Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
CURITIBA
1992
M I N I S T É R I O DA E D U C A Ç Ã O
U N I V E R S I D A D E F E D E R A L DO P A R A N Á
S E T O R DE C I Ê N C I A S AGRÁRIAS
COORDENAÇÃO DO C U R S O D E P O S - G R A D U A Ç Ã O E M E N G E N H A R I A FLORESTAL
P A R E C E R
Os m e m b r o s da B a n c a E x a m i n a d o r a d e s i g n a d a p e l o C o l e g i a d o do Curso
d e P ó s - G r a d u a ç a o ero E n g e n h a r : i . a F l o r e s t a l para r e a l i n a r a a.rguiçao
d a D i s s e r t a ç ã o d e M e s t r a d o a p r e s e n t a d a p a l a c a n d i d a t a OLGA DE L A S
NIEVES YANEZ INZUNZA , sob o tí t u l o " A N A T O M I A DA M A D E I R A D E N O V E
ESPECIES DO GENERO C o p a i f e r a (Legunrinosae Caesalpinioideae> . "
p a r a o b t e n ç ã o d o g r a u d e M e s t r e em C i ê n c i a s F l o r e s t a i s - C u r s o de
Pds- Graduação em Engenharia F l o r e s t a l do Setor de Ciências
Agrárias da U n i v e r s i d a d e F e d e r a l do P a r a n á . A r e a de concentração
em TECNOLOGIA E U T I L I Z A Ç Ã O DE P R O D U T O S F L O R E S T A I S ,após haver
analisado ) referido t r a b a ! ho e a r g ü i d o o candidato, sao ele
parecer ps I a "APROVAÇÃO " a Dissertação completando assim os
i" e q u :i. s :i. t o s n e c e s s á r i o s p a r a i e c e b e r o g r a u e o D i p l o m a d e l i e s t re
em Ci ëne i as Flores t ais.
Observação :
n . t é r í o de a p r o v a ç ã o da D i s s e r t a ç ã o e De-Pesa da mesma a p a r t i r
i v e m b r o de i 9 6 0 é a p e n a s , APROVADA o u NñO APROVADA.
C u r i t i b a , 16 de março de 1998
/ a ^ v 7
•F . î'p. oc: . Y e d o ft i. qu. i n i
P r i /a k i r o E ><4 ¡n i n a d o r
P r o f . ' D r . ' I v a n T o r» a s s 1 1 i
,rresi,.cience da Banca
X «m
A minha, f i l h a Nicole Andreia, a meu
DEDICO.
AGRADECIMENTOS
(ladeira.
do Par aná .
gr aduando- s e em 19ß3 .
i V
S U M A R I O
L I S T A ..HE—T A B E L á ü v i i
Ib-IÎ.J n TLS-f^jCd £ ^ i i i
B.Lsma X
1 . LttlMOiilkM 1
2 iLEMMO. M L U E M I M â » . . . . . . . . . . . . . 3
2 . 2 .LE£UÍL1MSA£ 4
2.4 COPAIFFRA 6
2.5 01 F O - R F S I N A DE COPAIFERA 15
3 Î3A1EB.IÔ.L £ üLEMimS. 21
3.3 ILUSTRAÇÕES 26
3.5 HIDROTECNICA 27
4 RESULTADOS 29
4.1 ducke i De s f 29
4.4 ÄiülijJ. Ha y n e 45
4.5 mu 1 1 i i u g a Hayne . . 50
4. ó Of f..i ¿L.ÜL&.J..1.5. L . • . - • 55
HLE£.USS'ft!I 74
âS£ELUlSL B£JLEi¿MIE£
C! 100
SJ1ÖJ1ARX 104
V (
LJjLLâ ÜL IABJLLâ.íi
TABELAS
1 D A D O S Q U A N T I T A T I V O S DO X I L E C Í A DE
C o p a i f e r a dM£.k.fî.i D e s f . . . » 3 2
2 D A D O S Q U A N T I T A T I V O S DO X I L E Cl A DE
Cja£.a i f e r a. . a u i s a i e j a a i s . D e s f 37
3 D A D O S Q U A N T I T A T I V O S DO X I L E C Í A DE
Copaifera litiaiiaciXl.1 Desf. 4?
4 D A D O S Q U A N T I T A T I V O S DO XILEÍiA DE
Co P a i f e r a m a c í H Hay ne 43
6 D A D O S Q U A N T I T A T I V O S DO X I L E C Í A DE
üfljB-ft i f e r a a £ f i c i n a I La. L 58
7 D A D O S Q U A N T I T A T I V O S DO X I L E C Í A DE
C o p a i f e r a r et i c u 1ai a Ducke 63
8 D A D O S Q U A N T I T A T I V O S DO XILECÍA DE
C o p a i f e r a f i L q i d i i Se n t h ó3
9 D A D O S Q U A N T I T A T I V O S DO X I L E Í I A DE
C o P a i f e r a l r _ û i L . e . z i . . £ û iJ_.it. H a y n e 72
10 P o r c e n t a g e m d e t e c i d o s d a s ma d e i r a s
das e s p é c i e s de C o p a i f e r a e s t u d a d a s 75
11 P o r c e n t a g e m de p o r o s s o l i t á r i o s
das espécies estudadas 30
12 Po r c e n t a g e m d e t i p o s d e r a i os de
ac or do c om a 1ar gur a e m n il m e r o d e
células 89
13 Cr i s t a i s o b s e r v a d o s e M c a d a
uma d a s a m o s t r a s e s t u d a d a s 93
15 D a d o s q u a n t i t a t i v o s d o :•: i 1 e m a d a s
n o v e e s p é c i e s do g e n e r o Copaifera
estudadas - Valores Mínimos, médios
e máximos 97
Vi i
LISIA ü£ JLUSIRiQ'DEa
I Gl Pàg.
PORCENTAGEM DOS T E C I D O S DA M A D E I R A DE C o p a i f e r a
14 ûlîcjLLL LLaß-üJ.i-e.c.a. óiui_t.LliiJi¿. e C..flp.a.i.f..&iia.
a i - f i c i na.LLs.
VALORES M I N I M O S , M E D I O S E M A X I M O S DO D I A M E T R O
18 DE P O R O S (¿im) PARA AS E S P E C I E S F S T U D A D A S 84
VALORES M Í N I M O S , M E D I O S E M A X I M O S DO C O M P R I M E N T O
19 DE ELEMENTOS VASCULARES PARA AS ESPECIES
ESTUDADAS 85
y M I
20 VALORES MINIAOS, MEDIOS E M A X I M O S DA FREQÜÊNCIA
DE R A I O S / w m , P A R A AS E S P E C I E S ESTUDADAS 87
?2 V A L O R E S M I N I M O S , M E D I O S E M A X I M O S DO CO M P R I M E N T O
DAS F I B R A S ( U M ) DAS E S P E C I E S - E S T U D A D A S 9?
KEUENSIS, 1933-1974).
estudadas.
2
1948).
( RENDLE, 1944 ) .
1936 ) .
a l i i , 1989) .
representada no Brasil.
1933-1966) .
2.3 CAESALP Ï N I O I D E A E
em C a e s a 1P i n i o i d e a e , baseados em c a r a c t e r í s t i c a s de raio e de
P ar en qu i ma .
1 6 - 1 2 . - 2 8 xj m de altura.
(20-22-40 aim) .
gêneros.
2 . 4 COPAIFERA
· ...__
& ,,",:::-:-;::"':--'''-'' ';:'''''7'' ",ç:.>.: . -......
t:. ;>..':óJ~ ___::_
,. ~.....
::-;'.r_,. __ ._~'7
~::-....._
. õ, •.• ;:. •
-J---------, C ;, - " "''I
~.C:j ~ ,/L-
-.S"
,.m, / f
---'1,
q"o\.:"
' '-V __, ) '>-; ,)
',,,"'., .:. !; ,....,"'H. . " 0<" ,,,...,,,., "'" ,,,'u r-... ,-.-\t~
í~"' ('
,
I··~ ., ~(... .
r:. ............ ....
, \ '0°"
!IU - ..... I::A· J"._~ ,_ I ' _ ),
/
}
--------l--
"
~ ~o~c..,.~ o.-/.,.~
~"'""'\:: .
, 00 ."., -''" / l
/1~ . ~ ~~ -\,:2}:;...".",:,:;;;;>
" r'
I '-----
-- - -\'\".<"1_- ...\ -
~~"'b~"""" v~ '''''........
O ~ , .'. "",."~ .,.",;1.
'. ,''',' ~ /'/ ~",,,,~,,,
,1 - \.. ( ; ;: ,t I (1\
I - :;;" ,;'
!, "r. \, ,
-::::'\ , ~."''''' ". '"';, _\"J",~ '- . .. n":.. ·'1
.-
D ~~ Ll -v t F~.:inco O:CHO
1\'~':iJ
F,j .::FICO [OI.ioI'..;NI' '( I, • • , ' , X ONO oi .• •
.
,; •.• , '
. - -Cc.
' .1
occ.·'"
Af""'TlCiJ
•"
, •• ~..v\- .•""-; .
.
", .•1. ,
. i : ./1
.....
f~
\ .... .. '
\ \"..
" ." . f \
.-" ; -: ,,,.... ' .. ..x .....,.;;,.
''-, (""
[ I'""""",.. _ ._ ~
.--/
.. _______ ...\ _
f ' lj \
\\
.~:.,::( ~~;:. :~ ., -
l •.,,·,·,, '. ' . ... "'" .. ,., ".. . . ..
",." ..:::'- - . :,.-'- _:.: _. .. - - -- - - - \. v" w"."" ) \
o!"'~·~~'u. ", , - ; \i J '.L/ . ./
' , :,~,
.;/
C~ ",\· [ 't<; ÃO
-J
A madeira das espécies de Copaifera apresenta COMO
característica COMUM a presença de pari'nquima axial marginal
freqüentemente gelatinosas.
e CORRÊA, 1931).
n7 JCAV Jr .
1 nso 1úve 1 .
ß - e 1 e m e n o , ^ - c o p s e n o , fò - c a r i o f i l e n o , ^ - h u m u 1 e n o , jo - b i s a b o 1 e n o ,
f - i i i u u r o l e n o , o(" - s e i i n e n o , p> - s e 1 i n e n o .
C_= Q f f i c La a 1 i .s.
coleta.
seguir:
25.1 1,974, L P F -• I B A M A ,
Flora Tapajós.
4 Só 1 0 7 - 0 ó - 7 9 . MATO GROS-
M USFU G0ELDI.
5 o 1 i m oe s , Mun i c f p i o de
Tefé-Amazonas.
131! LPF-IBAMA, Br a s f1 i a No .
So 1 i moes, Município de
Tefê-Amazonas.
oo
Guiana Holandesa-Sur i -
name .
16 4 . 774- 6S11, Fs P i r i t. o
do Rio Doce.
Solimöes Municipio de
Tefè Amazonas.
NOME CIENTIFICO ¡No.UFPR! PROCEDÊNCIA
1314 LPF-IBAMA, B r a s i l i a, No
PS0060-1461, Juruá-
So 1 i moes Municipio de
Tefé - Amazonas?
Reserva F 1o re s t . Ducke
2 1 . 1 6 2.
r e ir o I NPA - x - 4 6 8 1 , H - s /
n, Pe r u Hu a n u c o - 2 2 . 2 42
Jari-PA -J--1. 15
Par á- a5 73 - s/n xi 1 ,
IBAMA-Brasf1 i a.
rá Rio Tapajós.
34!
Pará, Tuc ur u i , margem
;< - M G 3292.
974 No. 61 2 4 , M a r- a n h ã o ,
Timon, Bu i r i t i Cortado.
Se r y . Florestal do Mi-
nistério da Agricultu-
bosa Rodrigues, 1 1 a .j a 1
-1960.
UFPR-LAM, Para ná , t. i n d e m a n
e de Haas 14393.
disquetes.
h i st o gr ama s .
3.3 ILUSTRAÇÕES
m éd i o , m i. ; - : i m o e desvio padr ä o .
MICROTECNICA
20 m i c r Sm e t r o s , d e p e n de n do da du r e z a do m a t e r i a 1.
seguir:
DESCRIÇÃO DA MADEIRA
a ia is .
pontuaçoes in t e r v a s c u l a r es 5 - ár fi ^u m ? pontuações
tangencial de 4 a 5 aa m .
p a r en q u i m a a p o t r a qu ea 1 marginal e paratraqueal
v e r t i ca i s.
parede.
. ,
o
TABELA 1 DADOS QUANTITATIVOS DO XILEMA DE Copa i f e r a ducke i Dwyer
! 4 ! 15 ! 28 ! !
1. X DE VASOS
2. POROS/mm2 ! 2 ! 6 ! 16 ! 3,04 30 !
3. V VASOS (m) ! í 13 ! 155 ! 214 ! 22,27 30 !
4. ESPESSURA PAREDE MASO (jum) ! 5 ! 7 ! 13 ! 1,84 30 !
5. COMPRIMENTO ELEMENTOS VASCULARES im) ! 205 ! 348 ! 550 ! 69,63 30 !
6. COMPRIMENTO APENDICE ELEMENTOS VASCULARES Cum) ! 24 ! 46 i 91 ! 17,05 30 !
7. DIAMETRO PONTUAÇÕES INTERVASCULARES Un») ! 5 ! 6 ! 8 ! 0,86 25 !
3. DIAMETRO PONTUAÇÕES RAIOVASCULARES Ura) ! 4 ! ó ! 6 ! 0,84 25 !
9. DIAMETRO PONTUAÇÕES PARENQUIMOVASCULARES (¿ra) ! 4 ! 5 ! 5 ! 0,50 25 !
i i i i i
10. X PARENQUIMA ! 4 ! 1? ! 36 !
11. ALTURA SERIE PARENQUIMA Um) ! 130 ! 377 ! 810 ! 131,44 30 !
12. ALTURA SERIE PARENQUIMA ÍN. CELULAS) ! 2 ! 3 ! 9 ! 1,58 30
13. DIAMETRO DAS CELULAS DO PARENQUIMA ! 15 ! 26 ! 50 ! 7,53 30 !
1 i i
14. X RAIO ! 8 ! ÍV .! 44 ! i
15. RAIO/mm ! 5 ! S ! 11 ! 1,32 30
lá. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS im) ! 53 ! 132 ! 256 ! 53,74 30 !
17. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS ÍN. CELULAS) ! 2 ! ó ! 12 ! 2,71 30
IS. LARGURA RAIOS UNISSERIADOS Ura) ! 11 ! 16 ! 22 ! 2,59 30
1?. ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS i/m) ! 243 ! 477 ! 870 ! 140,60 30
20. ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS ÍN. CELULAS) ! 6 ! 20 ! 41 ! 7,45 30
21. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS tun) ! 22 ! 4i ! 60 ! 7,68 30
22. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS ¡N. CELULAS) ! 2 ! 3 ! 5 ! 0,59 30
i i i! i
23. X FIBRAS ! 24 ! 44 ! 64 !
24. COMPRIMENTO DE FIBRAS im) ! 800 ! 1.420 ! 1.702 ! 195,81 30
25. DIAMETRO TOTAL FIBRAS im) ! 14 ! 20 ! 26 ! 3,02 30
26. ESPESSURA PAREDE DAS FIBRAS Cum) ! 3 ! 4 ! 5 ! 0,92 30
i i i i
27. X CANAIS INTERCELULARES AXIAIS ! 1 ! 3 ! 8 !
28. CIA/mm ! 1 ! 2 ! 5 i 1,23 30
i i i i
29. X POROS SOLITARIOS ! 13 ! 47 ! 30 ! !
33
Figura 3 COpÇI i fer~ .durke i DWI~er
B • Corte rctdiC\l~ 50 X
_. ! .
c ',:
'.i ~
l~
I~~
\ I~
",--. ir"1'1
:flH '1' /
·l~
-~ 'I'),"
. ' I, ,~
;f l>
. "1
I I
.H.:
f,
4.2 a.üLÍ_a.as.asi_s. Desf
DESCRIÇÃO DA MADEIRA
intervasculares.
oo
! 14. 1 RAIO 12 17 ! 20
A -J1 Ji 10 0,95 ! 30
! 15. RAIO/mm
! 16. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS Cum) 90 137 ! 192 33,20 ! 30
! 17. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS ÍN. CELULAS) 3 7 ! 12 2,39 ! 30
! IS. LARGURA RAIOS UNISSERIADOS im) Í4 17 ! 21 1,95 ! . 30
il?. ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS (jju) 173 359 ! 623 121,69 ! 30
»20. ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS (N. CELULAS) 7 16 ! oo ! 30
!21. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS Cum) 36 51 i 72 10,42 ! 30
!22. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS ¡N. CELULAS) 2 3 ! 3 0,45 ! 30
1
¡23. X FIBRAS 28 38 ! 52
i24. COMPRIMENTO DE FIBRAS (UM) 934 i.304 ! 1.720 184,31 ! 30
•25. DIAMETRO TOTAL FIBRAS CUM) 13 21 ! 34 5,92 ! 30
!26. ESPESSURA PAREDE DAS FIBRAS CUM) 2 4 ! 8 2,49 ! 30
I
127. X CANAIS INTERCELULARES AXIAIS 1 2 ! 8
Í2Ã. CIA/MM 1 V 1 4 1,4 ! 30
J
»29. X POROS SOLITARIOS 17 43 ! 80
38
Fi gura 4 CQPªifer~ guj~npnsjs Desf.
A. Corte transversa l :- 3 0X
D
4.3
UFPr 559.
DESCRIÇÃO DA MADEIRA
a. ;< i a i s .
semelhantes às i n t e r v a s c u1 a r e s .
madeira; p r e d om i n a n t e m e n t e a po t r a qu e a 1 mar g i na 1 e
de altura e 3 - 2S jjm de di â me t r o . Pr e s e n ç a
f r equente de c r i s t a i s de o x a 1a t o de cálcio em
c àmar a s em séries v e r t i c a i s .
Ca n a i s i nt e r c e i u l a res ax i a i s : R e p r e s e n t ando 4X do vo 1u m e da
C . Corte tange nc i a I , 50 X
E. Corte radial, 1 2 5 X
I "
G
4.4 MiLC.111 Hayns
vermelho? Bálsamo? C o p a ï b a - .j u t a 1 .
A mo s t r a s es t u d a d as : UFPR 1220 .
DESCRIÇÃO DA MADEIRA
ax i a i s f r e q il e n t e s .
Va s o s : R e p r e s e n t am 13 X d o v o 1 u me tota I da made i r a ? p o r o s i d a d e
2
poros)? d i ã me t r o t a ng e n c i a 1 d o s va s o s , c om 28 - 1 0 4 - 2 0 3
p r e d o m i n a n t e m e n t e a p o t r a qu e a 1 MARGINAL e M F A I X A S e
estratificados.
a 4 /U m .
47
o
TABELA 4 DADOS QUANTITATIVOS DO XILEMA DE Copa i fera, « a r t i i Hayns
! 1. I DE VASOS ! 12 ! 13 24 !
!2. P0R0S/mm2 » 5 ! S 12 ! 1,-32 30
!3. 0 VASOS (jm) 2S ! 104 203 ! 37,33 30
!4. ESPESSURA PAREDE VASO Ou») ! 4 ! S 17 ! 3,15 30
!5. COMPRIMENTO ELEMENTOS VASCULARES O-Jffl) ! 227 ! 371 4S7 ! 71,63 30
16. COMPRIMENTO APENDICE ELEMENTOS VASCULARES Um>) ! 14 ! 49 121 ! 28,30 30
!7. DIAMETRO PONTUAÇÕES INTERVASCULARES UM) ! 5 ! 6 ? » 1,095 25
! 8. DIAMETRO PONTUAÇOES RAIOVASCULARES (uffi) ! 2 ! 9 3 ! 0,45 25
fy. DIAMETRO PONTUAÇÕES PARENQÜIMOVASCULARES tun) ! 4 ! 5 6 ». 0,55 25
i i i
! 10. /: PARENQUIMA ! 20 ! 26 40 !
I i i . ALTURA SERIE PARENQUIMA Í/JÍ») ». 232 ! 402 5S2 ! 90,23 30
! 12. ALTURA SERIE PARENQUIMA !N. CELULAS) ! 2 ! 3 6 ! 1,048 30
! 13. DIAMETRO DAS CELULAS DO PARENQUIMA ! 6 ! 13 IS ! 3,24 30
f i i !
! 14. 1 RAIO ! S ! 16 24 !
! 15. RAIO/mm ! 6 ! 7 10 ! 1,70 30
! 16. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS i m ) ! 107 ! 154 231 ! 41,64 30
! 17. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS ÍN. CELULAS) ! 3 ! 6 10 ! 2,05 30
! I S . LARGURA RAIOS UNISSERIADOS (jun) ! 10 ! 16 25 ! 3,73 30
119 . ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS i,un) ! 161 ! 347 757 ! 161,09 30
!20. ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS (N. CELULAS) ! 11 ! 23 41 ! 7,33 30
»21. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS (jum> ! 25 ! 37 51 ! 8,33 30
»22. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS !N. CELULAS) ! 2 ! 2 3 ! 0,45 30
! ;i ¡! 1!
! 23. 1 FIBRAS ! 36 ! 43 56 !
»24. COMPRIMENTO DE FIBRAS Í>M) ! S51 ! 1.305 1.682 201,99 30
!25. DIAMETRO TOTAL FIBRAS ijum) ! S ! 20 33 ! 4,5 30
!26. ESPESSURA PAREDE DAS FIBRAS Í;M) ! 2 ! 4 4 ! 3,94 30
J i i i!
•27. 1 CANAIS INTERCELULARES AXIAIS ! 1 ! 2 S !
!2S. CIA/mm ! 1 ! 2 5 ! 1,36 30
j 1
i i
•29. 1 POROS SOLITARIOS ! 25 ! 46 73 !
49
Figura 7 CQP;.jfera Mat"'tj
A. Corte transversa 1 ~ 50 X
\..,
\,
4.5 C.OP<Ü f e r a . M . . U . l l i . . l ü i á . Ha y n e
Amazonas) .
197? ) .
UFPr 1359.
DESCRIÇÃO DA MADEIRA
aXia i s .
p o n t u a. ç o e s i n t e r v a s c u 1a r es alternas, pequenas
t a n genej al .
obs er vados c r i s t a i s .
m i n Ci s c u l a s , si mp i e s a i n s c o n s p i c u amente ar e o 1a da s , rom
abe r t ur a em f enda v e r t i ca 1 .
f r e quênc i a de 1- 8 C I A / mm 1 in ear.
53
11. X DE VASOS 4 S I 16 j
! 2. P0R0S/MM2 2 7 ! 15 2,44 ! 30 !
!3. 0 VASOS Um) fil 137 ! 201 S5,S5 I 30 !
¡4. ESPESSURA PAREDE VASO im) 2 7 ! 13 2,03 I 30 !
!5. COMP RIPIENTO ELEMENTOS VASCULARES Cum) 137 344 ! 544 239,45 ! 30 !
i¿. COMPRIMENTO APENDICE ELEMENTOS VASCULARES (ml 13 ¿5 ! 179 34,75 ! 30 !
!7. DIAMETRO PONTUAÇÕES INTERVASCULARES Cu») 2 6 ! 9 0,77 ! 25 !
!8. DIAMETRO PONTUAÇÕES' RAIOVASCULARES Ui«) 2 4 ! S 0,962 ! 25 !
!?. DIAMETRO PONTUAÇÕES PARENQUIMOVASCULARES Cum) 1 4 ! S 1,21 J
! 25 !
I
! 10. X PARENQUIMA 12 21 ! 40 i
111. ALTURA SERIE PARENQUIMA (/.ml 167 433 ! S50 84,75 ! 30 !
112. ALTURA SERIE PARENQUIMA ÍN. CELULAS) 2 3 ! 6 0,667 ! 30 !
!j 13. DIAMETRO DAS CELULAS DO PARENQUIMA 5 12 ! 33 4,82 ! 30 !
I
! 14. X RA10 4 14 ! 40 j
! 15. RAIO/mm 5 * í 12 1,24 ! 30 !
! 16. ALTURA RA IOS UNISSERIADOS íju«) 41 146 ! 33? 60,65 ! 30 !
! 17. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS (N. CELULAS) 1 6 ! 12 2,7 I 30 !
! I S . LARGURA RAIOS UNISSERIADOS Oui») 12 21 ! 31 3,96 ! 30 !
11? . ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS (AIM) 100 411 ! 7S? 154,606 ! 30 !
120. ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS ÍN. CELULAS) 10 22 ! 37 7,287 ! 30 !
•21. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS (¿IM) 20 34 ! 61 6,599 ! 30 !
122. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS ÍN. CELULAS) 2 ? i 3 0,316 ! 30 !
j
I
123. X FIBRAS 40 55 ¡ 76 ¡
!24. COMPRIMENTO DE FIBRAS ¡¿ra) 434 1.07? ! 1.796 196,04 I 30 !
125. DIAMETRO TOTAL FIBRAS Cum) 6 17 ! 2? 9,39 ! 30 !
¡26. ESPESSURA PAREDE DAS FIBRAS (juw) 3 4 ! 5 0,82 ! 30 !
j
i:
¡27. X CANAIS INTERCELULARES AXIAIS 1 2 ! S • I
!¡ 2S.. CIA/MM 1 3 ! S 1,34 ! 30 I
J! I
!29. X POROS SOLITARIOS 44 57 ! 70 ! !
54
A. Corte transversa l , 50 X
DESCRIÇÃO DA MADEIRA
raios.
1 i near .
58
o
TABELA ó DADOS QUANTITATIVOS DO XILEUA DE C o p a i f e r a o f f i c i n a l i s L.
— — — — T*" — *
! 1. X DE VASOS ! 4 ! 5 ! 16 !
! 2. P0RGS/M2 ! 2 ! 6 ! 11 ! 2,05 30
1-3. y VASOS OUM) ! 100 ! 1S3 ! 300 ! 40,52 30
! 4 . ESPESSURA PAREDE VASO Ohm) ! 5 ! 10 ! 21 ! 2,67 30
! 5 . COUPRIRENTO ELEMENTOS VASCULARES CUM) ! 190 ! 359 ! 565 ! 76, SO 30
! 6 . COMPRIMENTO APENDICE ELEMENTOS VASCULARES OUM) ! 10 ! 50 ! 100 ! 21,93 30
! 7 . DIAMETRO PONTUAÇÕES INTERVASCULARES Cum) ! 4 ! 7 ! 10 ! 1,21 25
! 8 . DIAMETRO PONTUAÇÕES RAIOVASCULARES íjuffl) ! 3 ! é ! S ! 1 25
! 9 . DIAMETRO PONTUAÇÕES PARENOUIMOVASCULARES Our») ! 3 ! 5 j
! S ! 1,17 25
{! i! i 1
! 10. 1 PARENOUIMA ! S ! 26 ! 40 !
! 11. ALTURA SERIE PARENOUIMA (juh) ! 200 ! 460 ! 1.000 ! 154,49 30
! 12. ALTURA SERIE PARENOUIMA (N. CELULAS) ! 1 ! 4 ! 9 ! 1,33 30
! 13. DIAMETRO DAS CELULAS DO PARENOUIMA ! 15 ! 19 ! 40 ! 4,19 30
I I I ¡ I
! 14. X RAIO ! 4 ! 15 ! 32 !
! 15. RAIO/,™ ! 5 ! 7 ! 10 ! 1,1S 30
! l é . ALTURA RAIOS UNISSERIADOS (jum) ! 60 ! 167 ! 262 ! 49,73 30
! 17. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS (N. CELULAS) ! 2 ! 6 ! 12 ! 2, OS 30
! LÜ. LARGURA R'AIOS UNI SSERIADOS CUM) ! 9 ! 20 ! 30 ! 3,69 30
!1? . ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS (JUM) ! 149 ! 429 ! 750 ! 96, S¿ 30
!20. ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS ÍN. CELULAS) ! 12 ! 24 ! 3S ! 6,16 30
! 2 1 . LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS (AIM) ! 24 ! 47 ! 73 ! 8,36 30
!22.
) LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS ÍN. CELULAS) !( 2 ! 3 ! 4 ! 0,44 30
I !I
I
!
!23. I FIBRAS ! 36 ! 53 ! 64 !
!24. COMPRIMENTO DE FIBRAS OJM) ! 600 ! 1.02Ä ! 1.Ã43 ! 164,82 30
!25. DIAMETRO TOTAL FIBRAS (*IM) ! Ä ! 26 ! 44 ! 5,40 30
!26. ESPESSURA PAREDE DAS FIBRAS CUM) ! 3 ! 4 ! 5 ! 0,96 30
i i i i
!27. 1 CANAIS INTERCELULARES AXIAIS ! 1 ! 1 ! 4 !
!28. CIA/MM ! 1 ! 2 !¡ 4 ! 0,95 30
1 \ I I
! 2 ? . X PUROS SOLITARIOS ! 37 ! 57 ! 77 !
59
F i gura 9 CQpaiferÇ! Qffjc;nçdjs L.
B • Corte radjct l ~ 5 0X
C. Corte tangencial, 50 X
D
Copaifera tLBJLÜLlJLl ft t a, Ducke.
no r t e da Ca c h o e i r a 11 a b o c a , X i n gü, Tap a j d s,
DESCRICBO DA MADEIRA
1 inear .
63
o
TABELA 7 DADOS QUANTITATIVOS DO XILEMA DE C o p a i f e r a r e t i c u l a t a Ducke
—s * * s *
! CARACTERISTICAS VALOR ! VALOR ! VALOR ! DESVIO ! No.
! MINIMO ! MEDIO ! MAXIMO ! P ADR. AO ! MEDIÇÕES
í1. X DE VASOS 4 ! 12 ! 32 ! i
! 2. POROS/«i»2 ! 6 ! 14 ! 2,19 ! 30
1.3. « VASOS im) 80 ! - 154 ! 227 ! 25,77 i 30
!4. ESPESSURA PAREDE VASO (AMI) 3 ! 8 ! 15 ! 2,06 ! 30
15. COOP RI RENTO ELEMENTOS VASCULARES (>10) 130 ! 373 ! 624 ! 103,97 ! 30
!6. COMPRIMENTO APENDICE ELEMENTOS VASCULARES CUM) 1? ! 67 ! 170 ! 26,57 ! 30
!7. DIAMETRO PONTUAÇÕES INTERVASCULARES ( m ) ! 5 ! S ! 0,93 ! 25
!8. DIAMETRO PONTUAÇÕES RAIÛVASCULARES Oum) 3 ! 5 ! S ! 0,89 ! 25
-
Figur " 10
Am o s t r a s es t u d ada s : UFP r 13 6 1.
DESCRIÇfiO DA MADEIRA
ax i a i s .
pontuações i n t e r v a s c u l a r es alternas, o r n a me n t a d a s ,
r a i o - v a s c u1 a r e s em f i l e i r a s horizontais, alternas,
d i ametro de 1 4 - L £ r 2 5 ^u m ? e s p e s s u r a da parede 2- 4 m m.
o
TABELA S. DADOS QUANTITATIVOS DO XTLEMA DE COPS i f e r s r i g i da Benth
!1. 1 DE VASOS tT à 12
! 2. P0R0S/fflffl2 3 6 10 2,12 30 !
!3. 0 VASOS Um) 25 105 15? 55,05 30 !
!4, ESPESSURA PAREDE VASO lu») 5 8 13 2,72 30 !
!5. COMPRIMENTO ELEMENTOS VASCULARES (¿im) 152 262 381 ¿5,57 30 !
!6. COMPRIMENTO APENDICE ELEMENTOS VASCULARES Cum ) 28 •JJ 86 i 7,78 30 !
!7. DIAMETRO PONTUAÇÕES INTERVASCULARES ( m ) 3 c
•J 6 0,77 25 !
! S. DIAMETRO PONTUAÇÕES RAIOVASCULARES Uiffl) 3 5 6 0,8? 25 !
DIAMETRO PONTUAÇÕES PARENOUIMOVASCÜLARES (jurn) 3 4 6 0,84 ¿j !
j!'?.
! 10. 2 PARENOUIMA 8 14 20
! 11. ALTURA SERIE PARENOUIMA (juin) 20? 376 600 102,7? 30 !
! 12. ALTURA SERIE PARENOUIMA !N. CELULAS) 2 íj í't 1,41 30 !
!j 13. DIAMETRO DAS CELULAS DO PARENOUIMA 12 18 30 5,73 30 !
! 14. X RAIO 36 /
7 60
! 15. RAIO/fflfti 5 / C't i , 00 30 !
!16. ALTURA RAJOS UNI«SERIADOS Um) 40 112 236 46,23 30 !
! 17. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS (N. CELULAS) 2 4 ? i.,0) 30 !
! IS. LARGURA RAIOS UNISSERIADOS Cum) ? 1? 32 5,37 30 !
! 1?, ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS Om¡ 17S 545 684 232,6? 30 !
!2Ô. ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS (N. CELULAS) ¿ 77 33 8,41 30 !
!21. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS luta) 38 58 80 11,13 30 !
«22. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS (N. CELULAS )
1
5 6 30 !
j
!23. X FIBRAS 12 24 36
¡24. COMPRIMENTO DE FIBRAS Cum) 900 1.117 1.333 176,77 30 !
!25. DIAMETRO TOTAL FIBRAS Uin) 14 1? 25 3,16 30 !
!26. ESPESSURA PAREDE DAS FIBRAS IJUM) 4 *ti 0,94 30 !
1
4 c
.J 12
!27. X CANAIS INTERCELULARES AXIAIS
T 3 £T 1,25 30 !
!2S. CIA/mití
1
13 35 "7C
.' J
!2?. X POROS SOLITARIOS
69
C. Corte tangencial, 5 0X
DESCRIÇÃO DA MADEIRA
do p a r en qu i m a 5- -22 JJ m ? c o m c r i s t a i s de o x a 1a t o de
r a i o s / m m? h e t e r o g ê n e o s , un i s s e r i a d os e mu1t i s s er i ado s,
células p r o c u m be n t e s , q ua d r a d as e er et as ? r a i os
de altura.
1 i near.
72
-s — * -
i l . 1 DE VASOS 8 ! li ! 16 I I
! 2 . P0R0S/I»»2 ! 7 ! 13 ! 23 3,08 ! 30 !
!3. ê VASOS CUM) 45 ! i 03 ! 146 41,38 1 30 !
!4. ESPESSURA PAREDE VASO (JUM) ! 4 ! 6 ! 12 3,40 ! 30 !
¡5. COMPRIMENTO ELEMENTOS VASCULARES CUM) 159 ! 364 ! 476 71,77 ! 30 !
!6. COMPRIMENTO APENDICE ELEMENTOS VASCULARES (JUM) ! 17 ! 46 ! 120 43,37 ! 30 !
!7. DIAMETRO PONTUAÇÕES INTERVASCULARES CUM) 5 ! 7 ! 12 1,38 ! 25 !
!8. DIAMETRO PONTUAÇÕES RAIOVASCULARES (JUM) 3 ! 6 ! ? 1,13 ! 25 !
¡y. DIAMETRO PONTUAÇÕES PARENOUIMOvASCULARES CUM) 4 ! 6 ¡! 7 0,63 ! 25 !
j
I I I
! 10, X PARENOUIMA 4 ! 29 i 52 I I
!LÍ. ALTURA SERIE PARENOUIMA CUM) 142 ! 408 ! 586 182,45 ! 30 !
! 12. ALTURA SERIE PARENOUIMA (N. CELULAS) 3 ! 6 ! ? 2,45 ! 30 !
!j 13. DIAMETRO DAS CELULAS DO PARENOUIMA 5 ! 14 ! 22 6,94 ! 30 !
I I I
! 14. 1 RAIO S ! 13 ! 40 I I
! 15. RAIO/mffl 7 ! 9 ! 11 0,87 ! 30 !
lió. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS (JUM) U ! 167 ! 299 65,82 ! 30 !
! 17. ALTURA RAIOS UNISSERIADOS ÍN. CELULAS) 3 ! 6 ! 9 1,7? ! 30 !
! lã. LARGURA RAIOS UNISSERIADOS CUM) 13 ! 21 ! 33 3,86 ! 30 !
! 1? . ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS (JUM) 170 ! 356 ! 666 101,49 ! 30 !
!20. ALTURA RAIOS MULTISSERIADOS ÍN. CELULAS) 7 ! 21 ! 35 6,17 ! 30 !
¡21. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS CU/Í) 25 ! 36 ! 50 6,13 ! 30 !
122. LARGURA RAIOS MULTISSERIADOS ÍN. CELULAS) 2 ! 2 ! 3 0,15 ! 30 !
1 1i :I i I! I
!
!23. 1 FIBRAS 24 ! 44 ! 58 ! !
Figura 12
J.\
\
\""
C ;,
I
DISCUSSÃO
( 14% ) .
1 E S P E C I E S ! F ! u ! C R 1i P 1
!i ii i i
1!
, .! i »
Copai f e r a ducke i Dsyer ! 44 I 15 1! 3 19 19 1
ii ¡ M
il f i
i i i
Copaifera g u i a n e n s i s D e s f . 1 nJi!n !i 3 !f 0Li 17 ! 35 !
i: 1 1 j
1 ! Î ü i
1i
!
! Copai f e r a ! a n g s d o r f f i i D e s f . I oí
•J J !! 9 II 4 1 01
UJ 25 j
i j I II ! 1 I
.1 ••( ' ;r
!! ! 1Il1 II1II1 1 C II11 11
Copaifera s a r t i i Hayn? !! 43 ! J.(01.* H!} 0Lr ij iL' ;;11 £jOC
U 1!
i!r 1Ü
—-1 '! ¡j
¡1
II
ii
II
i; 1
{
1 ! !! !! Il II 1
! Copai f e r a « u l t i j u g a Hagne ! 55 !¡ S a 2 II 14 ¡1 21 I
ii ii II• > ÜH IIM IIM I1
j II II \
Copaifera o f f i c i n a l i s L. í !' "î " î iq i !
j il il
! Il 11 !
!
1 j II !
Copaifera r e t i c u l a t a Ducke ! .-111
•10 i IO
xu üuil *3
u 14 ! 33 i
i ¡1 i i
i 1 ü
i ! II ! II II 1!
! Copaifera r í g i d a Benth í OA
Li-1 II!!il O
u IIil
M S
J
M
IIM .-10
-JJ
¡1
II¡1 ( (1
J>z ¡!
1 ! Il H II II 1
!i 1 1i Ii Ii Ii li 1
! Copaifera t r a p e z i f o l i a Hayne 1 44 H 11 II 3 II 13 I! 29 1
ii 1! II II II II 1
c j m A c.
FIBRAS
UASOS
CftHA']S ]NTERCELÜLftRES ftXlfiïS
RAIOS
PARENQUIMA
76
FIGUR) 13 - PORCENTAGEM WS TECIDOS M MADEIRA DE Copaifera duckei, Copaifera guianensis
e Copaifera langsdorffii - MEDIA WS VALORES
40
30
¡VZ3PHRB«JIHH
EÜRñlOS
ÍMSFIBRflS
4ü
s:»;»:
30
WZ/M
20
ESFfPEHQUIMR
mmm
10
ES'-HHñlb
E3PHRBlQUim
ESBîIOS
ES3FIBRñS
Ü^CRHRIS
Copsi-fera » a r t i i Hayre
60"
50
40
30
i/.'.V DPÑREHSJINH
20 ¡'/'///:
IRSIOS
D
IFIBRñS
10
Y CFIHÑIS
0 i VñSOS
Copaitera o - H i c i n a l i s L
FIGURA 15 - PORCENTAGEM WS TECIWS DA MADEIRA DE Copaifera r e t i c u l a t a , Copaifera rigida
e Copaifera t r a p e z i f o l i a - MEDIA DOS VALORES
DU
40
30
20 QQPflREHQUIlfl
E^RfilOS
10 ESSFIBEñS
0 IVñSOS
Copai-iera r e t i c u l a t a Ducke
50
40
X'
20 i23FRRQ-euim
ERPHOS
10 SFIBRfiS
fflCfiHRlS
0 S VASOS
Copaifera r í g i d a Benin
50 ~
40
53
20 EZ3PñREH9LiIM=»
ESRHIOS
10 ^FIBRñS
racéis
IVfiSOS
Copaifera t r a p e z i t o l i a Hayne
79
A «ai or porcentagem de fibras foi observada em C.
( 35X) .
VASOS
17) .
!
E S P E C I E S ! POROS SOLITARIOS j
!
i
C o p a i f e r a ducke i Dwyer ! 47 j
i 11
! !! !
1 Copaifera guianensis Desf. ü 43 !
!! !
! 1 c.É 1!
! Copaifera l a n g s d o r f f i i Desf. 1 w'U
i1 !i !
1
!
1! i
! C o p a i f e r a s a r t n Hayne ! 46 !
ii
! !
i!
! ! !
! C o p a i f e r a R u l t i j u g a Hayne ! J1 ¡
! i !
! !
¡
1 C o p a i f e r a o f f i c i n a l i s L. ! 5? !
ii ii !
!
i i:
C o p a i f e r a r e t i c u l a t a Ducke j 47 !!
! I:¡i
I ! !
i C o p a i f e r a r í g i d a Ben t h ¡ Oí
•-•3 1¡
1i IIu
.. — .— 1' !|
¡ i i;
¡ C o p a i f e r a t r a p e z i f o l i a Hayne c.-}
-•î, i!
i i!
i
81
16
Copaifera duckei
16
Copaifera guianensis
14 37
Copaifera langsdorffii
Copaifera xartii
15
Copaifera Multijuga
Copaifera officinalis
2 6 14
Copaifera r e t i c u l a t a
Copaifera rigida
Copaifera t r a p e z i f o l i a
i i i i i i i i i i i i i ' ' • • • «
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37
33
2
e nas outras duas de 14 poros/mia , coincidindo com os valores
( 1 3 0 - 3 7 3 - 6 2 4 /Um ) .
FIGURA 18 - VALORES MININOS, (OIOS E HAXIHOS SO DIANETRO DE POROS (uh) PARA AS ESPECIES
ESTUDADAS
49 94 116
Copaifera guianensis
32 99 235
Copaifera l a n g s d o r f f i i
28 104 203
Copaifera Harti i
81 137 201
Copaifera m i l t i j u g a
154 227
Copaifera r e t i c u l a t a
25 105 159
Copaifera r i g i d a
45 103 146
Copaifera t r a p e z i f o l i a
i i
58 158 280 388
85
FIGURA 19 - VALORES HIMNOS, RED IOS E HAXIHOS DO COHPRIHENTO DE ELEMENTOS VASCULARES (un)
P/ AS ESPECIES ESTUDADAS.
heterocelulares".
EiLLQirEäillA Ü£ RAULSZÎLCL
11
Copaifera duckei
6 7 19
Copaifera guianensis • •' •"•• "
13
Copaifera lansrsdorfíii
6 7 19
Copaifera » a r t i i
12
Copaifera » u l t i j u g a
10
Copaifera o f f i c i n a l i s
Copaifera r e t i c u l a t a
? 3
Copaifera r í g i d a
11
Copaifera t r a p e z i f o l i a
I I I I I _[ ! 1 1 1 I I
3 4 5 6 7 8 9 18 11 12 13 14
largura em número de células apresentou os melhores resultados
ra i os t e t r a s s e r i ad o s i 67 7. ) e , e m me n o r escala, pe n t a s s e r i a d o s
T A B E L ñ 1 2 - P O B C E N T ß G E M D E T I P O S D E R f i l O B D E Í5CORBO
COM P L ß R G U R f l EM N U M E R O D E C E L U L A S
! ¡ 1 !¡ TETRñSS s! M !
E S P E C I E S ! UNI SS ! BISS ! TRI SS FENTASS I! HEXASS !
i 1 L,.
!
i
11 . 11 !! i
!¡ H 1' !' !' !'
Ii C o p a i f e r a ducke i Dwyer II TA i| 27/. Í! É0.% IÍ S'A jj
U
jj jl!| !M
J jjII jjIi il
r- - • • — - — • •i
!¡ !
50'/ jj il
¡i:i
i
;i
Copaifera guianensis Desf. ií 26% j -J Lj ft
A
-îù/l• / ¡
j ilil ii
H
if 1i
. :
1 !! <i ! i II 1i
Copaifera Jangsdorffi i Desf. ! iA-t
Li-i.', iiij o«;-//1 IIil oav
JLV. i il-/
Xí/t !i IIil j
iJ >i ¡1 1 il"II 1 11
1, • ! " 1
1 1il1 i'
j
IIil1! ! Ilil
!
C o p a i f e r a » a r t i i Hayne ! •3V
V,' 1i TO'/
!£./. O'/
•-•/.1I1 ji I
¡1 11 II;¡ • i Il'i 11
•i - - • 1
1 i n t M
1! i
C o p a i f e r a B u l t i j u g a Hayne JO-/
j.Cj/t Ii1 CO'/ 1!; oa>/
ùl'.'l uJ|a ¡
ii ¡!ii ül
'-}
11 IIu 1: >1 1
M 1
j j 1 U Ilil 11 i
I Copaifera o f f i c i n a l i s L. ! 18% ! ¡JT"/
^rl.'i i¡1Il /I] y II!| 0'/ 1 i
ii II
-z±/> IIII u/t 11j i
! i
i i II ilII 1i i
C o p a i f e r a r e t i c u l a t a Ducke ! 12% j on'/
ill'/. iIlil ,1T/
"II/. :¡n oi'/
1.-J-/. Ji
i
i
!
• li11 ilil 1i
j 1 i II 1 II »il
! C o p a i f e r a r i g i d a Benth ! C'/ j 0'.'
j/, IlIi Q'/ IIi|Ii C T'/
u i/. II 10'.' i|II 0'//( i1
1 i IIil ilII IIilu it./.
;i!
-_' 1ji
i i 1 1 ! i II !
! C o p a i f e r a t r a p e z i f o ) j a Hayne 1 48% ! 59% i •/ i i !¡ !
I j I» ii i Il 1
FI GURA 21 - PORCEfiTf,GEM DOS TI POS DE RAIOS DE t,CORDO COM fi LARGURA EM NÚr~ERO DE CÉLULAS PARt, AS ESP ÉCI ES ESTUDADAS
: i) ) r , :r:r
Coj'}Jj f e r-;J. duch.t::o i. : : r - - -rA)r>3 ifér>. 'ju ian·,nsis C.of:":liff; ra l::tf\gsrJ,')rff i i
~
'l . ?l
·. i
,. ~
/" /"
\ \ '\' --------- ,.rr,r:.f
~':' r /,,///' .
"l
<~ --------------------..--
--
----------
~J
\.
.....
,. ~ /..... \ ......
2
,; L--~---:-----:;---
LarC;u ....:1, ~, .... '2 o-=- c ,;lu!.3.5 ~ ar:Jur.'"i ':'ô r.' de c ~lula.s Largura em n.Q de cé lu las
: ,:.:~
r..IJn3..i.f~pa mrtii ::':f Cop.! i r e r;) rru 1t i j u ç~
_t
!GD ~'--------------------------------__,
Coçai f era Offlcinalis
~t.''[ ~r
r:' 1-
,/
./'A,\
\. ."'""""'.,", r
/"'---....,
~:L~
// '\ ./ ~(,
/ ..
/'
,/ ' '\\
'\ ,... " '''''", .ê.~
/ """ ,\.
<J "
",
\,
//
.
,:./
"
""
i.: L. ----- .: ' - o
3 2 3
L1.rgur''l ~ ,-.-=: de cé lul::..s Lar':;!:;:.) em nº d~ c é hJlas
Largur ."l 0:;;-; ,,2 de cél!.Jlõs
~
::~
: ((. ,'
-c CcI.'3ife r a !í?tjç 'J l~ta ::('r - - - ( o rnif€ra rioi da Cct:.üfera t r axzi foE,'l
~ - - -- - -' -
r.
'l .
--..-_.-
'"
~ I .
~C ~,j l- ,I \ 5[1 .......... "
..,;......", t . \ "
F/ ",
."
c. .. -
-------- ../
/" ......
' ,,- ·<t
<. / \\
\ 'oC
Ov
-..,--
""
.t __----. .----__.
2 3 4
" L'-_ __
2
01 ~--~~'~
.".;---
L.J rgur!"'t r '2 rJ.:': r.Álu l as "v E. 2 .'
t'Jl"'j'l
!..,:;tr"'lllr.l ~- n 2 ri .... r: f;~1111 ~lS LarClLH'-:t (Tn nQ ,j-2 ~C;l t.. 1as
\,O
O
91
FIGURA 22 - VALORES MININOS, MEDIOS E MAXIMOS DO COMPRIMENTO DAS FIBRAS DAS ESPECIES
ESTUDADAS
i i i i i i i i i i i
5 8 0 7 % 989 1 1 0 8 1 3 % 1 5 0 8 1 7 8 8 2 1 % 2 3 %
variação deste parâmetro.
QJBJLS.T A I S
c r i s t a i s .
a p o t r a q ue a 1 marginal.
c r ï t1 !
U O 1 U Vf 1 U 11 nu. IIPOü
u n n 1i TÛTQTA
Un io i n i10
o 1j
c o u
1 1
il 1
!
Il 1
COPAJFERA HULT1JUGA HAi NE H 1223 1 H.O. !
i¡ t oí n i N.O. 1
!i
!|¡1 10 1 ,1 ¡1
_*. -J J. l< !
i-.'J-l N.O. 1
U
! 1 .AV . 1j
!j 1 j
H i
\\ j 1
COPftiFERft OFFICINALIS L . il 1221 P i
flU 1000
±L,L,U ! ° !
Ii 1642 ! P i1
I!: 1i 1
! ! ii
COPftIFERft RETI CULATA DUCKE 1 ¡oto P 1
1 1368 ! P !
1 £00 Kl"A
j- U ii
1i
n . y .
!
i
Ij !j j
COPAIFERA RIGIDA BEMTH Ü 1361 ¡ P |
l— . IlM 1M1 1I
!
Il l
COPAIFERA TRAPEZ 1 FOLIA HfiïNE 573 !| P I
135? il N.O. !
!
Il !
SIGLAS:
P: PRESENTES
N . O . : NAO OBSERVADOS
34
r esu 1t ados .
as espécies,
qu i mi os i st emkt i cas .
( 19 8 2 )
CIfi/MM
E S P E C I E S
MIN. MED. MAX.
Copaifera officinalis L. 1 - 2 - 4
BC. trapez.
MC. rígida
Ü1C. retic.
MC- oHic.
/ I I I I F *> X X X J
W//4XW
•EZZ2C. multijo
EEEICa mart i i
ES3C= längs,
. . . . '//////PVAAAÍ
S C . guiarlo
W*
n
TABELA 15 : DADOS CUANTITATIVOS Dû XILEMA DAS NOVE ESPECIES DO GENERO COPAIFERA ESTUDADAS
VALORES M N I f l O S , MEDIOS E ftAXIflOS.
ï i » s * ¡¡ Ï ¡¡ Ä * Ä s ¡F ¡F __jf
! ESPECIES DE ! 1 ! POROS/ ¡DIAMETRO DOS ! ESP. DA PAREDE ICOflP. ELEI1EN.IC.Ap. ELE/1. I D I A f l . P O N T . I D I A f l . PONT. !DIA(1. PONT.! 7. 'ALTURA SERIE! ALT. PARENQ!DIAMETRO DAS!* POROS !
! COPAIFERA ¡VASOS ! (1(12 ! VASOS um. ! VASOS ura. ¡VASCULAR um. ¡VASCULAR um. ! INTERV. ura. ¡RAIOVASC.um. ¡PARENO. um. ¡PARENO. u n . !PARENO. UM. ¡ N o . CELULAS!CLS. PARENQ. ¡SOLITARIOS!
Ü j a s $ ¡¡ ¡f * s * $ * ¡¡ a * *
! C . DUCK E l ¡ 4 / 1 5 / 2 0 ! 2/6/16 ! 113/155/21-4 ! 5/7/13 ! 205/345/550 ! 24/46/91 ! 5/6/5 ! 4/6/6 ! 4/5/5 ! 4/19/36 ! 130/377/Ô1Ô ! 2/3/9 ! 15/26/50 ! 13/47/50 !
* * ¡f a * * * ï ï ¡i a * * s * *
!C. GUIANENSIS ¡4/5/12 ! 4/5/16 ! 49/94/116 !•',, 3/4/10 ! 192/256/432 ! 12/27/60 ! 2/3/4 ! 2/2/3 ! 2/2/3 ! 25/35/40 Ü51/352/521 ¡ 1/3/6 ! 1/3/7 ! 17/43/50 !
jj jj j¡ I Jj j¡ jj jj » j¡ jj 5j jj jj ¡j ¡j
!C. LANGSDORFFII!4/9/20 ¡3/14/37 ! 32/99/235 ! 2/6/19 ! 135/262/461 ! 10/32/55 ! 3/6/9 ! 4/6/5 ! 4/6/9 ! 4/25/52 ¡100/340/639 ! 1/4/5 ! 3/16/25 ! 27/56/72 !
jj jj jj jj jj jj jj Jj Jj s Jj jj Jj Jj jj j;
¡C. flARTII ¡12/13/24! 5/5/12 ! 25/104/203 ! 4/5/17 ! 227/371/457 ! 14/49/121 ! 5/6/9 ! 2/2/3 ! 4/5/6 ! 20/26/40 ¡232/402/552 ! 2/3/6 ! 6/13/15 ! 25/46/73 !
j¡ j( jf ¡f ¡ç j, ¡j jj jj v ¡j jj —jj jj » jj
!C. (1ULTIJUGA ¡4/5/16 ! 2/7/15 ! 51/137/201 ! 2/7/13 ! 137/344/544 ! 13/65/179 ! 2/6/9 ! 2/4/5 ! 1/4/5 ! 12/21/40 ¡167/433/550 ! 2/3/6 ! 5/12/33 ! 44/57/70 !
jj j¡ ¡i jj ü * ü Ï * S Ï * * K * Ï
¡C. OFFICINALIS ¡ 4 / 5 / 1 6 ! 2/6/11 ¡100/117/300 ! 5/10/21 ! 190/364/565 ¡ 1 0 / 5 0 / 1 0 0 ! 4/7/10 ! 3/6/9 ! 3/5/5 ! 5/26/40 !200/460/1000! 1/3/9 ! 15/19/40 ! 37/57/77 !
i jj jj jj j j ¡j ¡¡ j¡ jj j jj ¡j j¡ j¡ jj
jjrC. RETICULATA ¡4/12/32 ! 2/6/14 ! 50/154/227 !
jj ¡j f jj 3/5/15 ! 130/373/624 ! 19/67/170
jj j ; !
jj 3/5/5 !
¡j 3/5/5 !
jj 3/6/9 !
j¡ 5/30/44 ¡170/409/530
jj !
jj 1/3/5 !
jj 13/27/54 ! 26/47/67 !
jj jj
!C. RIGIDA ¡4/5/12 ! 3/6/10 ! 25/105/159 ! 5/5/13 ! 152/262/351 ! 25/57/56 ! 3/5/6 ! 3/5/6 ! 3/4/6 ! 5/14/20 ¡209/376/600 ! 2/5/5 ! 12/15/30 ! 13/35/75 !
jí je ¡f 1 -* * if í s ï * s a a * *
!C. T R A P E Z I F 0 L I A ! 5 / 1 1 / 1 6 ¡7/13/23 ! 45/103/146 ! 4/6/12 ! 159/364/476 ! 17/46/120 ! 5/7/12 ! 3/6/9 ! 4/6/7 ! 4/29/52 ¡142/405/556 ! 3/6/9 ! 5/14/22 ! 45/52/57 !
jj jj jj s j jj j jj jj s jj jj ¡j j, ¡j ¡ç
OCONTINUACAO QUADRO 15
jj_ * jj _.jj jj jj $ * Ï a * jf * S Ï je Ï
! ESPECIES DE ! 7. ¡ R A I O / M ¡ALT. RAIOS ¡ALT. RAIOS !LARG. RAIOS!ALT. RAIOS ¡ALT. RAIOS !LARG. RAIOSÎLARG..RAIOS . ! 7. ¡COrtPR IflENTO ¡ D I A D . TOTAL.'ESP, PARE-! 7. !CIA / !
! COPAIFERA ! RAIO ! ¡UNISSER. u a . i U N I S S . N. C L S . ! U N I S S . u » . !Í1ULT. um. M U L T . N. C L S . i f l U L T . um. ¡I1ULT. N. C L S . ! FIBRAS ¡FIBRAS um. ¡FIBRAS um. IDE FIBRAS ! CIA ! «m !
s Jj jj jj s Jj Jj jj s Jj jj ï jj jj ï JE jf
!C. DUCKEI ¡5/19/44 ! 5/5/U ! 53/132/256 ! 2/6/12 ! 11/16/22 ¡243/477/570 ! 6/20/41 ! 22/41/60 ! 2/4 ¡24/44/64 ¡500/1420/1702 ! 14/20/26 ! 3/4/5 ! -/3/5 ! 1/2/5 !
Ü j jj jj j; jj ¡j $ * jf jt » jf * * jf *
!C. GUIANENSIS ¡12/17/20! 6/7/10 ! 90/137/192 ! 3/7/12 ! 14/17/21 ¡173/359/623 ! 7/16/25 ! 36/51/72 ! 2/3 !25/35/52 ¡934/1304/1720 ! 13/21/34 ! 2/4/5 ! -/2/5 ! 1/2/4 !
ï Ï jf ¡j jj jf jj jj * jj jj jj jj ¡j jf s jj
!C. L A N G S D O R F F I I ! 1 2 / 2 9 / 4 5 ! 4 / 5 / 1 3 ! 7 9 / 1 6 4 / 3 6 3 ! 1/6/15 ! 11/19/32 ¡166/474/934 ! 6/23/42 ! 20/41/70 ! 2/4 ! 5/33/65 ¡605/1056/2315 ! 13/21/36 ! 2/4/5 Í-/4/12 ! 1/3/11 !
s Ä jj jj jj jj j s jj jf j¡ jj jj * * jf
!C. flARTII ! S/16/24 ! 6/7/10 ¡107/154/231 ! 3/6/10 ! 10/16/25 ¡161/347/757 ! 11/23/41 ! 25/37/51 ! 2/3 ¡36/43/56 ¡551/1305/1652 ! 5/20/33 ! 2/4/4 ! -/2/S ! 1/2/5 !
jf jf j; jj ¡j jj jj jf Jf jf s ï jf Jf * Jf Jf
!C. flULTIJUGA . ' 4 / 1 4 / 4 0 ! 5 / 5 / 1 2 ! 4 1 / 1 4 6 / 3 3 9 !••„: 1 / 6 / 1 2 ! 12/21/31 ¡100/411/759 ! 10/22/37 ! 20/34/61 ! 2/3 ¡40/55/76 !434/1079/1796 ! 6/17/29 ! 3/4/5 ! -/2/S ! 1/3/3 !
jj jf j j, jj jj jj jj jf jf jj jj Jf Jf 3f jf Jf
!C. OFFICINALIS ¡ 4 / 1 5 / 3 2 ! 5 / 7 / 1 0 ! 6 0 / 1 6 5 / 2 6 2 ! 2/6/12 ! 9/20/30 ¡149/429/750 ! 12/24/35 ! 24/47/73 ! 2/4 ¡36/53/64 ¡600/1025/1543 ! 5/26/44 ! 3/4/5 ! -/1/4 ! 1/2/4 I
it j * ¡j jj jj jj v s jj * s * jj » jt ¡f
!C. RETICULATA !4/14/36 ! 5/7/9 ! 50/133/313 ! 2/6/13 ! 5/20/33 1139/452/1199! 12/24/35 ! 30/52/55 ! 2/4 ! 5/42/72 ¡750/1325/2005 ! 15/24/35 ! 3/4/5 ! -/2/5 ! 1/3/5 !
Jj j jt jj jj Jf jf jj ¡f jf jf jf jf ï S * 5t
!C. RIGIDA ¡36/49/60! 5/7/5 ! 40/112/236 ! 2/4/9 ! 9/19/32 ¡175/545/654! 6/22/33 ¡35/55/50 ! 2/6 ¡12/24/36 ¡900/1117/1333 ! 14/19/25 ! 2/4/5 ¡4/5/12 ! 2/3/5 !
jf ( ü jf j, jj jj jf if jf s * s ~ Jf * * *
!C. T R A P E Z I F O L I A ! 5 / 1 3 / 4 0 ! 7 / 9 / 1 1 ! 1 1 / 1 6 7 / 2 9 9 ! 3/6/9 ! 13/21/33 ¡170/356/666 ! 7/21/35 ! 25/36/50 ! 2/3 ¡24/44/55 ¡606/1113/1997 ! 11/15/26 ! 3/4/5 ! -/3/Ä ! 1/3/5 !
* jf jf jj jf jf jf ï if if if ï if * s * ¡f
r \ r>
^ O
ad e q u a d a da Matêria prima.
As car acte r1 s t i c as ma i s m a r c an t es qu e p e rm i t i r a m a
ESTUDADAS:
p r e do m i n an c i a de b i sser i ados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
b . Raios b i ss e r i a d o s p r e d o m i n an t e s
5a. Po r c e n t a g e m de p a r e: n q u i m a a i a1
b . P o r c e n t age m de p ar en qu i m a a i a1
gem de raios r et i c u 1 a t a
„ 2
óa . (J o m 3 ~ 1 4 ~ â 7 p o r o s / mm î d i a m e t r1 o
d os vasos 3 2 -£2. - 2 3 5 M m? c o m p r i -
mento má i mo de f i b r as ac i ma de
2mm LL*. l a p g s d..anJE-£..,i. L
vasos 1 0 0 - 1 17 - 3 0 0 M m ? c o m p r i m e n t o
de b i s s e r i a do s ( 7 2X ) e cristais
d e ox a 1ato de c á. 1 c i o pr esent es no
p a r en q u i m a axial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m a. r t i i
de ox a 1 a t o de cálcio ausentes . . . . . . . . . . . . . . . C U mu 1 t i i u g a
6. CONCLUSSES
células.
C. r f G ida a ba i a p or c e n t a ge m de P a r e' n q u i m a a i a 1 ( 1 4 7. d o
S u m tfi a r M
AMERICA DO SUL
C.OP a i f a n a . b x . â . S L Í l j _ e j l s J _ 5 . Dwy e r - Br a 5 i 1 , Cl G
C.Q p a i f g n a . i l f L ßJ J L L s . Dwy e r - B r a s i l , fi G
CJ P a i f S J i a . IÍUVJLÊLL DW y e r -- Br « s i ] , BA , CE, P A , ïï A
C j a i Ä . i . . £ . e i l i L M_à.j_£LC.i.n_Ã. D w y e r - Br a s i 3, BA
Co P a i f e r a. r e t i. e. u 1 a t a Duc k e - Br as i l , PA
C ü E - ã i J L s . u a . ¡L£.à£'.S.li.î„Ls. Hu b e r - 8r as i l , CE
£fl,R,a,,¡ f e r . a . M á J j t f i i . Ha r m s - B r a s i 3 , fi G
düELaJLflSJlà. fi.1.1Í&.Í.ÍC..Â. íl a r t . - Br a s i3
Co pa i f e r a be y r i c h i i H a -j n e - Br a s i 3
C j l E . à _ L L e i i a . bJ . j J A i à . Wi 1 3d - Brasil
C ü e _ 4 . Í J L Ê J l à . C.i2JlíÍiJL]_ú-ílÃ. Ha y n e - Br a s i 1
CLüSJÜJLeilà. i i â i l t i . i Ha y n e - Br a s i 3
CüBA-LfLeiia. Qf f I c i n a 1 i s L. . - Br a s i 3
Cja.EA.QLfi.tLa. l ü , t x a . S . ' l ö J 2 . £ £ . . ü L De s f . - Br a s i 1
C-ß-EJÜJLeJCJs. o b 1 o n g i f o 3 i a (1 a r t . - Br a s i 1
L o p a i, f e Ma. r i g i d a Be n t h . Brasil
IOC
Hà y n e - Brasil
C o p a i f e r a . aüÍJLÜS£LS.ls. De s f . - Brasil
Co P a i f e r a 1e a v i s Dwyer - Bra s i 1
Copaifera c h o da t i a n a Hassel - Pa r a g u a i
Copa i f e r a k u nt z e i Har ws - Bo 1 f v i a
ÊlQJLâJLileJlà. c a n i M e. H a r M S ~ C o 1Ô wb i a
C o p a i f e r a eluJi. j j L L a j i á . Be n t h - Guia na
AÍ1ERICA CENTRAL
AFRICA TROPICAL
Co p a i f e r a ÊÍLÍJS. A .
Co Pa i f e r a d i n k I a ge i Harms
Co Pa i f e r a C-OCilU-L H e c: k e 1
ÜQ-P..a.i-f.era. S - á - L l L a u a s L a . Hec k e 1
Copa i f e r a c o 1 e o s p e r ma Ben th .
Co Pa i f e r a m i 1 d b r a e d i i Harms - Cameroons
BAILEY,I.W. Ihe d e v e l o p me n t of v e s s e l s in An g i o s p e r m a n d
its significance in m o r p h o l o g i c a l r e s e a r c h . Am e r . J . B o t . ,
31:421-428, 1944.
C A Î1P 0 S 8: C A N E C I-i I 0 F I L H O . L. e g u m i n o s a s p a r a a d u b o s v e r d e s e
f or r a ge n S. Pr i n c i P a i s c u 1 1 u r a s . I nS t i t ut o c amP i ne i r o de
e n s i n o a g r í c o l a . C a m p i n a s , v . 2 , Sao Pau1 o , 1979 .
D I M I TRI , M . J . D e s c r i p c i ó n de l a s p l a n t a s c u 1 1 i v a d a s . I n :
Par od i , L . R. Ene i c 1 o P é d i a Ar gen t i na de A g r i c u I t u r a y.
J a r d i n e r i a • v . 1 : 2 . E d d . , B u e n o s A i r e s , ACME S A C I , 1 9 7 2 .
19 I A W A C O M M I T T E E . S T A N D A R T L I S T OF C H A R A C T E R S S U I T A B L E FOR
COMPUTADORICET HARDWOOD I D E N T I F I C A T I O N IAWA BULLETIN
MER, 2 : 9 9 - 1 4 5 , 1981.
21 INSTITUTO DE P E S Q U I S A S T E C N O L O G I C A S DO E S T A D O DE S f f O P A U L O
Manua I de i d e n t i f i e acã o ¡lis EJELLOUCJ ,P ,a.l¿- .._úL&j±e±íi£LS.
São P a u l o , 1 9 8 3 , n.14
INSTITUTO DE P E S Q U I S A S T E C N O L O G I C A S DO E S T A D O DE S A O P A U L O
Divisão de M a d e i r a s . F i c h a s c a r a c t e r i s t i c a s das ma d e ir a s
São P a u l o , 1 9 7 8 , f i c h a 109.
34 M Un I Z , G . B . de D e s c r i ç ã o da e s t r u t u r a e u11 r a -e s t r ut ur a
da m a d e i r a d e c i n c o e s p é c i e s d e P r o s o P i s. d a A r g e n t i n a e
análise da metodología. In: Tese a p r e s e n t a d a à UFPr
p a r a o b t e n ç ã o do g r a u de M e s t r e . C u r i t i b a , Brasil, 19 8 6 .
3S RIZZINI, C . T . P l a n t a s do B r a s i l : á r v o r e s e m a d e i r a s litéis
do B r a s i l : m a n u a l de d e n d r o l o g í a b r a s i l e i r a . 2 ed. Sá'o
P a u l o : E. B l u e h e r , 197S. P.52.