Livreto Kurso Baza Esperanto PDF

ISBN: 978-85-909910-2-1 Edição do Autor
Uilso Aragono
ESPERANTO
KURSO BAZA DULINGVA

( Esperanto - Curso Básico Bilíngue )
(Esperanto-Português)
1ª Edição
Vitória – ES – Brasil
Wilson Correia Pinto de Aragão Filho
2012
Copyright : 2012, Aragono, Uilso
Capa/Kovrilo:
Wilson Aragão Filho
Visite este livro na Internet:

http://sites.google.com/site/uilsoaragonolivrodeesperanto
978-85-909910-2-1
Prof. UILSO ARAGONO
Prezentado
Esperanto estas la internacia, helpa idiomo, planita por fariĝi ilo de komunikado
inter la gentoj de malsamaj lingvoj. Iniciita de Zamenhof kaj lanĉita en 1887 estas majstra-
verko pri logiko, fleksebleco kaj reguleco. Baziĝas grandparte sur latin-devenaj vortoj. Ĝi
estas neŭtrala, ĉar ne apartenas al iu ajn lando, kaj estas jam uzita de homoj el ĉirkaŭ 120
landoj en iliaj internaciaj rilatoj. Ĝi ne celas forigi la naciajn lingvojn, sed servi kiel la dua
(aŭ tria) lingvo por ĉiuj popoloj per la garantio de la egaleco en la internaciaj, lingvaj
rilatoj. Falas ankaŭ la lingva-barilo, karakterizita per ekzisto de miloj da malsamaj lingvoj.
Apresentação
O Esperanto é o idioma auxiliar internacional, planejado para ser meio de

comunicação nas relações entre povos de diferentes línguas. Foi iniciado por Zamenhof,
lançado em 1887, e pode ser considerado uma obra-prima de lógica, flexibilidade e
regularidade. Baseia-se em grande parte nas palavras de origem latina. É um idioma
neutro, pois não pertence a nenhum país, e já é usado por pessoas de cerca de 120 países
em suas relações internacionais. Não objetiva eliminar as línguas nacionais, mas sim
servir de segunda (ou terceira) língua para todos os povos, garantindo a igualdade nas
relações linguísticas internacionais. Cai também a barreira linguística, caracterizada
pelas milhares de línguas existentes.
Kontaktoj:
Prof. Uilso Aragono (Federacia Universitato de Spirito Sankta)
E-mail: esperantovix@yahoo.com.br
Contatos:
Prof. Wilson Aragão Filho (Universidade Fed. do Espírito Santo)
E-mail: esperantovix@yahoo.com.br
Teksto preparita por uzo en la bazaj kursoj de Esperanto kadre de la Etendaj Kursoj de la
Federacia Universitato de Spirito Sankta, de Aŭgusto/2004.
Texto preparado para ser usado nos cursos básicos de Esperanto dados como Cursos de
Extensão da Universidade Federal do Espírito Santo, desde agosto/2004.
INTRODUÇÃO – AGRADECIMENTOS
O objetivo desta apostila, ora transformada em livreto, é ajudar aqueles que desejam
aprender o Esperanto, a Língua internacional, por meio de um curso que não se baseia tanto
em gramática. O método utilizado é por mim denominado “método natural”. Tem por base
a maneira como uma criança aprende a escrever seu idioma: fazendo cópia de textos,
escrevendo a partir de ditados e lendo em voz alta, e cantando os textos estudados.
Proponho, também, a escrita de pequenos textos de forma bilíngue, isto é: o aprendiz
procura escrever sobre temas livremente escolhidos e, faltando uma palavra ou expressão
em Esperanto, poderá escrevê-la em Português, sem qualquer constrangimento. Isto garante
a continuidade da escrita do texto. Na correção do texto, o professor traduzirá os termos
desconhecidos do aluno, que estará ansioso para conhecê-los.
Agradeço aos amigos samideanos Carlos de Faria (grande baluarte do Esperanto no

Espírito Santo!), Anderson Fragoso, Márcio Malacarne, Vitor dos Anjos, Wolmar
Campostrini, Vicente Durço, Fernando Freitas, Eduardo Schmidt Castelani, Gildo Correa e
Carlos Alberto F. da Silva, companheiros de luta na divulgação do idioma internacional em
terras capixabas, todo o apoio, a amizade e o companheirismo na luta por um mundo
melhor, com comunicações internacionais mais diretas e fraternais.
Em Vitória, ES, o movimento pelo Esperanto – língua internacional – é animado

pelos esperantistas que se reúnem na Associação Capixaba de Esperanto, que tem sua sede
na Escola Adão Benezarth, Bairro Antônio Honório (Goiabeiras Velha), na R. Prof.ª Clara
Lima, nº 63, no âmbito do Projeto Escola Aberta. As reuniões acontecem todos os sábados,
das 15h às 17h. Registro um agradecimento especial à Prof.ª Andréa Negrão, Diretora da
Escola Adão Benezarth, pelo apoio e pela autorização do espaço da Escola, como sede de
nossa Associação.
Uilso Aragono − Vitória, agosto de 2009
----------------------
Importante para quem vai estudar sozinho: O Esperanto é uma língua fonética e
tem apenas dezesseis (16) regras básicas. A regra número 9 diz que cada palavra é lida
como está escrita. Pois cada letra tem seu único som. E a facilidade da leitura, em voz alta,
de textos com palavras novas, para o leitor, se dá em função da regra número 10: o acento
tônico cai, sempre, na penúltima sílaba! Pode-se, assim, ler-se, em Esperanto, qualquer
texto, com correção, mesmo que não se compreendam ainda todas as palavras lidas. Este
livreto, entretanto, não é indicado para autoestudo, mas foi planejado para estudo em cursos
presenciais, com instrutor.
Estude o Esperanto sozinho! Para quem tem suficiente disciplina, é perfeitamente

possível aprender esta bela língua por autoestudo. A Internet possibilita e facilita tal
empreitada. Alguns endereços na rede mundial:
www.cursodeesperanto.com.br
www.esperanto.org
www.uea.org
www.lernu.net
SUMÁRIO
Unua Ĉapitro: (Primeiro capítulo) .......................................................................................01

Alfabeto: Unua parto (Alfabeto: Primeira parte)
Vokaloj
Konsonantoj
Ekzemploj
Kelkaj esprimoj
Dialogo ....................................................................................02
Muziko
Diktado
Kopiado
Dua Ĉapitro: (Segundo capítulo) ....................................................................................03
Alfabeto: Dua parto (Alfabeto: Segunda parte)
Konsonantoj
Ekzemploj
Kelkaj esprimoj
Muziko .......................................................................................04
Diktado
Kopiado
Rimarko
Tria Ĉapitro: (Terceiro capítulo) .......................................................................................05
Alfabeto: Tria parto (Alfabeto: Terceira parte)
Konsonantoj
Ekzemploj
Muziko .......................................................................................06
Rimarko
Diktado
Tradukado
Kopiado .......................................................................................07
Dialogo
Rimarko
Kelkaj esprimoj .......................................................................................08
Kvara Ĉapitro: (Quarto capítulo) .......................................................................................09
Alfabeto: Kvara parto (Alfabeto: Quarto parte)
Kelkaj malfacilaĵoj
Muziko .......................................................................................11
Diktado
Tradukado .......................................................................................12
Kopiado
Dialogo
Kelkaj esprimoj .......................................................................................13
Rimarko pri la literoj kun ĉapelo
Rim.:
Kvina Ĉapitro: (Quinto capítulo) ........................................................................................14
Substantivo kaj Pluralo: (Substantivo e Plural)
La dua Regulo de Esperanto
Ekzercado
Praktikado
Diktado
Muziko ........................................................................................15
Kopiado
Dialogo
Legado laüt-voĉe ........................................................................................16
Sesa Ĉapitro: (Sexto capítulo) ........................................................................................17
La tempoj de la verbo: (Os tempos do verbo)
Prezenco, Pasinto kaj Futuro ................................................................ 17
Ekzemploj
Rimarko
Imperativo kaj Kondicionalo
Ekzemplqj ........................................................................................18
Dialogo
Muziko ........................................................................................19
Diktado
Kopiado
Legado laŭt-voĉe
Sepa Ĉapitro: (Sétimo capítulo) .......................................................................................20
La uzado de la adjektivo: (O uso do adjetivo)
La tria Regulo de Esperanto
Ekzemploj
Kopiado
Ekzercoj ........................................................................................21
Kelkaj afiksoj
Muziko .......................................................................................23
Diktado .......................................................................................24
Legado laŭt-voĉe
Oka Ĉapitro: (Oitavo capítulo) .......................................................................................25
La uzado de la adverbo: (O uso do advérbio)
La sepa Regulo de Esperanto
Ekzemploj
Dialogo
Ekzercoj .......................................................................................26
Muziko .......................................................................................27
Kopiado
Aliaj ekzemploj
Spritaĵoj .......................................................................................28
Tradukado
Telefonado
Kiel diri la horojn .......................................................................................29
Ekzemploj
Aliaj ekzemploj .......................................................................................30
Rim, Ĝentilaj esprimoj
Naŭa Ĉapitro: (Nono capítulo) .......................................................................................31
Pluaj afiksoj: Parte Unua (Mais afixos: primeira parte)
Kelkaj afiksoj
Muziko .......................................................................................32
Kelkaj duopoj
Dialogo .......................................................................................33
Diktado
Kopiado
Spritaĵoj .......................................................................................34
Tradukado
Rimarko
Deka Ĉapitro: (Décimo capítulo) .......................................................................................35
Pluaj afikxoj: Parto Dua (Mais afixos: segunda parte)
Kelkaj afiksoj
Dialogo .......................................................................................36
Diktado .......................................................................................37
Tradukado
Muziko
Kelkaj esprimoj .......................................................................................38
Rimarko
TABELO DE LA PLEJ UZATAJ AFIKSOJ ….......................................................... 39
La uzado de IG kaj IĜ .......................................................................... 41
Dek unua Ĉapitro: (Décimo primeiro capítulo) …............................................................. 42
La korelativoj: (Os correlativos)
Kadro de la korelativoj
Skemo ........................................................................... 44
Muziko
Diktado
Tradukado de la diktado
Spritaĵoj ................................................................................... 45
Tradukado
Dulingva redaktado ............................................................................46
Ekzerco
Kelkaj specialaj ekzemploj
Dek dua Ĉapitro: (Décimo segundo capítulo) ...................................................................47
La participoj: (Os particípios)
LA PARTICIPO AKTIVA
LA PARTICIPO PASIVA .....................................................................................50
Muziko (Saŭdada Flamo) .......................................................................................53
Rim.:
Muziko (Urbo Mirinda)
“Por” kaj “al”: Kelkaj diferencoj
APENDICO 1 (Apêndice 1) ............................................................................ 54
SAKRAĴOJ (xingamentos)
LAŬDOJ (elogios)
OFTAJ PRIMITIVAJ VORTOJ
DEMANDOJ POR PAROLIGI LA GELERNANTOJN
EKZERCOJ – FAR ZAMENHOF
KELKAJ RESUMOJ PRI ESPERANTO:
Konsonantoj ............................................................................ 61
Rimarko pri la literoj kun ĉapelo ............................................ 61
Numeraloj, Tagoj, Monatoj ............................................ 61
Prezenco, Pasinto kaj Futuro ............................................ 62
Kiel diri la horojn ............................................ 62
Ĝentilaj esprimoj ............................................ 63
Pri la Akuzativo ............................................ 63
La uzado de IG kaj IĜ ............................................ 63
Kelkaj specialaj ekzemploj ............................................ 64
“Por” kaj “al”: Kelkaj diferencoj ............................................ 64
EKZERCARO (Numero 1) ............................................................................ 66
Vortareto Português-Esperanto ............................................................................ 72
Vortareto Esperanto-Português ............................................................................ 95
1
Unua Ĉapitro: (Primeiro capítulo)
Alfabeto: Unua parto (Alfabeto: Primeira parte)
Vokaloj: a, e, i, o, u(Parolataj: Same kiel en la Portugala)

(Faladas [pronunciadas] como em Português)
Rimarko: "e" kaj "o" kun prononco fermita! (Obs.: “e” e "o" com pronúncia fechada!)
Konsonantoj: b, d, f, g, k, l, m, n (Parolataj: Same kiel en la Portugala, sed kun “o” en la fino)

(Faladas como em Português, mas com um “o” no final)
Ekzemploj: (Exemplos)
1. baleno (baleia) 18. folio (folha) 34. lundo (segunda-feira)
2. balo (baile) 19. ideo (ideia) 35. Luno (lua)
3. banko (banco comercial) 20. kabano (cabana) 36. manki (faltar)
4. bano (banho) 21. kafo (café) 37. mano (mão)
5. boli (ferver) 22. kie (onde) 38. melono (melão)
6. bona (bom, boa) 23. kiel (como; de que 39. mi (eu)
7. damo (dama) maneira) 40. ne (não)
8. dek (dez) 24. knabo (garoto) 41. nei (negar)
9. dika (gordo, gorda) 25. kodo (código) 42. neniam (nunca)
10. Dio (Deus) 26. kolo (pescoço) 43. nenio (nada)
11. domo (casa) 27. kuko (bolo) 44. ni (nós)
12. dono (dom, presente) 28. la (o, a, os, as) 45. nomo (nome)
13. du (dois) 29. lago (lago) 46. nubo (nuvem)
14. famo (fama) 30. lando (país) 47. nulo (zero)
15. fido (fé) 31. lano (lã) 48. nun (agora)
16. filmo (filme) 32. linio (linha) 49. ok (oito)
17. filo (filho) 33. lumo (luz) 50. unu (um)
Ekzercadi la prononcojn de la vortoj supre.

(Exercitar as pronúncias das palavras acima.)
Laŭte prononci la vorton kaj la tradukon al la Portugala.
(Pronunciar em voz alta a palavra e a tradução ao Português.)
Ĉiu lernanto devas unuope ripeti multfoje la tutajn vortojn.
(Cada estudante deve, um por vez, repetir muitas vezes todas as palavras.)
Kelkaj esprimoj: (Algumas expressões)

1. Dankon! (Obrigado!) 6. Unu melono (Um melão)
2. Ne dankinde! (De nada!) 7. Bela filmo! (Bonito filme)
3. Kiel bele! (Que bonito!) 8. Bona ideo! (Boa ideia!)
4. Bela luno! (Bonita lua!) 9. Manki lumo (Faltar luz)
5. Dika filo (Filho gordo) 10. En la banko (No banco comercial)
2
11. Kiel vi fartas? (Como está? [de saúde]) 16. Ĝis revido! (Até logo!)
12. Mi fartas bone, kaj vi? (Estou bem, e 17. Sidiĝu! (Sente-se!)
você?) 18. Kiel estas via nomo? (Como é o seu
13. Bonan tagon (Bom dia!) nome?)
14. Bonan vesperon! (Boa tarde!) 19. Mia nomo estas ... (Meu nome é ...)
15. Bonan nokton! (Boa noite!) 20. Saluton! (Salve! Olá!)
Dialogo: (Diálogo)
Saluton! (Olá!)
1.
2. Sidiĝu! (Sente-se!)
Kiel estas via nomo?
Saluton! 1.
Dankon! (Obrigado!) (Como é o seu nome?)
2.
1.
2. M ia nomo estas ... (Meu nome é ...)
Plezuron! (É um prazer!)
1.
2. Plezuron!
Muziko: (Música)
Vi lernu, amiko mia, Aprenda amigo meu,

la lingvon de la estonto! a língua do futuro!
Kun lingvo internacia Com uma língua internacional
pli bona estos la mondo! melhor será o mundo!
Aŭskultu ĉi tiun kanton,
Escute este canto!
Amiko aŭskultu min! Amigo, escute-me
Se vi lernos Esperanton, se você aprender Esperanto,
La mondo komprenos vin! o mundo o compreenderá!
Diktado: (Ditado)
La lernanto skribas sur la folion de sia kajero post la diktado de la teksto fare de la Instruanto.
(O aluno escreve na folha de seu caderno após o ditado do texto feito pelo instrutor.)
En la banko estas unu benko. Esperanto estas lingvo internacia. M i ne fartas bone.
Kiel estas via nomo? Bonan nokton! Dankon. Ne dankinde. Li estas dika.
M i ne estas dika.
Kopiado: (Cópia)
La lernanto kopias sur la folion de sia kajero la jenan tekston: (O aluno copia na folha de seu
caderno o seguinte texto:)
Kopiu ĉiujn vortojn esperantajn en la listo supre.
(Copiar todas as palavras em Esperanto
na lista acima.)
3
Dua Ĉapitro: (Segundo capítulo)
Alfabeto: Dua parto (Alfabeto: Segunda parte)
Konsonantoj: p, r, s, t, v, z (Parolataj: Same kiel en la Portugala)

(Faladas como em Português)
Ekzemploj:
1. pafi (atirar) 26. salo (sal) 52. tra (através de)
2. paki (empacotar) 27. salamo (salame) 53. tre (muito)
3. pano (pão) 28. salono (salão) 54. tro (demais)
4. paro (par, casal) 29. salti (saltar) 55. trotuaro (calçada)
5. pavo (pavão) 30. sana (sadio, sadia) 56. tuko (pano)
6. pantoflo (chinelo) 31. sed (mas) 57. tumulto (tumulto)
7. parko (parque) 32. sen (sem) 58. vagono (vagão)
8. per (por meio de) 33. ses (seis) 59. valso (valsa)
9. pato (frigideira) 34. sep (sete) 60. varma (quente)
10. pendseruro (cadeado) 35. supo (sopa) 61. vazo (vaso)
11. perdi (perder) 36. sofo (sofá) 62. venki (vencer)
12. perfidi (trair) 37. strato (rua) 63. vero (verdade)
13. planedo (planeta) 38. tri (três) 64. verda (verde)
14. rabi (roubar) 39. kvar (quatro) 65. vi (você, vocês)
15. rado (roda) 40. kvin (cinco) 66. vidi (ver)
16. rato (rato) 41. tabulo (quadro) 67. vino (vinho)
17. reklamo (anúncio, 42. tablo (mesa) 68. viro (homem)
propaganda) 43. taksio (táxi) 69. voli (querer)
18. remi (remar) 44. tago (dia) 70. vorto (palavra)
19. reto (rede) 45. talko (talco) 71. vosto (cauda, rabo)
20. inter-reto (internet) 46. taso (xícara) 72. zebro (zebra)
21. robo (vestido) 47. telefono (telefone) 73. zebuo (zebu)
22. romano (romance) 48. teamo (time, equipe) 74. zipo (ziper)
23. rompi (romper, quebrar) 49. teruro (terror) 75. zono (cinto, faixa)
24. rozo (rosa) 50. tio (aquilo) 76. zorgi (cuidar)
25. sabato (sábado) 51. tiel (assim, desse modo) 77. zontuko (tanga)
Oni devas ekzercadi la prononcojn de la vortoj supre.

(Deve-se exercitar as pronúncias das palavras acima.)
Laŭtvoĉe prononci la vorton kaj la tradukon al la Portugala.
(Pronunciar em voz alta a palavra e a tradução ao Português.)
Ĉiu lernanto devas unuope ripeti multfoje la tutajn vortojn.
(Cada estudante deve, um por vez, repetir muitas vezes todas as palavras.)
1. Bone pafi (Atirar bem) 4. Grava telefonado (Telefonema importante)

2. Bonan matenon! (Bom dia!) 5. Ni venkos (Nós venceremos)
3. Granda viro (Homem grande) 6. La vero lumigas (A verdade ilumina)
4
7. Kia estas via nomo? (Qual é o seu nome?) 10. Kiel vi fartas? (Como você está?)
8. Plezuron! (Muito prazer!) 11. Varmega supo (Sopa muito quente)
9. Gratulon al vi! (Parabéns pra você!) 12. Zorgi pri la bebo (Cuidar do bebê)
Muziko: (Música)
Ni ripetas la kantadon de la lasta leciono: “Vi lernu amiko mia”

(Repetimos o canto da última lição)
Diktado: (Ditado)
La lernanto skribas sur la folion de sia kajero laŭ la diktado de la teksto fare de la Instruanto.
La vero lumigas. La telefonado estas grava. La supo estas varmega. Sur la

tablo estas libro. La inter-reto estas granda reto. La verda koloro estas bela.
Kun Esperanto pli bona estos la mondo. Granda viro kaj bela virino.
Kopiado: (Cópia)
La lernanto kopias sur la folion de sia kajero la jenan tekston:
(O aluno copia na folha de seu caderno o seguinte texto:)
M i estos eterne danka al vi. Unue lasu min gratuli vin. Kiel vi fartas? Tre bone, kaj vi? M i tre
dankas al vi. Ne estas mia kulpo. La libro estas sur la tablo. La pupitro estas por la studanto. Li
ne vivos pli ol unu tago. M i skribas en Esperanto. Li parolas en la angla. Ili kantas tre multe. La
instruanto skribas sur la nigra-tabulo. La fenestro estas aperta. La pordo ne estas aperta. La
Profesoro trinkas akvon.
Rimarko: (Observação)
Ne ekzistas en Esperanto la literoj:
(Não existem em Esperanto as letras:)
Q, W, X, Y
Q = kuo (ou: kvo)
X = ikso Y = ipsilono
W = duobla vo (ou: vavo) (ou: i greka)
5
Tria Ĉapitro: (Terceiro capítulo)
Alfabeto: Tria parto (Alfabeto: Terceira parte)
Konsonantoj : (Consoantes)
Litero (letra) Prononco (pronúncia) Rimarko (observação)
C 'tsô' Como em “certo”, mas com “t” na frente
Ĉ 'tchô' Como no som de “atchim”
G 'gô' Como em “gato”, sempre seco
Ĝ 'djô' Como em “adjetivo”
H 'rô' 'h' aspirado como em “help” do inglês, ou 'r' de
“romeu”
Ĥ 'rrô' Como 'r' dobrado de “rocha” ou “rua”
J 'iô' Como em 'i' de “ioiô” ou de “ai”, espécie de semivogal
Ĵ 'jô' Como em “jornal”, “janela”
Ŝ 'chô' Como em “choro” ou “chuveiro”
Ŭ 'uô' Como no 'u' final de “mau”, espécie de semivogal
Ekzemploj : (exemplos)
1. adiaŭ (adeus) 23. ĝentila (gentil) 45. Januaro (janeiro)
2. antaŭ (antes de, diante) 24. ĝirafo (girafa) 46. ĵargono (gíria)
3. baldaŭ (em breve) 25. halo (salão) 47. ĵeleo (geléia)
4. ĉambro (quarto, aposento) 26. halti (parar) 48. jes (sim)
5. ĉapitro (capítulo) 27. ĥaoso (caos) 49. Jesuo (Jesus)
6. ĉapo (boné, gorro) 28. haro (cabelo) 50. ĵeti (jogar, arremessar)
7. ĉefo (chefe, principal) 29. haŭto (pele) 51. juĝi (julgar)
8. ĉemizo (camisa) 30. havi (ter, haver) 52. juna (jovem)
9. cent (cem) 31. helpi (ajudar) 53. jupo (saia)
10. cerbo (cérebro) 32. ĥemio (química) 54. ĵurnalo (jornal)
11. ĉevalo (cavalo) 33. ĥirurgio (cirurgia) 55. ŝafo (carneiro)
12. ĉio (tudo) 34. hoko (gancho) 56. ŝako (jogo de xadrez)
13. ĉirkaŭ (cerca de) 35. horloĝo (relógio) 57. ŝanĝi (trocar, mudar)
14. cirko (circo) 36. ĥoro (coro, coral) 58. ŝati (gostar)
15. citrono (limão) 37. horo (hora) 59. ŝi (ela)
16. ĉokolado (chocolate) 38. hundo (cachorro) 60. ŝipo (navio)
17. daŭri (continuar) 39. ja (de fato, mesmo) 61. ŝnuro (corda)
18. fraŭlo (solteiro, rapaz) 40. jaĥto (iate) 62. ŝoti (chutar a bola)
19. gaja (alegre) 41. jahurto (iogurte) 63. ŝtono (pedra)
20. gambo (perna inteira) 42. ĵaketo (casaco de mulher) 64. ŝtupo (degrau)
21. ĝardeno (jardim) 43. jako (paletó) 65. ŝuo (sapato)
22. ĝeni (perturbar) 44. ĵaluza (ciumento/a) 66. ŭesto (oeste, poente)
6
Muziko: (Música)
LITEROJ KUN ĈAPELO (Silla Chaves)
(Letras com chapéu)
Se litero kun ĉapelo Se litero kun ĉapelo

estas la litero “ Ĉ ”, estas la litero “ Ĵ ”,
kiam mankas la ĉapelo kiam mankas la ĉapelo
ĝi fariĝas “ C ”. ĝi fariĝas “ J ”.
Se litero kun ĉapelo Se litero kun ĉapelo

estas la litero “ Ĝ ”, estas la litero “ Ŝ ”,
kiam mankas la ĉapelo kiam mankas la ĉapelo
ĝi fariĝas “ G ”. ĝi fariĝas “S ”.
La ĉapelo en “ĝentila” La ĉapelo en “ĝentila”

“ĵaŭdo”, “ĥoro”, “ĉu” kaj “ŝi” “ĵaŭdo”, “ĥoro”, “ĉu” kaj “ŝi”
estas vere tre facila estas vere tre facila
por mi kaj por vi! por mi kaj por vi!
Rimarko: Ĉu estas por demando (“Ĉu” é para pergunta) => Ĉu vi estas sola? (Você está sozinho?)
[“Ĉu” povas esti tradukita per: “por acaso” (“Ĉu” pode ser traduzido por: ...)]
Diktado: (Ditado)
La lernanto skribas sur la folion de sia kajero post la diktado de la teksto fare de la Instruanto.
Patro kaj frato. Leono estas besto. Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo. La
suno brilas. La patro estas sana. Infano ne estas matura homo. La infano jam ne
ploras. La ĉielo estas blua. Kie estas la libro kaj la krajono? La libro estas sur la
tablo kaj la krajono kuŝas sur la fenestro. Sur la fenestro kuŝas krajono kaj
plumo. Jen estas pomo. Leono estas forta. La dentoj de leono estas akraj. Al
leono ne donu la manon. M i vidas leonon. La patro estas bona. La patro estas
en la ĉambro. [Zamenhof: Ekzercoj, noj 1,2 kaj 3]
Tradukado: (Tradução)
La lernanto provas traduki la tekston de la diktado, skribante en sia kajero.
(O aluno tenta traduzir o texto do ditado, escrevendo em seu caderno.)
7
Kopiado: (Cópia)
Karlo estas bela kaj feliĉa infano. La patro de Karlo estas sinjoro Antono. La patrino de Karlo
estas la juna sinjorino M aria. La patro de sinjoro Antono estas avo de Karlo. La tuta familio
estas kontenta pro la infano, la bela filo de sinjoro Antono kaj de M aria. La avo de Karlo ne
povas resti kvieta, kaj kuras de sia domo al la domo de sia filo, kaj revenas al sia domo.
[Karlo, lerno-romano de Edmont Privat, 1909]
Dialogo: (Diálogo)
1. M i manĝas panon kun butero, kaj vi?

2.
M i preferas manĝi panon kun fromaĝo
1. Li ŝatas manĝi fazeolon kun rizo

2.
Kaj ŝi preferas manĝi viandon kun terpomo
Ni iras trinki kafon kun lakto

1.
Kaj ili iras trinki frukto-sukon
2.
Traduko de la dialogo: (Tradução do diálogo)
1. Mi manĝas panon kun butero, kaj vi? (Eu como pão com manteiga, e você?)
2. Mi preferas manĝi panon kun fromaĝo (Eu prefiro comer pão com queijo)
1. Li ŝatas manĝi fazeolon kun rizo (Ele gosta de comer feijão com arroz)
2. Kaj ŝi preferas manĝi viandon kun terpomo (E ela prefere comer carne com batata)
1. Ni iras trinki kafon kun lakto (Nós vamos tomar café com leite)
2. Kaj ili iras trinki frukto-sukon (E eles vão tomar suco de frutas)
La “n” en la fino de certaj vortoj estas la signalo de la rekta objekto: la akuzativo.
(O “n” no final de certas palavras é o sinal do objeto direto: o acusativo.)
Certaj verboj postulas la akuzativon: vidi supre.

(Certos verbos exigem o acusativo: ver acima.)
8
En la portugala: O pai ama o filho => La ordo montras la subjekton kaj la objekton!
(Em Português: O pai ama o filho => A ordem mostra o sujeito e o objeto!)
En Esperanto: La patro amas la filo => La ordo ne montras la subjekton kaj la objekton!
(Em Esperanto: La patro amas la filo => A ordem não indica o sujeito e o objeto!)
En Esperanto: ekzistas marko por la rekta objekto! => la litero “n”!

(Em Esperanto: existe uma marca para o objeto direto! => a letra “n”!)
Ekzemploj: (exemplos)
La patro amas la filon. (O pai ama o filho)
La patron amas la filo. (O filho ama o pai)
La filo amas la patron. (O filho ama o pai)
En Esperanto la ordo ne gravas! => fleksebleco!

(Em Esperanto a ordem não importa! => flexibilidade!)
Permesu! (Com licença!)

Kiel vi nomiĝas? (Como você se chama?)
M i estas malfrua por la leciono; pardonu min! (Estou atrasado para a aula; perdoe-me!)
La kulpo estas de la buso. (A culpa é do ônibus.)
Ĉu vi havas aŭton? (Você tem carro?)
La studento studas en la universitato. (O estudante estuda na universidade.)
La studanto studas en la meza-lernejo. (O aluno estuda na escola de ensino médio.)
Nia patrolando havas prezidenton. (Nossa pátria tem presidente.)
Nia klubo havas prezidanton. (Nosso clube tem presidente.)
Li aĉetis bileton por iro kaj reveno. (Ele comprou bilhete de ida e volta.)
9
Kvara Ĉapitro: (Quarto capítulo)
Alfabeto: Kvara parto (Alfabeto: Quarta parte)
Kelkaj detaloj: (Alguns detalhes)

La vokaloj estas silaboj kaj devas esti prononcataj klare!
(As vogais são sílabas e devem ser pronunciadas claramente!)
Vorto Prononco (xx : forta silabo = sílaba forte)

1. via, mia (vosso, de você; meu) ví-a, mí-a
2. familio (família) fa-mi-lí-ô
3. nei (negar) nê-í
4. balai (varrer) ba-lá-i
5. balailo (vassoura) ba-la-í-lo
6. neutila (inútil) ne-u-tí-la
7. perei (perecer) pe-rê-i
8. folio (folha) fo-lí-ô
9. linio (linha) li-ní-ô
10. nenio (nada) ne-ní-ô
La duonvokaloj “j” kaj “ŭ” devas esti prononcataj tre mal-longe:

(As semivogais “j” e “ŭ” devem ser pronunciadas muito brevemente)
Vorto (palavra) Prononco (xx : forta silabo = sílaba forte)

1. kaj (“e”, conjunção de ligação) kái
2. plej (o mais) plêi
3. tuj (logo, imediatamente) túi
4. fajro (fogo) fái-ro
5. vejno (veia) vêi-no
6. jaro (ano) iá-ro
7. jes (sim) iêss
8. Jesuo (Jesus) Iê-ssú-o
10
9. juna (jovem) iú-na

10. jogo (ioga) iô-go
11. adiaŭ (adeus) a-dí-áu
12. daŭri (durar) dáu-ri
13. aŭdi (ouvir) áu-di
14. ankaŭ (também) ánn-káu ('n' bem audível!)
15. baldaŭ (em breve) báll-dáu ('l' bem audível!)
La ĝemelaj literoj devas esti prononcataj tre klare!

(A letras gêmeas devem ser pronunciadas bem claramente!)

1. pra-avo, praavo (bisavô) pra-á-vo
2. rab-birdo, rabbirdo (ave de rapina) rab-bir-do
3. re-e, ree (novamente) rê-ê
4. ĉe-esti, ĉeesti (estar presente) ĉe-ês-ti
5. ek-krii, ekkrii (exclamar) êk-krí-i
6. mal-lumo, mallumo (escuridão) mal-lú-mo
7. inter-reto, interreto (internet) in-ter-rê-to
8. lit-tuko, littuko (lençol) lit-tú-ko
9. konstru-u, konstruu (construa) kons-trú-u
Kelkaj konsonantaj grupoj:

(Alguns grupos consonantais)

10. mal-helpo, malhelpo (obstáculo) mal-hêl-po
11. sen-hara, senhara (sem cabelo, careca) senn-hâ-ra
12. scienco (ciência) ss-tsi-ênn-tso
13. ŝtono (pedra) sh-tô-no
14. skribi (escrever) ss-krí-bi
11
Muziko: (Música)
Bonan tagon! Bonan tagon, Bom dia! Bom dia.

mi deziras al vi! Eu desejo a você!
Havu bonan tagon! Tenha um bom dia!
Havu bonan tagon! Tenha um bom dia!
Vi kaj la famili '! Você e a família!
Nun sidiĝu! Nun sidiĝu, Agora sente-se! Agora sente-se!

mia kara fraŭlin'! Minha cara senhorita!
Diru nun belsone: Diga agora em bom som!
Ĉu vi fartas bone? Você está bem?
Belulin', kisu min! Belezura, beije-me!
Ĝis revido! Ĝis revido! Até logo! Até logo!

M ia kara fraŭlin'! Minha cara senhorita!
Ĝis alia fojo! Até uma próxima vez!
Estos granda ĝojo Será uma grande alegria
vidi vin, kisi vin! ver você, beijar você!
Diktado: (Ditado)
Aŭdu la tekston parolata de la instruanto kaj skribu ĝin sur la folion de via kajero.
(Ouça o texto lido pelo instrutor e escreva-o na folha de seu caderno)
La patro estas bona. Jen kuŝas la ĉapelo de la patro. Diru al la patrino, ke mi

estas diligenta. M i amas la patron. Venu kune kun la frato. La filo staras apud la
patro. La mano de Johano estas pura. M i konas Johanon. Ludoviko, donu al mi
panon. M i manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo. Antaŭ la domo staras arbo.
La fratino estas en la ĉambro. [Zamenhof: Ekzercoj, no 4]
12
Tradukado: (Tradução)
La lernanto provas traduki la tekston de la diktado, skribante en sia kajero.
(O aluno tenta traduzir o texto do ditado, escrevendo em seu caderno.)
Kopiado: (Cópia)
En la domo oni trovas: panon, kukon, filon, pantoflon, robon, salon, sofon kaj
salamon, inter aliajn aĵojn. Oni kalkulas per la numeraloj: unu, du, tri, kvar, kvin, ses,
sep, ok kaj dek. Kiu estas la mankanta numeralo? Estas la numeralo “nove”, en la
Portugala: naŭ en Esperanto. Sur la trotuaro piediras kelkaj homoj. Kaj sur la strato
kuras kelkaj veturiloj.
Dialogo: (Diálogo)
Vi tre ŝatas kukon, ĉu ne?
1.
2.
Jes, vi pravas: M i tre ŝatas kukon
Vi ankaŭ tre ŝatas bifstekon, ĉu ne?

1.
2.
Jes, vi pravas denove: M i tre ŝatas bifstekon
Vi ambaŭ manĝos supon kaj makaronion

1.
Sed mi ne ŝatas supon!
2.
1. Vi tre ŝatas kukon, ĉu ne? (Você gosta muito de bolo, não é mesmo?)
2. Jes, vi pravas: Mi tre ŝatas kukon. (Sim, você está certo: eu gosto muito de bolo.)
1. Vi ankaŭ tre ŝatas bifstekon, ĉu ne? (Você também gosta muito de bife, não é mesmo?)
2. Jes, vi pravas denove: Mi tre ŝatas bifstekon. (Sim, você tem razão de novo: eu gosto muito de bife.)
1. Vi ambaŭ manĝos supon kaj makaronion. (Vocês dois comerão sopa e macarrão.)
2. Sed mi ne ŝatas supon! (Mas eu não gosto de sopa!)
13
Kelkaj esprimoj:
Kien vi iras? (Aonde você vai!)

Kiom jara vi estas?(Quantos anos você tem?)
Li estas fraŭlo. (Ele é solteiro.)
Ŝi estas fraŭlino. (Ela é solteira.)
Ŝi estas edziniĝinta. (Ela é casada.)
Li estas edziĝinta. (Ele é casado.)
Kion vi faras por vivteni? (O que você faz para ganhar a vida?)
M i laboras ĉe la poŝt-oficejo. (Eu trabalho nos correios.)
Kiel longe ni ne vidas nin! (Há quanto tempo a gente não se vê!)
Kion vi volas fari hodiaŭ? (O que você quer fazer hoje?)
M i volas iri al la Sport-Klubo. (Quero ir ao clube (de esportes).)
Rimarko pri la literoj kun ĉapelo: (Obs. Sobre as letras com chapéu)
Kiam oni ne povas uzi la literojn kun ĉapelo, oni povas uzi la anstataŭon:
(Quando não podem ser usadas as letras com chapéu, pode-se usar a substituição:)
Litero Anstataŭo (substituição) Ekzemploj (exemplos)

Ĉ, ĉ Ch, ch (ou: Cx, cx) (ou: C', c') Chevalo; cxapitro; c'apitro
Ĝ, ĝ Gh, gh (ou: Gx, gx) (ou: G', g') Ghusta; gxenerale; g'enulo
Ĥ, ĥ Hh, hh (ou: Hx, hx) (ou: H', h') Ehho; hxemio; h'oro
Ĵ, ĵ Jh, jh (ou: Jx, jx) (ou: J', j') Jhurnalo; jxeleo; j'ipo
Ŝ, ŝ Sh, sh (ou: Sx, sx) (ou: S', s') Shuo; sxtono; s'ipo
Ŭ, ŭ Nenio... (Nada...) Antau; fraulo; baldau'
Rim.: (Obs.:) La numeraloj estas: (Os numerais são:)

nulo (zero), unu (1), du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5), ses (6), sep (7), ok (8), naŭ (9),
dek (10), cent (100), mil (1000), miliono (1.000.000), miliardo (1.000.000.000).
La tagoj de la semajno estas: (Os dias da semana são:)

Lundo (segunda-feira), Mardo (terça), Merkredo (quarta), Ĵaŭdo (quinta),
Vendredo (sexta), Sabato (sábado), Dimanĉo (domingo)
La monatoj de la jaro estas: (Os meses do ano são:)

Januaro, Februaro, Marto, Aprilo, Majo, Junio, Julio,
Aŭgusto, Septembro, Oktobro, Novembro, Decembro
14
Kvina Ĉapitro: (Quinto capítulo)
Substantivo kaj Pluralo: (Substantivo e Plural)
La dua Regulo de Esperanto: (A segunda regra do Esperanto)

La substantivo finiĝas per “o”;
(O substantivo termina com “o”.)
Por la formado de la pluralo oni aldonas la finaĵon “j”.
(Para a formação do plural adiciona-se o final “j”.)
Ekzercado : (Exercício)
Enmetu en la kolonojn la pluralojn de la substantivoj.
(Coloque nas colunas os plurais dos substantivos.)
Singularo Pluralo Singularo Pluralo Singularo Pluralo

kuko benko mano
kolo filo melono
lumo filmo nomo
dono kabano nulo
domo knabo nubo
damo lando lingvo
dika linio lango
baleno Luno nokto
bano Suno tago
banko lundo vorto
Praktikado: (Prática)
La lernanto legas per laŭta voĉo la vortojn suprajn.
(O aluno lê em alta voz as palavras acima.)
Diktado: (Ditado)
La birdoj flugas. La kanto de la birdoj estas agrabla. Donu al la birdoj akvon, ĉar
ili volas trinki. La knabo forpelis la birdojn. Ni vidas per la okuloj kaj aŭdas per
la oreloj. Bonaj infanoj lernas diligente. Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi
batas Aleksandron. De la patro mi ricevis libron, kaj de la frato mi ricevis
plumon. M i venas de la avo, kaj mi iras nun al la onklo. M i legas libron. La patro
ne legas libron, sed li skribas leteron. [Zamenhof: Ekzercoj, no 5]
15
Muziko:
Ho mia kor'
Oh meu coração
Ne batu maltrankvile
Não bata intranqüilamente
El mia brusto nun ne saltu for
De meu peito não salte fora
Jam teni min ne povas mi facile
Já suportar-me não posso facilmente
Ho mia kor'!
Oh meu coração!
Ho mia kor' Oh meu coração

Post longa laborado Depois de longo trabalho
Ĉu mi ne venkos en decida hor'? Não vencerei na hora decisiva?
Sufiĉe, trankviliĝu de l' batado Basta! Tranqüilize seus batimentos
Ho mia kor'! Oh meu coração!
Kopiado :
La lernanto kopias sur folion de sia kajero la tekston de la muziko supre.
(O aluno copia na folha de seu caderno o texto da música acima.)
Dialogo: (Diálogo)
1. Bonan matenon! Kiel vi fartas?

2.
Bonan matenon! M i fartas bone! Dankon!
Kion vi trinkas en la matenmanĝo?

1.
2.
M i trinkas kafon kun lakto. Kaj vi?
M i ordinare trinkas lakton kun ĉokolado.

1.
Sed pano kaj butero ne povas manki en matenmanĝo.
2.
16
1. Bonan matenon! Kiel vi fartas? (Bom dia! Como você está?)

2. Bonan matenon! Mi fartas bone! dankon!. (Bom dia! Estou bem, obrigado!)
1. Kion vi trinkas en la matenmanĝo? (O que você toma no café-da-manhã?)
2. Mi trinkas kafon kun lakto. Kaj vi? (Eu tomo café com leite. E você?)
1. Mi ordinare trinkas lakton kun ĉokolado. (Eu normalmente bebo leito com chocolate.)
2. Sed pano kaj butero ne povas manki en matenmanĝo!... (Mas pão e manteiga não podem faltar no
café-da-manhã!...)
Legado laŭt-voĉe : (Leitura em alta voz)
Lakto, kafo, pano kaj butero ne povas manki en matenmanĝo.

La kuiristino preparas kafon.
Ŝi ne manĝas viandon.
Ili ne manĝas fiŝon.
Kukoj, biskvitoj kaj batatoj estas dolĉaĵoj
El kokido oni faras kokidaĵon
Junuloj tre ŝatas refreŝigaĵon
Adoltoj preferas trinki akvon
Frukto-suko estas tre ŝatata trinkaĵo
Vort-provizo: (vocabulário)
kuiristino cozinheira
viando carne (de comer)
fiŝo peixe
biskvito biscoito
batato batata-doce
dolĉaĵoj coisas doces (de comer)
kokido frango
kokidaĵo comida a base de frango
refreŝigaĵo refrigerante
ŝatata trinkaĵo bebida apreciada
17
Sesa Ĉapitro: (Sexto capítulo)
La tempoj de la verbo: (Os tempos do verbo)
Prezenco, Pasinto kaj Futuro: (Presente, Passado e Futuro)
Prezenco AS La patro ESTAS bona. (O pai É bom.)

Pasinto IS La avo ESTIS bona. (O avô ERA bom.)
Futuro OS La nepo ESTOS bona. (O neto SERÁ bom.)
Ekzemploj: (exemplos)
1. La akvo bolas. (A água ferve; ou: está fervendo.)

2. La akvo jam bolis. (A água já ferveu.)
3. La akvo ankoraŭ bolos. (A água ainda ferverá.)
4. La kuiristino faras kukon hodiaŭ. (A cozinheira faz bolo hoje.)
5. La patrino faris kukon. (A mãe fez bolo.)
6. La dom-mastrino faros kukon. (A dona-de-casa fará bolo.)
7. La knabo vekas frue. (O menino acorda cedo.)
8. La knabino vekos malfrue. (A menina acordará tarde.)
9. La knabo ne vekis frue hieraŭ. (O menino não acordou cedo ontem.)
La prefikso MAL donas la ideon pri la kontraŭo:
(O prefixo MAL dá a ideia de contrário)
Aperti (abrir) Malaperti (fechar)

Fermi (fechar) Malfermi (abrir) Plej uzataj! (Mais usadas!)
Frue (cedo, advérbio) Malfrue (tarde, advérbio)
Dolĉa (doce) Maldolĉa (amargo/a) Plej uzataj! (Mais usadas!)
Amara (amargo/a) Malamara (doce)
Imperativo kaj Kondicionalo: (Imperativo e Condicional)
Imperativo U La patro ESTU bona. (O pai SEJA bom.)

Kondicionalo US Se la patro ESTUS bona, la filo ESTUS ankaŭ bona.
(Se o pai fosse bom, o filho seria também bom)
18
Ekzemploj:
1. Vi studu, knaboj kaj knabinoj! (Estudem, meninos e meninas!)
2. Atentu bone! (Prestem atenção!)
3. Ni iru matenmanĝi! (Vamos tomar o café da manhã! = Nós devemos tomar o café da
| manhã!)
4. Haltigu la aŭton! (Pare o carro!)
5. Se la knabo studus ĝi fariĝus granda homo! (Se o menino estudasse ele se tornaria um
| grande homem!) [homo = pessoa, gente]
6. Se ĉiuj parolus Esperanton, la mondo estus pli bona! (Se todos falassem o Esperanto, o
| mundo seria melhor!)
7. Mi esperas, ke vi lernu Esperanton! (Espero que você aprenda o Esperanto!)
8. La patrino volas, ke la filo estu obeema. (A mãe quer que o filho seja obediente.)
9. Mi foriru = Mi devas foriri. (Eu devo ir embora.)
La imperativo estas ankaŭ uzata por la subjunktivo de la portugala.
(O imperativo é também usado para o subjuntivo do português.)
Vidu la ekzemplojn numerojn 7 kaj 8.
(Veja os exemplos números 7 e 8)
Kutime, oni uzas la partikulon “ke”.
(Normalmente se usa a partícula “ke”=que)
Dialogo: (Diálogo)
1. Saluton, mia amiko! Kiel vi fartas?

2.
Saluton! M i fartas bone! Dankon!.
Ĉu vi iros al la universitato, morgaŭ?

1.
2.
Ne, mi ne povos. Kaj vi?
M i jam iris hieraŭ. Tre bona prelego!

1.
Se mi povus, mi irus. Sed, mi ne estas sana.
2.
M i deziras, ke vi fartu bone. Ĝis la revido!
1.
2.
Dankon! Ĝis la revido, amiko!
1. Saluton, mia amiko! Kiel vi fartas? (Salve, meu amigo! Como você está?)
2. Saluton! Mi fartas bone! Dankon! (Bom dia! Estou bem, obrigado!)
19
1. Ĉu vi iros al la universitato, morgaŭ? (Você irá à universidade amanhã?)

2. Ne, mi ne povos. Kaj vi? (Não. Não poderei. E você?)
1. Mi jam iris hieraŭ. Tre bona prelego! (Eu já fui ontem. Muito boa aula!.)
2. Se mi povus, mi irus. Sed, mi ne estas sana. (Se eu pudesse eu iria. Mas não estou bem de saúde.)
1. Mi deziras, ke vi fartu bone. Ĝis la revido! (Desejo que você fique bem. Até logo!)
2. Dankon! Ĝis la revido, amiko! (Obrigado! Até logo, amigo!)
Muziko: (Música)
Ni ripetas la kantadon de la lasta leciono: “Ho, mia kor'!”
(Repetimos o canto da última lição)
Diktado:
Papero estas blanka. Blanka papero kuŝas sur la tablo. Jen estas la kajero de la
juna fraŭlino. La patro donis al mi dolĉan pomon. Rakontu al mia juna amiko
belan historion. M i deziras al vi ĝojan feston! Kia ĝoja festo! Sur la ĉielo staras
la bela suno. En la nokto ni vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn. Lakto estas
pli nutra, ol vino. El ĉiuj siaj fratoj Antono estas la malplej saĝa.
[Zamenhof: Ekzercoj, no 6]
Kopiado: (cópia)
La lernanto kopias sur la folion de sia kajero la tutan dialogon de la paĝo 18.
(O aluno copia na folha de seu caderno todo o diálogo da página 18.)
Legado laŭt-voĉe : (Leitura em voz alta)
Nek mi, nek vi iros al la kinejo. (Nem eu nem você iremos ao cinema.)
Hieraŭ ni iris al bela festo! (Ontem nós fomos a uma bela festa!)
Ŝi ĵus decidis, ke ŝi iros al la kunsido. (Ela acabou de decidir que vai [irá] à reunião.)
Li diris al mi, ke li ne venos al la prelego. (Ele me disse que não viria à aula.)
Se ili povus, ili vojaĝus. (Se eles pudessem, viajariam.)
M i esperas, ke li venu. (Eu espero que ele venha.)
Ni kredas, ke li venos! (Nós acreditamos que ele virá!)
La buso alvenas je la ĝusta horo. (O ônibus chega em cima da hora.)
20
Sepa Ĉapitro: (Sétimo capítulo)
La uzado de la adjektivo: (O uso do adjetivo)
La tria Regulo de Esperanto: (A terceira regra do Esperanto)

Ĉiu adjektivo finiĝas per “a”. (Todo o adjetivo termina por “a”.)
La adjektivo sekvas la pluralon kaj la akuzativon de la substantivo.
(O adjetivo segue o plural e o acusativo do substantivo.)
Ekzemploj:
1. La domo estas alta kaj granda. A casa é alta e grande.

2. La veturilo ne estas mia. O automóvel não é meu.
3. Vi jam konas lian nomon Você já sabe o nome dele.
4. Ŝia kajero estas tre kolora. O caderno dela é muito colorido.
5. La patrino promenadas kun siaj 4 gefiloj. A mãe passeia com seus 4 filhos (eles e elas).
6. La paper-folio estas blanka A folha de papel é branca.
7. Pli bona estos la mondo (kun E-o). Melhor será o mundo (com o Esperanto).
8. Ili ĉiuj estas niaj geamikoj. Eles todos são nossos amigos (e amigas).
9. Li parolas en la angla lingvo. Ele fala na língua inglesa.
10. Li estas kontraŭ ŝia opinio. Ele é contra a opinião dela.
11. Esperanto kaj ĝia simpleco: bona paro! O Esperanto e sua simplicidade: um bom par!
12. Ĝi (la salono) enhavas mil etajn kestojn Ele (o salão) comporta mil pequenos cestos.
13. Io ne estas bona ĉi tie. Algo não está bom aqui.
14. Iu restis malseka en la pluvo. Alguém ficou molhado na chuva.
15. Iom post iom li fariĝis bona esperantisto. Pouco a pouco ele se fez bom esperantista.
Kopiado: (cópia)
La lernanto iru al la paĝo 19 (dek naŭ) kaj serĉas, kalkulas kaj kopias ĉiujn adjektivajn vortojn,
kiujn ĝi kapablos trovi.
(O aluno deve ir à pág. 19 e procura, conta e copia todos as palavras adjetivas que ele for
capaz de achar.)
21
Ekzercoj: (Exercícios)
La lernanto kompletigu la spacojn per la adjektiva formo.
(O aluno completa os espaços com a forma adjetiva.)
Frazo (frase) Adjektivo (adjetivo) Substantivo

1) Mi estas ________________________ Forta (forte) Forto (força)
2) Ŝi estas ________________________ Inteligenta (inteligente) Inteligento (inteligência)
3) Li estas _________________________ Prudenta (prudente) Prudento (prudência)
4) Ĝi estas _________________________ Granda (grande) Grando (grandeza)
5) Ili estas _________________________ Alta (alto/a) Alto (altura)
6) Ni estas _________________________ Kontenta (contente) Kontento (satisfação)
7) Vi estas _________________________ Bela (bonito/a) Belo (o belo/bonito)
8) Karlo estas _______________________ Simpatia (simpático) Simpatio (simpatia)
9) La aŭto estas tre ___________________ Rapida (rápido, veloz) Rapido (rapidez)
10) La veturilo estas tre _______________ Peza (pesado/a) Pezo (peso)
11) La benko estas ___________________ Flava (amarelo/a) Flavo (o amarelo)
12) La lernanto estas _________________ Diligenta (diligente) Diligento (dedicação)
13) Tiu viro estas ____________________ Kuraĝa (corajoso) Kuraĝo (coragem)
14) Ĉi tiu infano estas ________________ Obeema (obediente) Obeemo (obediência)
15) La prezidento estas _______________ Fidinda (confiável) Fidindo (confiança)
16) La salono estas __________________ Larĝa (larga, ampla) Larĝo (largura)
17) La Luno estas ___________________ Brila (brilhante) Brilo (brilho)
18) La Suno estas _______________ stelo Giganta (gigante) Giganto (o gigante)
19) La “nigra-tabulo” estas ____________ Verda (verde) Verdo (o verde)
20) La strato estas ___________________ Longa (comprida) Longo (comprido, longo)
Kelkaj afiksoj: (Alguns afixos)

En la tabelo de la paĝo 20-a (dudeka) oni trovas kelkajn afiksojn.
(Na tabela da página 20 a (vigésima) encontram-se alguns afixos.)
Ni identigu ilin! (Vamos identificá-los!)

Ili estas substrekitaj! (Eles estão sublinhados!)
22
Afikso (afixo) Signifo (significado) Ekzemploj (exemplos)

AD Proceso; longdaŭra ago La infanoj promenadas kun la patrino.
(proces.; ação duradoura) (As crianças estão passeando com a mãe)
Verbos “freqüentativos” [Promeni estas bone por la sano.
(Passear é um bem para a saúde.)]
Pafi (atirar) La pafado estis longdaŭra.
(O tiroteio foi duradouro.)
Vidi (ver) Kia bela vidado! (Que bela visão/paisagem!)
Kuri (correr) Mi tre multe lacis post la kurado.
(Eu me cansei muito depois da corrida.)
Viziti (visitar) La lernanto vizitadas la lernejon.
(O aluno visita/freqüenta a escola.)

GE Ambaŭ genroj Tiu instruisto havas dudek gelernantojn.
(Ambos os gêneros, sexos) (Aquele professor tem vinte alunos (as).)
Hieraŭ ni renkontis gesinjoroj Olivejra.
(Ontem encontramos o Sr. e a Sra. Oliveira.)
Aqui se interessa pelo Kiom da gefiloj vi havas?
gênero dos filhos. (Quantos filhos (e filhas) você tem?)
Aqui não se interessa pelo Kiom da infanoj vi havas?
gênero... (Quantos filhos você tem?)

EC Kvalito aŭ stato Simpleco estas bona homa kvalito.
(Qualidade ou estado) (Simplicidade é uma boa qualidade humana.)
Estas evidenta la flaveco de tiu papero.
(É evidente a amarelidão deste papel.)
Vidu: (veja:) belo = o belo Ŝia beleco estas tre alloga.
(A beleza dela é muito atraente.)
Ĉiuj devas serĉi spiritan fortecon. (Todos
devem procurar a fortaleza de espírito.)
Tiu produkto montras praktikecon.
(Aquele produto mostra praticidade.)
Fluideco estas eco de la akvo.
(Fluidez é qualidade da água.)
23

ET Montras la diminutivon Ĉi tiu libreto estas tre ŝatata.
(Indica o diminutivo) (Este livreto é muito apreciado.)
Tiu knabeto estas tre inteligenta.
(Aquele menininho é muito inteligente.)
Oni ĉiam trovas Formiketojn en la kuirejo.
(Sempre se encontram formiguinhas na cozinha.)
La knabinoj ĵetis ŝtonetojn en la dometon.
(As meninas jogaram pedrinhas na casinha.)
Ili ludis per pilketojn dum la tuta vespero.
(Eles jogaram com bolinhas durante toda a tarde.)
Kelkaj nubetoj staras sur la ĉielo.
(algumas nuvenzinhas estão no céu.)

MAL Montras la kontraŭon Post la baniĝo li ankoraŭ estis malseka.
(Indica o contrário) (Depois do banho ele ainda estava molhado.)
Vi malpravas, mia amiko!
(Você está errado, meu amigo!)
La domo estas malalta kaj malgranda.
(A casa é baixa e pequena.)
Sen Esperanto, malpli bona estas la mondo.
(Sem o Esperanto, pior é o mundo.)
Li diras, ke li scias pli aŭ malpli pri la afero.
(Ele diz que ele sabe mais ou menos sobre o caso.)
Sen la Luno, la nokto estas tre malluma.
(Sem a lua, a noite é muito escura.)
Muziko:
Ĝardenistino, kia malĝojego, Jardineira, que infelicidade,
Kio malbona estis nun al vi? Que de ruim foi agora a você?
La kamelio falis de la branĉo, - A Cam élia caiu do galho,
Sopiris, mortis, jen apud mi. Suspirou, m orreu, ei-la junto a m in.
(Rekanto:) (Refrão:)
Ĝardenistino, koramatino, Jardineira, am ada do coração,
For la malĝojo, via estas ĉio, ĉio, Fora com a tristeza, seu é tudo, tudo,
Multe pli vi bela estas Muito m ais bonita é você,
Ol mortinta kamelio. Que a cam élia que m orreu.
24
Diktado:
La papero estas tre blanka, sed la neĝo estas pli blanka. M i havas pli freŝan
panon ol vi. Ne, vi eraras, sinjoro: via pano estas malpli freŝa ol mia. El ĉiuj miaj
infanoj Ernesto estas la plej juna. M i estas tiel forta kiel vi. Du homoj povas pli
multe fari ol unu. Kvin kaj sep faras dek du. Dek kaj dek faras dudek.
[Zamenhof: Ekzercoj, noj 6,7]
Legado laŭtvoĉe: La Patro Nia [esperantigita de Zamenhof]

(O Pai-Nosso: esperantizado por Zamenhof.)
Patro nia, kiu estas en la ĉielo,

Via nomo estu sanktigita.
Venu Via regno, plenumiĝu Via volo,
kiel en la ĉielo, tiel ankaŭ sur la tero.
Nian panon ĉiutagan donu al ni hodiaŭ.
Kaj pardonu al ni niajn ŝuldojn, kiel ankaŭ
ni pardonas al niaj ŝuldantoj.
Kaj ne konduku nin en tenton,
sed liberigu nin de la malbono.
(Sankta Mateo: 6, 9-13)
Vort-provizo: (vocabulário)
Sanktigita Santificado
Regno Reino
Plenumiĝu Realizai
Ĉiutaga De cada dia; De todo dia
Ŝuldoj Dívidas
Ŝuldantoj Devedores
Konduku Conduza
Tento Tentação
Liberigu nin Livrai-nos; Fazei-nos livres
25
Oka Ĉapitro: (Oitavo capítulo)
La uzado de la adverbo: (O uso do avérbio)
La sepa Regulo de Esperanto: (A sétima regra do Esperanto)

La derivitaj adverbaj formoj finiĝas per “e”.
(As formas adverbiais derivadas terminam por “e”.)
Ekzemploj:
1. Ili babiladis tre longe. Eles (elas) conversaram longamente.

2. Mi ŝatas piediri matene. Eu gosto de caminhar de manhã.
3. La amikoj forte brakumis unu la alian. Os amigos se abraçaram fortemente.
4. Silente eniris la banditoj en la domon. Silenciosamente entraram os bandidos na
casa
5. Aviadiloj flugas tre rapide . Os aviões voam muito rapidamente.
6. Unue ŝi sidiĝis, due ŝi parolis. Primeiramente ela se sentou, depois ela falou.
7. Dankon! Ne dankinde! Obrigado! De nada!
8. Dio vivas eterne. Deus vive eternamente.
9. Mi fartas tre bone, kaj vi? Estou muito bem, e você?
10. Ĉu vi iros? − Kompreneble mi iros! Você irá?− claro que irei!
11. Lerte li malfermis la monŝrankon. Habilmente ele abriu o cofre.
12. Responde, mi diris jes. Em resposta, eu disse sim.
13. Ŝi parolis kun li telefone. Ela falou com ele por telefone.
14. Ĉu mi povas preni vin aŭte? Posso pegá-lo de automóvel?
15. Ili faris kontrakton nur buŝe. Eles fizeram um contrato apenas verbal.
Dialogo: (Diálogo)
1. Vi vojaĝos morgaŭ matene, ĉu ne?
2.
Jes! M i fakte vojaĝos morgaŭ matene kaj buse.
Do, finfine, vi sukcesis ŝpari la monon!

1.
2.
Jes, mi ŝparis monon kvin monate.
26
Ĉu vi parolos france aŭ Esperante?

1.
Sendube mi parolos Esperante!
2.
Bedaŭrinde mi ne povos akompani vin!...
1.
2.
Sed tamen ni ankoraŭ vojaĝos kune, iam!
1. Vi vojaĝos morgaŭ matene, ĉu ne? (Você vai viajar amanhã de manhã, não é?)
2. Jes! Mi fakte vojaĝos morgaŭ matene kaj buse. (Sim! De fato vou viajar amanhã de manhã e de
ônibus.)
1. Do, finfine, vi sukcesis ŝpari la monon! (Então, finalmente você economizou o dinheiro!)
2. Jes, mi ŝparis monon kvin monate. (Sim, economizei dinheiro por cinco meses.)
1. Ĉu vi parolos france aŭ Esperante? (Você vai falar em francês ou em Esperanto?)
2. Sendube, mi parolos Esperante! (Sem dúvida, falarei em Esperanto!)
1. Bedaŭrinde mi ne povos akompani vin!... (Que pena que não posso acompanhar você!)
2. Sed tamen ni ankoraŭ vojaĝos kune, iam! (Mas contudo ainda viajaremos juntos um dia!)
Ekzercoj: (Exercícios)
La lernanto studas la unuajn ekzemplojn kaj kompletigas la ceterajn frazojn.
(O aluno estuda os primeiros exemplos e completa as restantes frases.)
1. Mi estas en la hejmo. Mi estas hejme

2. Ŝi iris en sian hejmon Ŝi iris hejmen.
3. Li veturas per biciklo. Li veturas bicikle.
4. Ili parolas per telefono. Ili parolas telefone.
5. La knaboj ludas per la manoj La knaboj ludas _____________________
6. La komunikado okazis per la buŝo. La komunikado okazis ________________
7. La gelernantoj skribis per glob-krajonoj. La gelernantoj skribis _________________
8. Kun bedaŭro mi ne iros al la festo. ___________________ mi ne iros al la festo.
9. Kun eblo, li povos helpi nin. ___________________ li povos helpi nin.
10. En Merkredo ni havos lecionon. ___________________ ni havos lecionon.
11. Post tio, ili iros al la kinejo. ___________________ ili iros al la kinejo.
12. Per subita maniero ŝi faris la demandon. ___________________ ŝi faris la demandon.
13. Per ripetaj fojoj li frapis la pordon. ___________________ li frapis la pordon.
14. En ĉiuj tagoj okazis kunsidoj. ___________________ okazis kunsidoj.
27
Muziko: (Música)
Ni ripetas la kantadon de la lasta leciono: “Ĝardenistino”.

(Repetimos o canto da última lição.)
Kopiado: (cópia)
La lernanto kopias la tekston de la preĝo "La Patro Nia".
(O aluno copia o texto da oração "O Pai-Nosso".)
Aliaj ekzemploj: (outros exemplos)

La lernanto komparas la jenajn frazojn.
(O aluno compara as seguintes frases.)
1) Post (tio) (depois de) Poste (posteriormente, depois)

Post la tagmanĝo ni iros al la kinejo. Poste ni iros al la kinejo.
Depois do almoço iremos ao cinema. Posteriormente iremos ao cinema.
2) Dum (enquanto) Dume (enquanto isso)
Dum la bebo dormas, la patrino laboras. La bebo dormas. Dume, la patrino laboras.
Enquanto o bebê dorme, a mãe trabalha. O bebê dorme. Enquanto isso, a mãe trabalha.
3) Nun (agora, no momento) Nune (atualmente, momentaneamente)
La dommastro alvenadas nun. Nune li estas maldungita.
O dono-da-casa está chegando agora. Atualmente ele está desempregado.
4) Kun (com, em companhia de) Kune (conjuntamente)
La direktoro kunsidis kun sia sekretario. Kune kunsidis la direktoro kaj lia sekretario.
O diretor reuniu-se com seu secretário. Conjuntamente reuniram-se o diretor e seu secret.
5) Jes (sim) Jese (afirmativamente)
“Jes”, respondis la dentisto. La dentisto povis respondi jese.
(“Sim”, respondeu o dentista) (O dentista pôde responder afirmativamente.)
6) Antaŭ (antes de, diante) Antaŭe (anteriormente, antes)
La vendisto haltis antaŭ la bela domo. Se vi venos, telefonu al mi antaŭe.
O vendedor parou diante da bela casa. Se você vier, telefone-me antes.
7) Hodiaŭ (hoje) Hodiaŭe (hodiernamente, atualmente)
Hodiaŭ estas ŝia dat-reveno. Hodiaŭe estas ordinara afero paroli pri sekso.
Hoje é o aniversário dela. Atualmente, é coisa comum falar de sexo.
28
Spritaĵoj: (conversas espirituosas; "espirituosidades")
Ampromeso (promessa de amor)

Li: "M i ĵuras al vi, ke vi estas la unua ino, kiun mi amas!"
Ŝi: "M i bone scias tion, karulo!"
Li: "Estas vere mirinde: vi estas ankaŭ la unua, kiu kredas ĝin."
[P. E. Schwerin. Gaia leganto. Aŭstralio, 1945.]

Tradukado: (tradução)
La lernanto provas traduki la spritaĵon supre.
(O aluno tenta traduzir a espirituosidade acima)
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
La lernanto respondas (tute komplete) la demandojn malsupre:
(O aluno responde, de forma completa, às perguntas abaixo)
1) Kion ĵuras li?

________________________________________________________
2) Kion ŝi bone scias?
________________________________________________________
3) Kio estas vere mirinde?
________________________________________________________
Telefonado: (telefonema)
1) Iu respondas la telefon-vokon: Ha lo!

2) La alia: Ha lo! Bonan matenon! Ĉu mi povas paroli kun Andreo?
1) La respondanto: Vi jam parolas kun li: estas mi!
2) La vokinto: Andreo, ĉi tiu estas Jozefo: ĉu vi ne rekonas mian voĉon?
1) La respondanto: Nun, jes, Jozefo! Kiel vi fartas? Kiaj estas la novaĵoj?
2) La vokinto: La novaĵo estas jena: mi estas ĉe via urbo!
1) La respondanto: Kiel mirinde! Kie ekzakte vi gastas?
2) La vokinto: M i gastas hotele: ties nomo estas Antarktiko.
1) La respondanto: Estas proksime de mi! M i iros tuj viziti vin... Atendu iomete! (...)
29
Traduko de la telefonado: (Tradução do telefonema)
1) Iu respondas la telefon-vokon: Ha lo!

(Alguém responde ao chamado telefônico: Alô!)
2) La alia: Ha lo! Bonan matenon! Ĉu mi povas paroli kun Andreo?
(O outro: Alô! Bom dia! Posso falar com André?)
1) La respondanto: Vi jam parolas kun li: estas mi!
(O que está respondendo: Você já fala com ele: sou eu!)
2) La vokinto: Andreo, ĉi tiu estas Jozefo: ĉu vi ne rekonas mian voĉon?
(O que chamou: André, aqui é José: você não reconhece minha voz?)
1) La respondanto: Nun, jes, Jozefo! Kiel vi fartas? Kiaj estas la novaĵoj?
(O que está respondendo: Agora sim, José! Como você está? Quais são as novidades?)
2) La vokinto: La novaĵo estas jena: mi estas ĉe via urbo!
(O que chamou: A novidade é a seguinte: Estou na sua cidade!)
1) La respondanto: Kiel mirinde! Kie ekzakte vi gastas?
(O que está respondendo: Que maravilha! Onde exatamente você se hospeda?)
2) La vokinto: Mi gastas hotele: ties nomo estas Antarktiko.
(O que chamou: Estou hospedado em um hotel: seu nome é Antártico.)
1) La respondanto: Estas proksime de mi! Mi iros tuj viziti vin... Atendu iomete!
(O que está respondendo: É perto de mim! Irei logo visitá-lo!.. Espere um momentinho!)
Kiel diri la horojn: (Como dizer as horas)

Por demandi pri la horo oni diras: Kioma horo estas?
(Para perguntar as horas a gente diz: Que horas são?)
Ekzemploj:
"Kioma horo estas?"
Estas jam nokto-mezo! Já é meia-noite!
(La infanoj devus esti dormantaj.) (As crianças deveriam estar dormindo.)
Estas tagmezo. É meio-dia.
(Ni renkontiĝos tie, tagmeze / je la tagmezo.) (Nos encontraremos lá, ao meio dia.)
Estas la sepa matene. São sete da manhã.
Estas la 7-a a.t.m. (antaŭ-tag-meze) São 7:00h am (antes do meio-dia)
(Oni kutime matenmanĝas je la 7-a matene.) (Normalmente se toma café-da-manhã às 7h am.)
Estas la deka (matene). São dez da manhã.
Estas la 10-a atm. São 10:00h am.
(Ili ĉesigis la laboron por trinki kafeton.) (Eles pararam o trabalho para tomar cafezinho.)
Estas la dek-unua kaj duono (matene). São onze e meia (da manhã).
Estas la 11-a kaj tridek min (atm). São 11 e trinta (am).
(Estas preskaŭ la horo de la tag-manĝo.) (Está quase na hora do almoço.)
Estas la dua vespere. São duas da tarde.
Estas la 2-a p.t.m. (post-tag-meze). São 2:00 pm (depois do meio-dia).
(Estas tempo por repreni la laboron.) (É hora de retomar o trabalho.)
30
Aliaj ekzemploj: (outros exemplos)
Estas la 8-a kaj kvarono Estas la 8-a kaj dudek kvin Estas kvarono antaŭ la 11-a
(São 8 e 1/4; são 8 e quinze) (São 8 e vinte e cinco) (São 15 para as 11)
Estas la 11-a kaj kvardek Estas la 1-a kaj duono Estas l0 antaŭ la tria
(São 11 e quarenta) (É 1 e meia) (São 10 para as 3)
Estas la 4-a kaj kvin Estas la 6-a kaj kvindek Estas la 10-a kaj kvarono
(São 4 e cinco) (São 6 e cinqüenta) (São 10 e quinze)
Rim.: (Obs.:) Ĝentilaj esprimoj: (expressões de gentileza)

Por peti komplezon oni povas uzi la jenajn esprimojn:
(Para pedir um favor podem-se usar as seguintes expressões)
Bonvolu, diri al mi la horon!

(Tenha a bondade de dizer-me as horas! Ou: Por favor, diga-me as horas!)
Bonvole, diru al mi la horon!
(De boa vontade, diga-me as horas! Ou: Por favor, diga-me as horas!)
Mi petas, ĉu vi povas montri al mi la elirejon?
(Por favor, você pode me indicar a saída?)
Permesu...
(Com licença...)
31
Naŭa Ĉapitro: (Nono capítulo)
Pluaj afiksoj: Parto unua (Mais afixos: primeira parte)

EG Montras la pligrandigon Plezuregon revidi vin!
(Indica o aumentativo) (Que grande prazer rever você!)
Kia domego vi aĉetis!
(Que casarão você comprou!)
La bebego manĝegis la leonon.
(O bebezão devorou o leão.)
Kiel oni jam vidis en la horoj... (Como já se viu nas horas...)

ON Montras la frakcion Vi havas la dekonon da mia forto.
(Indica a fração) (Você tem a décima parte de minha força!)
Unu ovo estas dek-duono da unu dek-duo.
(Um ovo é um doze avos de uma dúzia.)
Tiu sono daŭris du milonoj da sekundo.
(Aquele som durou dois milésimos de segundo.)

RE Montras la ripetadon, la Mia kuzino redonis al mi la libron.
revenadon (Minha prima me devolveu o livro!)
(Indica a repetição, a
La urbestro revenis tre malfrue hodiaŭ.
volta)
(O prefeito voltou muito tarde hoje.)
La bopatro kaj la bofilo ree kverelis.
(O sogro e o genro de novo brigaram..)

UL Montras la konkretan Tiu respondeculo estas nerespondeca!
estaĵon (Aquele 'cara' responsável é um irresponsável!)
(Indica o ser concreto)
Nek unu pinglon levas tiu fortulino.
(Nem um alfinete levanta aquela fortona.)
Tiu ulo estas vera almozulo! [Almozo = esmola]
(Aquele sujeito é um verdadeiro mendigo!)
32
Muziko:
Ni gratulas al vi Parabéns pra você
Ho amiko fidela Ó amigo fiel
Vivu multe sur Tero Viva muito na Terra
Kun la sorto plej bela Com a sorte mais bela.
En la plej bela tago Nesse dia mais lindo

Ni gratulas al vi Parabenizamos você
Dezirante feliĉon Desejando-lhe felicidade
Kaj la benon de Di' E a bênção de Deus
Kelkaj duopoj: (algumas duplas)

Kelkaj duopoj jam lernitaj dum la kurso.
(Algumas duplas já aprendidas durante o curso.)
Pli ... ol (mais do que) Vi estas pli malrapida ol testudo.

(Você é mais devagar que uma tartaruga)
Plej ... el (o mais [dentre]) Li estas la plej malinteligenta el ĉiuj idiotoj.
(Ele é o mais 'burro' de todos os idiotas.)
Pli (aŭ) malpli La infanoj estas pli aŭ malpli kvietaj.
(mais ou menos) (As crianças estão mais ou menos quietas.)
Ĝis (la) revido (até logo) Ĝis revido, mia amikino. [Ankaŭ: (também:) Ĝis …; Ĝis la …]
(Até a vista, minha amiga.)
Nek ... nek (nem .... nem) Nek mi nek vi naskiĝis en Marso. [Marto = março; Mardo = terça-feira]
(Nem eu nem você nascemos em marte.)
Kiel ... fartas (como ... está) Kiel vi fartas, mia kolego?
(Como você está passando, meu colega?)
Kiom da (quanto de) Kiom da horoj ŝi jam pasigis dormanta?
(Quantas horas ela já passou dormindo?)
Tre multe (muito) Ili tre multe kredas je eksterplanedanoj.
(Eles acreditam muito em extraterrestres.)
Tiel ... kiel (assim ... como) Li estas tiel simpatia kiel ŝi.
(idéia de qualidade, modo...) (Ele é [assim] tão simpático como ela.)
Tiom... kiom (tanto... quanto) Tiu ulo estas tiom forta kiom leono.
(idéia de quantidade) (Aquele sujeito é tão forte quanto um leão.)
33
Dialogo: (Diálogo)
1. Kia plezurego revidi vin!
2.
Ho, Karlo: mi diras la samon!
M i aŭdis, ke vi aĉetis belan domegon!

1.
2.
Jes. Sed la plej grava novaĵo estas alia!
Kia estas tia novaĵo?

1.
M ia edzino naskis bebegon!
2.
Ho! Gratulon al vi! Kiu estas ĝia sekso?
1.
2.
Kiel mi esperis: unu belegan knabegon!
1. Kia plezurego revidi vin! (Que grande prazer rever você!)

2. Ho, Karlo: mi diras la samon! (Oh, Carlos: eu digo o mesmo!)
1. Mi aŭdis, ke vi aĉetis belan domegon! (Ouvi dizer que você comprou um belo casarão!)
2. Jes. Sed la plej grava novaĵo estas alia! (Sim. Mas a mais importante novidade é outra!)
1.Kia estas tia novaĵo? (Qual é tal novidade? [Que tipo de novidade?])
2. Mia edzino naskis bebegon! (Minha esposa ganhou (deu à luz) um bebezão!)
1. Ho! Gratulon al vi! Kiu estas ĝia sekso? (Oh! Parabéns a você! Qual é o sexo do bebê?)
2. Kiel mi esperis: unu belegan knabegon! (Como eu esperava: um belíssimo meninão!)
Diktado:
Unu centono de unu realo oni diras centavo. Bonege! Gratulon al vi! La
profesoro ege bedaŭris sian akcidenton. M ia bofrato estas frato de mia edzino.
Li estas feliĉega pro la donaco. La ĥorestro forte readmonis la gekantistojn. La
respondeculino pri la afero ne ĉeestas. M alriĉuloj estas nehavantaj homoj.
Kioma horo estas? Estas la tria kaj dudek. Preskaŭ la horo de nia lunĉo.
Kopiado: (cópia)
La lernanto kopias sur la folion de sia kajero la tutan dialogon de la paĝo 33-a.
(O aluno copia na folha de seu caderno todo o diálogo da página 33.)
34
Bona ideo (Boa idéia)

Patro: Vi aĉetis por la knabo tamburon! Li ja certe malhelpos min,
kiam mi laboras!
Patrino: Jes, vere... do li ludos per ĝi nur post la tagmanĝo,
kiam vi siestas.

________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
La lernanto respondu (tute komplete) la demandojn malsupre:
(O aluno responda, de forma completa, às perguntas abaixo)
1) Kiam kaj kio malhelpos la patron?

________________________________________________________
________________________________________________________
2) Kial la ludado de la tamburo ĝenas la patron? [Ĝeni = perturbar / Bruo = ruído, barulho]
________________________________________________________
________________________________________________________
3) Kio kutime okazas post la tagmanĝo?
________________________________________________________
________________________________________________________
La lernanto devas serĉi, interpreti kaj kopii kelkajn afiksojn substrekitajn en la paĝoj 31 kaj 32.
(O aluno deve pesquisar, interpretar e copiar alguns afixos sublinhados nas págs. 31 e 32.)
________________________________________________________
________________________________________________________
35
Deka Ĉapitro: (Décimo capítulo)
Pluaj afiksoj: Parto dua (Mais afixos: segunda parte)

DIS Dispelo Ni apartigis la librojn disde la kajerojn.
(dispersão) (Nós separamos os libros dos cadernos.)
La birdoj disflugis post la pafo.
(os pássaros dispersaram-se voando, depois do
tiro.)

EK Komenco de ago Ekestis nova modo en la mondo.
(começo de ação; início (Surgiu nova moda no mundo.)
repentino, súbito)
La infanoj eksaltis pro la artfajraĵoj.
(As crianças se assustaram com os fogos de
artifício.)

AĴ Konkreta afero La heroo Hulko manĝas verdan manĝaĵon.
(coisa concreta) (O herói Hulk come comida verde.)
Infanoj ŝategas suĉi dolĉaĵetojn.
(Crianças adoram chupar balas.)

EM Inklino, tendenco Oni ne devas esti tiom kredema!
(inclinação, tendência) (Não se pode ser tão crédulo!)
Tiu vartistino estas ege karesema.
(Aquela babá é muitíssimo carinhosa.)

END Devigeco La instruisto asertis, ke ĉi tiu libro estas legenda!
(obrigatoriedade) (O professor afirmou que este libro deve ser lido!)
36
Hodiaŭ mi havas multe da farendaĵoj.

(Hoje eu tenho muitos afazeres.)

IND Merito Ĉi tiu libro estas legenda kaj leginda!
(merecimento) (Este livro deve ser lido e merece ser lido!)
Ili estas indaj je tiaj laŭdoj.
(Eles [elas] são dignos de tais elogios.)
Dialogo: (Diálogo)
1. He! Kial vi dispelis la anserojn?
2.
M i dispelis ilin, ĉar ili treege blekis!
Sed ili blekis pro la bruo!

1.
2.
Jes. Sed ne estis mi, kiu eligis la artfajraĵojn.
Iel ajn, dispeli la anserojn ne estas farindaĵo.

1.
Prave! Sed la blekado de ili malhelpis min.
2.
Kion mi faros por kunigi ilin denove?
1.
2.
Senprobleme! M i helpos vin!
1. He! Kial vi dispelis la anserojn? (Ei! Por que você espantou os gansos?)
2. Mi dispelis ilin, ĉar ili treege blekis! (Eu os espantei porque eles gritavam demais!)
[Bleki = voz de qualquer animal]
1. Sed ili blekis pro la bruo! (Mas eles gritavam por causa do barulho!)
2. Jes. Sed ne estis mi, kiu eligis la artfajraĵojn. (Sim, mas não fui eu quem soltou os fogos de
| artifício!)
1. Iel ajn, dispeli la anserojn ne estas farindaĵo. (De qualquer modo, espantar os gansos não é
| uma coisa que se faça! [digna de se fazer!])
2. Prave! Sed la blekado de ili malhelpis min. (Certo! Mas o barulho deles me atrapalhava!)
1. Kion mi faros por kunigi ilin denove? (O que farei para reuni-los de novo?)
2. Senprobleme! Mi helpos vin! (Sem problema! Eu o ajudarei!)
37
Diktado:
La eksprofesoro renkontis kelkajn ekslernantojn. La maljunulo diris multajn

fivortojn. Ili miskomprenis unu la alian. Ĉiuj niaj prapatroj estas mortintaj. En
kia domaĉo loĝas tiu aĉulo! Ĉi malpura glaso restas ne travidebla! La fluganta
bovaro alteriĝis ĉe la bovejo. Kiu volas kalkuli la sablerojn de la plaĝo? Ĉi
virbovo dispelis tri tedajn bovidojn. Tranĉilo estas danĝera ilo.
La lernantoj provas traduki la tekston de la diktado.
(Os estudantes tentam traduzir o texto do ditado.)
_______________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Muziko: Kanto de l'adiaŭo (Canto do adeus)

Post fruktodona kunlabor' Depois de frutuoso trabalho juntos
Nun disiĝas nia voj' Agora separa-se nosso caminho
Kaj nia adiaŭa hor' E nossa hora de adeus
Estas plena de malĝoj' Está cheia de tristeza.
Do nun mi adiaŭas vin Então agora lhe digo adeus

Kun multe da dolor' Com muita dor
Sed plej profunde kaj senfin' Mas o mais profundamente e sem fim
Restos vi en mia kor' Ficará você em meu coração
Kun via man' en mia man' Com sua mão em minha mão
Preĝas mi, ke la ĉiel' Rezo para que o céu
Direktu nin samidean' Dirija-nos, samideano (coidealista),
En la voj' al nia cel' No caminho do nosso objetivo.
38
Kelkaj esprimoj : (algumas expressões)

La gelernantoj ripetas la gravajn esprimojn malsupre.
(Os alunos e alunas repetem as importantes expressões abaixo.)
Io ajn, mi malkovros! O que quer que seja, eu descobrirei!

Mi volas iun ajn ĉi tie, ne gravas kiu! Quero alguém (qualquer) aqui, não importa
quem.
Mi estas hejme por neniu ajn. Eu não estou em casa para quem quer que seja!
Li faris kiel eble plej bone! Ele fez o melhor possível!
Ŝi dormis kiel eble plej malmulte. Ela dormiu o menos possível.
Ju pli riĉa, des pli avara! Quanto mais rico, (tanto) mais avarento!
Ju pli oni studas, des malpli oni scias! Quanto mais se estuda, tanto menos se sabe!
Ju pli inteligenta, des malpli azena! Quanto mais inteligente, tanto menos burro!
Eĉ se vi ne volu, mi manĝos najlojn! Mesmo que você não queira, eu comerei pregos!
Li eĉ ne rigardis ŝin! Ele nem mesmo olhou para ela!
Ĉu (tiu) ĉi motorciklo plaĉas al vi? Esta motocicleta te agrada?
La instruistino ne scias ĉu ŝi iros. A professora não sabe se irá.
[DUBO => ĉu]
Se ili iros, mi ankaŭ iros en la feston. Se eles forem, também irei à festa.
[KONDIĈO => se]
Rimarko: (observação)
Rimarku kelkajn verbojn, kiuj postulas la akuzativon, kaj aliajn, kiuj ĝin ne postulas.
(Observe alguns verbos que exigem o acusativo e outros que não o exigem.)
Postulas la akuzativon (transitivaj verboj) Ne postulas la ak. (netransitivaj verboj)

(exigem o acusativo [verbos transitivos]) (não exigem o ac. [verbos intransitivos])
Havi Kanti # Manĝi Trinki Esti Okazi Manki Brili
#
Peti * Prononci Ripeti Traduki Farti Vivi Paroli Plori
Lerni Kopii Gratuli Skribi Kuŝi Resti Kuri Reveni
Vidi Ŝati Postuli Studi Plaĉi Ekzisti Perei Sidiĝi
Nei Aŭdi Ami Meti Sidi Stari Piediri Finiĝi
# #
Koni Voli Forpeli Bati Flugi Foriri Bati Salti
#
Ricevi Legi Teni Paroli Venki Morti Naskiĝi Pluvi
#
Aŭskulti Diri * Fari Naski Ridi Kanti
* Mi petas ion de iu. (Eu peço algo de alguém); Li diras ion al iu (ele diz algo a alguém.) # povas postuli aŭ ne...
39
TABELO DE LA PLEJ UZATAJ AFIKSOJ

(Tabela dos afixos mais usados)
Prefiksoj Signifo (significado) Ekzemploj (exemplos)
(prefixos)
1. BO Geedziĝa rilato La bopatro estas la patro de la edzino.
(relação de casamento) (O sogro é o pai da esposa.)
2. DIS Dispelo Ni apartigis la librojn disde la kajerojn.
(dispersão) (Nós separamos os libros dos cadernos.)
La birdoj disflugis post la pafo.
(Os pássaros dispersaram-se voando, depois do tiro.)
3. EK Komenco de ago Ekestis nova modo en la mondo.
(começo de ação) (Surgiu nova moda no mundo.)
4. EKS Pasinta rilato La eksprofesoro renkontis kelkajn ekslernantojn.
(relação passada) (O ex-professor encontrou alguns ex-alunos.)
5. FI Malbona morala eco Maltrankvile, la maljunulo diris multajn fivortojn.
(má qualidade moral) (Nervoso, o velho disse muitos palavrões.)
6. GE Ambaŭ generoj Tiu instruisto havas dudek gelernantojn.
(ambos os gêneros) (Aquele professor tem vinte alunos (as).)
7. MAL Montras la kontraŭon Post la baniĝo li ankoraŭ estis malseka.
(indica o contrário) (Depois do banho ele ainda estava molhado.)
8. MIS Eraro Ili miskomprenis unu la alian.
(erro) (Eles se compreenderam mal.)
9. PRA De longe pasinta/futuro Ĉiuj niaj prapatroj estas mortintaj.
(passado, futuro (Todos os nossos antepassados estão mortos.)
remoto)
10. RE Montras la ripetadon, Mia kuzino redonis al mi la libron.
(indica a repetição) (Minha prima me devolveu o livro!)
Sufiksoj Signifo (significado) Ekzemploj (exemplos)
(sufixos)
11. AĈ Malbona materia eco En kia domaĉo loĝas tiu aĉulo!
(má qualidade (Em que casebre mora aquele maltrapilho!)
material)
12. AD Proceso; longdaŭra ago La infanoj promenadas kun la patrino.
(proces.; ação (As crianças estão passeando com a mãe.)
duradoura)
13. AĴ Konkreta afero La heroo Hulko manĝas verdan manĝaĵon.
(coisa concreta) (O herói Hulk come comida verde.)
14. AN Membro aŭ loĝanto Tiu nova klubo jam havas mil klubanojn.
(membro ou habitante) (Aquele novo clube já tem mil membros.)
40
15. AR Kolektiva formo Sur la ĉielo, la frenezulo vidis flugantan bovaron.

(forma coletiva) (No céu, o doido viu uma boiada voadora.)
16. ĈJ Karesa kromnomo vira Joĉjo! Venu ĉi tien, rapidege!
(apelido carinhoso (Joãozinho! Venha até aqui voando!)
masc.)
17. EBL Io, kio povas esti Ĉi malpura glaso restas ne travidebla!
(possibilidade) (Este vidro sujo fica não transparente!)
18. EC Kvalito aŭ stato Simpleco estas bona homa kvalito. (Simplicidade é uma
(qualidade ou estado) boa qualidade humana.)
19. EG Montras la pligrandigon Plezuregon revidi vin!
(indica o aumentativo) (Que grande prazer rever você!)
20. EJ Loko de io La fluganta bovaro alteriĝis ĉe la bovejo.
(lugar de algo) (A boiada voadora aterrissou no curral.)
21. EM Inklino, tendenco Oni ne devas esti tiom kredema!
(inclinação, tendência) (Não se pode ser tão crédulo!)
22. END Devigeco La instruisto asertis, ke ĉi tiu libro estas legenda!
(obrigatoriedade) (O professor afirmou que este libro deve ser lido!)
23. ER Partikulo Kiu volas kalkuli la sablerojn de la plaĝo?
(partícula, fragmento) (Quem quer contar os grãos de areia da praia?)
24. ESTR Ĉefo, reganto Oni diras, ke tiu policestro estas samseksulo.
(chefe, dirigente) (Dizem que aquele chefe-de-polícia é homosexual.)
25. ET Montras la diminutivon Ĉi tiu libreto estas tre ŝatata.
(indica o diminutivo) (Este livreto é muito apreciado.)
26. ID Devenanta Ĉi virbovo dispelis tri tedajn bovidojn.
(descendente) (Este touro espantou três bezerros chatos.)
27. IG Fari Virinoj amegas beligi la hejmon.
(fazer, tornar) (As mulheres adoram embelezar a casa.)
28. IĜ Fariĝi Virinoj ankaŭ amegas beliĝi.
(fazer-se, tornar-se) (As mulheres também adoram embelezar-se.)
29. IL Instrumento Tranĉilo estas danĝera ilo.
(instrumento, (Faca é uma perigosa ferramenta.)
ferramenta)
30. IN Malvira sekso Instruistino kutime estas pli pacienca ol instruisto.
(sexo feminino) (Professora é normalmente mais paciente que professor.)
31. IND Merito Ĉi tiu libro estas legenda kaj leginda!
(merecimento) (Este livro deve ser lido e merece ser lido!)
32. ING Parta vazo Tiu bela kandelingo kunportas ses kandelojn.
(recipiente parcial) (Aquele belo castiçal comporta seis velas.)
41
33. ISM Doktrino Judaismo estas pli malnova religio ol kristanismo.

(doutrina) (O judaismo é religião mais antiga que o cristianismo).
34. IST Profesio, okupado Infanoj preferas dentistinon al dentisto.
(profissão, ocupação) (Crianças preferem uma dentista a um dentista.)
35. NJ Karesa kromnomo ina Johanĉjo kaj Marinjo estas miaj gefiloj. [Joĉjo / Manjo]
(apelido carinhoso (Joãozinho e Mariazinha são meus filhos.)
feminino)
36. OBL Numeralo multobliga Li havas la duoblon da miaj KD-oj (kompakta-diskoj).
(numeral multiplicat.) (Ele tem o dobro de meus CDs.)
37. ON Montras la frakcion Vi havas la dekonon da mia forto.
(Indica a fração) (Você tem a décima parte de minha força!)
38. OP Numeralo kolektiva Tiu gekantisto-duopo tre bone kantas.
(numeral coletivo) (Aquela dupla de cantores canta muito bem.)
39. UJ Totala vazo Kelkfoje oni ŝtelas de restoracio eĉ sukerujon. [eĉ = até mesmo]
(recipiente total) (Às vezes roubam de restaurante até açucareiro.)
40. UL Montras la konkretan Tiu respondeculo estas nerespondeca!
estaĵon (Aquele 'cara' responsável é um irresponsável!)
(Indica o ser concreto)
41. UM Nedifina sufikso Kiam varmas, virinoj ŝatas ventumi sin.
(sufixo indefinido) (Quando faz calor as mulheres gostam de abanar-se.)
La uzado de IG kaj IĜ: (o uso de IG e IĜ)

Ekzemploj de uzado de IG kaj IĜ.
(Exemplos de uso de IG kaj IĜ.) [IG = fazer, tornar; IĜ = fazer-se, tornar-se]
Konstruado de urbo eternigas la nomon. (A construção de cidades torna eterno o nome.)

La nomo de heroo eterniĝas. (O nome de um herói eterniza-se.)
Vino kaj muziko ĝojigas la koron. (Vinho e música tornam o coração alegre.)
Oro kaj arĝento firmigas la piedon. (Ouro e prata tornam firme [firmam] o pé.)
Pli ol oro distingiĝas bona konsilo. (Mais do que o ouro distingue-se o bom conselho.)
Ĉu ni okazigu grandan feston? (Devemos fazer acontecer uma grande festa?)
La ĥorestro kantigis la gekantistojn. (O regente fez cantarem os cantores.)
Mi ŝatas kreskigi legomojn. (Eu gosto de cultivar legumes.)
Ili planas geedziĝi somere. (Eles planejam casar-se no verão.)
La kolegoj ĝoje fiksis la renkontiĝon. (Os colegas alegremente marcaram o encontro.)
La ĉefo renkontigis la laboristojn. (O chefe fez encontrarem-se os trabalhadores.)
42
Dek unua Ĉapitro: (Décimo primeiro capítulo)

La korelativoj (Os correlativos)
Kadro de la korelativoj: (quadro dos correlativos)

Sube la lernantoj studos la korelativojn jam uzitajn.
(Abaixo os alunos estudarão os correlativos já usados)
DEMANDAJ (INTERROGATIVOS)
K A Kia estas la pomo? (Adjetivo; que tipo, que qualidade?)
K E Kie estas la pomo? (Lugar, ondE)

K O Kio estas pomo? (ObjetO, substantivO, cOisa)
K U Kiu (el tiuj) estas via pomo? (IndivídUo: coisa ou gente)
K AL Kial vi aĉetis pomon? (Por quê? QuAL razão?)
K I EL Kiel vi manĝas la pomon? (Como? De que manELra? − digo,
manEira?)
K EN Kien vi ĵetas la pom-restaĵojn? (Aonde? Para onde? EN que
direção/sENtido? − digo, Em que direção?)
K ES Kies estas la pomo? (De quem? Maçã: de quem ÉS? Maçã, cujo
dono a devora!)
K AM Kiam vi manĝas la pomon? (Quando? Em que tAMpo? − digo,
teMpo?)
K OM Kiom vi scias pri pomo? (Quanto? O quanto? QuOMtidade −
digo, quantidade!)
MONTRAJ (DEMONSTRATIVOS)
T A Tia (Tal tipo/ qualidade; assim; tal)
T E Tie (Naquele lugar, lá, ali, aí)
T O Tio (Aquilo, isso)
T U Tiu (Aquele/a, esse/essa)
T I AL Tial (Por essa razão, assim)
T EL Tiel (Por essa maneira, desse modo, assim, tão)
T ES Ties (Desse/a, daquele/a)
T EN Tien (Para lá, para ali/aí)
T AM Tiam (Naquele tempo, nesse tempo, então)
T OM Tiom (Nessa quantidade, tanto, tão)
43
KOLEKTIVAJ (COLETIVOS)
Ĉ A Ĉia (De todo tipo/ qualidade)
Ĉ E Ĉie (Em todo lugar/ todos os lugares)
Ĉ O Ĉio (Tudo)
Ĉ U Ĉiu (Todo/a, cada um, cada uma)
Ĉ I AL Ĉial (Por toda a razão, por todos os motivos)
Ĉ EL Ĉiel (De todos os modos, de toda a maneira)
Ĉ ES Ĉies (De todos/as)
Ĉ EN Ĉien (Para todo o lugar, para toda parte)
Ĉ AM Ĉiam (Sempre, por todo o tempo)
Ĉ OM Ĉiom (Toda a quantidade)
NEAJ (NEGATIVOS)
NEN A Nenia (De nenhum tipo/ nenhuma qualidade)
NEN E Nenie (Em nenhum lugar)
NEN O Nenio (Nada)
NEN U Neniu (Ninguém, nenhum/ nenhuma)
NEN I AL Nenial (Por nenhuma a razão/ nenhum motivo)
NEN EL Neniel (De nenhum modo/ nenhuma maneira)
NEN ES Nenies (De ninguém/ nenhum/ nehuma)
NEN EN Nenien (Para nenhum lugar/ nenhuma parte)
NEN AM Neniam (Nunca, em tempo nehum)
NEN OM Neniom (Nenhuma quantidade)
NEDIFINAJ (INDEFINIDOS)
--- A Ia (De algum tipo/ alguma qualidade)
--- E Ie (Em algum lugar)
--- O Io (Algo, alguma coisa)
--- U Iu (Alguém, algum indivíduo)
--- I AL Ial (Por alguma a razão/ algum motivo)
44
--- EL Iel (De algum modo/ alguma maneira)

--- ES Ies (De alguém/ algum/ alguma)
--- EN Ien (Para algum lugar/ alguma parte)
--- AM Iam (Em algum tempo/ alguma época/ um dia)
--- OM Iom (Alguma quantidade, um pouco)
Skemo: (Esquema)
A [ Kvalito ] (qualidade)
E [ Loko ] (local, lugar)
Demandaj: → K O [ Aĵo ] (coisa, objeto)
M ontraj: → T U [ Individuo ] (indivíduo)
Kolektivaj: → Ĉ AL [ Kialo, motivo ] (razão, motivo)
+ I +
Neaj: → NEN EL [ M aniero ] (maneira, modo)
Nedifinaj: → -- ES [ Posedanto ] (possuidor)
EN [ Direkto ] (direção/sentido)
AM [ Tempo ] (tempo)
OM [ Kvanto ] (quantidade)
Muziko: (Música)
Ni ripetas la kantadon de la lasta leciono: “Kanto de l'adiaŭo”.

(Repetimos o canto da última lição.)
Diktado:
M i invitis mian kolegon kaj ties fraton. Tia libro ne taŭgas por la infanoj. Ĉar li
malsanas, tial li ne venos. Leono estas tiom forta kiom tigro. Tiam ni tre multe
vojaĝadis. En la placo oni vidas kolombojn ĉie. Infanoj ĉial ploras. M i ĉiel
prononcis la vorton, kaj mi ĉiam eraris. Esperanto estas ĉies propraĵo.
Tradukado de la diktado: (tradução do ditado)

Eu convidei meu colega e o irmão deste. Tal (tipo de) livro não é bom para as crianças. Como
(=porque) ele não está bem, (por isso) ele não virá. O leão é tão (esse tanto) forte quanto o tigre. Então
(naquela época) nós muitíssimo viajávamos. Na praça veem-se pombos em toda parte. As crianças
choram por qualquer motivo. Eu pronunciei a palavra de todas as maneiras e sempre errei. Esperanto é
propriedade de todos.
45
Bedaŭrinda orfo
La kvinjara nepino promenas kun sia sepdekjara avo.
La scivolo de la etulino estas granda:
“Aveto, ĉu via patro ankoraŭ vivas?”
“Ne, mia infano, li jam mortis...”
“Sed via patrino ankoraŭ vivas, ĉu ne?”
“Ho ne, ŝi mortis jam antaŭ longe...”
La okuloj de la etulino grandiĝis pro teruro kaj kompato,
kaj plorĝemante ŝi ekkrias:
“Aveto, sed tiel vi ja estas bedaŭrinda orfo!...”

________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
La lernanto respondas (tute komplete) la demandojn malsupre:
(O aluno responde, de forma completa, às perguntas abaixo)
1) Kiomjaraj estas la nepino kaj la avo?

________________________________________________________
________________________________________________________
2) Kial la etulino faras du demandojn al la avo?

________________________________________________________
________________________________________________________
3) Ĉu la patro kaj patrino de la avo estas ankoraŭ vivantaj aŭ jam mortintaj?
46
________________________________________________________
________________________________________________________
Dulingva redaktado: (redação bilíngüe)

La gelernantoj skribas sur sian kajeron malgrandan redaktadon (dulingvan, se necese).
(Os alunos e alunas escrevem em seu caderno uma pequena redação [bilíngüe, se
necessário].)
Rim.: (Obs.:) Dulingva redaktado signifas: se la lernanto ne kapablas skribi vorton

esperante, metu ĝin portugale kaj daŭrigu la redaktadon... Poste la instruanto
korektos la vortojn nekonatajn.
(Redação bilíngue significa: se o aluno não é capaz de escrever uma palavra
em Esperanto, coloque-a em Português e continue a redação... Depois o
instrutor corrigirá as palavras desconhecidas.)
Ekzerco:
Surbaze de la spritaĵo supre, la lernanto provas identigi la afiksojn kaj korelativojn sur la
teksto. Skribu sube la vorton kaj substreku en ĝi la afikson/korelativon. Ripetu ĝin se
necese!)
(Com base na espirituosidade acima, o aluno tenta identificar os afixos e correlativos no
texto. Escreva abaixo a palavra e sublinhe nela o afixo/correlativo. Repita-a se necessário!)
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
Kelkaj specialaj ekzemploj: (alguns exemplos especiais)
Kolumo (colarinho, gola) T-ĉemizo (camiseta) estas ĉemizo sen kolumo.

Cerbumi (pensar muito) La studento tre laciĝis pro cerbumado.
Kalkanumo (salto de sapato) Inaj ŝuoj havas alt-kalkanumojn.
Akvumi (aguar, regar) La florojn oni devas tage akvumi.
Foliumi (folhear) Antaŭ ol legi, estas bone foliumi la libron.
Manumo (punho de camisa) Long-ĉemizoj havas manumojn.
Sapumi (ensaboar) Sapumi la manojn faras ŝaŭmon.
47
Dek dua Leciono: (Décimo segundo capítulo)
La participoj (Os particípios)
LA PARTICIPO AKTIVA: (O particípio ativo)

Ĝi similas al la "gerúndio" de la portugala.
(É semelhante ao gerúndio do português.)
ESTAS + ANTA:
Mi estas kantanta belan muzikon. Eu estou cantando uma bela canção.
Ni estas laborantaj tre multe. Nós estamos trabalhando muito.
Vi estas skribanta artikolon longan. Você está escrevendo um longo artigo.
Ili estas tagmanĝantaj haste. Eles estão almoçando com pressa.
ESTIS + ANTA:
Mi estis lernanta belan muzikon. Eu estava aprendendo uma bela canção.
Ni estis parolantaj tre multe. Nós estávamos falando muito.
Ĉu vi estis promenanta hodiaŭ? Você estava passeando hoje?
Ili estis vespermanĝantaj plezure Eles estavam jantando com prazer.
ESTOS + ANTA:
Mi estos vojaĝanta morgaŭ. Eu estarei viajando amanhã.
Ni tuj estos kantantaj kune. Nós logo estaremos cantando juntos.
Kiam vi alvenos, mi estos studanta. Quando você chegar, eu estarei estudando.
Ili estos parolantaj E-on baldaŭ. Eles estarão falando Esperanto em breve.
48
ESTAS + ONTA:
Mi estas kantonta belan muzikon. Estou para cantar uma bela canção.
Estou prestes a cantar uma bela canção.
Ni estas vojaĝontaj morgaŭ. Nós estamos para viajar amanhã.
Vi estas faronta malfacilan teston. Você está para fazer um teste difícil.
Ili estas kverelontaj knaboj. Eles são garotos prontos para brigar.
ESTIS + ONTA:
Mi estis lernonta belan muzikon, kiam Eu estava para aprender uma bela canção quando
mi malbone fartis. passei mal.
Ni estis parolontaj per la komputilo, Nós estávamos para falar pelo computador quando
kiam ĉesis la energio. acabou a energia.
Ĉu vi estis promenonta, kiam Você estava para passear quando começou a chover
ekpluvegis? forte?
Ili estis vespermanĝontaj, kiam ŝi aperis. Eles estavam para jantar quando ela apareceu.
ESTOS + ONTA:
Mi estos vojaĝonta, kiam li alvenos. Eu estarei para viajar, quando ele chegar.
Ni estos dancontaj, se li volos. Nós estaremos (prontos) para dançar, se ele quiser.
Kiam vi alvenos, mi estos studonta. Quando você chegar, eu estarei para estudar.
Ili estos kurontaj, se la polico aperos. Eles estarão para correr se a polícia aparecer.
49
ESTAS + INTA: En ĉi kazo, la helpa verbo estas la verbo "ter", en la portugala.

(Neste caso, o verbo auxiliar é o verbo "ter", em português.)
Li estas studinta tre multe. Ele tem estudado muito.
Ili estas manĝintaj rapide. Eles têm comido rapidamente.
Ŝi estas farinta grandan progreson. Ela tem feito um grande progresso.
La knabo estas leginta multon (da libroj). O menino tem lido muito (ou: muitos livros).
ESTIS + INTA:
Li sukcesis, ĉar li estis studinta tre Ele passou, porque tinha estudado diligentemente.
diligente.
Antaŭ ol morti, ili estis telefonintaj al la Antes de morrer, eles tinham telefonado para a
polico. polícia.
Kiam ni alvenis, ili (jam) estis foririntaj. Quando chegamos, eles (já) tinham ido (embora).
Ŝi ne vojaĝis, ĉar ŝi (jam) estis vojaĝinta Ela não viajou, porque (já) havia viajado no ano
lastjare. passado.
ESTOS + INTA:
Li (jam) estos studinta ĉion. Ele (já) terá estudado tudo.
Ni (jam) estos alveninta tie. Nós (já) teremos chegado lá.
Post la deka ptm, niaj kuzoj (jam) estos Depois das dez da noite nossos primos (já) terão
elirintaj hejme. saído de casa.
Kiam la gepatroj alvenos, la infanoj (jam) Quando os pais chegarem, as crianças (já) terão
estos dormintaj. dormido.
Se neniu ilin helpis, ili (jam) estos Se ninguém os ajudou, eles (já) terão morrido de
mortintaj pro malsato. fome.
50
LA PARTICIPO PASIVA: (O particípio passivo)

Similas al la "voz passiva" de la Portugala. Akopanas ĝin la prepozicio "de".
(É semelhante à "voz passiva" do português. Acompanha-o a preposição "de")
ESTAS + ATA:
Multaj libroj estas vendataj de tiu librejo. Muitos livros estão sendo vendidos por aquela
livraria.
Tri panoj estas manĝataj de tiu malriĉa Três pães estão sendo comidos por aquela pobre
familio. família.
La tuta akvo estas trinkata de la birdetoj. Toda a água está sendo bebida pelos passarinhos.
La manĝaĵo estas manĝata kun plezuro. A comida está sendo comida com prazer.
ESTIS + ATA:
Multaj libroj estis vendataj de tiu librejo. Muitos livros estavam sendo vendidos por aquela
livraria.
Tri panoj estis manĝataj de tiu malriĉa Três pães estavam sendo comidos por aquela pobre
familio. família.
La tuta akvo estis trinkata de la birdetoj. Toda a água estava sendo bebida pelos passarinhos.
La manĝaĵo estis manĝata kun plezuro. A comida estava sendo comida com prazer.
ESTOS + ATA:
Multaj libroj estos vendataj de tiu librejo. Muitos livros estarão sendo vendidos por aquela
livraria.
Tri panoj estos manĝataj de tiu malriĉa Três pães estarão sendo comidos por aquela pobre
familio. família.
La tuta akvo estos trinkata de la birdetoj. Toda a água estará sendo bebida pelos passarinhos.
La manĝaĵo estos manĝata kun plezuro. A comida estará sendo comida com prazer.
51
ESTAS + ITA:
Multaj libroj estas venditaj de tiu librejo. Muitos livros estão (já) vendidos por aquela
livraria. (Ou: “foram vendidos”)
Tri panoj estas manĝitaj de tiu malriĉa Três pães estão (já) comidos por aquela pobre
familio. família. (Ou: “foram comidos”)
La tuta akvo estas trinkita de la birdetoj. Toda a água foi bebida pelos passarinhos.
La manĝaĵo estas manĝita kun plezuro. A comida foi comida com prazer.
ESTIS + ITA:
Multaj libroj estis venditaj de tiu librejo. Muitos livros tinham sido vendidos por aquela
livraria.
Tri panoj estis manĝitaj de tiu malriĉa Três pães tinham sido comidos por aquela pobre
familio. família.
La tuta akvo estis trinkita de la birdetoj. Toda a água tinha sido bebida pelos passarinhos.
La manĝaĵo estis manĝita kun plezuro. A comida tinha sido comida com prazer.
ESTOS + ITA:
Multaj libroj estos venditaj de tiu librejo. Muitos livros estarão (já) vendidos por aquela
livraria. (Ou: “terão sido (já) vendidos”)
Tri panoj estos manĝitaj de tiu malriĉa Três pães terão sido comidos por aquela pobre
familio. família.
La tuta akvo estos trinkita de la birdetoj. Toda a água terá sido bebida pelos passarinhos.
La manĝaĵo estos manĝita kun plezuro. A comida terá sido comida com prazer.
52
ESTAS + OTA:
Multaj libroj estas vendotaj de tiu librejo. Muitos livros estão para serem vendidos por aquela
livraria.
Tri panoj estas manĝotaj de tiu malriĉa Três pães estão para serem comidos por aquela
familio. pobre família.
La tuta akvo estas trinkota de la birdetoj. Toda a água está para ser bebida pelos passarinhos.
La manĝaĵo estas manĝota kun plezuro. A comida está para ser comida com prazer.
ESTIS + OTA:
Multaj libroj estis vendotaj de tiu librejo. Muitos livros estavam para serem vendidos por
aquela livraria.
Tri panoj estis manĝotaj de tiu malriĉa Três pães estavam para serem comidos por aquela
La tuta akvo estis trinkota de la birdetoj. Toda a água estava para ser bebida pelos
passarinhos.
La manĝaĵo estis manĝota kun plezuro. A comida estava para ser comida com prazer.
ESTOS + OTA:
Multaj libroj estos vendotaj de tiu librejo. Muitos livros estarão para serem vendidos por
aquela livraria.
Tri panoj estos manĝotaj de tiu malriĉa Três pães estarão para serem comidos por aquela
La tuta akvo estos trinkota de la birdetoj. Toda a água estará para ser bebida pelos
passarinhos.
La manĝaĵo estos manĝota kun plezuro. A comida estará para ser comida com prazer.
53
Muziko: Saŭdada Flamo
Brulegas saŭdada flamo Arde muito a chama da saudade

En kiu restas plorante dolore... Em quem fica chorando de dor...
Ankoraŭ mi gardas memore Ainda guardo na memória
La forveturon de mia amo... A partida do meu amor...
Aj, aj, aj, aj... (aj, aj, aj) Ai, ai, ai, ai, (ai, ai, ai)
La hor' alproksimiĝas, A hora se aproxima
La tago jam eknaskiĝas, ho ve! O dia já vem raiando, que pena!
Por ĉiam mi nun foriĝas... Para sempre eu agora me distancio...
Rim.: (Obs.:)
La portugala vorto "saudade" povas esti tradukita al Esperanto ankaŭ kiel "sopiro" aŭ "resopiro".
(A palavra portuguesa "saudade" pode ser traduzida ao Esperanto também como "sopiro" ou
"resopiro".)
Muziko: Urbo Mirinda
Saluton, Urbo M irinda, Salve, Cidade Maravilhosa,

Nia bela trezor' !... Nosso belo tesouro!...
Kreaĵo de la naturo... Criação da Natureza...
De Brazilo jen la kor' ! Do Brasil eis o coração!
Via vizaĝ' estas ja, Gŭanabara, Teu rosto é, de fato, Guanabara,

La ornamaĵo plej kara... O ornamento mais caro...
Ĉie kantadas popolo gastama... Em toda parte canta um povo hospitaleiro...
Urbo mirinda kaj fama! Cidade maravilhosa e famosa!
“Por” kaj “al”: Kelkaj diferencoj (“Por” e “al”: algumas diferenças)

[Por: celo (objetivo);Al: alproksimado al io/loko (aproximação a algo/lugar)]
Oni manĝas por nutri sin. (Come-se, para se nutrir.)

Oni iras al la urbo. (Vai-se à cidade.)
De tago al tago. (Dia a dia.)
Frapi al la pordo. (Bater à porta.)
Glaso, kiun oni uzas por vino. (Copo que se usa para vinho.)
Kuracisto por virinoj. (Médico (de) para mulheres.)
Direkti sian voĉon al iu. (Dirigir sua voz a alguém.)
Ĉi tiu ilo taŭgas por ĉiuj laboroj. (Esta ferramenta é própria para todos os trabalhos.)
Ne estu tro severa al li. (Não seja tão severo com ele.)
54
APENDICO 1 (Apêndice 1)
SAKRAĴOJ (xingamentos) - FIVORTOJ (palavras de baixo calão)

(Rim.: sankta, sanktega, konsekrita = Sagrado)
1. Kia tedulo! (que cara chato!)

2. Kiel tede! (que chato!)
3. Kia tedaĵo! (que coisa chata!)
4. Kia simpatiulo! (que cara simpático!)
5. Vi bastardoj! (seus f.d.p.!)
6. Vi idioto! (seu idiota!)
7. Merden! (à merda!)
8. Iru merden (vá à merda!)
9. Kia filo de l'putin' (que f.d.p.)
10. Vi filo de l' putin' (seu f.d.p.)
11. Kia feĉo! (que bosta! que merda!)
12. Kia malbon' edukita! (que mal-educado!)
13. Piĉo, [vulvo] (vulva)
14. Kaco, [peniso] (pênis) [Atentu bone! Kaĉo = papa, purê]
15. Kia malpurulo! (que cara porco!)
16. Kia malpuraĵo! (que porcaria!)
17. Kia senhontulo! (que cara safado! que sem-vergonha!))
18. Kia senhontaĵo! (que safadeza!)
19. Kia troigulo! (que cara exagerado!)
20. Kia troigaĵo! (que coisa exagerada!)
21. Kiel troige! (que exagero!)
22. Kia nesciulo! (que cara ignorante!)
23. Kia azeno! (que burro!)
24. Kia azenaĵo! (que burrice!; que asneira!)
25. Kia malagemulo! (que cara preguiçoso!)
26. Fek'! (merda!; bosta!)
27. Malpuraĵ'! (porcaria!)
28. Klaĉulin'! (fofoqueira!)
LAŬDOJ (elogios) – BELAJ VORTOJ (palavras bonitas)

1. Kia inteligentulo! (que cara inteligente!)
2. Kiel inteligente! (que inteligente!)
3. Kia inteligentaĵo! (que coisa inteligente!)
4. Kia bonedukita (knabo)! (que [menino] bem-educado!)
5. Kia bonedukitulo! (que cara bem educado!)
6. Kia kompetentulo! (que cara competente!)
7. Kia kompetenteco! (que competência!)
8. Kiel kompetente! (que competênca!)
9. Kiel bele! (que bonito!)
10. Kia belaĵo! (que coisa bonita!)
11. Kia beleco! (que beleza!)
12. Belaĵ'! (beleza!)
55
OFTAJ PRIMITIVAJ VORTOJ: (Palavras primitivas mais frequentes)
Ni jam lernis la sekvantajn plej oftajn primitivajn vortojn:

(Nós já aprendemos as seguintes mais frequentes palavras primitivas:)
kie onde (p.1) kvar quatro (p.3) ĝi ele/ela (pron neutro) (p.6)
kiel como , de que kvin cinco (p.3) ĉu acaso? p/ pergunta (p.6)
modo (p.1)
du dois (p.1) ses seis (p.3) jam já (p.6)
dek dez (p.1) tio aquilo, isso (p.3) jen eis (aqui) (p.6)
ok oito (p.1) tiel assim, desse modo pro por causa (p.7)
(p.3)
unu um (p.1) tra através de (p.3) plej (el) o mais (entre) (p.9,17,32)
mi eu (p.1) tre muito (p.3) tuj logo, já, imediatamente
(p.9, 29)
ne não (p.1) tro demais (p.3) ankaŭ também (p.10)
ni nós (p.1) vi você(s) (p.3) kiam quando (p.6,13)
nenio nada (p.1) pri sobre , relativo a ĝis até (p.2;11)
(p.4)
neniam nunca (p.1) inter entre (p.4) apud ao lado de (p.11)
nun agora (p.1,14) pli (ol) mais do que (p.4) naŭ nove p(.12)
la o(s), a(s) (p.1) por para (p.4) oni a gente, se (p12)
de de (pertença) (p.1) li ele (p.4) kiom quanto (p.13)
en em (p.1) ili eles, elas (p.4) ĉe em, junto de (p.13)
al para, a(o) (p.1) kun com (p.2) ĉar porque (p.14)
kaj e (p.1) se se (p.2) tial Assim, por isso (p.14)
vi você(s) (p.2) cent cem (p.5) el de (origem) (p.14)
ĉi aqui (p. 2) ĉio tudo (p.5) ankoraŭ ainda (p.17)
sur sobre (p. 2) ŝi ela (p.5) ĉiu cada um , todo (p.1,18)
post depois (p.2) ja de fato (p.5) hodiaŭ hoje (p.17)
per por meio de jes sim (p.5) hieraŭ ontem (p.18)
(p.3,11)
56
sed mas (p.3) baldaŭ em breve (p.5) morgaŭ amanhã (p.18)

sen sem (p.3) adiaŭ adeus (p.5)
sep sete (p.3) antaŭ antes de (p.5)
tri três (p.3) ĉirkaŭ cerca de (p.5)
57
DEMANDOJ POR PAROLIGI LA GELERNANTOJN:

(Perguntas para levar os alunos a falar)
1) Kiel estas via nomo? - Mia nomo estas _________

2) Kiel vi nomiĝas? - Mi nomiĝas ___________
3) Ĉu vi ŝatas trinki kafon? - Jes, mi tre ŝatas trinki kafon.
4) Ĉu plaĉas al vi trinki kafon? - Ne, ne plaĉas al mi trinki kafon.
5) Ĉu vi ŝatas manĝi kukon? - Jes, mi tre ŝatas manĝi kukon.
6) Ĉu plaĉas al vi manĝi kukon? - Jes, tre plaĉas al mi manĝi kukon.
7) Ĉu vi havas televidon en via hejmo? - Jes, mi havas televidon en mia hejmo.
8) Ĉu vi havas televid-aparaton hejme? - Jes, mi havas televid-aparaton hejme.
9) Ĉu vi ŝatas spekti televidon? - Jes, mi tre ŝatas spekti televidon.
10) Ĉu plaĉas al vi spekti TV-aparaton? - Jes, tre plaĉas al mi spekti TV-aparaton.
11) Kiom jara vi estas? - Mi estas dek kvin jara.
12) Kiom jaraĝa vi estas? - Mi estas dudek kvar jaraĝa.
13) Kiom da jaroj vi havas? - Mi havas tridek jarojn
14) Kiom da filoj vi havas? - Mi havas du filojn.
15) Kiom inteligenta estas via filo? - Mia filo estas tre multe inteligenta.
16) Kiom manĝas la leono? - La leono manĝas multege!
17) Ĉu vi studas en la universitato? - Jes, mi studas en la universitato.
18) Ĉu vi havas multe da amikoj? - Jes, mi havas multe da amikoj.
19) Ĉu vi havas multajn amikojn? - Jes, mi havas multajn amikojn.
20) Ĉu vi opinias, ke vi kantas bone? - Jes, mi opinias, ke mi kantas bone.
21) Kioma horo estas? - Estas la 7-a kaj duono.
22) Ĉu vi povas diri al mi la horon? - Jes, estas la 8-a kaj 15.
23) Ĉu vi scias, kioma horo estas? - Ne, mi estas sen mia brakhorloĝo.
24) Je kioma horo vi vojaĝos morgaŭ? - Morgaŭ, mi vojaĝos je la deka ptm.
25) Ĉu mi devas alveni je la ĝusta horo? - Jes, vi devas alveni je la ĝusta horo!
26) Je kioma horo komenciĝos la lekcio? - La lekcio komenciĝos ĝuste je la 9-a horo atm.
27) Kiu tago estas hodiaŭ? - Hodiaŭ estas la 5-a de Septembro.
28) Kiu tago de la monato estas hodiaŭ? - Hodiaŭ estas la 5-a.
58
29) Kiu tago de la semajno estas hodiaŭ? - Hodiaŭ estas Merkredo.

30) Kiu estas la dato de via datreveno? - La dato de mia datreveno estas la 3-a de Januaro.
59
EKZERCOJ – FAR ZAMENHOF
(Exercícios elaborados por Zamenhof)
1) Patro kaj frato. 37) Mia hundo, vi estas tre fidela.

2) Leono estas besto. 38) En la vintro, oni hejtas la fornojn.
3) Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo. 39) Li amas min, sed mi lin ne amas.
4) Infano ne estas matura homo. 40) Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi.
5) Kie estas la libro kaj la krajono? 41) Diru al mi vian nomon.
6) La libro estas sur la tablo kaj la krajono kuŝas 42) Ĉu vi diros al mi la veron?
sur la fenestro. 43) Mi amas min mem, vi amas vin mem, li amas
7) Resti kun leono estas danĝere. sin mem, kaj ĉiu homo amas sin mem.
8) La dentoj de leono estas akraj. 44) Mi lavis min en mia ĉambro, kaj ŝi lavis sin en
9) Kiu kuraĝas rajdi sur leono? sia ĉambro.
10) La patro estas bona. 45) La infano serĉas sian pupon; mi montris al la
11) La filo staras apud la patro. infano, kie kuŝas ĝia pupo.
12) Mi manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo. 46) Oni ne forgesas facile sian unuan amon.
13) La kanto de la birdoj estas agrabla. 47) Kiam mi venis al li, li dormis; sed mi lin
14) Donu al la birdoj akvon, ĉar ili volas trinki. vekis.
15) Ni vidas per la okuloj kaj aŭdas per la oreloj. 48) Se mi estus sana, mi estus feliĉa.
16) Mi venas de la avo, kaj mi iras al la onklo. 49) Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi.
17) Blanka papero kuŝas sur la tablo. 50) Infano, ne tuŝu la spegulon!
18) Ĝojan feston! (mi deziras al vi!). 51) Karaj infanoj, estu ĉiam honestaj!
19) Kia ĝoja festo! (estas hodiaŭ). 52) Li venu, kaj mi pardonos al li.
20) La papero estas tre blanka, sed la neĝo estas 53) Ordonu al li, ke li ne babilu.
pli blanka. 54) Petu ŝin, ke ŝi sendu al mi kandelon.
21) El ĉiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. 55) Ni estu gajaj, ni uzu bone la vivon, ĉar la vivo
22) Mi estas tiel forta kiel vi. ne estas longa.
23) Du homoj povas pli multe fari ol unu. 56) Promenante sur la strato, mi falis.
24) Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj. 57) La falinta homo ne povis sin levi.
25) El ŝiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj 58) En la lingvo “Esperanto” ni vidas la estontan
estas malbonaj. lingvon helpantan de la tuta mondo.
26) Sesdek minutoj faras unu horon. 59) Mono havata estas pli grava ol havita.
27) Kiun daton ni havas hodiaŭ? 60) Pasero kaptita estas pli bona, ol aglo kaptota.
28) Hodiaŭ estas la dudek sepa de Marto. 61) Nun li diras al mi la veron.
29) Mi havas cent pomojn. 62) Hieraŭ li diris al mi la veron.
30) Mi havas centon da pomoj. 63) Kiam mi venos, diru al mi la veron.
31) Kvinoble sep estas tridek kvin. 64) Kiam via domo estis konstruata, mia domo
32) Tri estas duono de ses. estis jam longe konstruita.
33) Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du 65) La pastro, kiu mortis antaŭ nelonge, loĝis
pomojn, kaj al ĉiu el la infanoj mi donis po tri longe en nia urbo.
pomoj. 66) Ĉu hodiaŭ estas varme aŭ malvarme?
34) Tiu ĉi libro havas sesdek paĝojn; tial, se mi 67) Kie vi estas?
legos en ĉiu tago po dek kvin paĝoj, mi finos 68) Mi estas en la ĝardeno.
la tutan libron en kvar tagoj. 69) Kien vi iras?
35) La tranĉilo tranĉas bone, ĉar ĝi estas akra. 70) Mi iras en la ĝardenon.
36) Sinjoro, vi estas neĝentila. 71) La birdo flugas en la ĉambro (= ĝi estas en la
60
ĉambro kaj flugas en ĝi). 87) Mi ridas je lia naiveco (aŭ: mi ridas pro lia
72) La birdo flugas en la ĉambron (= ĝi estas naiveco; aŭ: mi ridas lian naivecon).
ekster la ĉambro kaj flugas en la ĉambron). 88) Pardoni al la malamiko.
73) El sub la kanapo (aŭ sofo) la muso kuras sub 89) Pardoni la malamikon.
la liton, kaj nun ĝi kuras sub la lito. 90) Pardoni al la malamiko lian kulpon.
74) Mi estas ekster la domo, kaj li estas interne. 91) Li parolas, kaj lia parolo fluas dolĉe kaj
75) En la salono estis neniu krom li kaj lia agrable.
fianĉino. 92) Lernolibron oni devas ne tralegi, sed tralerni.
76) Li diras ke mi estas atenta. 93) En mia skribotablo sin trovas (aŭ: troviĝas)
77) Li petas, ke mi estu atenta. kvar tirkestoj.
78) Kvankam vi estas riĉa, mi dubas ĉu vi estas 94) Liaj lipharoj estas pli grizaj, ol liaj vangharoj.
feliĉa. 95) Glaso de vino estas glaso, kiun oni uzas por
79) Ho Dio! kion vi faras! vino.
80) Ha, kiel bele! 96) Glaso da vino estas glaso plena de vino (aŭ
81) For de tie ĉi! vinplena).
82) Fi, kiel abomene! 97) En la ĉambro sidis nur kelke da homoj.
83) Nu, iru pli rapide! 98) “Da” post ia vorto montras, ke tiu ĉi vorto
84) Ni disiĝis kaj iris en diversajn flankojn: mi iris havas signifon de mezuro.
dekstren, kaj li iris maldekstren. 99) Mia frato ne estas granda, sed li ne estas ankaŭ
85) Mi renkontis nek lin, nek lian fraton. malgranda; li estas de meza kresko.
86) Mi ne renkontis lin, nek lian fraton. 100) Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi tra nia
mallarĝa pordo.
61
KELKAJ RESUMOJ PRI ESPERANTO
Konsonantoj :
Litero (letra) Prononco (pronúncia) Rimarko (Observação)
C 'tsô' Como em “certo”, mas com “t” na frente
Ĉ 'tchô' Como no som de “atchim”
G 'gô' Como em “gato”, sempre seco
Ĝ 'djô' Como em “adjetivo”
H 'rô' 'h' aspirado como em “help” do inglês, ou 'r' de “romeu”
Ĥ 'rrô' Como 'r' dobrado de “rocha” ou “rua”
J 'iô' Como em 'i' de “ioiô” ou de “ai”, espécie de semivogal
Ĵ 'jô' Como em “jornal”, “janela”
Ŝ 'chô' Como em “choro” ou “chuveiro”
Ŭ 'uô' Como no 'u' final de “mau”, espécie de semivogal
Rimarko pri la literoj kun ĉapelo: (Obs. Sobre as letras com chapéu)
Kiam oni ne povas uzi la literojn kun ĉapelo, oni povas uzi la anstataŭon:
(Quando não podem ser usadas as letras com chapéu, pode-se usar a substituição:)
Litero Anstataŭo (substituição) Ekzemploj (exemplos)

Ĉ, ĉ Ch, ch (ou: Cx, cx) (ou: C', c') Chevalo; cxapitro; c'apitro
Ĝ, ĝ Gh, gh (ou: Gx, gx) (ou: G', g') Ghusta; gxenerale; g'enulo
Ĥ, ĥ Hh, hh (ou: Hx, hx) (ou: H', h') Ehho; hxemio; h'oro
Ĵ, ĵ Jh, jh (ou: Jx, jx) (ou: J', j') Jhurnalo; jxeleo; j'ipo
Ŝ, ŝ Sh, sh (ou: Sx, sx) (ou: S', s') Shuo; sxtono; s'ipo
Ŭ, ŭ Nenio... (Nada...) (ou: Ux, ux) (ou: U',u') Antau; frauxlo; baldau'
Numeraloj, Tagoj, Monatoj:

La numeraloj estas: (Os numerais são:)
nulo (zero), unu (1), du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5), ses (6), sep (7), ok (8), naŭ (9),
dek (10), cent (100), mil (1000), miliono (1.000.000), miliardo (1.000.000.000).
62
La tagoj de la semajno estas: (Os dias da semana são:)

Lundo (segunda-feira), Mardo (terça), Merkredo (quarta), Ĵaŭdo (quinta),
Vendredo (sexta), Sabato (sábado), Dimanĉo (domingo)
La monatoj de la jaro estas: (Os meses do ano são:)

Januaro, Februaro, Marto, Aprilo, Majo, Junio, Julio,
Aŭgusto, Septembro, Oktobro, Novembro, Decembro
Prezenco, Pasinto kaj Futuro: (Presente, Passado e Futuro)
Prezenco AS La patro ESTAS bona. (O pai É bom.)

Pasinto IS La avo ESTIS bona. (O avô ERA bom.)
Futuro OS La nepo ESTOS bona. (O neto SERÁ bom.)
Imperativo U La patro ESTU bona. (O pai SEJA bom.)
Kondicionalo US Se la patro ESTUS bona, la filo ESTUS ankaŭ bona.
(Se o pai fosse bom, o filho seria também bom)
Kiel diri la horojn: (Como dizer as horas)

Por demandi pri la horo oni diras: Kioma horo estas?
(Para perguntar as horas a gente diz: Que horas são?)
Ekzemploj:
"Kioma horo estas?"
Estas jam nokto-mezo! Já é meia-noite!
(La infanoj devus esti dormantaj.) (As crianças deveriam estar dormindo.)
Estas tagmezo. É meio-dia.
(Ni renkontos tie, tagmeze / je la tagmezo. (Nos encontraremos lá, ao meio dia.)
Estas la sepa matene. São sete da manhã.
Estas la 7-a a.t.m. (antaŭ-tag-meze) São 7:00h am (antes do meio-dia)
(Oni kutime matenmanĝas je la 7-a matene. (Normalmente se toma café-da-manhã às 7h am.)
Estas la deka (matene). São dez da manhã.
Estas la 10-a atm. São 10:00h am.
(Ili ĉesigis la laboron por trinki kafeton.) (Eles pararam o trabalho para tomar cafezinho.)
Estas la dek-unua kaj duono (matene). São onze e meia (da manhã).
Estas la 11-a kaj tridek min (atm). São 11 e trinta (am).
(Estas preskaŭ la horo de la tag-manĝo.) (Está quase na hora do almoço.)
Estas la dua vespere. São duas da tarde.
Estas la 2-a p.t.m. (post-tag-meze). São 2:00 pm (depois do meio-dia).
(Estas tempo por repreni la laboron.) (É hora de retomar o trabalho.)
63
Ĝentilaj esprimoj: (expressões de gentileza)

Por peti komplezon oni povas uzi la jenajn esprimojn:
(Para pedir um favor podem-se usar as seguintes expressões)
Bonvolu, diri al mi la horon!
(Tenha a bondade de dizer-me as horas! Ou: Por favor, diga-me as horas!)
Bonvole, diru al mi la horon!

(De boa vontade, diga-me as horas! Ou: Por favor, diga-me as horas!)
Mi petas, ĉu vi povas montri al mi la elirejon?

(Por favor, você pode me indicar a saída?)
Permesu...
(Com licença...)
Pri la Akuzativo: (sobre o acusativo)

Rimarku kelkajn verbojn, kiuj postulas la akuzativon, kaj aliajn, kiuj ĝin ne postulas.
(Observe alguns verbos que exigem o acusativo e outros que não o exigem.)
Postulas la akuzativon (transitivaj verboj) Ne postulas la ak. (netransitivaj verboj)

(exigem o acusativo [verbos transitivos]) (não exigem o ac. [verbos intransitivos])
Havi Kanti # Manĝi Trinki Esti Okazi Manki Brili
#
Peti * Prononci Ripeti Traduki Farti Vivi Paroli Plori
Lerni Kopii Gratuli Skribi Kuŝi Resti Kuri Reveni
Vidi Ŝati Postuli Studi Plaĉi Ekzisti Perei Sidiĝi
Nei Aŭdi Ami Meti Sidi Stari Piediri Finiĝi
# #
Koni Voli Forpeli Bati Flugi Foriri Bati Salti
#
Ricevi Legi Teni Paroli Venki Morti Naskiĝi Pluvi
#
Aŭskulti Diri * Fari Naski Ridi Kanti
* Mi petas ion de iu. (Eu peço algo de alguém); Li diras ion al iu (ele diz algo a alguém.) # povas postuli aŭ ne...
La uzado de IG kaj IĜ: (o uso de IG e IĜ)

Ekzemploj de uzado de IG kaj IĜ.
(Exemplos de uso de IG kaj IĜ.) [IG = fazer, tornar; IĜ = fazer-se, tornar-se]
Konstruado de urbo eternigas la nomon. (A construção de cidades torna eterno o nome.)

La nomo de heroo eterniĝas. (O nome de um herói eterniza-se.)
64
Vino kaj muziko ĝojigas la koron. (Vinho e música tornam o coração alegre.)
Oro kaj arĝento firmigas la piedon. (Ouro e prata tornam firme [firmam] o pé.)
Pli ol oro distingiĝas bona konsilo. (Mais do que o ouro distingue-se o bom conselho.)
Ĉu ni okazigu grandan feston? (Devemos fazer acontecer uma grande festa?)
La ĥorestro kantigis la gekantistojn. (O regente fez cantarem os cantores.)
Mi ŝatas kreskigi legomojn. (Eu gosto de cultivar legumes.)
Ili planas geedziĝi somere. (Eles planejam casar-se no verão.)
La kolegoj ĝoje fiksis la renkontiĝon. (Os colegas alegremente marcaram o encontro.)
La ĉefo renkontigis la laboristojn. (O chefe fez encontrarem-se os trabalhadores.)
Kelkaj specialaj ekzemploj: (alguns exemplos especiais)
Kolumo (colarinho, gola) T-ĉemizo estas ĉemizo sen kolumo.

Cerbumi (pensar muito) La studento tre laciĝis pro cerbumado.
Kalkanumo (salto de sapato) Inaj ŝuoj havas alt-kalkanumojn.
Akvumi (aguar, regar) La florojn oni devas tage akvumi.
Foliumi (folhear) Antaŭ ol legi, estas bone foliumi la libron.
Manumo (punho de camisa) Long-ĉemizoj havas manumojn.
Sapumi (ensaboar) Sapumi la manojn faras ŝaŭmon.
“Por” kaj “al”: Kelkaj diferencoj (“Por” e “al”: algumas diferenças)

[Por: celo (objetivo); Al: alproksimado al io/loko (aproximação a algo/lugar)]
Oni manĝas por nutri sin. (Come-se, para se nutrir.)

Oni iras al la urbo. (Vai-se à cidade.)
De tago al tago. (Dia a dia.)
Frapi al la pordo. (Bater à porta.)
Glaso, kiun oni uzas por vino. (Copo que se usa para vinho.)
Kuracisto por virinoj. (Médico (de) para mulheres.)
Direkti sian voĉon al iu. (Dirigir sua voz a alguém.)
65
Ĉi tiu ilo taŭgas por ĉiuj laboroj. (Esta ferramenta é própria para todos os trabalhos.)
Ne estu tro severa al li. (Não seja tão severo com ele.)
66
EKZERCARO (Numero 1):

(Exercícios número 1)
I – Enmetu la “N-on”, kiam necesos. (Coloque o “N” quando for necessário):

1) Ili ne havas libro____.
2) Tiuj estas bonaj __ libroj___.
3) Ŝi kantas bela___ muziko___.
4) Kie okazis la lasta__ kongreso___?
5) Li ĉiam manĝas kokidaĵo___.
6) Mankas io__ sur ĉi tiu __ tablo__.
7) La instruanto petis de la studantoj la ekzercoj___.
II – Traduku en Esperanton. (Traduza para o Esperanto)

1) O filme é bom! ________________________________________________
2) Ele é estudante universitário. (= “studento”) ________________________________________
3) Elas gostam de ler romance. (= “romano”) _________________________________________
4) a) Obrigado! b) De nada! ____________________________________________
5) Parabéns pelo seu aniversário. (= “dat-reveno”) _______________________________________
6) Sente-se! O banco é grande. _________________________________________
7) Você tem uma caneta esferográfica? (= “globo-krajono”) _______________________________
III – Traduku al la Portugala. (Traduza para o Português)

1) Kiel vi fartas? ____________________________________________________________
2) Bonan vesperon! _______________________________________________
3) Mia nomo estas ... _________________________________________________________
4) Kun lingvo internacia pli bona estos la mondo!_________________________________________
5) La mondo komprenos vin! __________________________________________________
6) Ŝi ne estas dika. ___________________________________________
7) La vero lumigas la mondon. _______________________________________________
IV – Escreva 10 (dez) frases sobre qualquer tema, em Esperanto! Se faltar a palavra, em Eo, coloque-a
em Português mesmo – método “bilíngue”! (Não pare para procurá-la em dicionários! Tente usar o
vocabulário que já possui na cabeça!)
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
67

I – Enmetu “kun” aŭ “per” laŭ la ekzemplo. (Insira “kun”= 'com, em companhia de', ou “per”=
'com, por meio de', conforme o exemplo)
Ekzemplo: Oni manĝas per la buŝo = Come-se com a boca.
1) La knabinoj promenis _____ dek realojn (en la poŝo).
2) Popolo kutime vojaĝas ______ buso.
3) Birdoj flugas _____ flugiloj.
4) Junaj virinoj ŝatas piediradi _____ amikinoj.
5) Mi volonte iros ____ vi.
6) Tiu junulo aĉetis akvotubon por lavi autojn ____ ĝi. (Akvotubo = mangueira d´água.)
7) Al ni plaĉas resti kune ____ ili.
II – Negativoj: Ne uzu du negativojn en Esperanto. (Negativas: não usar duas negativas em E-o).
Ekzemploj: Eu não sei nada = Mi scias nenion. (E não: Mi ne scias nenion.) – Kompletigu la
spacojn sube tradukante (Complete os espaços abaixo traduzindo).
1) Tiu viro vojaĝas neniam = ________________________________
2) _________________________________________ = Eles não conhecem ninguém.
3) _________________________________________ = Ela não come nada disto.
4) La stratknaboj havas nenion por manĝi = _________________________________________
5) _____________________________________ = Os alunos não compreenderam nada.
6) La infanoj diris, ke li faras nenion eraran = _________________________________________
7) Ĉu vi havas nenian novaĵon? = _________________________________________________
III – Enmetu la verbon laŭ la “tempo”. (Insira o verbo, conforme o “tempo”.)

1) La instruistoj _________________. (vojaĝi  futuro)
2) Leono _______________ tre multe da viando. (manĝegi = devorar  presente.)
3) La samklasanoj ________________ en la lernejon. (kuri = correr  passado.)
4) _________ bone, kion mi __________. (atenti = prestar atenção imperativo; diri  futuro.)
5) Se li _______ pli ol tio, li ___________ la teston. (studi; sukcesi = ter sucesso  condicionais.)
6) Mi esperas, ke vi ___________ min. (kompreni  imperativo = “subjuntivo” do Port.)
7) ____________ peti de li, ke li __________ pli. (bonvoli = ter a bondade; legi  imperativos.)
IV – Traduku en Esperanton: (Traduza para o Esperanto:)
1) Eu como pão com manteiga ________________________________________________________

2) Nós vamos tomar café com leite ____________________________________________________
3) Leite é mais nutritivo que vinho _____________________________________________________
4) O leão é um animal ______________________________________________________________
5) Meu nome é Antono ______________________________________________________________
6) A rosa é uma flor e a pomba é um pássaro _____________________________________________
68
7) O livro está sobre a mesa __________________________________________________________

8) A janela está aberta ______________________________________________________________
9) Quem é o avô de Karlo? ___________________________________________________________
10) Como você se chama? ____________________________________________________________
11) Qual é o seu nome? ______________________________________________________________
V – Traduku al la Portugala: (Traduza para o Português:)
1) La studento studas en la universitato. ________________________________________________

2) Mi estas malfrua por la leciono_____________________________________________________
3) Havu bonan tagon! _______________________________________________________________
4) Estos granda ĝojo vidi vin, kisi vin!__________________________________________________
5) La mano de Johano estas pura. _____________________________________________________
6) Mi manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo. __________________________________________
7) Sur la trotuaro piediras kelkaj homoj.________________________________________________
8) Vi ambaŭ manĝos supon kaj makaronion._____________________________________________
9) Kiom jara vi estas? ______________________________________________________________
10) Kion vi volas fari hodiaŭ _________________________________________________________
69

I – Adverbaj esprimoj: sekvu la ekzemplojn. (Expressões adverbiais: siga os exemplos.)
Ekzemploj: Mi estus en mia hejmo = Mi estus hejme; Ni havas lecionon en Mardo kaj Ĵaŭdo = Ni
havas lecionon Marde kaj Ĵaŭde; La laboristo revenis en sian hejmon = La laboristo revenis hejmen.
1) Ili studas ________________________________ (en ĉiuj tagoj).
2) La gekuzoj alvenos ________________________ (je la noktomezo). (kuzo = primo)
3) La familio decidis resti _____________________ (en la hejmo).
4) _____________________ (en la posttagmezo) la studentoj libertempis. (Libertempo = férias,
tempo livre.) Rim.: Libertago, ferio = feriado.
5) ___________________________(je la tagmezo) oni tagmanĝas.
6) Maljunuloj preferas studi ___________________________ (frue en la mateno).
7) ______________________________ (en ĉi tiu semajno) ili faros ekzamenon.
8) ______________________________ (post la kunsido) ni iros al la kinejo.
9) ______________________________ (dum li paroladas), kelkaj lernantoj dormetas.
10) Vi devas fari ĉi tiun komunikadon _____________________ (per skribo).
II – Kompletigu la spacojn laŭ la plej taŭga finaĵo:”o”, “e” aŭ “a”.

(Complete os espaços com a terminação mais adequada).
1) La fort_______ de tiu besto estas tre grand_______.
2) Tre inteligent_______ estas tiu knabino.
3) Kiel bel______ estas la brilant_____ kaj plen_____ Luno.
4) La “nigr____-tabulo” estas farbita el verd____ . (“farbita” = pintada)
5) Long______ li piediradis sur la strato.
6) Ili parolas angl_______ kaj Esperant_______.
7) Iom pos iom li fariĝis bon________ esperantist_______.
8) En sen-lun________ nokto, oni bon_______ vidas la stelojn.
9) La lernantoj devas respondi tut_______ komplet________ la demandojn.
10) La novaĵ_______ estas la jen_______: Mi estas ĉe via urbo.
III – Traduku en Esperanton: (Traduza para o Esperanto.)
1) Que horas são?________________________________________________________________

2) São dez da manhã. _____________________________________________________________
3) Posso falar com André? _________________________________________________________
4) O dentista respondeu afirmativamente. _____________________________________________
5) Eles falarão por telefone. ________________________________________________________
6) Repetidamente eles bateram à porta. _______________________________________________
7) Você irá? Claro que irei. _________________________________________________________
8) Dê-nos hoje o pão de cada dia. ____________________________________________________
9) Ele é contra a opinião dela. _______________________________________________________
10) Eu já sei o nome dele. ___________________________________________________________
IV – Konstruu kaj skribu, Esperante, du malgrandajn frazojn, per si mem.

(Construa e escreva, em Esperanto, duas pequenas frases, por si mesmo.)
70

Skribu la respondajn kunmetitajn vortojn (Escreva as correspondentes palavras compostas):
Ekzemple: Porto de vôo: flughaveno (aŭ: flugohaveno, aŭ: flug-haveno; aŭ: flugo-haveno)
1) Clube de Esperanto: ___________________________________________________________
2) Página pessoal = página doméstica (na internet): _____________________________________
3) País paterno = pátria: ___________________________________________________________
4) Outro país = estrangeiro: ________________________________________________________
5) Centro da cidade: ______________________________________________________________
6) Refeição do dia = almoço: _______________________________________________________
7) Refeição da noite = ceia: ________________________________________________________
8) Suco de fruta: _________________________________________________________________
9) Salada de frutas: _______________________________________________________________
10) Livro didático (de aprender) : _____________________________________________________
11) Livro de leitura: ________________________________________________________________
12) Movimento esperantista: _________________________________________________________
13) Agarrar em volta = abraçar: _______________________________________________________
14) Parada de ônibus: _______________________________________________________________
15) Relógio de braço = de pulso: ______________________________________________________
16) Dia do nascimento = aniversário: ___________________________________________________
17) Dia da semana: __________________________________________________________________
18) Final de semana: ________________________________________________________________
19) Cartão postal (de correios): ________________________________________________________
20) Dia livre = feriado: ___________________________________________________________
21) Natal (nascimento de Cristo): ______________________________________________________
22) Ano-novo: _____________________________________________________________________
23) A volta da data (= aniversário): _____________________________________________________
24) Data de nascimento: ______________________________________________________________
25) Meia-noite: _____________________________________________________________________
26) Toalha de banho: ________________________________________________________________
27) Meio-dia: ______________________________________________________________________
28) Refeição da tarde = jantar: _________________________________________________________
29) Refeição da manhã = café-da-manhã: ________________________________________________
30) O Chefe da cidade = prefeito: ______________________________________________________
71

Kompletigu per IG aŭ IĜ: 33. Ne zorgu! Ĉio solv_____os iel...

34. Lia profesio estas vetur_____i buson.
1. Ĉu vi koler_____as kontraŭ mi? 35. Mi aper_____os la bildon en nia hejmpaĝo.
2. Mi ŝatas kresk_____i legomojn.
3. Ili planas geedz_____i somere. 36. Ĉu vi aper_____os morgaŭ?
4. Mi nun evolu_____as novan metodon. 37. Mi iros duŝ_____i min nun.
38. Ŝi antaŭĝojas hejm_____i ilian novan
5. Provu per demandoj parol_____ i ilin. apartamenton.
6. Mia estro tre ŝatas labor_____i aliajn.
7. Ŝi anstataŭ_____is la malnovan pneuon per ---------------------
nova.
8. Ĉu mi bol_____ u tri ovojn? Komparu:
9. Morgaŭ komenc_____os nova kurso. 4.: Ĉu la ekonomio evoluas en bonan direkton?

10. Li translok_____is la tablon.
11. Mi far_____os platkukojn ĉi-vespere. 7.: Ŝi anstataŭis (ŝi mem) la malnovan pneuon per
12. Tiu renkontigo ne interes_____as min. la nova.
Mi anstataŭos (mi mem) lin kaj mem
13. Mi pensas, ke ni neniam renkont_____is. partoprenos la kunsidon.
14. Bone, ni renkont_____os post tri horoj en
Mak-Donaldo. 9.: Morgaŭ mi komencos novan kurson.
15. Ĉu far_____os bona vetero morgaŭ ?
16. Fek, mi devas restart_____i la komputilon. 11.: Mi faros (mi mem) platkukojn ĉi-vespere.
17. Ho, finfine la aŭto start_____as! 12.: Tiu renkontigo ne interesas al mi.
18. La pantalono ne bone lav_____is.
19. Bonvolu memor_____i min pri tio. 12., 13., 14.: Ĉu mi renkontis vin antaŭe?
20. Ŝi nask_____is tri infanojn.
20.: Ŝi naskis tri infanojn.
21. La patro atente lav_____as sian infanon.
22. Mi forgesis, bonvolu sci_____i min. 21.: La patrino atente lavas (ŝi mem) sian infanon.
23. Tiu filmo tre pens_____is min.
24. Ven_____u ankaŭ vian pilkon. 23.: Tion almenaŭ mi pensas.
25. Okaz_____as nenio ! 25., 26..: Kiam okazos la festo?

26. Ĉu ni okaz_____u feston?
27. Nun, mi sent_____as pli bone, dankon. 27. Nun, mi sentas pli bone, dankon.
28. Ho, vi tre tim_____is min!
29.: Ĉu vi ofte uzas la paĝaron "lernu!"?
29. Tiu esprimo ofte uz_____as, ĉu ne?
30. Ne, mi ne tim_____as vin. 34.: Post du tagoj mi veturiĝos al la montaroj.
31. Pardonu min, mi ne intencis fal_____ i vin!
35., 36.: La bildo jam aperis en la hejmpaĝo.
32. Tre ĝoj_____is min aŭdi tion.
72
VORTARETO DE ESPERANTO (PORTUGUÊS → ESPERANTO)

1. a agradecer = dankinde 37. acontecer = okazi
2. a despeito de, apesar de = spite al 38. acorrentar, algemar = kateni (...n)
3. a gente (impessoal) = oni 39. adega, despensa = kelo
4. à razão de = po 40. adequada = adekvata
5. à tarde (p.m.) = posttagmeze (ptm) 41. aderir, filiar-se = aliĝi
6. a tempo, a propósito = ĝustatempe 42. adeus, até logo = adiaŭ
7. à toa, ao acaso = hazarde 43. administrar, dirigir = estri (...n)
8. a varejo = podetale, pomalgrande 44. admirar = admiri (...n)
9. à vontade, a seu bel-prazer = laŭplaĉe 45. admirar, atordoar = mirigi (...n)
10. a, ao, com, em, de, para = je (à sua saúde = je 46. admirar-se = miri
via sano) 47. admirar-se, estranhar = miri
11. a.m. = atm / antaŭtagmeze 48. adulto/a, maior = plenaĝa
12. abacaxi = ananaso 49. advertir = averti (...n)
13. abaixo, embaixo, na parte de baixo = malsupre 50. adivinhar, decifrar = diveni (...n)
14. abater = buĉi 51. aeromoço, comissário = stevardo
15. abelha = abelo 52. aeronáutica = flugarmeo
16. abeto (pinheiro) = abio 53. afabilidade, gentileza = afableco
17. abóbada = volbo 54. afirmar = aserti (...n)
18. abóbora = kukurbo 55. afirmar com a cabeça = kapjesi
19. aborrecer-se, enfastiar-se = enui 56. afogar-se, submergir-se = droni
20. abotoar = butonumi (...n) 57. agir = agi
21. abreviação = mallongigo 58. agitar (lenço, folha) = svingi (...n)
22. abridor de latas = ladskatol-malfermilo 59. agora = nun
23. abrir = malfermi (...n) 60. agradar = plaĉi
24. absurdo = sensencaĵo 61. agradável = agrabla
25. abundante = abunda 62. agradecer = danki (...n)
26. abutre = vulturo 63. agredir = agresi (...n)
27. acabar, terminar = fini (...n) 64. água = akvo
28. acanhado, envergonhado, tímido = sinĝena 65. aguardente, cachaça = brando
29. ação = ago 66. agudo, afiado = akra
30. acarinhar = karesi (...n) 67. agulha = kudrilo
31. acelerar, apressar, adiantar, aumentar a 68. agulha = nadlo
velocidade de = akceli (...n)
69. ai (lamento) = ve
32. acessar, dirigir-se a, aproximar-se = aliri
70. aia, babá = vartistino
33. acessível = havebla
71. ainda = ankoraŭ
34. achar, ter opinião sobre algo = opinii (...n)
72. ainda que = kvankam
35. ácido/a = acida
73. aja, faça = agu
36. aconselhar = konsili (...n)
74. ajoelhar-se = surgenuiĝi
73
75. ajudar = helpi (...n) 115. anel = ringo

76. álcool = alkoholo 116. anfitrião = gastiganto
77. alegrar-se = gajiĝi, ĝoji 117. animal = animalo
78. alegre = gaja 118. animal carnívoro = rabobesto
79. além de, à margem de, ao lado de = preter 119. animalidade = animaleco
80. além disso = krome 120. aniversário = datreveno, naskiĝdato,
81. alface = laktuko naskotago
82. alfândega (local) = doganejo 121. ano = jaro
83. alfinete = pinglo 122. ano bissexto = superjaro
84. algo = io 123. antepenúltimo/a = antaŭlasta
85. algodão = kotono 124. antes de, diante de, atrás, há (tempo) =
antaŭ
86. alguém, algum, uma pessoa = iu
125. antigo = antikva
87. algum = kelka
126. ao lado de = flanke de
88. alguns poucos de, alguns = kelke da
127. aos três = triope
89. alho = ajlo
128. apalpar = fingrumi (...n)
90. alistar-se, engajar-se = varbiĝi
129. apenas, mal, quase não = apenaŭ
91. almofada = kuseno
130. aperfeiçoar = perfektigi (...n)
92. alta sociedade, alta roda = mondumo
131. apesar de = malgraŭ
93. alto/a = alta
132. aplicar = apliki (...n)
94. altura = alto
133. após, depois de = post
95. alumiar, luzir = lumi
134. aposentado, jubilado = emerito, pensiulo
96. alvorecer, o romper do dia = tagiĝo
135. apostar = veti
97. amador, diletante, não profissional = diletanto
136. aprender = lerni (...n)
98. amamentar = suĉigi (...n)
137. aprendiz, aluno = lernanto
99. amanhã = morgaŭ
138. aproveitar = profiti
100. amar = ami (...n)
139. aquecer = hejti (...n)
101. amarelo = flava
140. aqui = ĉi tie
102. ambiente, atmosfera espiritual de um meio =
etoso 141. ar = aero
103. ameaçar = minaci 142. arado = plugilo
104. amedrontar = timigi (...n) 143. arar, lavrar = plugi
105. ameixa = pruno 144. arbitrário = arbitra
106. amendoim = arakido 145. arco-íris = ĉielarko
107. amigo = amiko 146. arder = ardi
108. amor sexual = amoro 147. arejar, ventilar = aerumi
109. amordaçar = buŝumi 148. armar, prover de armas = armi (...n)
110. amorosamente = ame 149. armário, estante = fakaro
111. analisar = analizi (...n) 150. arquivo de comp. = dosiero
112. anão = nano 151. arrancar, colher (flores), tirar = deŝiri (...n)
113. andar, caminhar = paŝi 152. arrancar, tomar = forpreni
114. andar, pavimento = etaĝo 153. arranhar, raspar = skrapi (...n)
74
154. arrepender-se = penti 194. atrás dos bastidores, “making of” = post la
155. arrotar= rukti kulisoj
156. arroz = rizo 195. através = tra
157. arte = arto 196. através, por meio de = per
158. artificial = artefarita 197. atribuir = atribui (...n)
159. árvore = arbo 198. atual = aktuala
160. árvore de natal = krist(nask)-arbo 199. áudio, som = sono, aŭdo
161. às vezes, por vezes = kelkfoje 200. audiovisual = aŭd-vida
162. asno, burro, jumento = azeno 201. auditório (pessoas) = aŭdantaro
163. aspecto = aspekto 202. aumentar (em núm.) = pliigi (...n)
164. aspirador de pó = polvosuĉilo 203. aumentar = pligrandigi
165. assar = rosti (...n) 204. auto aprendizado, autodidatismo =
memlernado
166. assim = tiel
205. auto, automóvel, carro = aŭto, ĉaro
167. assim como = samkiel, same kiel
206. autoconfiante = memfida
168. assim, por esse motivo, portanto, em vista
disso = tial 207. automóvel = aŭtomobilo
169. assimilar = asimili (...n) 208. avançar, adiantar-se, progredir = antaŭeniri
170. assinatura (de revista, etc.) = abono 209. ave maria = avemario
171. assoalho, piso = planko 210. ave, pássaro = birdo
172. assobiar, apitar = fajfi 211. aveia = aveno
173. associação = asocio 212. aviação = aviado
174. astúcia (coisa de astuto) = ruzo, ruzaĵo 213. avião a jato = jeto
175. atacar = ataki (...n) 214. avião sem motor, planador = glisilo
176. até (logo) = ĝis 215. avisar, comunicar, anunciar = avizi (...n)
177. até a medula = ĝisosta 216. avô = avo
178. até, mesmo = eĉ 217. azul = blua
179. atenas = ateno 218. azul-claro = blueklara, helblua
180. atenção! = atenton! 219. bacalhau (vivo) = moruo
181. atender (telefone) = respondi 220. bacalhau = gado
182. atento/a = atenta 221. bacia (cintura) = pelvo
183. aterrissar = alteriĝi 222. bactéria = bakterio
184. atingir = atingi (...n) 223. baile = balo
185. atirar, lançar = ĵeti (...n) 224. bala (de chupar) = dolĉaĵeto
186. atitude, postura = sinteno 225. balança = pesilo
187. atividade = aktiveco 226. balão = balono
188. ativo = aktiva 227. balbuciar, gaguejar = balbuti
189. ativo, atuante = agema 228. balde, caçamba = sitelo
190. átomo = atomo 229. balé = baledo
191. ator = rolanto 230. bailarina = baletistino
192. atrair = altiri (...n), allogi 231. baleia = baleno
193. atrair, seduzir = logi 232. banana = banano
75
233. bananeira = bananarbo 274. bolso = poŝo

234. banco, assento = benko 275. bom = bona
235. banhar = bani, banigi (...n) 276. bom apetite! = bonan apetiton!
236. banhar-se = baniĝi 277. bom dia! = bonan tagon!
237. banheiro = banĉambro, necesejo 278. bombom = bombono
238. baralho = kartaro 279. bondade = boneco
239. barba = barbo 280. bonde, trilho cavado = tramo
240. barbeador = razilo 281. boné, gorro, boina = ĉapo
241. barcaça = pramo 282. boneca = pupo
242. barrar = bari (...n) 283. borda, margem, beira = rando
243. basta, pára! = ne pluen!, ĉesu! 284. bordado/a = brodita
244. bastidor = kuliso 285. borracha, goma elástica = kaŭĉuko
245. batalhar = batali 286. branco/a = blanka
246. batata, batatinha = terpomo 287. brigar, querelar, altercar = kvereli
247. bater (ovo, nata)= kirli (...n) 288. brilhar = brili
248. bater = frapi (...n) 289. brincalhão/ona = petolema
249. bater, surrar = bati (...n) 290. brincar de atirar bola de neve = neĝbuli (...n)
250. bêbado = drinkemulo 291. brinco = orelringo
251. bebida = trinkaĵo 292. busca, investigação, pesquisa = serĉo
252. beco sem saída = sakstrato 293. cabeça = kapo
253. beijar = kisi (...n) 294. cabelo = haro
254. belamente colorido = belkolora 295. cabra = kapro
255. beliscar = pinĉi (...n) 296. caçar = ĉasi (...n)
256. belo/a = bela 297. cacarejar = kluki
257. bem = bono 298. cachimbo = pipo
258. bem intencionado/a = bonintenca 299. cada espécie de, toda espécie de = ĉia
259. bem-vindo = bonvenon 300. cada vez (que) = ĉiufoje
260. berço = lulilo 301. cadeado = pendseruro
261. besouro = majskarabo 302. cadeia, corrente = ĉeno
262. bexiga = veziko 303. café = kafo
263. bico de mamadeira = cicumo 304. café da manhã = matenmanĝo
264. bife grelhado ou mal-passado = bifsteko 305. cair = fali
265. bigodes = lipharoj 306. cair de mau jeito = misfali
266. biombo, tela (p/ projeção) = ekrano 307. cair no sono aos poucos = endormiĝi
267. boa sorte! = bonŝancon!, bonan ŝancon! 308. caixa (funcionário), tesoureiro = kasisto
268. boato = onidiro 309. caixa postal = leterkesto
269. bocejar = oscedi 310. caixão, esquife = ĉerko
270. bofetada = vangofrapo 311. calça = pantalono
271. boi = bovo 312. calçada, passeio = promenejo
272. bola = pilko 313. calcular = kalkuli (...n)
273. boletim = bulteno 314. cama, leito = lito
76
315. camarão = salikoketo (KD)

316. caminho = vojo 354. cebola = cepo
317. camisa = ĉemizo 355. cédula, nota = monbileto, bankbileto
318. campo = kampo 356. célula, sela, cabina = ĉelo
319. canção = kanzono 357. cem = cento
320. caneta esferográfica = globkrajono 358. censurável = riproĉinda
321. canguru = makropo, kanguruo 359. centímetro = centimetro
322. cano da chaminé = kamentubo 360. centro = centro
323. canoa = kanoto 361. cera = vakso
324. cansado/a = laca 362. cereal (trigo, aveia) = greno
325. cantar = kanti (...n) 363. cérebro = cerbo
326. caos = ĥaoso 364. cereja = ĉerizo
327. capa, tampa, cobertura = kovrilo 365. certeza = certeco
328. capaz = kapabla 366. certo/a = certa
329. capital = ĉefurbo 367. cessar = ĉesi
330. cara, semblante, fisionomia = mieno (cara a 368. cesto de papéis, de lixo = paperkorbo
cara = vidalvide) 369. cesto, cesta = korbo
331. caracol = heliko 370. cesto, mala, baú, caixa = kesto
332. caracterizar = karakterizi (...n) 371. céu = ĉielo
333. carbono = karbono 372. cevada = hordeo
334. carnaval = karnavalo 373. chapéu = ĉapelo
335. carne (comestível) = viando 374. chato/a, plano/a = plata
336. carne = karno 375. chave de fenda = ŝraŭbŝlosilo
337. carne de porco = porkaĵo 376. chave de parafuso = ŝraŭbilo, ŝraŭbturnilo
338. carneiro = ŝafo 377. chefe = estro
339. carro = ĉaro 378. chefe, principal = ĉefo
340. carta = letero 379. chegar, aportar = alveni (...n)
341. cartaz, edital, placar = afiŝo 380. cheirar = flari (...n)
342. carteira (escolar) = pupitro 381. cheirar, exalar = odori
343. carteira de identidade = legitimilo, 382. chicote = vipo
identigkarto
383. chinelo = pantoflo
344. carvão = karbo
384. chorar = plori
345. casa = domo
385. chuva = pluvo
346. cascateante = akvofalanta
386. chuveiro = duŝilo
347. caso (gramática) = kazo
387. ciência = scienco
348. castelo = kastelo
388. cigarro = cigaredo
349. católico/a = katolika
389. cinema = kino
350. causa = kaŭzo
390. cintura = talio
351. cavalgar, andar a cavalo = rajdi
391. cinza = cindro
352. caverna = kaverno
392. circo = cirko
353. cd-rom (comp.) = codoromo, kompaktdisko
393. circuito (elétrico) = cirkvito
77
394. circunstância = cirkonstanco 433. compadre = baptano

395. citar, mencionar = citi (...n) 434. comparar = kompari (...n)
396. ciumento/a = ĵaluza 435. compartimento, especialidade = fako
397. civilização = civilizacio 436. completamente = ĝisfunde
398. civilizar = civilizi (...n) 437. completo/a = kompleta
399. claro, lógico, de certo = kompreneble 438. composição = kunmeto
400. claro, luminoso, luzente = hela 439. composto = kunmetita
401. claro/a = klara 440. compra, (coisa comprada) = aĉetaĵo
402. classe (social), turma (escolar) = klaso 441. comprar = aĉeti (...n)
403. classificar = klasifiki (...n) 442. compreender = kompreni (...n)
404. clima = klimato 443. compreensibilidade = komprenebleco
405. clube = klubo 444. comum = komuna
406. cobaia, porquinho da índia = kobajo 445. comunicar = komuniki (...n)
407. cobra = kolubro 446. comunidade = komunumo
408. cobre = kupro 447. conceito = koncepto
409. cobrir = kovri (...n) 448. concernir, dizer respeito a, ter relação com =
410. coco = kokoso koncerni (...n)
411. cocô, matéria fecal = fekaĵo 449. concha = konko
412. coelho = kuniklo 450. concordar, estar de acordo, consentir =
konsenti
413. coisa própria = apartenaĵo, posedaĵo
451. condição = kondiĉo
414. coisa vil, abjeta = aĉaĵo
452. condicionador de ar = klimatizilo
415. coisa, assunto, negócio, causa, caso jurídico
= afero 453. conduzir, levar, guiar = konduki (...n)
416. coisas que devem ser feitas = farendaĵoj 454. conforme = konforma
417. colar, grudar = glui (...n) 455. conforme, ao longo de, segundo = laŭ
418. colarinho, gola = kolumo 456. congelador = kongelujo, frostigilo
419. colcha, coberta, cobertor = litkovrilo, 457. congresso, conferência = kongreso
litkovraĵo 458. conhecer (gente) = koni (...n)
420. coletânea, crestomatia = krestomatio 459. conhecer, saber = scii
421. coletivo/a = kolektiva 460. consciência = konscio
422. colher (talher) = kulero 461. conservar = konservi (...n)
423. colibri, beija-flor = kolibro 462. consistir = konsisti
424. colônia = kolonio 463. consolar = konsoli (...n)
425. com = kun 464. constância = konstanteco
426. com certeza, sem falta = nepre 465. constante = konstanta
427. com os diabos! = diable! 466. construção simples, tenda, barraca, estande
428. com relação a = koncerne = budo
429. combinar = kombini (...n) 467. construir = konstrui (...n)
430. começar = komenci (...n) 468. consumir, gastar, esgotar = konsumi (...n)
431. comer = manĝi (...n) 469. conta-corrente = kuranta konto
432. cometa = kometo 470. contar com = kalkuli je (pri)
78
471. contato = kontakto 512. crueldade = krueleco

472. conteúdo = enhavo 513. cueca, calcinha = kalsono
473. continente = kontinento 514. cuidado de si, cautela, prudência =
474. continuação = daŭrigo singardemo
475. contra = kontraŭ 515. cuidado! = gardu vin!
476. contrário = malo (ao contrário = male) 516. cuidado, zelo, preocupação = zorgo,
maltrankvileco
477. contudo, porém = tamen
517. cultivar = kulturi (...n)
478. coordenar = kunordigi (...n)
518. culto/a, instruído/a = klera
479. copular, transar = seksumi
519. cumprir, desempenhar = plenumi (...n)
480. cor = koloro
520. curar = kuraci (...n)
481. coração = koro
521. curto-circuito = fuŝkontakto
482. corajoso/a = kuraĝa
522. cuspir, salivar = kraĉi
483. coral, coro = ĥoro, koruso
523. da gente = onia
484. corda = ŝnuro
524. dá licença?...= ĉu mi rajtas?, permesu?
485. corpo = korpo
525. dançar = danci
486. correio eletrônico = retpoŝto
526. dançarino = dancisto
487. corrente, cadeia = kateno
527. dano, prejuízo = domaĝo
488. correr = kuri
528. dar = doni (...n)
489. corrigir = korekti (...n)
529. dar à luz, parir = naski (...n)
490. cortar (com machado), picar = haki (...n)
530. dar adeus, despedir-se = adiaŭi
491. cortar fora (com machado) = forhaki
531. dar parabéns, felicitar = gratuli (...n)
492. cortina = kurteno
532. dar por empréstimo, emprestar = pruntedoni
493. coruja, corujão = strigo (...n)
494. coser, costurar = kudri 533. data = dato
495. costas, dorso = dorso 534. datar, escrever a data = dati (...n)
496. costura = kudro 535. datilografar = tajpi
497. cotovelo = kubuto 536. de (origem) = el
498. couro (curtido) = ledo 537. de (quantidade) = da
499. couve = brasiko 538. de alguém = ies
500. cozer (no forno) = baki (...n) 539. de algum modo = iel (de qualquer maneira =
501. cozinheiro = kuiristo iel ajn)
502. crânio = kranio 540. de dois andares = duetaĝa
503. credo, fora, cruzes! = fi! 541. de fato, com efeito, na verdade, sem dúvida
504. crer, acreditar = kredi (...n) = ja
505. criança = infano 542. de meia idade = mezaĝa
506. criar = krei 543. de memória, de cor = parkere
507. criativo = kreema 544. de modo nenhum = neniel
508. cristo = kristo 545. de modo nenhum = tute ne
509. crosta, concha, casca = ŝelo 546. de ninguém = nenies
510. crucificar = krucumi (...n) 547. de novo = denove
511. cruel = kruela 548. de outra maneira = diversmaniere
79
549. de outra parte, por outro lado = aliflanke 589. despir-se = senvestiĝi
550. de todos = ĉies 590. destilação = distilado
551. de um (único) som = unusona 591. destilar = distili (...n)
552. de vista = laŭvide 592. destruir = detrui (...n)
553. decidir = decidi (...n) 593. desviar-se, afastar-se = deflankiĝi
554. décuplo = dekobla 594. deter, represar = digi (...n)
555. dedicado/a = sindonema 595. deus = dio
556. dedo = fingro 596. dever, ter que = devi
557. defender = defendi (...n) 597. dezembro = decembro
558. definir = difini (...n) 598. dia = tago
559. deitar-se na cama = enlitiĝi 599. diabo = diablo
560. deixar, abandonar = lasi (...n) 600. diferente = malsama
561. demais = tro 601. difícil = malfacila
562. democracia = demokratio 602. dilúvio = diluvo, superakvego
563. demonstrativo = montra 603. dimensão = dimensio
564. denso/a = densa 604. dinheiro (à vista, de contado) = kontanta
565. dentro = ene (dentro da frase = ene de la 605. dinheiro = mono
frazo) 606. direito, jurisprudência = juro
566. departamento = departemento 607. direito/a = dekstra
567. depois disso = post tio 608. diretamente = senpere
568. depor, tirar = demeti (...n) 609. diretor = direktoro
569. deputado = deputito 610. dirigir = direkti (...n) (dirigir carro = ŝofori
570. derivar (matemática) = derivi (...n) (...n) )
571. desafio = defio 611. disco rígido (comp.) = durdisko
572. desagregar = diserigi (...n) 612. discriminação = diskriminacio
573. desaparecimento = malapero 613. discurso; conversa = parolado
574. descascar = senŝeligi (...n) 614. discussão = diskutado
575. desconto, abatimento = rabato 615. disquete de comp. = diskedo/to
576. descrever = priskribi (...n) 616. distância = distanco
577. desde já = jam nun 617. distinguir = distingi (...n)
578. desejar = deziri (...n) 618. distrair = distri (...n)
579. desencaminhar, seduzir = delogi (...n) 619. distribuir = disdoni (...n)
580. desenhar = desegni (...n) 620. diverso/a = diversa
581. desenho, escala = skalo 621. divertimento, distração = amuzado
582. deserto = dezerto 622. divertir, recrear = amuzi (...n)
583. desfalecer, desmaiar, esvanecer = sveni 623. dividido/a = dividita
584. desfilar = paradi 624. dividir = dividi
585. desiludir-se, desenganar-se = elreviĝi 625. dizer = diri (...n)
586. desligar = malŝalti, elŝalti (...n) 626. do que = ol (mais do que = pli... ol)
587. desmaio, chilique = sveno 627. dobrar = duobligi (...n)
588. desobrigado, quite = kvita 628. doce = dolĉa
80
629. doce, coisa doce = dolĉaĵo 668. em todo lugar, em toda parte = ĉie
630. doer = dolori 669. em vez de, em lugar de = anstataŭ
631. dormir = dormi 670. embarcar-se = enŝipiĝi
632. DOS (sist. operacional) = Doso 671. embrião = embrio
633. dourar = orumi 672. empreendedor = entreprenema
634. doutrina = doktrino 673. empregar, assalariar = dungi (...n)
635. doutrinação = doktrinigo 674. empurrar = ŝovi (...n)
636. drama = dramo 675. empurrar, impelir = puŝi (...n)
637. drive (comp.) = drajvo 676. encantamento, admiração = ravo
638. ducha = duŝo 677. encantar, extasiar = ravi (...n)
639. duplo = duobla 678. encontrar-se com = renkontiĝi kun
640. durante = dum 679. encorajar, animar, incentivar = kuraĝigi
641. durar, continuar = daŭri 680. end. eletrônico, e-mail = retadreso
642. dureza = malmoleco, dureco 681. endereço, destino = adreso
643. e = kaj 682. endossar, transferir = ĝiri
644. eclipse = eklipso 683. endosso, assinatura = ĝiro
645. eco = eĥo 684. energia = energio
646. ecologia = ekologio 685. enfrentar, atacar de frente = alfronti (...n)
647. economizar = ŝpari (...n) 686. enganchar = kroĉi (...n)
648. editar, publicar = eldoni (...n) 687. enganchar, pendurar = alkroĉi (...n)
649. educador = edukisto 688. engenharia = inĝenierio/ inĝenierarto
650. educar = eduki (...n) 689. engenheiro = inĝeniero
651. eis = jen 690. engraçado/a = sprita
652. elegante (no trajar) = ŝika 691. engraxar = ciri (...n)
653. elemento, partícula = ero, elemento 692. enguiçar = panei
654. eles, elas (pessoas e coisas) = ili 693. ensaiar, experimentar = provi (...n)
655. eletricidade = elektro 694. então (conclusão) = do
656. eletricista = elektristo 695. então (naquela época) = tiam
657. elétron = elektrono 696. entre = inter
658. elevador = lifto 697. entre parênteses = interkrampe
659. em (casa de), a, junto a, entre = ĉe (ĉe mi 698. entrevistar = intervjui (...n)
okazis la malo) 699. enunciar = eldiri
660. em algum lugar, algures = ie 700. envelhecer = maljuniĝi
661. em algum tempo, outrora, um dia, uma vez, 701. enxotar = peli (...n)
certa vez = iam
702. época = epoko
662. em anexo = ĉikune, anekse
703. equilíbrio = ekvilibro
663. em breve = baldaŭ
704. equipamento = ekipaĵo
664. em conseqüência = sekve
705. equivalente = ekvivalento
665. em nenhum lugar = nenie
706. errar = erari
666. em nenhuma quantidade = neniom
707. erudito = klerulo
667. em relação a = rilate al
708. erva = herbo
81
709. escada = ŝtuparo 750. estar presente = ĉeesti (...n)

710. escada rolante = eskalatoro 751. estar propenso a, tendente a = emi
711. escada, escada de mão = eskalo 752. estar/ficar zangado, com raiva = koleri
712. escaneador (comp.) = skanilo 753. estender, deitar algo = kuŝigi (...n)
713. esconder, ocultar, acobertar = kaŝi (...n) 754. estrela = stelo
714. escorpião = skorpio 755. estudante (univ.) = studento
715. escova = broso 756. estudante = studanto
716. escrever = skribi (...n) 757. etc., et cetera = kaj tiel plu (k.t.p)
717. escrever nota sobre, anotar = noti (...n) 758. eterno/a = eterna
718. escutar = aŭskulti (...n) 759. evidente = evidenta
719. esfera = sfero 760. evoluir = evolui
720. esforçado/a, aplicado/a = diligenta 761. examinar = ekzameni (...n)
721. esforçar-se = klopodi 762. exato/a, preciso/a = ĝusta
722. esforçar-se mentalmente = cerbumi 763. excedente = pluso
723. esforçar-se por, empenhar-se por = peni 764. excesso = eksceso
724. esforço (físico), estresse = streĉo 765. exceto, além de, com exceção de, senão =
krom
725. esforço = fortostreĉo
766. exemplo = ekzemplo
726. esfregar, friccionar = froti (...n)
767. exercitar = ekzerci (...n)
727. esgotar = elĉerpi (...n)
768. exigir, postular = postuli (...n)
728. eslaide (slide) = diafilmo
769. existir = ekzisti
729. esmola = almozo
770. experimento = eksperimento
730. espaço = spaco
771. expiração = elspirado
731. espadas (cartas) = piko
772. explicação = klarigo
732. especialista, perito = fakulo
773. exploração (pesquisa) = esplorado
733. esperar, aguardar (no tempo) = atendi (...n)
774. explorar (empresa) = ekspluati (...n)
734. espinafre = sinaco
775. extensão, amplitude, dimensão = amplekso
735. espingarda = pafilo
776. exterioridade = ŝajno
736. espinho = dorno
777. extrato (de conta bancária) = konteltiro
737. espirrar = terni
778. fábrica = fabriko
738. esquecer, olvidar = forgesi (...n) =
779. fachada, frontispício = fasado
739. esquilo = sciuro
780. fácil = facila
740. esquina = stratangulo
781. fada = feino
741. esse, este, aquele, aquela = tiu
782. falar paroli = (...n)
742. essência = esenco
783. faltar = manki
743. estábulo, curral, redil = stalo
784. família = familio
744. estação (veíc.) = stacidomo
785. fantasia = fantazio
745. estanho = stano
786. farinha = faruno
746. estar ausente = foresti
787. fascinante, cativante ĉarma =
747. estar de plantão, de serviço = deĵori
788. fatia = tranĉaĵo
748. estar deitado, situado = kuŝi
789. favor, obséquio, gentileza = komplezo
749. estar na moda = furori
82
790. favorável = favora 831. fita de vídeo vidbendo =

791. fazenda = bieno 832. fita cassete = son-bendo
792. fazer = fari (...n) 833. flor = floro
793. fazer barulho = brui 834. floresta, selva = ĝangalo
794. fazer cair = faligi (...n) 835. fluido (pronúncia: flúido) = fluida
795. fazer cócegas a, não ser sério = tikli (...n) 836. fogo = fajro
796. fazer mexerico, fofoca = klaĉi 837. folha = folio
797. fazer pique-nique = pikniki 838. folhear (livro) = foliumi (...n)
798. fazer uma pausa = paŭzi 839. fone de ouvido = aŭskultilo
799. fechadura = seruro 840. fonte = fonto
800. fechar = fermi (...n) 841. fora de = ekster
801. feder = haladzi 842. fora, longe, distante = for
802. feijão = fazeolo 843. forma (subst.) = formo
803. feira = foiro 844. formiga = formiko
804. feita, mercado, bazar = bazaro 845. fornecer, liberar = liveri (...n)
805. feiticeira = sorĉistino 846. forte = forta
806. feixe, molho, penca = fasko 847. fortificação, fortaleza = fortikaĵo
807. felicidade = feliĉeco 848. fração = ono
808. feliz = feliĉa 849. frágil, quebradiço = rompiĝema
809. feltro = felto (chapéu de feltro = felt-ĉapelo) 850. frase = frazo
810. ferir, molestar, magoar = ĉagreni (...n) 851. frear, travar = bremsi (...n)
811. ferir, vulnerar = vundi (...n) 852. freezer = frostigujo, fridegujo
812. ferir-se, machucar-se = vundiĝi 853. frequentemente = ofte
813. fermentar = fermenti 854. fresco, recente = freŝa
814. ferro = fero 855. frigideira = pato
815. ferrolho, tranca = riglilo 856. frio/a = frida
816. ferro-velho, lixeira = rubujo 857. fronha, capa = tegilo
817. ferrugem = rusto 858. fronte, testa = frunto
818. ferver = boli 859. fronteira, limite = landlimo
819. festa = festo 860. fruto = frukto
820. feudo = feŭdo 861. função = funkcio
821. ficar boquiaberto = gapi 862. funcionário = funkciulo
822. ficar, permanecer = resti 863. fundador = fondinto
823. ficha = slipo 864. fundir = fandi (...n)
824. fichário = sliparo 865. furioso/a = furioza
825. fiel = fidela 866. futebol = piedpilko, futbalo
826. fígado = hepato 867. gabarito = kalibrilo
827. filho = filo 868. gado, rebanho = brutaro
828. filhote = ideto 869. gafanhoto = lokusto
829. filósofo = filozofo 870. gaiola = kaĝo
830. fita de vídeo = vid-bendo 871. gaivota = mevo
83
872. galo = koko 913. guerrear = militi

873. gancho = hoko 914. guiar, dirigir = gvidi (...n)
874. ganhar, lucrar = gajni 915. há muito tempo = delonge
875. ganso, marreco = ansero 916. hardware = hardvaro
876. garfo = forko 917. hélice, espira, rosca = helico
877. garganta = gorĝo 918. herança = postlasaĵo
878. gás = gaso 919. hesitar = heziti
879. gasolina = benzino 920. história = historio
880. gastar, despender = elspezi (...n) 921. hoje = hodiaŭ
881. gato = kato 922. homem de negócios = aferisto
882. gaveta = tirkesto 923. homem, pessoa, ser humano = homo
883. geada = frosto 924. homem, varão = viro
884. geladeira = fridujo 925. homepage (página pessoal, sítio) =
885. gelo = glacio hejmopaĝo
886. general = generalo 926. hora = horo
887. genital = genera 927. horizonte = horizonto
888. gente, povo = gento 928. hospital = malsanulejo
889. gentil = ĝentila 929. humanidade = homaro
890. geral = ĝenerala 930. iate = jaĥto/jakto
891. girassol = sunfloro 931. idade = aĝo
892. gíria, jargão = ĵargono 932. ideal = idealo
893. giz = kreto 933. idealismo (kantismo) = ideismo
894. globalização = tutmondigo 934. ideia = ideo
895. gordo/a = grasa, dika 935. idiota, imbecil = stultulo
896. gosto = gusto 936. ignorância = nescio
897. gostoso, saboroso = gusta, bongusta 937. igreja (instituição) = eklezio
898. gota = guto 938. igreja = preĝejo
899. gozar, fruir prazer = ĝui (...n) 939. igual = egala
900. graças a = dank’al / danke al 940. igual, o mesmo = sama
901. gramado = gazono 941. igualdade = egaleco
902. gramado, relva = razeno 942. imaginar = imagi (...n)
903. grande = granda 943. importante, sério/a = grava
904. granizo = hajlo 944. importunadamente, perturbavelmente = ĝene
905. grão, semente = grajno 945. importunar, perturbar = ĝeni
906. grátis = senpage 946. impresso (a coisa) = presaĵo
907. grátis, como um presente = donace 947. impressora (gráfica) = presilo
908. grau, dignidade = rango 948. impressora de computador = printatoro
909. gravata = kravato 949. imprimir = presi (...n)
910. grosso = dika 950. impróprio/a = sentaŭga
911. guardanapo = buŝtuko 951. incompreensão = miskompreno
912. guardar = gardi 952. indefinido = nedifina
84
953. indicável = indikebla 994. jogar, tocar, brincar= ludi

954. indispensável = nemalhavebla 995. jogo de damas = damludo
955. individualizante = individuiga 996. joia = juvelo
956. industrial (pessoa) = industriisto 997. jornal = ĵurnalo
957. inestimável = netaksebla 998. jovem = juna
958. infelicidade = malfeliĉaĵo 999. jubiloso, bem alegre = ĝojega
959. influir influi = (...n) 1000. juiz = juĝisto
960. informar = informi (...n) 1001. julgar = juĝi (...n)
961. informar-se = sciiĝi 1002. juntar-se, reunir-se = kolektiĝi
962. ingênuo/a = naiva 1003. junto a, perto de = apud
963. inglês = angla 1004. juramento, jura = ĵuro
964. iniciar, começar = eki 1005. jurar, prestar juramento = ĵuri (...n)
965. insignificante = sensignifa 1006. juros, renda de capital = rentumo,
966. instruir, ensinar = instrui (...n) procento
967. instrumento = instrumento, ilo 1007. justamente, exatamente = ĝuste
968. instrumento musical = muzikilo 1008. justo, certo, que tem razão = prava
969. intelecto = intelekto 1009. justo/a, reto/a = justa
970. inteligente = inteligenta 1010. lá, ali, naquele, lugar, nesse = tie
971. intencionar = intenci (...n) 1011. lábio = lipo
972. intenso/a = intensa 1012. laço, cordel = laĉo
973. interesar-se = interesiĝi 1013. ladrão = rabisto
974. interjeição para exprimir susto = hu! 1014. lagarta = raŭpo
975. internet = interreto 1015. lagosta = salikoko
976. interno = interna 1016. lágrima = larmo
977. interrogativo/a = demanda 1017. lamentar, lastimar = bedaŭri (...n)
978. interruptor = ŝaltilo 1018. lâmpada = lampo
979. inventar = elpensi (...n), inventi (...n) 1019. lápis = krajono
980. inverno = vintro 1020. lar, casa = hejmo
981. ir = iri 1021. laranja = oranĝo
982. ir às compras = butikumi 1022. lareira, chaminé = kameno
983. irmandade, irmãos = frataro 1023. lata, folha, lâmina de metal = lado
984. irrigar, regar = akvumi (...n) 1024. latir, ladrar = boji
985. isto é, nomeadamente nome = 1025. lavar = lavi (...n)
986. isto ou aquilo = tio aŭ alio 1026. lazer = senokupeco
987. isto, aquilo, isso = tio 1027. leão = leono
988. janela = fenestro 1028. lebre = leporo
989. jaqueta, paletó = jako 1029. lei = leĝo
990. jardim, horto = ĝardeno 1030. leite = lakto
991. jardineiro = ĝardenisto 1031. leitura = legado
992. jiboia, boa (serpente) = boao 1032. lenço (de bolso) = poŝtuko
993. joelho genuo = 1033. lenço (de naziz) = naztuko
85
1034. lenço de cabeça = kufo 1074. maçã = pomo

1035. lençol = littuko 1075. macaco, símio = simio
1036. lente de contato = kontaktolenso 1076. machado = hakilo
1037. ler legi (...n) 1077. machucar, fazer doer = dolorigi (...n)
1038. letra = litero 1078. madeira, lenha, pau = ligno
1039. levar consigo = kunporti (...n) 1079. magnetismo = magnetismo
1040. levar, carregar = porti (...n) 1080. magro/a = magra (malgrasa)
1041. libra (esterlina) = pundo 1081. maio = majo
1042. libra (un. de medida) = funto 1082. maioria = plejmulto, plimulto
1043. lição, aula = leciono (aula universitária = 1083. mais (adição) = plus
lekcio) 1084. mais = pli, plus (matem.), plu (em
1044. ligar = ligi (...n) (ligar carro, etc = irigi) continuidade)
1045. ligar, acender (luz) = ŝalti 1085. mais ou menos = plimalpli, pli malpli
1046. limão = citrono 1086. mais tarde = pli malfrue, pli poste
1047. limite = limo 1087. mais velho/a = pliaĝa
1048. limonada = limonado, citronsuko 1088. mais, ainda mais, ainda (cont. de ação) =
1049. língua (anatomia) = lango plu
1050. língua (idioma) = lingvo 1089. mala de mão, maleta = valizo
1051. linguiça, salsicha, chouriço = kolbaso 1090. mama = mamo
1052. linha (telefônica, de en. elétrica) = lineo 1091. maneira = maniero
1053. linha = linio 1092. maneira de exprimir = esprim-maniero
1054. linho = lino 1093. manga (de roupa) = maniko
1055. líquido/a = likva 1094. manhã = mateno
1056. literalmente, palavra por palavra = laŭvorte 1095. manteiga = butero
1057. literatura = literaturo 1096. mão = mano
1058. livraria = libr(ovend)ejo 1097. mapa = mapo
1059. livre = libera 1098. maquilagem = ŝminko
1060. livro = libro 1099. máquina = maŝino
1061. lixeira = balaaĵujo 1100. máquina de costura = kudromaŝino
1062. locador = luiganto 1101. mar = maro
1063. local, lugar = loko 1102. maravilha = mirindaĵo
1064. locatário, inquilino = luanto 1103. março = marto
1065. logo = tuj 1104. marido, esposo = edzo
1066. louco/a = freneza 1105. mármore = marmoro
1067. lua = luno 1106. mas = sed
1068. lua cheia = plenluno 1107. mastigar, mascar = maĉi
1069. lua-de-mel = miela monato 1108. mastro, pau de bandeira = masto
1070. lugar (de sentar), assento, sede = sidejo 1109. matar, assassinar = murdi (...n)
1071. lugar = ejo, loko 1110. matéria = materio
1072. lula, sépia = sepio 1111. material = materialo
1073. luxo = lukso 1112. matutar, pensar muito = pensumi
86
1113. máximo = maksimumo 1151. mola, corda (relóg.) = risorto

1114. medicina = medicino 1152. mole, fofo, suave = mola
1115. médico = Medicinisto, doktoro 1153. molho, tempero = saŭco
1116. médico, doutor = doktoro, kuracisto 1154. moralisticamente = moralece
1117. medir = mezuri (...n) 1155. morango = frago
1118. meia (de homem) = ŝtrumpeto 1156. morar = loĝi
1119. meio = mezo 1157. morcego = vesperto
1120. mel = mielo 1158. moreno, pardo = bruna
1121. melhorar = plibonigi (...n) 1159. morrer = morti
1122. membro = membro 1160. mortal = mortema
1123. memória = memoro (memorizar = 1161. mosca = muŝo
memorigi) 1162. mosquito = kulo
1124. mencionar = mencii 1163. mosteiro, convento = monaĥejo
1125. mendigo, pedinte = almozulo 1164. mostrar = montri (...n)
1126. menino, rapaz = knabo 1165. motocicleta pqna = mopedo
1127. mente = menso 1166. móvel = meblo
1128. mentir = mensogi 1167. mover = movi (...n)
1129. mercadoria = varo 1168. mugir, berrar = bleki
1130. merecer, valer = meriti (...n) 1169. muitíssimo = multege
1131. mergulhar = plonĝi (mergulhar algo = 1170. muito = tre, multa
trempi (...n))
1171. muitos = multaj
1132. mesa = tablo
1172. muleta = lambastono
1133. mesmo, próprio = mem
1173. multa, dinheiro da multa = monpuno
1134. mesquita = moskeo
1174. multidão = homamaso
1135. metade = duono
1175. na maior parte = plejparte
1136. metal = metalo
1176. na medida do possível = laŭeble
1137. meter o nariz em assunto alheio =
entrudiĝi 1177. nada = nenio
1138. meter, colocar = meti (...n) 1178. nadar = naĝi
1139. meu, minha = mia 1179. namorar, galantear = amindumi (...n)
1140. mijar, urinar = pisi 1180. não = ne
1141. milênio = jarmilo 1181. não bom = nebona
1142. milhar = milo 1182. não há de quê, de nada = nedankinde
1143. milho = maizo 1183. não há pressa = ne urĝe
1144. minissaia = minijupo 1184. não mais, já não = jam ne
1145. misturar = miksi (...n) 1185. narina = naztruo
1146. misturar-se = miksiĝi 1186. nascer do sol = sunleviĝo
1147. modem (comp.) = modemo 1187. nascimento = nasksiĝo
1148. modificar (-se), mudar (-se) = aliiĝi 1188. naufrágio = ŝippereo
1149. modificar modifi = (...n) 1189. navegador da internet (“brouser”) =

foliumilo
1150. módulo = modjulo
1190. navio = ŝipo
87
1191. neblina, névoa, bruma = nebulo 1229. obelisco = obelisko

1192. nebuloso(a) = nebula, nuba 1230. objetivo = celo
1193. necessitar, precisar = bezoni (...n), necesi 1231. objeto = objekto
(...n) 1232. obra de arte = artaĵo
1194. negativo = negativa 1233. obrigado = dankon
1195. negro (raça) = negro 1234. obrigatória/a = deviga
1196. nem = nek 1235. obscuro = malklara
1197. nenhum/a = nenia 1236. observar = observi (...n)
1198. nesse momento, naquele momento = 1237. óbvio = memevidenta
tiumomente
1238. óculos = okulvitroj
1199. neto = nepo
1239. ocupação durável = okupado
1200. neutro/a = neŭtrala
1240. ocupado/a = okupita, okupado
1201. neve = neĝo
1241. ocupar = okupi (...n)
1202. ninar, embalar = luli (...n)
1242. ofender-se = ofendiĝi
1203. ninguém = neniu
1243. ofício, cargo = ofico
1204. ninho = nesto
1244. ofuscar = blindumi (...n)
1205. no futuro = estontece
1245. oh! meu deus! não é possível = ho ve!
1206. no máximo = maksimume
1246. ohm (unid. resistência elétrica) = omo
1207. no sentido horário = dekstrume
1247. olá! (para chamar a atenção) = hola!
1208. noite = nokto
1248. olá, = eh! hoj!
1209. noivo = fianĉo
1249. óleo, azeite = oleo
1210. nome = nomo
1250. olhar, observar, vigiar, mirar = rigardi (...n)
1211. norma = normo
1251. olho = okulo
1212. norte = nordo
1252. ontem = hieraŭ
1213. nossa = nia
1253. opositor, adversário = kontraŭulo
1214. notável = rimarkinda
1254. ora, ora! = nu, nu!
1215. notícias = novaĵoj
1255. ora, pois bem, bem = nu
1216. noz = nukso
1256. orar, rezar = preĝi
1217. número (cifra) (para pág., lista, telefone,
etc.) = numero 1257. ordem do dia, pauta = tagordo
1218. número (em geral, contagem) = nombro 1258. ordem, arranjo = ordo
1219. numerosos = pluraj 1259. ordenador = ordiga
1220. nunca = neniam 1260. orelha = orelo
1221. nutrir = nutri (...n) 1261. orgulhosamente = fierece
1222. nuvem = nubo 1262. originar, vir de, provir = deveni
1223. o mais (entre) = plej (el) 1263. ornar = ornami (...n)
1224. o mais... possível = kiel eble plej ... 1264. orvalho = prujno
1225. o outro, o restante, o mais = cetera 1265. os tempos atuais = la hodiaŭa tempo
1226. o que, que = kio 1266. oscilador = oscililo
1227. obedecer = obei (...n) 1267. osso = osto
1228. obediente = obeema 1268. ou = aŭ

1269. ouro = oro
88
1270. outdoor = surskribo 1310. parede = vando

1271. outono = aŭtuno 1311. parede, muro = muro
1272. outro/a = alia 1312. parir, dar à luz = akuŝi (...n)
1273. ouvir = aŭdi (...n) 1313. pároco, cura = paroĥestro
1274. ovo = ovo 1314. parte (de algo) = parto
1275. pá, enxada, cavadeira = fosilo 1315. participar = partopreni (...n)
1276. padaria = bakejo, panejo 1316. partido = partio
1277. padrasto = vicpatro 1317. passar = pasi
1278. padre = pastro 1318. passar a ferro, engomar = gladi (...n)
1279. padrinho = baptopatro 1319. passar de saúde = farti
1280. pagar = pagi (...n) 1320. passear = promeni
1281. página = paĝo 1321. passeio, calçada = trotuaro
1282. pai = patro 1322. pasta para papéis = teko
1283. país, terra = lando 1323. patim = rulŝuo
1284. paisagem = pejzaĝo 1324. patins = glit(kur)ilo
1285. palavra, vocábulo = vorto 1325. pátio, quintal, terreiro = korto
1286. palavras-cruzadas = krucvortenigmo 1326. pato = anaso
1287. paletó (de homem) = jako 1327. pátria = patrolando
1288. palhaço = klaŭno 1328. pavão = pavo
1289. palma da mão = manplato 1329. paz = paco
1290. palma, palmeira = palmo 1330. pé (un. medida) = futo
1291. palmeira = palmarbo 1331. pé = piedo
1292. pano = tuko 1332. pecar = peki
1293. pano, tela, lona = tolo 1333. pedaço, naco, bocado, peça = peco
1294. pântano, brejo = marĉo 1334. pedestre = piediranto
1295. pão = pano 1335. pedir emprestado = pruntepreni (...n)
1296. papa, pontífice = papo 1336. pedra = ŝtono
1297. papai = paĉjo 1337. peidar = furzi
1298. papel = papero 1338. peixe = fiŝo
1299. papelaria = papervendejo 1339. pela primeira vez = unuafoje
1300. par, casal = paro 1340. pelo que se diz = laŭdire
1301. para lá e para cá = tien kaj reen 1341. pelo, cútis = haŭto
1302. para o lado = flanken 1342. pena, pluma, caneta = plumo
1303. para trás = reen 1343. pender = pendi
1304. para, por = por 1344. pendurar = pendigi (...n)
1305. parada de õnibus = aŭtobushaltejo 1345. peneira = kribrilo
1306. paraquedas = paraŝuto 1346. península = duoninsulo
1307. parar, deter-se = halti 1347. pênis = peniso
1308. pardal = pasero 1348. pensar = pensi
1309. parecer, ter a aparência de, mostrar-se = 1349. pentear = kombi (...n)
ŝajni 1350. pepino = kukumo
89
1351. pequeno/a = eta, malgranda 1391. pleitear = pledi

1352. pera (fruta) = piro 1392. pneu = pneŭo
1353. percentual = pocentaĵo 1393. pneu sobressalente = krompneŭo
1354. percepção = percepto 1394. pó, poeira = polvo
1355. perder = perdi (...n) 1395. pochete = talimonujo
1356. perecer = perei 1396. poço, cisterna = puto
1357. perfil profilo = 1397. poder = povi
1358. perguntar = demandi (...n) 1398. pódio, tribuna = podio
1359. perigo = danĝero 1399. podre, pútrido/a = putra
1360. permitir = permesi (...n) 1400. polegada = colo
1361. persignar-se, fazer o sinal da cruz = 1401. polegar = dikfingro
krucosigni 1402. policial (soldado) = policano
1362. persistir, insistir = persisti 1403. poltrona = brakseĝo
1363. personalidade = personeco 1404. polvo (animal) = polpo
1364. pertencer, ser de = aparteni 1405. pólvora = pulvo
1365. perturbar = perturbi (...n), ĝeni (n...) 1406. pombo = kolombo
1366. peru = meleagro 1407. ponta, cume, pico = pinto
1367. pesar, medir o peso = pesi (...n) 1408. ponte = ponto
1368. pesar, ter peso = pezi (...n) 1409. ponto (unidade em jogos etc.) = poento
1369. pescoço = kolo 1410. ponto de exclamação = krisigno
1370. peso (p/ pesar) = pezilo 1411. ponto de vista = vidpunkto
1371. peso = peso (moeda) 1412. por algum motivo = ial
1372. pêssego = persiko 1413. por atacado = pogrande
1373. pessoa conhecida = konato 1414. por causa de = pro
1374. piada, brincadeira = ŝerco 1415. pôr do sol = sunsubiro
1375. pica-pau = pego 1416. por enquanto = dume
1376. picar = piki (...n) 1417. por exemplo = ekzemple/ekz
1377. piche (resina asfáltica) = peĉo 1418. por favor = bonvole, bonvolu, mi petas
1378. pimenta = pipro 1419. por isso que, porque = “pro tio, ke”
1379. pincel = peniko 1420. por nenhum motivo = nenial
1380. pintar = pentri (...n) 1421. por quê?= kial?
1381. pintinho = kokideto 1422. porca de parafuso = ŝraŭbingo
1382. pintura = pentraĵo 1423. porcentagem, por cento = pocento
1383. piolho = pediko 1424. porque = ĉar
1384. pisar, calcar (c/ os pés) = treti (...n) 1425. pôr-se de pé (de súbito) = ekstari
1385. piscar, pestanejar = palpebrumi 1426. pôr-se, esconder-se = subiri
1386. pizza = pico 1427. portanto, pois, então = do
1387. plano/a, (superfície) = ebena 1428. posse, pertence = havaĵo
1388. planta, vegetal = kreskaĵo 1429. possibilitar= ebligi (...n)
1389. plantar = planti (...n) 1430. possível = ebla
1390. plateia = partero 1431. possuir = posedi (...n)
90
1432. posteriormente = poste 1472. pronunciar = prononci (...n)

1433. posto, cargo = posteno 1473. propriedade, possessão = posed(aĵ)o
1434. potência = potenco 1474. próprio, pessoal, peculiar = propra
1435. pouco importa, não importa = ne grave 1475. protótipo = pratipo
1436. povo = popolo 1476. prova = pruvo
1437. praça = placo 1477. provar, demonstrar = pruvi (...n)
1438. praia = plaĝo, strando 1478. provar, saborear = gustumi (...n)
1439. prateleira = bretaro 1479. provável = probabla
1440. prazer = plezuro 1480. provavelmente = verŝajne
1441. preço da locação, aluguel = luprezo 1481. provisoriamente = provisore
1442. preconceito = antaŭjuĝo 1482. prudente = singardema
1443. preferir = preferi (...n) 1483. psiu, = hei! he!
1444. pregar, fazer sermão = prediki (...n) 1484. pulga = pulo
1445. prego = najlo 1485. punhado, mancheia = plenmano
1446. pré-história = antaŭ-historio 1486. punhal = ponardo
1447. preleção, aula (universitária) = lekcio 1487. punho (de camisa) = manumo
1448. preleção, conferência = prelego 1488. purê = pureo
1449. premer, apertar = premi (...n) 1489. puro/a = pura
1450. prender = aresti (...n) 1490. puta, prostituta = putino
1451. preocupação = priokupiĝo, zorgo 1491. q = kuo
1452. presidir = prezidi (...n) 1492. quadrado = kvadrato
1453. presunto = ŝinko 1493. quadril, ancas = kokso
1454. preto, negro = nigra 1494. quadro, moldura = kadro
1455. primavera = printempo 1495. qualidade = eco
1456. primitivo/a = primitiva 1496. quando = kiam
1457. principalmente, antes de tudo = precipe 1497. quantidade = kvanto
1458. príncipe = princo 1498. quase = preskaŭ
1459. princípio = principo 1499. que encanta, que faz sonhar = enreviga
1460. privar de, despojar = senigi je 1500. que pena! lamentável = domaĝe
1461. processador (comp.) = procezilo, procesoro 1501. quebrar, romper = rompi (...n)
1462. produzir = produkti (...n) 1502. queijo = fromaĝo
1463. prof. univ. (principalmente de línguas) = 1503. queimar, arder = bruli
lektoro 1504. quem = kiu
1464. profecia = profetaĵo 1505. quente = varma
1465. professor (univ.) = profesoro 1506. quer que (qualquer) = ajn (io ajn = uma
1466. professor = instruisto coisa qualquer)
1467. profissão = profesio, metio 1507. quieto/a = kvieta
1468. progressivo = progresiga 1508. química = ĥemio
1469. projetor = projekciilo 1509. rã = rano
1470. prometer = promesi (...n) 1510. racionar = porciumi (...n)
1471. pronto/a = preta 1511. rádio = radio
91
1512. raiz = radiko 1552. retornar = reiri (...n)

1513. rápido/a = rapida 1553. retrato = portreto
1514. raposa = vulpo 1554. rever = revidi (...n)
1515. rascunhar, esboçar = skizi (...n) 1555. revista = revuo
1516. rascunho = malneto 1556. revólver = revolvero
1517. raspar, ralar = raspi (...n) 1557. rico/a = riĉa
1518. rastejar, serpear, arrojar-se = rampi 1558. ridículo, risível = ridinda
1519. rastro, pegada = spuro 1559. rim = reno
1520. rato, camundongo = muso 1560. rio = rivero
1521. rato, ratazana = rato 1561. ripa, sarrafo = lato
1522. razão = racio 1562. rir = ridi
1523. receita, prescrição = recepto 1563. riscar, traçar = streki (...n)
1524. recém, acabar de = ĵus 1564. rito = rito
1525. recibo = kvitanco 1565. robô = roboto
1526. reconhecer, admitir (a veracidade de) = 1566. rocha, rochedo = roko
agnoski 1567. roda = rado
1527. recorde (esporte) = rekordo 1568. roda sobressalente = vicrado
1528. recurso, meio = rimedo 1569. roda, círculo = rondo
1529. rede, malhas = reto 1570. rodear = ĉirkaŭi (...n)
1530. refeitório = manĝejo, manĝosalono 1571. rodovia = aŭtovojo
1531. refinar, apurar (metais) = rafini (…n) 1572. rodovia = ŝoseo
1532. regra = regulo 1573. roedores (zoo.) = ronĝuloj
1533. régua = liniilo 1574. romance (lit.) = romano
1534. rei = reĝo 1575. rosto, cara, semblante = vizaĝo
1535. reino = regno 1576. rota aérea = aervojo
1536. relâmpago = fulmo 1577. rouco/a = raŭko
1537. relaxar-se, desestressar-se = malstreĉiĝi 1578. roupas = vestoj
1538. relevo, realce = reliefo 1579. rua = strato
1539. religião = religio 1580. ruína = ruino
1540. relógio = horloĝo 1581. sabão = sapo
1541. remo = remilo 1582. saber (teórica e praticamente) (idioma p.
1542. renunciar, desistir = rezigni (...n) ex.) = scipovi (...n)
1543. repugnante, abominável = abomeninda 1583. saborear, comer = frandi
1544. resfriado = malvarmumo 1584. sacudir, abalar = skui (...n)
1545. resolver = solvi (...n) 1585. saia = jupo
1546. respeitável = respektinda 1586. saída, porta = elirejo
1547. respiração = spirado 1587. sair = eliri
1548. responder = respondi (...n) 1588. sala de espera = atendejo
1549. restaurante a quilo = laŭpeza restoracio 1589. sala, quarto, cômodo = ĉambro
1550. restos (coisas) = restaĵoj 1590. sala de aula = lernĉambro
1551. resultar em = rezultigi (...n) 1591. salão, hall = halo
92
1592. salgar = pekli (...n) 1633. sim = jes

1593. salto de sapato = kalkanumo 1634. simplificar = simpligi (...n)
1594. salva-vidas = savzono 1635. sino = sonorilo
1595. salvo se = krom se 1636. sistema = sistemo
1596. saudar = saluti (...n) 1637. soar = soni
1597. saudar, brindar = tosti 1638. sob, debaixo = sub
1598. saúde, bom estado = bonfarto 1639. soberano = suvereno
1599. se (perg. indireta) = ĉu 1640. soberbo = fiera
1600. se, dado que = se 1641. sobre, a respeito de = pri
1601. sebo = sebo 1642. sobre, em cima de = sur
1602. século = jarcento 1643. sobrecarregar = superŝuti (...n)
1603. seda = silko 1644. sofá, canapé = kanapo
1604. seguinte = jena 1645. sofrimento = sufero
1605. segundo a fila, pela ordem = laŭvice 1646. sola (sapato) = plandumo
1606. sela, arreio = selo 1647. solteiro/a = fraŭla
1607. sem dúvida = sendube 1648. soluçar = singulti
1608. sem-cerimônia, íntimo = senĝena 1649. som agudo, penetrante = akratona
1609. sempre = ĉiam 1650. sombra = ombro
1610. sentar-se = sidiĝi 1651. somente = nur (com ênfase = sole nur)
1611. sentido = senso 1652. sonhar = revi, sonĝi
1612. sentimento = sento 1653. soprar = blovi (...n)
1613. sentir = senti (...n) 1654. sorrir = rideti
1614. sentir horror = horori 1655. sorvete = glaciaĵo
1615. separado, particular = aparta 1656. subatômico = subatoma
1616. sepultar, enterrar = entombigi (...n) 1657. subestimar = subtaksi (...n)
1617. ser, ente = estaĵo 1658. sublinhar = substreki (...n)
1618. ser, estar, haver = esti 1659. substituição = anstataŭo
1619. ser, indivíduo = estulo 1660. sucata = rubaĵo
1620. sério/a = gravmiena 1661. sufixo que indica propensão, tendência a =
1621. serrote, serra = segilo em
1622. serviçal, prestativo = helpema 1662. sufixo que indica que é digno de, que
merece ser = ind
1623. seta, flecha = sago
1663. sunga = banŝorto
1624. seu (dele) = lia
1664. superfície = supraĵo
1625. seu, sua (dela) = ŝia
1665. suportar, sustentar = subteni (...n)
1626. seu, sua (neutro) = ĝia
1666. suspeito/a = suspektinda
1627. seu, sua, dele, dela (reflexivo) = sia
1667. tabuleiro de xadrez = ŝaktabulo
1628. seu, sua, deles, delas = ilia
1668. taça, copo (com pé), cálice = pokalo
1629. seu, sua, vossa = via
1669. tagarelar = babili
1630. shopping center = butikumcentro
1670. também = ankaŭ
1631. significado = senco
1671. tanto faz, igualmente = egale
1632. silenciar, ficar calado = silenti
93
1672. tanto... como = kaj... kaj (tanto eu como 1710. tomada (eletr.) = ŝtopilingo
meu irmão = kaj mi kaj mia frato) 1711. tonelada = tuno
1673. tapete = tapiŝo 1712. torneira = krano
1674. tarefa, trabalho = tasko 1713. tornozelo, artelho = maleolo
1675. táxi = taksio 1714. torrada = biskoto, toasto
1676. tcheco = ĉeĥo 1715. totalidade, o todo = tutaĵo
1677. teclado musical = ritmomaŝino 1716. touro = virbovo
1678. teia de aranha = araneaĵo 1717. trabalhar = labori
1679. telefone celular = poŝtelefono/ portebla 1718. trabalhar mal, fazer às pressas = fuŝi (...n)
telefono/ ĉela telefono
1719. trair = perfidi (...n)
1680. televisão = televidilo
1720. tranquilo/a = trankvila
1681. telhado, teto = tegmento
1721. trata-se de = temas pri
1682. temido/a, tímido/a = timinda
1722. travessa, prato (comida) = plado
1683. tempo = tempo
1723. travesseiro = litkuseno
1684. tensão (elétrica) = tensio
1724. trepar (c/ ajudas das mãos/pés) = grimpi
1685. ter consciência = konscii (...n)
1725. trilho = relo
1686. ter direito a = rajti
1726. trio elétrico = sonkamiono
1687. ter em vista, visar a = celi (...n)
1727. triplo = triobla
1688. ter fé em = fide (je)
1728. tristeza = malĝojo, tristeco
1689. ter necessidade de = necesigi (...n), bezoni
(...n) 1729. tromba, focinho = rostro
1690. ter nojo de, abominar, detestar = abomeni 1730. tudo = ĉio
1691. ter o costume = kutimi 1731. ultimamente, recentemente = lastatempe
1692. ter orgulho de = fieri (pri) 1732. um a um = unuope
1693. ter paciência = pacienci 1733. um após o outro = anservice
1694. ter preconceito, prejulgar = antaŭjuĝi (...n) 1734. um décimo = dekono
1695. ter, possuir = havi (...n) 1735. um pouco = iom
1696. terça-feira = mardo 1736. um pouquinho = iomete
1697. terminação = finaĵo 1737. um terço = triono

1698. terra, chão = grundo 1738. um tipo, algum tipo, qualquer qualidade =
ia
1699. terror, horror, pavor = teruro
1739. uma coisa qualquer = umaĵo
1700. tesoura = tondilo
1740. uma vez mais = ankoraŭfoje
1701. testículo = testiko, orkido
1741. uma vez, um dia = foje
1702. teto = plafono
1742. unha = ungo
1703. texto, letra de música = teksto
1743. útil = utila
1704. tira de couro, correia = rimeno
1744. utilizar = utiligi (...n)
1705. tira, faixa, barra = strio
1745. vagabundo = vagulo
1706. tirar (líquido) = ĉerpi (...n)
1746. vagar, vagabundear = vagi
1707. titio = oĉjo
1747. vale postal = poŝtmandato
1708. tocar, mexer, bulir = tuŝi (...n)
1748. valor = valoro
1709. todo, cada um, cada uma = ĉiu
1749. vamos! comecemos! = ek!
94
1750. vantagem = avantaĝo 1777. violentar = perforti (...n)

1751. varrer = balai (...n) 1778. vir, chegar = veni
1752. vaso/prato de argila = potaĵo 1779. vitamina = kirlaĵo
1753. vazio/a, oco/a, côncavo/a = kava 1780. viver = vivi
1754. veia = vejno 1781. viver, atravessar uma época = travivi
1755. venda, loja = vendejo 1782. voar = flugi
1756. veneziana = latkurteno 1783. vocabulário, dicionário = vortaro
1757. ventania = ventego 1784. volante, guidão = stirilo
1758. ventilador = ventolilo 1785. voluntariamente = propravole
1759. ventre, barriga = ventro, sino 1786. vomitar = vomi
1760. ver = vidi (...n) 1787. votar = voĉdoni (...n)
1761. verão = somero 1788. votar em, eleger = baloti (...n)
1762. verdadeiramente = vere 1789. voto (de felicidade) = bondeziro
1763. verde = verda 1790. voz, voto = voĉo
1764. vergonhoso/a, acanhado/a = hontema 1791. w = duobla vo, vavo
1765. verificar, fiscalizar, conferir = kontroli (...n) 1792. watt (unid. potência elétr) = ŭato
1766. vesícula = veziketo 1793. Windows (comp.) = Vindozo
1767. vespa = vespo 1794. Word (editor texto) = Vordo
1768. vestido, beca, toga = robo 1795. x = ikso
1769. vestir = vesti (...n) 1796. xingar, praguejar = sakri
1770. vestir-se = vestiĝi 1797. y = ipsilono
1771. vez = fojo 1798. zangar-se, encolerizar-se = koleriĝi
1772. vice-versa, às avessas = inverse 1799. zelar, cuidar, preocupar-se = zorgi
1773. videocassete = videokaseto 1800. zíper = zipo
1774. vil, sem valor, ruim = aĉa 1801. zombar = moki (...n)
1775. vingar, vingar-se = venĝi (...n)
1776. violão = gitaro
(Compilação: Wilson Aragão Filho, fev./2006: aragao@ele.ufes.br; Revisto: jan/2011)
95
VORTARETO DE ESPERANTO (ESPERANTO ® PORTUGUÊS)

1. abelo = abelha 38. aktiveco = atividade
2. abio = abeto (pinheiro) 39. aktuala = atual
3. abomeni = ter nojo de, abominar, detestar 40. akuŝi (...n) = parir, dar à luz
4. abomeninda = repugnante, abominável 41. akvo = água
5. abono = assinatura (de revista, etc.) 42. akvofalanta = cascateante
6. abunda = abundante 43. akvumi (...n) = irrigar, regar
7. aĉa = vil, sem valor, ruim 44. alfronti (...n) = enfrentar, atacar de frente
8. aĉaĵo = coisa vil, abjeta 45. alia = outro/a
9. aĉetaĵo = compra, (coisa comprada) 46. aliflanke = de outra parte, por outro lado
10. aĉeti (...n) = comprar 47. aliĝi = aderir, filiar-se
11. acida = ácido/a 48. aliiĝi = modificar (-se), mudar (-se)
12. adekvata = adequada 49. aliri = dirigir-se a, aproximar-se
13. adiaŭ = adeus, até logo 50. alkoholo = álcool
14. adiaŭi = dar adeus, despedir-se 51. alkroĉi (...n) = enganchar, pendurar
15. admiri (...n) = admirar 52. almozo = esmola
16. adreso = endereço, destino 53. almozulo = pedinte, mendigo
17. aero = ar 54. alta = alto/a
18. aerumi = arejar, ventilar 55. alteriĝi = aterrissar
19. aervojo = rota aérea 56. altiri (...n) = atrair
20. afableco = afabilidade, gentileza 57. alto = altura
21. aferisto = homem de negócios 58. alveni (...n) = aportar, chegar
22. afero = coisa, assunto, negócio, causa, caso 59. ame = amorosamente
jurídico 60. ami (...n) = amar
23. afiŝo = cartaz, edital, placar 61. amiko = amigo
24. agema = ativo, atuante 62. amindumi (...n) = namorar, galantear
25. agi = agir 63. amoro = amor sexual
26. agnoski = reconhecer, admitir (a veracidade 64. amplekso = amplitude, extensão, dimensão
de)
65. amuzado = divertimento, distração
27. ago = ação
66. amuzi (...n) = divertir, recrear
28. aĝo = idade
67. analizi (...n) = analisar
29. agrabla = agradável
68. ananaso = abacaxi
30. agresi (...n) = agredir
69. anaso = pato
31. agu = aja, faça
70. angla = a língua inglesa, o inglês
32. ajlo = alho
71. animaleco = animalidade
33. ajn = ... quer que (qualquer)
72. animalo = animal
34. akceli (...n) = acelerar, apressar, adiantar,
73. ankaŭ = também
aumentar a velocidade de
74. ankoraŭ = ainda
35. akra = agudo, afiado
75. ankoraŭfoje = uma vez mais
36. akratona = som agudo, penetrante
76. ansero = ganso, marreco
37. aktiva = ativo
96
77. anservice = um após o outro 118. aŭdantaro = auditório (as pessoas)

78. anstataŭ = em vez de, em lugar de 119. aŭdi (...n) = ouvir
79. anstataŭo = substituição 120. aŭd-vida = audiovisual
80. antaŭ = antes de, diante de, atrás 121. aŭskulti (...n) = escutar
81. antaŭeniri = avançar, adiantar-se, progredir 122. aŭskultilo = fone de ouvido
82. antaŭ-historio = pré-história 123. aŭto = auto, automóvel, carro
83. antaŭjuĝi (...n) = ter preconceito, prejulgar 124. aŭtobushaltejo = parada de ônibus
84. antaŭjuĝo = preconceito 125. aŭtomobilo = automóvel
85. antaŭlasta = antepenúltimo/a 126. aŭtovojo = rodovia
86. antikva = antigo 127. aŭtuno = outono
87. aparta = separado, particular 128. avantaĝo = vantagem
88. apartenaĵo = coisa própria 129. avemario = ave maria
89. aparteni = pertencer, ser de 130. aveno = aveia
90. apenaŭ = apenas, mal, quase não 131. averti (...n) = advertir
91. apliki (...n) = aplicar 132. aviado = aviação
92. apud = junto a, perto de 133. avizi (...n) = avisar, comunicar, anunciar
93. arakido = amendoim 134. avo = avô
94. araneaĵo = teia de aranha 135. azeno = asno, burro, jumento
95. arbitra = arbitrário 136. babili = tagarelar
96. arbo = árvore 137. bakejo = padaria
97. ardi = arder 138. baki (...n) = cozer (no forno)
98. aresti (...n) = prender 139. bakterio = bactéria
99. armi (...n) = armar, prover de armas 140. balai (...n) = varrer
100. artaĵo = obra de arte 141. balbuti = balbuciar, gaguejar
101. artefarita = artificial 142. baldaŭ = em breve
102. arto = arte 143. baledo = balé
103. aserti (...n) = afirmar 144. baleno = baleia
104. asimili (...n) = assimilar 145. balo = baile
105. asocio = associação 146. balono = balão
106. aspekto = aspecto 147. baloti (...n) = votar em, eleger
107. ataki (...n) = atacar 148. bananarbo = bananeira
108. atendejo = sala de espera 149. banano = banana
109. atendi (...n) = esperar, aguardar (no tempo) 150. banĉambro = banheiro
110. ateno = atenas 151. bani (...n) = banhar (bani sin = banhar-se)
111. atenta = atento/a 152. bankbileto = cédula, nota
112. atenton! = atenção! 153. banŝorto = sunga
113. atingi (...n) = atingir 154. baptano = compadre
114. atm / antaŭtagmeze = “a.m.” 155. baptopatro = padrinho
115. atomo = átomo 156. barbo = barba
116. atribui (...n) = atribuir 157. bari (...n) = barrar
117. aŭ = ou 158. batali = batalhar
97
159. bati (...n) = bater, surrar 199. brili = brilhar

160. bazaro = feita, mercado, bazar 200. brodita = bordado/a
161. bedaŭri (...n) = lastimar, lamentar 201. broso = escova
162. bela = belo/a 202. brui = fazer barulho
163. belkolora = belamente colorido 203. bruli = queimar, arder
164. benko = banco, assento 204. bruna = moreno, pardo
165. benzino = gasolina 205. brutaro = gado, rebanho
166. bezoni (...n) = necessitar, precisar 206. buĉi = abater
167. bieno = fazenda 207. budo = construção simples, tenda, barraca
168. bifsteko = bife grelhado ou malpassado 208. bulteno = boletim
(bifesteque) 209. buŝtuko = guardanapo
169. birdo = ave, pássaro 210. buŝumi = amordaçar
170. biskoto = torrada (= toasto) 211. butero = manteiga
171. blanka = branco/a 212. butikumcentro = shopping center
172. bleki = mugir, berrar 213. butikumi = ir às compras
173. blindumi (...n) = ofuscar 214. butonumi (...n) = abotoar
174. blovi (...n) = soprar 215. ĉagreni (...n) = ferir, molestar, magoar
175. blua = azul 216. ĉambro = sala, quarto, cômodo
176. blueklara = azul-claro 217. ĉapelo = chapéu
177. boao = jibóia, boa (serpente) 218. ĉapo = boné, gorro, boina
178. boji = latir, ladrar 219. ĉar = porque
179. boli = ferver 220. ĉarma = fascinante, cativante
180. bombono = bombom 221. ĉaro = carro
181. bona = bom 222. ĉasi (...n) = caçar
182. bonan apetiton! = bom apetite! 223. ĉe = em (casa de), a, junto a, entre (ĉe mi
183. bonan ŝancon! = boa sorte! okazis la malo; comigo aconteceu o contrário)
184. bonan tagon! = bom dia! 224. ĉeesti (...n) = estar presente
185. bondeziro = voto (de felicidade) 225. ĉefo = chefe, principal
186. boneco = bondade 226. ĉefurbo = capital
187. bonfarto = saúde, bom estado 227. ĉeĥo = tcheco
188. bonintenca = bem intencionado/a 228. celi (...n) = ter em vista, visar a
189. bono = bem 229. ĉelo = célula, sela, cabina
190. bonŝancon! = boa sorte! 230. celo = objetivo
191. bonvenon = bem-vindo 231. ĉemizo = camisa
192. bonvole = por favor 232. ĉeno = cadeia, corrente
193. bovo = boi 233. centimetro = centímetro
194. brakseĝo = poltrona 234. cento = cem
195. brando = aguardente, cachaça 235. centro = centro
196. brasiko = couve 236. cepo = cebola
197. bremsi (...n) = frear, travar 237. cerbo = cérebro
198. bretaro = prateleira 238. cerbumi = esforçar-se mentalmente
98
239. ĉerizo = cereja 279. danki (...n) = agradecer

240. ĉerko = caixão, esquife 280. dankinde = a agradecer
241. ĉerpi (...n) = tirar (líquido) 281. dankon = obrigado
242. certa = certo/a 282. dati (...n) = datar, escrever a data
243. certeco = certeza 283. dato = data
244. ĉesi = cessar 284. datreveno = aniversário
245. cetera = o outro, o restante, o mais 285. daŭri = durar, continuar
246. ĉi = indica proximidade (ĉi kaj tie = aqui e lá) 286. daŭrigo = continuação
247. ĉia = cada espécie de, toda espécie de 287. de = de
248. ĉiam = sempre 288. decembro = dezembro
249. cicumo = bico de mamadeira 289. decidi (...n) = decidir
250. ĉie = em todo lugar, em toda parte 290. defendi (...n) = defender
251. ĉielarko = arco-íris 291. defio = desafio
252. ĉielo = céu 292. deflankiĝi = desviar-se, afastar-se
253. ĉies = de todos 293. deĵori = estar de plantão, de serviço
254. cigaredo = cigarro 294. dekobla = décuplo
255. ĉikune = aqui (em) anexo 295. dekono = um décimo
256. cindro = cinza 296. dekstra = direito/a
257. ĉio = tudo 297. dekstrume = no sentido horário
258. ciri (...n) = engraxar 298. delogi (...n) = desencaminhar, seduzir
259. ĉirkaŭi (...n) = rodear 299. delonge = há muito tempo
260. cirko = circo 300. demanda = interrogativo/a
261. cirkonstanco = circunstância 301. demandi (...n) = perguntar
262. cirkvito = circuito (eletr.) 302. demeti (...n) = depor, tirar
263. citi (...n) = citar, mencionar 303. demokratio = democracia
264. citrono = limão 304. denove = de novo
265. ĉiu = todo, cada um, cada uma 305. densa = denso/a
266. ĉiufoje = cada vez (que) 306. departemento = departamento
267. civilizacio = civilização 307. deputito = deputado
268. civilizi (...n) = civilizar 308. derivi (...n) = derivar (matemática)
269. codoromo = cd-rom (comp.); kompaktdisko 309. desegni (...n) = desenhar
(KD) = 'compact disc' (CD) 310. deŝiri (...n) = arrancar, colher (flores), tirar
270. colo = polegada 311. detrui (...n) = destruir
271. ĉu = acaso?; se (perg. indireta) 312. deveni = originar, vir de, provir
272. ĉu mi rajtas?... = dá licença?... 313. devi = dever, ter que
273. da = de (quantidade) 314. deviga = obrigatória/a
274. damludo = jogo de damas 315. dezerto = deserto
275. danci = dançar 316. deziri (...n) = desejar
276. dancisto = dançarino 317. diable! = com os diabos!
277. danĝero = perigo 318. diablo = diabo
278. dank’al / danke al = graças a 319. diafilmo = eslaide (slide)
99
320. difini (...n) = definir 361. doni (...n) = dar

321. digi (...n) = deter, represar 362. dormi = dormir
322. dika = grosso, gordo(a) 363. dorno = espinho
323. dikfingro = polegar 364. dorso = costas, dorso
324. diletanto = amador, diletante, não profissional 365. dosiero = pasta de arquivo; arquivo de comp.
325. diligenta = esforçado/a, aplicado/a 366. doso = dos (sist. operacional)
326. diluvo = dilúvio 367. drajvo = drive (comp.)
327. dimensio = dimensão 368. dramo = drama
328. dio = deus 369. drinkemulo = bêbado
329. direkti (...n) = dirigir 370. droni = afogar-se, submergir-se
330. direktoro = diretor 371. duetaĝa = de dois andares
331. diri (...n) = dizer 372. dum = durante
332. disdoni (...n) = distribuir 373. dume = por enquanto
333. diserigi (...n) = desagregar 374. dungi (...n) = assalariar, empregar
334. diskedo/to = disquete de comp. 375. duobla = duplo
335. diskriminacio = discriminação 376. duobligi (...n) = dobrar
336. diskutado = discussão 377. duoninsulo = península
337. distanco = distância 378. duono = metade
338. distilado = destilação 379. durdisko = disco rígido (comp.)
339. distili (...n) = destilar 380. duŝilo = chuveiro
340. distingi (...n) = distinguir 381. duŝo = ducha
341. distri (...n) = distrair 382. ebena = plano, (superfície)
342. diveni (...n) = advinhar, decifrar 383. ebla = possível
343. diversa = diverso/a 384. ebligi (...n) = possibilitar
344. diversmaniere = de outra maneira 385. eĉ = até, mesmo
345. dividi = dividir 386. eco = qualidade
346. dividita = dividido/a 387. eduki (...n) = educar
347. do = portanto, pois, então 388. edukisto = educador
348. doganejo = alfândega (local) 389. edzo = marido, esposo
349. doktoro = médico, doutor 390. egala = igual
350. doktrinigo = doutrinação 391. egale = tanto faz, igualmente
351. doktrino = doutrina 392. egaleco = igualdade
352. dolĉa = doce 393. eĥo = eco
353. dolĉaĵeto = bala (de chupar) 394. ejo = lugar
354. dolĉaĵo = doce, coisa doce 395. ek = prefixo que indica começo de ação, ação
355. dolori = doer súbita (ek! = vamos! comecemos!)
356. dolorigi (...n) = fazer doer, machucar 396. eki = iniciar, começar
357. domaĝe = que pena! lamentável 397. ekipaĵo = equipamento
358. domaĝo = dano, prejuízo 398. eklezio = igreja (instituição)
359. domo = casa 399. eklipso = eclipse
360. donace = grátis, como um presente 400. ekologio = ecologia
100
401. ekrano = biombo, tela (p/ projeção) 440. entombigi (...n) = sepultar, enterrar
402. eksceso = excesso 441. entreprenema = empreendedor
403. eksperimento = experimento 442. entrudiĝi = meter o nariz em assunto alheio
404. ekspluati (...n) = explorar (empresa) 443. enui = aborrecer-se, enfastiar-se
405. ekstari = de súbito pôr-se de pé 444. epoko = época
406. ekster = fora de 445. erari = errar
407. ekvilibro = equilíbrio 446. ero = elemento, partícula
408. ekvivalento = equivalente 447. esenco = essência
409. ekzameni (...n) = examinar 448. eskalatoro = escada rolante
410. ekzemple/ekz = por exemplo 449. eskalo = escada, escada de mão
411. ekzemplo = exemplo 450. esplorado = exploração (pesquisa)
412. ekzerci (...n) = exercitar 451. esprim-maniero = maneira de exprimir
413. ekzisti = existir 452. estaĵo = ser, ente
414. el = de (origem) 453. esti = ser, estar, haver
415. elĉerpi (...n) = esgotar 454. estontece = no futuro
416. eldiri = enunciar 455. estri (...n) = administrar, dirigir
417. eldoni (...n) = editar, publicar 456. estro = chefe
418. elektristo = eletricista 457. estulo = ser, indivíduo
419. elektro = eletricidade 458. eta = pequeno/a
420. elektrono = elétron 459. etaĝo = andar, pavimento
421. elemento = elemento 460. eterna = eterno/a
422. elirejo = saída, porta 461. etoso = ambiente, atmosfera espiritual de um
423. eliri = sair meio
424. elpensi (...n) = inventar 462. evidenta = evidente
425. elreviĝi = desiludir-se, desenganar-se 463. evolui = evoluir
426. elŝalti (...n) = desligar 464. fabriko = fábrica
427. elspezi (...n) = pagar por algo ou serviço, 465. facila = fácil
gastar, despender 466. fajfi = assobiar, apitar
428. elspirado = expiração 467. fajro = fogo
429. em = sufixo que indica propensão, tendência a 468. fakaro = armário, estante
430. embrio = embrião 469. fako = escaninho; especialidade
431. emerito = aposentado, jubilado 470. fakulo = especialista, perito
432. emi = estar propenso a, tendente a 471. fali = cair
433. endormiĝi = cair no sono aos poucos 472. faligi (...n) = fazer cair
434. ene = dentro (ene de la frazo = dentro da 473. familio = família
frase) 474. fandi (...n) = fundir
435. energio = energia 475. fantazio = fantasia
436. enhavo = conteúdo 476. farendaĵoj = coisas que devem ser feitas
437. enlitiĝi = deitar-se na cama 477. fari (...n) = fazer
438. enreviga = que encanta, que faz sonhar 478. farti = passar de saúde
439. enŝipiĝi = embarcar-se 479. faruno = farinha
101
480. fasado = fachada, frontispício 521. foliumi (...n) = folhear (livro)

481. fasko = feixe, molho, penca 522. foliumilo = navegador da internet (“brouser”)
482. favora = favorável 523. fondinto = fundador
483. fazeolo = feijão 524. fonto = fonte
484. feino = fada 525. for = fora, longe, distante
485. fekaĵo = cocô, matéria fecal 526. foresti = estar ausente
486. feliĉa = feliz 527. forgesi (...n) = esquecer, olvidar
487. feliĉeco = felicidade 528. forhaki = cortar fora (com machado)
488. felto = feltro (felt-ĉapelo = chapéu de feltro) 529. forko = garfo
489. fenestro = janela 530. formiko = formiga
490. fermenti = fermentar 531. formo = forma (subst.)
491. fermi (...n) = fechar 532. forpreni = arrancar, tomar
492. fero = ferro 533. forta = forte
493. festo = festa 534. fortikaĵo = fortificação, fortaleza
494. feŭdo = feudo 535. fortostreĉo = esforço
495. fi! = credo, fora, cruzes! 536. fosilo = pá, enxada, cavadeira
496. fianĉo = noivo 537. frago = morango
497. fide (je) = ter fé em 538. frandi = comer, saborear
498. fidela = fiel 539. frapi (...n) = bater
499. fiera = soberbo 540. frataro = irmandade, irmãos
500. fierece = orgulhosamente 541. fraŭla = solteiro/a
501. fieri (pri) = ter orgulho de 542. frazo = frase
502. filo = filho 543. freneza = louco/a
503. filozofo = filósofo 544. freŝa = fresco, recente
504. finaĵo = terminação 545. frida = frio/a
505. fingro = dedo 546. fridujo = geladeira
506. fingrumi (...n) = apalpar 547. fromaĝo = queijo
507. fini (...n) = acabar, terminar 548. frostigilo = congelador
508. fiŝo = peixe 549. frostigujo = “freezer” (= fridegujo)
509. flanke de = ao lado de 550. frosto = geada
510. flanken = para o lado 551. froti (...n) = esfregar, friccionar
511. flari (...n) = cheirar 552. frukto = fruto
512. flava = amarelo 553. frunto = fronte, testa
513. floro = flor 554. fulmo = relâmpago
514. flugarmeo =aeronáutica 555. funkcio = função
515. flugi = voar 556. funkciulo = funcionário
516. fluida = fluido 557. funto = libra (un. de medida)
517. foiro = feira 558. furioza = furioso/a
518. foje = uma vez, um dia 559. furori = estar na moda
519. fojo = vez 560. furzi = peidar
520. folio = folha 561. fuŝi (...n) = trabalhar mal, fazer às pressas
102
562. fuŝkontakto = curto-circuito 603. granda = grande

563. futo = pé (un. medida) 604. grasa = gordo/a
564. gado = bacalhau 605. gratuli (...n) = dar parabéns, felicitar
565. gaja = alegre 606. grava = grave, importante, sério
566. gajiĝi = alegrar-se 607. gravmiena = sério/a
567. gajni = ganhar, lucrar 608. greno = cereal (trigo, aveia)
568. ĝangalo = floresta, selva 609. grimpi = trepar (c/ ajudas das mãos/pés)
569. gapi = ficar boquiaberto 610. grundo = terra, chão
570. ĝardenisto = jardineiro 611. ĝui (...n) = gozar, fruir prazer
571. ĝardeno = jardim, horto 612. ĝusta = exato/a, preciso/a
572. gardi = guardar 613. gusta = gostoso, saboroso
573. gardu vin! = cuidado! 614. ĝustatempe = a tempo, a propósito
574. gaso = gás 615. ĝuste = justamente, exatamente
575. gastiganto = anfitrião 616. gusto = gosto
576. gazono = gramado 617. gustumi (...n) = provar, saborear
577. ĝene = importunadamente, perturbavelmente 618. guto = gota
578. genera = genital 619. gvidi (...n) = guiar, dirigir
579. ĝenerala = geral 620. hajlo = granizo
580. generalo = general 621. haki (...n) = cortar (com machado), picar
581. ĝeni = importunar, perturbar 622. hakilo = machado
582. ĝentila = gentil 623. haladzi = feder
583. gento = gente, povo 624. halo = salão, “hall”
584. genuo = joelho 625. halti = parar, deter-se
585. ĝia = seu, sua (neutro) 626. ĥaoso = caos
586. ĝiri = endossar, transferir 627. hardvaro = “hardware”
587. ĝiro = endosso, assinatura 628. haro = cabelo
588. ĝis = até (logo) 629. haŭto = pelo, cútis
589. ĝisfunde = completamente 630. havaĵo = posse, pertence
590. ĝisosta = até a medula 631. havebla =acessível
591. gitaro = violão 632. havi (...n) = ter, possuir
592. glaciaĵo = sorvete 633. hazarde = à toa, ao acaso
593. glacio = gelo 634. he! = psiu, hei!
594. gladi (...n) = passar a ferro, engomar 635. hejmo = lar, casa
595. glisilo = avião sem motor, planador 636. hejmopaĝo = “homepage”; pág. pessoal
596. glit(kur)ilo = patins 637. hejti (...n) = aquecer
597. globkrajono = caneta esferográfica 638. hela = claro, luminoso, luzente
598. glui (...n) = colar, grudar 639. helico = hélice, espira, rosca
599. ĝojega = jubiloso, bem alegre 640. heliko = caracol
600. ĝoji = alegrar-se 641. helpema = serviçal, prestativo
601. gorĝo = garganta 642. helpi (...n) = ajudar
602. grajno = grão, semente 643. ĥemio = química
103
644. hepato = fígado 682. industriisto = industrial (pessoa)

645. herbo = erva 683. infano = criança
646. heziti = hesitar 684. influi (...n) = influir
647. hieraŭ = ontem 685. informi (...n) = informar
648. historio = história 686. inĝenierio/inĝenierarto = engenharia
649. ho ve! = oh! meu deus! não é possível! 687. inĝeniero = engenheiro
650. hodiaŭ = hoje 688. instrui (...n) = instruir, ensinar
651. hoj! = olá, eh! 689. instruisto = professor
652. hoko = gancho 690. instrumento = instrumento
653. hola! = olá! (para chamar a atenção) 691. intelekto = intelecto
654. homamaso = multidão 692. inteligenta = inteligente
655. homaro = humanidade 693. intenci (...n) = intencionar
656. homo = homem, pessoa, ser humano 694. intensa = intenso/a
657. hontema = vergonhoso/a, acanhado/a 695. inter = entre
658. hordeo = cevada 696. interesiĝi = interessar-se
659. horizonto = horizonte 697. interkrampe = entre parênteses
660. horloĝo = relógio 698. interna = interno
661. ĥoro = coral, coro 699. interreto = internet
662. horo = hora 700. intervjui (...n) = entrevistar
663. horori = sentir horror 701. inventi (...n) = inventar
664. hu! = interjeição para exprimir susto 702. inverse = vice-versa, às avessas
665. ia = um tipo, algum tipo, qualquer qualidade 703. io = algo
666. ial = por algum motivo 704. iom = um pouco
667. iam = em algum tempo, outrora, um dia, uma 705. iomete = um pouquinho
vez, certa vez 706. iomo = um pouco
668. idealo = ideal 707. ipsilono = a letra “y”
669. ideismo = idealismo (kantismo) 708. iri = ir
670. ideo = idéia 709. iu = alguém, algum, uma pessoa
671. ideto = filhote 710. ja = de fato, com efeito, na verdade, sem
672. ie = algures, em algum lugar dúvida
673. iel = de algum modo (iel ajn = de qualquer 711. jaĥto/jakto = iate
maneira) 712. jako = jaqueta, paletó
674. ies= de alguém 713. jako = paletó (de homem)
675. ikso = a letra “x” 714. ĵaluza = ciumento/a
676. ili = eles, elas (pessoas e coisas) 715. jam ne = não mais, já não
677. ilia = seu, sua, deles, delas 716. jam nun = desde já
678. imagi (...n) = imaginar 717. jarcento = século
679. ind = sufixo que indica que é digno de, que 718. ĵargono = gíria, jargão
merece ser
719. jarmilo = milênio
680. indikebla = indicável
720. jaro = ano
681. individuiga = individualizante
721. je = a, ao, com, em, de, para (je via sano = à
104
sua saúde) 760. kapro = cabra

722. jen = eis 761. karakterizi (...n) = caracterizar
723. jena = seguinte 762. karbo = carvão
724. jes = sim 763. karbono = carbono
725. ĵeti (...n) = atirar, lançar 764. karesi (...n) = acarinhar
726. jeto = avião a jato 765. karnavalo = carnaval
727. ju (ju... des... = quanto... tanto...: ju pli... des 766. karno = carne
pli... = quanto mais... tanto mais) 767. kartaro = baralho
728. juĝi (...n) = julgar 768. kaŝi (...n) = esconder, ocultar, acobertar
729. juĝisto = juiz 769. kasisto = caixa (funcionário), tesoureiro
730. juna = jovem 770. kastelo = castelo
731. jupo = saia 771. kateni (...n) = acorrentar, algemar
732. ĵuri (...n) = jurar, prestar juramento 772. kateno = corrente, cadeia
733. ĵurnalo = jornal 773. kato = gato
734. juro = direito, jurisprudência 774. katolika = católico/a
735. ĵuro = juramento, jura 775. kaŭĉuko = borracha, goma elástica
736. ĵus = recém, acabar de 776. kaŭzo = causa
737. justa = justo/a, reto/a 777. kava = vazio/a, oco/a, côncavo/a
738. juvelo = jóia 778. kaverno = caverna
739. kadro = quadro, moldura 779. kazo = caso (gramática)
740. kafo = café 780. kelka = algum
741. kaĝo = gaiola 781. kelke da = alguns poucos de, alguns
742. kaj = e 782. kelkfoje = às vezes, por vezes
743. kaj tiel plu (k.t.p) = etc., et cetera 783. kelo = adega, despensa
744. kaj... kaj = tanto... como (kaj mi kaj mia frato 784. kesto = cesto, mala, baú, caixa
= tanto eu como meu irmão)
785. kial? = por quê?
745. kalibrilo = gabarito
786. kiam = quando
746. kalkanumo = salto de sapato
787. kiel eble plej ... = o mais... possível
747. kalkuli (...n) = calcular
788. kino = cinema
748. kalkuli je = contar com
789. kio = o que, que
749. kalsono = cueca, calcinha
790. kirlaĵo = vitamina
750. kameno = lareira, chaminé
791. kirli (...n) = bater (ovo, nata)
751. kamentubo = cano da chaminé
792. kisi (...n) = beijar
752. kampo = campo
793. kiu = quem
753. kanapo = sofá, canapé
794. klaĉi = fazer mexerico, fofoca
754. kanoto = canoa
795. klara = claro/a
755. kanti (...n) = cantar
796. klarigo = explicação
756. kanzono = canção
797. klasifiki (...n) = classificar
757. kapabla = capaz
798. klaso = classe (social), turma (escolar)
758. kapjesi = afirmar com a cabeça
799. klaŭno = palhaço
759. kapo = cabeça
800. klera = culto, instruído
105
801. klerulo = erudito relação com

802. klimatizilo = condicionador de ar 842. kondiĉo = condição
803. klimato = clima 843. konduki (...n) = conduzir, levar, guiar
804. klopodi = esforçar-se 844. konforma = conforme
805. klubo = clube 845. kongelujo = “freezer”, congelador
806. kluki = cacarejar 846. kongreso = congresso, conferência
807. knabo = menino, rapaz 847. koni (...n) = conhecer
808. kobajo = cobaia, porquinho da índia 848. konko = concha
809. kokideto = pintinho 849. konscii (...n) = ter consciência
810. koko = galo 850. konscio = consciência
811. kokoso = coco 851. konsenti = concordar, estar de acordo,
812. kokso = quadril, ancas consentir
813. kolbaso = lingüiça, salsicha, chouriço 852. konservi (...n) = conservar
814. kolektiĝi = juntar-se, reunir-se 853. konsili (...n) = aconselhar
815. kolektiva = coletivo 854. konsisti = consistir
816. koleri = estar/ficar zangado, com raiva 855. konsoli (...n) = consolar
817. koleriĝi = zangar-se, encolerizar-se 856. konstanta = constante
818. kolibro = colibri, beija-flor 857. konstanteco = constância
819. kolo = pescoço 858. konstrui (...n) = construir
820. kolombo = pombo 859. konsumi (...n) = consumir, gastar, esgotar
821. kolonio = colônia 860. kontakto = contato
822. koloro = cor 861. kontaktolenso = lente de contato
823. kolubro = cobra 862. kontanta = dinheiro (à vista, de contado)
824. kolumo = colarinho, gola 863. konteltiro = extrato (de conta bancária)
825. kombi (...n) = pentear 864. kontinento = continente
826. kombini (...n) = combinar 865. kontraŭ = contra
827. komenci (...n) = começar 866. kontraŭulo = opositor, adversário
828. kometo = cometa 867. kontroli (...n) = verificar, fiscalizar, conferir
829. kompari (...n) = comparar 868. korbo = cesto, cesta
830. kompleta = completo 869. korekti (...n) = corrigir
831. komplezo = favor, obséquio, gentileza 870. koridoro = corredor (casa)
832. kompreneble = claro, lógico, de certo 871. koro = coração
833. komprenebleco = compreensibilidade 872. korpo = corpo
834. kompreni (...n) = compreender 873. korto = pátio, quintal, terreiro
835. komuna = comum 874. kotono = algodão
836. komuniki (...n) = comunicar 875. kovri (...n) = cobrir
837. komunumo = comunidade 876. kovrilo = capa, tampa, cobertura
838. konato = pessoa conhecida 877. kraĉi = cuspir, salivar
839. koncepto = conceito 878. krajono = lápis
840. koncerne = com relação a 879. kranio = crânio
841. koncerni (...n) = concernir, dizer respeito a, ter 880. krano = torneira
106
881. kravato = gravata 921. kupro = cobre

882. kredi (...n) = crer, acreditar 922. kuraci (...n) = curar
883. kreema = criativo 923. kuraĝa = corajoso
884. krei = criar 924. kuraĝigi = encorajar, animar, incentivar
885. kreskaĵo = planta, vegetal 925. kuranta konto = conta-corrente
886. krestomatio = coletânea, crestomatia 926. kuri = correr
887. kreto = giz 927. kurteno = cortina
888. kribrilo = peneira 928. kuseno = almofada
889. krisigno = ponto de exclamação 929. kuŝi = estar deitado, situado
890. krist(nask)arbo = árvore de natal 930. kuŝigi (...n) = estender, deitar
891. kristo = cristo 931. kutimi = ter o costume
892. kroĉi (...n) = enganchar 932. kvadrato = quadrado
893. krom = exceto, além de, com exceção de, 933. kvankam = ainda que, embora
senão 934. kvanto = quantidade
894. krom se = salvo se 935. kvereli = brigar, querelar, altercar
895. krome = além disso 936. kvieta = quieto/a
896. krompneŭo = pneu sobressalente 937. kvita = desobrigado, quite
897. krucosigni = persignar-se, fazer o sinal da cruz 938. kvitanco = recibo
898. krucumi (...n) = crucificar 939. la hodiaŭa tempo = os tempos atuais
899. krucvortenigmo = palavras- cruzadas 940. la novaĵoj = as notícias
900. kruela = cruel 941. labori = trabalhar
901. krueleco = crueldade 942. laca = cansado/a
902. kubuto = cotovelo 943. laĉo = laço, cordel
903. kudri = coser, costurar 944. lado = lata, folha, lâmina de metal
904. kudrilo = agulha 945. ladskatolo malfermilo = abridor de latas
905. kudro = costura 946. lakto = leite
906. kudromaŝino = máquina de costura 947. laktuko =alface
907. kufo = lenço de cabeça 948. lambastono = muleta
908. kuiristo = cozinheiro 949. lampo = lâmpada
909. kukumo = pepino 950. landlimo = fronteira, limite
910. kukurbo = abóbora 951. lando = país, terra
911. kulero = colher (talher) 952. lango = língua (anatomia)
912. kuliso = bastidor 953. larmo = lágrima
913. kulo = mosquito 954. lasi (...n) = deixar, abandonar
914. kulturi (...n) = cultivar 955. lastatempe = ultimamente, recentemente
915. kun = com 956. latkurteno = veneziana
916. kuniklo = coelho 957. lato = ripa, sarrafo
917. kunmetita = composto 958. laŭ = conforme, ao longo de, segundo
918. kunmeto = composição 959. laŭdire = pelo que se diz
919. kunordigi (...n) = coordenar 960. laŭeble = na medida do possível
920. kunporti (...n) = levar consigo 961. laŭpeza restoracio = restaurante a quilo
107
962. laŭplaĉe = a seu bel-prazer, à vontade 1001. litkovrilo = colcha, coberta

963. laŭvice = segundo a fila, pela ordem 1002. litkuseno = travesseiro
964. laŭvide = de vista 1003. lito = leito, cama
965. laŭvorte = literalmente, palavra por palavra 1004. littuko = lençol
966. lavi (...n) = lavar 1005. liveri (...n) = fornecer, liberar
967. leciono = lição, aula (lekcio = aula 1006. logi = atrair, seduzir
universitária) 1007. loĝi = morar
968. ledo = couro (curtido) 1008. loko = local, lugar
969. legado = leitura 1009. lokusto = gafanhoto
970. legi (...n) = ler 1010. luanto = locatário, inquilino
971. legitimilo = carteira de identidade 1011. ludi = jogar, tocar, brincar
(=identigkarto)
1012. luiganto = locador
972. leĝo = lei
1013. lukso = luxo
973. lekcio = preleção, aula
1014. luli (...n) = ninar, embalar
974. lektoro = prof. univ., principalmente de línguas
1015. lulilo = berço
975. leono = leão
1016. lumi = alumiar, luzir
976. leporo = lebre
1017. luno = lua
977. lernanto = aprendiz, aluno
1018. luprezo = preço da locação, aluguel
978. lernĉambro = sala de aula
1019. maĉi = mastigar, mascar
979. lerni (...n) = aprender
1020. magnetismo = magnetismo
980. leterkesto = cx. postal
1021. magra (malgrasa) = magro/a
981. letero = carta
1022. maizo = milho
982. lia = seu (dele)
1023. majo = maio
983. libera = livre
1024. majskarabo = besouro
984. libr(ovend)ejo = livraria
1025. makropo = canguru
985. libro = livro
1026. maksimume = no máximo
986. lifto = elevador
1027. maksimumo = máximo
987. ligi (...n) = ligar
1028. malapero = desaparecimento
988. ligno = madeira, lenha, pau
1029. male = ao contrário
989. likva = líquido/a
1030. maleolo = tornozelo, artelho
990. limo = limite
1031. malfacila = difícil
991. limonado = limonada
1032. malfeliĉaĵo = infelicidade
992. lineo = linha (telefônica, de en. elétrica)
1033. malfermi (...n) = abrir
993. lingvo = língua (idioma)
1034. malĝojo = tristeza
994. liniilo = régua
1035. malgranda = pequeno/a
995. linio = linha
1036. malgraŭ = apesar de
996. lino = linho
1037. maljuniĝi = envelhecer
997. lipharoj = bigodes
1038. malklara = obscuro
998. lipo = lábio
1039. mallongigo = abreviação
999. literaturo = literatura
1040. malmoleco = dureza
1000. litero = letra
1041. malneto = rascunho
108
1042. malo = o contrário 1081. menso = mente

1043. malŝalti = desligar (= elŝalti) 1082. mensogi = mentir
1044. malsama = diferente 1083. meriti (...n) = merecer, valer
1045. malsanulejo = hospital 1084. metalo = metal
1046. malstreĉiĝi = relaxar-se, desestressar-se 1085. meti (...n) = meter, colocar
1047. malsupre = abaixo, embaixo, na parte de 1086. metio = profissão
baixo 1087. mevo = gaivota
1048. malvarmumo = resfriado 1088. mezaĝa = de meia idade
1049. mamo = mama 1089. mezo = meio
1050. manĝejo/manĝosalono = refeitório 1090. mezuri (...n) = medir
1051. manĝi (...n) = comer 1091. mia = meu, minha
1052. maniero = maneira 1092. miela monato = lua de mel
1053. maniko = manga (de roupa) 1093. mielo = mel
1054. manki = faltar 1094. mieno = cara, semblante, fisionomia
1055. mano = mão 1095. miksi (...n) = misturar
1056. manplato = palma da mão 1096. miksiĝi = misturar-se
1057. manumo = punho (de camisa) 1097. militi = guerrear
1058. mapo = mapa 1098. milo = milhar
1059. marĉo = pântano, brejo 1099. minaci = ameaçar
1060. mardo = terça-feira 1100. minijupo = minissaia
1061. marmoro = mármore 1101. miri = admirar-se, estranhar
1062. maro = mar 1102. mirigi (...n) = admirar, atordoar
1063. marto = março 1103. mirindaĵo = maravilha
1064. maŝino = máquina 1104. misfali = cair de mau jeito
1065. masto = mastro, pau de bandeira 1105. miskompreno = incompreensão
1066. matenmanĝo = café da manhã 1106. modemo = modem (comp.)
1067. mateno = manhã 1107. modifi (...n) = modificar
1068. materialo = material 1108. modjulo = módulo
1069. materio = matéria 1109. moki (...n) = zombar
1070. meblo = móvel 1110. mola = mole, fofo, suave
1071. medicinisto = médico 1111. monaĥejo = mosteiro, convento
1072. mediciono = medicina 1112. mondumo = alta sociedade, alta roda
1073. meleagro = peru 1113. mono = dinheiro
1074. mem = mesmo, próprio 1114. monpuno = multa, dinheiro da multa
1075. membro = membro 1115. montra = demonstrativo
1076. memevidenta = óbvio 1116. montri (...n) = mostrar
1077. memfida = autoconfiante 1117. mopedo = motocicleta pequena
1078. memlernado = auto aprendizado, 1118. moralece = moralisticamente
autodidatismo
1119. morgaŭ = amanhã
1079. memoro = memória
1120. mortema = mortal
1080. mencii = mencionar
1121. morti = morrer
109
1122. moruo = bacalhau 1162. neniel = de modo nenhum

1123. moskeo = mesquita 1163. nenies = de ninguém
1124. movi (...n) = mover 1164. nenio = nada
1125. multa = muito 1165. neniom = em nenhuma quantidade
1126. multaj = muitos 1166. neniu = ninguém
1127. multege = muitíssimo 1167. nepo =neto
1128. murdi (...n) = matar, assassinar 1168. nepre = com certeza, sem falta
1129. muro = parede, muro 1169. nescio = ignorância
1130. muŝo = mosca 1170. nesto = ninho
1131. muso = rato, camundongo 1171. netaksebla = inestimável
1132. muzikilo = instrumento musical 1172. neŭtrala = neutro/a
1133. nadlo = agulha 1173. nia = nossa
1134. naĝi = nadar 1174. nigra = negro, preto
1135. naiva = ingênuo 1175. nokto = noite
1136. najlo = prego 1176. nombro = número (em geral, contagem)
1137. nano = anão 1177. nome = isto é, nomeadamente
1138. naski (...n) = dar à luz, parir 1178. nomo = nome
1139. nasksiĝo = nascimento 1179. nordo = norte
1140. naztruo = narina 1180. normo = norma
1141. naztuko = lenço 1181. noti (...n) = escrever nota sobre, anotar
1142. ne = não 1182. nu = ora, pois bem, bem
1143. ne grave = pouco importa, não importa 1183. nu, nu! = ora, ora!
1144. ne pluen! = basta, para! 1184. nubo = nuvem
1145. ne urĝe = não há pressa 1185. nukso = noz
1146. nebona = não bom 1186. numero = número (cifra); (para pág., lista,
1147. nebulo = neblina, névoa, bruma telefone, etc.)
1148. necesejo = sanitário, wc 1187. nun = agora
1149. necesbezono = penúria, indigência 1188. nur = somente
1150. nedankinde = não há de que, de nada 1189. nutri (...n) = nutrir
1151. nedifina = indefinido 1190. obeema = obediente
1152. negativa = negativo 1191. obei (...n) = obedecer
1153. neĝbuli (...n) = brincar de atirar bola de 1192. obelisko = obelisco
neve 1193. objekto = objeto
1154. neĝo = neve 1194. observi (...n) = observar
1155. negro = negro (raça) 1195. oĉjo = titio
1156. nek = nem 1196. odori = cheirar, exalar
1157. nemalhavebla = indispensável 1197. ofendiĝi = ofender-se
1158. nenia = nenhum/a 1198. ofico = ofício, cargo
1159. nenial = por nenhum motivo 1199. ofte = frequentemente
1160. neniam = nunca 1200. okazi = acontecer
1161. nenie = em nenhum lugar 1201. okulo = olho
110
1202. okulvitroj = óculos 1243. papervendejo = papelaria

1203. okupado = ocupação durável 1244. papo = papa (pontífice)
1204. okupi (...n) = ocupar 1245. paradi = desfilar
1205. okupita = ocupado/a 1246. paraŝuto = paraquedas
1206. ol = do que 1247. parkere = de memória, de cor
1207. oleo = óleo, azeite 1248. paro = par, casal
1208. ombro = sombra 1249. paroĥestro = pároco, cura
1209. omo = ohm (unid. resistência elétrica) 1250. parolado = discurso; conversa
1210. oni = a gente (impessoal) 1251. paroli (...n) = falar
1211. onia = da gente 1252. partero = plateia
1212. onidiro = boato 1253. partio = partido
1213. ono = fração 1254. parto = parte
1214. opinii (...n) = achar, ter opinião sobre algo 1255. partopreni (...n) = participar
1215. oranĝo = laranja 1256. pasero = pardal
1216. ordiga = ordenador 1257. paŝi = andar, caminhar
1217. ordo = ordem, arranjo 1258. pasi = passar
1218. orelo = orelha 1259. pastro = padre
1219. orelringo = brinco 1260. pato = frigideira
1220. orkido = testículo (= testiko) 1261. patro = pai
1221. ornami (...n) = ornar 1262. patrolando = pátria
1222. oro = ouro 1263. paŭzi = fazer uma pausa
1223. orumi = dourar 1264. pavo = pavão
1224. oscedi = bocejar 1265. peco = pedaço, naco, bocado, peça
1225. oscililo = oscilador 1266. peĉo = piche (resina asfáltica)
1226. osto = osso 1267. pediko = piolho
1227. ovo = ovo 1268. pego = pica-pau
1228. pacienci = ter paciência 1269. pejzaĝo = paisagem
1229. paĉjo = papai 1270. peki = pecar
1230. paco = paz 1271. pekli (...n) = salgar
1231. pafilo = espingarda 1272. peli (...n) = enxotar
1232. pagi (...n) = pagar 1273. pelvo = bacia (cintura)
1233. paĝo = página 1274. pendi = pender
1234. palmarbo = palmeira 1275. pendigi (...n) = pendurar
1235. palmo = palma, palmeira 1276. pendseruro = cadeado
1236. palpebrumi = piscar, pestanejar 1277. peni = esforçar-se por, empenhar-se por
1237. panei = enguiçar 1278. peniko = pincel
1238. pano = pão 1279. peniso = pênis
1239. pantalono = calça 1280. pensi = pensar
1240. pantoflo = chinelo 1281. pensumi = matutar, pensar muito
1241. paperkorbo = cesto de papéis, de lixo 1282. penti = arrepender-se
1242. papero = papel 1283. pentraĵo = pintura
111
1284. pentri (...n) = pintar 1325. planti (...n) = plantar

1285. per = por meio de 1326. plata = chato/a, plano/a
1286. percepto = percepção 1327. pledi = pleitear
1287. perdi (...n) = perder 1328. plej = o mais
1288. perei = perecer 1329. plejmulto = maioria
1289. perfektigi = aperfeiçoar 1330. plejparte = na maior parte
1290. perfidi (...n) = trair 1331. plenaĝa = maior, adulto/a
1291. perforti (...n) = violentar 1332. plenluno = lua cheia
1292. permesi (...n) = permitir 1333. plenmano = punhado, mancheia
1293. persiko = pêssego 1334. plenumi (...n) = cumprir, desempenhar
1294. persisti = persistir, insistir 1335. plezuro = prazer
1295. personeco = personalidade 1336. pli = mais
1296. perturbi (...n) = perturbar 1337. pli malfrue = mais tarde
1297. pesi (...n) = pesar, medir o peso 1338. pli poste = mais tarde
1298. peso = peso 1339. pliaĝa = mais velho/a
1299. peti (...n) = pedir 1340. plibonigi (...n) = melhorar
1300. petolema = brincalhão/ona 1341. pligrandigi = aumentar
1301. pezi = pesar, ter peso 1342. pliigi = aumentar (em núm.)
1302. pezo = peso 1343. plimalpli = mais ou menos
1303. pico = pizza 1344. plimulto = maioria
1304. piediranto = pedestre 1345. plonĝi = mergulhar
1305. piedo = pé 1346. plori = chorar
1306. piedpilko = futebol 1347. plu = mais, ainda mais, ainda (contin. de
1307. piki (...n) = picar ação)
1308. pikniki = fazer piquenique 1348. plugi = arar, lavrar
1309. piko = espadas (cartas) 1349. plugilo = arado
1310. pilko = bola 1350. plumo = pena, pluma, caneta
1311. pinĉi (...n) = beliscar 1351. pluraj = numerosos
1312. pinglo = alfinete 1352. plus = mais (adição)
1313. pinto = ponta, cume, pico 1353. pluso = excedente
1314. pipo = cachimbo 1354. pluvo = chuva
1315. pipro = pimenta 1355. pneŭo = pneu
1316. piro = pera (fruta) 1356. po = à razão de
1317. pisi = mijar, urinar 1357. podetale = a varejo
1318. plaĉi = agradar 1358. podio = pódio, tribuna
1319. placo = praça 1359. poento = ponto (unidade em jogos etc.)
1320. plado = travessa, prato (comida) 1360. pogrande = por atacado
1321. plafono = teto 1361. pokalo = taça, copo (com pé)
1322. plaĝo = praia 1362. policano = policial (soldado)
1323. plandumo = sola (sapato) 1363. polpo = polvo (animal)
1324. planko = assoalho, piso 1364. polvo = pó, poeira
112
1365. polvosuĉilo = aspirador de pó 1404. presilo = impressora (gráfica)

1366. pomalgrande = a varejo 1405. preskaŭ = quase
1367. pomo = maçã 1406. preta = pronto/a
1368. ponardo = punhal 1407. preter = além de, à margem de, ao lado de
1369. ponto = ponte 1408. prezidi (...n) = presidir
1370. popolo = povo 1409. pri = sobre, a respeito de
1371. por = para, por 1410. primitiva = primitivo/a
1372. porciumi (...n) = racionar 1411. principo = princípio
1373. porkaĵo = carne de porco 1412. princo = príncipe
1374. porti (...n) = levar, carregar 1413. printatoro = impressora de computador
1375. portreto = retrato 1414. printempo = primavera
1376. posed(aĵ)o = propriedade, possessão 1415. pripenso = preocupação
1377. posedi (...n) = possuir 1416. priskribi (...n) = descrever
1378. poŝo = bolso 1417. pro = por causa de
1379. post = após, depois de 1418. pro tio, ke = por isso que, porque
1380. post la kulisoj = atrás dos bastidores, 1419. probabla = provável
“making of” 1420. procentaĵo = percentual
1381. post tio = depois disso 1421. procento = porcentagem, por cento
1382. poste = posteriormente 1422. procezilo / procesoro = processador
1383. poŝtelefono/portebla telefono /ĉela telefono (comp.)
= tel. celular 1423. produkti (...n) = produzir
1384. posteno = posto, cargo 1424. profesoro = professor (univ.)
1385. postlasaĵo = herança 1425. profetaĵo = profecia
1386. poŝtmandato = vale postal 1426. profilo = perfil
1387. posttagmeze (ptm) = à tarde (“p.m.”) 1427. profiti = aproveitar
1388. poŝtuko = lenço 1428. progresiga = progressivo
1389. postuli (...n) = exigir, postular 1429. projekciilo = projetor
1390. potaĵo = vaso/prato de argila 1430. promenejo = calçada, passeio
1391. potenco = potência 1431. promeni = passear
1392. povi = poder 1432. promesi (...n) = prometer
1393. pramo = barcaça 1433. prononci (...n) = pronunciar
1394. pratipo = protótipo 1434. propra = próprio, pessoal, peculiar
1395. prava = justo, certo, que tem razão 1435. propravole = voluntariamente
1396. precipe = principalmente, antes de tudo 1436. provi (...n) = ensaiar, experimentar
1397. prediki (...n) = pregar, fazer sermão 1437. provizore = provisoriamente
1398. preferi (...n) = preferir 1438. prujno = orvalho
1399. preĝi = orar, rezar 1439. pruno = ameixa
1400. prelego = preleção, aula, conferência 1440. pruntedoni (...n) = dar por empréstimo,
1401. premi (...n) = premer, apertar emprestar
1402. presaĵo = impresso (a coisa) 1441. pruntepreni (...n) = pedir emprestado
1403. presi (...n) = imprimir 1442. pruvi (...n) = provar, demonstrar
113
1443. pruvo = prova 1484. rekordo = recorde (esporte)

1444. pulo = pulga 1485. reliefo = relevo, realce
1445. pulvo = pólvora 1486. religio = religião
1446. pundo = libra (esterlina) 1487. relo = trilho
1447. pupitro = carteira (escolar) 1488. remilo = remo
1448. pupo = boneca 1489. renkontiĝi kun = encontrar-se com
1449. pura = puro, pura 1490. reno = rim
1450. pureo = purê 1491. rentumo = juros, renda de capital
1451. puŝi (...n) = empurrar, impelir 1492. respektinda = respeitável
1452. putino = puta, prostituta 1493. respondi (...n) = responder
1453. puto = poço, cisterna; puto (prostituto) 1494. restaĵoj = restos (coisas)
1454. putra = podre, pútrido/a 1495. resti = ficar, permanecer
1455. rabato = desconto, abatimento 1496. retadreso = end. eletrônico, “e-mail”
1456. rabisto = ladrão 1497. reto = rede, malhas
1457. rabobesto = animal carnívoro 1498. retpoŝto = correio eletrônico
1458. racio = razão 1499. revi = sonhar
1459. radiko = raiz 1500. revidi (...n) = rever
1460. radio = rádio 1501. revolvero = revólver
1461. rado = roda 1502. revuo = revista
1462. rafini (...n) = refinar, apurar (metais) 1503. rezigni (...n) = renunciar, desistir
1463. rajdi = cavalgar, andar a cavalo 1504. rezultigi (...n) = resultar em
1464. rajti = ter direito a, fazer jus a 1505. riĉa = rico/a
1465. rampi = rastejar, serpear, arrojar-se 1506. ridi = rir
1466. rando = borda, margem, beira 1507. ridinda = ridículo, risível
1467. rango = grau, dignidade 1508. rigardi (...n) = olhar, observar, vigiar, mirar
1468. rano = rã 1509. riglilo = ferrolho, tranca
1469. rapida = rápido/a 1510. rilate al = em relação a
1470. raspi (...n) = raspar, ralar 1511. rimarkinda = notável
1471. rato = rato, ratazana 1512. rimedo = recurso, meio
1472. raŭko = rouco/a 1513. rimeno = tira de couro, correia
1473. raŭpo = lagarta 1514. ringo = anel
1474. ravi (...n) = encantar, extasiar 1515. riproĉinda = censurável
1475. ravo = encantamento, admiração 1516. risorto = mola, corda (relóg.)
1476. razeno = gramado, relva 1517. ritmomaŝino = teclado musical
1477. razilo = barbeador 1518. rito = rito
1478. recepto = receita, prescrição 1519. rivero = rio
1479. reen = para trás 1520. rizo = arroz
1480. regno = reino 1521. robo = vestido, beca, toga
1481. reĝo = rei 1522. roboto = robô
1482. regulo = regra 1523. roko = rocha, rochedo
1483. reiri (...n) = retornar 1524. rolanto = ator
114
1525. romano = romance (lit.) 1564. segilo = serrote, serra

1526. rompi (...n) = quebrar, romper 1565. seksumi = copular, transar
1527. rompiĝema = frágil, quebradiço 1566. sekve = em consequência
1528. rondo = roda, círculo 1567. ŝelo = crosta, concha, casca
1529. ronĝuloj = roedores (zoo.) 1568. selo = sela, arreio
1530. rosti (...n) = assar 1569. senco = significado
1531. rostro = tromba, focinho 1570. sendube = sem dúvida
1532. rubaĵo = sucata 1571. senĝena = sem-cerimônia, íntimo
1533. rubujo = ferro-velho, lixeira 1572. senigi je = privar de, despojar
1534. ruino = ruína 1573. senokupeco = lazer
1535. rukti = arrotar 1574. senpage = grátis
1536. rulŝuo = patim 1575. senpere = diretamente
1537. rusto = ferrugem 1576. senŝeligi (...n) = descascar
1538. ruzo/ ruzaĵo = astúcia (coisa de astuto) 1577. sensencaĵo = absurdo
1539. ŝafo = carneiro 1578. sensignifa = insignificante
1540. sago = seta, flecha 1579. senso = sentido
1541. ŝajni = parecer, ter a aparência de, 1580. sentaŭga = impróprio/a
mostrar-se 1581. senti (...n) = sentir
1542. ŝajno = exterioridade, aparência 1582. sento = sentimento
1543. sakri = xingar, praguejar 1583. senvestiĝi = despir-se
1544. sakstrato = beco sem saída 1584. sepio = lula, sépia
1545. ŝaktabulo = tabuleiro de xadrez 1585. serĉo = busca, investigação, pesquisa
1546. salikoketo = camarão 1586. ŝerco = piada, brincadeira
1547. salikoko = lagosta 1587. seruro = fechadura
1548. ŝalti = ligar, acender (luz) 1588. sfero = esfera
1549. ŝaltilo = interruptor 1589. sia = seu, sua, dele, dela (reflexivo)
1550. saluti (...n) = saudar 1590. ŝia = seu, sua (dela)
1551. sama = igual, o mesmo 1591. sidejo = lugar
1552. samkiel = assim como 1592. sidiĝi = sentar-se
1553. sapo = sabão 1593. ŝika = elegante (no trajar)
1554. saŭco = molho, tempero 1594. silenti = silenciar, ficar calado
1555. savzono = salva-vidas 1595. silko = seda
1556. scienco = ciência 1596. simio = macaco, símio
1557. scii = conhecer, saber 1597. simpligi (...n) = simplificar
1558. sciiĝi = informar-se 1598. sinaco = espinafre
1559. scipovi (...n) = saber (teórica e 1599. sindonema = dedicado/a
praticamente) (idioma p. ex.)
1600. singardema = prudente
1560. sciuro = esquilo
1601. singardemo = cuidado de si, cautela,
1561. se = se, dado que prudência
1562. sebo = sebo 1602. sinĝena = acanhado, envergonhado, tímido
1563. sed = mas 1603. singulti = soluçar
115
1604. ŝinko = presunto 1645. stirilo = volante, guidão

1605. sinteno = atitude, postura 1646. ŝtono = pedra
1606. ŝipo = navio 1647. ŝtopilingo = tomada (elétrica)
1607. ŝippereo = naufrágio 1648. strando = praia
1608. sistemo = sistema 1649. stratangulo = esquina
1609. sitelo = balde, caçamba 1650. strato = rua
1610. skalo = desenho, escala 1651. streĉo = esforço (físico), estresse
1611. skanilo = escaneador (comp.) 1652. streki (...n) = riscar, traçar
1612. skizi (...n) = rascunhar, esboçar 1653. strigo = coruja, corujão
1613. skorpio = escorpião 1654. strio = tira, faixa, barra
1614. skrapi (...n) = arranhar, raspar 1655. ŝtrumpeto = meia (de homem)
1615. skribi (...n) = escrever 1656. studanto = estudante
1616. skui (...n) = sacudir, abalar 1657. studento = estudante (univ.)
1617. sliparo = fichário 1658. stultulo = idiota, imbecil
1618. slipo = ficha 1659. ŝtuparo = escada
1619. ŝminko = maquilagem 1660. sub = sob, debaixo
1620. ŝnuro = corda 1661. subatoma = subatômico
1621. solvi (...n) = resolver 1662. subiri = pôr-se, esconder-se
1622. somero = verão 1663. substreki (...n) = sublinhar
1623. son-bendo = (fita) cassete 1664. subtaksi (...n) = subestimar
1624. soni = soar 1665. subteni (...n) = suportar, sustentar
1625. sonkamiono = trio elétrico 1666. suĉigi (...n) = amamentar
1626. sonorilo = sino 1667. sufero = sofrimento
1627. sorĉistino = feiticeira 1668. sunfloro = girassol
1628. sorĉo = encanto, feitiço 1669. sunleviĝo = nascer do sol
1629. ŝoseo = rodovia 1670. sunsubiro = pôr do sol
1630. ŝovi (...n) = empurrar 1671. superakvego = dilúvio
1631. spaco = espaço 1672. superjaro = ano bissexto
1632. ŝpari (...n) = economizar 1673. superŝuti (...n) = sobrecarregar
1633. spirado = respiração 1674. supraĵo = superfície
1634. spite al = a despeito de, a pesar de 1675. sur = sobre, em cima de
1635. sprita = engraçado/a 1676. surgenuiĝi = ajoelhar-se
1636. spuro = rastro, pegada 1677. suspektinda = suspeito/a
1637. ŝraŭbilo = chave de parafuso 1678. suvereno = soberano
1638. ŝraŭbingo = porca de parafuso 1679. sveni = desfalecer, desmaiar, esvanecer
1639. ŝraŭbŝlosilo = chave de fenda 1680. sveno = desmaio, chilique
1640. stacidomo = estação (veíc.) 1681. svingi (...n) = agitar (lenço, folha)
1641. stalo = estábulo, curral, redil 1682. tablo = mesa
1642. stano = estanho 1683. tagiĝo = alvorecer, o romper do dia
1643. stelo = estrela 1684. tago = dia
1644. stevardo = aeromoço, comissário 1685. tagordo = ordem do dia, pauta
116
1686. tajpi = datilografar 1725. travivi = viver, atravessar uma época

1687. taksio = táxi 1726. tre = muito
1688. talimonujo = pochete 1727. treti (...n) = pisar, calcar (c/ os pés)
1689. talio = cintura 1728. trinkaĵo = bebida
1690. tamen = contudo, porém 1729. triobla = triplo
1691. tapiŝo = tapete 1730. triono = um terço
1692. tasko = tarefa, trabalho 1731. triope = aos três
1693. tegilo = fronha, capa 1732. tro = demais
1694. tegmento = telhado, teto 1733. trotuaro = passeio, calçada
1695. teko = pasta para papéis 1734. tuj = logo
1696. teksto = texto, letra de música 1735. tuko = pano
1697. televidilo = televisão 1736. tuno = tonelada
1698. temas pri = trata-se de 1737. tuŝi (...n) = tocar, mexer, bulir
1699. tempo = tempo 1738. tutaĵo = totalidade, o todo
1700. tensio = tensão (elétrica) 1739. tute ne = de modo nenhum
1701. terni = espirrar 1740. tutmondigo = globalização
1702. terpomo = batata, batatinha 1741. ŭato = watt
1703. teruro = terror, horror, pavor 1742. umaĵo = uma coisa qualquer
1704. tial = assim, por esse motivo, portanto, em 1743. ungo = unha
vista disso 1744. unuafoje = pela primeira vez
1705. tiam = então (naquela época) 1745. unuope = um a um
1706. tie = lá, ali, naquele, lugar, nesse 1746. unusona = de um som
1707. tiel = assim 1747. utila = útil
1708. tien kaj reen = para lá e para cá 1748. utiligi (...n) = utilizar
1709. tikli (...n) = fazer cócegas a, não ser sério 1749. vagi = vagar, vagabundear
1710. timigi = amedrontar 1750. vagulo = vagabundo
1711. timinda = temido/a, tímido/a 1751. vakso = cera
1712. tio = isto, aquilo, isso 1752. valizo = mala de mão, maleta
1713. tio aŭ alio = isto ou aquilo 1753. valoro = valor
1714. tirkesto = gaveta 1754. vando = parede
1715. tiu = esse, este, aquele, aquela 1755. vangofrapo = bofetada
1716. tiumomente = nesse momento, naquele 1756. varbiĝi = alistar-se, engajar-se
momento
1757. varma = quente
1717. toasto = torrada
1758. varo = mercadoria
1718. tolo = pano, tela
1759. vartistino = aia, babá
1719. tondilo = tesoura
1760. ve = ai (lamento)
1720. tosti (...n) = saudar, brindar
1761. vejno = veia
1721. tra = através
1762. vendejo = venda, loja
1722. tramo = bonde, trilho cavado
1763. venĝi (...n) = vingar, vingar-se
1723. tranĉaĵo = fatia
1764. veni = vir, chegar
1724. trankvila = tranquilo/a
1765. ventego = ventania
117
1766. ventolilo = ventilador 1788. vintro = inverno

1767. ventro = ventre, barriga 1789. vipo = chicote
1768. verda = verde 1790. virbovo = touro
1769. vere = verdadeiramente 1791. viro = homem, varão
1770. verŝajne = provavelmente 1792. vivi = viver
1771. vesperto = morcego 1793. vizaĝo = rosto, cara, semblante
1772. vespo = vespa 1794. voĉdoni (...n) = votar
1773. vesti (...n) = vestir 1795. voĉo = voz, voto
1774. vestiĝi = vestir-se 1796. vojo = caminho
1775. vestoj = roupas 1797. volbo = abóbada
1776. veti = apostar 1798. vomi = vomitar
1777. veziketo = vesícula 1799. vordo = word (editor texto)
1778. veziko = bexiga 1800. vortaro = vocabulário, dicionário
1779. via = seu, sua, vossa 1801. vorto = palavra, vocábulo
1780. viando = carne (comestível) 1802. vulpo = raposa
1781. vicpatro = padrasto 1803. vulturo = abutre
1782. vicrado = roda sobressalente 1804. vundi (...n) = ferir, vulnerar
1783. vidbendo = fita de vídeo 1805. vundiĝi = ferir-se, machucar-se
1784. videokaseto = videocassete 1806. zipo = zíper
1785. vidi (...n) = ver 1807. zorgi = zelar, cuidar, preocupar-se
1786. vidpunkto = ponto de vista 1808. zorgo = cuidado, zelo, preocupação
1787. vindozo = windows (comp.)
(Compilação: Wilson Aragão Filho, outubro/2005: aragao@ele.ufes.br; Revisto em jan/2011)

Livreto Kurso Baza Esperanto PDF

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Livreto Kurso Baza Esperanto PDF

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

ISBN: 978-85-909910-2-1 Edição do Autor

KURSO BAZA DULINGVA

Visite este livro na Internet:

O Esperanto é o idioma auxiliar internacional, planejado para ser meio de

Agradeço aos amigos samideanos Carlos de Faria (grande baluarte do Esperanto no

Em Vitória, ES, o movimento pelo Esperanto – língua internacional – é animado

Estude o Esperanto sozinho! Para quem tem suficiente disciplina, é perfeitamente

Unua Ĉapitro: (Primeiro capítulo) .......................................................................................01

Unua Ĉapitro: (Primeiro capítulo)

Alfabeto: Unua parto (Alfabeto: Primeira parte)

Vokaloj: a, e, i, o, u(Parolataj: Same kiel en la Portugala)

Konsonantoj: b, d, f, g, k, l, m, n (Parolataj: Same kiel en la Portugala, sed kun “o” en la fino)

Ekzercadi la prononcojn de la vortoj supre.

Kelkaj esprimoj: (Algumas expressões)

Vi lernu, amiko mia, Aprenda amigo meu,

Dua Ĉapitro: (Segundo capítulo)

Alfabeto: Dua parto (Alfabeto: Segunda parte)

Konsonantoj: p, r, s, t, v, z (Parolataj: Same kiel en la Portugala)

Oni devas ekzercadi la prononcojn de la vortoj supre.

Kelkaj esprimoj: (Algumas expressões)

1. Bone pafi (Atirar bem) 4. Grava telefonado (Telefonema importante)

Ni ripetas la kantadon de la lasta leciono: “Vi lernu amiko mia”

La vero lumigas. La telefonado estas grava. La supo estas varmega. Sur la

Tria Ĉapitro: (Terceiro capítulo)

Alfabeto: Tria parto (Alfabeto: Terceira parte)

Se litero kun ĉapelo Se litero kun ĉapelo

Se litero kun ĉapelo Se litero kun ĉapelo

La ĉapelo en “ĝentila” La ĉapelo en “ĝentila”

1. M i manĝas panon kun butero, kaj vi?

1. Li ŝatas manĝi fazeolon kun rizo

Ni iras trinki kafon kun lakto

Traduko de la dialogo: (Tradução do diálogo)

Certaj verboj postulas la akuzativon: vidi supre.

En Esperanto: ekzistas marko por la rekta objekto! => la litero “n”!

En Esperanto la ordo ne gravas! => fleksebleco!

Kelkaj esprimoj: (Algumas expressões)

Permesu! (Com licença!)

Kvara Ĉapitro: (Quarto capítulo)

Alfabeto: Kvara parto (Alfabeto: Quarta parte)

Kelkaj detaloj: (Alguns detalhes)

Vorto Prononco (xx : forta silabo = sílaba forte)

La duonvokaloj “j” kaj “ŭ” devas esti prononcataj tre mal-longe:

Vorto (palavra) Prononco (xx : forta silabo = sílaba forte)

9. juna (jovem) iú-na

La ĝemelaj literoj devas esti prononcataj tre klare!

Vorto Prononco (xx : forta silabo = sílaba forte)

Kelkaj konsonantaj grupoj:

Vorto Prononco (xx : forta silabo = sílaba forte)

Bonan tagon! Bonan tagon, Bom dia! Bom dia.

Nun sidiĝu! Nun sidiĝu, Agora sente-se! Agora sente-se!

Ĝis revido! Ĝis revido! Até logo! Até logo!

La patro estas bona. Jen kuŝas la ĉapelo de la patro. Diru al la patrino, ke mi

Vi ankaŭ tre ŝatas bifstekon, ĉu ne?

Vi ambaŭ manĝos supon kaj makaronion

Traduko de la dialogo: (Tradução do diálogo)

Kien vi iras? (Aonde você vai!)

Litero Anstataŭo (substituição) Ekzemploj (exemplos)

Rim.: (Obs.:) La numeraloj estas: (Os numerais são:)

La tagoj de la semajno estas: (Os dias da semana são:)

La monatoj de la jaro estas: (Os meses do ano são:)

Kvina Ĉapitro: (Quinto capítulo)

Substantivo kaj Pluralo: (Substantivo e Plural)

La dua Regulo de Esperanto: (A segunda regra do Esperanto)