la veron). ― Se mi petus lin, li
dirus al mi la veron. ― Mi ne farus la eraron, se li antaŭe dirus al mi la veron (aŭ se li estus dirinta
al mi la veron). ― Kiam mi venos, diru al mi la veron. ― Kiam mia patro venos, diru al mi antaŭe
la veron (aŭ estu dirinta al mi la veron). ― Mi volas diri al vi la veron. ― Mi volas, ke tio, kion mi
diris, estu vera (aŭ mi volas esti dirinta la veron).

Nun li diras al mi la veron.
Agora ele me está dizendo a verdade.
Hieraŭ li diris al mi la veron.

Ontem ele dizia a verdade.
Li ĉiam diradis al mi la veron.

Ele sempre me dizia a verdade.
Kiam vi vidis nin en la salono, li jam antaŭe diris al mi la veron (aŭ li estis dirinta al mi la veron).
Quando você nos viu no salão, já ele anteriormente me dissera a verdade (ou: ele me havia dito a
verdade).
Li diros al mi la veron.
Ele me dirá a verdade.
Kiam vi venos al mi, li jam antaŭe diros al mi la veron (aŭ li estos dirinta al mi la veron; aŭ antaŭ ol
vi venos al mi, li diros al mi la veron).
Quando você me vier procurar, ele já anteriormente me dirá verdade (ou: ele me terá dito a
verdade; ou:antes de você me vir procurar, ele me dirá a verdade).
Se mi petus lin, li dirus al mi la veron.

Se eu lhe pedisse, ele me diria a verdade.
Mi ne farus la eraron, se li antaŭe dirus al mi la veron (aŭ se li estus dirinta al mi la veron).

Eu não cometeria o erro, se ele anteriormente me dissesse a verdade (ou: se ele me houvesse dito a
verdade).
Kiam mi venos, diru al mi la veron.

Quando eu vier, diga-me a verdade.
Kiam mia patro venos, diru al mi antaŭe la veron (aŭ estu dirinta al mi la veron).
Diga-me a verdade antes de meu pai chegar, (ou:tenha-me você dito a verdade) .
Mi volas diri al vi la veron.

Quero dizer-lhe a verdade.
Mi volas, ke tio, kion mi diris, estu vera (aŭ mi volas esti dirinta la veron).
Eu quero que isto que eu disse seja verdadeiro (ou: quero ter dito a verdade).
salono = salão, sala-de-visitas.
-os = terminação do futuro dos verbos.
§25
Mi estas amata. Mi estis amata. Mi estos amata. Mi estus amata. Estu amata. Esti amata. ― Vi estas
lavita. Vi estis lavita. Vi estos lavita. Vi estus lavita. Estu lavita. Esti lavita. ― Li estas invitota. Li

estis invitota. Li estos invitota. Li estus invitota. Estu invitota. Esti invitota. ― Tiu ĉi komercaĵo
estas ĉiam volonte aĉetata de mi. ― La surtuto estas aĉetita de mi, sekve ĝi apartenas al mi.
― Kiam via domo estis konstruata, mia domo estis jam longe konstruita. ― Mi sciigas, ke de nun
la ŝuldoj de mia filo ne estos pagataj de mi. ― Estu trankvila, mia tuta ŝuldo estos pagita al vi
baldaŭ. ― Mia ora ringo ne estus nun tiel longe serĉata, se ĝi ne estus tiel lerte kaŝita de vi. ― Laŭ
la projekto de la inĝenieroj tiu ĉi fervojo estas konstruota en la daŭro de du jaroj; sed mi pensas, ke
ĝi estos konstruata pli ol tri jarojn. ― Honesta homo agas honeste. ― La pastro, kiu mortis antaŭ
nelonge (aŭ antaŭ nelonga tempo), loĝis longe en nia urbo. ― Ĉu hodiaŭ estas varme aŭ malvarme?
― Sur la kameno inter du potoj staras fera kaldrono; el la kaldrono, en kiu sin trovas bolanta akvo,
eliras vaporo; tra la fenestro, kiu sin trovas apud la pordo, la vaporo iras sur la korton.
Mi estas amata.
Sou amado.
Mi estis amata.
Fui amado.
ou:
Era amado
Mi estos amata.
Serei amado.
Mi estus amata.
Eu seria amado.
Estu amata.
Sê amado. Ou: Sede amado.
Esti amata.
Ser amado.
Vi estas lavita.
Você está lavado. Ou: Você foi lavado.
Vi estis lavita.
Você foi lavado. Ou: Você era lavado.
Vi estos lavita.
Você será lavado.
Vi estus lavita.
Você seria lavado.
Estu lavita.
V. seja lavado.
Esti lavita.
Ser lavado.

Li estas invitota.
Ele está para ser convidado. Ou: Ele vai ser convidado.
Li estis invitota.
Ele estava para ser convidado. Ou: Ele esteve para ser convidado. Ou: Ele ia ser convidado.
Li estos invitota.
Ele estará para ser convidado. Ou: Ele irá ser convidado.
Li estus invitota.
Ele estaria para ser convidado. Ou: Ele iria ser convidado.
Estu invitota.
Esteja por ser convidado.
Esti invitota.
Estar para ser convidado. Ou: Ir ser convidado.
Tiu ĉi komercaĵo estas ĉiam volonte aĉetata de mi.

Esta mercadoria é sempre de bom grado comprada por mim .
La surtuto estas aĉetita de mi, sekve ĝi apartenas al mi.

O sobretudo foi comprado por mim, portanto ele me pertence.
Kiam via domo estis konstruata, mia domo estis jam longe konstruita.
Quando vossa casa estava sendo construída, a minha casa já se achava há muito tempo construída.
Mi sciigas, ke de nun la ŝuldoj de mia filo ne estos pagataj de mi.

Comunico, que de agora em diante as dívidas do meu filho não serão pagas por mim.
Estu trankvila, mia tuta ŝuldo estos pagita al vi baldaŭ.

Fique tranquilo, toda a minha dívida ser-lhe-á paga em breve.
Mia ora ringo ne estus nun tiel longe serĉata, se ĝi ne estus tiel lerte kaŝita de vi.
O meu anel de ouro não estaria sendo agora por tanto tempo procurado, se ele não houvesse sido
tão habilmente escondido por você.
Honesta homo agas honeste.

Um homem honesto procede honestamente.
La pastro, kiu mortis antaŭ nelonge (aŭ antaŭ nelonga tempo), loĝis longe en nia urbo.
O padre, que morreu há pouco (ou: há pouco tempo),morou muito tempo em nossa cidade.
Ĉu hodiaŭ estas varme aŭ malvarme?

Hoje está quente ou frio?
Sur la kameno inter du potoj staras fera kaldrono; el la kaldrono, en kiu sin trovas bolanta akvo,
eliras vaporo; tra la fenestro, kiu sin trovas apud la pordo, la vaporo iras sur la korton.
Em cima do fogão entre duas panelas está um caldeirão de ferro; do caldeirão, no qual se acha
água a ferver, sai vapor; pela janela, que se acha perto da porta, o vapor vai para cima do pátio.

inviti = convidar.
komerci = comerciar.
aĵ = Sufixo que exprime a manifestação, mais ou menos concreta, da ideia contida na raiz.
exemplos:
mola = mole.
molaĵo = parte mole.
dolĉa = doce.
dolĉaĵo = (um) doce.
sekvi = seguir.
konstrui = construir.
ŝuldi = dever (ter dívidas).
oro = ouro.
ringo = anel.
lerta = hábil.
projekto = projeto.
inĝeniero = engenheiro.
fero = ferro.
vojo = caminho, via, estrada.
agi = agir.
pastro = padre, sacerdote, pastor.
kameno = chaminé, fogão.
poto = panela; vaso,pote.
kaldrono = caldeirão.
boli = ferver.
vaporo = vaporo.
pordo = porta.
korto = quintal, pátio.

§26
Kie vi estas? ― Mi estas en la ĝardeno. ― Kien vi iras? ― Mi iras en la ĝardenon. ― La birdo

flugas en la ĉambro (= ĝi estas en la ĉambro kaj flugas en ĝi). ― La birdo flugas en la ĉambron
(= ĝi estas ekster la ĉambro kaj flugas nun en ĝin). ― Mi vojaĝas en Hispanujo. ― Mi vojaĝas en
Hispanujon. ― Mi sidas sur seĝo kaj tenas la piedojn sur benketo. ― Mi metis la manon sur la
tablon. ― El sub la kanapo la muso kuris sub la liton, kaj nun ĝi kuras sub la lito. ― Super la tero
sin trovas aero. ― Anstataŭ kafo li donis al mi teon kun sukero, sed sen kremo. ― Mi staras ekster
la domo, kaj li estas interne. ― En la salono estis neniu krom li kaj lia fianĉino. ― La hirundo
flugis trans la riveron, ĉar trans la rivero sin trovis aliaj hirundoj. ― Mi restas tie ĉi laŭ la ordono de
mia estro. ― Kiam li estis ĉe mi, li staris tutan horon apud la fenestro. ― Li diras, ke mi estas
atenta. ― Li petas, ke mi estu atenta. ― Kvankam vi estas riĉa, mi dubas, ĉu vi estas feliĉa. ― Se
vi scius, kiu li estas, vi lin pli estimus. ― Se li jam venis, petu lin al mi. ― Ho, Dio! kion vi faras!
― Ha, kiel bele! ― For de tie ĉi! ― Fi, kiel abomene! ― Nu, iru pli rapide!
Kie vi estas?
Onde estás?
Mi estas en la ĝardeno.
Estou no jardim.
Kien vi iras?
Aonde vais?
Mi iras en la ĝardenon.
Vou ao jardim.
La birdo flugas en la ĉambro (= ĝi estas en la ĉambro kaj flugas en ĝi).

A ave voa na sala (= está na sala e nela voa).
La birdo flugas en la ĉambron (= ĝi estas ekster la ĉambro kaj flugas nun en ĝin).
O pássaro voa para dentro da sala (= está fora da sala e voa agora para dentro dela).
Mi vojaĝas en Hispanujo.
Estou viajando na Espanha.
Mi vojaĝas en Hispanujon.
Estou viajando para a Espanha.
Mi sidas sur seĝo kaj tenas la piedojn sur benketo.

Estou assentado numa cadeira e tenho os pés sobre um mocho.
Mi metis la manon sur la tablon.

Pus a mão em cima da mesa.
El sub la kanapo la muso kuris sub la liton, kaj nun ĝi kuras sub la lito.
De debaixo do canapé o ratinho correu para debaixo da cama, e agora está correndo debaixo da

cama.
Super la tero sin trovas aero.

Acima da terra acha-se ar.
Anstataŭ kafo li donis al mi teon kun sukero, sed sen kremo.

Em vez de café ele me deu chá com açúcar, mas sem creme.
Mi staras ekster la domo, kaj li estas interne.

Estou fora da casa, e ele está dentro.
En la salono estis neniu krom li kaj lia fianĉino.

No salão não havia ninguém além dele e da noiva dele.
La hirundo flugis trans la riveron, ĉar trans la rivero sin trovis aliaj hirundoj.
A andorinha voou para além do rio, porque do outro lado do rio se achavam outras andorinhas.
Mi restas tie ĉi laŭ la ordono de mia estro.

Fico aqui por ordem do meu chefe.
Kiam li estis ĉe mi, li staris tutan horon apud la fenestro.

Quando ele estava em minha casa, ficava uma hora inteira em pé junto da janela.
Li diras, ke mi estas atenta.

Ele diz que eu estou atento.
Li petas, ke mi estu atenta.

Ele pede que eu esteja atento.
Kvankam vi estas riĉa, mi dubas, ĉu vi estas feliĉa.

Embora V. seja rico, duvido que V. seja feliz.
Se vi scius, kiu li estas, vi lin pli estimus.

Se V. soubesse quem ele é, V. o estimaria mais.
Se li jam venis, petu lin al mi.

Se ele já houver chegado, peça-lhe que venha ter comigo.
Ho, Dio! kion vi faras!

Oh, meu Deus! o que está V.fazendo!
Ha, kiel bele!

Ah, que beleza!
For de tie ĉi!

Ponha-se daqui para fora!
Fi, kiel abomene!

Oh, que coisa detestável!

ekster = fora de, afora.
vojaĝi = viajar.
piedo = pé.
benko = banco.
-et = sufixo que indica diminutivo.

exemplo:
muro = parede, muro.
mureto = muro baixo.
ridi = rir, rir-se.
rideti = sorrir, dar um ar de riso.
meti = pôr, colocar, meter, botar.
kanapo = canapé, sofá, divã.
muso = camundongo, ratinho.
lito = leito, cama.
super = sobre (sem haver contato), acima de.
aero = ar.
kafo = café.
teo = chá.
sukero = açúcar.
kremo = creme.
interne = no interior.
fianĉo = noivo.
hirundo = andorinha.
trans = além de, do outro lado de, para lá de.
rivero = rio.
estro = chefe.
atenta = atento.

kvankam = embora, apesar de.
dubi = duvidar.
estimi = estimar.
fi = irra! Credo!
abomeno = abominação, asco.
rapida = rápido.
§27
La artikolo „la” estas uzata tiam, kiam ni parolas pri personoj aŭ objektoj konataj. Ĝia uzado estas
tia sama kiel en la aliaj lingvoj. La personoj, kiuj ne komprenas la uzadon de la artikolo (ekzemple
rusoj aŭ poloj, kiuj ne scias alian lingvon krom sia propra), povas en la unua tempo tute ne uzi la
artikolon, ĉar ĝi estas oportuna sed ne necesa. Anstataŭ „la” oni povas ankaŭ diri „l’” (sed nur post
prepozicio, kiu finiĝas per vokalo). ― Vortoj kunmetitaj estas kreataj per simpla kunligado de
vortoj; oni prenas ordinare la purajn radikojn, sed, se la bonsoneco aŭ la klareco postulas, oni povas
ankaŭ preni la tutan vorton, t. e. la radikon kune kun ĝia gramatika finiĝo. Ekzemploj: skribtablo aŭ
skribotablo (= tablo, sur kiu oni skribas); internacia (= kiu estas inter diversaj nacioj); tutmonda
(= de la tuta mondo); unutaga (= kiu daŭras unu tagon); unuataga (= kiu estas en la unua tago);
vaporŝipo (= ŝipo, kiu sin movas per vaporo); matenmanĝi, tagmanĝi, vespermanĝi; abonpago
(= pago por la abono).
La artikolo „la” estas uzata tiam, kiam ni parolas pri personoj aŭ objektoj konataj. Ĝia uzado estas
tia sama kiel en la aliaj lingvoj.
O artigo "la" é usado quando falamos de pessoas ou coisas conhecidas.Seu uso é o mesmo que nas
outras línguas.
La personoj, kiuj ne komprenas la uzadon de la artikolo (ekzemple rusoj aŭ poloj, kiuj ne scias alian
lingvon krom sia propra), povas en la unua tempo tute ne uzi la artikolon, ĉar ĝi estas oportuna sed
ne necesa.
As pessoas que não compreendem o emprego do artigo (por exemplo russos e polacos que não
saibam outra língua além da sua própria), podem nos primeiros tempos absolutamente não
empregar o artigo, porque ele é cômodo, mas não necessário.
Anstataŭ „la” oni povas ankaŭ diri „l’” (sed nur post prepozicio, kiu finiĝas per vokalo).
Em vez de "la" pode-se também dizer "l'"(mas somente depois de uma preposição que termine por
vogal).
― Vortoj kunmetitaj estas kreataj per simpla kunligado de vortoj;

― Criam-se palavras compostas pela simples junção de palavras;
oni prenas ordinare la purajn radikojn, sed, se la bonsoneco aŭ la klareco postulas, oni povas ankaŭ
preni la tutan vorton, t. e. la radikon kune kun ĝia gramatika finiĝo.
ordinariamente se tomam as raízes puras, mas se a eufonia ou a clareza o exigir, pode tomar-se

igualmenta a palavra inteira, isto é, a raiz juntamente com sua terminação gramatical.
Ekzemploj:
skribtablo aŭ skribotablo (= tablo, sur kiu oni skribas);
Exemplos:
escrivaninha (= mesa, sobre a qual se escreve);
internacia (= kiu estas inter diversaj nacioj);

internacional (= que é entre diversas nações);
tutmonda (= de la tuta mondo);

mundial (= do mundo todo);
unutaga (= kiu daŭras unu tagon);

efêmero (= que dura um só dia);
unuataga (= kiu estas en la unua tago);

do primeiro dia (= que é no primeiro dia);
vaporŝipo (= ŝipo, kiu sin movas per vaporo);

navio a vapor (= navio, que se move por vapor);
matenmanĝi, tagmanĝi, vespermanĝi;

tomar a refeição da manhã, almoçar, jantar;
abonpago (= pago por la abono).

pagamento de assinatura (= pagamento pela assinatura).
artikolo = artigo.
tiam = então.
objekto = objeto.
tia = tal, de tal espécie.
kompreni = compreender.
ekzemplo = exemplo.
polo = polaco, polonês (o natural da Polônia).
necesa = necessário.
prepozicio = preposição.
vokalo = vogal.
kunmeti = compor.

simpla = simples.
ligi = ligar.
radiko = raiz.
soni = soar.
klara = claro, nítido.
postuli = exigir.
gramatiko = gramática.
nacio = nação.
diversa = diverso, vário; que oferece vários aspectos.
ŝipo = navio.
matenmanĝi = tomar café (refeição), tirar o jejum.
aboni = assinar (jornais, etc.).
§28
Ĉiuj prepozicioj per si mem postulas ĉiam nur la nominativon. Se ni iam post prepozicio uzas la
akuzativon, la akuzativo tie dependas ne de la prepozicio, sed de aliaj kaŭzoj. Ekzemple: por
esprimi direkton, ni aldonas al la vorto la finon „n”; sekve: tie (= en tiu loko), tien (= al tiu loko);
tiel same ni ankaŭ diras: “la birdo flugis en la ĝardenon, sur la tablon”, kaj la vortoj „ĝardenon”,
„tablon” staras tie ĉi en akuzativo ne ĉar la prepozicioj „en” kaj „sur” tion ĉi postulas, sed nur ĉar ni
volis esprimi direkton, t. e. montri, ke la birdo sin ne trovis antaŭe en la ĝardeno aŭ sur la tablo kaj
tie flugis, sed ke ĝi de alia loko flugis al la ĝardeno, al la tablo (ni volas montri, ke la ĝardeno kaj
tablo ne estis la loko de la flugado, sed nur la celo de la flugado); en tiaj okazoj ni uzus la finiĝon
„n” tute egale ĉu ia prepozicio starus aŭ ne. ― Morgaŭ mi veturos Parizon (aŭ en Parizon). ― Mi
restos hodiaŭ dome. ― Jam estas tempo iri domen. ― Ni disiĝis kaj iris en diversajn flankojn: mi
iris dekstren, kaj li iris maldekstren. ― Flanken, sinjoro! ― Mi konas neniun en tiu ĉi urbo. ― Mi
neniel povas kompreni, kion vi parolas. ― Mi renkontis nek lin, nek lian fraton (aŭ mi ne renkontis
lin, nek lian fraton).
Ĉiuj prepozicioj per si mem postulas ĉiam nur la nominativon.

Todas as preposições por si mesmas exigem sempre somente o nominativo.
Se ni iam post prepozicio uzas la akuzativon, la akuzativo tie dependas ne de la prepozicio, sed de
aliaj kaŭzoj.
Se alguma vez, depois de uma preposição, empregamos o acusativo, o acusativo aí não depende da
preposição, mas de outras causas.

Ekzemple: por esprimi direkton, ni aldonas al la vorto la finon „n”;
Por exemplo: para exprimir direção, juntamos à palavra a terminação "n";
sekve: tie (= en tiu loko), tien (= al tiu loko);

por conseguinte: TIE, aí (= nesse lugar), TIEN, para aí (= para esse lugar);
tiel same ni ankaŭ diras:

assim mesmo dizemos igualmente:
“la birdo flugis en la ĝardenon, sur la tablon”, kaj la vortoj „ĝardenon”, „tablon” staras tie ĉi en
akuzativo ne ĉar la prepozicioj „en” kaj „sur” tion ĉi postulas, sed nur ĉar ni volis esprimi direkton,
t. e. montri, ke la birdo sin ne trovis antaŭe en la ĝardeno aŭ sur la tablo kaj tie flugis, sed ke ĝi de
alia loko flugis al la ĝardeno, al la tablo
LA BIRDO FLUGIS EN LA ĜARDENON, SUR LA TABLON (o pássaro voou para dentro do
jardim, para cima da mesa), e as palavras ĜARDENON, TABLON aqui estão em acusativo, não
porque as preposições EN e SUR o exijam, mas somente porque quisemos exprimir uma direção,
isto é, mostrar que o pássaro não se achava anteriormente no jardim ou em cima da mesa e aí
estava voando, mas que de outro lugar ele voou para o jardim, para a mesa
(ni volas montri, ke la ĝardeno kaj tablo ne estis la loko de la flugado, sed nur la celo de la flugado);
Queremos mostrar que o jardim e a mesa não eram o local do voo, mas apenas o alvo do voo.
en tiaj okazoj ni uzus la finiĝon „n” tute egale ĉu ia prepozicio starus aŭ ne.
nestes casos empregamos a terminação"n" indiferentemente, quer haja, quer não haja preposição.
Morgaŭ mi veturos Parizon (aŭ en Parizon).

Amanhã irei para Paris.
Mi restos hodiaŭ dome.

Ficarei hoje em casa.
Jam estas tempo iri domen.

Já é hora de ir para casa.
― Ni disiĝis kaj iris en diversajn flankojn: mi iris dekstren, kaj li iris maldekstren.
Nós nos separamos e fomos para diversos lados: eu fui para a direita, e ele foi para a esquerda.
Flanken, sinjoro!
Para o lado, senhor!
Mi konas neniun en tiu ĉi urbo.

Não conheço ninguém nesta cidade.
Mi neniel povas kompreni, kion vi parolas.

De modo algum posso compreender o que o Senhor está falando.
Mi renkontis nek lin, nek lian fraton (aŭ mi ne renkontis lin, nek lian fraton).
Nem o encontrei, nem o irmão dele ( ou: não o encontrei, nem ao irmão dele).

nominativo = nominativo.
iam = um dia, uma vez.
akuzativo = acusativo.
tie = lá, aí.
dependi = depender.
kaŭzo = causa.
esprimi = exprimir, expressar.
direkti = dirigir.
celi = visar, objetivar.
egala = igual.
ia = algum, qualquer (espécie de).
veturi = andar (em veículo), viajar.
dis = prefixo que indica desunião, separação, dispersão, disseminação.

exemplo:
iri = ir.
disiri = separar-se, apartar-se.
doni = dar.
disdoni = distribuir.
flanko = lado.
dekstra = direito (lado).
neniel = de modo algum.
nek --- nek = nem --- nem.
§29
Se ni bezonas uzi prepozicion kaj la senco ne montras al ni, kian prepozicion uzi, tiam ni povas uzi
la komunan prepozicion „je”. Sed estas bone uzadi la vorton „je” kiel eble pli malofte. Anstataŭ la
vorto „je” ni povas ankaŭ uzi akuzativon sen prepozicio. ― Mi ridas je lia naiveco (aŭ mi ridas pro
lia naiveco, aŭ: mi ridas lian naivecon). ― Je la lasta fojo mi vidas lin ĉe vi (aŭ: la lastan fojon). ―
Mi veturis du tagojn kaj unu nokton. ― Mi sopiras je mia perdita feliĉo (aŭ: mian perditan feliĉon).
― El la dirita regulo sekvas, ke se ni pri ia verbo ne scias, ĉu ĝi postulas post si la akuzativon (t. e.
ĉu ĝi estas aktiva) aŭ ne, ni povas ĉiam uzi la akuzativon. Ekzemple, ni povas diri “obei al la patro”

kaj “obei la patron” (anstataŭ “obei je la patro”). Sed ni ne uzas la akuzativon tiam, kiam la klareco
de la senco tion ĉi malpermesas; ekzemple: ni povas diri “pardoni al la malamiko” kaj “pardoni la
malamikon”, sed ni devas diri ĉiam “pardoni al la malamiko lian kulpon”.
Se ni bezonas uzi prepozicion kaj la senco ne montras al ni, kian prepozicion uzi, tiam ni povas uzi
la komunan prepozicion „je”.
Se precisamos empregar uma preposição e o sentido não nos mostra que preposição usar, então
podemos usar a preposição comum "je".
Sed estas bone uzadi la vorton „je” kiel eble pli malofte.
Mas é bom usar a palavra "je" o mais raramente possível.
Anstataŭ la vorto „je” ni povas ankaŭ uzi akuzativon sen prepozicio.

Em vez da palavra "je" podemos também empregar o acusativo sem preposição.
Mi ridas je lia naiveco (aŭ mi ridas pro lia naiveco, aŭ: mi ridas lian naivecon).
Estou rindo da ingenuidade dele (ou: estou rindo por causa da ingenuidade dele, ou: mi ridas lian
naivecon).
Je la lasta fojo mi vidas lin ĉe vi (aŭ: la lastan fojon).

Pela última vez eu o vejo em casa de V.
Mi veturis du tagojn kaj unu nokton.

Viajei dois dias e uma noite.
Mi sopiras je mia perdita feliĉo (aŭ: mian perditan feliĉon).

Eu suspiro (sinto saudades) pela minha felicidade perdida.
El la dirita regulo sekvas, ke se ni pri ia verbo ne scias, ĉu ĝi postulas post si la akuzativon (t. e. ĉu
ĝi estas aktiva) aŭ ne, ni povas ĉiam uzi la akuzativon.
Da dita regra se segue que se a respeito de um verbo não sabemos se ele exige após si o acusativo
(isto é, se ele é ativo = transitivo) ou não, podemos sempre empregar o acusativo.
Ekzemple, ni povas diri “obei al la patro” kaj “obei la patron” (anstataŭ “obei je la patro”).
Por exemplo: podemos dizer "obei al la patro" e "obei la patron" (em vez de “obei je la patro”).
Sed ni ne uzas la akuzativon tiam, kiam la klareco de la senco tion ĉi malpermesas;

Mas não empregamos o acusativo quando a clareza do sentido o proíbe;
ekzemple: ni povas diri “pardoni al la malamiko” kaj “pardoni la malamikon”, sed ni devas diri
ĉiam “pardoni al la malamiko lian kulpon”.
por exemplo: podemos dizer “perdoar ao inimigo" e “perdoar o inimigo”, mas devemos dizer
sempre “perdoar ao inimigo sua culpa”.
senco = sentido.
komuna = comum.

ebla = possível.
ofte = frequentemente.
ridi =rir.
lasta = último, derradeiro.
sopiri = suspirar, ter saudades de.
regulo = regra.
verbo = verbo.
obei = obedecer.
permesi = permitir.
§30
Ia, ial, iam, ie, iel, ies, io, iom, iu. ― La montritajn naŭ vortojn ni konsilas bone ellerni, ĉar el ili ĉiu
povas jam fari al si grandan serion da aliaj pronomoj kaj adverboj. Se ni aldonas al ili la literon „k”,
ni ricevas vortojn demandajn aŭ rilatajn: kia, kial, kiam, kie, kiel, kies, kio, kiom, kiu. Se ni aldonas
la literon „t”, ni ricevas vortojn montrajn: tia, tial, tiam, tie, tiel, ties, tio, tiom, tiu. Aldonante la
literon „ĉ”, ni ricevas vortojn komunajn: ĉia, ĉial, ĉiam, ĉie, ĉiel, ĉies, ĉio, ĉiom, ĉiu. Aldonante la
prefikson „nen”, ni ricevas vortojn neajn: nenia, nenial, neniam, nenie, neniel, nenies, nenio,
neniom, neniu. Aldonante al la vortoj montraj la vorton „ĉi”, ni ricevas montron pli proksiman;
ekzemple: tiu (pli malproksima), tiu ĉi (aŭ ĉi tiu) (pli proksima); tie (malproksime), tie ĉi aŭ ĉi tie
(proksime). Aldonante al la vortoj demandaj la vorton „ajn”, ni ricevas vortojn sendiferencajn: kia
ajn, kial ajn, kiam ajn, kie ajn, kiel ajn, kies ajn, kio ajn, kiom ajn, kiu ajn. Ekster tio el la diritaj
vortoj ni povas ankoraŭ fari aliajn vortojn, per helpo de gramatikaj finiĝoj kaj aliaj vortoj (sufiksoj);
ekzemple: tiama, ĉiama, kioma, tiea, ĉi-tiea, tieulo, tiamulo k. t. p. (= kaj tiel plu).
Ia, ial, iam, ie, iel, ies, io, iom, iu. ― La montritajn naŭ vortojn ni konsilas bone ellerni, ĉar el ili ĉiu
povas jam fari al si grandan serion da aliaj pronomoj kaj adverboj.
Ia, ial, iam, ie, iel, ies, io, iom, iu. ― Aconselhamos a aprender a fundo as nove palavras aqui
mostradas, porque delas se pode formar para si uma grande série de outros pronomes e advérbios.
Se ni aldonas al ili la literon „k”, ni ricevas vortojn demandajn aŭ rilatajn: kia, kial, kiam, kie, kiel,
kies, kio, kiom, kiu.
Se lhes acrescentarmos a letra "K", obtemos palavras interrogativas ou relativas: kia, kial, kiam,
kie, kiel, kies, kio, kiom, kiu.
Se ni aldonas la literon „t”, ni ricevas vortojn montrajn: tia, tial, tiam, tie, tiel, ties, tio, tiom, tiu.
Se acrescentarmos a letra "t", obtemos palavras demonstrativas: tia, tial, tiam, tie, tiel, ties, tio,
tiom, tiu.
Aldonante la literon „ĉ”, ni ricevas vortojn komunajn: ĉia, ĉial, ĉiam, ĉie, ĉiel, ĉies, ĉio, ĉiom, ĉiu.

Acrescentando a letra "ĉ", obtemos palavras coletivas: ĉia, ĉial, ĉiam, ĉie, ĉiel, ĉies, ĉio, ĉiom, ĉiu.
Aldonante la prefikson „nen”, ni ricevas vortojn neajn: nenia, nenial, neniam, nenie, neniel, nenies,
nenio, neniom, neniu.
Acrescentando o prefixo "nen", obtemos palavras de negação: nenia, nenial, neniam, nenie, neniel,
nenies, nenio, neniom, neniu.
Aldonante al la vortoj montraj la vorton „ĉi”, ni ricevas montron pli proksiman; ekzemple: tiu (pli
malproksima), tiu ĉi (aŭ ĉi tiu) (pli proksima); tie (malproksime), tie ĉi aŭ ĉi tie (proksime).
Ajuntando às palavras demonstrativas a palavra "ĉi", obtemos indicação mais próxima;
exemplo:
tiu (pli malproksima) = esse, aquele (mais longe),
tiu ĉi (aŭ ĉi tiu) (pli proksima) = este(mais perto);
tie (malproksime) = lá, ali (longe),
tie ĉi aŭ ĉi tie (proksime) = aqui (perto).
Aldonante al la vortoj demandaj la vorton „ajn”, ni ricevas vortojn sendiferencajn: kia ajn, kial ajn,
kiam ajn, kie ajn, kiel ajn, kies ajn, kio ajn, kiom ajn, kiu ajn.
Acrescentando às palavras interrogativas a palavra "ajn", obtemos palavras indifinitas: kia ajn,
kial ajn, kiam ajn, kie ajn, kiel ajn, kies ajn, kio ajn, kiom ajn, kiu ajn.
kia ajn = de qualquer qualidade que seja (a qualidade é indiferente).
kial ajn = seja lá por que motivo for.
kiam ajn = não importa em que tempo.
kie ajn = seja lá onde for.
kiel ajn = de qualquer modo que seja.
kies ajn = seja lá de quem for.
kio ajn = seja lá o que for.
kiom ajn = não importa a quantidade.
kiu ajn = seja lá quem for.
Ekster tio el la diritaj vortoj ni povas ankoraŭ fari aliajn vortojn, per helpo de gramatikaj finiĝoj kaj
aliaj vortoj (sufiksoj); ekzemple: tiama, ĉiama, kioma, tiea, ĉi-tiea, tieulo, tiamulo k. t. p. (= kaj tiel
plu).
Além disso, das ditas palavras podemos ainda fazer outras palavras com a auxílio de terminações
gramaticais e outras (sufixos); por exemplo: tiama, ĉiama, kioma, tiea, ĉi-tiea, tieulo, tiamulo k. t.
p. (= kaj tiel plu).
tiama = de então, daquele tempo.

ĉiama = de todos os tempos.
kioma = que ordem de.
tiea = daí, de lá.
ĉi-tiea = daqui.
tieulo = alguém daí.
tiamulo = pessoa daquele tempo, desse tempo.
k. t. p. (= kaj tiel plu). = etc. (= e assim por diante).
ia = algum, qualquer (espécie de).
ial = por algum motivo.
iam = um dia, uma vez.
ie = em algum lugar.
iel = de algum modo.
ies = de alguém.
io = alguma coisa, algo.
iom = alguma quantidade, um tanto, um pouco.
iu = um, algum; alguém.
konsili = aconselhar.
serio = série.
pronomo = pronome.
adverbo = advérbio.
litero = letra (do alfabeto).
rilati = referir-se, ter relação com.
prefikso = prefixo.
ajn = quer que seja.
diferenci = diferir, ser diferente.

helpi = ajudar, auxiliar, socorrer.
sufikso = sufixo.
§31
Lia kolero longe daŭris. ― Li estas hodiaŭ en kolera humoro. ― Li koleras kaj insultas. ― Li
fermis kolere la pordon. ― Lia filo mortis kaj estas nun malviva. ― La korpo estas morta, la animo
estas senmorta. ― Li estas morte malsana, li ne vivos pli, ol unu tagon. ― Li parolas, kaj lia parolo
fluas dolĉe kaj agrable. ― Ni faris la kontrakton ne skribe, sed parole. ― Li estas bona parolanto.
― Starante ekstere, li povis vidi nur la eksteran flankon de nia domo. ― Li loĝas ekster la urbo. ―
La ekstero de tiu ĉi homo estas pli bona, ol lia interno. ― Li tuj faris, kion mi volis, kaj mi dankis
lin por la tuja plenumo de mia deziro. ― Kia granda brulo! kio brulas? ― Ligno estas bona brula
materialo. ― La fera bastono, kiu kuŝis en la forno, estas nun brule varmega. ― Ĉu li donis al vi
jesan respondon aŭ nean? Li eliris el la dormoĉambro kaj eniris en la manĝoĉambron. ― La birdo
ne forflugis: ĝi nur deflugis de la arbo, alflugis al la domo kaj surflugis sur la tegmenton. ― Por ĉiu
aĉetita funto da teo tiu ĉi komercisto aldonas senpage funton da sukero. ― Lernolibron oni devas ne
tralegi, sed tralerni. ― Li portas rozokoloran superveston kaj teleroforman ĉapelon. ― En mia
skribotablo sin trovas kvar tirkestoj. ― Liaj lipharoj estas pli grizaj, ol liaj vangharoj.
Lia kolero longe daŭris.

A cólera dele durou muito tempo.
Li estas hodiaŭ en kolera humoro.

Ele está hoje de mau humor.
Li koleras kaj insultas.

Ele está zangado e insulta.
Li fermis kolere la pordon.

Ele fechou colericamente a porta.
Lia filo mortis kaj estas nun malviva.

O filho dele morreu e agora está morto.
La korpo estas morta, la animo estas senmorta.

O corpo é mortal, a alma é imortal.
Li estas morte malsana, li ne vivos pli, ol unu tagon.

Ele está mortalmente enfermo, não viverá mais de um dia.
Li parolas, kaj lia parolo fluas dolĉe kaj agrable.

Ele fala, e a palavra dele flui doce e agradavelmente.
Ni faris la kontrakton ne skribe, sed parole.

Fizemos o contrato não por escrito, mas verbalmente.

Li estas bona parolanto.
Ele é bom orador.
Starante ekstere, li povis vidi nur la eksteran flankon de nia domo.

Estando do lado de fora, ele pode ver somente o lado exterior de nossa casa.
Li loĝas ekster la urbo.

Ele mora fora da cidade.
La ekstero de tiu ĉi homo estas pli bona, ol lia interno.
O exterior deste homem é melhor do que o seu interior.
Li tuj faris, kion mi volis, kaj mi dankis lin por la tuja plenumo de mia deziro.
Ele fez logo o que eu queria, e eu lhe agradeci pela execução imediata do meu desejo.
Kia granda brulo! kio brulas?

Que grande incêndio! O que está ardendo?
Ligno estas bona brula materialo.

Lenha é um bom material combustível.
La fera bastono, kiu kuŝis en la forno, estas nun brule varmega.

O vergalhão de ferro, que estava no fogão, está agora em brasa ardente.
Ĉu li donis al vi jesan respondon aŭ nean?

Deu-te ele resposta afirmativa ou negativa?
Li eliris el la dormoĉambro kaj eniris en la manĝoĉambron.

Ele saiu do dormitório e entrou no refeitório.
La birdo ne forflugis: ĝi nur deflugis de la arbo, alflugis al la domo kaj surflugis sur la tegmenton.
O pássaro não fugiu: ele somente voou da árvore, dirigiu-se à casa e pousou em cima do telhado.
Por ĉiu aĉetita funto da teo tiu ĉi komercisto aldonas senpage funton da sukero.
Para cada libra de chá comprada este comerciante adiciona gratuitamente uma libra de açúcar.
Lernolibron oni devas ne tralegi, sed tralerni.

Um compêndio a gente não deve ler apenas, mas estudar do começo ao fim.
Li portas rozokoloran superveston kaj teleroforman ĉapelon.

Ele usa um guarda-pó cor-de-rosa e um chapéu em forma de prato.
En mia skribotablo sin trovas kvar tirkestoj.

Na minha secretária acham-se quatro gavetas.
Liaj lipharoj estas pli grizaj, ol liaj vangharoj.

Os bigodes dele estão mais grisalhos do que a barba.
humoro = humor.

fermi = fechar.
korpo = corpo.
animo = alma.
kontrakti = contratar.
um = sufixo sem significação própria; emprega-se para derivar palavras cuja relação com a raiz é
imprecisa e não se pode expressar por outros sufixos.
plenumi = cumprir, executar, desempenhar.
bruli = queimar, queimar-se, arder.
ligno = lenha, madeira.
materialo = material; matéria-prima.
bastono = bastão, bengala; taco (de bilhar).
tegmento = telhado.
funto = libra (unidade de peso).
ist = sufixo que indica: "profissão, ocupação habitual, adesão a uma doutrina ou teoria".
exemplos:
boto = bota.
botisto = fabricante de botas e outros calçados.
maro = mar.
maristo = marinheiro.
koloro = cor.
supre = em cima.
telero = prato.
tero = terra.
kesto = caixa.
lipo = lábio.
haro = cabelo.
griza = cinzento.
vango = face (do rosto), bochecha.

§32
Teatramanto ofte vizitas la teatron kaj ricevas baldaŭ teatrajn manierojn. ― Kiu okupas sin je
meĥaniko, estas meĥanikisto, kaj kiu okupas sin je ĥemio, estas ĥemiisto. ― Diplomatiiston oni
povas ankaŭ nomi diplomato, sed fizikiston oni ne povas nomi fiziko, ĉar fiziko estas la nomo de la
scienco mem. ― La fotografisto fotografis min, kaj mi sendis mian fotografaĵon al mia patro.
― Glaso de vino estas glaso, en kiu antaŭe sin trovis vino, aŭ kiun oni uzas por vino; glaso da vino
estas glaso plena je vino. ― Alportu al mi metron da nigra drapo (Metro de drapo signifus metron,
kiu kuŝis sur drapo, aŭ kiu estas uzata por drapo). ― Mi aĉetis dekon da ovoj. ― Tiu ĉi rivero havas
ducent kilometrojn da longo. ― Sur la bordo de la maro staris amaso da homoj. ― Multaj birdoj
flugas en la aŭtuno en pli varmajn landojn. ― Sur la arbo sin trovis multe (aŭ multo) da birdoj.
― Kelkaj homoj sentas sin la plej feliĉaj, kiam ili vidas la suferojn de siaj najbaroj. ― En la
ĉambro sidis nur kelke da homoj. ― „Da” post ia vorto montras, ke tiu ĉi vorto havas signifon de
mezuro.
Teatramanto ofte vizitas la teatron kaj ricevas baldaŭ teatrajn manierojn.

Um frequentador de teatro visita muitas vezes o teatro e em pouco tempo adquire maneiras
teatrais.
Kiu okupas sin je meĥaniko, estas meĥanikisto, kaj kiu okupas sin je ĥemio, estas ĥemiisto.
Quem se ocupa de mecânica, é mecânico, e quem se ocupa de química, é químico.
Diplomatiiston oni povas ankaŭ nomi diplomato, sed fizikiston oni ne povas nomi fiziko, ĉar fiziko
estas la nomo de la scienco mem.
"Diplomatiston" (diplomata) pode-se também chamar "diplomato" (diplomata), mas "fizikiston"
(físico) não se pode chamar "fiziko", porque "fiziko" (física) é o nome da própria ciência.
La fotografisto fotografis min, kaj mi sendis mian fotografaĵon al mia patro.

O fotógrafo me fotografou, e eu enviei minha fotografia ao meu pai.
Glaso de vino estas glaso, en kiu antaŭe sin trovis vino, aŭ kiun oni uzas por vino; glaso da vino
estas glaso plena je vino.
"Glaso de vino" (copo de vinho) é um copo, em que antes se achava vinho, ou que se usa para
vinho; "glaso da vino" (copo de vinho) é um copo cheio de vinho.
Alportu al mi metron da nigra drapo (Metro de drapo signifus metron, kiu kuŝis sur drapo, aŭ kiu
estas uzata por drapo).
Traga-me um metro de pano preto ("Metro de drapo" significaria um metro que estava sobre pano
ou que se usa para pano).
Mi aĉetis dekon da ovoj.

Comprei uma dezena de ovos.
Tiu ĉi rivero havas ducent kilometrojn da longo.

Este rio tem duzentos quilômetros de comprimento.
Sur la bordo de la maro staris amaso da homoj.

À beira-mar havia uma multidão de gente.

Multaj birdoj flugas en la aŭtuno en pli varmajn landojn.
Muitos pássaros voam no outono para terras mais quentes.
Sur la arbo sin trovis multe (aŭ multo) da birdoj.

Na árvore achavam-se muitos pássaros.
Kelkaj homoj sentas sin la plej feliĉaj, kiam ili vidas la suferojn de siaj najbaroj.
Algumas pessoas sentem o máximo de felicidade quando veem os sofrimentos de seus vizinhos.
En la ĉambro sidis nur kelke da homoj.

Na sala achavam-se assentadas apenas algumas pessoas.
„Da” post ia vorto montras, ke tiu ĉi vorto havas signifon de mezuro.

"Da" depois de uma palavra mostra que esta palavra tem significação de medida.
teatro = teatro.
maniero = maneira.
okupi = ocupar.
meĥaniko = mecânica.
ĥemio = química.
diplomatio = diplomacia.
fiziko = física.
scienco = ciência.
glaso = copo.
nigra = preto.
drapo = pano.
signifi = significar, querer dizer.
ovo = ovo.
bordo = borda, margem, beira, costa (do mar).
maro = mar.
amaso = multidão, montão.
aŭtuno = outono.

lando = país.
suferi = sofrer.
najbaro = vizinho.
mezuri = medir.
§33
Mia frato ne estas granda, sed li ne estas ankaŭ malgranda: li estas de meza kresko. ― Li estas tiel
dika, ke li ne povas trairi tra nia mallarĝa pordo. ― Haro estas tre maldika. ― La nokto estis tiel
malluma, ke ni nenion povis vidi eĉ antaŭ nia nazo. ― Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel
ŝtono. ― Malbonaj infanoj amas turmenti bestojn. ― Li sentis sin tiel malfeliĉa, ke li malbenis la
tagon, en kiu li estis naskita. ― Ni forte malestimas tiun ĉi malnoblan homon. ― La fenestro longe
estis nefermita; mi ĝin fermis, sed mia frato tuj ĝin denove malfermis. ― Rekta vojo estas pli
mallonga, ol kurba. ― La tablo staras malrekte kaj kredeble baldaŭ renversiĝos. ― Li staras supre
sur la monto kaj rigardas malsupren sur la kampon. ― Malamiko venis en nian landon. ― Oni tiel
malhelpis al mi, ke mi malbonigis mian tutan laboron. ― La edzino de mia patro estas mia patrino
kaj la avino de miaj infanoj. ― Sur la korto staras koko kun tri kokinoj. ― Mia fratino estas tre bela
knabino. ― Mia onklino estas bona virino. ― Mi vidis vian avinon kun ŝiaj kvar nepinoj kaj kun
mia nevino. ― Lia duonpatrino estas mia bofratino. ― Mi havas bovon kaj bovinon. ― La juna
vidvino fariĝis denove fianĉino.
Mia frato ne estas granda, sed li ne estas ankaŭ malgranda: li estas de meza kresko.
O meu irmão não é grande, mas não é também pequeno: ele é de estatura média.
Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi tra nia mallarĝa pordo.

Ele é tão gordo que não pode passar pela nossa porta estreita.
Haro estas tre maldika.

Um cabelo é muito fino.
La nokto estis tiel malluma, ke ni nenion povis vidi eĉ antaŭ nia nazo.
A noite estava tão escura, que nada podíamos ver nem mesmo diante do nosso nariz.
Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel ŝtono.

Este pão velho está duro como pedra.
Malbonaj infanoj amas turmenti bestojn.

Os meninos maus gostam de atormentar animais.
Li sentis sin tiel malfeliĉa, ke li malbenis la tagon, en kiu li estis naskita.

Ele se sentia tão infeliz, que amaldiçoava o dia em que nascera.
Ni forte malestimas tiun ĉi malnoblan homon.

Nós detestamos fortemente este homem vil.

La fenestro longe estis nefermita; mi ĝin fermis, sed mia frato tuj ĝin denove malfermis.
A janela há muito tempo estava aberta; eu a fechei, mas o meu irmão logo a abriu de novo.
Rekta vojo estas pli mallonga, ol kurba.

Um caminho reto é mais curto do que um curvo.
La tablo staras malrekte kaj kredeble baldaŭ renversiĝos.

A mesa está torta e provavelmente em breve tombará.
Li staras supre sur la monto kaj rigardas malsupren sur la kampon.

Ele está no alto da montanha e está olhando para baixo, para o campo.
Malamiko venis en nian landon.

Um inimigo entrou em nossa terra.
Oni tiel malhelpis al mi, ke mi malbonigis mian tutan laboron.

Tanto me perturbaram, que eu estraguei todo o meu trabalho.
La edzino de mia patro estas mia patrino kaj la avino de miaj infanoj.
A esposa de meu pai é minha mãe e a avó dos meus filhos.
Sur la korto staras koko kun tri kokinoj.

No terreiro há um galo com três galinhas.
Mia fratino estas tre bela knabino.

A minha irmã é uma menina belíssima.
Mia onklino estas bona virino.

A minha tia é uma boa mulher.
Mi vidis vian avinon kun ŝiaj kvar nepinoj kaj kun mia nevino.
Vi a tua avó com as quatro netas dela e com a minha sobrinha.
Lia duonpatrino estas mia bofratino.

A madrasta dele é minha cunhada.
Mi havas bovon kaj bovinon.

Tenho um boi e uma vaca.
La juna vidvino fariĝis denove fianĉino.

A jovem viúva tornou-se noiva novamente.
mezo = meio.
kreski = crescer.
dika = espesso, grosso, encorpado, volumoso, gordo.

larĝa = largo, amplo.
lumi = luzir, alumiar, fulgir.
mola = mole, fofo, suave, macio, brando, frouxo.
turmenti = atormentar, torturar.
senti = sentir.
beni = abençoar.
nobla = nobre.
rekta = direito, reto; direto.
kurba = curvo.
kredi = crer, acreditar.
renversi = derribar, revirar, abater, entornar, tombar.
monto = monte, montanha.
kampo = campo, área.
koko = galo.
nepo =neto.
nevo = sobrinho.
bo = prefixo que indica o parentesco resultante do casamento;

exemplo:
patro = pai.
bopatro = sogro.
duonpatro = padrasto.
bovo = boi.
§34
La tranĉilo estis tiel malakra, ke mi ne povis tranĉi per ĝi la viandon kaj mi devis uzi mian poŝan
tranĉilon. ― Ĉu vi havas korktirilon, por malŝtopi la botelon? ― Mi volis ŝlosi la pordon, sed mi
perdis la ŝlosilon. ― Ŝi kombas al si la harojn per arĝenta kombilo. ― En somero ni veturas per
diversaj veturiloj, kaj en vintro ni veturas per glitveturilo. ― Hodiaŭ estas bela frosta vetero, tial mi
prenos miajn glitilojn kaj iros gliti. ― Per hakilo ni hakas, per segilo ni segas, per fosilo ni fosas,
per kudrilo ni kudras, per tondilo ni tondas, per sonorilo ni sonoras, per fajfilo ni fajfas. ― Mia

skribilaro konsistas el inkujo, sablujo, kelke da plumoj, krajono kaj inksorbilo. ― Oni metis antaŭ
mi manĝilaron, kiu konsistis el telero, kulero, tranĉilo, forko, glaseto por brando, glaso por vino kaj
telertuketo. ― En varmega tago mi amas promeni en arbaro. ― Nia lando venkos, ĉar nia
militistaro estas granda kaj brava. ― Sur kruta ŝtuparo li levis sin al la tegmento de la domo. ― Mi
ne scias la lingvon hispanan, sed per helpo de vortaro hispana-germana mi tamen komprenis iom
vian leteron. ― Sur tiuj ĉi vastaj kaj herboriĉaj kampoj paŝtas sin grandaj brutaroj, precipe aroj da
bellanaj ŝafoj.
La tranĉilo estis tiel malakra, ke mi ne povis tranĉi per ĝi la viandon kaj mi devis uzi mian poŝan
tranĉilon.
A faca estava tão cega, que eu não pude cortar com ela a carne e tive de usar meu canivete.
Ĉu vi havas korktirilon, por malŝtopi la botelon?

Tens um saca-rolhas, para abrir a garrafa?
Mi volis ŝlosi la pordon, sed mi perdis la ŝlosilon.

Eu quis fechar a porta, mas perdi a chave.
Ŝi kombas al si la harojn per arĝenta kombilo.

Ela penteia seus cabelos com um pente de prata.
En somero ni veturas per diversaj veturiloj, kaj en vintro ni veturas per glitveturilo.
No verão andamos em diversos veículos, e no inverno andamos de trenó.
Hodiaŭ estas bela frosta vetero, tial mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti.
Hoje está um belo tempo glacial, por isto tomarei meus patins e irei patinar.
Per hakilo ni hakas, per segilo ni segas, per fosilo ni fosas, per kudrilo ni kudras, per tondilo ni
tondas, per sonorilo ni sonoras, per fajfilo ni fajfas.
Com machado golpeamos, com serra serramos, com enxada cavamos, com agulha costuramos,
com tesoura tosamos, com sino tocamos, com apito assobiamos.
Mia skribilaro konsistas el inkujo, sablujo, kelke da plumoj, krajono kaj inksorbilo.
Meu material de escrita consta de um tinteiro, um areeiro, algumas penas, um lápis e um mata-
borrão.
Oni metis antaŭ mi manĝilaron, kiu konsistis el telero, kulero, tranĉilo, forko, glaseto por brando,
glaso por vino kaj telertuketo.
Puseram à minha frente um "serviço" que constava de um prato, uma colher, uma faca, um garfo,
um cálice para aguardente, um copo para vinho e um guardanapo.
En varmega tago mi amas promeni en arbaro.

Em dia muito quente eu gosto de passear na mata.
Nia lando venkos, ĉar nia militistaro estas granda kaj brava.
Nosso país vencerá, porque nosso exército é grande e valente.
Sur kruta ŝtuparo li levis sin al la tegmento de la domo.

Por uma escada íngreme ele se elevou ao telhado da casa.

Mi ne scias la lingvon hispanan, sed per helpo de vortaro hispana-germana mi tamen komprenis iom
vian leteron.
Não sei a língua espanhola, mas com auxílio de um dicionário espanhol-alemão compreendi,
todavia, um pouco da sua carta.
Sur tiuj ĉi vastaj kaj herboriĉaj kampoj paŝtas sin grandaj brutaroj, precipe aroj da bellanaj ŝafoj.
Nestes vastos e herbosos campos pastam carneiros de bela lã.
viando = carne.
poŝo = bolso.
korko = cortiça, rolha de cortiça.
tiri = puxar, tirar,sacar.
ŝtopi = tapar.
botelo = garrafa, botelha.
ŝlosi = chavear, fechar à chave.
kombi = pentear.
somero = verão.
gliti = escorregar, deslizar, resvalar, patinar.
frosto = geada, frio.
vetero = tempo (estado atmosférico).
haki = rachar, cortar (com machado).
segi = serrar.
fosi = cavar.
kudri = costurar.
tondi = cortar (com tesoura), tosar, tosquiar, podar.
sonori = soar, vibrar (sino, campainha, telefone, etc.), tinir; zumbir.
fajfi = assobiar.
inko = tinta.

sablo = areia.
sorbi = absorver, beber, chupar, sorver.
brando = aguardente.
tuko = pano.
militi = guerrear, combater.
brava = valente, bravo, valoroso.
kruta = íngreme, escarpado (que apresenta declive muito inclinado próximo da vertical).
ŝtupo = degrau.
Hispano = espanhol (natural ou habitante da Espanha).
Germano = alemão (natural ou habitante da Alemanha).
amen = todavia, contudo, no entanto, porém.
vasta = vasto, espaçoso, amplo, extenso.
herbo = erva.
paŝti = apascentar, pastorear, levar para pastar.
bruto = animal, bruto, animal doméstico quadrúpede que pasta (cavalo, asno, boi, camelo,
carneiro, etc), rês.
precipe = principalmente.
lano = lã.
ŝafo = carneiro.
§35
Vi parolas sensencaĵon, mia amiko. ― Mi trinkis teon kun kuko kaj konfitaĵo. ― Akvo estas
fluidaĵo. ― Mi ne volis trinki la vinon, ĉar ĝi enhavis en si ian suspektan malklaraĵon. ― Sur la
tablo staris diversaj sukeraĵoj. ― En tiuj ĉi boteletoj sin trovas diversaj acidoj: vinagro, sulfuracido,
azotacido kaj aliaj. ― Via vino estas nur ia abomena acidaĵo. ― La acideco de tiu ĉi vinagro estas
tre malforta. ― Mi manĝis bongustan ovaĵon. ― Tiu ĉi granda altaĵo ne estas natura monto. ― La
alteco de tiu monto ne estas tre granda. ― Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun mi multon
da pakaĵo. ― Ĉemizojn, kolumojn, manumojn kaj ceterajn similajn objektojn ni nomas tolaĵo,
kvankam ili ne ĉiam estas faritaj el tolo. ― Glaciaĵo estas dolĉa glaciigita frandaĵo. ― La riĉeco de
tiu ĉi homo estas granda, sed lia malsaĝeco estas ankoraŭ pli granda. ― Li amas tiun ĉi knabinon
pro ŝia beleco kaj boneco. ― Lia heroeco tre plaĉis al mi. ― La tuta supraĵo de la lago estis kovrita

per naĝantaj folioj kaj diversaj aliaj kreskaĵoj. ― Mi vivas kun li en granda amikeco.
Vi parolas sensencaĵon, mia amiko.

Estás dizendo uma bobagem, meu amigo.
Mi trinkis teon kun kuko kaj konfitaĵo.

Tomei chá com bolo e doce.
Akvo estas fluidaĵo.

Água é um líquido.
Mi ne volis trinki la vinon, ĉar ĝi enhavis en si ian suspektan malklaraĵon.

Eu não quis beber o vinho, porque havia nele uma coisa escura suspeita.
Sur la tablo staris diversaj sukeraĵoj.

Em cima da mesa havia diversos doces.
En tiuj ĉi boteletoj sin trovas diversaj acidoj: vinagro, sulfuracido, azotacido kaj aliaj.
Nestes frascos acham-se diversos ácidos: vinagre, ácido sulfúrico, ácido azótico e outros.
Via vino estas nur ia abomena acidaĵo.

Vosso vinho é apenas uma coisa azeda detestável.
La acideco de tiu ĉi vinagro estas tre malforta.

A acidez deste vinagre é muito fraca.
Mi manĝis bongustan ovaĵon.

Comi uma gostosa omeleta.
Tiu ĉi granda altaĵo ne estas natura monto.

Esta grande elevação não é uma montanha natural.
Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun mi multon da pakaĵo.

Quando eu viajo para algum lugar, nunca tomo comigo muita bagagem.
Ĉemizojn, kolumojn, manumojn kaj ceterajn similajn objektojn ni nomas tolaĵo, kvankam ili ne
ĉiam estas faritaj el tolo.
A camisas, colarinhos, punhos e demais objetos semelhantes nós damos o nome de roupa branca,
embora não sejam feitos sempre de pano branco.
Glaciaĵo estas dolĉa glaciigita frandaĵo.

Sorvete é uma guloseima doce gelada.
La riĉeco de tiu ĉi homo estas granda, sed lia malsaĝeco estas ankoraŭ pli granda.
A riqueza deste homem é grande, mas a sua insensatez é ainda maior.
Li amas tiun ĉi knabinon pro ŝia beleco kaj boneco.

Ele gosta desta menina por causa da beleza e da bondade dela.

Lia heroeco tre plaĉis al mi.
O heroísmo dele agradou-me muito.
La tuta supraĵo de la lago estis kovrita per naĝantaj folioj kaj diversaj aliaj kreskaĵoj.
Toda a superfície do lago estava coberta de folhas flutuantes e diversos outros vegetais.
Mi vivas kun li en granda amikeco.

Vivo com ele em grande amizade.
kuko = bolo.
konfiti = confeitar (preparar frutas em calda).
fluida = fluido, líquido.
suspekti = suspeitar.
acida = ácido, azedo.
vinagro = vinagre.
sulfuro = enxofre.
azoto = azoto, azotе, nitrogênio.
gusto = gosto, sabor.
alta = alto, elevado, eminente.
naturo = natureza.
paki = empacotar, embrulhar, embalar.
ĉemizo = camisa.
kolo = pescoço.
cetera = outro, restante.
tolo = pano (de linho ou cânhamo), tela.
glacio = gelo.
frandi = saborear, comer (guloseima, não por fome, mas por prazer).
heroo = herói.
plaĉi = agradar, aprazer.

lago = lago.
kovri = cobrir, revestir, tapar.
naĝi = nadar.
folio = folha.
§36
Patro kaj patrino kune estas nomataj gepatroj. ― Petro, Anno kaj Elizabeto estas miaj gefratoj.
― Gesinjoroj N. hodiaŭ vespere venos al ni. ― Mi gratulis telegrafe la junajn geedzojn. ― La
gefianĉoj staris apud la altaro. ― La patro de mia edzino estas mia bopatro, mi estas lia bofilo, kaj
mia patro estas la bopatro de mia edzino. ― Ĉiuj parencoj de mia edzino estas miaj boparencoj,
sekve ŝia frato estas mia bofrato, ŝia fratino estas mia bofratino; mia frato kaj fratino (gefratoj) estas
la bogefratoj de mia edzino. ― La edzino de mia nevo kaj la nevino de mia edzino estas miaj
bonevinoj. ― Virino, kiu kuracas, estas kuracistino; edzino de kuracisto estas kuracistedzino. ― La
doktoredzino A. vizitis hodiaŭ la gedoktorojn P. ― Li ne estas lavisto, li estas lavistinedzo. ― La
filoj, nepoj kaj pranepoj de reĝo estas reĝidoj. ― La hebreoj estas Izraelidoj, ĉar ili devenas de
Izraelo. ― Ĉevalido estas nematura ĉevalo, kokido ― nematura koko, bovido ― nematura bovo,
birdido ― nematura birdo.
Patro kaj patrino kune estas nomataj gepatroj.

Pai e mãe juntamente são chamados pais.
Petro, Anno kaj Elizabeto estas miaj gefratoj.

Pedro, Ana e Isabel são meus irmãos.
Gesinjoroj N. hodiaŭ vespere venos al ni.

Sr. e Sra. N. virão visitar-nos hoje à noite.
Mi gratulis telegrafe la junajn geedzojn.

Felicitei pelo telégrafo os jovens esposos.
La gefianĉoj staris apud la altaro.

Os noivos estavam diante do altar.
La patro de mia edzino estas mia bopatro, mi estas lia bofilo, kaj mia patro estas la bopatro de mia
edzino.
O pai de minha mulher é meu sogro, eu sou genro dele e meu pai é o sogro de minha esposa.
Ĉiuj parencoj de mia edzino estas miaj boparencoj, sekve ŝia frato estas mia bofrato, ŝia fratino
estas mia bofratino; mia frato kaj fratino (gefratoj) estas la bogefratoj de mia edzino.
Todos os parentes de minha mulher são meus parentes afins; por conseguinte, o irmão dela é meu
cunhado, a irmã dela é minha cunhada; meu irmão e minha irmã (irmãos) são cunhados de minha
Senhora.
La edzino de mia nevo kaj la nevino de mia edzino estas miaj bonevinoj.

A esposa de meu sobrinho e a sobrinha de minha mulher são minhas sobrinhas por afinidade.
Virino, kiu kuracas, estas kuracistino; edzino de kuracisto estas kuracistedzino.

Uma mulher que clinica é médica; a mulher de um médico é esposa de médico.
La doktoredzino A. vizitis hodiaŭ la gedoktorojn P.

A esposa do Dr. A. visitou hoje o Sr. e a Sra. Dr. P.
Li ne estas lavisto, li estas lavistinedzo.

Ele não é um lavador, é marido duma lavadeira.
La filoj, nepoj kaj pranepoj de reĝo estas reĝidoj.

Os filhos, netos e bisnetos de rei são príncipes.
La hebreoj estas Izraelidoj, ĉar ili devenas de Izraelo.

O hebreus são israelitas, porque descendem de Israel.
Ĉevalido estas nematura ĉevalo, kokido ― nematura koko, bovido ― nematura bovo, birdido ―
nematura birdo.
Potro é cavalo ainda não adulto, frango é um galo ainda não adulto, bezerro - boi não adulto,
filhote de pássaro - pássaro não adulto.
ge = prefixo que indica reunião dos dois sexos.

exemplo:
patro = pai
gepatroj = os pais (pai e mãe).
gratuli = dar parabéns, congratular-se com, felicitar.
altaro = altar.
kuraci = curar, medicar, tratar (doente).
doktoro = doutor; médico.
pra = prefixo que indica parentesco imediato, ascendente ou descendente.

exemplos:
praavo = bisavô.
pranepo = bisneto.
Este prefixo significa também coisa primitiva, remota.
exemplos:
pratempo = a antiguidade mais remota.
praarbaro = mata virgem.
pratipo = protótipo.
id = sufixo que indica descendente, filho.

exemplos:
bovo = boi.
bovido = bezerro, novilho, vitelo.

Izraelo = Israel.
Izraelido = israelita.
hebreo = hebreu, judeu.
ĉevalo = cavalo.
§37
La ŝipanoj devas obei la ŝipestron. ― Ĉiuj loĝantoj de regno estas regnanoj. ― Urbanoj estas
ordinare pli ruzaj, ol vilaĝanoj. ― La regnestro de nia lando estas bona kaj saĝa reĝo. ― La
Parizanoj estas gajaj homoj. ― Nia provincestro estas severa, sed justa. ― Nia urbo havas bonajn
policanojn, sed ne sufiĉe energian policestron. ― Luteranoj kaj Kalvinanoj estas kristanoj.
― Germanoj kaj francoj, kiuj loĝas en Rusujo, estas Rusujanoj, kvankam ili ne estas rusoj. ― Li
estas nelerta kaj naiva provincano. ― La loĝantoj de unu regno estas samregnanoj, la loĝantoj de
unu urbo estas samurbanoj, la konfesantoj de unu religio estas samreligianoj. ― Nia regimentestro
estas por siaj soldatoj kiel bona patro. ― La botisto faras botojn kaj ŝuojn. ― La lignisto vendas
lignon, kaj la lignaĵisto faras tablojn, seĝojn kaj aliajn lignajn objektojn. - Ŝteliston neniu lasas en
sian domon. ― La kuraĝa maristo dronis en la maro. ― Verkisto verkas librojn, kaj skribisto simple
transskribas paperojn. ― Ni havas diversajn servantojn: kuiriston, ĉambristinon, infanistinon kaj
veturigiston. ― La riĉulo havas multe da mono. ― Malsaĝulon ĉiu batas. ― Timulo timas eĉ sian
propran ombron. ― Li estas mensogisto kaj malnoblulo. ― Preĝu al la Sankta Virgulino.
La ŝipanoj devas obei la ŝipestron.

Os tripulantes devem obedecer ao capitão do navio.
Ĉiuj loĝantoj de regno estas regnanoj.

Todos os habitantes de um país são cidadãos.
Urbanoj estas ordinare pli ruzaj, ol vilaĝanoj.

Os moradores de uma cidade são ordinariamente mais astuciosos do que os aldeões.
La regnestro de nia lando estas bona kaj saĝa reĝo.

O chefe de Estado em nosso país é um rei bom e sábio.
La Parizanoj estas gajaj homoj.

Os parisienses são pessoas alegres.
Nia provincestro estas severa, sed justa.

O chefe de nossa província é severo, mas justo.
Nia urbo havas bonajn policanojn, sed ne sufiĉe energian policestron.

A nossa cidade tem bons policais, mas não um chefe de polícia bastante enérgico.
Luteranoj kaj Kalvinanoj estas kristanoj.

Os luteranos e os calvinistas são cristãos.
Germanoj kaj francoj, kiuj loĝas en Rusujo, estas Rusujanoj, kvankam ili ne estas rusoj.

Os alemães e os franceses que moram na Rússia, são habitantes da Rússia, embora não sejam
russos.
Li estas nelerta kaj naiva provincano.

Ele é um provinciano inábil e ingênuo.
La loĝantoj de unu regno estas samregnanoj, la loĝantoj de unu urbo estas samurbanoj, la
konfesantoj de unu religio estas samreligianoj.
Os moradores de um Estado são coestaduanos, os moradores de uma cidade são concidadãos, os
profitentes de uma religião são correligionários.
Nia regimentestro estas por siaj soldatoj kiel bona patro.

O comandante do nosso regimento é como um bom pai para os seus soldados.
La botisto faras botojn kaj ŝuojn.

O sapateiro faz botas e sapatos.
La lignisto vendas lignon, kaj la lignaĵisto faras tablojn, seĝojn kaj aliajn lignajn objektojn.
O madeireiro vende madeira, e o marceneiro faz mesas, cadeiras e outros objetos de madeira.
Ŝteliston neniu lasas en sian domon.

Ninguém deixa um gatuno entrar em sua casa.
La kuraĝa maristo dronis en la maro.

O corajoso marinheiro afogou-se no mar.
Verkisto verkas librojn, kaj skribisto simple transskribas paperojn.

Um escritor escreve livros, e um escriturário simplesmente transcreve papéis.
Ni havas diversajn servantojn: kuiriston, ĉambristinon, infanistinon kaj veturigiston.

Temos diversos criados: um cozinheiro, uma camareira, uma ama-seca e um cocheiro.
La riĉulo havas multe da mono.

O rico tem muito dinheiro.
Malsaĝulon ĉiu batas.

Num insensato toda a gente bate.
Timulo timas eĉ sian propran ombron.

O medroso teme até sua própria sombra.
Li estas mensogisto kaj malnoblulo.

Ele é um mentiroso e um vilão.
Preĝu al la Sankta Virgulino.

Ore à Santa Virgem.
an = sufixo que indica "partidário, membro, sócio, habitante".

exemplo:

regno = Estado, reino, país, nação.
regnano = cidadão.
vilaĝano = aldeão.
provinco = província.
severa = severo, rígido, austero, rigoroso.
justa = justo, correto.
polico = polícia.
sufiĉe = bastante, em quantidade suficiente.
Kristo = Cristo.
Franco = francês (habitante ou natural da França).
konfesi = confessar.
religio = religião.
regimento = regimento.
boto = botа.
ŝuo = sapato, calçado.
lasi = deixar.
droni = afogar-se.
verki = escrever, compor (literatura, arte).
ul = sufixo que indica um ser caracterizado pelo que exprime a parte radical da palavra:
exemplo:
bela = bonito, belo, formoso.
belulo = uma pessoa bonita.
eĉ = até mesmo, mesmo, até.
ombro = sombra.
preĝi = orar, rezar.
virga = virgem, virginal.

§38
Mi aĉetis por la infanoj tableton kaj kelke da seĝetoj. ― En nia lando sin ne trovas montoj, sed nur
montetoj. ― Tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo ĝi estis jam nur varma, post du
horoj ĝi estis nur iom varmeta, kaj post tri horoj ĝi estis jam tute malvarma. ― En somero ni trovas
malvarmeton en densaj arbaroj. ― Li sidas apud la tablo kaj dormetas. ― Mallarĝa vojeto
kondukas tra tiu ĉi kampo al nia domo. ― Sur lia vizaĝo mi vidis ĝojan rideton. ― Kun bruo oni
malfermis la pordegon, kaj la kaleŝo enveturis en la korton. Tio ĉi estis jam ne simpla pluvo, sed
pluvego. ― Grandega hundo metis sur min sian antaŭan piedegon, kaj mi de teruro ne sciis, kion
fari, ― Antaŭ nia militistaro staris granda serio da pafilegoj. ― Johanon, Nikolaon, Erneston,
Vilhelmon, Marion, Klaron kaj Sofion iliaj gepatroj nomas Johanĉjo (aŭ Joĉjo), Nikolĉjo (aŭ
Nikoĉjo aŭ Nikĉjo aŭ Niĉjo), Erneĉjo (aŭ Erĉjo), Vilhelĉjo (aŭ Vilheĉjo aŭ Vilĉjo aŭ Viĉjo), Manjo
(aŭ Marinjo), Klanjo kaj Sonjo (aŭ Sofinjo).
Mi aĉetis por la infanoj tableton kaj kelke da seĝetoj.

Comprei para as crianças uma mesinha e algumas cadeirinhas.
En nia lando sin ne trovas montoj, sed nur montetoj.

Em nossa terra não se encontram montes, mas somente outeiros.
Tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo ĝi estis jam nur varma, post du horoj ĝi estis
nur iom varmeta, kaj post tri horoj ĝi estis jam tute malvarma.
Logo depois do aquecimento o forno estava ardente, depois de uma hora ele estava apenas quente,
depois de duas horas ele estava apenas um pouco morno, e depois de três horas ele estava
totalmente frio.
En somero ni trovas malvarmeton en densaj arbaroj.

No verão encontramos um friozinho em matas densas.
Li sidas apud la tablo kaj dormetas.

Ele está assentado perto da mesa e está cochilando.
Mallarĝa vojeto kondukas tra tiu ĉi kampo al nia domo.

Uma vereda estreita conduz por este campo à nossa casa.
Sur lia vizaĝo mi vidis ĝojan rideton.

No rosto dele vi um sorriso alegre.
Kun bruo oni malfermis la pordegon, kaj la kaleŝo enveturis en la korton.

Com ruído abriram o portão e a caleça entrou no pátio.
Tio ĉi estis jam ne simpla pluvo, sed pluvego.

Isto já não era uma simples chuva, mas um aguaceiro.
Grandega hundo metis sur min sian antaŭan piedegon, kaj mi de teruro ne sciis, kion fari,
Um cão enorme pôs sobre mim sua pata dianteira, e de terror eu não sabia o que fazer.

Antaŭ nia militistaro staris granda serio da pafilegoj.
Em frente ao nosso exército estava uma grande série de canhões.
Johanon, Nikolaon, Erneston, Vilhelmon, Marion, Klaron kaj Sofion iliaj gepatroj nomas Johanĉjo
(aŭ Joĉjo), Nikolĉjo (aŭ Nikoĉjo aŭ Nikĉjo aŭ Niĉjo), Erneĉjo (aŭ Erĉjo), Vilhelĉjo (aŭ Vilheĉjo aŭ
Vilĉjo aŭ Viĉjo), Manjo (aŭ Marinjo), Klanjo kaj Sonjo (aŭ Sofinjo).
Ao João, ao Nicolau, ao Ernesto, ao Guilherme, à Maria, à Clara e à Sofia os pais deles dão os
nomes de Joanico (Joãzinho), Nicolauzinho, Ernestinho, Guilherminho, Cocota (ou Mariquinhas),
Clarinha e Sofiazinha.
densa = denso, espesso.
brui = fazer barulho.
kaleŝo = caleça, carruagem.
pluvo = chuva.
pafi = atirar (arma), disparar, fazer fogo.
ĉj = sufixo com que se formam os apelidos de carinho masculinos.

exemplos:
paĉjo = papai, paizinho.
Peĉjo = Pedrinho.
nj = sufixo que indica o diminutivo de carinho para o feminino.

exemplos:
panjo = mamãe, mãezinha.
Anjo = Aninhas.
Nota: Ao empregar estes sufixos, em geral, se encurta o nome, cortando-lhe letras ou sílabas.
§39
En la kota vetero mia vesto forte malpuriĝis; tial mi prenis broson kaj purigis la veston. ― Li
paliĝis de timo kaj poste li ruĝiĝis de honto. ― Li fianĉiĝis kun fraŭlino Berto; post tri monatoj
estos la edziĝo; la edziĝa soleno estos en la nova preĝejo, kaj la edziĝa festo estos en la domo de liaj
estontaj bogepatroj. ― Tiu ĉi maljunulo tute malsaĝiĝis kaj infaniĝis. ― Post infekta malsano oni
ofte bruligas la vestojn de la malsanulo. ― Forigu vian fraton, ĉar li malhelpas al ni. ― Ŝi edziniĝis
kun sia kuzo, kvankam ŝiaj gepatroj volis ŝin edzinigi kun alia persono. ― En la printempo la
glacio kaj la neĝo fluidiĝas. ― Venigu la kuraciston, ĉar mi estas malsana. ― Li venigis al si el
Berlino multajn librojn. ― Mia onklo ne mortis per natura morto, sed li tamen ne mortigis sin mem
kaj ankaŭ estis mortigita de neniu; unu tagon, promenante apud la reloj de fervojo, li falis sub la
radojn de veturanta vagonaro kaj mortiĝis. ― Mi ne pendigis mian ĉapon sur tiu ĉi arbeto; sed la
vento forblovis de mia kapo la ĉapon, kaj ĝi, flugante, pendiĝis sur la branĉoj de la arbeto.
― Sidigu vin (aŭ sidiĝu), sinjoro! ― La junulo aliĝis al nia militistaro kaj kuraĝe batalis kune kun
ni kontraŭ niaj malamikoj.

En la kota vetero mia vesto forte malpuriĝis; tial mi prenis broson kaj purigis la veston.
Com o tempo lamacento minha roupa sujou-se muito; por isto tomei uma escova e limpei a roupa.
Li paliĝis de timo kaj poste li ruĝiĝis de honto.

Ele empalideceu de medo e depois enrubesceu de vergonha.
Li fianĉiĝis kun fraŭlino Berto; post tri monatoj estos la edziĝo; la edziĝa soleno estos en la nova
preĝejo, kaj la edziĝa festo estos en la domo de liaj estontaj bogepatroj.
Ele ficou noivo da senhorita Berta; daqui a três meses será o casamento; a solenidade conjugal
será na igreja nova,e a festa nupcial será na casa dos seus futuros sogros.
Tiu ĉi maljunulo tute malsaĝiĝis kaj infaniĝis.

Este ancião ficou totalmente caduco e tornou-se uma criança.
Post infekta malsano oni ofte bruligas la vestojn de la malsanulo.

Depois de uma doença infecciosa frequentemente se queimam as roupas do doente.
Forigu vian fraton, ĉar li malhelpas al ni.

Afaste seu irmão porque ele nos está atrapalhando.
Ŝi edziniĝis kun sia kuzo, kvankam ŝiaj gepatroj volis ŝin edzinigi kun alia persono.
Ela casou-se com seu primo, embora os pais dela a quisessem casar com outro.
En la printempo la glacio kaj la neĝo fluidiĝas.

Na primavera o gelo e a neve se fundem.
Venigu la kuraciston, ĉar mi estas malsana.

Mande chamar o médico, porque estou doente.
Li venigis al si el Berlino multajn librojn.

Ele mandou vir de Berlim, para si mesmo, muitos livros.
Mia onklo ne mortis per natura morto, sed li tamen ne mortigis sin mem kaj ankaŭ estis mortigita de
neniu; unu tagon, promenante apud la reloj de fervojo, li falis sub la radojn de veturanta vagonaro
kaj mortiĝis.
Meu tio não morreu de morte natural, mas ele não se suicidou e não foi morto por ninguém; um
dia, passeando junto dos trilhos de uma estrada de ferro, ele caiu debaixo das rodas de um trem em
movimento e foi morto.
Mi ne pendigis mian ĉapon sur tiu ĉi arbeto; sed la vento forblovis de mia kapo la ĉapon, kaj ĝi,
flugante, pendiĝis sur la branĉoj de la arbeto.
Não dependurei minha boina nesta arvorezinha, mas o vento levou de minha cabeça a boina, e ela,
voando, se dependurou sobre os ramos do arbusto.
Sidigu vin (aŭ sidiĝu), sinjoro!

Assente-se, senhor!
La junulo aliĝis al nia militistaro kaj kuraĝe batalis kune kun ni kontraŭ niaj malamikoj.
O mancebo aderiu ao nosso exército e combateu corajosamente conosco contra nossos inimigos.

koto = lama, lodo.
broso = escova.
ruĝa = vermelha.
honti = ter vergonha, envergonhar-se, vexar-se.
solena = solene.
infekti = infectar, infeccionar, contaminar, contagiar.
printempo = primavera.
relo = trilho.
rado = roda.
pendi = pender, estar pendente, ser enforcado.
ĉapo = boné, gorro, boina.
vento = vento.
blovi = soprar.
kapo = cabeça.
branĉo = ramo, galho.
§40
En la daŭro de kelke da minutoj mi aŭdis du pafojn. ― La pafado daŭris tre longe. ― Mi eksaltis de
surprizo. ― Mi saltas tre lerte. ― Mi saltadis la tutan tagon de loko al loko. ― Lia hieraŭa parolo
estis tre bela, sed la tro multa parolado lacigas lin. ― Kiam vi ekparolis, ni atendis aŭdi ion novan,
sed baldaŭ ni vidis, ke ni trompiĝis, ― Li kantas tre belan kanton. ― La kantado estas agrabla
okupo. ― La diamanto havas belan brilon. ― Du ekbriloj de fulmo trakuris tra la malluma ĉielo.
― La domo, en kiu oni lernas, estas lernejo, kaj la domo, en kiu oni preĝas, estas preĝejo. ― La
kuiristo sidas en la kuirejo. ― La kuracisto konsilis al mi iri en ŝvitbanejon. ― Magazeno, en kiu
oni vendas cigarojn, aŭ ĉambro, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarejo; skatoleto aŭ alia objekto,
en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarujo; tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni ĝin fumas,
estas cigaringo. ― Skatolo, en kiu oni tenas plumojn, estas plumujo, kaj bastoneto, sur kiu oni tenas
plumon por skribado, estas plumingo. ― En la kandelingo sidis brulanta kandelo. ― En la poŝo de
mia pantalono mi portas monujon, kaj en la poŝo de mia surtuto mi portas paperujon; pli grandan
paperujon mi portas sub la brako. ― La rusoj loĝas en Rusujo kaj la germanoj en Germanujo.

En la daŭro de kelke da minutoj mi aŭdis du pafojn.
No espaço de dois minutos eu ouvi dois tiros.
La pafado daŭris tre longe.

O tiroteio durou muito tempo.
Mi eksaltis de surprizo.
Dei um salto de surpresa.
Mi saltas tre lerte.

Eu salto muito habilmente.
Mi saltadis la tutan tagon de loko al loko.

Saltei o dia todo de um lugar para outro.
Lia hieraŭa parolo estis tre bela, sed la tro multa parolado lacigas lin.
A preleção dele de ontem foi belíssima, mas o muito falar o cansa.
Kiam vi ekparolis, ni atendis aŭdi ion novan, sed baldaŭ ni vidis, ke ni trompiĝis,
Quando você começou a falar, esperávamos ouvir algo de novo, mas logo vimos que nos
enganáramos.
Li kantas tre belan kanton.

Ele canta uma belíssima cantiga.
La kantado estas agrabla okupo.

O cantar é uma ocupação agradável.
La diamanto havas belan brilon.

O diamante tem um lindo brilho.
Du ekbriloj de fulmo trakuris tra la malluma ĉielo.

Dois lampejos de relâmpago atravessaram o céu escuro.
La domo, en kiu oni lernas, estas lernejo, kaj la domo, en kiu oni preĝas, estas preĝejo.
A casa em que se aprende é uma escola, e a casa em que se reza é uma igreja.
La kuiristo sidas en la kuirejo.

O cozinheiro está assentado na cozinha.
La kuracisto konsilis al mi iri en ŝvitbanejon.

O médico me aconselhou ir a um sudatorium.
Magazeno, en kiu oni vendas cigarojn, aŭ ĉambro, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarejo;
Um armazém em que se vendem charutos, ou uma sala em que se têm charutos, é uma charutaria;
skatoleto aŭ alia objekto, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarujo;

uma caixinha ou outro objeto em que se guardam charutos, é uma charuteira;
tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni ĝin fumas, estas cigaringo.

um tubozinho em que se põe charuto quando a gente o fuma, é uma piteira.
Skatolo, en kiu oni tenas plumojn, estas plumujo, kaj bastoneto, sur kiu oni tenas plumon por
skribado, estas plumingo.
Uma caixa em que se guardam penas, é uma caixa de penas, e um bastãozinho em que se mantém
uma pena para escrever, é uma caneta.
En la kandelingo sidis brulanta kandelo.

No castiçal estava uma vela ardendo.
En la poŝo de mia pantalono mi portas monujon, kaj en la poŝo de mia surtuto mi portas paperujon;
pli grandan paperujon mi portas sub la brako.
No bolso de minhas calças eu levo uma bolsa de dinheiro, e no bolso de meu sobretudo eu levo uma
carteira de papéis; uma pasta maior eu levo debaixo do braço.
La rusoj loĝas en Rusujo kaj la germanoj en Germanujo.

Os russos moram na Rússia e os alemães na Alemanha.
surprizi = surpreender.
laca = cansado, fatigado, lasso.
trompi = enganar, lograr, ludibriar, trapacear.
fulmo = raio, relâmpago.
ŝviti = suar.
bani = banhar.
magazeno = loja, armazém, casa comercial.
vendi = vender.
cigaro = charuto.
tubo = tubo, cano.
fumo = fumaça.
ing = sufixo que indica "continente parcial".

exemplo:
kandelo = vela.
kandelingo = castiçal.
skatolo = caixa.
pantalono = calça, calças.

surtuto = sobretudo.
brako = braço.
§41
Ŝtalo estas fleksebla, sed fero ne estas fleksebla. ― Vitro estas rompebla kaj travidebla. ― Ne ĉiu
kreskaĵo estas manĝebla. ― Via parolo estas tute nekomprenebla kaj viaj leteroj estas ĉiam skribitaj
tute nelegeble. ― Rakontu al mi vian malfeliĉon, ĉar eble mi povos helpi al vi. ― Li rakontis al mi
historion tute nekredeblan. ― Ĉu vi amas vian patron? Kia demando! kompreneble, ke mi lin amas.
― Mi kredeble ne povos veni al vi hodiaŭ, ĉar mi pensas, ke mi mem havos hodiaŭ gastojn. ― Li
estas homo ne kredinda. ― Via ago estas tre laŭdinda. ― Tiu ĉi grava tago restos por mi ĉiam
memorinda. ― Lia edzino estas tre laborema kaj ŝparema, sed ŝi estas ankaŭ tre babilema kaj
kriema. Li estas tre ekkolerema kaj ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda bagatelo; tamen li estas tre
pardonema, li ne portas longe la koleron kaj li tute ne estas venĝema. ― Li estas tre kredema: eĉ la
plej nekredeblajn aferojn, kiujn rakontas al li la plej nekredindaj homoj, li tuj kredas. ― Centimo,
pfenigo kaj kopeko estas moneroj. ― Sablero enfalis en mian okulon. ― Li estas tre purema, kaj eĉ
unu polveron vi ne trovos sur lia vesto. ― Unu fajrero estas sufiĉa, por eksplodigi pulvon.
Ŝtalo estas fleksebla, sed fero ne estas fleksebla.

Aço é flexível, mas ferro não é flexível.
Vitro estas rompebla kaj travidebla.

Vidro é frágil e transparente.
Ne ĉiu kreskaĵo estas manĝebla.

Nem toda planta é comestível.
Via parolo estas tute nekomprenebla kaj viaj leteroj estas ĉiam skribitaj tute nelegeble.
O que dizeis é totalmente incompreensível e vossas cartas são sempre escritas de modo totalmente
ilegível.
Rakontu al mi vian malfeliĉon, ĉar eble mi povos helpi al vi.

Conte-me a sua infelicidade, porque talvez eu possa ajudá-lo.
Li rakontis al mi historion tute nekredeblan.

Ele contou-me uma história absolutamente incrível.
Ĉu vi amas vian patron? Kia demando! kompreneble, ke mi lin amas.

Gosta você de seu pai? Que pergunta! Naturalmente que eu gosto dele.
Mi kredeble ne povos veni al vi hodiaŭ, ĉar mi pensas, ke mi mem havos hodiaŭ gastojn.
Presumivelmente não poderei ir hoje à sua casa, porque acho que eu mesmo terei hoje visitas.
Li estas homo ne kredinda.

Ele é uma pessoa que não merece fé.
Via ago estas tre laŭdinda.

Teu ato é muito louvável.
Tiu ĉi grava tago restos por mi ĉiam memorinda.

Este importante dia permanecerá para mim sempre memorável.
Lia edzino estas tre laborema kaj ŝparema, sed ŝi estas ankaŭ tre babilema kaj kriema.
A mulher dele é muito operosa e econômica, mas é também muito tagarela e gritadeira.
Li estas tre ekkolerema kaj ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda bagatelo; tamen li estas tre
pardonema, li ne portas longe la koleron kaj li tute ne estas venĝema.
Ele é muito arrebatado e irrita-se muitas vezes pela mínima bagatela; contudo, é muito indulgente,
não leva longe sua cólera e absolutamente não é vingativo.
Li estas tre kredema: eĉ la plej nekredeblajn aferojn, kiujn rakontas al li la plej nekredindaj homoj,
li tuj kredas.
Ele é muito crédulo: até nas coisas mais incríveis, que lhe contam as pessoas mais indignas de fé,
ele acredita.
Centimo, pfenigo kaj kopeko estas moneroj.

Cêntimo, pfenigue e copeque são moedas.
Sablero enfalis en mian okulon.

Um grão de areia caiu em meu olho.
Li estas tre purema, kaj eĉ unu polveron vi ne trovos sur lia vesto.
Ele é muito asseado, e nem um grão de pó você encontrará na roupa dele.
Unu fajrero estas sufiĉa, por eksplodigi pulvon.

Uma fagulha é bastante para fazer explodir pólvora.
ŝtalo = aço.
fleksi = vergar, curvar.
vitro = vidro.
rompi = quebrar, romper.
laŭdi = louvar, elogiar.
memori = lembrar-se (de), recordar-se (de).
ŝpari = economizar, poupar.
bagatelo = bagatela (coisa de pequeno valor ou importância), minúcia.
venĝi = vingar, desforrar, vingar-se.
eksciti = excitar, acirrar, atiçar.

er = sufixo que exprime um dos elementos em que consiste um todo.
exemplo:
sablo = areia.
sablero = grão de areia.
polvo = pó.
fajro = fogo.
eksplodi = explodir.
pulvo = pólvora.
§42
Ni ĉiuj kunvenis, por priparoli tre gravan aferon; sed ni ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris.
― Malfeliĉo ofte kunigas la homojn, kaj feliĉo ofte disigas ilin. ― Mi disŝiris la leteron kaj disĵetis
ĝiajn pecetojn en ĉiujn angulojn de la ĉambro. ― Li donis al mi monon, sed mi ĝin tuj redonis al li.
― Mi foriras, sed atendu min, ĉar mi baldaŭ revenos. ― La suno rebrilas en la klara akvo de la
rivero. ― Mi diris al la reĝo: via reĝa moŝto, pardonu min! ― El la tri leteroj unu estis adresita: al
Lia Episkopa Moŝto, Sinjoro N.; la dua: al Lia Grafa Moŝto, Sinjoro P.; la tria: al Lia Moŝto,
Sinjoro D. ― La sufikso «um» ne havas difinitan signifon, kaj tial la (tre malmultajn) vortojn kun
«um» oni devas lerni, kiel simplajn vortojn. Ekzemple: plenumi, kolumo, manumo. ― Mi volonte
plenumis lian deziron. ― En malbona vetero oni povas facile malvarmumi. ― Sano, sana, sane,
sani, sanu, saniga, saneco, sanilo, sanigi, saniĝi, sanejo, sanisto, sanulo, malsano, malsana, malsane,
malsani, malsanulo, malsaniga, malsaniĝi, malsaneta, malsanema, malsanulejo, malsanulisto,
malsanero, malsaneraro, sanigebla, sanigisto, sanigilo, resanigi, resaniĝanto, sanigilejo, sanigejo,
malsanemulo, sanilaro, malsanaro, malsanulido, nesana, malsanado, sanulaĵo, malsaneco,
malsanemeco, saniginda, sanilujo, sanigilujo, remalsano, remalsaniĝo, malsanulino, sanigista,
sanigilista, sanilista, malsanulista k. t. p.
Ni ĉiuj kunvenis, por priparoli tre gravan aferon; sed ni ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris.
Nós todos nos reunimos para discutir um negócio importante; mas não pudemos chegar a um
resultado, e dispersamo-nos.
Malfeliĉo ofte kunigas la homojn, kaj feliĉo ofte disigas ilin.

A infelicidade muitas vezes reune os homens, e a felicidade muitas vezes os aparta.
Mi disŝiris la leteron kaj disĵetis ĝiajn pecetojn en ĉiujn angulojn de la ĉambro.

Dilacerei a carta e lancei seus pedaçinhos em todos os cantos do quarto.
Li donis al mi monon, sed mi ĝin tuj redonis al li.

Ele me deu dinheiro, mas eu imediatamente lho restituí.
Mi foriras, sed atendu min, ĉar mi baldaŭ revenos.

Eu saio, mas esperem-me, porque voltarei dentro em pouco.

La suno rebrilas en la klara akvo de la rivero.
O sol se reflete na água clara do rio.
Mi diris al la reĝo: via reĝa moŝto, pardonu min!

Eu disse ao rei: Vossa Real Majestade, perdoe-me!
El la tri leteroj unu estis adresita: al Lia Episkopa Moŝto, Sinjoro N.; la dua: al Lia Grafa Moŝto,
Sinjoro P.; la tria: al Lia Moŝto, Sinjoro D.
Das três cartas uma foi endereçada: Ao Exmo. Senhor Bispo Dom N.; a segunda: A Sua Excelência
o Senhor Conde P.; a terceira: Ao Exmo. Senhor D.
La sufikso «um» ne havas difinitan signifon, kaj tial la (tre malmultajn) vortojn kun «um» oni devas
lerni, kiel simplajn vortojn. Ekzemple: plenumi, kolumo, manumo.
O sufixo "um" não tem sigificação definida, e por isto as (pouquíssimas) palavras com "um" se
devem aprender como palavras simples.
Por exemplo:
plenumi = cumprir.
kolumo = colarinho.
manumo = punho.
Mi volonte plenumis lian deziron.

De bom grado cumpri o desejo dele.
En malbona vetero oni povas facile malvarmumi.

Com mau tempo a gente pode facilmente resfriar-se.
Sano = saúde.
sana = são, sadio.
sane = com saúde.
sani = estar são, estar com saúde, estar bom (de saúde).
sanu = esteja são.
saniga = curativo (adjetivo), benéfico, salutar, salubre, saudável.
saneco = sanidade, estado sanitário.
sanilo = meio de conservação da saúde, exercícios, higiene, etc.
sanigi = curar, sanear.
saniĝi = tornar-se são.
sanejo = lugar bom para a saúde.
sanisto = higienista.

sanulo = pessoa sã.
malsano = doença.
malsana = doente, enfermo. (adjetivo)
malsane = com doença.
malsani = estar doente.
malsanulo = um doente.
malsaniga = insalubre, deletério.
malsaniĝi = adoecer, cair doente, enfermar.
malsaneta = indisposto.
malsanema = enfermiço.
malsanulejo = hospital.
malsanulisto = enfermeiro.
malsanero = um das partes constituintes da doença.
malsaneraro = conjunto das partes constituintes da doença.
sanigebla = sanável.
sanigisto = higienista.
sanigilo = remédio, medicamento.
resanigi = curar, sarar, sanar.
resaniĝanto = convalescente.
sanigilejo = farmácia.
sanigejo = sanatório.
malsanemulo = pessoa enfermiça.
sanilaro = meios higiênicos de saúde.
malsanaro = grupo de doenças.
malsanulido = filho de doente.

nesana = indisposto.
malsanado = doença prolongada.
sanulaĵo = coisa de pessoa sã.
malsaneco = doença, morbidez.
malsanemeco = estado doentio.
saniginda = que merece ser curado.
sanilujo = caixa com objetos de higiene.
sanigilujo = caixa com medicamento.
remalsano = recaída, recidiva.
remalsaniĝo = recaída.
malsanulino = uma doente.
sanigista = adjetivo de "sanigisto".
sanigilista = adjetivo de "sanigilisto" (preparador de remédios).
sanilista = adjetivo de "sanilisto"(higiênico).
malsanulista = adjetivo de "malsanulisto", do enfermeiro.
K.t.p. (kaj tiel plu) = etc.
Tiuj kunmetaĵoj vere estas nur montro pri la eblaĵoj de vortokreado en Esperanto, sed multaj ne
estas uzataj, ekzistas nur kiel kuriozaĵo.
Estas composições são na verdade apenas uma amostra das possibilidades da criação de palavras
em esperanto, mas muitas não são usadas, existem apenas como curiosidade.
atingi = atingir, alcançar.
rezultato = resultado.
ŝiri = rasgar, dilacerar.
peco = pedaço, bocado, naco, trecho, peça.
moŝto = título geral de cortesia.
episkopo = bispo.

grafo = conde (título nobiliárquico imediatamente inferior ao de marquês e superior ao de
visconde).
difini = definir.
*****

Bibliografia
Dicionário Completo Esperanto-Português. Allan Kardec Afonso Costa. 2ª edição. Federação

Espírita Brasileira. Rio de janeiro-RJ. 2001.
Dicionário de Túlio Flores

Português-Esperanto / Esperanto-Português; acessível em http://vortaro.brazilo.org/vtf
Fundamento de Esperanto. L.L.Zamenhof. Dekunua eldono kun Enkonduko, Notoj kaj Lingvaj
Rimarkoj de D-ro A.Albault. Edistudio. Pisa. Italujo.2007.
Ilustrita Metodo de Esperanto. Yvon L.Séguin. Editora: Spiritisma Grupo “EEE”. Belo Horizonte,
MG. 1977.
Novo Dicionário Português-Esperanto. Allan Kardec Afonso Costa. 4ª edição. Federação Espírita
Brasileira. Rio de janeiro-RJ. 2001.
Créditos da fotografia da capa: Wikipédia, acessível em

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Po%C5%9Dtkarto_de_5-
a_UK.png/800px-Po%C5%9Dtkarto_de_5-a_UK.png
*****
Kiel pasanta ventego, tiel malpiulo rapide malaperas;
Sed piulo havas eternan fundamenton.
Como passa a tempestade, assim desaparece o perverso,

mas o justo tem perpétuo fundamento. Prov. 10,25
*****
Versão 2,0 - Fevereiro de 2013
Compilação:
Hamilton Leite Ribeiro
hleiteribeiro@hotmail.com

O Fundamento Do Esperanto em Língua Portuguesa

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

O Fundamento Do Esperanto em Língua Portuguesa

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa

Fundamento de Esperanto Portugallingve

Cartão-Postal do 5º Congresso Universal de Esperanto em Barcelona, Espanha.

Poŝtkarto de 5-a UK-1909 en Barcelono, Hispanujo.

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 1

Plena Gramatiko de Esperanto ............................................................................. 11

Gramática Completa do Esperanto ..................................................................... 11

Ekzercaro de la lingvo internacia “Esperanto” ..................................................... 15

Exercícios da língua internacional “Esperanto” ..................…........................... 15

Bibliografia ......................................................................................................... 106

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 2

Eis o conteúdo do livro Fundamento de Esperanto:

1. Antaŭparolo = Prefácio. O Prefácio é a introdução e parte integrante da obra "Fundamento

2. Fundamenta Gramatiko = Gramática Fundamental. Descreve 16 regras gramaticais básicas

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 3

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 4

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 5

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 6

Mi montris en principo, kiamaniere la severa netuŝebleco de la « Fundamento » gardos ĉiam la

Mi finas do per la jenaj vortoj:

2. la fundamento de nia lingvo devas resti por ĉiam netuŝebla;

Varsovio, Julio 1905.

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 7

Segundo silencioso consentimento mútuo de todos os esperantistas , já de mui longo tempo os

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 8

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 9

Mostrei em princípio, de que maneira a estrita intocabilidade do “Fundamento” protegerá

Termino então pelas seguintes palavras:

2. o fundameno de nossa língua deve permanecer para sempre intocável;

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 10

2) La substantivoj havas la finiĝon "o". Por la formado de la multenombro oni aldonas la

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 11

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 12

7) La adverboj finiĝas per "e"; gradoj de komparado kiel ĉe la adjektivoj.

8) Ĉiuj prepozicioj postulas la nominativon.

9) Ĉiu vorto estas legata, kiel ĝi estas skribita.

10) La akcento estas ĉiam sur la antaŭlasta silabo.

12) Ĉe alia nea vorto la vorto ne estas forlasata.

13) Por montri direkton, la vortoj ricevas la finiĝon de la akuzativo.

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 13

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 14

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 15

Patro kaj frato.

Leono estas besto.

Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo.

La rozo apartenas al Teodoro.

La patro estas sana.

La patro estas tajloro.

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 16

kaj = a conjunção "e, mais".

esti = ser, estar.

-as = terminação que indica o tempo presente de um verbo.

birdo = ave, pássaro.

la = corresponde ao artigo definido (o, a, os, as).

al = preposição (a, para, em direção a).

suno = sol; Sol.

brili = brilhar, luzir.

sana = são, sadio, bom de saúde.

-a = terminação do adjetivo no singular..

Infano ne estas matura homo.

O Fundamento do Esperanto em Língua Portuguesa. 17

La ĉielo estas blua.

Kie estas la libro kaj la krajono?