KURSO DE ESPERANTO

MAZI EN GONDOLANDO
Curso bsico da Lngua Internacional
Verso 2.0 - atualizada e ampliada Edvaldo Sachett da Silva
 Este um curso baseado em um vdeo infantil para ensinar adultos? Sim! E claro, tambm para ensinar crianas. Este um curso
bastante verstil porque, alm de poder ser usado tanto em sala de aula como por um autodidata, ele foi projetado de forma que pessoas de vrias idades
possam se utilizar dele. Quem foi que disse que um curso para ensinar adultos tem que ser em um livro em preto e branco cheio de letras e sem figuras
coloridas? Pois este curso o assim: em vez de ficarmos memorizando regras cansativas, vamos conhecer a histria de um monstro extraterrestre (Mazi)
que visita um reino (Gondolando); em vez de ficarmos s traduzindo um monte de frases chatas, vamos conversar em Esperanto e nos divertir descrevendo
figuras; em vez de ficarmos analisando textos infindveis e sem ao, partindo do desenho animado, iremos ver, ler, ouvir e falar o esperanto como uma
lngua viva e dinmica.

Pois os adultos certamente podem se beneficiar de um material aparentemente infantil. Basta considerarmos que a base do curso foi extrada das
aulas da Universidade de Rochester, em Nova Iorque, onde naturalmente estudam adultos. Porm a maior parte do material fruto de meses de dedicao,
desenvolvendo um mtodo, planejando aulas, elaborando textos e exerccios, fazendo tradues, pesquisando figuras, editando desenhos, criando listas de
vocabulrio, procurando ajuda, etc. E tudo isso pensando numa forma de fazer um curso simples e acessvel e ao mesmo tempo consistente.

Alm do mais, este curso abrange um vocabulrio com mais de 800 palavras (o que te guiar do nvel bsico ao intermedirio), e elas sero
introduzidas a voc pelo vdeo de forma clara e intuitiva - e o mais interessante: de forma divertida e quase indolor. A partir dessas centenas de palavras,
medida que voc se tornar mais experiente com a lngua, poder formar centenas de outras como se estivesse brincando de Lego, como gostam de dizer os
esperantistas, j que o vocabulrio do Esperanto formado por um sistema lgico de radicais, terminaes, prefixos e sufixos com infinitas possibilidades de
combinao. Tambm o fato de ser um curso em vdeo torna a lngua bem mais viva. Alm de tudo isso, com o Mazi iremos praticar todas as habilidades
lingsticas: compreenso auditiva, conversao, leitura e escrita.

sim um curso infantil para ensinar adultos; mas certamente um curso cujo impacto na aprendizagem ser bem maior do que se fosse pelo tal livro
em preto-e-branco-cheio-de-letras-sem-figuras-coloridas.

Edvaldo Sachett da Silva Licenciado em Letras (Ingls-Portugus)

edvaldo_sachett@yahoo.com.br

Verso 1.0 Fevereiro de 2009.

Verso 2.0 Maro de 2010.
Lages SC Brasil

2
O que h de novo nesta verso?

O curso agora ficou muito mais acessvel. A partir da observao em sala, percebeu-se que os alunos apresentavam dificuldades principalmente pela falta de traduo dos
dilogos, ausncia de exerccios gramaticais, falta de uma lio introdutria sobre noes gerais da lngua, como pronncia, gramtica e formao de palavras. Esta nova
verso procura sanar todos esses problemas e tambm apresenta muito mais novidades. Veja:

- Dois livros em um. Antes os alunos recebiam dois livros: um com os dilogos do vdeo e outro com gramtica e exerccios. Agora est tudo reunido na seqncia
adequada para os estudos.
- Uma lio introdutria sobre gramtica, pronncia e formao das palavras em esperanto para dar uma noo geral da lngua e servir como material de consulta.
- Traduo imediata de todas as frases dos dilogos.
- Lies ricamente ilustradas.
- Vocabulrio esperanto-portugus logo aps cada dilogo.
- Gramtica ampliada ao dobro: muito mais clara, consistente e detalhada e com todas as frases de exemplo traduzidas.
- Textos extras com udio, elaborados especialmente para praticar o vocabulrio especfico de cada lio.
- Dezenas de exerccios com respostas.
- Leitura complementar com udio, traduo imediata e vocabulrio ao final de cada lio.
- Revises intercaladas entre as lies.
- Reviso geral contendo:
- Vocabulrio temtico ilustrado com quase todos os substantivos concretos estudados no curso.
- Reviso geral de vocabulrio, com frases e definies em esperanto de centenas de palavras, preparando o aluno para usar a lngua em situaes mais
complexas.
- Vocabulrio geral esperanto-portugus/portugus-esperanto em ordem alfabtica no fim do livro, com as palavras especficas apresentadas no curso, somando mais de
1700 entradas.
- Uma nova capa, com imagens referentes a instituies, smbolos, cultura e fatos ligados ao Esperanto, com explicao no livro uma oportunidade para os alunos
melhor conhecerem a cultura esperantista.

Ento, voc est pronto para comear e entrar no mundo do Esperanto?

Bons estudos!

ltima atualizao: 18 de abril de 2010.

3
 NDICE - INDEKSO
A Cultura Esperantista.................................................................................... 5
Como Utilizar o Material................................................................................ 9
Lio Introdutria........................................................................................... 10
Caractersticas do Esperanto, Pronncia, Gramtica, Formao de Palavras
(prefixos e sufixos), Correlativos
LECIONO 1....................................................................................................... 13
Cumprimentos, formao de palavras, substantivos, la, estas, kiu, kio, u,
perguntas, u... a..., -in-, -ist-
LECIONO 2....................................................................................................... 18
Pronomes pessoais, presente, adjetivos, kia, jen, mal-, -il-
LECIONO 3....................................................................................................... 25
Passado, plural, acusativo, a importncia do acusativo, concordncia dos
adjetivos, imperativo, ke, infinitivo, kiom da, nmeros cardinais, -a-, -ej-, j, -nj-
Reviso 1.......................................................................................................... 39
LECIONO 4....................................................................................................... 40
Tio, i, ne, possessivos, -um-
LECIONO 5....................................................................................................... 50
Alfabeto, semivogais, como digitar caracteres especiais, slaba tnica,
advrbios, kie, tie, el, -eg-, u ne?, partes do corpo
Reviso 2............... 60 VOCABULRIO GERAL................................................................................... 160
LECIONO 6....................................................................................................... 61
Kiu (no sentido de qual); kio, kiu ou kia?; kiel, tiel
LECIONO 7..................................................................................................... 72
Cores, tiu, io, iu, nenio, neniu, io, iu, kiam, sentenas com mais
de um verbo, verbos sem sujeito, pli/plu
Reviso 3....................................................................................................... 85
LECIONO 8..................................................................................................... 86
Futuro, nmeros ordinais, kioma, horas, -on-, je, si, sia, acusativo (direo,
movimento), -ad-
LECIONO 9.................................................................................................... 101
Kies, ties, mais sobre advrbios, -i, -ar-, re-, uso independente dos afixos,
dias da semana, meses, estaes do ano
Reviso 4...................................................................................................... 115
LECIONO 10.................................................................................................. 116
Kial, ar, -ig- e -i- comparados, omisso do final -o
LECIONO 11.................................................................................................. 129
Pli... (ol) /plej... (el), particpios, todas as terminaes do esperanto,
-ul-, -ebl- , -ec-, ek-
REVISO GERAL
Vocabulrio Temtico Ilustrado................................................................... 149
Reviso Geral de Vocabulrio....................................................................... 152
Crditos......................................................................................................... 167
4
 A CULTURA ESPERANTISTA

O Esperanto, ou Lingvo Internacia, uma lngua planejada, criada por volta da dcada de 1880 pelo polons Ludoviko Lazaro Zamenhof. Esperanto significa aquele que
tem esperana, pseudnimo utilizado por Zamenhof ao divulgar a lngua. Por ser um idioma lgico e regular, o aprendizado do Esperanto mais fcil do que qualquer lngua nacional.
derivado de vrios idiomas, como o grego, lnguas latinas, eslavas e germnicas, e sua estrutura assemelha-se a lnguas orientais. o idioma planejado mais bem sucedido, e conforme
certas estimativas, com cerca de 3 milhes de falantes em todos os continentes e quase todos os pases. O que motivou sua criao foi o ideal de paz e compreenso entre os povos por
meio de uma lngua politicamente neutra, que no pertencesse a nenhum povo especfico, mas a todos os povos.

Com mais de um sculo de histria, criou-se uma cultura prpria em torno da lngua: mais de 50 mil livros publicados* e uma rica literatura, centenas de publicaes regulares,
cerca de 130 mil artigos na enciclopdia Wikipedia (em abril de 2010), msica, correspondncia, congressos que renem entre centenas a milhares de pessoas, TV e vdeos, rdio,
intercmbios culturais e at lngua de famlia com falantes nativos. uma lngua utilizada em praticamente todas as esferas sociais. Trata-se de fenmeno lingstico fantstico e digno de
estudo: uma lngua falada por uma nica pessoa h mais de cem anos hoje falada em mais de cem pases por milhes de pessoas.

O Esperanto no representa apenas o ideal de que pessoas de todas as partes do mundo se entendam, mas sobretudo de que se compreendam. Ele carrega uma ideologia de paz
e fraternidade e, ao contrrio de uma lngua imperialista, incorpora em si todas as culturas que por ele so transmitidas e representa uma aliana entre os povos. Isso, lngua nacional
nenhuma poder fazer. O Esperanto no s uma lngua, tambm um movimento que, entre outras coisas, prega o respeito diversidade, democracia, solidariedade, emancipao
humana, uma cultura global e a paz.

Enquanto todos ns, seres humanos, no formos capazes de adotar uma lngua neutra em comum, muitas naes continuaro afastadas, incompreensveis e hostis umas s
outras.

Um dos homens chins e o outro russo. O chins no sabe a Um dos homens turco e o outro francs. O turco no sabe a
lngua russa, e o russo no sabe a lngua chinesa. Nenhum deles lngua francesa, e o francs no sabe a lngua turca; porm ambos
sabe a lngua esperanto. Dessa forma eles no se compreendem e conhecem a lngua esperanto. Dessa forma eles compreendem um
no so amigos. ao outro e so amigos e irmos.

Figuras extradas de Universala Esperanto Metodo, WM. S. Benson. Nova Iorque, 1932.
*Cartilha de Esperanto. Alberto Flores, Vicente Paulo Werneck. Societo Lorenz. Rio de Janeiro, 2000.

5
Na capa do nosso livro, podemos ver diversas imagens referentes a instituies, smbolos, cultura e fatos ligados ao Esperanto. Vamos analisar cada uma delas.

Lzaro Luiz Zamenhof (Biaystok, 15 de dezembro de 1859 Varsvia, 14 de abril de 1917) foi um oftalmologista e fillogo judeu polons. Conhecia russo, idiche, polons, alemo, francs,
latim, grego, hebraico, ingls, italiano, espanhol e lituano. A partir do seu vasto conhecimento lingstico, criou o Esperanto. Zamenhof cresceu na cidade de Bialystok, que naquela poca era
parte do Imprio Russo, mas atualmente pertence Polnia. Naquela poca, falavam-se muitas lnguas em Bialystok, gerando muitas dificuldades de compreenso entre as diversas culturas.
Isso motivou Zamenhof a buscar uma soluo para o problema, e durante anos, foi desenvolvendo o esperanto em um processo longo e trabalhoso. Em 1887 publica o primeiro livro na Lingvo
Internacia (Lngua Internacional), e temendo a censura do governo russo contra o seu projeto, utilizou o pseudnimo Dr. Esperanto (aquele que espera), da surgiu o nome como a Lingvo
Internacia mais conhecida hoje.

A bandeira esperantista composta por um fundo verde, com um quadriltero no canto superior esquerdo, que contm uma estrela verde. O verde simboliza esperana, o branco simboliza
paz e neutralidade, e a estrela de cinco pontas representa os cinco continentes (em sua contagem tradicional). A bandeira foi criada pelo Clube de Esperando de Boulogne-sur-Mer, inicialmente
para uso prprio, mas foi adotada como bandeira mundial do esperanto por deciso do primeiro Congresso Universal de Esperanto, que ocorreu em 1905 naquela mesma cidade.

O Smbolo do Jubileu Esperantista (jubilea simbolo) foi adotado em 1987 como marco do centenrio do Esperanto. Com o "E" Latino de um lado e um "" Cirlico do outro, o smbolo pode
ser interpretado como sendo a unio dos hemisfrios Leste e Oeste. O smbolo foi selecionado em um concurso feito pela UEA quem ganhou o concurso foi o brasileiro Hilmar Ilton S.
Ferreira em 1983, que props o desenho de Janette Lindo Ferreira.

Fundada em 1905, a Academia de Esperanto (AdE) uma instituio lingstica independente, cuja tarefa conservar e proteger os princpios fundamentais da lngua Esperanto e controlar
a sua evoluo, do mesmo modo que as demais Academias de lnguas nacionais. A Academia consiste em 45 membros, que so nomeados para um perodo de 9 anos. Normalmente so
esperantlogos renomados, pedagogos em Esperanto ou escritores.

A Associao Universal de Esperanto (Universala Esperanto-Asocio - UEA), fundada em 1908, a maior organizao internacional de falantes de Esperanto, com membros em
120 pases (segundo seu anurio de 2008) e mantm relaes oficiais com as Naes Unidas e a Unesco. Alm dos cerca de seis mil scios individuais, as 67 sees nacionais
filiadas a UEA contribuem com 12 mil scios. A UEA organiza congressos anuais em diferentes pases dos quais normalmente participam entre 1500 a 3000 pessoas; mantm a
maior editora e livraria esperantistas do mundo. Sua biblioteca central, na Holanda, possui mais de 30 mil livros esperantistas.

A TEJO (Tutmonda Esperantista Junulara Organizo) a seo juvenil da UEA, com estrutura e diretoria prprias. A TEJO organiza anualmente o Congresso Internacional da Juventude (IJK -
Internacia Junulara Kongreso) em diferentes pases. So festivais de uma semana com concertos, palestras, excurses e lazer que atraem jovens do mundo todo.

O Congresso Mundial de Esperanto tem sido tradio h mais de 100 anos, pois desde ento foram realizados todos os anos, a no ser por ocasio das guerras mundiais. Rene em mdia duas
mil pessoas, e a cada ano ocorre em um pas diferente. A imagem mostra o carto postal do 9 Congresso Universal de Esperanto, em Bern, Sua, 1913, que reuniu cerca de 1200 pessoas de 30
pases.

A Liga Brasileira de Esperanto, fundada em 1907 e reconhecida de utilidade pblica em 21 de outubro de 1921, coordena o Movimento Esperantista no Brasil e atua de
diversas maneiras: edita a revista Brazila Esperantisto; tem um servio de venda de livros com obras em e sobre o Esperanto; possui uma biblioteca; organiza cursos por
correspondncia; intermedeia assinatura de revistas e jornais esperantistas e promove anualmente os Congressos Brasileiros de Esperanto.

Todos aqueles que falam Esperanto dispem de uma rede internacional de hospedagem gratuita, o Pasporta Servo (Servio de Passaporte). O servio publica anualmente um livreto com uma
lista de hospedagem. Para o ano de 2006, por exemplo, havia 1320 hospedeiros em 92 pases. Se voc quer viajar pelo mundo, o Esperanto possibilita-lhe fazer amigos que realmente conhecem
a cultura local e que esto dispostos a acomod-lo em seus lares e mostrar seus hbitos, valores e costumes. Obviamente voc pode falar um idioma estrangeiro, viajar e encontrar pessoas que
falem a mesma lngua. Mas ser que essas pessoas estaro dispostas a acolh-lo como amigo e fazer esse intercmbio cultural? Claro que voc pode tentar, mas s com o Esperanto que
esse cdigo universal.

6
 A verso da famosa Wikipedia em Esperanto, a Vikipedio, est entre as maiores e mais ativas enciclopdias do mundo, atualmente (Abril, 2010) contm cerca de 130 mil artigos.

O Lernu! (em portugus: Aprenda!) um dos maiores sites dedicados ao estudo do Esperanto. O portal disponibiliza gratuitamente diversas ferramentas: cursos do bsico ao avanado, jogos,
dicionrios em vrias lnguas, gramticas, sistema de exames, livros, msica, histrias narradas e vdeos. H tambm servio de comunicao: sala de bate-papo, fruns de discusso e notcias
sobre o Esperanto. L voc pode se registrar, criar seu perfil e se comunicar com pessoas do mundo todo e quem sabe at encontrar esperantistas da sua cidade. O site cresce ainda mais: so
colocados continuamente mais materiais, e centenas de pessoas de diversas partes do mundo se registram toda semana. Atualmente (maro de 2010) existem mais de 80 mil registros de
usurios e s nesta semana se registraram 300 novos usurios. (lernu.net)

La Pasporto al la Tuta Mondo (O Passaporte ao Mundo Inteiro) um curso em vdeo bastante completo. So 16 episdios-lies com cerca de 30 minutos cada. H ainda o material de apoio:
so livros com a transcrio de todos os dilogos, explicaes e exerccios. Os vdeos so organizados como um seriado de televiso que conta aventuras de uma famlia esperantista e seus
amigos. Voc pode encontr-lo facilmente na internet (youtube), baixar os livros via torrent, ou comprar o material pelo site oficial. O curso de iniciativa da EsperantoUSA. Tanto os
organizadores, quanto os atores e outros esperantistas envolvidos no projeto trabalharam voluntariamente. Download do material de apoio (em portugus): http://www.4shared.com/dir/12674702/db19ded5/sharing.html

O "Kurso de Esperanto" um famoso programa multimdia gratuito disponvel em vrias lnguas. So 12 lies, com msicas, exerccios de pronncia e compreenso, exerccios
gramaticais, entre outros recursos. Voc ainda pode solicitar o acompanhamento de um professor atravs do site. (kurso.com.br)

Em 1932, Dr. Benson publicou seu Universala Esperanto Metodo. Trata-se de uma obra bastante ampla com 559 pginas e mais de 11 mil figuras. Tornou-se um clssico no ensino do
Esperanto. Voc pode desfrutar da obra via internet, parte digitalizada em vdeo no youtube, ou no livro online pelo site http://www.geocities.com/nuboj/bs-00.htm .

Pessoas de diversas partes do mundo que acessaram o Google no dia 15 de dezembro de 2009 depararam-se com a bandeira do Esperanto. O Google celebrou os 150 anos do
nascimento Zamenhof. Em funo disso, informaes sobre o idioma e seu criador alcanaram o topo da lista nas buscas, e o Esperanto virou notcia em vrios sites.
Alm de divulgar a lngua na sua data comemorativa, o Google oferece uma verso de seu site em Esperanto e tambm o exibe na lista de lnguas na opo de pesquisa avanada, o que permite pesquisar
somente pginas escritas em Esperanto. ( http://www.google.com/intl/eo/ ) Esse um exemplo de como a popularidade da lngua tem crescido, especialmente com o avano da Internet.

Canal de televiso em Esperanto, de Bialistok (Polnia). Voc pode assistir via internet a reportagens que falam sobre a regio, cultura, festas e costumes de Bialistok e notcias sobre o
mundo esperantista. http://www.tvbialystok.pl/tvesperanto/

Desde a dcada de 1920, possvel ouvir transmisses de rdio na Lingvo Internacia. Hoje em dia, podemos tambm ouvir pela internet. Dentre os nomes mais
conhecidos do rdio em Esperanto esto: China Radio Internacional, Radio Boa Nova-Parolu Mondo (Brasil), Radio Havano Kubo (Cuba), Pola Radio (Polnia), Radio
Vatikana (Vaticano) e Radio Verda (Canad).

Monato (Ms) uma das centenas de revistas em Esperanto. A Monato publica mensalmente artigos sobre poltica, cultura e economia. impressa desde 1979 na Blgica e distribuda em 65
pases. A revista possui 100 correspondentes em 45 pases.
A revista mais antiga em Esperanto foi La Esperantisto, publicada entre 1889 e 1895. Alm dela, surgiram outros milhares de ttulos de revistas e peridicos em Esperanto. Em 1903 surgiu a revista catlica,
Espero Katolika - revista em esperanto mais antiga ainda publicada hoje.
Algumas das revistas mais conhecidas so: Esperanto, Fonto, Heroldo de Esperanto, Kontakto, El Popola inio, Rok-Gazet, etc.
O site http://www.gazetejo.org mantm um acervo que atualmente apresenta mais de 1700 exemplares digitalizados de revistas em Esperanto de vrias pocas. H tambm muitas
publicaes online. O site http://www.eventeo.net, por exemplo, apresenta notcias em Esperanto.

A Esperanto-USA a principal organizao esperantista dos Estados Unidos. Fundada em 1952, uma organizao educacional sem fins lucrativos que promove o Esperanto por meio de
cursos, congressos, publicaes, etc.
Algumas pessoas se afastam e outras se aproximam do Esperanto acreditando que se trata de uma lngua anti-estadunidense ou anti-ingls. Obviamente, como qualquer lngua, as pessoas
podem usar o Esperanto para transmitir ou representar qualquer tipo de idia, ideologia ou crena. No entanto, o Esperanto em si no anti-lngua ou anti-nao alguma, muito pelo contrrio,

7
sua criao tem como carter a preservao de lnguas e culturas e a igualdade entre os povos. Da a seleo dessa figura, da Esperanto-USA, para a capa do nosso livro.

Fundada em 1968 nos EUA, a Esperantic Studies Foundation (Fundao de Estudos Esperantistas) promove a pesquisa, estudo e ensino do Esperanto, alm de investir em cursos,
livros, publicaes, sites e outras formas de difuso da lngua no mundo todo. Tem sido responsvel pelo suporte de milhes de dlares a diversas iniciativas como o Pasporto al la Tuta
Mondo e o Lernu.net.

A Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino (AIS - Academia Internacional das Cincias So Marino) uma instituio cientfica de carter universitrio que utiliza o Esperanto como
lngua oficial. Criada em 1983, a Academia localiza-se em So Marino, um pequeno pas europeu, e atua em diversos pases. A instituio trabalha com vrias reas: cincias naturais, cincias
estruturais, cincias humanas, ciberntica, filosofia, etc. Concede os graus de bacharelado, mestrado, doutorado e ps-doutorado. Consiste em cerca de 250 cientistas, e saber Esperanto condio para ser
membro da AIS.

Muitos daqueles que estudam Esperanto no Brasil j viram em livros relacionados lngua o selo da FEB (Federao Esprita Brasileira). Isso porque a FEB uma das maiores editoras de livros
em Esperanto no Brasil. Por todo o pas, grupos espritas mantm cursos regulares do idioma. Por isso algumas pessoas acreditam que o Esperanto uma lngua de espritas, e isso atrai alguns e
afasta outros. Isso ocorre particularmente no Brasil porque os pioneiros na difuso da lngua internacional por aqui foram justamente os espritas. Ento podemos dizer com toda a segurana que o Esperanto
sim uma lngua de espritas, e tambm de catlicos, protestantes, budistas, muulmanos, macumbeiros... inclusive uma lngua de ateus (existe a Organizao Internacional de Esperantistas Ateus).
No meio catlico, por exemplo, o Esperanto est presente em publicaes, emisses de rdio, missas, etc. A Unio Internacional Catlica Esperantista existe desde 1910. Todos os papas expressaram seu
apoio ao Esperanto desde sua criao. O Papa Joo Paulo II, por exemplo, falava a lngua, e em cerimnias freqentemente saudava na lngua internacional milhes de pessoas.

Fundada em 1957, Bona Espero uma comunidade esperantista e uma escola-fazenda em Gois, na qual esperantistas acolhem, protegem e ensinam crianas carentes sem famlia.
Alm de estudarem Esperanto, as crianas recebem educao por meio de professores pagos pelo Estado. A comunidade recebe ajuda financeira de esperantistas de outros pases,
porm a atividade agrcola da fazenda quase garante a auto-suficincia em alimentos, e todos seguem uma dieta vegetariana. Esse modelo de comunidade esperantista j serviu como inspirao para msica e
livros.

Estima-se que haja pelo menos mil falantes nativos de Esperanto atualmente, ou seja, pessoas que aprenderam a falar a lngua desde o bero. Para crianas, existe o Congresso Infantil de
Esperanto, que ocorre junto com o congresso internacional.

A EUROKKA (Esperanto-Universala-Rok-Organizo, Kolektiva Komunik-Asocio) uma organizao que procura principalmente promover e divulgar a cultura musical esperantista. A organizao
mantm a Vinilkosmo, maior gravadora de msica esperantista. Entre os nomes mais famosos da msica em esperanto esto: Kore, Dolchamar, Team, Persone, Supernova, La
Porkoj, Merlin, Jomo, entre outros. No site www.musicexpress.com.br possvel ouvir centenas de canes na lngua internacional.

A literatura esperantista prova que o Esperanto uma lngua viva e com cultura. A histria da literatura esperantista comeou assim que a lngua foi publicada em 1887. E apesar de ser uma
literatura relativamente jovem, toda sua riqueza capaz de demonstrar que o esperanto uma lngua simples, flexvel e harmoniosa, til tanto para uma prosa elegante como para inspirados
poemas. capaz de expressar todos os pensamentos e os mais delicados sentimentos da alma. a lngua internacional ideal. - Jlio Verne (1828-1905). O escocs William Auld (1924-2006)
considerado o maior poeta esperantista, sendo indicado trs vezes ao prmio Nobel de literatura por suas obras em Esperanto. Dentre os autores mais conhecidos, esto: Sylla Chaves (Brasil),
Eli Urbanov (Checoslovquia), Claude Piron (Sua), Klmn Kalocsay (Hungria) e Julio Baghy (Hungria). Alm de produes originais, se encontram traduzidas em esperanto as principais
obras dos grandes autores da literatura mundial.

Mazi en Gondolando um curso de esperanto em desenho animado produzido pela BBC (Londres), Instituto Internacional de Esperanto (Holanda) e TOMMY Publishers (Polnia).

(Informaes extradas da Wikipdia ou dos prprios sites mencionados.)

8
 COMO UTILIZAR O MATERIAL __________PRAKTIKADO PER LEGADO___________________ (Prtica pela leitura)
Este livro foi desenvolvido para que voc possa aprender o vocabulrio e as estruturas Cada lio apresenta um texto elaborado especialmente para que voc possa reforar o
que foram introduzidas a voc por meio do vdeo-curso Mazi en Gondolando. O vdeo vocabulrio e a gramtica da lio referente e enriquecer ainda mais seu vocabulrio.
encontra-se facilmente disponvel na internet (no youtube, por exemplo). Se voc estiver uma oportunidade para ver o que voc aprendeu em contextos diferentes. Oua, leia e
participando de um curso em sala de aula, este livro ser utilizado em juno s aulas, e releia os textos at sentir-se seguro de que compreendeu.
sua professora ou professor lhe dir quando us-lo. Se voc autodidata, leia o material
e faa os exerccios aqui apresentados somente aps assistir s cenas correspondentes. _________EKZERCOJ____________________________________ (Exerccios)
As lies deste livro so divididas nas seguintes partes:
Esta seo foi feita para reforar sua compreenso do vocabulrio e gramtica
_________RAKONTO____________________________ (Conto, histria) aprensentados na lio. uma oportunidade para voc no s ver, mas tambm aplicar
ativamente as palavras e estruturas em diferentes contextos. Nos primeiros exerccios,
Assista s cenas correspondentes da lio uma ou duas vezes sem acompanhar a voc encontrar atividades de completar, reescrever, assinalar a alternativa correta,
transcrio no livro. Procure entender apenas com as imagens e a parte auditiva. substituir e transformar estruturas, etc. Aps essa prtica, voc estar preparado para
Posteriormente, retorne s cenas e acompanhe a transcrio dos dilogos repetindo as usar a lngua em situaes mais comunicativas. Por isso, a seo de exerccios de todas as
falas em voz alta, dando pausas quando necessrio. Para facilitar seu aprendizado, todas lies aprensentam as seguintes atividades que iro lhe preparar para a comunicao:
as frases dos dilogos do vdeo apresentam a traduo correspondente em portugus. Respondu (Responda) Se voc estiver participando de um curso em sala de aula,
provavelmente sua professora ou professor lhe far vrias perguntas em Esperanto
_______VORTARO_______________________________ (Vocabulrio)
agora a hora de respond-las por escrito. Portanto s faa este passo aps a prtica de
conversao. Tente responder da forma mais completa possvel, e no apenas sim ou
Aps ver, ouvir e ler os dilogos do vdeo, leia atentamente, em voz alta e em boa
no.
pronncia, as palavras do vocabulrio que segue procurando memoriz-las. Caso aparea
Demandu (Pergunte) Neste passo voc deve criar perguntas que se encaixem
na lio alguma palavra da qual voc no se lembra, consulte a lista de vocabulrio no fim
perfeitamente com as respostas.
do livro.
Aps a memorizao dessas palavras, faa os seguintes exerccios:
a) Traduku (Traduza) Releia atentamente alguns dos trechos da histria conforme so
Respostas das lies
apresentados al estaro as palavras novas. Aps essa leitura, observe a palavra em
portugus e traduza-a para o esperanto de acordo com o contexto do trecho que voc
Ao fim de cada lio, voc encontrar as respostas dos exerccios, exceto aquelas que
acabou de ler. Pesquisas mostram que aprendemos melhor o vocabulrio de uma lngua
forem pessoais. Isso facilitar bastante seus estudos especialmente se voc autodidata.
no por meio de palavras isoladas, mas sim com vocbulos inseridos em um contexto.
Se sua resposta no corresponder exatamente soluo sugerida, lembre-se de que
Palavras isoladas esto fora do enunciado lingstico, ou seja, fora da comunicao.
podem existir outras possibilidades, alm do mais, o Esperanto uma lngua bastante
Lngua comunicao em contexto e no palavras isoladas. O contexto bastante
flexvel.
importante na prtica do vocabulrio, por isso preste ateno nas frases e situaes onde
esto inseridas as novas palavras e a partir da procure memoriz-las.
Como obter o vdeo Mazi en Gondolando
b)Bildoj (Figuras) Nesta parte voc ir descrever as figuras. Ora voc indicar qual a
- Assista ou faa download pelo Youtube.
ao, ora voc escrever em Esperanto o nome do objeto, animal ou pessoa.
- Download completo em: http://javabog.dk/filmoj_en_esperanto/mazi_en_gondolando/
_______GRAMATIKO______________________________ (Gramtica) Download do material de apoio (Arquivos em PDF e udio):
http://esperanto-uniplac.blogspot.com Clique em: Materiais do curso.
Aps a prtica de vocabulrio, leia atentamente a seo de gramtica. Em seguida, releia
a seo Rakonto procurando reconhecer o vocabulrio e os pontos gramaticais
estudados. Ento, assista outra vez s cenas para fix-las na memria.

9
 ___________________LIO INTRODUTRIA______________________ J tem o som do i breve em pai (equivale ao i semivogal, ou seja, forma ditongo com uma vogal)
tem o som do j em jornal.
O tem o som do em boca. (o fechado: = ovo)
O objetivo desta lio dar-lhe uma viso geral da gramtica, pronncia e formao das palavras em R tem o som mais brando do que o r em cara.
Esperanto. Portanto no se preocupe em aprender tudo agora, a inteno apenas servir como uma S tem o som sibilante como em sapo. (Ou como nosso ss e em massa e ma)
leitura rpida e como um material para consulta posterior. tem o som chiante como o x em xadrez.
U tem o som do u longo em luta.
Caractersticas do Esperanto. tem o som do u breve em Paulo. (equivale ao u semivogal, ou seja, forma ditongo com uma vogal)
A maioria das lnguas podem ser divididas em trs partes:
1) Vocabulrio (isto , o acervo de palavras que constituem a lngua). A slaba tnica sempre na penltima slaba da palavra, que tem tantas slabas quanto forem as
2) Ortografia e Pronncia. vogais.
3) Gramtica (Morfologia e Sintaxe). Exerccio de Pronunciao
Em cada uma dessas partes, o Esperanto revela enorme simplificao, em comparao com Repita em voz alta:
qualquer idioma nacional.
A Pronncia e a Ortografia so absolutamente fonticas, havendo apenas cinco sons a patro (pai) e fenestro (janela) i viziti (visitar)
voclicos (a maior parte das lnguas nacionais tem vinte ou mais). Cada letra tem apenas um som, o kolombo (pomba) u unu (um) aj fajro (fogo)
sendo todo som expresso por uma e a mesma letra. ej hejmo (lar) oj patroj (pais) uj iuj (todos)
A Morfologia e a Sintaxe acham-se ideadas to engenhosamente que, em lugar do a adi (ouvir) e Eropo (Europa) c facileco (facilidade)
costumeiro labirinto de regras apresentadas pelas outras lnguas e que ocupam aprecivel volume nos ambro (quarto) g legi (ler), longa (longo) is (at)
compndios gramaticais, o Esperanto apresenta apenas 16 regras que podero ser at anotadas h historio (histria) emio (qumica) j juna (jovem)
comodamente numa pequena folha de papel. Essas regrinhas acham-se enumeradas logo a seguir. ado (quinta-feira) r resti (permanecer) s senco (sentido)
O Vocabulrio causou a Zamenhof muitas noites de insnia, at que, finalmente, ele uo (sapato)
encontrou uma brilhante soluo. Ocorreu-lhe a idia de empregar o princpio dos afixos com critrio
lgico. O resultado foi que um dicionrio de Esperanto tem somente um dcimo do tamanho de outro
noutra lngua. Ademais, a sistematizao em Esperanto completa, ao passo que, nos outros idiomas _________GRAMTICA_________________________________________________________
apenas parcial e, freqentemente, ilgica. Isto porque, em Esperanto, as regras no tm excees As 16 regras:
nem limite de aplicabilidade. traduo do sumrio da prpria
No tocante s palavras em si, Zamenhof no as inventou arbitrariamente, porm tirou-as das Gramtica do Esperanto do Dr. Zamenhof.
lnguas mais importantes da civilizao ocidental, principalmente do Latim, fonte e origem de tantas
lnguas modernas. Recusado dizer, portanto, serem inmeras as ligaes etimolgicas entre o 1) No existe artigo indefinido; existe apenas um nico artigo definido, LA (o, a, os, as), idntico para
vocabulrio Esperanto e o Portugus. todos os sexos, casos e nmeros.
_________PRONNCIA___________________________________________________________ 2) Os substantivos: terminam em O. Para formar o plural, acrescenta-se J. Existem somente dois
casos: nominativo e acusativo, obtendo-se o ultimo mediante o acrscimo de N ao nominativo (objeto
As letras b, d, f, k, l, m, n, p, t, v, z e m possuem o mesmo som que em nosso idioma. direto). Os demais casos so expressos por preposies (genitivo DE; dativo AL; ablativo PER, etc).
3) Os adjetivos: terminam em A. Nmero e caso como para os substantivos. Forma-se o comparativo
A tem o som do a em dado.
por meio da palavra PLI e o superlativo por meio da palavra PLEJ; com o comparativo, emprega-se a
C tem o som de ts em ts-ts.
conjuno OL.
tem o som de tch em atchim e tchau.
4) Os numerais: cardinais (indeclinveis) so: unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, na, dek, cent,
E tem o som do e em mesa. (e fechado)
mil. Dezenas e centenas formam-se pela simples juno dos numerais. Para assinalar os numerais
G tem o som de g em gato.
ordinais acrescenta-se A; para os mltiplos, OBL; para os fracionrios, ON; para os coletivos, OP;
tem o som do dj em adjetivo.
para os distributivos a preposio PO. Numerais substantivos e adverbiais podem tambm ser
H tem um som ligeiramente aspirado, como em ah! ah! ah! (ou como nosso rr em carro)
empregados.
tem um som fortemente aspirado como o j em hijo no espanhol. (Ou do ch alemo)
I tem o som do i longo em filho.

10
5) Pronomes Pessoais: mi (eu), vi (voc), li (ele), i (ela), i (ele, ela) (pronome neutro, para coisa ou
animal), si (reflexivo), ni (ns), vi (vocs), ili (eles), oni (se, a gente): os possessivos se formam
acrescentando A. A declinao igual dos substantivos.
6) O verbo no sofre alteraes com referencia pessoa ou ao numero. Formas do verbo: tempo
presente toma a desinncia -as; tempo passado recebe a terminao -is; tempo futuro recebe a
terminao -os; condicional, a desinncia -us; imperativo, a desinncia -u; infinitivo, a desinncia -i.
Os particpios: presente ativo -ant; passado ativo, -int; futuro ativo, -ont; presente passivo, -at;
passado passivo, em -it; futuro passivo em -ot. A forma passiva obtida com uma forma
correspondente do verbo esti mais um particpio passivo do verbo exigido; a preposio com a voz
passiva de.
7) Os advrbios terminam em E, sendo o comparativo dos advrbios formado da mesma maneira que
para os adjetivos.
8) Toda palavra se pronuncia como se escreve.
9) O acento tnico cai sempre na penltima slaba.
10) Todas as preposies regem o caso nominativo.
11) As palavras compostas se formam pela simples juno das palavras (a palavra principal fica no
fim). As terminaes gramaticais so igualmente consideradas palavras independentes.
l2) Havendo outra negativa na sentena, a palavra NE omitida.
13) Para indicar direo, rumo a algum lugar, as palavras tomam a desinncia do acusativo -N.
14) Toda preposio tem sentido definido e constante; se, porm, o sentido direto no indicar qual seja
ou deva ser, emprega-se a preposio JE, que no possui sentido prprio. Em lugar de JE podemos
usar o acusativo sem preposio.
15) As chamadas palavras estrangeiras, i.e., aquelas que a maioria das lnguas tirou de uma s fonte,
no sofrem alterao em esperanto; porm, com diversas palavras de uma mesma raiz prefervel
empregar sem variao somente a palavra fundamental e, com esta ltima, formar o resto, de
conformidade com as regras do Esperanto.
16) A vogal final do substantivo e do artigo pode, s vezes, ser eliminada e substituda por um
apstrofo.
_________FORMAO DE PALAVRAS_______________________________________________
Palavras derivadas
As palavras derivadas so formadas com o auxlio dos afixos (prefixos e sufixos) que se ajuntam
diretamente ao radical.
Prefixos
BO - indica o parentesco resultante do casamento: frato irmo > bofrato - cunhado; filino filha >
bofilino - nora.
DIS - indica disperso, desunio, separao: doni - dar > disdoni - distribuir; eti lanar > diseti -
espalhar.
EK - indica uma ao que comea ou que momentnea: dormi dormir > ekdormi - adormecer; krii
gritar > ekkrii - exclamar. Com o auxlio deste prefixo, formam-se os verbos chamados incoativos.
EKS - indica que foi, ex.: kapitano - capito > ekskapitano - ex-capito; ii tornar-se > eksii -
demitir-se.
FI - indica desprezo, repulso: insekto inseto > fiinsektoj - vermes; ao coisa > fiao - ignomnia.
GE - indica a reunio dos dois sexos: patro pai > gepatroj - pais (pai e me).
MAL - indica a idia contrria: amiko- amigo > malamiko - inimigo; fermi fechar > malfermi - abrir;
antae frente > malantae - atrs.
MIS - indica mal, errada, injusta, inconvenientemente: adi ouvir > misadi- ouvir mal; gvidi guiar >
misgvidi - desencaminhar.
PRA - indica um passado ou futuro longnquo: arbaro floresta > praarbaro - floresta virgem; avo
av > praavo - bisav; nepo neto > pranepoj - bisnetos, descendentes.
RE - indica a repetio de um ato ou volta ao ponto de partida: doni dar > redoni - restituir; vidi ver
> revidi - rever.
Sufixos
A - indica o pejorativo, isto , a qualidade m: evalo cavalo > evalao - sendeiro; popolo povo >
popolao - populaa.
AD - indica a durao na ao: adi ouvir > adado - audio; rigardi olhar > rigardadi -
contemplar. Com o auxilio deste sufixo formam-se os verbos chamados freqentativos.
A - indica a qualidade concreta: nova novo > novao - uma novidade; trinki beber > trinkao - uma
bebida.
AN - indica scio, partidrio, membro, habitante: kastelo castelo > kastelano - castelo; Kristo
Cristo > kristano - cristo; Parizo Paris > parizano - parisiense.
AR - indica coleo, reunio: parenco parente > parencaro - parentela; meblaro - moblia.
J - indica diminutivo de caricia para o masculino: Johano Joo > Jojo - Joozinho; patro pai >
pajo - papai.
EBL - indica que pode ser: fleksi flexionar > fleksebla - flexvel; loi habitar > loebla - habitvel.
EC - indica a qualidade abstracta: ria rico > rieco - riqueza; amiko amigo > amikeco - amizade.
EG - indica o aumentativo: botelo garrafa > botelego - garrafo; ridi rir > ridegi - gargalhar; varma
quente > varmega - ardente.
EJ - indica o lugar destinado a...: bani banhar > banejo - banheiro; lerni aprender > lernejo -
escola.
EM - indica hbito, inclinao: babili tagarelar > babilema - tagarela; labori trabalhar > laborema -
trabalhador.
ER - indica o elemento, a unidade: neo neve > neero - floco de neve; fajro fogo > fajrero - fasca.
ESTR - indica chefe de... : vagono vago > vagonestro - chefe de trem; polico polcia > policestro -
chefe de policia.
ET - indica o diminutivo: botelo garrafa > boteleto - garrafinha; ridi rir > rideti - sorrir.
ID - indica filho, descendente: porko porco > porkido - leito; Israelo Israel > israelido - israelita.
IG - indica fazer, tornar: kontenta contente > kontentigi - contentar; sankta sagrado, santo >
sanktigi - santificar.
I- indica fazer-se, tornar-se: bela belo > belii - embelezar-se; sidi sentar > sidii - sentar-se.
IL - indica o instrumento: flugi voar > flugilo - asa; kudri costurar > kudrilo - agulha.
IN - indica o feminino: koko galo > kokino - galinha; frato irmo > fratino - irm.
IND - indica digno de: ami amar > aminda - amvel; adori adorar > adorinda - adorvel.
ING - indica o continente parcial: krajono lpis > krajoningo - lapiseira; kandelo vela > kandelingo -
castial.
11
ISM - indica teoria, sistema, escola, partido, etc.: sociala social > socialismo - socialismo; ideala KI- TI- I- I NENI-
ideal > idealismo - idealismo.
IST - indica a profisso, um adepto de uma teoria, escola, doutrina, etc.; servi servir > servisto - -O io - alguma coisa,
kio - o que tio - isso, aquilo io - tudo nenio - nada
algo
criado; maro mar > maristo - marinheiro; Buda Buda > budaisto - budista.
NJ - indica o diminutivo de caricia para o feminino: Ana Ana > Anjo - Aninha; patrino me > panjo -U neniu - ningum,
kiu - quem, qual tiu - esse, aquele iu - algum, algum iu - todo/a, cada
- mame. nenhum
UJ - indica o continente total: cogaro charuto > cigarujo - charuteira; pomo ma > pomujo - -A kia - de que tia - dessa/daquela ia - de alguma ia - de toda/cada nenia - de nenhuma
macieira; franca francs > Francujo - Frana. Nota - Podem-se tambm formar os nomes de pases qualidade, de que qualidade, dessa/daquela qualidade, de qualidade, de qualidade, de
com o auxlio da palavra lando (pas) e os nomes de rvores com a palavra arbo (rvore). Ex.: espcie espcie. alguma espcie toda/cada espcie nenhuma espcie
Franclando, pomarbo. -EL kiel - de que
UL - indica o ser caracterizado por... : malria pobre (adj.) > malriulo - um pobre; timi temer > tiel - dessa/daquela iel - de alguma iel - de todas as neniel - de nenhuma
maneira/modo,
maneira maneira maneiras maneira
timulo - poltro. como
UM - no tem sentido definido: sapo > sabo > sapumi - ensaboar; kolo pescoo > kolumo -
-E ie - em todos os nenie - em nenhum
colarinho. kie - onde tie - ali, l ie - em algum lugar
lugares lugar
(Da "Gramtica Elementar de Esperanto", de A. Couto Fernandes e H. Mota Mendes).
-AM tiam - nesse/naquele iam - em algum
kiam - quando iam - sempre neniam - nunca
tempo, ento tempo
Adaptado de Baza Esperanto, de Evaldo Pauli:
http://www.simpozio.ufsc.br/16RegrasEsp.htm -OM neniom - nada,
kiom - quanto tiom - tanto iom - um pouco iom - tudo
nenhuma quantidade
_________CORRELATIVOS_________________________________________ -AL ial - por algum ial - por todos os nenial - por nenhum
kial - por que tial - por isso
motivo motivos motivo
A formao de palavras interrogativas e relativas em Esperanto se d por meio de um sistema de
-ES kies - de quem,
combinao silbica bastante lgica. Tal sistema consiste em cinco slabas iniciais que se combinam ties - dele, dela ies - de algum ies - de todos nenies - de ningum
cujo/a
com nove slabas finais, formando assim 45 palavras. Esses so os correlativos.

i
Slaba Slaba A palavra i exprime proximidade e usada com palavras correlativas formadas por ti- e i-, antes ou depois
Pequeno esclarecimento Pequeno esclarecimento
inicial final delas.
tie i / i tie - aqui
ki- Partcula que pergunta -o coisa indefinida tiu i / i tiu - este/a
io i / i io - tudo isto aqui
ti- Partcula que indica (mostra) -u indivduo, coisa definida
Ajn
i- Partcula que indefine -a qualidade A palavra ajn significa quer que seja (aumenta a indefinio de algo j indefinido)
kiam ajn - quando quer que seja
i- Partcula que indica totalidade -el modo, maneira kiu ajn - quem quer que seja
Partcula que indica a ausncia, o conjunto -e lugar
neni- Palavras relativas
vazio As ki-palavras so usadas tambm como palavras relativas (que relacionam)
-am tempo
Tio, kion li diris, estas bona. - aquilo (isso), que ele disse bom.
-om quantidade La knabino, kiu staras tie. - a menina, a qual est de p ali
i estas granda kiel domo. - ela grande como casa
-al motivo, causa
http://pt.lernu.net/lernado/gramatiko/konciza/korelativoj.ph
-es aquele/a que possui
Juntos eles formam uma tabela:

12
LECIONO 1_____________________________________________ - Kiu vi estas?
Cenas 1 e 2 Quem voc?

- Mi estas Karlo.
_________RAKONTO________________________________________ Eu sou Karlo.

- Kio vi estas?
Reo: Bonan tagon! Mi estas Reo. Mi estas la Reo de Gondolando. O que voc ?
Rei: Bom dia! Eu sou o Rei. Eu sou o Rei de Gondolando. - Mi estas ardenisto.
Eu sou jardineiro.
Reino: Bonan tagon! Mi estas Reino.
Rainha: Bom dia! Eu sou a Rainha. _______VORTARO________________________________________

Silvja: Saluton! Mi estas princino Silvja. bonan matenon bom dia, boa manh
Silvja: Ol! Eu sou a princesa Silvja. bonan tagon boa tarde, bom dia (o dia inteiro)
bonan vesperon boa noite (no encontro)
Karlo: Silvja, Silvja! Saluton! Mi estas Karlo. Mi estas ardenisto. bonan nokton boa noite (na despedida)
Karlo: Silvja, Silvja! Ol! Eu sou Karlo. Eu sou jardineiro. mi eu
vi voc
estas sou (presente do verbo ser/estar)
Korvaks: Saluton. Mi estas Korvaks. reo rei
Korvaks: Ol. Eu sou Korvaks. la o, a, os, as (artigo definido)
Gondolando nome de um lugar fictcio
Reo: Dankon, Korvaks. reino rainha
Rei: Obrigado, Korvaks. saluton ol
princino princesa
Mazi: Saluton. Mi estas Mazi. Granda Mazi. ardenisto jardineiro
Mazi: Ol. Eu sou Mazi. Grande Mazi. dankon obrigado
granda grande
Petro: Bonan matenon. kiu quem, qual
Petro: Bom dia. kio o que
Vocabulrio adicional:
Reo: Bonan matenon. i ela
Rei: Bom dia. li ele
a ou
kaj e (conjuno)
Petro: Bonan matenon. Mi estas Petro. lernanto estudante, aluno
Petro: Bom dia. Eu sou Petro. instruisto professor
vi komprenas voc entende
Bonan matenon. Bonan tagon. Bonan vesperon. Bonan nokton. viro homem
Bom dia. Boa tarde. Boa noite. Boa noite. virino mulher
knabo menino
knabino menina
vi deziras voc deseja

13
a) Traduku:

bom dia, boa manh=

3. __________________ 4. ________________
boa tarde, bom dia (o dia inteiro)=
boa noite (no encontro)=
boa noite (na despedida)=

Mi estas Reo.
eu= 5. 6. 7. 8.
sou=
rei=

Mi estas la Reo de Gondolando.

o, a, os, as =

Bonan tagon! Mi estas Reino.

rainha =
9. 10. 11. 12.
Saluton! Mi estas princino Silvja!
ol =
princesa =
_______GRAMATIKO_______________________________________
Saluton! Mi estas Karlo. Mi estas ardenisto.
jardineiro =
CUMPRIMENTOS:
Saluton! Oi! Ol!
Dankon, Korvaks.
Bonan matenon! Bom dia! (Usado pela manh.)
obrigado =
Bonan tagon! Bom dia! Boa tarde! (Usado pela tarde, tambm no final da manh.)
Bonan vesperon! Boa noite! (Usado noite quando se encontra.)
Mi estas Mazi! Granda Mazi!
Bonan nokton! Boa noite! (Usado noite na despedida.)
grande =
Formao de palavras
Kiu vi estas? - Mi estas Karlo.
Em Esperanto, uma palavra geralmente consiste em uma parte imutvel ou raiz,
Kio vi estas? - Mi estas ardenisto.
que expressa a idia, e uma terminao que indica o uso da palavra, ou seja, a classe
quem =
gramatical (substantivo, adjetivo, verbo, etc.). Ao mudar a terminao, muda-se tambm a
o que =
classe gramatical. Dessa forma, bastante simples identificar o uso de uma palavra em
Esperanto e transform-la em outras palavras, basta considerar sua terminao. Ao longo
b) Bildoj:
das lies, iremos aprender a identificar e usar as diferentes terminaes do Esperanto.
Comearemos pelos substantivos.

1. Bonan ___________! 2. Bonan _____________!

14
SUBSTANTIVOS (-O) U
Substantivos so palavras que do nome aos seres e coisas. Todos os substantivos u uma palavra que em geral no se traduz ao Portugus, embora carregue um
em Esperanto terminam em -o. Exemplos: reo, ardenisto, princino. sentido aproximado a por acaso, por ventura, ser que.... usado para indicar que a frase
uma pergunta cuja resposta sim/no:
LA (o, a, os as)
u i estas reino? Jes, i estas reino.
"La" o artigo definido em Esperanto, significando "o, a, os, as". Ou seja, pode
[Por acaso/por ventura/ser que] Ela uma rainha? Sim, ela uma rainha.
acompanhar palavras masculinas ou femininas, no plural ou singular.
Mi estas la Reo de Gondolando. Eu sou o Rei de Gondolando.
u li estas reo Ne, li ne estas reo. Li estas ardenisto.
la knabo o menino la knabino a menina
Ele um rei? No, ele no um rei. Ele jardineiro.
Em Esperanto, no h artigo indefinido. A indeterminao marcada simplesmente pela
Perguntas que comeam com u no mudam a ordem das palavras:
ausncia do artigo definido.
u Karlo estas ardenisto? Jes, Karlo estas ardenisto.
Mi estas ardenisto. Eu sou um jardineiro. / Eu sou jardineiro.
Perguntas
ESTAS (ser/estar/haver)
Toda pergunta em Esperanto deve comear por uma palavra interrogativa como kiu, kio....
Estas pode ser traduzido como ser, estar ou haver no presente. Em Esperanto, os
ou por u. No se pode dizer: Vi komprenas? Mas sim: u vi komprenas?
verbos no so conjugados, ou seja, a forma a mesma para todas as pessoas.
O mesmo vale para perguntas indiretas. Nesses casos traduzimos u por se:
Mi estas la Reo de Gondolando. Eu sou o Rei de Gondolando.
Mi ne scias, u vi komprenas.(Eu no sei se voc compreende.)
i estas princino. Ela uma princesa.
Li demandis, u mi havas tempon. (Ele perguntou se eu tenho tempo.)
Vi estas en Gondolando. Voc est em Gondolando.
Estas bela ardeno en Gondolando. H um belo jardim em Gondolando.
U... A...
Atente para a estrutura u... a, quando h alternativas:
KIU (quem, qual, que)
u vi deziras teon a kafon? (Voc quer ch ou caf?)
Kiu um correlativo formado pela partcula interrogativa ki- e a terminao u, que
indica indivduo ou coisa definida. Uma pergunta sobre um indivduo ou coisa definida
-IN- (feminino)
traduz-se por quem ou qual. Kiu tambm pode ser usado como uma palavra relativa no
Para formar palavras femininas basta acrescentar o sufixo in ao masculino.
sentido de que.
reo (rei) reino (rainha)
Saluton! Mi estas Karlo. Kiu estas vi? (Ol! Eu sou Karlo. Quem voc?)
princo (prncipe) princino (princesa)
Kiu estas i? i estas Silvja. (Quem ela? Ela Silvja.)
viro (homem) virino (mulher)
Kiu viro estas la ardenisto? (Qual homem o jardineiro?)
knabo (menino) knabino (menina)
i estas la virino, kiu estas reino.(Ela a mulher que rainha.)
patro (pai) patrino (me)
lernanto (aluno) lernantino (aluna)
KIO (o que, que)
O correlativo kio formado por ki- (partcula interrogativa) e a terminao o
-IST- (profisso)
(coisa indefinida). Uma pergunta sobre coisa indefinida se traduz por o qu?. Uma
O sufixo -ist- indica a profisso, um adepto de uma teoria, escola, doutrina, etc.
pergunta com kio espera uma resposta com -o:
instrui instruir instruisto professor
Kiu estas i? i estas Silvja. (Quem ela? Ela Silvja.) ardeno jardim ardenisto jardineiro
Kio estas i? i estas princino. (O que ela? Ela uma princesa.) servi servir servisto criado
Kiu estas li? Li estas Karlo. (Quem ele? Ele Karlo.) maro mar maristo marinheiro
Kio estas li? Li estas ardenisto. (O que ele? Ele jardineiro.) Buda Buda budaisto - budista

15
__________PRAKTIKADO PER LEGADO________________________________ _________EKZERCOJ_________________________________________

- Bonan matenon! I) Complete com kiu, kio ou u:

- Bonan matenon! Kiu estas vi?
- Mi estas Johano. a) _____ vi estas? Mi estas Karlo.
- Kio estas vi? u vi estas lernanto?
b) _____ vi estas? Mi estas princino.
- Jes, mi estas lernanto, kaj vi? Kiu vi estas? Kio vi estas?
c) _____ vi estas princino? Jes!
- Mi estas Georgo. Mi estas instruisto.
d) _____ estas i? i estas Silvja.
*** e) _____ i estas la Reino de Gondolando? Ne, i estas la princino.
- Saluton! f) _____ vi komprenas? Jes, mi komprenas.
- Bonan vesperon! Kiu vi estas? g) _____ estas li? Li estas ardenisto.
- Mi estas Karlo, kaj vi? h) ____ li estas ardenisto? Ne.
- Mi estas Reino.
i) _____ i estas la princino a la reino?
- u vi estas la Reino de Gondolando?
- Jes, mi estas. Kaj vi? Kio vi estas? u vi estas la ardenisto? j) _____ li estas la ardenisto a la reo?
- Jes, mi estas la ardenisto.
- Bonan nokton! II) Escolha as alternativas que melhor respondem cada pergunta:
- Bonan nokton!
*** 1. Kiu vi estas?
- Bonan tagon! a) Mi estas ardenisto.
- Bonan tagon! b) Mi estas Petro.
- Kiu estas la knabo? c) Vi estas Petro.
- Li estas Karlo.
- Kio estas li?
- Li estas ardenisto. 2. Kio vi estas?
- Kaj kiu estas la knabino? a) Mi estas la Reo de Gondolando.
- i estas Silvja. b) Mi estas Karlo.
- Kio estas i? c) Vi estas Karlo.
- i estas princino.
- u i estas la princino de Gondolando? 3. u li estas Granda Mazi?
- Jes. La viro estas la Reo, kaj la virino estas la Reino. u vi komprenas?
a) Ne, li estas Karlo.
- Ho jes, mi komprenas. La Reo estas la patro, kaj la Reino estas la patrino de Silvja la
princino. b) Ne, li estas Granda Mazi.
- Jes, vi bone komprenas. c) Jes, li estas Karlo.

4. u i estas la Reino de Gondolando?

a) Ne, i estas la Reino de Gondolando.
b) Jes, i estas Silvja, la princino.
c) Jes, i estas.

16
5. Bonan nokton! 3. u vi estas lernanto a instruisto?
a) Bonan vesperon!
b) Dankon! 4. u Karlo estas reo?
c) Bonan matenon!
5. u Silvja estas princino?

III) Escolha as alternativas que melhor completam cada sentena escrevendo-as nos
espaos: V) Demandu:

1. Saluton! Mi _______ Granda Mazi. 1. Mi estas Marko.

a) u b) estas c) ne
2. Mi estas instruisto.
2. u _____ estas la princino de Gondolando?
3. Jes, Karlo estas ardenisto.
a) li b) i c) kio
4. Ne, Karlo ne estas reo.
3. _____ vi estas? - Mi estas Petro.
a) Kio b) Kiu c) u 5. Silvja estas princino.

4. Kio estas ____ ? Mi estas Korvaks. 6. Palo estas lernanto.

a) i b) li c) vi

Respostas da lio 1
b) Bildoj
5. u vi estas Korvaks ____ Karlo? 1. Bonan matenon. 2. Bonan tagon.
3. Bonan vesperon. 4. Bonan nokton.
a) li b) a c) ne
I) a) Kiu b) Kio c) u d) Kiu e) u f) u g) Kio h) u i) u j) u
6. _____ estas li? Li estas Granda Mazi. II) 1. b 2. a 3.a 4.c 5.b
a) u b) Kio c) Kiu
III) 1.b 2.b 3.b 4.c 5.b 6.c 7.b

7. u li estas la ardenisto? - ____ , li estas ardenisto. IV) Respondu

1. Mi estas (seu nome).
a) u b) Jes c) Ne 2. Mi estas lernanto.
3. Mi estas lernanto.
4. Ne, Karlo ne estas reo. Karlo estas ardenisto.
5. Jes, Silvja estas princino.
IV) Respondu:
V) Demandu
1. Kiu vi estas?
1. Kiu vi estas? 2. Kio vi estas?
3. u Karlo estas ardenisto?
2. Kio vi estas? 4. u Karlo estas reo?
5. Kio estas Silvja?
6. Kio estas Palo?

17
 LEITURA COMPLEMENTAR LECIONO 2______________________________________________________
Da cena 1.3 at 1.5
Lernu.net um dos maiores sites dedicados ao estudo do Esperanto. L voc encontrar
muitos cursos para aprimorar seus estudos. Ao final de cada lio, iremos ler um texto do _________RAKONTO________________________________________
curso Ana Pana. Dessa forma voc poder enriquecer seu vocabulrio e praticar o que j
sabe. Se preferir, acesse www.lernu.net e faa os cursos detalhadamente. L voc Reo: Mi estas forta.
encontrar explicaes, exerccios e tambm poder ouvir os textos do curso Ana Pana. Rei: Eu sou forte.

ANA PANA Reino: Mi estas dika. Dika. Dika.

Rainha: Eu sou gorda. Gorda. Gorda.
1 - Saluton! Ol!
Silvja: Mi estas bela.
Silvja: Eu sou bela.
Saluton! Mia nomo estas Ana Pana.
Ol! Meu nome Ana Pana. Korvaks: Mi estas saa.
Korvakks: Eu sou sbio.
Mia persona nomo estas Ana. Mia familia nomo estas Pana.
Meu nome pessoal Ana. Meu nome de famlia Pana. Karlo: Mi estas kuraa.
Karlo: Eu sou corajoso.
Mi loas en Novjorko, Usono. Mia adreso estas: 1234 Long-strato.
Eu moro em Nova Iorque, Estados Unidos. Meu endereo : 1234 Long-strato. Kia vi estas?
Como voc ?
Mia retpot-adreso estas: ana@lernu.net. Mi estas 18-jara.
Meu e-mail : ana@lernu.net. Eu tenho 18 anos. Forta. Dika. Bela. Saa. Kuraa.
Forte. Gorda. Bela. Sbio. Corajoso.
Kio estas via nomo? Kie vi loas?
Qual o seu nome? Onde voc mora? Reino: Vi estas forta.
Rainha: Voc forte.
His!
At! Reo: Jes, forta. Vi estas dika.
Rei: Sim, forte. Voc gorda.
Ana
Reino: Jes, dika.
mia nomo meu nome persona pessoal Rainha: Sim, gorda.
mi loas eu moro Usono EUA
adreso endereo strato rua, estrada Karlo: Kaj i estas bela.
poto correio reto rede Karlo: E ela bela.
retpot-adreso e-mail @ - e
punkto ponto mi estas 18-jara tenho 18 anos Korvaks: Jes, vi pravas.
kie vi loas? onde voc mora? Korvaks: Sim, voc tem razo.

18
Silvja: Li estas kuraa kaj saa. Silvja: Jen sako, granda sako. Jen mapo. Jen sandvio.
Silvja: Ele forte e inteligente. Silvja: Eis um saco, um grande saco. Eis um mapa. Eis um
sanduche.
Korvaks: Ne, ne. Mi estas saa. Mi estas saa.
Korvaks: No, no. Eu sou intelignte. Eu sou inteligente. Kio estas i? Hi estas sandvio
O que isto? Isto um sanduche.
Forta. Dika. Bela. Saa. Kuraa.
Forte. Gorda. Bela. Inteligente. Corajoso. Karlo: Jen motorciklo. Motorciklo.
Karlo: Eis uma motocicleta. Motocicleta.
Mazi: Mi estas granda! Granda Mazi.
Mazi: Eu sou grande! Grande Mazi. Korvaks: Jen komputilo!
Korvaks: Eis um computador!
Mazi: Granda.
Mazi: Grande.
_______VORTARO________________________________________
Kato: Malgranda.
Gato: Pequeno. forta forte
dika gordo, gorda [Yid. dik, Ger. dick]
Mazi: Mi estas granda Mazi. bela belo, bela
Mazi: Eu sou o Grande Mazi. kuraa corajoso
saa esperto, sbio
mi eu
Kato: (al Mazi) Granda.
vi voc
Gato: (ao Mazi) Grande. i ela
li ele
Mazi: (al la kato) Malgranda. kaj e
Mazi: (ao gato) Pequeno. vi pravas voc tem razo
granda grande
Kato: Granda. malgranda pequeno
Gato: Grande. palaco palcio
domo casa
emizo camisa
Mazi: Malgranda.
jen eis
Mazi: Pequeno. sako saco, sacola
mapo mapa
Reo: (palaco) Granda. sandvio sanduche
Rei: (palcio) Grande. i ele/ela (pronome neutro)
motorciklo motocicleta
Karlo: (domo) Malgranda. (emizo) Granda. Malgranda. komputilo computador
Karlo: (casa) Pequeno. (camisa) Grande. Pequeno.
Vocabulrio adicional
mia meu, minha
Mazi: Kaj mi estas Granda Mazi.
via teu, tua, seu, sua
Mazi: E eu sou o Grande Mazi.

19
a) Traduku: b) Bildoj:

La Reo estas forta. La reino estas dika.

La princino estas bela. Karlo estas kuraa.
Korvaks estas saa.
forte = 1. Li estas f__________ . 2. ________ estas d_________.
magra =
bela =
corajoso =
sbio =

Mi estas forta, vi estas dika, i estas bela kaj li estas kuraa. 3. ______ estas b___________. 4. Hi estas g__________.
eu =
voc =
ela =
ele =
e=
5. _______ estas m____________. 6. Li estas s___________.
La princino estas bela. Jes, vi pravas!
Voc tem razo =

Mazi estas granda.

La kato estas malgranda. 7. La kato estas k____________. 8. Li ne estas _________.
grande =
pequeno =

La palaco estas granda. La domo estas malgranda. La emizo estas granda.

Jen sako. Granda sako! Jen mapo. Jen sandvio. 9. La p_________ estas g________. 10. La ________ estas _________.
palcio =
casa =
camiseta =
eis =
saco =
mapa = 11. 12. 13. 14.
sanduche =

Kio estas i? - Hi estas motorciklo.

Kio estas i? - Hi estas komputilo.
15. 16. 17.
ele/ela (neutro) =
motocicleta =
computador =

20
_______GRAMATIKO_______________________________________ Perceba que podemos traduzir os verbos terminados em as no apenas pelo presente
simples em Portugus, mas tambm pelo presente composto em verbo estar + verbo
PRONOMES PESSOAIS no gerndio (ex.: Mi komprenas. Entendo. / Estou entendendo.)
Pronomes so palavras usadas para substituir um nome (substantivo). Pronomes so
geralmente usados para evitar a repetio de um substantivo. Estes so os pronomes ADJETIVOS (-A)
em Esperanto: Adjetivos so palavras que se ajuntam a substantivos para descrever-lhes uma ou mais
qualidades. Em Esperanto, todos os adjetivos terminam em -a: Bona, bela, dika, forta,
mi (eu) ni (ns) kuraa, saa.
vi (voc) vi (vocs) Karlo estas kuraa. (Karlo corajoso)
li (ele - masculino) ili (elas/elas masculino, feminino e neutro) Silvja estas bela. (Silvja bela)
i (ela - feminino)
i (ele/ela/isto/isso neutro) KIA singifica como, de que tipo, de que natureza. Uma pergunta com kia espera
uma resposta com a. Ou seja, quando usamos kia, estamos pedindo por uma
- Oni (se, a gente) - pronome indefinido, usado quando no se quer mencionar, ou no descrio usando adjetivos.
se sabe o que ou quem comete a ao do verbo. Ex.: Oni diras, ke... Diz-se que..., Kiu estas li? Li estas Karlo. (Quem ele? Ele Karlo.)
Dizem que..., A gente diz que...) Kio estas Karlo? Li estas ardenisto. (O que Karlo? Ele jardineiro.)
- Ci (tu) o uso deste pronome geralmente se restringe poesia. Na conversao mais Kia estas Karlo? Li estas kuraa. (Como Karlo? Ele corajoso.)
freqente o uso de vi (voc/vocs).
JEN significa eis, aqui est.
Jen komputilo. (Eis um computador.)

MAL- (oposto)
O prefixo MAL- d a idia oposta. No tem o mesmo sentido em Portugus, portanto
no expressa necessariamente algo ruim, como a palavra em portugus mal.
Mazi estas granda. - La kato estas malgranda.

bela (belo) malbela (feio)

forta (forte) malforta (fraco)
kuraa (corajoso) malkuraa (covarde)
saa (sbio) malsaa (tolo)
PRESENTE (-AS)
dika (gordo) maldika (magro)
Para expressar que algo est acontecendo agora, aes habituais, fatos ou estados que
existem permanentemente ou no momento, ajuntamos raiz de uma palavra a
terminao as. assim que construimos um verbo no tempo presente.
-IL- (instrumento)
O sufixo -il- indica instrumento.
Est- a raz do verbo ser, estar. Kompren- a raiz do verbo compreender,
flugi voar flugilo asa
entender. -AS expressa o tempo presente:
kudri costurar kudrilo agulha
Karlo estas ardenisto. (Karlo jardineiro)
komputi computar komputilo computador
Kiu estas vi? (Quem voc?)
trani cortar tranilo faca
Mi komprenas. (Eu entendo. / Eu estou entendendo.)
mani comer manilo talher
sonori soar sonorilo sino, campainha

21
__________PRAKTIKADO PER LEGADO___________________________________ II) Complete as frases com pronomes pessoais:

Jozefo - Bonan tagon, Sofio! a) Kiu estas vi? - ____ estas la Reo de Gondolando.
Sofio - Saluton, Jozefo! b) Kia estas Silvja? - ____ estas bela.
Jozefo - Jen mia motorciklo! u vi pensas, ke mia motorciklo estas bela? c) Kia estas Karlo? - ____ estas kuraa.
Sofio - Jes, i estas bela kaj granda. d) Kio estas ____? - ____ estas komputilo.
Jozefo - Vi pravas! e) Kia estas ____? Mi estas saa, kuraa kaj forta.
Sofio - u via komputilo estas en via domo? f) u la Reino estas maldika? Ne, ____ estas dika.
Jozefo - Ho, jes, i estas en mia domo. g) u Korvaks estas kuraa? Ne, ____ ne estas kuraa.
Sofio - Kia estas via komputilo? h) Kia estas la palaco? - ____ estas granda.
Jozefo - Mi pensas, ke i estas bona. Hi estas malgranda kaj bona. i) Kia estas la emizo? - ____ estas malgranda.
Sofio - Kaj via kato? u li estas en via domo? j) u _____ pravas? Jes, vi pravas.
Jozefo - Jes, li estas en mia domo.
Sofio - Li estas bela malgranda kato. III) Complete com kiu, kio ou kia.
Jozefo - Kio estas i?
Sofio - Hi estas mia sako. a) ______ vi estas? Mi estas Johano.
Jozefo - Kio estas en via sako? b) ______ vi estas? Mi estas instruisto.
Sofio - En mia sako estas sandvio kaj mapo. c) ______ vi estas? Mi estas saa.
Jozefo - Mapo? Kia estas la mapo en via sako? d) ______ estas la princino? i estas Silvja.
Sofio - Hi estas granda mapo. e) ______ estas i? Hi estas motorciklo.
Jozefo - Kaj kio estas i? u i estas via nova emizo? f) ______ estas la motorciklo? Hi estas bela.
Sofio - Oh, jes. u vi pensas, ke mia emizo estas bela? Kia estas mia emizo? g) _____ pravas? La lernanto pravas.
Jozefo - Hi estas bela kaj malgranda. Hi estas bona por vi. h) _____ li estas? Li estas malsaa kaj maldika.
Sofio - Vi pravas! Kaj mi, Jozefo? u vi pensas, ke mi estas bela? i) _____ estas la kuraa ardenisto? Li estas Karlo.
Jozefo - Ho, jes! Vi estas bela, saa kaj... maldika!
Sofio - Ho, dankon! IV) Descreva os objetos utilizando as palavras granda ou malgranda. Siga o exemplo:
Jozefo - Kaj mi? Kia estas mi?
Sofio - Vi estas saa, forta, granda kaj kuraa!
Jozefo - Jes, vi pravas!
a) (malgranda) Kia estas la Kato? - Hi estas malgranda.
_________EKZERCOJ_________________________________________

I) Vimos o quadro abaixo na seo gramatical. Agora complete-o de memria: b) (granda) Kia estas la mapo? Hi _____________________

c) (granda) Kia estas la ___________? - _____________________

d) (granda) Kia_________________________? - ________________

22
 6. La kato estas bela.
e) (malgranda) a) Jes, vi pravas.
b) Ne, i estas bela.
c) Hi estas kato.
f) (malgranda)

VI) Responda as perguntas utilizando o sufixo mal. Preste ateno nos pronomes. Siga o
g) (malgranda) modelo:

h) (malgranda) a) u la princino estas dika?

Ne, la princino ne estas dika. i estas maldika.
V) Escolha as alternativas que melhor respondem cada pergunta:
b) u la reino estas forta?
1. Kia estas Marko? Ne, la ____________ ne estas forta. _____ estas ______________.
a) Li estas lernanto.
c) u Korvaks estas kuraa?
b) i estas bela.
c) Li estas malbela. d) u la domo estas granda?

2. Kiu estas la instruisto? e) u la emizo estas bela?

a) La instruisto estas saa.
b) Li estas Josefo. f) u vi estas saa?
c) i estas malforta.
g) u la sandvio estas granda?

3. Kio estas i? h) u Margareto estas dika?

a) Hi estas bela.
b) Hi estas sandvio.
c) Hi estas granda. VII) Respondu:

1. u vi estas forta?
4. Kiu estas la saa lernanto?
a) Li estas saa. 2. u la reo estas dika?
b) i estas la princino de Gondolando.
c) Li estas instruisto. 3. Kiu estas dika?

5. Jen mapo. 4. u Silvja estas dika?

a) Hi estas granda mapo.
5. Kia estas Silvja?
b) Dankon.
c) Vi pravas. 6. Kia estas Korvaks?

23
 11. Jes, i estas sako.
7. Kia estas Karlo?
12. Ne, i ne estas sandvio.
8. u vi estas bela a malbela?
13. La mapo estas granda.
9. u Albert Einstein estas saa?

10. u la kato estas granda? Respostas da lio 2

11. Kia estas Mazi? b) Bildoj

1. Li estas forta. 2. Li estas dika. 3. i estas bela. 4. i estas granda. 5. i estas malgranda.
6. Li estas saa. 7. kuraa. 8. kuraa. 9. La palaco estas granda.
12. Kia estas la domo? 10. La domo estas malgranda. 11. kato 12. emizo 13. sako
14. mapo 15. sandvio 16. motorciklo 17. komputilo
13. Kia estas la palaco?
II)
a) Mi b) i c) Li d) i i e) Vi f) i g) li h) I i)i j) mi
14. Kia estas vi?
II)
a) Kiu b) Kio c) Kia d) Kiu e) Kio f) Kia g) Kiu h) Kia i) Kiu

VIII) Demandu: IV)

b) i estas granda.
c) Kia estas la palaco? i estas granda. d) Kia estas la motorciklo? i estas granda.
1. Mi estas forta. e) Kia estas la sandvio? i estas malgranda. f) Kia estas la domo? i estas malgranda.
g) Kia estas la emizo? i estas malgranda. h) Kia estas la komputilo? i estas malgranda.
2. J Soares estas dika.
V) 1.c 2.b 3.b 4.b 5.b 6.a

3. Rambo estas kuraa. VI)

b) Ne, la reino ne estas forta. i estas malforta. c) Ne, Korvaks ne estas kuraa. Li estas malkuraa.
d) Ne, la domo ne estas granda. i estas malgranda. e) Ne, la emizo ne estas bela. i estas malbela.
4. Jes, Silvja estas bela.
f) Ne, mi ne estas saa. Mi estas malsaa. g) Ne, la sandvio ne estas granda. i estas malgranda.
h) Ne Margareto ne estas dika. i estas maldika.
4. Jes, mi estas saa.
VII)Respondu
1.Jes, mi estas forta. / Ne, mi ne estas forta. 2. Ne, la reo ne estas dika.
5. Ne, mi ne estas forta. 3. La reino estas dika. 4. Ne, Silvja ne estas dika.
5. Silvja estas bela. 6. Korvaks estas saa.
6. Ne, la kato ne estas granda, la kato estas malgranda. 7. Karlo estas kuraa. 8. Mi estas bela/malbela.
9. Jes, li estas tre saa. 10. Ne, la kato ne estas granda. i estas malgranda.
11. Mazi estas granda. 12. La domo estas malgranda.
7. La palaco estas granda. 13. La palaco estas granda. 14. Mi estas...saa/kuraa/bela, ktp.(etc.)

VIII) Demandu
8. Mia emizo estas bela. 1. Kia vi estas?
3. Kia estas Rambo?
9. Hi estas sandvio. 5. u vi estas forta?
7. Kia estas la palaco?
9. Kio estas i?
10. Hi estas komputilo. 11. u i estas sako?
13. Kia estas la mapo?
2. Kia estas J Soares?
4. u Silvja estas bela?
6. u la kato estas granda?
8. Kia estas via emizo?
10. Kio estas i?
12. u i estas sandvio?

24
 LECIONO 3________________________________________________________
1.6 at 2.2
LEITURA COMPLEMENTAR

_________RAKONTO________________________________________
2 - Pri Ana Sobre Ana
Sceno 6
Sur la bildo estas knabino. ia nomo estas Ana. ia tuta
nomo estas Ana Pana.
Kato: Mia! Pruno, persiko, vinbero. Pruno, persiko, vinberoj. Pruno, pruno, pruno!
Sobre a figura est uma menina. Seu nome Ana. Seu nome
Gato: Miau! Ameixa, pssego, uva. Ameixa, pssego, uva. Ameixa, ameixa, ameixa!
todo Ana Pana.
Tri prnoj! Mi gajnis! Mia. Prunoj, prunoj, prunoj!
Ana estas juna. Ana estas 18-jara.
Trs ameixas! Eu ganhei! Miau! Ameixas, ameixas, ameixas!
Ana jovem. Ana tem 18 anos.
Sceno 7
La adreso de Ana estas: 1234 Long-strato. La retpot-adreso de Ana estas: ana@lernu.net.
O endereo de Ana 1234 Long-strato. O e-mail de Ana : ana@lernu.net.
Reo: Jen ardeno. Rigardu! Jen prunoj. Jen persikoj. Jen vinberoj.
Rei: Eis um jardim. Olhe! Eis ameixas. Eis pssegos. Eis uvas.
Ana loas en Novjorko. Novjorko estas urbo en Usono.
Ana mora em Nova Iorque. Nova Iorque uma cidade nos Estados Unidos.
Reino: Mi atas prunojn.
Rainha: Eu gosto de ameixas.
Usono estas lando en Ameriko. Ameriko estas mondoparto.
Os Estados Unidos so um pas na Amrica. A Amrica uma parte do mundo.
Mi atas persikojn.
Eu gosto de pssegos.
En la mondo estas kelkaj mondopartoj, ekzemple: Ameriko, Afriko, Azio, Eropo kaj
Oceanio.
Mi atas vinberojn.
No mundo esto algumas partes do mundo, por exemplo: Amrica, Africa, sia, Europa e
Eu gosto de uvas.
Oceania.
Reo: Anka mi atas vinberojn.
pri sobre sur sobre
Rei: Tambm eu gosto de uvas.
bildo figura knabino menina
ia seu, dela tuta todo
Silvja: Saluton, Panjo! Saluton, Pajo. Mi petas persikon.
juna jovem urbo cidade
Silvja: Ol, Mame! Ol, Papai. Eu peo um pssego.
lando pas, terra mondo mundo
parto parte kelkaj algumas, alguns
Sceno 8
ekzemple por exemplo
Petro: Mi estas malsata.
Petro: Eu estou com fome.

(al la kelnero) Bonvolu doni al mi sandvion.

(ao garom) Por favor, d-me um sanduche.

25
Kelnero: Jen i! Reo: Jes. (al la Reino) Prunon kaj vinberojn!
Garom: Aqui est. [Literalmente: Eis ele.] Rei: Sim. ( Rainha) Ameixa e uvas!

Petro: Dankon. Bonvolu doni al mi salaton. Reino: Jen pruno kaj vinberoj.
Petro: Obrigado. Por favor, d-me uma salada. Rainha: Eis uma ameixa e uvas.

Kelnero: Jen i! Silvja: Dankon!

Garom: Aqui est. Silvja: Obrigado!

Petro: Dankon. Bonvolu doni al mi sukon. Sceno 10

Petro: Obrigado. Por favor, d-me um suco.
Korvaks: Karlo!
Kelnero: Jen i! Korvaks: Karlo!
Garom: Aqui est.
Karlo: Jes?
Petro: Dankon. Bonvolu doni al mi glaciaon. Karlo: Sim?
Petro: Obrigado. Por favor, d-me um sorvete.
Korvaks: Arboj!
Kelnero: Jen i! Korvaks: rvores!
Garom: Aqui est.
Karlo: Arboj?
Petro: Dankon. Bonvolu doni al mi akvon. Karlo: rvores?
Petro: Obrigado. Por favor, d-me gua.
Korvaks: Jes. Kiom da arboj estas? Kalkulu!
Kelnero: (ridas) Korvaks: Sim. Quantas rvores h? Calcule!
Garom: (ri)
Karlo: Unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, na, dek.
Sceno 9 Karlo: Uma, duas, trs, quatro, cinco, seis, sete, oito, nove, dez.

Silvja: Mi petas persikon, Pajo. Kato: Kiom da arboj estas?

Silvja: Eu peo um pssego, Papai. Gato: Quantas rvores h?

Reo: Jes! (al la Reino) Persikon! Komputilo: Unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, na, dek.
Rei: Sim. ( Rainha) Pssego. Computador: Uma, duas, trs, quatro, cinco, seis, sete, oito, nove, dez.

Reino: Jen persiko. Korvaks: Arbustoj! Kiom da arbustoj estas?

Rainha: Eis um pssego. Korvaks: Arbustos! Quantos arbustos h?

Silvja: Dankon. Donu al mi prunon kaj vinberojn. Karlo: Kiom? Du, kvar, ses, ok, dek!
Silvja: Obrigado. D-me uma ameixa e uvas. Karlo? Quantos? Dois, quatro, seis, oito, dez!

26
Korvaks: Kaj kiom da oroj estas? Silvja: Mi amas vin!
Korvaks: E quantas flores h? Silvja: Eu amo voc!

Karlo: Floroj? Amba: Ek! Ek!

Karlo? Flores? Ambos: Vamos! Vamos!

Korvaks: Jes, jes! Kiom da oroj estas? Korvaks: Ne! Ne! Ne! Mi amas la princinon. Mi amas Silvjan!
Korvaks: Sim, sim! Quntas flores h? Korvaks: No! No! No! Eu amo a princesa. Eu amo a Silvja!

Karlo: Dek? Kvindek? Cent? Mi ne scias! Sceno 13

Karlo: Dez? Cinqenta? Cem? Eu no sei!
Silvja: A, E, I, O, U. Ni forkuru! A, U, O, I, E. Kurae!
Sceno 11 Silvja: A, E, I, O, U. Fujamos! A, U, O, I, E. Corajosamente!

Petro: Mi ne scias. Karlo: A, E, I, U, O. Ek antaen do! I, O, U, E, A.

Petro: Eu no sei. Karlo: A, E, I, U, O. Vamos enfrente ento! I, O, U, E, A.

Sceno 12 Amba: Hura, hura, hura!

Ambos: Viva, viva, viva!
Karlo: Cent sep! Cent ok...
Karlo: Cento e sete! Cento e oito... Silvja: A, U, I, O, E
Silvja: A, U, I, O , E
Silvja: Cent na!
Silvja: Cento e nove! Karlo: Mi vin amas tre!
Karlo: Eu amo voc muito!
Karlo: Cent dek!
Karlo: Cento e dez! Silvja: E, I, O, U, A
Silvja: E, I, O, U, A
Silvja: Karlo, donu al mi rozon... mi petas! Dankon! Mi atas rozojn!
Silvja: Karlo, d-me uma roza... eu peo! Obrigada! Eu gosto de rosas! Amba: Mi amas... A, E, O, U, I. Mi amas vin!
Ambos: Eu amo... A, E, O, U, I. Eu amo voc!
Karlo: Kaj mi amas vin!
Karlo: E eu amo voc! Reo: La ardenisto amas la princinon?
Rei: O jardineiro ama a princesa?
Silvja: Ho, rigardu! Mi havas rozon. Mi havas prunon, persikon kaj vinberojn. Mi havas
sandvion kaj mapon. Korvaks: Jes, jes!
Silvja: Oh, olhe! Eu tenho uma roza. Eu tenho uma ameixa, pssego e uvas. Eu tenho um Korvaks: Sim, sim!
sanduche e um mapa.
Reo: Ne, ne, ne!
Karlo: Kaj mi havas... motorciklon! Mi amas vin! Rei: No, no, no!
Karlo: E eu tenho... uma motocicleta. Eu amo voc!

27
Reino: La princino amas la ardeniston? Korvaks: Arestu lin!
Rainha: A princesa ama o jardineiro? Korvaks: Prendam-no!

Korvaks: Jes, jes! Generalo: Arestu lin!

Korvaks: Sim, sim! General: Prendam-no!

Reino: Ne, ne! Ociro: Arestu lin!

Rainha: No, no! Oficial: Prendam-no!

Reo: Ni iru. Sekvu min! Ek! Subociro: Arestu lin!

Rei: Ns vamos! Sigam-me! Vamos! Sub-oficial: Prendam-no!

Reo kaj Korvaks: His revido! Soldatoj: Arestu lin! Arestu lin! Arestu lin!...
Rei e Korvaks: At a vista! Soldados: Prendam-no! Prendam-no! Prendam-no...

Reo: Dankon, Korvaks.

PARTO 2 Rei: Obrigado, Korvaks.

Sceno 1 Sceno 2

Karlo: Saluton! En la malliberejo Na priso

Karlo: Ol!
Ociro: Nomo?
Silvja: Saluton! Pajo, Panjo! Oficial: Nome?
Silvja: Ol! Papai, Mame!
Karlo: Karlo.
Karlo: Korvaks! Karlo: Karlo.
Karlo: Korvaks!
Ociro: Ao?
Reo: Silvja! Silvja! Oficial: Idade?
Rei: Silvja! Silvja!
Karlo: Dudek.
Silvja: Ho, Panjo! Karlo: Vinte.
Silvja: Oh, Mame!
Ociro: Profesio?
Karlo: Mi amas princinon Silvja. Oficial: Profisso?
Karlo: Eu amo a princesa Silvja.
Karlo: Hardenisto.
Reo: Arestu lin! Karlo: Jardineiro.
Rei: Prendam-no!
Ociro: Forkonduku lin.
Oficiro: Levem-no daqui.

28
Korvaks: Numero dek na. suko: suco
Korvaks: Nmero dezenove. glaciao: sorvete
akvo: gua
ridi: rir
Ociro: Numero dek na?
kiom da: quantos, que quantidade de
Oficial? Nmero dezenove?
kalkuli: calcular
arbusto: arbusto
Ociro: (al la gardistoj) Numero dek na! floro: flor
Oficial: (aos guardas) Nmero dezenove! scii: saber
rozo: rosa
Gardistoj: Numero dek na? ami: amar
Guardas: Nmero dezenove? havi: ter
amba: ambos
ek: vamos! vai!
Gardistoj: Na. Dek. Dek unu. Dek du. Dek tri. Dek kvar. Dek
forkuri: fugir
kvin. Dek ses. Dek sep. Dek ok. Dek na. Dudek. Ho! Dek na!
kurae: bravamente, corajosamente
Guardas: Nove. Dez. Onze. Doze. Treze. Catorze. Quinze. antaen: em frente, para frente
Dezesseis. Dezessete. Dezoito. Dezenove. Vinte. Oh! Dezenove. do: pois, ento, portanto
hura: viva!
En la elo Na sela. iri: ir
sekvi: seguir
Karlo: Ah! Monstro! is revido: at a vista
Karlo: Ah! Monstro! aresti: prender
malliberejo: priso
oficiro: oficial
Mazi: Saluton. Mi estas Mazi. Granda Mazi.
generalo: general
Mazi: Ol. Eu sou o Mazi. Grande Mazi. soldato: soldado
gardisto: guarda
nomo: nome
________VORTARO_________________________________________ ao: idade
profesio: profisso
ardeno: jardim forkonduki: levar para longe
rigardi: olhar numero: nmero
pruno: ameixa
persiko: pssego Vocabulrio adicional
vinbero: uva voli: querer
ati: gostar libro: livro
anka: tambm kajero: caderno
panjo: mame krajono: lpis
pajo: papai plumo: caneta
peti: pedir skrapgumo: borracha
malsata: faminto, com fome mani: comer
kelnero: garom rua: vermelho
bonvolu: por favor pomo: ma
doni: dar nun: agora
salato: salada tre: muito

29
a) Vortaro: Karlo, donu al mi rozon. Mi amas vin. Mi havas rozon. Mi havas prunon, persikon kaj
vinberojn.
Jen ardeno. Rigardu! Jen prunoj. Jen persikoj. Jen vinberoj. rosa =
jardim = eu amo =
olhe = eu tenho =
ameixa =
pssego = Karlo: Kaj mi havas... motorciklon! Mi amas vin!
uva = Silvja: Mi amas vin!
Amba: Ek! Ek!
Mi atas vinberojn. - Anka mi atas vinberojn. Korvaks: Ne! Ne! Ne!
eu gosto = ambos =
tambm = vamos! =

Saluton, Panjo! Saluton, Pajo. Mi petas persikon. Silvja: A, E, I, O, U... Ni forkuru! A, U, O, I, E... Kurae!
mame = Karlo: A, E, I, U, O... Ek antaen do! I, O, U, E, A
papai = Amba: Hura, hura, hura!
eu peo = ns fujamos =
corajosamente =
Petro: Mi estas malsata. (al la kelnero) Bonvolu doni al mi salaton. Dankon. Bonvolu doni al em frente =
mi sukon ...glaciaon ...akvon. ento =
faminto = viva =
garom =
por favor = Reo: Ni iru. Sekvu min! Ek!
dar = Reo kaj Korvaks: His revido!
salada = ns vamos =
suco = siga-me =
sorvete = at a vista =
gua =
Karlo: Mi amas princinon Silvja.
La kelnero ridas. Reo: Arestu lin!
rir (presente) = prenda =

Kiom da arboj estas? Kalkulu! Kiom da arbustoj estas? Kaj kiom da floroj estas? Floroj? Mi En la malliberejo.
ne scias! Oficiro: Nomo?
quantos, que quantidade de = Karlo: Karlo.
calcule = Oficiro: Ao?
arbustos = Karlo: Dudek.
floro = Oficiro: Profesio?
eu no sei = Karlo: Hardenisto.
Oficiro: Forkonduku lin.
Korvaks: Numero dek na.

30
priso= Jen unu persiko. Jen kvin persikoj.
oficial = Jen unu vinbero. Jen dek vinberoj.
nome =
idade = ACUSATIVO (-N)
profisso = Para se construir sentenas em Esperanto, preciso compreender claramente o que
levem para longe = sujeito e objeto. Em Portugus, podemos freqentemente distinguir esses elementos
nmero = gramaticais por sua posio na frase a ordem mais comum :
sujeito + verbo + objeto.
b) Bildoj: Por exemplo, as trs palavras ama / Maria /Joo podem ser ordenadas para
significar coisas diferentes:
1. Maria ama Joo.
2. Joo ama Maria.
Ento na frase 1, o sujeito Maria (desempenha a ao de amar), e Joo o
objeto direto (recebe a ao de amar). Por sua vez, na frase 2, o sujeito Joo e o
1. 2. 3. 4. 5.
objeto direto Maria.

Sujeito o ser sobre o qual se faz uma declarao, aquele que desempenha a ao
verbal.
6. 7. 8. 9. Objeto o receptor da ao verbal.
Objeto direto - ligado a um verbo transitivo geralmente sem auxlio de uma
preposio. (Ex.: Eu amo msica).
Objeto indireto - sempre ligado a um verbo transitivo por uma preposio. (Ex.: Eu
gosto de msica.)
Verbo transitivo aquele que admite um objeto. (Eu como ma.)
Verbo intransitivo aquele que no pede objeto para completar seu sentido. (Eu
10. 11. 12. 13. 14. durmo.)

Em Esperanto, aps um verbo transitivo (como atas ou petas), o objeto direto recebe
a terminao n, a qual chamamos de acusativo.
_______GRAMATIKO_______________________________________ 1. Maria amas Johanon. (Maria ama Joo.)
2. Johano amas Marian. (Joo ama Maria.)
PASSADO (-IS)
Veja mais exemplos:
Para dizer que uma ao ou estado ocorreu no passado, usamos a terminao is.
i estas persiko. Mi atas persikon. (Isto um pssego. Eu gosto de pssego.)
La reino estis maldika. (A rainha era magra.)
Jen pruno. Mi petas prunon. (Eis uma ameixa. Eu peo uma ameixa.)
Nun i estas dika. (Agora ela gorda.)
Jen vinberoj. Mi atas vinberojn. (Eis uvas. Eu gosto de uvas.)
Mi gajnis! (Eu ganhei!)
Li atas prunojn, sed li ne atas persikojn. (Ele gosta de ameixas, mas ele no gosta de
PLURAL (-J) pssegos.)
Quanto um substantivo denota mais do que uma das pessoas ou coisas s quais se
refere, a terminao j acrescentada. No usamos o acusativo depois de preposio (a no ser para indicar direo depois da
Unu pruno + unu pruno = du prunoj. preposio en, por exemplo, conforme veremos em outras lies).

31
 A IMPORTNCIA DO ACUSATIVO c) Clareza
A ordem sujeito-verbo-objeto pode parecer bvia para falantes de Portugus e outras
a) Flexibilidade na ordem das palavras
lnguas romnicas. Porm, muitas lnguas no usam essa ordem. A est uma das
O uso do acusativo pode parecer difcil primeira vista. Porm, justo o acusativo que importncias do acusativo em Esperanto: deixar claro o sentido da frase para falantes de
permite uma grande flexibilidade de posio dos elementos da frase. Podemos ordenar vrias lnguas, independetemente da ordem das palavras.
esses elementos de diversas maneiras, o que geralmente no possvel em outros idiomas.
A frase Mi amas vin (Eu amo voc), por exemplo, pode ser ordenada de vrias formas, CONCORDNCIA DOS ADJETIVOS
sem prejudicar em absoluto sua clareza: Os adjetivos concordam com o sujeito em nmero e caso. Ou seja, se um adjetivo se refere
a um substantivo que possui terminao j ou n, esse adjetivo deve receber essas mesmas
Mi amas vin.
terminaes.
Vin amas mi.
Jen rua pomo. (Eis uma ma vermelha.)
Vin mi amas.
Jen ruaj pomoj. (Eis mas vermelhas.)
Mi vin amas.
Mi atas ruajn pomojn. (Eu gosto de maas vermelhas.)
Amas vin mi.
Amas mi vin. IMPERATIVO (-U)
O Esperanto admite diversas ordens em relao s palavras, veja: Para expressar uma ordem, comando, splica, desejo, etc., o verbo recebe a terminao
Karlo estas ardenisto. Karlo ardenisto estas. Hardenisto estas Karlo. ... etc. u.
Donu al mi ____on.
Independente da ordem das palavras, o -n mostra o receptor da ao verbal. Donu al mi sandvion. (D-me um sanduche.)
Karlo come ma: Pardonu min! (Perdoe-me!)
Karlo manas pomon. KE (que)
Pomon manas Karlo. Tambm usamos a terminao -u para reportar uma ordem, desejo, etc. juntamente com
Manas Karlo pomon. a conjuno ke (que).
Karlo pomon manas. Mi ordonis, ke li venu. (Ordenei que ele viesse.)
... etc. La vendisto diris al Mazi, ke li gustumu la fruktojn. (O vendedor disse a Mazi que ele
A ma come Karlo(!): experimentasse as frutas.)
Karlon manas pomo. Mi deziras, ke vi kantu. (Eu quero que voc cante.)
Pomo manas Karlon.
Manas Karlon pomo. Perceba que, tradicionalmente, a colocao da vrgula em Esperanto difere da colocao
Karlon pomo manas. em Portugus, pois segue regras de outras lnguas.
... etc.
INFINITIVO (-I)
b) Evitar ambigidades Se voc quer meramente expressar a idia do verbo sem fazer referncia ao tempo ou ao
O uso do acusativo pode evitar ambigidades do tipo: sujeito, acrescente raiz do verbo a terminao i. Quando dois verbos esto juntos, o
Joo ama Maria mais do que Paulo. segundo geralmente expresso no infinitivo.
Mi volas mani pomon. (Eu quero comer ma.)
Podemos entender que Joo ama Maria mais do que Paulo ama Maria, ou que Joo ama
u vi povas kuri? (Voc pode correr?)
Maria mais do que ele ama Paulo.

Em Esperanto, podemos deixar claro: Pedidos: Bonvolu i ou -u, mi petas

Johano amas Marion, pli ol Palo. (Joo ama Maria mais do que Paulo a ama.) Bonvolu doni al mi sukon. (Por favor, d-me um suco./ Queira dar-me um suco.)
Johano amas Marion, pli ol Palon. (Joo ama Maria, mais do que ele ama Paulo.) Donu al mi sukon, mi petas. (D-me um suco.)

32
 KIOM DA (Que quantidade de, quantos)
Kiom um correlativo formado por ki- (partcula interrogativa) mais om -A- (coisa concreta)
(quantidade). O sufixo -a- indica qualidade concreta:
Kiom da arboj estas? (Quantas rvores h?) nova novo, nova novao novidade
Kiom da floroj estas en la ardeno? (Quantas flores h no jardim?) trinki beber trinkao bebida
mani comer manao comida
Como vimos, no se usa acusativo depois de preposio (salvo para indicar direo). Da glacio gelo glaciao sorvete
uma preposio de quantidade, portanto, no se usa acusativo depois de kiom da. bela belo, bela belao - beleza
Kiom da libroj vi havas? (Quantos livros voc tem?) ovo ovo ovao omete

NMEROS CARDINAIS -EJ- (lugar)

1 unu 30 tridek O sufixo -ej- indica o lugar destinado a:
2 du 40 kvardek lerni aprender lernejo escola
3 tri 50 kvindek bani banhar banejo banheiro
baki assar (ao forno) bakejo - padaria
4 kvar 60 sesdek
mallibera presioneiro malliberejo priso
5 kvin 70 sepdek
mal (oposto) + libera (livre) + ej (lugar) + o (substantivo) = malliberejo
6 ses 80 okdek
7 sep 90 nadek -J- (diminutivo de carcia masculino)
8 ok 100 cent O sufixo -j- indica diminutivo de carcia para o masculino. Geralmente se adiciona
9 na 101 cent unu j a uma forma reduzida da palavra, conservando de uma a cinco letras.
10 dek 102 cent du Johano Joo Jojo, Johanjo Joozinho
11 dek unu 132 cent tridek du patro pai pajo papai
12 dek du 147 cent kvardek sep frato irmo frajo irmozinho
13 dek tri 198 cent nadek ok onklo - tio ojo titio
14 dek kvar 200 ducent
15 dek kvin 300 tricent
16 dek ses 400 kvarcent -NJ- (diminutivo de carcia feminino)
O sufixo nj- indica o diminutivo de carcia para o feminino. Como no caso do sufixo
17 dek sep 500 kvincent
j, ao acrescentar-se nj a palavra tambm reduzida.
18 dek ok 600 sescent
Ana Ana Anjo Aninha
19 dek na 700 sepcent patrino - me panjo mame
20 dudek 800 okcent fratino irm franjo irmzinha
21 dudek unu 900 nacent onklino tia onjo - titia
22 dudek du 1000 mil Sofio Sofia Sonjo, Sofinjo - Sofiazinha
23 dudek tri 2000 du mil
24 dudek kvar 3000 tri mil
25 dudek kvin 10 000 dek mil
26 dudek ses 100 000 cent mil
27 dudek sep 1 000 000 unu miliono
28 dudek ok 2 000 000 du milionoj

33
_________PRAKTIKADO PER LEGADO________________________________________ _________EKZERCOJ_________________________________________

I) Reescreva completamente as sentenas mudando os verbos para o passado:

Saluton! Mia nomo estas Marko. Mia ao estas dek na. Kaj vi? Kiu vi estas? Kiu estas via
nomo? Kiu estas via go? a) Mi petas salaton al la kelnero.

Mi havas belan ardenon, rigardu! Kia estas mia ardeno? Hi estas granda kaj bela. En mia b) Li atas rigardi la florojn en la ardeno.
ardeno estas prunoj, vinberoj, persikoj kaj ruaj pomoj. Mia panjo atas persikojn, kaj mia
pajo atas pomojn. Ili amba tre atas mani fruktojn. Kaj vi? u vi anka atas fruktojn? c) i rigardas la pajon en la domo.

En mia arneno vi anka povas rigardi arbustojn, grandajn arbojn kaj malgrandajn florojn. Ili d) Vi forkuras kurae.
estas tre belaj. Kiom da rozoj estas en mia ardeno? Mi ne scias! u vi volas kalkuli?
e) Mi amas esti instruisto.
Kio mi estas? Mi estas kelnero. Malsataj viroj, virinoj, knaboj kaj knabinoj diras: Kelnero,
bonvolu doni al mi salaton!... Bonvolu doni al mi sukon! a Donu al mi glaciaon, mi f) Kiom da arbustoj estas en la ardeno?
petas!.... Donu al mi akvon, mi petas! . Ili petas, kaj mi donas al ili salaton, sandvion,
sukon, akvon, glaciaon... do ili dankas. Kia estas mia profesio? Mi pensas, ke i estas bona, g) La kelnero ridas.
sed ne tre bona.
h) Li kalkulas kiom da rozoj estas.
Mia patrino estas instruistino. i instruas Esperanton. La lernantoj amas in - i tre bone
instruas. i estis mia instruistino kaj i anka instruis Esperanton al mi. i diras al mi: Estu i) Mi ne scias la nomon de la oficiro.
bona lernanto kaj bona knabo!. Kia estas mia panjo? i estas maldika, bela kaj saa, kaj mi
anka amas in. j) La gardisto arestas Karlon en la malliberejo.

Mia patro estas gardisto. Li arestas malbonajn virojn kaj virinojn en malliberejo. Mi ne scias, k) Amba generaloj havas vinberojn.
u i estas bona profesio - viroj kaj virinoj forkuras el la malliberejo kaj mia pajo kurae
sekvas ilin. Mi pensas, ke por esti gardisto vi devas esti forta, kuraa kaj saa.
II) Reescreva todas as sentenas adicionando a marca do acusativo (n) quando
Mi pensas, ke mi gajnis tre bonan familion. necessrio.

Kaj vi? Kiu vi estas? Kia vi estas? Kio vi estas? Kio estas via profesio? u vi estas oficiro, a) Mi amas vi.
gardisto, soldato, instruisto, lernanto, ardenisto...? Kaj kia estas via familio?
b) Mi volas doni al vi salato.
Mi devas iri nun. His revido!
c) Kiom da skrapgumoj estas?

d) Bonvolu doni al mi granda krajono.

e) La suboficiro volis akvo.

34
f) Mi tre amas la panjo. IV) Vamos calcular quantas coisas a princesa tem. Preste ateno no plural (-j) e no
acusativo (-n). (Lembre-se: depois de kiom da no usamos acusativo.) Siga o modelo.
g) Mi estis malsata.
(rua motorciklo kvin) Kiom da ruaj motorcikloj i havas?
h) Mi ne scias la nomoj de la gardistoj. i havas kvin ruajn motorciclojn.

i) u vi atas vinberoj? a) (granda sandvio du) Kiom da grandaj sandvioj i havas?

i ___________________________
j) Mi havas rua motorciklo.
b) (malgranda skrapgumo tri) Kiom da malgrandaj skrapgumoj _______________?
k) i kalkulis la belaj rozoj. - _____________________________
c) (rua rozo dek unu)
l) Forkonduku li al la malliberejo.

m) La belaj, ruaj kaj grandaj pomoj i manis. d) ( granda glaciao ok)

III) Escreva os nmeros em Esperanto: e) (granda mapo ses)

1- 21 -
2- 28 - f) (bela emizo dudek)
3- 30 -
4- 39
g) (sako na)
5- 40 -
6- 42 -
7- 106 - V) Vamos fazer pedidos! Siga os modelos (Escreva frases completas!):
8- 205 -
9- 384 - (persiko) Mi estas malsata. Bonvolu doni al mi persikon.
10 - 423 - a) (salato) Mi estas_______________________________
11 - 541 - b) (vinberoj)
c) (pomo)
12 - 1323 -
d) (glaciao)
13 - 15 643 -
e) (sandvio)
14 - 25 679 -
15 - 57 742 - (suko) Donu al mi sukon, mi petas.
16 - 170 395 - f) (akvo) Donu al___________________
17 - 456 789 - g) (kajero)
18 - 3 234 567 - h) (skrapgumo)
i) (krajono)
19 - 10 356 231 -
j) (plumo)
20 - 199 432 566 -

35
VI) Complete com as terminaes: n) La tri princin___ est___ tre bel___! Jes, vi prav___! (As trs princesas so muito belas!
Sim, voc tem razo!)
-as (presente) o) Mi am____ man____ glacia____. (Eu amo comer sorvete.)
-is (passado) p) La oficir___ sekv___ du gardist____ al la malliberej___. (O oficial seguiu dois guardas
-u (imperativo) priso.)
-i (infinitivo) q) u vi vol___ man___ du ru___, grand___ pom___? (Voc quer comer duas grandes
-o (substantivo) mas vermelhas?)
-a (adjetivo) r) i hav___ du grand____ map____ en la sak___. (Ela tem dois grandes mapas no saco.)
-on (substantivo acusativo) s) Don___ al mi bel___ roz___, mi pet___. (D-me uma bela rosa, por favor.)
-an (adjetivo acusativo)
-oj (substantivo plural)
-aj (adjetivo plural) VII) Respondu:
-ojn (substantivo plural acusativo)
-ajn (adjetivo plural acustativo) 1. u vi atas prunojn?

2. u via amiko atas vinberojn?

(Preste ateno aos tempos verbais e marcas de plural ou singular indicados na traduo.)
3. u via instruisto anka atas glaciaon?
a) La roz__ de la princin___ est___ ru___. Hi anka est___ bel___. (A rosa da princesa
vermelha. Ela tambm bela.) 4. u vi havas ardenon e via domo?
b) La princin___ hav___ tri bel____ roz____. (A princesa tem trs belas rosas.)
c) La ardenist____ kaj la princin____ forkur___ de la palac___ kurae. (O jardineiro e a 5. u vi havas persikojn en via ardeno?
princesa fugiram do palcio corajosamente.)
d) La gardist____ arest___ Karl____ en la malliberej___. (Os guardas prenderam Karlo na
priso.)
e) Bonvol__ don__ al mi vinber____. Mi est___ tre malsat___. (Por favor me d uvas. Eu 6. Kiom da libroj estas?
estou com muita fome.)
f) Arest___ li___! (Prendam-no!)
g) La paj___ de la princin___ rigard___ la prun___, la persik____ kaj la vinber____ de la
palac___ arden___. (O papai da princesa olha as ameixas, pssegos e uvas do jardim do 7. Kalkulu kiom da krajonoj estas.
palcio.)
h) La kelner___ don___ du sandvi___ al Petr__. (O garom deu dois sanduches a Petro.)
i) La instruist___ don___ al dek lernant____ libr___ kaj kajer____. (O professor deu aos
alunos livros e cadernos.)
j) Kiom da skrapgum____, plum____ kaj krajon____ vi hav___? (Quantas borrachas, canetas 8. Kiom da plumoj estas?
e lpis voc tem?)
k) Kalkul____ kiom da arb___ est___. (Conte quantas rvores h.)
l) Mi ne sci___ la nom____ de la soldat____. Amba hav____ tre grand____ nom____. (Eu
no sei o nome dos soldados. Ambos tem nomes muito grandes.) 9. Kiom da kajeroj estas?
m) Kio est___ la profesi___ de la paj___? - Li est___ instruist___. (Qual a profisso do
papai? Ele um professor.) 10. u vi estas malsata?

36
11. En la filmo, kiu ridas, Petro a la kelnero? VIII) Demandu:

1. Jen la skrapgumo.
12. Kiu numero estas i tiu?
2. Jen la plumo.
13. Kiu estas la nomo de via Panjo kaj de via Pajo?
3. Jen la libro.
14. Kiom da floroj vi havas en via ardeno?
4. Jen i.
15. u vi amas vian Panjon?
5. Jes, mi atas glaciaon.
16. En la filmo, kiu forkuras?
6. Jes, mi anka havas komputilon.
17. u la princino amas la ardeniston?
7. Estas ok rozoj.
18. u Silvja kaj Karlo forkuras kurae?
8. Mi havas kvar krajonojn.
*
19. Kiu estas via nomo? (via = seu, teu)
9. La kelnero ridas.
20. Kiu estas via ao?
10. La ardenisto amas la princinon.
21. Kiu estas la ao de Karlo?
11. Mi estas instruisto.
22. Kiu estas la profesio de Karlo?
12. Mi havas dudek kvin jarojn.

23. u i estas pruno, vinbero a persiko? 13. Dankon.

14. Ne, li ne forkuras.

15. Karlo estas malsata.

*Kiu estas via nomo? ou Kio estas via nomo? (Qual o seu nome?) Apesar da discusso sobre qual forma melhor,
Bertilo Wennergren, membro da Academia de Esperanto, afirma que as duas formas esto corretas. Pode-se perguntar ainda
Kiel vi nomias? (Como voc se chama?). O mesmo vlido para outras questes como "Kio/Kiu estas via adreso?".
http://cs.lernu.net/lernado/gramatiko/demandoj/kio_kiu_estas_via_nomo.php

37
 VI)
a) La rozo de la princino estas rua i anka estas bela.
Respostas da lio 3 b) La princino havas tri belajn rozojn.
c) La ardenisto kaj la princino forkuris de la palaco kurae.
b) Bildoj d) La gardisto arestis Karlon en la malliberejo.
1. pruno 2. persiko 3. vinbero 4. ardeno 5. kelnero 6. salato 7. arbo 8. floroj 9. arbusto e) Bonvolu doni al mi vinberojn. Mi estas tre malsata.
10. rozo 11. malliberejo 12. akvo 13. glaciao 14. suko f) Arestu lin!
g) La pajo de la princino rigardas la prunojn, la persikojn kaj la vinberojn de la palaca ardeno.
I) h) La kelnero donis du sandviojn al Petro.
a) Mi petis salaton al la kelnero. b) Li atis rigardi la florojn en la ardeno. i) La instruisto donis al dek lernantoj librojn kaj kajerojn.
c) i rigardas la pajon en la domo. d) Vi forkuris kurae. j) Kiom da skrapgumoj, plumoj kaj krajonoj vi havas?
e) Mi amis esti instruisto. f) Kiom da arbustoj estis en la ardeno? k) Kalkulu kiom da arboj estas.
g) La kelnero ridis. h) Li kalkulis kiom da rozoj estis. l) Mi ne scias la nomojn de la soldatoj Amba havas tre grandajn nomojn.
i) Mi ne sciis la nomon de la oficiro. j) La gardisto arestis Karlon en la malliberejo. m) Kio estas la profesio de la pajo? Li estas instruisto.
k) Amba generaloj havis vinberojn. n) La tri princinoj estas tre belaj! Jes, vi pravas!
o) Mi amas mani glaciaojn.
II) p) La oficiro sekvis du gardistoj al la malliberejo.
a) Mi amas vin. (Eu te amo.) / Min amas vi. (Voc me ama.) q) u vi volas mani du ruajn, grandajn pomojn?
b) Mi volas doni al vi salaton. r) i havas du grandajn mapojn en la sako.
c) Kiom da skrapgumoj estas? s) Donu al mi belan rozon, mi petas.
d) Bonvolu doni al mi grandan krajonon.
e) La suboficiro volis akvon. VII) Respondu
f) Mi tre amas la panjon. (Eu amo muito a mame.) / Min tre amas la panjo. (A mame me ama muito.) 1. Jes, mi atas prunojn. / Ne, mi ne atas prunojn.
g) Mi estis malsata. 2. Jes, mia amiko atas vinberojn. / Ne, mia amiko ne atas vinberojn.
h) Mi ne scias la nomojn de la gardistoj. 3. Jes, mia instruisto atas glaciaon. / Ne, mia instruisto ne atas glaciaon.
i) u vi atas vinberojn? 4. Jes, mi havas ardenon e mia domo. / Ne, mi ne havas ardenon e mia domo.
j) Mi havas ruan motorciklon. 5. Jes, mi havas persikojn en mia ardeno. / Ne, mi ne havas persikojn en mia ardeno.
k) i kalkulis la belajn rozojn. 6. Estas tri libroj.
l) Forkonduku lin al la malliberejo. 7. Estas kvin krajonoj.
m) La belajn, ruajn kaj grandajn pomojn i manis. 8. Estas kvar plumoj.
9. Estas unu kajero.
III) 1 unu, 2 du, 3 tri, 4 kvar , 5 kvin, 6 ses, 7 sep, 8 ok, 9 na, 10 dek, 11 dek unu, 12 dek du, 13 dek tri, 10. Jes, mi estas malsata. / Ne, mi ne estas malsata.
14 dek kvar, 15 dek kvin, 16 dek ses, 17 dek sep, 18 dek ok, 19 dek na, 20 dudek, 21 dudek unu, 28 dudek ok, 11. La kelnero ridas.
30 tridek, 39 tridek na, - 40 kvardek, 42 kvardek du, 106 cent ses, 205 ducent kvin, 384 tricent okdek kvar, 423 12. i tiu numero estas ok.
kvarcent dudek tri, 541 kvincent kvardek unu, 1323 mil tricent dudek tri, 15 643 dek kvin mil sescent kvardek tri, 25 679 13. La nomo de mia panjo estas..., kaj la nomo de mia pajo estas...
dudek kvin mil sescent sepdek na, 57 742 kvindek mil sepcent kvardek du, 170 395 cent sepdek mil tricent nadek kvin, 14. Mi ne scias!
456 789 kvarcent kvindek ses mil sepcent okdek na, 3 234 567 tri milionoj ducent tridek kvar kvincent sesdek sep, 10 356 15. Jes, mi amas in. / Certe mi amas in!
231 dek milionoj tricent kvindek ses ducent tridek unu, 199 432 566 cent nadek na milionoj kvarcent tridek du kvincent 16. Karlo kaj Silvja foruras.
sesdek ses. 17. Jes, la princino amas la ardeniston.
18. Jes, ili forkuras kurae.
IV) 19. Mia nomo estas...
a) i havas du grandajn sandviojn. 20. Mia ao estas (nmero) jaroj.
b) Kiom da malgrandaj skrapgumoj i havas? i havas tri malgrandajn skrapgumojn. 21. La ao de Karlo estas dudek jaroj.
c) Kiom da ruaj rozoj i havas? i havas dek unu ruajn rozojn. 22. Karlo estas ardenisto.
d) Kiom da grandaj glaciaoj i havas? i havas ok grandajn glaciaojn. 23. i estas pruno.
e) Kiom da grandaj mapoj i havas? i havas ss grandajn mapojn.
f) Kiom da belaj emizoj i havas? i havas dudek belajn emizojn. VIII) Demandu
g) Kiom da sakoj i havas? i havas na sakojn. 1. Bonvolu doni al mi la skrapgumon. 2. Bonvolu doni al mi la plumon.
3. Bonvolu doni al mi la libron. 4. Bonvolu doni al mi la ...n.
V) 5. u vi atas glaciaon? 6. Mi havas komputilon, u vi anka havas?
a) Mi estas malsata. Bonvolu doni al mi salaton. b) Mi estas malsata. Bonvolu doni al mi vinberojn. 7. Kiom da rozoj estas? 8. Kiom da krajonoj vi havas?
c) Mi estas malsata. Bonvolu doni al mi pomon. d) Mi estas malsata. Bonvolu doni al mi glaciaon. 9. Kiu ridas? / Kion faras la kelnero? 10. Kiu amas la princino? / Kiun la ardenisto amas?
e) Mi estas malsata. Bonvolu doni al mi sandvion. f) Donu al mi akvon, mi petas. 11. Kio vi estas? 12. Kiu estas via ao? / Kiom da jaroj vi havas?
g) Donu al mi kajeron, mi petas. h) Donu al mi skrapgumon, mi petas. 13. Jen plumo/libro/glaciao... 14. u li forkuras?
i) Donu al mi krajonon, mi petas. j) Donu al mi plumon, mi petas. 15. Kiu estas malsata?

38
 LEITURA COMPLEMENTAR REVISO 1

Traduza para o Portugus:

(Dica: fique atento onde ocorre a terminao n em sentenas com verbos transitivos como atas, amas e
3 Familio havas).

Jen mia familio!
Eis a minha famlia!
En mia familio estas 5 (kvin) personoj. Estas mi, mia patrino kaj mia patro.
Em minha famlia h cinco pessoas. Sou eu, minha me e meu pai.
Mi havas anka fraton kaj fratinon. Mi do havas du gefratojn.
Eu tenho tambm um irmo e uma irm. Tenho dois irmos.
1. Bonan tagon! - 2. Mi estas Karlo. - 3. Li estas ardenisto. 4. La reo estas patro, kaj la reino estas
patrino. - 5. La princino estas la filino. - 6. Silvja estas princino. - 7. Kiu vi estas? -8. Kio estas i? - 9.
Mi estas kuraa, kaj li estas forta. - 10. Kia estas i? - 11. La pruno estas bona. - 12. La prunon atas
i. - 13. Jen mapo. Rigardu! i estas malgranda. - 14. Silvjan amas Karlo. - 15. u Silvja amas Karlon?
- 16. Mi ne atas prunojn, sed mi atas la vinberojn. - 17. Bonvolu doni al mi la persikon. - Jen i. -
Dankon. - 18. Donu al mi vinberojn, mi petas. -19. i havas tri rozojn kaj na persikojn. - 20. Kiom da
floroj estas en la ardeno? Mi ne scias. - 21. Ni iru. is revido!

Ili estas pli junaj ol mi. Mia patrino estas la plej aa en nia familio.
Eles so mais jovens do que eu. Minha me a mais velha em nossa famlia.

Miaj gepatroj posedas apartamenton. En tiu apartamento ni loas.

Meus pais possuem um apartamento. Nesse apartamento ns moramos.

La apartamento havas 4 (kvar) ambrojn. Miaj gefratoj loas en unu ambro kaj mi loas
en alia ambro.
O apartamento tem quatro quartos. Meus irmos habitam em um quarto e eu habito em
outro quarto.

Miaj gefratoj tre similas. Ili fakte estas emeloj. Mia fratino havas 12 (dek du) jarojn.
Meus irmos muito se parecem. Eles de fato so gmeos. Minha irm tem 12 anos.

Kiom da jaroj havas mia frato? Anka dek du. Hemeloj ja estas samaaj :-).
Quantos anos tem meu irmo? Tambm doze. Gmeos de fato tm a mesma idade :-).

jen eis kvin cinco patro pai

patrino me mi havas eu tenho anka tambm
frato irmo fratino irm du dois
gefratoj irmos pli... ol mais... do que la plej o mais
aa velho nia nosso gepatroj pais
posedi possuir alia outro ambro quarto Corrija:
tre muito simili assemelhar-se fakte de fato 1. Bom dia/ boa tarde! 2. Eu sou Karlo. 3. Ele jardineiro. 4. O rei um pai, e a rainha uma me. 5. A princesa a filha. 6.
emeloj emeos ja na verdade, sem dvida samaade mesma Silvja uma princesa. 7. Quem voc? 8. O que ela? 9. Eu sou corajoso, e ele forte. 10. Como ele ? / Como isso? 11.
idade A ameixa boa. 12. Ela gosta da ameixa. 13. Eis um mapa. Olhe! Ele pequeno. 14. O Karlo ama a Silvja. 15. A Silvja ama o
Karlo? 16. Eu no gosto de ameixas, mas eu gosto das uvas. 17. Por favor, d-me o pssego. Aqui est. Obrigado. 18. D-
ge- prefixo: para ambos os sexos. gefratoj (irmos de ambos os sexos) me uvas, por favor/eu peo. 19. Ela tem trs rosas e nove pssegos. 20. Quantas flores h/esto no jardim? Eu no sei. 21.
Vamos. At a vista!/Tchau!

39
Traduza para o Esperanto: LECIONO 4_________________________________________________________
1. Boa noite (quando se est chegando). 2. Boa noite (na despedida). 3. Bom dia (usado pela 2.3 - 2.9
manh). 4. Eu sou Petro. 5. Ela sbia. 6. Ele tolo (dica: pense no oposto de sbio). 7.
Karlo um rei? No, Karlo no um rei. 8. Quem a rainha? 9. O que eu sou? 10. O que
isso? 11. Como ele ? Eu no sei. 12. O gato grande? No, o gato pequeno. - 13. Que tipo de _________RAKONTO________________________________________
gato ele? 14. Eis um pssego. Obrigado. 15. Eis ameixas. 16. Eu no gosto de pssego, mas
eu gosto de ameixas. 17. A ameixa boa. 18. D-me uma uva. Eu gosto de uvas. 19. Por
favor, d-me um sanduche. 20. D-me um sorvete, por favor. 21. Eu gostaria de (ou: eu peo)
LA RAKONTO DE GRANDA MAZI
gua. Aqui est. 22. Eis um jardim. Olhe! 23. Quantas rvores h? Calcule! Trs, seis, nove. -
O CONTO DO GRANDE MAZI
24. D-me uma rosa. D-me duas. -25. Voc me ama? - 26. Siga-o. - 27. At a vista! Vamos!
La kosmoipo de Mazi foriras.
A nave espacial de Mazi vai embora.

Mazi: Mi estas malsata. Mi estas malsata! Mi estas malsata!

Mazi: Eu estou com fome. Eu estou com fome! Eu estou com fome!

Mazi malfermas skatolon kaj manas horloon.

Mazi abre uma lancheira [caixa] e come um relgio.

Mazi: Mmmm! Bongusta! Bongusta! Mi atas horloojn!

Mazi: Mmmm! Gostoso! Gostoso! Eu gosto de relgio!

La skatolo estas malplena kaj Mazi seras manaon.

A lancheira est vazia e Mazi procura comida.

Mazi: Mi estas malsata!

Mazi: Eu estou com fome!

Vendisto: Fruktoj, fruktoj! Bongustaj fruktoj!

Vendedor: Frutos, frutos! Deliciosos frutos!

Mazi: Kio estas i?

Mazi: O que isto?

Vendisto: Frukto.
Corrija: Vendedor: Fruto.
1. Bonan vesperon. 2. Bonan nokton. 3. Bonan matenon. 4. Mi estas Petro. 5. i estas saa. 6. Li estas malsaa. 7. u Karlo
estas reo? Ne, Karlo estas ne reo. 8. Kiu estas la reino? 9. Kio estas mi? 10. Kio estas i? 11. Kia estas li? Mi ne scias. 12. Sceno 4
u la kato estas granda? Ne, la kato estas malgranda. 13. Kia kato i estas? 14. Jen persiko. - Dankon. 15. Jen prunoj. 16. Mi
ne atas persikon, sed mi atas prunojn. 17. La pruno estas bona. 18. Donu al mi vinberon. Mi atas vinberojn. 19. Bonvolu doni
al mi sandvion. 20. Donu al mi glaciaon, mi petas. 21. Mi petas akvon. Jen i. 22. Jen ardeno. Rigardu! 23. Kiom da arboj A: Kio estas i?
estas? Kalkulu! Tri, ses, na. 24. Donu al mi rozon. Donu al mi du. 25. u vi amas min? 26. Sekvu lin. 27. is la revido! Ek!/Ni A: O que isto?
iru!

40
B: Mi ne scias.
B: Eu no sei.
A: Hi estas biciklo. Kio estas i?
A: Isto uma bicicleta. O que isto?
B: Mi ne scias.
B: Eu no sei.
A: Hi estas kosmoipo. Kio estas i?
A: uma nave espacial. O que isto?
B: Hi estas horloo.
B: um relgio.
A: Kio estas i?
A: O que isto?
B: Hi estas horloo.
B: um relgio.
A: Ne. Hi estas parkhorloo.
A: No. um parqumetro.
B: Kio estas i?
B: O que isto?
A: Hi estas skribmaino.
A: uma mquina de escrever.
B: Ne. Hi estas komputilo.
B: No. um computador.
A kaj B: Kio estas i? Hi estas kato.
A e B: O que isto? um gato.
Kato: Kio estas i? Kio estas i?
Gato: O que isto? O que isto?
Petro: Hi estas mia sonorilo. Mia sonorilo. His!
Petro: minha campainha. Minha campainha. At!
Sceno 5
Mazi: Kio estas i?
Mazi: O que isto?
Vendisto: Hi estas pruno. Manu in!
Vendedor: uma ameixa. Coma-a!
Mazi: Mi ne atas in!
Mazi: Eu no gosto disto!
Vendisto: Rigardu! Manu tion!
Vendedor: Olhe! Coma isso!
Mazi: Kio i estas?
Mazi: O que ?
Vendisto: Hi estas persiko. Gustumu in! Hi estas bongusta! Manu in!
Vendedor: um pssego. Prove-o! gostoso! Coma-o!
Mazi: Terure! Mi ne atas tion! Hi estas malbongusta! Mi ne atas i tion, kaj mi ne atas
tion!
Mazi: Terrvel! Eu no gosto disso! ruim! Eu no gosto disto, e eu no gosto disso.
Sceno 6
Petro: i tio. Tio.
Petro: Isto. Aquilo.
Korvaks: i tio. Tio.
Korvaks. Isto. Aquilo.
Petro: i tio. Tio.
Petro: Isto. Aquilo.
41
Sceno 7 Mazi: Errr...
Mazi: Errr
e la fruktobudo
Na tenda de frutas Oficiro: Nomo? Nomo? Via nomo?
Oficiro: Nome? Nome? Seu nome?
Mazi: Mi ne atas i tion, kaj mi ne atas tion.
Mazi: Eu no gosto disto, e eu no gosto daquilo. Mazi: Mazi. Ne. Granda Mazi!
Mazi: Mazi. No. Grande Mazi!
Mi ne atas i tion, kaj mi ne atas tion.
Eu no gosto disto, e eu no gosto daquilo. Oficiro: Ao?
Oficial: Idade?
Mi ne atas i tion, kaj mi ne atas tion.
Eu no gosto disto, e eu no gosto daquilo. Mazi: (li manas la skribmainon) Bongusta!
Mazi: (ele come a mquina de escrever) Gostoso!
Ho! Kio estas tio? Kio estas tio?
Oh! O que aquilo? O que aquilo? Oficiro: Forportu lin! Forportu lin! Forportu lin!
Oficial: Levem-no embora! Levem-no embora! Levem-no embora!
Vendisto: Kio?
Vendedor: O qu? Sceno 8

Mazi: i tio! Mazi: (al Karlo) Saluton!

Mazi: Isto! Mazi: (al Karlo) Ol!

Vendisto: i tio estas parkhorloo. Karlo: Kiu vi estas?

Vendedor: Isto um parqumetro. Karlo: Quem voc?

Mazi: Parkhorloo? Mazi: Mi estas Mazi! Saluton! Mi estas amiko. Kiu vi estas? Via nomo?
Mazi: Parqumetro? Mazi: Eu sou Mazi! Ol! Eu sou amigo. Quem voc? Seu nome?

Vendisto: Jes, ne... (fuas) Karlo: Ka... Ka... Ka... K...

Vendedor: Sim, no... (foge) Karlo: Ka Ka... Ka... K...

Mazi: Bongusta! Mi atas i tion! Mi atas parkhorloojn! Mazi: Kio estas via nomo?
Mazi: Gostoso! Eu gosto disto! Eu gosto de parqumetros! Mazi: Qual o seu nome?

En la malliberejo Karlo: Karlo! Kiu estas vi?

Na priso Karlo: Karlo! Quem voc?

Oficiro: Nomo?
Oficial: Nome?

42
Sceno 9 ________VORTARO_________________________________________
Petro portas leterojn.
kosmoipo: nave espacial
Petro leva cartas.
ipo: navio
Petro: Kiu vi estas? foriri: ir embora
Petro: Quem voc? malfermi: abrir
skatolo: caixa
Reo: Mi estas Reo. mani: comer
Rei: Eu sou o Rei. horloo: relgio
bongusta: gostoso, saboroso
Petro: Ne, i ne estas por vi. (al la Reino) Kiu vi estas? malplena: vazio
Petro: No, no para voc. ( Rainha) Quem voc? plena: cheio, pleno
seri: procurar
Reino: Mi estas Reino. manao: (mang/a/o) comida
Rainha: Eu sou a Rainha. vendisto: (vend/ist/o) vendedor
frukto: fruta
Petro: Ne, i ne estas por vi. (al Korvaks) Kiu estas i? biciklo: bicicleta
Petro: No, no para voc. (a Korvaks) Quem voc? parkhorloo: parqumetro
parki: estacionar
Korvaks: i estas princino Silvja. skribmaino: mquina de escrever
Korvaks: Ela a princesa Silvja. maino: mquina
mia: meu, minha
Petro: Ne, i ne estas por i. (al la princino) Kiu estas li? sonorilo: (sonor/il/o) sino, campainha
Petro: No, no para ela. ( princesa) Quem ele? is: at
gustumi: experimentar, provar
Silvja: Li estas Korvaks. terure: terrivelmente
Silvja: Ele Korvaks. malbongusta: ruim
tio: isso, aquilo
Petro: u vi estas Korvaks? i tio/tio i: isto
Petro: Voc Korvaks? e: em, junto a
fruktobudo: fruteira, tenda de frutas
Korvaks: Jes, uste, jes! budo: tenda, barraca de feira
Korvaks: Sim, justamente sim! fui: fugir
forporti: levar para longe
Petro: Jen letero por vi. Bonvolu! amiko: amigo
Petro: Eis uma carta para voc. Por favor! porti: carregar, portar, levar
letero: carta
Korvaks: Dankon. Ho! Kiu estas vi? uste: justamente
Korvaks: Obrigado. Oh! Quem voc?
Vocabulrio adicional:
Petro: Mi estas Petro. His! pensi: pensar, achar
Petro: Eu sou Petro. At.

43
leterportisto: (leter/port/ist/o) carteiro - Mi ne scias.
alporti: trazer - Hi estas biciklo. Kio estas i?
funkcii: funcionar - Hi estas horloo.
memori: lembrar - Ne. Hi estas parkhorloo.
malnova: velho - Kio estas i?
veni: vir - Hi estas skribmaino.
frato: irmo - Ne. Hi estas komputilo.
filo: filho bicicleta =
filino: filha parqumetro =
dankon: obrigado mquina de escrever =
nedankinde: (ne/dank/ind/e) de nada
vidi: ver Kato: Kio estas i? Kio estas i?
Petro: Hi estas mia sonorilo. His
meu =
a) Traduku: sino =
at =
La kosmoipo de Mazi foriras.
nave espacial = Mazi: Kio i estas?
ir embora = Vendisto: Hi estas persiko. Gustumu in! Hi estas bongusta! Manu in!
Mazi: Terure! Mi ne atas tion! Hi estas malbongusta! Mi ne atas i tion, kaj mi ne atas
Mazi malfermas skatolon kaj manas horloon. tion!
abrir = provar =
fechar = terrivelmente =
caixa = ruim =
comer = isso, aquilo =
relgio = isto =

Mmmm! Bongusta! Mi atas horloojn! Mazi estas e la fruktobudo.

gostoso = em, junto a =
tenda de frutas =
La skatolo estas malplena kaj Mazi seras manaon.
vazio = La vendisto fuas.
cheio = fugir =
procurar =
comida = Mazi: (li manas la skribmainon) Bongusta!
Oficiro: Forportu lin! Forportu lin! Forportu lin!
Vendisto: Fruktoj, fruktoj! Bongustaj fruktoj! levar para longe =
vendedor =
fruta = Mi estas Mazi! Saluton! Mi estas amiko.
amigo =
- Kio estas i?

44
Petro portas leterojn. - Kio estas tio? Tio estas frukto. (O que isso? Isso uma fruta.)
carregar = - Mi atas tion. (Eu gosto disso.)
carta =
I (proximidade)
Petro: u vi estas Korvaks? i uma palavra que expressa proximidade. usada antes ou depois de certos correlativos,
Korvaks: Jes, uste, jes! como tio.
justamente =
- tio (isso, aquilo) - refere-se a algo distante ou no muito perto do falante.
b) Bildoj: - i tio = tio i (isto) - refere-se a algo prximo ao falante.

- u vi atas tion i? (Voc gosta disto?)

1. i m__________ f_________. Hi estas bo____________.

Nota: em linguagem informal, em portugus geralmente no se usa o demonstrativo esse, essa,
isso de acordo com as regras da linguagem padro. comum o uso de esse, essa, isso para indicar
algo prximo primeira pessoa. Contudo, estas so as regras do portugus padro:
2. fruktob_______ 3. ma_____________
Este, esta, isto: para se referir a algo prximo primeira pessoa (a pessoa que fala).
Ex.:Este livro (na minha mo).

4. 5. 6. 7. Esse, essa, isso: referem-se a algo prximo segunda pessoa (a pessoa com quem eu falo).
Tambm se refere a algo no muito prximo.
Ex.: Esse livro a (na sua mo). Esse livro ali.

8. 9. 10. 11. Aquele, aquela, aquilo: referem-se a algo distante da primeira e da segunda pessoa.
Ex.: Aquele livro (longe de nos dois).

NE (negao dos verbos)

- Mi atas tion, sed mi ne atas i tion. (Eu no gosto disso, mas eu gosto disto).
- Ne manu in! (No o coma!)
12. 13. 14. 15.
POSSESSIVOS
Vimos que a terminao a denota adjetivo. Ao adicionarmos a aos pronomes, conferimo-
lhes uma qualidade, nesse caso posse.
_______GRAMATIKO_______________________________________
possessivo = pronome + terminao adjetiva -a:
TIO (isso, aquilo)
mia = meu, minha nia = nosso, nossa
Tio um correlativo formado por ti- (partcula que indica, mostra) mais o (coisa
via = seu, sua, teu, tua via = seu, sua, vosso, de vocs
indefinida).
lia = seu, sua, dele ilia = seu, sua, deles, delas
A idia de se mostrar uma coisa indefinida traduz-se por isso, aquilo. Tio recebe a marca
ia = seu, sua, dela sia = seu, sua, dele, dela (prprio)
do acusativo (-n) quando necessrio, mas no usado no plural (-j).
ia = seu, sua, dele, dela

45
- Jen libro por vi. (Eis um livro para voc.) Filino: Jes, mi memoras! Sed mi ne memoras la sonorilon... Panjo, mi estas malsata. Mi
- u i estas mia libro? - Jes, i estas via libro. (Este o meu livro? Sim, o seu livro.) volas mani. u ni havas bongustan manaon?
Patrino: Ne, ni ne havas. Vi devas iri al la fruktobudo. Iru per biciklo.
- Como outros adjetivos, os possessivos concordam com os substantivos que modificam.
Filino: Kion vi volas de la fruktobudo?
- Mi atas vian libron. (Eu gosto do teu livro.)
Patrino: Petu al la vendisto por doni al vi bongustajn fruktojn: vinberojn, persikojn kaj
- Ne manu miajn vinberojn! (No coma minhas uvas.)
pomojn. Mi deziras gustumi grandajn ruajn pomojn. Mi anka atas prunojn. Kaj
-UM- (sentido indefinido) vi? u vi pensas ke prunoj estas bongustaj a terure malbongustaj?
O sufixo -um- no tem sentido definido, usado para derivar palavras de relao imprecisa Filino: Ili estas tre bongustaj por mi. Mi atas fruktojn. Kiom da fruktoj vi volas?
com a raiz. Patrino: Mi ne scias. Portu tiun sakon kaj alportu in plena.
Filino: Do, mi iras nun. Rigardu! Mia amikino venas al nia domo! Mi iras al la fruktobudo
gusto gosto gustumi experimentar, sentir o gosto kun i. His!
litero letra literumi soletrar Patrino: His revido!
brako brao brakumi abraar (=irkabraki)
sapo sabo sapumi ensaboar _________EKZERCOJ_________________________________________
kolo pescoo kolumo colarinho
senti sentir sentumo sentido (sento sensao) I) Reescreva as frases usando os possessivos. Siga o modelo:
plena cheio, completo plenumi cumprir, desempenhar, tornar completo
komuna comum komunumo comunidade - i havas ruan krajonon. - ia krajono estas rua.
proksima prximo proksimume aproximadamente 1. Li havas bongustajn pomojn. - Liaj pomoj estas _____________.
aero ar aerumi ventilar 2. Korvaks kaj Petro havas malgrandajn leterojn.
3. La fruktobudo de la vendisto estas plena.
_________PRAKTIKADO PER LEGADO________________________________________
4. La skatolo de la princino estas malplena.
Dialogo inter patrino kaj filino 5. Mi havas malgrandan sonorilon.
6. Vi havas tre malbongusta manao.
Filino: Saluton, panjo! Kion vi seras? 7. Mi kaj vi havas kuraajn amikojn.
Patrino: Mi seras mian skribmainon. 8. La komputilo havas grandan problemon.
Filino: Vian skribmainon? u vi volas skribi per via skribmaino?
Patrino: Jes, uste jes. Mi volas skribi leterojn al miaj amikoj. Mi volas rakonti al ili pri mia II) Faa perguntas e respostas com as tio ou i tio/tio i, de acordo com a posio dos
nova profesio.
objetos (mais distante ou mais prximo). Siga os modelos:
Filino: Sed panjo, vi povas uzi vian komputilon por skribi al viaj amikoj.
Patrino: Ne, mi ne povas uzi in. Hi ne bone funkcias. Hi estas terura komputilo.
Filino: Mi pensas, ke via skribmaino estas en tiu granda skatolo e la motorciklo de la
pajo. Malfermu in. Kio estas tio? Kio estas i tio?
Patrino: Ho, jes. Vi pravas! Dankon. Tio estas skribmaino. i tio estas mapo.
Filino: Nedankinde. La skatolo estas plena. Estas multaj objektoj en i.
Patrino: Ho, jes. Mi vidas. Ho, rigardu! Mia malnova horloo estas anka en tiu skatolo.
Filino: Kaj kio estas tio? Tiu objekto? Kio i estas?
Patrino: Hi estas sonorilo i estis via sonorilo. Kaj jen malgranda kosmoipo. Hi estis la
kosmoipo de via frato. Li estis malgranda knabo, kaj nun li estas granda viro. u vi
memoras?
a) b)

46
 3. Kio estas i tio?
a) Tio i estas mia sonorilo.
b) Hi estas en la fruktobudo.
c) i tio estas terure malbongusta.
c) d)
4. Kia estas i tio?
a) Tio i estas mia sonorilo.
b) Hi estas en la fruktobudo.
c) i tio estas terure malbongusta.
e) f)
5) La leterporisto portis leteron al nia domo. u vi pensas, ke i estas por vi?
a) Sed li portis leteron por vi.
III) Complete as sentenas com os verbos abaixo: b) Jes, i estas uste por vi.
c) Jes, i estas uste por mi.
seros seras sekvu fuis forportu
gustumu arestis forkuris malfermis
V) Escolha as alternativas que melhor completam cada sentena:
manis scias petos - portis - rigardi
1. Mi pensas ke horlooj kaj parkhorlooj estas ___________ malbongustaj.
1. Karlo kaj la princino ____________ kurae el la palaco. a) uste b) plena c) terure
2. Mazi ___________ lian skatolon kaj __________ horloon.
3. La skatolo estas malplena kaj li __________ manaon. 2. Mazi estas ______ la fruktobudo sed ne volas mani fruktojn.
4. La vendisto diris al Mazi, ke li __________ fruktojn. a) e b) i c) is
5. Mazi manis parkhorloon, la vendisto __________ kaj la gardistoj __________ Mazin.
3. Kio estas tio ______?
6. La oficiro diras al la gardistoj, ke ili __________ Mazin. a) i b) manao c) oni
7. Petro _________ leteron al Korvaks.
8. Mi ne _________ vian nomon. 4. Kio estas via ______? Dudek.
9. La Reo diras al Korvaks: _______ min! Li _______ Karlon kaj la princinon. a) nomo b) amiko c) ao
10. La instruisto ___________ al la lernanto por __________ lian kajeron.
5. Mi ne ________ i tion. Mi ne volas in mani.
a) gustumas b) atas c) seras
IV) Escolha as alternativas que melhor respondem cada pergunta:

1. Kio estas tio?

a) i estas skatolo. VI) Respondu:
b) Li estas skatolo.
c) Hi estas skatolo. 1. u vi estas sata a malsata?

2. u la soldatoj forkondukis Karlon? 2. u vi pensas, ke horlooj estas bongustaj a terure malbongustaj?

a) Jes, sed li estas en la malliberejo.
b) Jes, ili forportis lin kaj lin arestis en la malliberejo. 3. Kiu frukto estas bongusta por vi?
c) Ne, ili forportis lin kaj arestis lin.

47
4. u vi havas biciklon?
Respostas da lio 4
5. u vi atas mani vinberojn?
b) Bildoj
6. u Mazi atas mani fruktojn? 1. i manas frukton. i estas bongusta. 2. fruktobudo
3. manao 4. skatolo
5. horloo 6. biciklo
7. Kion Mazi atas mangi? 7. parkhorloo 8. sonorilo
9. kosmoipo 10. skribmaino
11. komputilo 12. letero
8. u vi estas vendisto? 13. oficiro 14. gardisto
15. vendisto
9. Mazi manas parkhorloon. Kion faras la vendisto?
I)
1. Liaj pomoj estas bongustaj. 2. Liaj leteroj estas malgrandaj.
10. u Mazi fermas a malfermas sian skatolon? 3. Lia fruktobudo estas plena. 4. ia skatolo estas malplena.
5. Mia sonorilo estas malgranda. 6. Via manao estas tre malbongusta.
7. Niaj amikoj estas kuraaj. 8. ia problemo estas granda.
11. Mazi manas horloon. u la skatolo de Mazi estas plena a malplena?
II)
12. En la malliberejo, la oficiro demandas al Mazi lian nomon kaj aon. Kion faras Mazi? a) Kio estas i tio? i tio estas emizo. b) Kio estas tio? Tio estas sadvio.
c) Kio estas i tio? i tio estas salato. d) Kio estas tio? Tio estas vinberoj.
e) Kio estas i tio? i tio estas glaciao. e) Kio estas tio? Tio estas parkhorloo.
13. u la gardistoj forportas Mazin?
III)
1. forkuris 2. malfermis manis 3. seras 4. gustumu
14. u la letero estas uste por la princino a uste por Korvaks? 5. fuis arestis 6. forportu 7. portis 8. scias
9. Sekvu seros 10. petos rigardi
VII) Demandu:
IV) 1. c 2. b 3. a 4. c 5. c
V) 1. c 2. a 3. a 4. c 5. b
1. Dankon, sed mi estas sata.
VI) Respondu
1. Mi estas sata. / Mi estas malsata.
2. Ne, mi ne havas skribmainon. 2. Mi pensas, ke horlooj estas terure malgustaj.
3. Persikoj/prunoj/vinberoj estas bongustaj por mi.
3. Mia pajo estas gardisto. 4. Jes, mi havas biciklon. / Ne, mi ne havas biciklon.
5. Jes, mi atas mani vinberojn. Ne, mi ne atas mani vinberojn.
6. Ne, Mazi ne atas mani fruktojn.
4. i tio estas letero. 7. Mazi atas mani horloojn, parkhorloojn, skribmainojn...
8. Ne, mi ne estas vendisto. / Jes, mi estas vendisto.
9. La vendisto fuas.
5. La gardistoj forportas Mazin. 10. Li malfermas sian skatolon.
11. La skatolo de Mazi estas malplena.
6. Hi estas horloo. 12. Mazi manas la skribmainon.
13. Jes, la gardistoj forportas Mazin.
14. La letero estas uste por Korvaks.
7. Ne, ne ekzistas parkhorlooj en i tiu urbo.
VII) Demandu
1. Jen manao. 2. u vi havas skribmainon?
8. La skatolo de Mazi estas malplena. 3. Kio estas via pajo? 4. Kio estas i tio?
5. Kiu forportas Mazin? / Kion faris la gardistoj? 6. Kio i estas?
9. Mia komputilo estas malgranda. 7. u ekzistas parkhorlooj en i tiu urbo? 8. Kia estas la skatolo de Mazi?
9. Kia estas via komputilo?

48
 LEITURA COMPLEMENTAR

4 atokupoj - passatempos

Ana atas kanti. i ofte kantas. Kaj i bone kantas! Kanti estas ia atokupo.
Ana gosta de cantar. Ela freqentemente canta. E ela canta bem! Cantar seu passatempo.

i anka atas ludi tenison kaj bicikli.

Ela tambm gosta de jogar tnis e andar de bicicleta.

Do, Ana estas kaj muzikema kaj sportema.

Ento, Ana tanto amante da msica e amante dos
esportes.

Al Ana anka plaas legi librojn kaj spekti filmojn.

A Ana tambm agrada ler livros e ver filmes.

La gefratoj de Ana ofte naas. Ili tre atas ludi en akvo.

Os irmos de Ana freqentemente nadam. Eles muito gostam de brincar na gua.

atokupo de la patrino de Ana estas lerni lingvojn. i jam bone parolas sep lingvojn!
O passatempo da me de Ana aprender lnguas. Ela j fala bem sete lnguas!

La patro de Ana ne atas lerni novajn lingvojn. Lia atokupo estas kuirado.
O pai de Ana no gosta de aprender novas lnguas. Seu passatempo cozinhar.

efe li kuiras vegetare, sed iufoje li kuiras anka fiaon.

Principalmente ele cozinha vegetarianamente, mas algumas vezes ele cozinha tambm peixe.

ati gostar okupo ocupao atokupo passatempo, hobby

kanti cantar ofte freqentemente ludi jogar, brincar
teniso tnis bicikli andar de bicicleta do - ento, portanto
muzikema amante da msica sportema amante dos esportes
al a, para plai agradar legi ler
spekti ver, assistir a nai nadar akvo gua
lerni aprender lingvo lngua jam j
paroli falar kuirado cozinhamento efe principalmente
vegetare vegetarianamente iufoje algumas vezes fiao peixe (partes para comer)
fio - peixe
em - sufixo - tendncia, inclinao. Sportema (pessoa que gosta de esportes)
ad - sufixo - ao contnua ou repetida. kuirado (ao de cozinhar, cozinhamento)
kaj... kaj tanto... quanto. Kaj mi kaj vi.

49
LECIONO 5________________________________________________________ 2a biciklisto: El Britio!
2.10 3.2 2o ciclista: Da Gr-Bretanha!

Petro: El kiu lando vi estas?

Petro: De que pas voc ?
_________RAKONTO________________________________________
3a biciklisto: El Germanio!
3o ciclista: Da Alemanha!
PARTO 2 - Sceno 10
Petro: El kiu lando vi estas?
Mazi kaj Karlo en la malliberejo. Petro: De que pas voc ?
Mazi e Karlo na priso.
4a biciklisto: El Italio!
Mazi: Nu, kiu vi estas? 4o ciclista: Da Itlia!
Mazi: Ento, quem voc?
Petro: El kiu lando vi estas?
Karlo: Mi estas Karlo, ardenisto. Kiu vi estas? De kie? Petro: De que pas voc ?
Karlo: Eu sou Karlo, jardineiro. Quem voc? De onde?
5a biciklisto: El Grekio!
Mazi: De tie! De la kosmo! 5o ciclista: Da Grcia!
Mazi: De l! Do cosmo!
6a biciklisto: Mi estas el Japanio!
Karlo: De la kosmo? 6o ciclista: Eu sou do Japo!
Karlo: Do cosmo?
Petro: His!
Mazi: Jes! Mi estas de tie! De la kosmo! De tie! Petro: At!
Mazi: Sim! Eu sou de l! Do cosmo! De l!
Sceno 12
Sceno 11
Denove en la malliberejo.
Petro intervjuas biciklistojn. De novo na priso.
Petro entrevista ciclistas.
Mazi: Mi venis de tie. Nun mi estas i tie.
Petro: El kiu lando vi estas? Mazi: Eu sou de l. Agora estou aqui.
Petro: De que pas voc ?
Karlo: Anka mi... Ho, Silvja!
1a biciklisto: El Francio! Karlo: Eu tambm... Oh, Silvja!
1o ciclista: Da Frana!
Sceno 13
Petro: El kiu lando vi estas? Aboco - alfabeto
Petro: De que pas voc ? Aa, Bb, Cc, , Dd, Ee, Ff, Gg, H, Hh, , Ii, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Rr, Ss, , Tt, Uu, , Vv, Zz

50
Sceno 14

Korvaks: Silvja!
Korvaks: Silvja!

Silvja: esu, Korvaks! Foriru! Mi amas Karlon!

Silvja: Pare, Korvaks! V embora! Eu amo o Karlo!

Korvaks: Mi amas vin, Silvja!

Korvaks: Eu te amo, Silvja!

Silvja: Ho, iru for!

Silvja: Oh, v embora!

Korvaks: Haltu! Silvja! Haltu! Revenu! Ho, Silvja, haltu! Revenu!

Korvaks: Pare! Silvja! Pare! Volte! Oh, Silvja, pare! Volte!

Silvja: Korvaks! Iru for!

Silvja: Korvaks! V embora!
Korvaks: Bone! Bone! Mia Silvja! Nun mi havas vin! Ek! Bone! Bonege!
Korvaks: Bom! Bom! Minha Silvja! Agora eu tenho voc! Vamos! Bom! timo!
Sceno 15
Korvaks kisas la bildon.
Haltu! Venu! Rigardu! Askultu! Foriru! Korvaks beija a figura.
Pare! Venha! Olhe! Escute! V embora!
Korvaks: Ho! Kie i estas? Ho... i tie! Kaj tio! Kaj
Sceno 16 tio! Nun, kie? Ho, i tie! Nun, ek!
Korvaks: Oh! Onde est? Oh... aqui! E isso! E isso!
Korvaks: Ho, Silvja, Silvja! Agora, onde? Oh, aqui! Agora, vamos!
Korvaks: Oh, Silvja, Silvja!
Aperas Silvja.
PARTO 3 - Sceno 1 Aparece uma Silvja.

Korvaks estas e la komputilo. Silvja! Mia Silvja! Nun mi havas vin!

Korvaks est na sala do computador. Silvja! Minha Silvja! Agora eu te tenho!

Korvaks: (al la kato) Iru for! Ho Silvja, mi amas vin! Bone! Korvaks amas Silvjan! Ho! Silvja!
Viaj okuloj... viaj...
Korvaks: (ao gato) V embora! Oh, Silvja, eu te amo! Bom! Korvaks ama Silvja! Oh! Silvja!
Seus olhos... seus...

Korporpartoj sur la ekrano.

Partes do corpo na tela.

51
________VORTARO_________________________________________ Vocabulrio adicional
rapide: rapidamente
nu: ento, ora, pois bem (interjeio) pordo: porta
kie: onde preni: pegar
tie: a, al, l mani: comer
i tie/tie i: aqui pai: caminhar
kosmo: cosmo, espao flari: cheirar
intervjui: entrevistar vidi: ver
biciklisto: (bicikl/ist/o) ciclista adi: ouvir
el: de (indica origem) fleksi: flexionar
lando: pas, terra literumi: soletrar
veni: vir vorto: palavra
nun: agora urbo: cidade
esi: parar, cessar jam: j
foriri: (for/iri) ir embora tuj: imediatamente
iri: ir haro: cabelo
for: embora unu: um
halti: parar unua: primeiro
reveni: (re/veni) retornar, voltar unue: primeiramente
rigardi: ver
askulti: escutar a) Traduku:
ekrano: tela, ecr (palavra usada em pases de lngua portuguesa, exceto o Brasil).
bone: bem Mazi: Nu, kiu vi estas?
bonege: (bon/eg/e) excelente Karlo: Mi estas Karlo, ardenisto. Kiu vi estas? De kie?
kisi: beijar Mazi: De tie! De la kosmo!
aperi: aparecer ento, ora =
korpopartoj (korp/o/part/o/j) partes do corpo onde =
korpo corpo a, al, l =
kapo cabea cosmo =
okulo olho
nazo nariz Petro intervjuas biciklistojn.
orelo orelha Petro: El kiu lando vi estas?
buo boca Biciklisto: El Francio!
kolo pescoo entrevistar =
ultro ombro ciclista =
brako brao de =
kubuto cotovelo pas, terra =
mano mo
kruro perna Mazi: Mi venis de tie. Nun mi estas i tie.
piedo p vir =
gambo perna, gmbia (femuro + kruro = gambo) agora =

52
Korvaks: Silvja
Silvja: esu, Korvaks! Foriru! Mi amas Karlon!
Korvaks: Mi amas vin, Silvja!
Silvja: Ho, iru for!
Korvaks: Haltu! Silvja! Haltu! Revenu! Ho Silvja, haltu! Revenu! 1. 2. 3.
parar, cessar =
ir embora =
ir =
embora =
parar = 4. 5. 6.
voltar =

Haltu! Venu! Rigardu! Askultu! Foriru!

ver =
escutar = 7. 8. 9. 10. 11.

Korporpartoj sur la ekrano.

tela =

Korvaks: Bone! Bone! Mia Silvja! Nun mi havas vin! Ek! Bone! Bonege! 12. Li in_________ in. 13. Li kuras r___________.
bem =
excelente =

Korvaks kisas la bildon.

beijar = 14. __________isto. 15.

b) Bildoj:

_______GRAMATIKO_______________________________________

ALFABETO

A pronncia entre parnteses est indicada conforme os sons do portugus.

A (a) B (b) C (ts) (tch) D (d)
E () F (f) G (g) H (dj) H (h)
(hh) I (i) J (i) (j) K (k)
L (l) M (m) N (n) O () P (p)
R (r) S (ss) (ch) T (t) U (u)
(u) V (vo) Z (z)

53
H (ho) - som aspirado, como no ingls "house" (casa) ADVRBIOS (-E)
(hho) - gutural, como no alemo "ich" (eu) (Dica: tente imitar o som de um gato irritado). Quando falamos sobre alguma ao, s vezes queremos nos referir a certas circustncias
R (r) - vibrar a ponta da lngua na parte entre o cu da boca e os dentes superiores, como relacionadas a essa ao, como tempo, lugar, maneira, ou seja, quando, onde e como a
no espanhol. ao aconteceu. Em sentenas como: Estudei ontem, Irei l e Caminhei rapidamente,
a palavra ontem indica o tempo; l indica lugar; e rapidamente refere-se ao modo. Essas
As letras X (ikso), Y (ipsilono) e W (duobla vo) no fazem parte do alfabeto do Esperanto. palavras so advrbios.
Advrbios so portanto palavras que modificam o sentido de um verbo, adjetivo ou outro
Semivogais advrbio. Em Portugus, muito comum acrescentar a terminao mente em adjetivos
As letras J e so semivogais, ou seja, so sons de vogais breves que se ajuntam ao som para transform-los em advrbios (rapidamente); j em Esperanto, os advrbios derivados
mais forte de uma vogal na mesma slaba, portanto formando ditongo. Ditongo a reunio terminam em e.
de uma vogal mais uma semivogal em uma mesma slaba. Veja estes exemplos de palavras - Bone! (Bem, muito bem!)
em portugus: - Venu rapide! (Venha rapidamente!)
pai: p consoante a vogal i-semivogal - Mi studas matene. (Estudo de manh.)
meu: m-consoante e-vogal u-semivogal
Alguns advrbios primitivos terminam em a: anka (tambm), ankora (ainda), balda
Perceba que, nessas palavras, os sons das letras i e u so mais breves e se apiam na vogal (breve), hiera (ontem), hodia (hoje), morga (amanh).
anterior, cujo som mais forte, logo so semivogais.
Vejamos agora exemplos em esperanto: KIE (onde)
pajlo (palha) fajro (fogo) Palo (Paulo) ado (quinta-feira) Kie um correlativo formado por ki- (partcula interrogativa) mais e (que no caso dos
correlativos indica lugar).
Lembre-se de que a letra tem o som de j como em janela, e a letra j tem o som de i como - De kie vi estas? (De onde voc ?)
em pai. - Mi estas de Brazilo. (Eu sou do Brasil.)

- Mi ne scias, kie estas mia kajero. (No sei onde est meu caderno.)
Como digitar os caracteres especiais do Esperanto? TIE (a, l)
muito fcil. Basta instalar um simples programa, que voc pode encontrar neste link: ti- (partcula demonstrativa) + -e(lugar) = tie.
http://www.kurso.com.br/elshuto.php?pt Mi venas de tie, de la kosmo. (Eu venho de l, do cosmo.)
Em situaes nas quais impossvel digitar os caracteres especiais, Zamenhof recomendou i tie/tie i aqui
usar u em vez de , e para as letras com circunflexo, ajunta-se um h. No entando, usar um x Nun mi estas i tie. (Agora estou aqui.)
em vez de um h, mesmo com u, tem se tornado comum, j que a letra h j existe em
esperanto, o que poderia gerar confuso em alguns casos. EL (de)
El traduz-se por de (em portugus) e similar a de (em esperanto). El usado para
= cx = ch = gx = gh = hx = hh indicar origem:
= jx = jh = sx = sh = ux = u - El kiu lando vi estas? (De que pas voc vm?)
- Mi estas el Francio. (Eu venho da Frana.)
ado = jxauxdo = jhaudo, i = sxi = shi, esi = cxesi = chesi.
-EG- (aumentantivo)
O sufixo -eg- aumenta a intensidade ou tamanho daquilo que expressa a raiz.
Slaba tnica domo casa domego casaro, manso
A slaba tnica sempre a penltima. ami amar amegi idolatrar
ridi rir ridegi gargalhar
amiko manu ardenisto apud bone bem bonege excelente

54
- Mi atas vinberojn, sed mi ategas persikojn! (Eu gosto de uvas, mas eu adoro pssegos.) - Hodia en nia unua klaso, ni studos pri la nomoj de la korpopartoj. Rigardu: sur tiu ekrano
U NE? (no ?) vi povas vidi homon. Mi pensas, ke vi jam bone scias Esperanton. Do, mi vin demandos pri la
- Vi atas persikojn, u ne? (Voc gosta de pssegos, no ?) korpopartoj kaj vi devas tuj respondi. Nu, diru al mi, kiu parto de la korpo estas tiu?
- i estas kosmoipo, u ne? ( uma nave espacial, no ?) - Tiu estas la kapo.
- Bone, kaj kio estas e la kapo?
- Buo, okuloj, nazo, oreloj, haroj...
_________PRAKTIKADO PER LEGADO________________________________________ - Kio estas sub la kapo?
- Sub la kapo estas kolo.
- Kio estas apud la kolo?
Dialogo inter instruisto kaj lernantoj en la unua esperanta klaso - Niaj ultroj. Kaj sub la ultroj estas niaj brakoj. En niaj brakoj estas kubutoj, kaj do, niaj
manoj.
- Saluton, karaj lernantoj! Mi nomias David. Mi venas el Brazilo kaj mi estos via instruisto - Kaj kiuj partoj estas tiuj?
de Esperanto. Unue mi volas scii, kiuj vi estas, kio vi estas kaj de kie vi estas. Do, mi - Kruroj, piedoj kaj genuoj.
intervjuos vin. Vi, bela knabino, bonvolu diri al mi vian nomon. - Kiun parton de nia korpo ni uzas por mani?
- Mi estas Diana. - Ni uzas nian buon por mani.
- El kiu lando vi venas? - Kiujn partojn de niaj korpoj ni uzas por preni?
- Mi anka estas el Brazilo. - Por preni ni uzas niajn manojn.
- Kio vi estas? - Kiujn korpopartojn ni uzas por vidi?
- Mi estas kuracistino. - Ni uzas niajn okulojn.
- Bone... u vi havas multajn pacientojn? - Nu, diru al mi la aliajn korpopartojn kaj por kio ni ilin uzas.
- Jes. Mi kuracas dolorojn en la kapo, okuloj, brakoj, kruroj fakte, mi kuracas iujn - Ni flaras per la nazo; ni adas per la oreloj; ni paas per la piedoj kaj kruroj; ni fleksas niajn
dolorojn. brakojn per la kubutoj kaj niajn krurojn per la genuoj; ni uzas nian kolon por turni la kapon.
- Do vi devas esti bonega kuracistino! Diru al mi, kion vi atas fari? - Bonege! Vi iuj estas bonegaj lernatoj!
- Ho, mi ategas gimnastikon.
- Bone. Kaj vi, bona knabo, kiu estas vi?
- Mi estas Estao. _________EKZERCOJ_________________________________________
- Ho, pardonu min, mi ne komprenas. Literumu vian nomon, mi petas.
- E--S-T-A--O Estao. I) Reecreva as frases utilizando advrbios. Siga o modelo:
- Nun mi bone komprenas. Kaj de kie estas vi?
- Mi estas el Grekio. Ili manas en rapida maniero. (Eles comem de maneira rpida.)
- El Grekio? u vi vere venas de tie? Kia estas via lando? Ili manas rapide. (Eles comem rpidamente.)
- Hi estas belega lando, mi multe atas loi tie.
- Kaj pri via familio u iuj el ili estas en Grekio nun? a) i kisis lin en amika maniero. -
- Jes, ili iuj estas tie. Nun mi estas i tie, sed mi reiros vidi ilin post nia kurso. b) Ni forkuris en kuraa maniero. -
- Bone. Kio vi estas kaj kion vi atas? c) Mi uzas komputilon en profesia maniero. -
- Mi estas leterportisto, mi biciklas... mi biciklegas kaj portas multajn leterojn... kaj mi atas
d) Vi fermis la pordon en forta maniero. -
naadon, ludi tenison, rajdi evalon...
e) La monstro manas en terura maniero. -
(post kelkaj minutoj) f) Vi rakontas historion en bela maniero.

55
II) Faa perguntas e respostas com tie ou i tie/tie i, de acordo com a posio dos objetos m) Mi ne scias _______ prunojn ni havas. Ni kalkulu!
(mais distante ou mais prximo). Siga os modelos: n) ____ estas la brakoj, kruroj, piedoj, manoj, oreloj kaj kapo de Mazi? Ili estas grandaj.
o) ____ estas la nazo? Hi estas en la kapo.
p) El____ urbo vi venas? Mi venas el San Palo.
Kie estas la skribmaino? Kie estas la mapo? IV) Complete com as terminaes:
Hi estas tie. Hi estas i tie.
-as (presente) -is (passado)
-u (imperativo) -i (infinitivo)
-o (substantivo) -a (adjetivo)
-on (substantivo acusativo) -an(adjetivo acusativo)
-oj (substantivo plural) -aj (adjetivo plural)
-ojn (substantivo plural acusativo) -ajn (adjetivo plural acustativo)
a) b) - e (advrbio)

a) Mazi kaj Karlo est___ nun en la malliberej__. (Mazi e Karlo esto agora na priso.)
b) La leter__ est__ ust__ por mi. (A carta justamente para mim.)
c) Mi fort__ am___ mi___ amik___. (Eu fortemente amo meus amigos.)
d) La lernant___ bon__ kompren___ ili__ lecion___. (Os alunos compreenderam bem sua
c) d) lio.)
e) La bon__ lernant___ sa__ respond__ al la instruist__. (O bom aluno sabiamente
respondeu ao professor.)
f) La kvar soldat__ forkonduk__ la monstr__ al la malliberej___. (Os quatro soldados
levaram o monstro para a priso.)
e) f) g) Li malrapid___ rigard___ la bel___ okul__ de la princin___. (Ele lentamente olha os belos
olhos da princesa.)
h) La instruist___ demand___, u mi bon___ sci___ mi___ lecion___. (O professor
III) Complete as frases com kio, kia, kiu, kie, kiom da, ou u: perguntou se eu sei bem minha lio.)
i) Alkult___ atent___ mi___ du demand___! (Escute atentamente minhas duas perguntas!)
a) ____ estas via nomo? Mia nomo estas Palo. j) Mi bonvol___ intervju___ la gardist___ de la palac___. (Eu com boa vontade entrevistei os
b) ____ estas via krajono? Hi estas en la skatolo. guardas do palacio.)
c) El ____ lando vi estas? Mi estas el Kanado. k) La instruist__ instru___ profesi___. (O professor instrui profissionalmente.)
d) De ____ vi estas? Mi estas de Germanio. l) Ne gustum___ la mana__ tre rapid____. (No saboreie a comida muito rpido.)
e) _____ estas via instruisto? i estas Ana. m) Mi kaj mi__ amik___ komunik___ leter___. (Eu e meus amigos nos comunicamos por
f) ____ estas tio i? Tio estas parkhorloo. carta.)
g) ____ vi atas vinberan glaciaon? Jes, mi in ategas. n) La ardenist___ vol___ kalkul__ kiom da arb___ estas en la palac___ arden___. (O
h) ____ estas la sndvio? Hi estas bongusta. jardineiro quer contar quantas rvores h no jardim do palcio.)
i) _____ plumoj vi havas? Mi havas dek plumojn. o) Mi pov___ literum___ esperant____ vort___ tre rapid__. (Eu posso soletrar palavras do
j) ____ estas i? i tie. esperanto muito rpido. Dica: transforme esperanto em adjetivo).
k) ____ estas mia emizo? Mi pensas, ke via emizo estas tre malbela.
l) ____ estas la palaco? Hi estas grandega.

56
 VII) Respondu:
V) Reecreva as frases utilizando o sufixo aumentativo -eg. Siga os modelos:
urbo cidade literumi soletrar vorto palavra
i estas granda frukto. i estas fruktego. ( um grande fruto [fruto]).
Vi estas tre kuraa. Vi estas kuraega. (Voc muito corajoso.) 1. Nu, de kie venas Mazi?
Vi multe manas. Vi manegas. (Voc come muito.)
2. El kiu lando vi venas?
a) Vi estas tre saa. -
b) Via emizo estas tre rua. - 3. El kiu urbo vi venas?
c) La monstro havas grandan buon. -
4. De kie venas via pajo kaj via panjo?
d) Mi tre atas studi Esperanton. -
e) La komputilo estas en la granda skatolo. - 5. Kie estas via libro?
f) La generalo havas grandan domon. -
g) Mi estas tre forta. - 6. Kiun parton de via korpo vi uzas por mani?
f) La panjo multe petis rozojn al la pajo. -
g) La lernantoj multe dankis al la instruisto. - 7. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por preni?

8. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por vidi?

VI) Escreva frases utilizando os verbos abaixo e os nomes das partes do corpo conforme o
modelo: 9. Kiun parton de via korpo vi uzas por flari?

10. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por pai ?

preni pegar mani comer pai caminhar
flari cheirar vidi ver adi ouvir 11. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por adi?
turni virar fleksi - flexionar
12. Kiun parton de via korpo vi uzas por turni vian kapon?

(manoj preni) Ni uzas niajn manojn por preni. (Usamos nossas mos para pegar.) 13. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por fleksi viajn brakojn?

a) (buo mani) 14. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por fleksi viajn krurojn?
b) (kruroj pai)
15. Diru al mi la partojn de la korpo, kiujn vi scias en Esperanto.
c) (nazo flari)
d) (okuloj vidi) 16. Diru al mi nomon de bonega filmo.
e) (oreloj adi)
f) (kolo turni la kapon) 17. u vi estas bonega lernanto?
g) (kapo pensi)
h) (piedoj pai) 18. u vi manas rapide?
i) (kubutoj fleksi la brakojn)
19. En la rakonto de Mazi, kiu intervjuas biciklistojn?
j) (genuoj fleksi la krurojn)

57
 III)
a) Kio/Kiu b) Kie c) kiu d) kie e) Kiu f) Kio g) u h) Kia i) Kiom da j) Kie k) Kia
VIII) Demandu: l) Kia m) kiom da n) Kia o) Kie p) kiu

1. Mi venis de San Palo. IV)

a) Mazi kaj Karlo estas nun en la malliberejo. (Mazi e Karlo esto agora na priso.)
b) La letero estas uste por mi. (A carta justamente para mim.)
2. Mia krajono estas i tie. c) Mi forte amas miajn amikojn. (Eu fortemente amo meus amigos.)
d) La lernantoj bone komprenis ilian lecionon. (Os alunos compreenderam bem sua lio.)
e) La bona lernanto sae respondis al la instruisto. (O bom aluno sabiamente respondeu ao professor.)
3. Mi uzas mian nazon por flari. f) La kvar soldatoj forkondukis la monstron al la malliberejo. (Os quatro soldados levaram o monstro para a priso.)
g) Li malrapide rigardas la belajn okulojn de la princino. (Ele lentamente olha os belos olhos da princesa.)
4. Mi uzas miajn krurojn por pai. h) La instruisto demandis, u mi bone scias mian lecionon. (O professor perguntou se eu sei bem minha lio.)
i) Alkultu atente miajn du demandojn! (Escute atentamente minhas duas perguntas!)
j) Mi bonvole intervjuis la gardistojn de la palaco. (Eu com boa vontade entrevistei os guardas do palacio.)
5. Mi uzas miajn orelojn. k) La instruisto instruas profesie. (O professor instrui profissionalmente.)
l) Ne gustumu la manaon tre rapide. (No saboreie a comida muito rpido.)
m) Mi kaj miaj amikoj komunikas letere. (Eu e meus amigos nos comunicamos por carta.)
6. Mi uzas mian buon. n) La ardenisto volas kalkuli kiom da arboj estas en la palaca ardeno. (O jardineiro quer contar quantas rvores h no jardim
do palcio.)
7. Mi uzas miajn okulojn. o) Mi povas literumi esperantajn vortojn tre rapide. (Eu posso soletrar palavras do esperanto muito rpido.)

V)
8. Mi uzas miajn manojn. a) Vi estas saega.
d) Mi ategas studi Esperanton.
g) Mi estas fortega.
9. Jes, mi pensas ke i estas bonega.
b) Via emizo estas ruega. c) La monstro havas buegon.
e) La komputilo estas en la skatolego. f) La generalo havas domegon.
f) La panjo petegis rozojn al la pajo. g) La lernantoj dankegis al la instruisto.

10. Jes, mi kuras rapide. VI)

a) Ni uzas buon por mani. b) Ni uzas niajn krurojn por pai.
c) Ni uzas nian nazon por flari. d) Ni uzas niajn okulojn por vidi.
11. k-o-s-m-o. (Pergunte: Soletre a palavra kosmo.) e) Ni uzas niajn orelojn por adi. f) Ni uzas nian kolon por turni la kapon.
g) Ni uzas nian kapon por pensi. h) Ni uzas niajn piedojn por pai.
i) Ni uzas niajn kubutojn por fleksi la brakojn. j) Ni uzas niajn genuojn por fleksi la krurojn.

Respostas da lio 5 VII) Respondu:

1. Mazi venas de la kosmo. 2. Mi venas el Brazilo/Germanio...
3. Mi venas el... 4. Ili venas el...
b) Bildoj 5. i estas sur la tablo./ i estas en mia sako. 6. Mi uzas mian buon por mani.
(Partes do corpo - respostas na figura do dilogo) 7. Mi uzas miajn manojn por preni. 8. Mi uzas miajn okulojn por vidi.
1. Britio 2. Francio 3. Germanio 4. Italio 9. Mi uzas mian nazon por flari. 10. Mi uzas miajn krurojn kaj piedojn por pai.
5. Japanio 6. Grekio 7. Haltu! 8. Venu! 11. Mi uzas miajn orelojn por adi. 12. Mi uzas mian kolon por turni mian kapon.
9. Rigardu! 10. Askultu! 11. Foriru! 12. intervjuas 13. Mi uzas miajn kubutojn por fleksi miajn brakojn. 14. Mi uzas miajn genuojn por fleksi miajn krurojn.
13. rapide 14. biciklisto 15. (Respostas na figura das partes do corpo). 16. (Resposta pessoal)
15. kosmo 17. Jes, mi estas bonega lernanto. / Ne, mi ne estas bonega lernanto. 18. Jes, mi manas rapide./ Ne, mi ne manas rapide.
19. Petro intervjuas la biciklistojn.
I)
a) i kisis lin amike. b) Ni forkuris kurae. c) Mi uzas komputilon profesie. VIII) Demandu:
d) Vi fermis la pordon forte. e) La monstro manas terure. f) Vi rakontas historion bele. 1. El kiu urbo vi venis? 2. Kie estas via krajono?
3. Kiun parton de via korpo vi uzas por flari? 4. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por pai?
II) 5. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por adi? 6. Kiun partojn de via korpo vi uzas por mani?
a) Kie estas la emizo? i estas i tie. b) Kie estas la sandvio? i estas tie. 7. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por vidi? 8. Kiujn partojn de via korpo vi uzas por preni?
c) KIe estas la salato? i estas i tie. d) Kie estas la vinberoj? Ili estas tie. 9. u vi pensas, ke (nome de algum filme, banda, etc.) estas bonega?
e) Kie estas la glaciao? i estas i tie. f) Kie estas la parkhorloo? i estas tie. 10. u vi kuras rapide?
11. Literumu la vorton "kosmo".

58
 LEITURA COMPLEMENTAR

5 Vetero - tempo
Estas vintro nun en Novjorko. Pluvas... Hiera neis kaj hodia
pluvas.
inverno agora em Nova Iorque. Chove... Ontem nevou e hoje chove.

Bona vetero por legi libron...

Bom tempo para ler um livro...

Espereble la suno brilos morga, ar tiam mi biciklos kun

amiko.
Esperadamente o sol brilhar amanh, porque assim andarei de bicicleta com um amigo.

Fakte al mi pli plaas somero ol vintro.

De fato a mim mais me agrada o vero do que o inverno.

Dum somero ofte estas varma vetero i tie. Mi tre atas kiam la suno brilas!
Durante o vero freqentemente o tempo quente aqui. Adoro quando o sol brilha.

Kiam estas irka 25 gradoj celsiaj (77 farenhejtaj) estas perfekte, la mi.
Quanto est cerca de 25 graus Celsius (77 farenheits) est perfeito, na minha opinio.

Por mi estas tro varme kiam estas sune kaj super 30 gradoj celsiaj (86 farenhejtaj).
Para mim quente demais quando est ensolarado e acima de 30 graus Celsius (88 farenheits)

Post somero estas agrable kiam atuno venas kun frea aero kaj iom da pluvo.
Depois do vero agradvel quando o outono vem com ar freco e um pouco de chuva.
Kaj post vintro estas agrable kiam printempo venas kun pli varma vetero.
E depois do irnverno agradvel quando a primavera vem com tempo mais quente.

Kontrastoj bonas... Suno venu!

Os constrates so bons... Que venha o sol!

vintro inverno nun agora pluvi chover

hiera ontem nei nevar hodia hoje
vetero tempo (condies atmosfricas) espereble com esperana
la suno brilos o sol brilhar morga amanh ar tiam porque ento
somero vero dum durante varma quente
kiam quando irka cerca de, aproximadamente
grado grau Celsio Celsius Farenhejto Farenheit
la de acordo com tro demais post depois de
atuno outono frea fresco aero ar
iom da um pouco de printempo primavera konstrasto - constraste
ebl - sufixo - possibilidade, possibilidade se se fazer. espereble (esperadamente)

59
 REVISO 2
Traduza para o Portugus:
1. Arestu lin. Forkonduku ilin. - 2. u numero dek na? uste, jes. - 3. Numero dek tri. Dek ok. Dek du.
Dudek. - 4. u la fruktoj estas bongustaj? - 5. u vi havas mian skatolon? - 6. Malfermu in, mi petas. -
7. Mi estas malsata. - 8. Ni estas malsataj. - 9. La frukto estis bongusta. - 10. Jen bongustaj kaj
malbongustaj persikoj. - 11. Jen bongustaj pruno kaj vinbero. Gustumu ilin. - 12. Ne manu ilin, mi
petas. - 13. esu! - 14. u ili atas bongustajn prunojn? - 15. Askultu! - 16. La grandajn sonorilojn
askultis i. - 17. Mi ne manis tion. - 18. Tion mi ne atis, sed mi atas tion i. - 19. Kiu vi estas? - 20.
Kio estas via nomo? - 21. Kio estas via ao? - 22. u i tio estas por mi? - 23. Ne, tio i ne estas por vi,
sed tio estas por ni. - 24. i estas nia. - 25. De kie vi estas? - Mi venis de tie. Nun mi estas i tie. - 26.
Anka i estas de tie. - 27. Tio. - 28. i tio. - 9. u ili estas el Germanio? - Ne, ili estas el Japanio. - 30.
Venu! Foriru! Haltu! Iru for! Revenu!
Traduza para o Esperanto:
1. Nmero dezessete. Onze. Vinte. -2. Estou com fome. - 3. Eles esto cheios (satisfeitos)? - 4. Mazi
comeu o relgio? - 5. Eu no gosto de relgios grandes. - 6. Nossos relgios so gostosos. - 7. No
coma seu relgio (o relgio deles), por favor. - 8. O que isso? - 9. Isto gostoso. Experimente-o. -
10. Por favor, no o coma. - 11. Isto bom, mas aquilo ruim. - 12. Eu gosto daquilo, mas no gosto
disto. - 13. Isto para mim? - 14. Para quem isto? - 15. O que voc come? -16. Pare! - 17. De onde
ele ? 18. Ele da Itlia, mas agora ele est aqui. - 19. Vamos! Pare! Venha. V embora! - 20.
Quem voc. Qual seu nome? - 21. O teu sanduche bom? - 22. Voc gosta da minha
motocicleta? - 23. Volte!

Corrija:
1. Prendam-no! Levem-no embora./Levem-no daqui. 2. Nmero dezenove? Sim, justamente. 3. Nmero treze. Dezoito. Doze. Corrija:
Vinte.4. As frutas so gostosas? 5. Voc tem minha caixa? 6. Abra-a, por favor. 7. Eu estou com fome. 8. Ns estamos com 1. Numero dek sep. Dek unu. Dudek. 2. Mi estas malsata. 3. u ili estas sataj? 4. u Mazi manis la horloon? 5. Mi ne atas
fome. 9. A fruta era gostosa. 10. Eis pssegos gostosos e ruins. 11. Eis uma ameixa e uma uva gostosas. Experimente-as. 12. grandajn horloojn. 6. Niaj horlooj estas bongustaj. 7. Ne manu ilian horloon, mi petas. 8. Kio estas tio? 9. i estas
No as experimente, por favor. 13. Pare! 14. Eles gostam de ameixas gostosas? 15. Escute! 16. Ela ouviu os grandes sinos. bongusta. Gustumu in! 10. Bonvolu ne mani in. 11. i tio estas bona, sed tio estas malbona. 12. Mi atas tion, sed mi ne
17. Eu no comi isso. 18. Eu no gosto daquilo, mas eu gosto disto. 19. Quem voc? 20. Qual seu nome? 21. atas i tion. 13. u i tio estas por mi? 14. Por kiu estas i tio? 15. Kion vi manas? 16. esu! 17. De kie estas li? 18. Li estas
Qual sua idade? 22. Isto para mim? 23. No, isto no para voc, mas aquilo para ns. 24. nosso. 25. De onde voc de (ou el) Italio, sed nun li estas i tie. 19. Ni iru. Haltu! Venu. Foriru. (ou Iru for.) 20. Kiu estas vi? Kio estas via nomo? 21.
? Eu venho de l. Agora estou aqui. 26. Ela tambm de l. 27. Aquilo. 28. Isto. 29. Eles so da Alemanha? No, eles so u via sandvio estas malbongusta? 22. u vi atas mian motorciklon? 23. Revenu!
do Japo. 30. Venha! V embora! Pare! V embora. Volte.

60
 LECIONO 6___________________________________________________________________
3.3 - 3.8 Karlo: Liberaj ni, vi kaj mi. Liberaj estas ni!
Karlo: Livres ns, voc e eu. Livres estamos ns!

Mazi: Liberaj...
_________RAKONTO________________________________________
Mazi: Livres...
Parto 3 - Sceno 3
Karlo: Estas ni! Ek!
Karlo: Ni estas amikoj. Karlo: Estamos ns! Vamos!
Karlo: Ns somos amigos.
Ili saltas el la malliberejo.
Amba: Kune vi kaj mi. Amikoj estas ni. Mi kaj vi, pli kaj pli, amikoj estas ni! (ripeto). Du Eles saltam da priso.
amikoj ni!
Ambos: Juntos voc e eu. Amigos somos ns. Eu e voc, mais e mais, amigos somos ns! Amba: Mi kaj vi...
(repetio) Dois amigos ns! Ambos: Eu e voc...

Karlo: Rigardu! Mazi: Mi estas libera! Mi sentas... malvarmon, malsaton, sed mi estas libera!
Karlo: Olhe! Mazi: Eu estou livre! Eu sinto... frio, fome, mas eu estou livre!

Mazi: Kion? Sceno 4

Mazi: O qu?
Petro: Malvarma! Varma! Malsata! Soifa! Malseka! Seka!
Karlo: Jen, tion, supre! Petro: Frio! Quente! Faminto! Sedento! Molhado! Seco!
Karlo: Eis, isso, acima!
Sceno 5
Mazi: Kion?
Mazi: O qu? Petro: Mi soifas!
Petro: Estou com sede!
Karlo: Jen, bongustaj stangoj!
Karlo: Eis, barras gostosas! Virino: Trinku akvon!
Mulher: Beba gua!
Mazi: Ho, ne. Dankon, ne!
Mazi: Oh, no. Obrigado, no! Petro: Tre varma!
Petro: Muito quente!
Karlo: Jes! Manu la stangojn! Unu, du, tri, kvar, kvin! Ni estas liberaj! Vi estas libera kaj
anka mi! Ni estas liberaj! Virino: Pardonu!
Karlo: Sim! Coma as barras! Um, dois, trs, quatro, cinco! Estamos livres! Voc est livre e Mulher: Perdo!
tambm eu! Ns estamos livres!
Petro: Mi malsatas.
Mazi: Libera vi, libera mi, liberaj estas ni! Petro: Eu tenho fome.
Mazi: Livre voc, livre eu, livre estamos ns!

61
Virino: Manu sandvion! Mazi: Kie? Mi ne vidas vin!
Mulher: Coma um sanduche. Mazi: Onde? Eu no vejo voc!

Petro: Mi vitas! Karlo: Mi estas i tie, sur la arbo.

Petro: Eu estou suando. Karlo: Eu estou aqui, sobre a rvore.

Virino: Duu vin! Mazi: Sur kiu arbo?

Mulher: Duche-se! Mazi: Sobre qual rvore?

Petro: Mi malsekas! Karlo: Sur la arbo... sub kiu vi staras. Aj! (li falas)
Petro: Eu estou molhado! Karlo: Sobre a rvore... sob a qual voc est de p. Ai! (ele cai)

Virino: Viu vin! Mazi: Mi estas... sub...

Mulher: Seque-se! Mazi: Eu estou... sob...

Petro: Mi sentas malvarmon. Sceno 7

Petro: Eu sinto frio.
Voo: Kie vi estas?
Virino: Surmetu puloveron. Voz: Onde voc est?
Mulher: Meta um pulver.
Petro: Sub la kesto.
Petro: Mi estas laca! Petro: Sob a caixa.
Petro: Eu estou cansado!
Voo: Kie vi estas?
Virino: Ripozu! Voz: Onde voc est?
Mulher: Repouse!
Petro: Sur la kesto.
Sceno 6 Petro: Sobre a caixa.

Mazi: Brrr! Mi malvarmas! Karlo! Karlo? Kie vi estas? Karlo! Voo: Kie vi estas?
Mazi: Brrr! Estou com frio! Karlo! Karlo? Onde voc est? Karlo! Voz: Onde voc est?

Karlo: Mazi! Petro: En la kesto.

Karlo: Mazi! Petro: Dentro da caixa.

Mazi: Karlo! Kie vi estas? Voo: Kie vi estas?

Mazi: Karlo! Onde voc est? Voz: Onde voc est?

Karlo: i tie! Petro: Anta la kesto.

Karlo: Aqui! Petro: Na frente da caixa.

62
Voo: Kie vi estas? ________VORTARO_________________________________________
Voz: Onde voc est?
amba: ambos
Petro: Malanta la kesto. kun: com
Petro: Atrs da caixa. kune: junto
ni: ns
pli: mais
Voo: Kie vi estas?
pli kaj pli: mais e mais, cada vez mais
Voz: Onde voc est? supre: acima
stango: barra
Petro: Inter la kestoj. libera: livre
Petro: Dentro da caixa. ili: eles
malvarma: frio
Voo: Kie estas la kesto? varma: quente
Voz: Onde est a caixa? sata: saciado, satisfeito
malsata: faminto, com fome
sed: mas, porm
Petro: Tie!
soifi: ter sede
Petro: L! soifa: sedento
soifo: sede
Voo: Kie la kesto estas nun? trinki: tomar, beber
Voz: Onde est a caixa agora? akvo: gua
viti: suar, transpirar
Petro: i tie! dui: lavar, tomar banho de ducha
Petro: Aqui! seka: seco
malseka: molhado
vii: secar
Karlo kaj Mazi apud la rivero.
surmeti: (sur/met/i) colocar, meter
Karlo e Mazi perto do rio. pulovero: blusa de l, pulver
laca: cansado
Karlo: Kiel vi fartas? Kiel vi fartas? ripozi: repousar, descansar
Karlo: Como voc est? Como voc est? sur: sobre
sub: sob
Mazi: Tre bone! Kvankam mi estas malseka kaj malsata! Kie estas la palaco? stari: estar de p
Mazi: Muito bem! Embora eu esteja molhado e faminto! Onde est o palcio? fali: cair
apud: perto de
rivero: rio
Karlo: Jen, tie!
Kiel vi fartas?: Como voc vai?
Karlo: Eis, l! kiel: como
farti: estar, ir (de sade)
Mazi: Kie? tre: muito
Mazi: Onde? kvankam: apesar de, embora
tiel: assim, deste modo
Karlo: Rigardu, i estas tie! Ho, la palaco! (suspiro) Silvja estas tie.
Karlo: Olhe, est l! Oh, o palcio! (suspiro) Silvja est l. Vocabulrio adicional:
suno: sol luno: lua nubo: nuvem stelo: estrela kafo: caf sukero: acar lakto: leite

63
a) Traduku: suar =
lavar =
Amba (Karlo kaj Mazi): Kune vi kaj mi... Amikoj estas ni. Mi kaj vi, pli kaj pli, amikoj estas ni!
ambos = Petro: Mi malsekas!
com = Virino: Viu vin!
junto = seco =
ns = molhado =
mais = secar =

Karlo: Rigardu! Petro: Mi sentas malvarmon.

Mazi: Kion? Virino: Surmetu puloveron.
Karlo: Jen, tion, supre! colocar =
Mazi: Kion? blusa de l, pulver =
Karlo: Jen, bongustaj stangoj!
Mazi: Ho, ne. Dankon, ne! Petro: Mi estas laca!
Karlo: Jes! Manu la stangojn! Unu, du, tri, kvar, kvin! Ni estas liberaj! Virino: Ripozu!
acima = cansado =
barra = repousar =
livre =
Karlo: Mi estas i tie, sur la arbo.
Ili saltas el la malliberejo. Mazi: Sur kiu arbo?
eles = Karlo: Sur la arbo... sub kiu vi staras? Aj! (li falas)
sobre =
Mi estas libera! Mi sentas... malvarmon, malsaton, sed mi estas libera! sob =
frio = estar de p =
saciado = cair =
com fome =
Karlo kaj Mazi estas apud la rivero.
mas, porm =
perto de =
Petro: Mi soifas! rio =
Virino: Trinku akvon! Karlo: Kiel vi fartas?
Petro: Tre varma! Mazi: Tre bone! Kvankam mi estas malseka kaj malsata!
Virino: Pardonu! kiel vi fartas? =
ter sede = como =
sedento = estar, ir (de sade) =
sede = tre =
beber = apesar de, embora =
gua =
quente = Portu in tiel.
Vi manis tiel rapide!
Petro: Mi vitas! assim, deste modo =
Virino: Duu vin!

64
b) Bildoj:

4. 5. 6.

7. 8. 9.

10. Li ___________ sin. 11. i ____________ sin.

12. Li __________________ emizon. 13. Li ______________.

1. Karlo kaj Mazi nun estas am__________. Ili estas k________ en la

mall_____________.
14. i _____________ akvon. 15. Li estas ________________.

2. Karlo diras al Mazi por mani la ____________ .

16. Li r_______________. 17. Ili ne sidas, ili s_________________.

3. Nun, Mazi kaj Karlo estas _____________ kaj ili saltas k_______ el la
malliberejo.

18. 19. 20.

65
_______GRAMATIKO_______________________________________
KIU (quem, qual, que)
At agora usamos kiu no sentido de quem, que pessoa?, mas tambm pode significar
qual?
Mi estas en la arbo! En kiu arbo? En la arbo, sub kiu vi staras!
Eu estou na rvore! Em qual rvore? Na rvore sob a qual voc est de p!
KIO, KIU ou KIA?
kio o que, que coisa
kiu que, quem, qual
kia como, que espcie de, que tipo de
Como vimos na tabela de correlativos da lio introdutria, a partcula ki- utilizada para se
formar palavras interrogativas e relativas. A terminao u indica indivduo, coisa definida;
ao passo que a tarminao o indica coisa indefinida.
Os correlativos terminados em o (como kio e tio) so verdadeiros substantivos (da mesma
forma como libro, domo):
Kio estas tio? - Tio estas mapo. (O que isso? Isso um mapa.)
Da mesma forma como no se pode colocar dois substantivos lado a lado (exemplo: domo
patro casa pai), no se pode tampouco colocar os correlativos terminados em o junto de
substantivos. Assim a pergunta Kion libron vi legas? est incorreta.
Com substantivos podemos usar correlativos terminados em a (como kia), e os terminados
em u (como kiu).
Kian libron vi legas? Mi legas interesan (novan, Esperantan) libron.
Que tipo de livro voc l? Eu leio um livro interessante (novo, de Esperanto).
Kiun libron vi legas? Mi legas biblion.
Que livro voc l? Eu leio a bblia.
Como mostram as respostas, kia libro e kiu libro no so iguais: quando usamos kia,
queremos saber a qualidade (devemos responder usando um adjetivo); perguntando por
kiu, queremos saber o nome do livro.
Kian malsanon li havas? - Li havas gravan malsanon.
Como [descreva, com um adjetivo] a doena que ele tem? Ele tem uma doena grave.
Kiun malsanon li havas? - Li havas ftizon.
Qual doena ele tem? Ele tem tsica [tuberculose].
http://pt.lernu.net/lernado/gramatiko/seppik/lec13.php#91
De uma forma geral, nas perguntas, podemos entender kio como o que, e kiu como
qual/quem. Ento qual das duas formas correta? Kiu estas via nomo? ou Kio estas
via nomo? (Qual o seu nome?). Apesar da discusso sobre qual forma melhor, Bertilo
Wennergren, membro da Academia de Esperanto, afirma que as duas formas esto
corretas. De fato existem diversas maneiras de ver a essncia dessa pergunta. Para alguns
natural ver a pergunta como uma seleo entre todos os nomes do mundo, por isso usam
kiu (Qual, de todos os nomes, o seu nome?). Porm alguns sentem que natural ver o
nome como uma coisa, um substantivo, e a cabe perguntar Kio estas via nomo?. Pode-se
*
perguntar ainda Kiel vi nomias? (Como voc se chama?). O mesmo vlido para outras
questes como: "Kio/Kiu estas via adreso?" (Qual seu endereo?), "Kio/Kiu estas via
profesio?" (Qual sua profisso?), "Kio/Kiu estas via atokupo?" (Qual seu lazer favorito?),
etc. As formas como perguntas desse tipo so vistas podem variar de uma lngua para outra.
No portugus, por exemplo, para perguntas assim usamos a idia de kiu (Qual o seu
nome?); j no ingls, usamos a idia de kio (What is your name?). Por isso em Esperanto,
as duas formas de pensar esto corretas. E da mesma forma que no portugus, podemos
at mesmo usar a idia de kia (Kia estas via nomo? Como seu nome?).
Flexo:
KIA e KIU devem ser flexionados no plural e no acusativo quando necessrio (kiaj, kian,
kiajn, kiuj, kiun, kiujn). KIO no usado no plural, mas aceita acusativo (kion).
Kiu li estas? - Quem ele?
Kiuj ili estas? Quem so eles?
Kiun vi amas? Quem voc ama?
Kiu vin amas? Quem ama voc?
Kion vi volas? O que voc quer?
Kiajn emizojn vi volas? Que tipos de camisetas voc quer?
KIEL (como, de que forma, de que maneira)
Kiel um correlativo formado por ki-(partcula interrogativa) mais -el (modo, maneira). A
idia de se perguntar por um modo se traduz por como, de que maneira. Quando
pergutamos usando kiel, esperamos que a pessoa responda usando advrbios.
*
http://cs.lernu.net/lernado/gramatiko/demandoj/kio_kiu_estas_via_nomo.php
66
Kiel vi fartas? Mi fartas bone. (Como voc vai? Eu vou bem.)
Kiel rapide li kuris? Li kuris tre rapide. (O quo rpido ele correu? Ele correu muito
rpido.)
TIEL (desse jeito, dessa maneira, to, assim)
Tiel um correlativo formado por ti- (partcula eu indica) mais el (modo, maneira). A idia
de se indicar um modo se traduz por desse jeito, assim, etc. Tiel logicamente responde a
kiel:
Kiel? Tiel. (Como? Assim./ De que jeito? Desse jeito.)
Portu in tiel. (Carregue isto assim.)
Vi manas tiel rapide! (Voc come to rpido!)
_________PRAKTIKADO PER LEGADO________________________________________
Dialogo inter du amikoj
- Saluton, Anelika! Kiel vi fartas?
- Saluton, Henriko! Mi fartas tre bone, kaj vi?
- Mi fartas pli bone nun.
- Pli bone nun? Kion vi volas diri? u vi fartis malbone?
- Ho, jes. Mi havis teruran doloron en la stomako, sed mi iris al la kuracisto kaj nun mi fartas
pli kaj pli bone.
- u la kuracisto donis al vi medikamenton?
- Jes. Unue li donis al mi medikamenton kaj do mi ripozis.
- u vi scias la kazon de via stomakdoloro?
- Jes, mi bone scias. Tiu estis la problemo: hiera mi iris al tiu nova restoracio kun mia
familio kaj kelkaj amikoj. Mi gustumis multajn sandviojn, salatojn, sukojn, glaciaojn mi
manegis kaj trinkegis. Sed tiuj manaoj kaj trinkaoj ne estis tre bonaj por mia stomako.
- Terure! Vi ne devas mani tiel multe. Via stomako certe ne dankis vin.
- Vi pravas. Sed mi estis tiel masata kaj tiel soifa, ke mi ne povis esi meti pli kaj pli da
manajoj en mia buon. Mi anka ne povis esi demandi al la kelnero, ke li alportu min pli.
Kvankam mi manis, mi estis pli malsata.
- Nun vi vidas la rezulton, i ne estis bona.
- Jes, tre malbona rezulto. u vi memoras mian amikinon el Kanado?
- Ne, mi ne bone memoras in. Kia i estas? Kiel i nomias?
- i nomias Amanda. i havas nigrajn okulojn, kaj belajn longajn harojn. i estas tiel bela
kiel princino, kaj i
- Jes, jes, jes nun mi bone memoras in. Kio pri i?
- Ni iris al la restoracio kune, kaj i anka ne fartas bone nun. Ni amba havas
stomakdoloron! Sed mi ne komprenas i ne manis tiel multe kiel mi.
- Mi ne kredas! Mi pensas ke la manao de tiu restoracio estis infektita je bakterioj.
- Vi pravas. Mi ne pensis pri tio.
- Nu, parolu pri alia afero. Mi kaj miaj amikoj iros morga nai en la rivero apud la domo de
Jakobo. u vi volas iri kune?
- Ne.... Mia stomako doloras min, mi estas tre laca, kaj estas tre malvarme por nai.
- Malvarme? Surmetu puloveron, do! Sed certe estas tre varme! Mi vitas!
- Do, duu vin.
- Ho, mi volas ke vi iru kun ni al la rivero! Bonvolu! Pensu pri tio.
- Ne, dankon. Mi vere ne volas nai tie. Oni diras ke la akvo en tiu rivero estas tre malpura
tre infektita.
-Ho, tio ne estas vera. Mi pensas, ke la akvo de la rivero ne estas tiel infektita kiel la
manaon kiun vi mais hiera.
_________EKZERCOJ_________________________________________
I) Voc est explicando a um amigo como ele pode fazer certas coisas. Use tiel para
responder. Siga o modelo:
Kiel mi povas uzi la komputilon? Vi povas uzi la komputilon tiel.
(Como posso usar o computador? Voc pode usar o computador assim.)
a) Kiel mi povas uzi vian motorciklon?
b) Kiel mi povas fari vian sandvion?
c) Kiel mi povas fari vian sukon?
d) Kiel mi povas skribi vian nomon?
e) Kiel mi povas gimnastiki?
67
II) Complete com: a) ______ librojn vi atas legi? Mi atas legi esperantajn librojn.
b) ______ estas en via domo nun? Mia patro estas tie.
kio o que kiu quem, qual c) Ili estas la virinoj, _______ vi amas.
kia como, que tipo kie onde d) Hi estas la frukton, _______ mi atas.
kiom da que quantidade de, quantos kiel como, de que maneira e) ______ la knabino volas mani? i volas salaton.
tio isso, aquilo tie a, l f) ______ frukton vi volas gustumi? Mi volas malgrandan frukton.
tiel assim, dessa forma u partcula interrogativa g) ______ estas la viroj anta la fruktobudo?
h) _______ estas malata via domo? Estas arbusto.
i) ______ estas via buo? Hi estas granda kaj rua.
a) ______ estas via emizo? Hi estas rua. j) ______ estas iaj okuloj? Ili estas belaj.
b) ______ li manas lian manaon? Li in manas rapide.
c) u via motorciklo estas ______? Ne, i estas tie i.
d) _______vi manas? Mi manas glaciaon. (Dica: preste ateno no acusativo!) IV) Escreva frases usando kvankam. Siga o modelo.
e) _______ arbustoj estas anta via domo? Mi pensas ke estas dek kvin.
f) _______ via patrino rakontas historion? i bele rakontas. (trinkis akvon soifas) Kvankam mi trinkis akvon, mi soifas. (Embora eu tomei gua, tenho
g) Kio estas _______? Hi estas mia sonorilo. sede).
h) ______ estas via kato? Li estas sur la ultro de mia patro.
i) ______ estas via kato? Li estas bela kaj malgranda. a) (ripozis estas laca)
j) ______ fartas ili? Bone. b) (viis min malsekas)
k) ______ vi volas trinki akvon? Ne, mi ne estas soifa. c) (duis min vitas)
l) ______ estas Mazi? Li estas apud la rivero. d) (surmetis puloveron estas malvarma)
m) _____ vi fartas? Mi fartas tre bone, dankon! e) (manis malsatas)
n) Rigardu! Vi devas skribi _____.
o) _______ estas via patrino? i estas Sofio. V) Escreva perguntas e respostas utilizando os advrbios de lugar que vimos nesta lio.
p) Ne parolu _____ rapide! Siga o modelo:
q) ______ frukton vi manas? Mi manas prunon. (Acusativo!)
r) ______ manaon vi atas? Mi atas bongustan manaon. (glaso tablo)
s) ______ estas via profesio? Mi estas oficiro. Kie estas la glaso?
t) u vi scias, _______ komputiloj estas en la universitato? Ne, ni devas kalkuli! Hi estas sur la tablo.
u) ______ vi scias vian lecionon? Mi bone scias!
v) ______ estas mia pulovero? Hi estas _____, malanta la kesto. a)(glaso tablo) b) (krajono libro)
w) ______ vi kaj viaj amikoj atas studi? Ni atas studi kune.

III) Agora vamos praticar o plural e o acusativo de alguns correlativos. Complete cada uma
das 10 frases a seguir com uma das 10 palavras do quadro. Cada palavra corresponde a
uma frase, portanto cada uma usada apenas uma vez. c) (knabo rivero) d) (kato domo)

kio kion
kiu kiun kiuj kiujn
kia kian kiaj kiajn

68
e) (knabo arbo) f) (viro domo)

8. Kiuj estas ili?

9. Mazi manis la stangojn. Kiel ili forkuris el la malliberejo?

g) (viro domoj) h) (virino viro) 10. u vi sentas varmon a malvarmon?

11. u vi estas seka a malseka?

12. Kion vi volas fari, kiam vi estas malsata?

13. Kion vi volas fari, kiam vi estas soifa?

14. u vi volas trinki akvon nun?

i) (suno nubo) j) (luno suno)
15.u vi vitas?

16. Kion vi devas fari, kiam vi multe vitas?

17. u vi havas puloverojn? Kiom?

18. u vi estas laca?

VI) Respondu:
19.Kion vi devas fari, kiam vi estas tre laca?
1. u vi havas multajn amikojn?
20. u Mazi varmas a malvarmas?
2. u vi atas kafon kun sukero a sen sukero?
21. Mazi ne vidis Karlon. Kie estis Karlo?
3. u vi atas kafon kun a sen lakto.
22. Sur kiu arbo estis Karlo?
4. u vi kaj viaj amikoj atas studi kune?
23. u vi sidas a staras?
5. Kion Karlo diris al Mazi, ke li manu en la malliberejo?
24. En la filmo, Mazi estis sub la arbo. Kio okazis al Karlo?
6. Kiom da stangoj manis Mazi?

7. u Mazi kaj Karlo estas liberaj?

25. Kio okazas al li?

69
26. Kio estas Nilo, en Afriko? 8. Jes, mi estas laca.

27. Mazi kaj Karlo saltis el la malliberejo. Kien falis Mazi? 9. Mi sidas.

28. u Karlo falis anka en la riveron? Kien falis Karlo? 10. Hi estas sub la libro.

29. Kio estas anta via domo? 11. Malanta mia domo estas alia domo.

30. Kio estas malanta via domo? 12. Hi estas en la libro.

31. u via amiko fartas bone? 13. Hi falis.

32. Kiel vi fartas? 14. Nilo estas rivero en Afriko.

33. Kvankam mi manis, mi estas malsata. Nun kompletigu: Kvankam mi trinkis akvon....

34. Kompletigu: Kvankam mi ripozis... Respostas da lio 6

b) Bildoj
(Posies - respostas na figura do dilogo.)
35. Kompletigu: Kvankam mi surmetis puloveron... 1. Karlo kaj Mazi nun estas amikoj. Ili estas kune en la malliberejo. 2. stangojn. 3. liberaj - kune
4. malvarma 5. varma 6. malsata 7. soifa 8. malseka
36. Diru al mi nomon de muziko, kiun vi tre atas. 9. seka 10. Viu vin! 11. duas 12. surmetas 13. vitas
14. trinkas 15. laca 16. ripozas 17. staras 18. rivero
19. pulovero 20. kesto
37. Diru al mi frukton, kiun vi tre atas.
I)
a) Vi povas uzi mian motorciklon tiel. b) Vi povas fari mian sandvion tiel.
c) Vi povas fari mian sukon tiel. d) Vi povas skribi mian nomon tiel.
VII) Demandu: e) VI povas gimnastiki tiel.

II)
1. Mi fartas tre bone, dankon. a) Kia b) Kiel c) tie d) Kion e) Kiom da f) Kiel g) tio h) Kie i) Kia j) Kiel k) u
l) Kie m) Kiel n) tiel o) Kiu p) tiel q) Kiun r) Kiun s) Kio/Kiu t) Kiom da u) Kiel
2. Mia pajo kaj mia panjo fartas bone, dankon. v) Kie tie w) Kiel

III)
3. Jes, mi havas multajn amikojn. a) Kiajn b) Kiu c) kiujn d) kiun e) Kion f) Kian g) Kiuj h) Kio i) Kia j) Kiaj

IV)
4. Mi atas mian kafon kun sukero kaj lakto. a) Kvankam mi ripozis, mi estas laca. b) Kvankam mi viis min, mi malsekas.
c) Kvankam mi duis min, mi vitas. d) Kvankam mi surmetis puloveron, mi estas malvarma.
5. Jes, mi kaj miaj amikoj atas studi kune. e) Kvankam mi mais, mi malsatas.

V)
6. Ne, mi ne vitas. a) Kie estas la glaso? i estas sub la tablo.
c) Kie estas la knabo? Li estas apud la rivero.
e) Kie estas la knabo? Li estas sur la arbo.
7. Mi havas kvin puloverojn. g) Kie estas la viro? Li estas inter la domoj.
i) Kie estas la suno? i estas malanta la nubo.
b) Kie estas la krajono? i estas en la libro.
d) KIe estas la kato? i estas anta la domo.
f) Kie estas la viro? Li estas malanta la domo.
h) Kie estas la virino? i estas apud la viro.
j) Kie estas la luno? i estas anta la suno.

70
VI) Respondu
1. Jes, mi havas multajn amikojn. / Ne, mi ne havas multajn amikojn. LEITURA COMPLEMENTAR
2. Mi atas kafon kun/sen sukero.
3. Mi atas kafon kun/sen lakto.
4. Jes, ni atas studi kune. / Ne, ni ne atas studi kune.
5. Li diris al Mazi, ke li manu stangojn.. 6 Studoj Estudos
6. Li manis kvin stangojn.
7. Jes, li estas liberaj. Mi nun estas en la lasta jaro anta ol mi povos studi e universitato.
8. Ili estas reo kaj reino.
9. Ili saltas el la malliberejo. Estou agora no ltimo ano antes de eu poder estudar na universidade.
10. Mi sentas malvarmon/varmon.
11. Mi estas seka/malseka. Estas iom malfacile scii kion mi atus studi tie...
12. Kiam mi estas malsata, mi volas mani. um pouco difcil saber o que eu gostaria de estudar l...
13. Kiam mi estas soifa, mi volas trinki akvon.
14. Ne, mi ne volas trinki akvon. / Jes, mi volas trinki akvon.
15. Ne, mi ne vitas. / Jes, mi vitas. E malpli facile scii kio mi atus farii!
16. Kiam mi multe vitas, mi devas dui min. ainda menos fcil saber o que eu gostaria de me tornar.
17. Jes, mi havas (nmero) puloverojn. / Ne, mi ne havas puloverojn.
18. Jes, mi estas laca. / Ne, mi ne estas laca.
u programisto, u instruisto, u urnalisto, u flegisto?
19. Kiam mi estas tre laca, mi devas ripozi.
20. Mazi malvarmas. Programista, professora, jornalista, enfermeira?
21. Li estis sur la arbo.
22. Li estis sur la arbo sub kiu Mazi staris. Eble mi atus farii kuracisto, se mi sukcesos eniri tiun universitaton.
23. Mi sidas. / Mi staras.
24. Karlo falis el la arbo.
Talvez eu gostaria de me tornar mdica, se eu conseguir entrar nessa universidade.
25. Li falis.
26. Nilo estas granda rivero. Momente miaj notoj ne estas sufie bonaj, sed mi provas studi tre diligente nun.
27. Mazi falis en la riveron. No momento minhas notas no esto suficientemente boas, mas eu posso estudar muito
28. Ne, Karlo ne falis en la riveron. Li falis en la arbon.
29. Anta mia domo estas... (alia domo, budo tenda).
diligentemente agora.
30. Malanta mia domo estas... (arboj, alia domo).
31. Jes, mia amiko fartas bone./ Ne, mia amiko ne fartas bone. Mi anka pripensas fari pazon en la studoj dum iom da tempo.
32. Mi fartas bone. / Mi fartas malbone./Mi ne fartas bone. Eu tambm penso em fazer uma pausa nos estudos durante algum tempo.
33. Kvankam mi trinkis akvon, mi estas soifa.
34. Kvankam mi ripozis, mi estas laca.
35. Kvankam mi surmetis puloveron, mi estas malvarma. Estus tre interese povi vojai en fremdaj landoj kaj renkonti novajn kulturojn!
36. (Resposta pessoal) Seria muito interessante poder viajar em pases estrangeiros e conhecer novas culturas!
37. (Resposta pessoal)
Sed tio kostus multe da mono kaj mi ne scias kiel akiri tiun monon...
VII) Demandu
1. Kiel vi fartas? Mas isso custaria muito dinheiro e eu no sei como adquirir esse dinheiro...
2. Kiel fartas via pajo kaj via panjo?
3. u vi havas multajn amikojn? Anka studi en universitato kostas multe da mono i tie, sed miaj gepatroj pretas pagi por
4. Kiel vi atas vian kafon?
5. u vi kaj viaj amikoj atas ludi kune?
tio.
6. u vi vitas? Tambm estudar na universidade custa muito dinheiro aqui, mas meus pais esto prontos a
7. Kiom da puloveroj vi havas? pagar por isso.
8. u vi estas laca?
9. u vi sidas a staras?
10. Kie estas... (la plumo)? Trovi iun laboron estas tre malfacile, do mi plej verajne studos ion venontjare... Sed
11. Kio estas malanta via domo? kion?
12. Kie estas... (mia skrapgumo)? Encontrar algum trabalho muito difcil, ento eu mais provavelmente estudarei algo no
13. Kio okazis al... (mia krajono)?
14. Kio estas Nilo? ano que vem... Mas o qu?

71
"Aspektigisto" (palavra que aparece na ilustrao) uma pessoa que d aspecto a algo. LECIONO 7_________________________________________________________
Freqentemente usado para uma pessoa que d aspecto a uma pgina da Internet ou 3.9 - 4.1
alguma outra coisa (por exemplo uma roupa).

_________DIALOGO________________________________________

lasta ltimo jaro ano

anta ol antes de povos futuro do verbo poder Parto 3 - Sceno 9
e em iom um pouco
malfacile difcil scii saber En la komputilejo.
mi atus eu gostaria e at, at mais, ainda Na sala de computador
farii tonar-se flegisto enfermeiro
eble talvez, possivelmente kuracisto mdico Korvaks: Mi estas Korvaks! Askultu! u vi adas min?
sukcesi ter sucesso, conseguir eniri entrar Korvaks: Eu sou Korvaks! Escute! Voc me ouve?
sufie suficientemente provi tentar
diligente diligentemente pripensi refletir, pensar Psedo-Silvja: (kapjesas) Mmmm.
fari fazer pazo pausa Psedo-Silvja: (afirma com a cabea) Mmmm.
dum durante povi poder
vojai viajar fremda estrangeiro Korvaks: Nun! u vi vidas min?
renkonti encontrar, conhecer kosti custar Korvaks: Agora! Voc me v?
mono dinheiro akiri adquirir
preta pronto preti estar pronto Psedo-Silvja: (kapjesas) Mmmm.
trovi achar laboro trabalho Pseudo-Silvja: (afirma com a cabea) Mmmm.
verajne provavelmente venontjare ano que vem
-os- Terminao que indica futuro. Mi studos (Eu estudarei). Korvaks: u vi parolas?
- us - Terminao para verbos na forma condicional. Mi atus studi (Eu gostaria de Kovaks: Voc fala?
estudar).
- ist - Sufixo - profisso, ocupao. Programisto (programador) Psedo-Silvja: Esperante!
Pseudo-Silvja: Em esperanto.

Korvaks: Nun, provu iri!

Korvaks: Agora, tente andar!

Psedo-Silvja: Mi ne povas.
Pseudo-Silvja: Eu no posso.

Korvaks: Mi provas denove! Nun. u vi povas pai?

Korvaks: Eu tento de novo! Agora. Voc pode andar?

Psedo-Silvja: Jes, mi povas.

Pseudo-Silvja: Sim, eu posso.

72
Korvaks: u vi povas kuri? Psedo-Silvja 5: Mi estas vi.
Korvaks: Voc pode correr? Pseudo-Silvja 5: Eu sou voc.

Psedo-Silvja: Ne, mi ne povas. Psedo-Silvja 6: Vi estas mi.

Pseudo-Silvja: No, eu no posso. Pseudo-Silvja 6: Voc sou eu.

Korvaks: Mi provas denove. Silvja, u vi... amas min? Psedo-Silvja 2: u vi estas mi?
Korvaks: Eu tento de novo. Silvja, voc... me ama? Pseudo-Silvja 2: Voc sou eu?

Psedo-Silvja: Ne. Mi ne amas vin. Mi malamas vin! Psedo-Silvja 1: Saltas mi.

Pseudo-Silvja: No. Eu no amo voc. Eu odeio voc! Pseudo-Silvja 1: Salto eu.

Korvaks: Ho, Silvja! Psedo-Silvja 2: Naas mi.

Korvaks: Oh, Silvja! Pseudo-Silvja 2: Nado eu.

Psedo-Silvja: Ho, nun mi povas kuri! His revido! Psedo-Silvja 3: Kuras mi.
Pseudo-Silvja: Oh, agora eu posso correr! At a vista! Pseudo-Silvja 3: Corro eu.

Korvaks: Silvja! Haltu! Revenu! (Li batas la komputilon.) Kio okazas? Psedo-Silvja 4: Dancas mi.
Korvaks: Silvja! Pare! Volte! (Ele bate no computador.) O que est acontecendo? Pseudo-Silvja 4: Dano eu.

(La komputilo produktas 6 Silvja-kopiojn.) Psedo-Silvja 5: Mi estas vi.

(O computador produz 6 cpias de Silvja.) Pseudo-Silvja 5: Eu sou voc.

Sceno 10 Psedo-Silvja 6: Vi estas mi.

Pseudo-Silvja 6: Voc sou eu.
Kanto de la Psedo-Silvjaj...
Kanto das Pseudo-Silvjas... iuj: Kiuj estas ni?
Todas: Quem somos ns?
Psedo-Silvja 1: Paas mi.
Pseudo-Silvja 1: Anda eu. Petro: Kiu estas vi?
Petro: Quem voc?
Psedo-Silvja 2: Parolas mi.
Pseudo-Silvja 2: Falo eu. Psedo-Silvjaj 1-6: Mi estas Silvja! Mi estas Silvja! ...
Pseudo-Silvja 1-6: Eu sou a Silvja! Eu sou a Silvja!...
Psedo-Silvja 3: Adas mi.
Pseudo-Silvja 3: Escuto eu. Petro: iu estas Silvja?
Petro: Cada uma a Silvja?
Psedo-Silvja 4: Vidas mi.
Pseudo-Silvja 4: Vejo eu. iuj: Jes, iu!
Todas: Sim, cada!

73
Petro: u iu? Petro: His revido!
Petro: Cada? Petro: At a vista!

iuj: Jes! Parto 4 - Sceno 1

Todas: Sim!
En la palaca ardeno.
Viro: Kiuj estas ili? No palcio do jardim.
Homem: Quem so elas?
Silvja: (i kantas) Kapo, ultroj, kruroj du, piedoj du!
Petro: Silvjaj! Silvja: (Ela canta) Cabea, ombros, pernas duas, ps dois!
PEtro: Silvjas!
Vidu, adu, spiru plu, pli kaj plu!
Korvaks: Ses Silvjaj! Ahhh! Veja, escute, respire mais, mais e mais!
Korvaks: Seis Silvjas! Ahhh!
Por muskoloj, por artikoj, bona estas gimnastiko...
Sceno 11 Para os msculos, para as articulaes, boa a ginstica...

Kanto Belaj roboj Mazi: Kie ni estas?

Canto Belos vestidos Mazi: Onde ns estamos?

Psedo-Silvja 1: Via robo verda. Karlo: Ni estas en la ardeno.

Pseudo-Silvja 1: Teu vestido verde. Karlo: Ns estamos no jardim.

Psedo-Silvja 2: Via robo rua. Mazi: Kie? En via ardeno?

Pseudo-Silvja 2: Teu vestido vermelho. Mazi: Onde? No seu jardim?

Psedo-Silvja 3: ia robo blua. Karlo: Ne! En la Rea ardeno. Ha! Tie estas Silvja!
Pseudo-Silvja 3: Seu vestido azul. Karlo: No! No jardim do Rei. Ah! Al est a Silvja!

Psedo-Silvja 4: La brunan havas mi! Mazi: Kion i faras?

Pseudo-Silvja 4: O marrom tenho eu! Mazi: O que ela est fazendo?

Psedo-Silvja 5: Vere moda, bela, rava estas mia robo flava! Karlo: i gimnastikas!
Pseudo-Silvja 5: Verdadeiramente da moda, belo, encantador meu vestido amarelo! Karlo: Ela est fazendo ginstica!

Psedo-Silvja 6: Tute plaa estas anka mia robo nigra-blanka. Silvja: ...bona estas gimnastiko... ! Kau vin malanta tio!
Pseudo-Silvja 6: Totalmente agradvel tambm meu vestido negro-branco. Silvja: ... boa a ginstica... Chiii! Escontam-se atrs daquilo!

Psedo-Silvja 1: La brunan atas mi! Karlo: Malanta kio?

Pseudo-Silvja 1: Do marrom gosto eu! Karlo: Atrs do qu?

74
Silvja: Malanta la statuo. u vi fartas bone? Silvja: Vespere, je la sepa horo vespere.
Silvja: Atrs da esttua. Voc est bem? Silvja: noite, s sete horas da noite.

Karlo: Ne, malbone! Ni estas malsataj. u vi havas ion por mani? Karlo: Je la sepa. Bone.
Karlo: No, mal! Ns estamos com fome. Voctem algo para comer? Karlo: s sete. Bom.

Mazi: u vi havas horloon por mi? Mazi: Kioma horo estas nun?
Mazi: Voc tem relgio para mim? Mazi: Que horas so agora?

Silvja: Horloon? ________VORTARO_________________________________________

Silvja: Relgio?

Mazi: Pardonu! adi ouvir

Mazi: Perdo! kapjesi (kap-cabea/jes-sim/i-verbo) afirmar com a cabea
psedo pseudo
Karlo: Jes, horloon! Li atas horloojn! paroli falar
Karlo: Sim, relgio! Ele gosta de relgios! esperante em esperanto
provi provar, tentar
Silvja: ! Iu venas! povi poder
Silvja: Chiii! Algum est vindo! pai caminhar, dar passos
kuri correr
bati bater
Mazi: Kiu paas? Kio okazas? O que est acontecendo?
Mazi: Quem est caminhando? okazi ocorrer, acontecer
produkti produzir
Karlo: Mi ne scias. Mi vidas nenion. ! Bone! Ho, ne! Pluvas. kopio cpia
Karlo: Eu no sei. Eu no vejo nada. Chiii! Bem! Oh, no! Est chovendo! nai nadar
danci danar
Silvja: Rigardu. Atendu min tie! iu cada, todo
Silvja: Olhe. Esperem-me aqui! iuj todos, todas
robo vestido, robe
Karlo: Bone! vere verdadeiramente, na verdade
Karlo: Bom! moda chique, da moda
rava encantador
Silvja: Atendu! Mi venos. tute totalmente
Silvja: Esperem! Eu voltarei. plaa agradvel
kanti cantar
Karlo: Kiam? spiri respirar
Karlo: Quando? plu mais
muskolo msculo

75
artiko articulao
gimnastiko ginstica Korvaks: u vi parolas?
kai esconder Psedo-Silvja: Esperante!
statuo esttua falar =
io algo, alguma coisa em esperanto =
iu algum
nenio nada Korvaks: Nun, provu iri!
pluvi chover Psedo-Silvja: Mi ne povas.
atendi esperar provar, tentar =
kiam quando poder =
je la sepa horo s sete horas
Kioma horo estas? Que horas so? Korvaks: Mi provas denove! Nun. u vi povas pai?
Psedo-Silvja: Jes, mi povas.
KOLOROJ CORES caminhar =
nigra negro
blanka branco Korvaks: u vi povas kuri?
griza cinza Psedo-Silvja: Ne, mi ne povas.
rua vermelho correr =
orana laranja
flava amarelo Korvaks: Silvja! Haltu! Revenu! (Li batas la komputilon.) Kio okazas? (La komputilo produktas
verda verde 6 Silvja-kopiojn.)
blua azul bater =
bruna marrom O que est acontecendo? =
acontecer =
Vocabulrio adicional produzir =
afero coisa cpia =
diri dizer
vorto palavra Psedo-Silvja 1: Saltas mi.
plori chorar Psedo-Silvja 2: Naas mi.
buso nibus Psedo-Silvja 3: Kuras mi.
eti jogar, atirar Psedo-Silvja 4: Dancas mi.
pilko bola nadar =
haro cabelo danar =

a) Traduku: Petro: Kiu estas vi?

Psedo-Silvjaj 1-6: Mi estas Silvja! Mi estas Silvja! ...
Korvaks: Mi estas Korvaks! Askultu! u vi adas min? Petro: iu estas Silvja?
Psedo-Silvja: (kapjesas) Mmmm. iuj: Jes, iu!
ouvir = cada, todo =
afirmar com a cabea = todos, todas =
pseudo =

76
Psedo-Silvja 1: Via robo verda. algum =
Psedo-Silvja 2: Via robo rua. nada =
Psedo-Silvja 3: ia robo blua. chover =
Psedo-Silvja 4: La brunan havas mi! esperar =
Psedo-Silvja 5: Vere moda, bela, rava estas mia robo flava!
Psedo-Silvja 6: Tute plaa estas anka mia robo nigra-blanka. Silvja: Atendu! Mi venos.
Psedo-Silvja 1: La brunan atas mi! Karlo: Kiam?
vestido, robe = Silvja: Vespere, je la sepa horo vespere.
vermelho = Karlo: Je la sepa. Bone.
azul = Mazi: Kioma horo estas nun?
marrom = quando =
amarelo = s sete horas =
preto = Que horas so? =
branco =
verdadeiramente = b) Bildoj:
chique, da moda =
encantador =
totalmente =
agradvel =
1. Li p__________ 2. Li_______________
Silvja: (i kantas) Kapo, ultroj, kruroj du, piedoj du! Vidu, adu, spiru plu, pli kaj plu! Por
muskoloj, por artikoj, bona estas gimnastiko...
cantar =
respirar =
mais = 3. Li p___________ eti la pilkon en la keston.
msculo =
articulao =
ginstica =

Silvja: ! Kau vin malanta tio! 4. Ili k____________ sin malanta la s___________.
Karlo: Malanta kio?
Silvja: Malanta la statuo. u vi fartas bone?
Karlo: Ne, malbone! Ni estas malsataj. u vi havas ion por mani?
esconder =
esttua = 5. Ili at___________ la buson. 6. Ili___________________
algo, alguma coisa =

Silvja: ! Iu venas!
Mazi: Kiu paas? 7. i ne povas s____________ nun.
Karlo: Mi ne scias. Mi vidas nenion. ! Bone! Ho ne! Pluvas.
Silvja: Rigardu. Atendu min tie!

77
 _______GRAMATIKO_______________________________________

TIU (esse, aquele)

t-(partcula demonstrativa) + -u (indivduo, coisa definida) = tiu

Alm de significar aquela pessoa, tiu pode significar esse, aquele. Tiu pode receber a
8. i _________________ 9. Li p______________
marca de plural (tiuj) e o acusativo (tiun, tiujn).

Kiu estas tiu? Tiu estas la princino. (Quem aquela? Aquela a princesa.)
Kiuj estas tiuj? Tiuj estas la princinoj. (Quem so aquelas? Aquelas so as princesas.)
10. Li__________________ la komputilon.
Tiu virino estas dika. (Essa/Aquela mulher gorda.)
Tiu i virino estas maldika. (Esta mulher magra.)

IO (tudo)
i (partcula que indica totalidade) + -o (coisa indefinida) = io (tudo, todas as coisas)
io, kiun vi bezonas, estas amo. (Tudo o que voc precisa de amor.)
11. i _________________ 12. i_________________ i forportis ion. (Ela levou tudo.)

IU (todo, cada um)

i- (partcula que indica totalidade) + -u (indivduo, coisa definida) = iu
iu - todo/cada um ( singular)
13. Li __________ 14. Li _________ iuj todos

iu el la tri knaboj havas du pomojn. (Cada um dos trs meninos tem uma ma.)
iuj tri knaboj havas ses pomojn. (Todos os trs meninos tm seis mas.)

15. Ili _______________ 16. i_______________________ NENIO (nada)

Neni uma partcula que indica ausncia. A terminao o, dos correlativos, indica coisa
indefinida. Uma ausncia de algo indefinido nada. Nenio = nada. Vamos lembrar do que
Karlo disse no filme:
Karlo: Mi vidas nenion. (No vejo nada.)
Mi havas nenion. (No tenho nada.) Mi ne havas nenion.(No usamos negao dupla em
17. 18. 19. Esperanto.)

NENIU (ningum, nenhum)

A terminao u, dentro dos correlativos, significa indivduo ou coisa definida. A ausncia
de um indivduo ningum. A ausncia de uma coisa definida nenhum.
20. 21. Mi vidas neniun. (No vejo ningum.)
Neniu mono estas en mia poo. (Nenhum dinheiro est no meu bolso.)

78
IO (algo) ioj, nenioj ou kioj. J os correlativos terminados em u, como vimos, podem receber a
i- (partcula que indefine) + -o (coisa indefinida) = io (algo) marca de plural (kiuj, tiuj, iuj, neniuj).
Ni devas fari ion rapide. (Devemos fazer algo rpido.)
Estas io sur la tablo. (H algo sobre a mesa.) - Afero significa coisa. Os correlativos terminados em o correspondem aos terminados
em u mais a palavra afero. Veja:
IU (algum, algum)
i- (partcula que indefine) + -u (indivduo ou coisa definida) = iu (algum, algum) Kio estas tio? = Kiu afero estas tiu afero?
Iu ripozas en la palaca ardeno. (Algum repousa no jardim do palcio.) O que isso? = Que coisa essa coisa?
Iu afero okazas. (Alguma coisa est acontecendo.)

TIO ou TIU? IO ou IU? NENIO ou NENIU? IO ou IU?
Se voc se lembra da diferena entre o uso de KIO e KIU, conforme vimos na lio anterior,
voc j sabe diferenciar o uso entre TIO e TIU, IO e IU, pois as regras so as mesmas.
Vimos que os correlativos terminados em o (como kio, tio e io) possuem valor de
substantivo, e portanto no podem vir acompanhados de outros substantivos. Logo,
errado dizer:
Kio frukto estas tiu? (O que fruta essa?)
Tio frukto estas pomo. (Isso fruta ma.)
io pomo estas bongusta. (Tudo ma gostosa.)
Nenio pomo estas malbonsgusta. (Nada ma ruim.)
Io frukto estas malbongusta. (Algo fruta ruim.)
Tio estas kesto. = Tiu afero estas kesto.
Isto uma caixa. = Esta coisa uma caixa.
io restis kiel antae. = iu afero restis kiel antae.
Tudo ficou como antes. = Cada coisa ficou como antes.
Kion bonan vi trovis tie? = Kiujn bonajn aferojn vi trovis tie?
O que de bom voc encontrou l? = Que coisas boas voc encontrou l?
Nenion interesan mi trovis. = Neniun interesan aferon mi trovis.
No encontrei nada interessante. = No encontrei nenhuma coisa interessante.

Repare nas tradues que correspondem a kio, tio, io e nenio. Felizmente em portugus KIAM (Quando)
dispomos de expresses pelas quais, ao traduzir, podemos perceber o erro. Da mesma ki- (partcula que pergunta) + -am (tempo) = kiam (quando)
forma que incorreto dizer O que fruta esta? tambm errado dizer Kio frukto estas
tio?, e assim por diante. Kiam vi studas esperanton? (Quando voc estuda esperanto?)
Kiam mi estas laca, mi volas ripozi. (Quando eu estou cansado, eu quero repousar.)
Vejamos as formas corretas:
Kiu frukto estas tiu? (Que fruta essa?) Sentenas com mais de um verbo:
Tiu frukto estas pomo. (Essa fruta ma.) Quando um verbo vem seguido de outro, o segundo geralmente toma a terminao i do
iu pomo estas bongusta. (Toda ma gostosa.) infinitivo.
Neniu pomo estas malbongusta. (Nenhuma ma ruim.) as -i
Iu frukto estas malbongusta. (Alguma fruta ruim.) u i

- Repare no esquema a seguir como os correlativos terminados em u aceitam vir seguidos u vi povas kuri? (Voc pode correr?)
de substantivos. J os terminados em o no aceitam. Nun, provu iri! (Agora, tente correr!)
Kion vi volas mani? (O que voc quer comer?)
Tiu frukto... Tio frukto...
Verbos sem sujeito: verbos impessoais. Assim como em portugus, em esperanto
tambm h verbos impessoais.
- Os correlativos terminados em o geralmente no so pluralizados. Em portugus, nunca Pluvas. (est chovendo.)
ou dificilmente dizemos issos, tudos ou nadas; da mesma forma, no dizemos tioj, Estas sune. (Est ensolarado, faz sol.)

79
 Em esperanto, comum usar advrbios onde usamos preposio+substantivo em
portugus.
Mi parolas esperante. (Eu falo em esperanto.)
Li laboras nokte. (Ele trabalha noite.)
Ekzemple... (Por exemplo...)
PLI / PLU (mais)
Ambas palavras traduzem-se como mais. No entanto, possuem significados diferentes:
PLI indica um grau mais alto, maior quantidade, comparao.
PLU indica continuao, mostra que a ao ou o estado no acabou. uma palavra que se
relaciona a tempo ou a espao.
Mi estas pli malsata. (Estou com mais fome. - Indica o grau da fome.)
Legu plu. (Leia mais. Continue lendo.)
Spiru plu. (Respire mais.)
Ne haltu, iru plu. (No pare, siga mais. Continue seguindo. Indica espao.)
Mi ne deziras pli da kafo. (No quero mais caf. Maior quantidade.)
Mi ne deziras plu kafon. (No quero mais caf. Antes eu desejava, mas agora no continuo
a desejar. Posso querer outra coisa. Neste caso no usamos da porque no se refere
quantidade.)
_________PRAKTIKADO PER LEGADO________________________________________
Pao el la taglibro de Karol
Mia kara taglibro, u vi volas scii, kia estis mia tago hodia? Atentu, kaj mi rakontos
al vi.
Je la sepa horo matene, mi malfermis miajn okulojn la vekhorloo sonis. Poste,
mia patrino venis al mia dormoambro por veki min kaj diris: Bonan matenon, mia kara
filino! Kioma horo estas, panjo? Estas la sepa horo matene. Estas jam horo por
vekii. Ho, terure! mi pensis. Mi ne volis vekii, mi estis tiel laca, mi volis plu dormi kaj
faris nenion pli. Sed mi devis iri al la lernejo.
Mi surmetis mian emizon, mian bluzon, mian pantalonon kaj miajn uojn. Poste,
mi iris al la banambro kaj lavis miajn manojn kaj vizaon.
Estis horo por matenmani. Mi trinkis kafon kun lakto, kaj manis panon kaj
fruktojn. La matenmano, kiun mia patrino faris al mi, estis tre bongusta. Estis tre simpla
mantenmano, sed kiam nia patrino preparas, estas iam tute bongusta, u ne?
Post tiu bonega manao, mi felie iris al la lernejo. Kiam mi alvenis tie, mi vidis
knabineton, kiu ploris. Kio okazis al vi, eta knabino? i diris al mi ke iu el iaj amiketoj etis
pilkon, kaj akcidente la pilko batis in kiam i kuris, do i falis. Sed la afero ne estis granda
problemo, mi pensas. Ne ploru plu, mi diris. Via amiko ne estas kulpa, kaj la doloro
forestos tre rapide. i estas tre rava knabino. Mi pensas, ke iuj infanoj necesas nian
atenton kaj amon. Mi demandis al i: Do, vi esos plori? i kapjesis kaj viis ian vizaon
per la mano. Kiam i esis plori, mi eniris mian klasambron.
Poste, en la klaso, la instruisto diris: Bonan matenon! Kaj iuj lernantoj respondis:
Bonan matenon ni deziras al vi. Dankon, dankis la instruisto. Unue li kontrolis kiuj
lernantoj eestis kaj kiuj forestis la klason. Post tio, li diris: Karaj lernantoj, askultu min
atente. Se vi iuj deziras bone paroli esperante, vi devas multe legi, studi kaj paroli la lingvon
iam kiam vi povas. Multe ripetu vortojn kaj frazojn. Vi povas esti laca por ripeti, sed vi certe
lernos pli bone per konstanta ripetado. Hodia ni lernos pri koloroj. Malfermu viajn librojn
kaj ripetu post mi, kun forta voo, la sekvajn frazojn: La kato kaj la hundo estas nigraj. La
ielo estas blua. La luno kaj la steloj estas blankaj. La nuboj estas blankaj, sed kiam pluvas, ili
estas grizaj. La suno estas flava, sed je la sepa horo matene a je la sepa horo vespere, i
estas orana a rua. La rozoj estas ruaj, flavaj blankaj a rozaj. La tero estas bruna. La
folioj de la arboj estas verdaj. iaj okuloj estas tiel blua kiel la ielo. iaj haroj estas tiel flavaj
kiel la koloro de la mielo. Kiuj lernantoj atente studis esperanton hodia? iuj lernantoj
studis atente. Ni iuj tre atas tiun lingvon.
Post la klaso de Esperanto, iuj la lernantoj gimnastikis. La instruistino de
gimnastiko diris: Spiru plu kaj movu vian tutan korpon. Gimnastiko estas bona por artikoj
kaj por iuj viaj muskoloj. Anka, karaj lernantoj, atentu pri la danco. Se vi deziras havi
bonan korpon, vi povas danci. Hi estas tre plaa ekzerco por viaj korpoj kaj spiritoj.
Kiam iuj klasoj finiis, mi devis iri hejmen. Sed mi havis etan surprizon: pluvis! Mi
devis kuri rapide por ne esti tiel malseka. Kaj tio, certe, anka estis tre bona ekzerco, sed ne
tre plaa en la malvarma pluvo.
taglibro dirio hodia hoje vekhorloo relgio despertador
veki acordar vekii - acordar-se dormoambro quarto de dormir
bluzo blusa pantalono cala uo sapato
banambro banheiro vizao rosto ripetado repetio
voo voz ielo cu hundo cachorro
tero terra mielo mel finii terminar
hejmen para casa hejmo casa kontroli controlar, verificar
eesti estar presente foresti estar ausente

80
_________EKZERCOJ_________________________________________ c) u iu havas modan kaj ravan robon?
d) u iu povas salti du metrojn?
I) Complete com tio, tiu, io, iu, io, iu, nenio ou neniu de acordo com as tradues. Atente e) u iu fartas malbone?
para o plural, o acusativo e a partcula de aproximao i. f) u iu tie i parolas portugale?

1) _____ sonorilo estas flava. (Este sino amarelo.) III) Escreva frases usando kiam conforme o modelo:
2) ____ interesa okazis. (Algo interessante aconteceu.) (laca ripozi) Kiam mi estas laca, mi volas ripozi. (Quando estou cansado, eu quero
3) _____ amas mi. (Eu amo algum.) repousar.)
4) _____ amas min. (Algum me ama.)
5) _____ okazas bone. (Tudo est ocorrendo bem.) a) (malsata mani)
6) _____ okazis al li. (Nada aconteceu a ele.) b) (soifa trinki akvon)
7) ______ aferoj estas en viaj manoj. (Algumas coisas esto em suas mos.) c) (malvarma surmeti puloveron)
8) ______ estas mia pajo. (Aquele meu pai.) d) (malseka vii min)
9) ______ gimnastikas nun. (Ningum faz ginstica agora.) e) (vita dui min)
10) ______ lernanto havas unu libron. (Cada aluno tem um livro.)
11) _______ estas ilia. (Isso deles.) IV) Reescreva as frases usando diferentes cores e coisas. Siga o modelo:
12) _______ fermis la budon. (Ningum fechou a tenda.) (emizo verda) La koloro de mia emizo tute plaas al mi. i estas verda.
13) u vi pensas ke oni devas pardoni al _______? (Voc acha que se deve perdar a todos?) A cor da minha camisa totalmente me agrada. Ela verde.
14) u vi trinkis ________? (Voc bebeu tudo?)
15) u vi volas mani ____? (Voc quer comer algo?) a) (roboj ruaj)
16) Ili scias ________. (Eles no sabem nada.) b) (motorciklo nigra)
17) Kio estas ______? - _______ estas mia rava kaj moda robo. (O que isso? Isto meu c) (biciklo griza)
vestido encantador e da moda.) d) (floroj flavaj)
18) Kiu estas ________? (Quem so aqueles?) e) (domo blua)
19) La lernantoj ripetis ______ frazon. (Os alunos repetiram cada frase.) f) (horloo orana)
20) La raportisto intervjuis _________. (O reporter entrevistou a todos.)
21) Li devas forporti ________ keston. (Ele deve levar cada caixa.)
22) Malfermu ______ skatolojn. (Abra todas as caixas.) V) Reescreva as frases substituindo a construo preposio + substantivo por um
23) Mazi volas mani ________ stangon. (Mazi no queria comer nenhuma barra.) advrbio. Siga o modelo:
24) Mi volas surmeti ________ brunan puloveron. (Quero vestir esta blusa de l.)
25) Ni vidas _________ kospoipon. (Ns no vemos nenhuma nave espacial.) u vi scias kiel diri tiun vorton en la angla?
26) i malamas _________. (Ela no odeia ningum.) u vi scias kiel diri tiun vorton angle? (Voc sabe dizer essa palavra em ingls?)
27) Vi portas _______ aferojn. (Voc carrega algumas coisas.)
28) u vi povas fari _____ por mi? (Voc pode fazer isso para mim?) a) u vi scias kiel diri tiun vorton en esperanto?

II) Responda as perguntas usando neniu. Siga o modelo: b) u vi parolas en la portugala?

u iu povas iri al la fruktobudo nun? (Algum pode ir tenda de frutas agora?)
Ne, neniu povas iri al la fruktobudo nun. (No, ningum pode ir tenda de frutas agora.) c) u vi scias paroli en la franca?

a) u iu povas danci i tie? - Ne, _______ povas danci ___ _____. d) u vi gimnastikas en la vespero?
b) u iu volas havi ion por mani?

81
VI) Faa perguntas e respostas usando kiuj e iuj conforme o modelo: 9. La vendisto havas mainon, kiu povas _______ puloverojn.
(librojn) Kiuj lernantoj havas librojn? - iuj lernantoj havas librojn. a) fermi b) produkti c) kopii
(Quais alunos tm livros? Todos os alunos tm livros.)
10. Vi min ne komprenas. Mi pensas ke vi ne _____ bone.
a) (krajonojn) a) batas b) adas c) spiras
b) (kajerojn)
c) (skrapgumojn)
VIII) Respondu:
Agora siga respondendo de acordo com o mesmo modelo:
d) Kiuj knaboj kuras rapide? ______ knaboj _______ rapide. 1. u vi adas bone?
e) Kiuj viroj havas fortajn muskolojn?
f) Kiuj virinoj havas flavajn harojn?
g) Kiuj knabinoj ploras?
2. Kion faras la princino?

VII) Escolha as alternativas que melhor completam cada frase: 3. u via pajo vidas bone?

1. Li havas problemon en la okuloj. Li ne _____ bone. 4. u vi parolas multe kun viaj amikoj?
a) staras b) vidas c) seras
5. u vi parolas la anglan lingvon?
2. La instruitisto demandis al la lernantoj u ili faris liajn ekzercojn, kaj ili _______.
a) plais b) kapjesis c) kais 6.u vi parolas esperante?

3. Ni devas _______ la buson. 7. u vi povas kuri dek kilometrojn?

a) atendi b) provi c) pai
8. Via amiko ne estas felia kaj ploras (chora). Vi ne scias, kiu estas la problemo. Kion vi
4. Ni ______ en la akvo. povas demandi?
a) pluvas b) atas c) naas
9. u vi paas multe?
5. Gimnastiko estas bona por ________ .
a) artikoj b) pao c) tute 10. u vi scias nai?

6. Ni ne povas ______ sub la akvo. 11. u vi dancas bone?

a) pai b) spiri c) nai
12. u vi povas kuri rapide?
7. La rezulto de mia ekzerco ne estis bona, mi devas provi _______.
a) denove b) vere c) tuta 13. Kiuj lernantoj havas librojn? iuj lernantoj havas librojn. Kiuj lernantoj havas plumojn?

8. Mi ne scias kie estas mia robo. Iu ______ in. 14. u vi havas robojn? Kiom da roboj vi havas?
a) kais b) plais c) povis
15. Kiun koloron vi preferas?

82
16. u vi pensas ke via emizo estas moda kaj rava? 8. Jes, mi vidas kaj mi adas bone.

17. u vi havas modan robon? 9. Ne, mi ne parolas la inan lingvon.

18. u vi havas fortajn muskolojn? 10. Jes, mi atas danci.

19. Kion oni povas fari por havi fortajn muskolojn? 11. Ne, mi ne kantas tre bone.

20. u vi faras gimnastikon? 12. Jes, i estas moda kaj rava.

21. Gimnastiko estas bona por kio? 13. Jes, mi faras gimnastikon por muskoloj kaj artikoj.

22. Kion vi ne povas fari kiam vi estas sub la akvo? 14. Jes, mi havas tre fortajn muskolojn.

23. u vi kantas bone?

24. Kio estas Cristo Redentor? Respostas da lio 7

25. u pluvas nun? b) Bildoj

1. paas 2. adas 3. provos/provas 4. kaos statuo 5. atendas
6. kantas 7. spiri 8. kapjesas 9. parolas 10. batas
26. Kiam venos la princino, u matene, vespere, a nokte? Je kioma horo? 11. vidas 12. saltas 13. naas 14. kuras 15. dancas
16. gimnastikas 17. robo 18. muskoloj 19. artiko 20. statuo
21. pluvas/pluvo
27. Kiu estas la koloro de viaj haroj (cabelos)?
I)
1. i tiu/tiu i 2. Iu 3. Iun 4. Iu 5. io 6. Nenio 7. Iuj 8. Iu 9. Neniu 10. iu
11. Tio 12. Neniu 13.iuj 14. ion 15. ion 16. nenion 17.tio i tio/tio i 18. tiuj 19. iun 20.iujn
IX) Demandu: 21. iun 22. iujn 23. neniun 24. tiun 25. neniun 26. neniun 27. iujn 28. tiun

1. Mi preferas la bluan koloron. II)

a) Neniu povas danci i tie. b) Ne, neniu volas havi ion por mani. c) Ne, neniu havas modan kaj ravan robon.
d) Ne, neniu povas salti du metrojn. e) Ne, neniu fartas malbone. f) Ne, neniu tie i parolas portugale.
2. i preferas la ruan koloron.
III)
a) Kiam mi estas malsata mi volas mani. b) Kiam mi estas soifa mi volas trinki akvon.
3. La koloro de miaj haroj estas flava. c) KIam mi estas malvarma mi volas surmeti poloveron. d) Kiam mi estas malseka mi volas vii min.
e) Kiam mi estas vita mi volas dui min.
4. La koloro de la haroj de mia panjo estas nigra.
IV)
a) La koloro de miaj roboj tute plaas al mi. Ili estas ruaj.
5. Bom Dia Brasil estas matene. b) La koloro de mia motrociklo tute plaas al mi. i estas nigra.
c) La koloro de mia biciklo tute plaas al mi. i estas griza.
d) La koloro de miaj floroj tute plaas al mi. Ili estas flavaj.
6. Vdeo Show estas posttagmeze. e) La koloro de mia domo tute plaas al mi. i estas blua.
f) La koloro de mia horloo tute plaas al mi. i estas orana.
7. Fantstico estas nokte.

83
V) a) u vi scias kiel diri tiun vorton esperante? LEITURA COMPLEMENTAR
b) u vi parolas portugale?
c) u vi scias paroli france?
d) u vi gimnastikas vespere?

VI)
a) Kiuj lernantoj havas krajonojn? iuj lernantoj havas krajonojn. 7 - Longa vojao Longa viagem
b) Kiuj lernantoj havas kajerojn? iuj lernantoj havas kajerojn.
c) Kiuj lernantoj havas skrapgumojn? iuj lernantoj havas skrapgumojn. Anta iom da tempo mi faris longan kaj interesan vojaon kun amiko.
d) iuj knaboj kuras rapide.
e) iuj viroj havas fortaj muskoloj. H algum tempo eu fiz uma longa e interessante viagem com um
f) iuj virinoj havas flavajn harojn. amigo.
g) iuj knabinoj ploras.

VII) 1. b 2. b 3. a 4. c 5. a 6. b 7. a 8. a 9. b 10. b Ni ekveturis de i tie per trajno al la flughaveno.

Ns partimos daqui de trem ao aeroporto.
VIII) Respondu
1.Jes, mi adas bone. / Ne, mi ne adas bone.
2. i kapjesas. Poste ni flugis dum 11 (dek unu) horoj! Kiam ni alvenis ni estis
3. Jes, i vidas bone. / Ne, i ne vidas bone. lacaj sed tre gajaj.
4. Jes, mi parolas multe kun miaj amikoj. / Ne, mi ne parolas multe kun miaj amikoj. Depois ns vamos durante 11 horas! Quando chegamos estvamos cansados mas felizes.
5. Jes, mi parolas la anglan ligvon./ Ne, mi ne parolas la anglan lingvon.
6. Jes, mi parolas esperante./ Ne, mi ne parolas esperante.
7. Ne, mi ne povas kuri dek kilometronj./ Jes, mi povas kuri dek kilometrojn. Ni devis stari en longa vico por montri la pasporton kaj vizon.
8. Kio okazis? Ns devemos ficar em p em uma longa fila para mostrar o passaporte e o visto.
9. Jes, mi paas multe./ Ne, mi ne paas multe.
10. Jes, mi scias nai. / Ne, mi ne scias nai.
11. Jes, mi dancas bone./ Ne, mi ne dancas bone. La kontrolado pasis senprobleme.
12. Jes, mi povas kuri rapide./ Ne, mi ne povas kuri rapide. O controle passou sem problema.
13. iuj lernantoj havas plumojn.
14. Ne, mi ne havas robojn. / Jes, mi havas robojn. Mi havas (nmero) robojn.
15. Mi preferas la bluan/verdan/ruan... koloron. Finfine en Pekino, la efurbo de inio - kia mirinda urbego!
16. Jes, i estas moda kaj rava./ Ne, i ne estas moda kaj rava. Finalmente em Pequim, a capital da China que grande cidade maravilhosa!
17. Jes, mi havas modan robon. /Ne, mi ne havas modan robon.
18. Jes, mi havas fortajn muskolojn./Ne, mi ne havas fortajn muskolojn.
19. Oni povas gimnastiki. Ial nia ina amikino ne estis en la flughaveno por renkonti nin.
20. Jes, mi faras gimnastikon./Ne, mi ne faras gimnastikon. Por alguma razo nossa amiga chinesa no estava no aeroporto para nos encontrar.
21. Gimnastiko estas bona por muskoloj kaj artikoj.
22. Kiam mi estas sub la akvo, mi ne povas spiri.
23. Jes, mi kantas bone./Ne, mi ne kantas bone. "Kion fari nun?" ni pensis. Multaj viroj kriis "Taksio, taksio?!".
24. i estas statuo. O que fazer agora? pensamos. Muitos homens gritavam Txi, txi?!
25. Jes, pluvas./Ne, ne pluvas.
26. i venos vespere, je la sepa horo.
27. Mia haroj estas nigraj/grizaj/blankaj/flavaj/ruaj. ar ni ne vidis iujn busojn ni decidis preni taksion.
Porque ns no vimos nibus algum decidimos pegar um txi.
IX) Demandu
1. Kiun koloron vi preferas? 2. Kiun koloron i preferas?
3. Kiu estas la koloro de viaj haroj? 4. Kiu estas la koloro de la haroj de via panjo? Ni montris adreson al unu taksioforo kaj li afable helpis pri la pakao.
5. Kiam estas Bom Dia Brasil? 6. Kiam estas Vdeo Show? Ns mostramos o endereo a um motorista de txi e ele afavelmente ajudou com a
7. Kiam estas Fantstico? 8. u vi vidas kaj adas bone?
9. u vi parolas la inan lingvon? 10. u vi atas danci?
bagagem.
11. u vi kantas bone?
12. u ... estas moda kaj rava? / u vi pensas ke mia emizo estas moda kaj rava? / u i estas moda kaj rava? Bedarinde ni ne komprenis kion li diris kaj li ne komprenis nin...
13. u vi faras gimnastikon por muskoloj kaj artikoj?
14. u vi havas fortajn muskolojn?
Infelizmente ns no compreendemos o que ele dizia e ele no nos compreendeu.

84
 Post preska unu horo en la taksio ni alvenis kaj nia amikino salutis nin kun granda
rideto.
Depois de quase uma hora no txi chegamos e nossa amiga nos saudou com um grande
sorriso.
Montriis ke i ne povis veni al la flughaveno ar ia frateto estis iom malsana kaj iaj
gepatroj laboris.
Ela mostrou que no pde vir ao aeroporto porque seu irmozinho estava um pouco doente
e seus pais trabalhavam.
Ho, mi havis vere bonan tempon en Pekino kun miaj geamikoj! Iam mi atus reveni...
Oh, eu tive verdadeiramente um bom tempo em Pequim com meus amigos! Algum dia eu
gostaria de voltar...
REVISO 3
Traduza para o Portugus:
1. Viaj okuloj estas belaj. 2. ia kapo estas granda, u ne? 3. Manoj kaj piedoj. 4. Nazo kaj buo. 5.
Ni ne havis in, sed nun ili havas in. 6. Bone! Bonege! 7. Kiel vi fartas? - Ne bone. 8. Mi sentas
malsaton. 9. Mi soifas. 10. Mi estas malvarma kaj malseka. 11. u ili estas varmaj? - Ne ili malvarmas.
12. Li estas malvarmega! 13. Kio okazas? 14. Petro, kie vi estas? 15. Mi estas i tie, en la kesto! 16.
En kiu kesto? 17. Li estas tie, en tiu kesto. 18. u li estas en la kesto, anta kiu mi staras? 19. Ne, li
estas en la kesto anta vi. 20. u Mazi estis en la arbo? 21. u Karlo estis sub la arbo? 22. Kiu estas
inter la arboj? 23. u vi adas min? 24. u vi povas adi min? 25. u vi povis vidi in? 26. u ili povas
kuri? 27. Jes, kaj ili povas anka nai. 28. u iuj povas nai? 29. Ne, ne iuj povas nai. 30. Kiu estas
vi? 31. Kiuj estas ili? 32. Kian robon i atas? 33. i atas la brunan robon, u ne? 34. Kiajn robojn i
havas? 35. Verdan, bluan, ruan kaj flavan. 36. u la robo nigra-blanka estas anka ia? 37. Ne, tiu
estas mia.

vojao viagem iom da um pouco de, algum

fari fazer ekveturi partir (de viagem), iniciar viagem
trajno trem flughaveno aeroporto
haveno porto poste depois
flugi voar alveni chegar
sed mas, porm gaja alegre, gaio
stari ficar de p, estar de p vico fila
montri mostrar pasporto passaporte
vizo visto kontrolado controle, vistoria
pasi passar finfine finalmente
efa principal urbo cidade
efurbo capital mirinda maravilhoso
ial por alguma razo ina chins
renkonti encontrar krii gritar
taksio txi ar porque
preni pegar adreso endereo
oforo motorista afable afavelmente
helpi ajudar pri a respeito de, sobre
pakao bagagem, pacote preska quase
alveni chegar saluti saudar
rido riso rideto sorriso Corrija:
montrii mostrar, explicar malsana doente 1. Seus (teus) olhos so belos. 2. Sua cabea (dela) grande, no ? 3. Mos e ps. 4. Nariz e boca. 5. Ns no o tnhamos,
gepatroj pais labori - trabalhar mas agora eles o tm. 6. Bom! Excelente! 7. Como vai voc? - No bem. 8. Eu sinto fome. 9. Estou com sede. / Tenho sede.
10. Estou com frio e molhado. 11. Eles esto com calor? - No, eles esto com frio. 12. Ele est muito frio/congelando. 13. O
ind - Sufixo - digno/a de ser feito/a, meritrio/a. Miri (admirar) Mirinda urbo (cidade que est acontecendo? 14. Petro, onde est voc? 15. Estou aqui, na caixa. 16. Em qual caixa? 17. Ele est l, naquela caixa.
maravilhosa, admirvel digna de ser admirada) 18. Ele est na caixa, na frente da qual eu estou de p? 19. No, ele est na caixa em frente de voc. 20. Mazi estava na
ial - Por algum motivo/causa. Ial i ne venis. rvore? 21. Karlo estava debaixo da rvore? 22. Quem est entre as rvores? 23. Voc me ouve? 24. Voc pode me ouvir? 25.
eg sufixo: grande. Urbego (cidade grande) Voc pde/podia ouvi-la? 26. Eles podem correr? 27. Sim, e eles podem nadar tambm. 28. Todos podem nadar? 29. No,
et sufixo: pequeno. Rideto (sorriso) nem todos podem nadar. 30. Quem voc? 31. Quem so eles? 32. De que tipo de vestido ela gosta? 33. Ela gosta do vestido
marrom, no ? 34. Que tipos de vestidos ela tem? 35. Verde, azul, vermelho e amarelo. 36. O vestido preto-e-branco tambm
dela? 37. No, esse meu.

85
Traduza para o Esperanto: 1. Ela tem dois braos e duas pernas. 2. Ela tem seis vestidos. 3. O LECIONO 8________________________________________________________
vestido verde dela. 4. Todos so dela? 5. Esse meu, no ? 6. No, os vestidos amarelos so 4.2 4.7
seus. 7. Esse preto. 8. Qual marrom? 9. Como vocs esto? - Estamos bem, obrigado. 10. Estou
livre. Estamos livres. 11. Estou com frio. 12. Quem so eles? 13. Eles esto com fome? 14. Estamos
com sede. 15. Estou suando. 16. Tome banho (Tome uma ducha). 17. Estou cansado e molhado. 18. _________DIALOGO________________________________________
O que est contecendo? 19. As orelhas de Petro so pequenas. 20. Os olhos dele so grandes. 21.
Voc pode me ouvir? 22. Voc fala? 23. Ns podemos ouvir. 24. Todos podem ouvir? 25. No, nem Parto 4 Sceno 2
todos podem ouvir. 26. Onde voc est? 27. Estou aqui, entre as duas rvores. 28. Em qual caixa
est Petro? 29. Ele est l? Ele est aqui? 30. Ele estava na caixa sob a rvore? 31. No, ele estava
Horloo sonas.
na caixa sobre a qual voc est sentado. 32. Agora ele est atrs da rvore.
O relgio soa.

Voo: Estas la oka horo.

Voz: So oito horas. [ a oitava hora.]

Petro: (telefone) Halo? Ne, mi ne havas tempon. Mi matenmanas.

Petro: (ao telefone) Al! No, eu no tenho tempo. Estou tomando o caf da manh.

Voo: Estas la unua horo.

Voz: uma hora. [ a primeira hora.]

Petro: Halo? Ne, mi ne havas tempon. Mi tagmanas.

Petro: Al? No, eu no tneho tempo. Estou almoando.

Voo: Estas la sepa horo.

Voz: So sete horas. [ a stima hora.]

Petro: Halo? Ne, mi ne havas tempon. Mi vespermanas.

Petro: Al? No, eu no tenho tempo. Estou jantando.

Voo: Estas la naa horo.

Voz: So nove horas. [ a nona hora.]

Petro: Halo? Ne, mi ne havas tempon. Mi banas min.

Petro: Al? No, eu no tenho tempo. Eu me banho.
Corrija:
1. i havas du brakojn kaj du krurojn. 2. i havas ses robojn. 3. La verda robo estas ia. 4. u iuj estas ia? 5. Tiu estas mia, Voo: Estas la deka horo.
u ne? 6. Ne, la flavaj roboj estas viaj. 7. Tiu estas nigra. 8. Kiu estas bruna? 9. Kiel vi fartas? Ni fartas bone, dankon. 10. Mi Voz: So dez horas. [ a dcima hora.]
estas libera. Ni estas liberaj. 11. Mi estas malvarma (ou, Mi malvarmas.) 12. Kiuj estas ili? 13. u ili estas malsataj? (ou u ili
malsatas?) 14. Ni estas soifaj (Ni soifas.) 15. Mi vitas. 16. Duu vin! 17. Mi estas laca kaj malseka. (Mi lacas kaj malsekas.)
18. Kio okazas? 19. La oreloj de Petro estas malgrandaj. 20. Liaj okuloj estas grandaj. 21. u vi povas adi min? 22. u vi Petro: Halo? Ne, ne! Mi iras dormi. Bonan nokton!
parolas? 23. Ni povas adi. 24. u iuj povas adi? 25. Ne, ne iuj povas adi. 26. Kie vi estas? 27. Mi estas i tie, inter la du Petro: Al? No, no! Eu vou dormir. Boa noite!
arboj. 28. En kiu kesto estas Petro? 29. u li estas tie? u li estas i tie? 30. u li estis en la kesto sub la arbo? 31. Ne, li estis
en la kesto, sur kiu vi sidas. 32. Nun li estas malanta la arbo.

86
Sceno 3
Denove en la palaco.
De novo no palcio.
Reino: La unua horo. Estas tempo por tagmani!
Reino: Um hora. hora de almoar. * tempo para almoar.+
(Al la Reo) Tagmano, kara!
(Ao Rei) Almoo, querido!
Reo: Tuj mi venos!
Rei: Imediatamente eu irei!
Reino: Tagmano, Silvja!
Rainha: Almoo, Silvja!
Silvja: Mi fartas malbone. Mi manos en mia ambro.
Silvja: Estou mal. Eu comerei no meu quarto.
Reino: Kio doloras vin?
Rainha: O que di em voc?
Silvja: Mi havas fortan kapdoloron.
Silvja: Eu tenho uma forte dor de cabea.
Petro estas kuracisto, kaj li akceptas pacientojn.
Petro mdico, e ele aceita pacientes.
Voo: Kapdoloro, stomakdoloro, dentdoloro, dorsdoloro.
Voz: Dor de cabea, dor de estmago, dor de dente, dor nas costas.
Petro: Envenu! Kio doloras vin?
Petro: Entre! O que te di?
Paciento 1: Mi havas fortan kapdoloron.
Paciente 1: Tenho uma forte dor de cabea.
Petro: Kapdoloron? Jen medikamento.
Petro: Dor de cabea? Eis um medicamento.
Paciento 1: Mi dankas vin!
Paciente 1: Eu te agradeo!
Petro: Sekva! Kio doloras vin?
Petro: Prximo! O que di em voc?
Paciento 2: Mi havas stomakdoloron.
Paciente 1: Eu tenho dor de estmago.
Petro: Stomakdoloron? Jen medikamento.
Petro: Dor de estmago? Eis um medicamento.
Paciento 2: Mi dankas vin!
Paciente 2: Eu te agradeo!
Petro: Sekva! Kio doloras vin?
Petro: Seguinte! O que te di?
Paciento 3: Mi havas fortan dentdoloron.
Paciente 3: Eu tenho uma forte de de dente.
Petro: Dentdoloron? Jen medikamento.
Petro: Dor de dente? Aqui est um medicamento.
Paciento 3: Mi dankas vin!
Paciente 3: Eu te agradeo!
Petro: Sekva! Kio doloras vin?
Petro: Prximo! O que te di?
Paciento 3: Mi havas dorsdoloron.
Paciente 3: Eu tenho dor nas costas.
Petro: Dorsdoloron? Jen medikamento.
Petro: Dor nas costas? Eis um medicamento.
Paciento 3: Mi dankas vin!
Paciente 3: Eu te agradeo!
La ambro de Silvja en la rea palaco.
O quarto da Silvja no palcio real.

87

Reino: Vi havas kapdoloron? Iru en vian ambron kaj ripozu!
Rainha: Voc tem dor de cabea? V ao seu quarto e repouse!
(Al servistoj) La princino tagmanos en sia ambro!
(Aos empregados) A princesa almoar em seu quarto!
(Al la Reo) Silvja malbone fartas, i havas kapdoloron.
(Ao Rei) A Silvja est mal, ela tem dor de cabea.
Reino: i havas kapdoloron. i tagmanos en sia ambro.
Rainha: Ela tem dor de cabea. Ela almoar em seu quarto.
Sceno 6
Reino: Lia.
Rainha: Dele [seu].
Reo: ia. ia tranilo.
Rei: Dela [seu]. A faca dela [sua faca].
Reino: Lia tranilo. Lia forko.
Rainha: A faca dele [sua faca]. O garfo dele.
Reo: ia forko. ia glaso.
Rei: O garfo dela. O copo dela.
Reino: Lia glaso. Lia telero.
Rainha: O copo dele. O prato dele.
Reo: ia bovlo.
Rei: A tigela dela.
Reino: Lia krono.
Rainha: A coroa dele.
Rego: ia krono.
Rei: A coroa dela.
Sceno 7
Silvja en la dormoambro.
Silvja no quarto de dormir.
Silvja: Kapdoloro! Ho!
Silvja: Dor de cabea! Oh!
Ekster la palaco unu Psedo-Siljva paas preter la Reino.
Fora do palcio uma Pseudo-Silvja caminha perto da Rainha.
Reino: Saluton, Silvja! u vi ankora malsanas?
Rainha: Ol, Silvja! Voc ainda est doente?
Psedo-Silvja: Mi? Malsanas?! Ne, mi estas tute sana!
Pseudo-Silvja: Eu? Doente?! No, eu estou totalmente s!
Reino: Kien vi iras?
Rainha: Aonde voc vai?
Psedo-Silvja: Mi iras al la naejo. His!
Psedo-Silvja: Eu vou piscina. At!
Reino: Agrablan naadon, kara!
Rainha: Agradvel natao, querida!
Alia Psedo-Silvja paas preter la Reo.
Outra Pseudo-Silvja caminha perto do Rei.
Reo: Saluton, Silvja! Kiel vi fartas nun? u pli bone?
Rei: Ol, Silvja! Como voc est agora? Melhor?
Psedo-Silvja2: u pli bone? Ho, jes!
Pseudo-Silvja2: Melhor? Oh, sim!
Reo: Bone, bone, bone. Kien vi iras nun?
Rei: Bem, bem, bem. Aonde voc vai agora?
Psedo-Silvja2: Mi iras al la tenisludejo. His!
Pseudi-Silvja2: Eu vou quadra de tnis. At!
88
Reo: Agrablan ludadon, kara! akcepti aceitar
Rei: Agradvel jogada, querida! sekva prximo, seguinte
enveni entrar
(Al la Reino) Silvja jam pli bone fartas. i ludas tenison. medikamento medicamento
( Rainha) Silvja j est melhor. Ela joga tnis. danki agradecer
kapdoloro dor de cabea
Reino: u i ludas tenison? Ne, tute ne! i naas nun! dento dente
Rainha: Ela joga tnis? No, absolutamente no! Ela est nadando agora! dentdoloro dor de dente
dorso costas, dorso
Tria Psedo-Silvja preter-rajdas sur evalo. dorsdoloro dor nas costas
Terceira Pseudo-Silvja passa andando de cavalo. stomako estmago
stomakdoloro dor de estmago
Psedo-Silvja3: Saluton, Panjo! Saluton, Pajo! His! ia seu, sua, dela
Pseudo-Silvja3: Ol, Mame! Ol, Papai! At! lia seu, sua, dele
sia seu (prprio), dele, dela
ambro quarto
dormoambro, quarto de dormir
trani cortar
________VORTARO_________________________________________ tranilo (tran/il/o) faca
forko garfo
kulero colher
sono som glaso copo
soni soar kaliko clice
telefono telefone taso xcara
voo voz telero prato
halo al bovlo tigela
matenmano (maten-manh/man-comer/o-substantivo) caf da manh krono coroa
matenmani tomar caf da manh ekster fora de, no exterior de
tagmano (tag/man/o) almoo preter prximo a, ao lado de
tagmani almoar ankora ainda
verpermani (vesper/man/i) jantar tute totalmente, absolutamente
bani tomar banho, banhar sana so, s, saudvel
dormi dormir kien aonde
tempo tempo, hora naejo (na/ej/o) lugar para nadar, piscina
kara querido, querida, caro, cara naado (na/ad/o) natao
tuj imediatamente agrabla agradvel
ambro quarto nun agora
doloro dor tenisludejo (tenis/lud/ej/o) quadra de tnis, lugar para jogar tnis
dolori doer teniso tnis
kuracisto (kurac-curar/ist-profisso/o-substantivo) mdico ludado (lud/ad/o) jogada, partida
paciento paciente ludo jogo

89
ludi jogar, brincar Petro: Halo? Ne, mi ne havas tempon. Mi vespermanas.
ludejo (lud/ej/o) lugar para jogar jantar =
jam j
rajdi andar (de cavalo), cavalgar Voo: Estas la naa horo.
evalo cavalo Petro: Halo? Ne, mi ne havas tempon. Mi banas min.
rajdi sur evalo andar de cavalo banhar =

Vocabulrio adicional Voo: Estas la deka horo.

tago dia Petro: Halo? Ne, ne! Mi iras dormi. Bonan nokton!
mezo meio dormir =
tagmezo meio-dia
nokto noite Reino: La unua horo. Estas tempo por tagmani! (Al la Reo) Tagmano, kara!
noktomezo meia-noite Reo: Tuj mi venos!
post depois querido, caro =
posttagmezo tarde (depois do meio-dia) imediatamente =
hodia hoje
vino vinho Silvja: Mi fartas malbone. Mi manos en mia ambro.
labori trabalhar Reino: Kio doloras vin?
birdo pssaro Silvja: Mi havas fortan kapdoloron.
flugi voar quarto =
hundo cachorro, co doer =
bezoni necessitar, precisar dor de cabea =
mem mesmo, mesma
Petro estas kuracisto, kaj li akceptas pacientojn.
Petro: Sekva! Envenu! Kio doloras vin?
a) Traduku: Paciento 3: Mi havas dorsdoloron.
Petro: Dorsdoloron? Jen medikamento.
Horloo sonas. mdico =
soar = aceitar =
prximo, seguinte =
Voo: Estas la oka horo. entrar =
Petro: (telefone) Halo? Ne, mi ne havas tempon. Mi matenmanas. medicamento =
voz =
Al? = Reino: i havas kapdoloron. i tagmanos en sia ambro.
tomar caf da manh = seu (prprio), dele, dela =

Voo: Estas la unua horo. Reino: Lia.

Petro: Halo? Ne, mi ne havas tempon. Mi tagmanas. Reo: ia. ia tranilo.
almoar = Reino: Lia tranilo. Lia forko.
Reo: ia forko. ia glaso.
Voo: Estas la sepa horo. Reino: Lia glaso. Lia telero.

90
Reo: ia bovlo. b) Bildoj:
Reino: Lia krono.
dele =
dela
garfo =
copo =
prato =
tigela =
coroa =

Ekster la palaco unu Psedo-Siljva paas preter la Reino.

fora de, no exterior de =
prximo a =

Reino: Saluton, Silvja! u vi ankora malsanas?

Psedo-Silvja: Mi? Malsanas?! Ne, mi estas tute sana!
ankora =
totalmente, absolutamente =
saudvel =

Reino: Kien vi iras?

Psedo-Silvja: Mi iras al la naejo. His!
Reino: Agrablan naadon, kara!
1. i havas __________________. 2. Li havas ____________________.
aonde =
lugar para nadar, piscina =
agradvel =
natao = 3. Li havas _________________. 4. Li havas ____________________.

Reo: Kien vi iras nun?

Psedo-Silvja2: Mi iras al la tenisludejo. His! 5. ______ nomo estas Silvja. 6. ______ nomo estas Karlo.
Reo: Agrablan ludadon, kara!
agora =
quadra de tnis, lugar para jogar tnis = 7. La Reino havas ________ sur la kapo.
jogada =

Reo: (Al la Reino) Silvja jam pli bone fartas. i ludas tenison. 8. La telefono ______________
Reino: u i ludas tenison? Ne, tute ne! i naas nun!
Tria Psedo-Silvja preter-rajdas sur evalo.
j =
tnis =
andar de cavalo = 9. Mariah Carey havas belan v____________.

91
 _______GRAMATIKO_______________________________________

FUTURO (-OS)
Para o futuro, acrescenta-se a terminao -os raiz do verbo.
10. Estas la oka horo matene. Li______________
Mi manos en mia ambro. (Comerei no meu quarto.)
La princino tagmanos en sia ambro. (A princesa almoar em seu quarto.)

NMEROS ORDINAIS
11. Estas la unua horo posttagmeze. Li _______________ Para construir nmeros ordinais (primeiro, segundo, terceiro) basta adicionar a terminao
a aos nmeros cardinais. Usa-se hfen quando h mais de uma palavra. Nmeros ordinais
so adjetivos.
tri = trs tria = terceiro, terceira
12. Estas sepa horo vespere. Li____________
unua primeiro sesa - sexto
dua segundo sepa - stimo
tria - terceiro oka - oitavo
kvara - quarto nona - nono
13. Li b______________ sin. kvina - quinto deka dcimo
dudek-unua vigsimo primeiro
cent-tria centsimo terceiro

14. Estas la deka horo nokte. Li iras __________. KIOMA? (que, qual [ordinal])
Kioma uma palavra formada com kiom (quanto) mais a terminao adjetiva -a.
Enquanto kiom? pede por uma quantidade ou um nmero cardinal (unu, du, tri), kioma?
pede por um nmero ordinal (unua, dua, tria). Uma pergunta com kioma espera uma
resposta com a estrutura la + (nmero)-a.
15. Li___________________
Kiom...? resposta com nmero cardinal (unu, du, tri, kvar...)
Kioma...? resposta com nmero ordinal (unua, dua, tria, kvara...)

Kiom da arboj estas en la ardeno? Na arboj.

16. 17. 18. Quantas rvores h no jardim? Nove rvores.

Kioma horo estas? La naa horo.

Que horas so? Nove horas [A nona hora].

Kioma tago estas hodia? Hodia estas la kvara (4a) de majo.

19. 20. Que dia hoje? Hoje 4 de maio. [Hoje o quarto (dia) de maio.]

Sur kioma etao estas via ambro? Sur la dua etao.

Em qual andar o seu quarto? No segundo andar.

92
HORAS SI (pronome reflexivo)
As horas em Esperanto so ditas com nmeros ordinais, j os minutos no. J vimos no nosso curso o que sujeito e objeto. Quando o sujeito e o objeto da frase o
mesmo, usamos um pronome reflexivo. Quando voc olha no espelho e v seu reflexo, voc
Kioma horo estas? se v se indica que voc tanto o sujeito quanto o objeto da frase, portanto se um
08:00 - Estas la oka horo akurate. (So 8 horas em ponto.) pronome reflexivo. Quando digo Eu me lavo, eu tanto fao quanto recebo a ao do verbo
08:10 - Estas la oka kaj dek minutoj (So oito e dez minutos.) lavar, ento me um pronome reflexivo. Em esperanto, os pronomes de primeira e
08:15 - Estas la oka kaj kvarono. (So oito e um quarto.) segunda pessoa (mi, vi e ni) podem funcionar como reflexivos, e caso sejam objetos diretos
08:30 - Estas la oka kaj duono. (So oito e meia.) basta adicionar a marca do acusativo (-n).
08:40 - Estas la oka kaj kvardek minutoj. (So oito e quarenta.)
ou Estas dudek minutoj anta la naa (So vinte para as nove) Mi amas min. (Eu me amo.)
08:45 - Estas kvarono anta la naa (Um quarto antes das nove.) Vi lavas vin. (Voc se lava / Vocs se lavam.)
10:32:23 - Estas la deka, tridek du minutoj kaj dudek tri sekundoj (So 10 horas, 32 minutos Ni banas nin. (Ns nos banhamos.)
e 23 segundos)
00:00 - Estas la noktomezo. ( meia noite.) J para as terceiras pessoas (li, i, i e ili), o pronome reflexivo correspondente si.
12:00 - Estas la tagmezo. ( meio dia.)
10:00h - Estas la deka matene. (So dez da manh.)
22:00h - Estas la deka vespere. (So dez da noite.) Compare:
03:00h - Estas la tria nokte. (So trs da madrugada.)
Li amas lin. - Ele o ama (ama outra pessoa).
Em horas, comum usar as palavras post (depois) e anta (antes):
Li amas sin. Ele se ama (ama a si prprio).
8:05 Estas la oka kaj kvin minutoj. / Estas kvin minutoj post la oka.
3:50 Estas la tria kaj kvindek. / Estas dek minutoj anta la kvara.
i lavas in. (Ela a lava.) i lavas sin. (Ela se lava.)
-ON- (frao) Ili banas ilin. (Eles os banham.) Ili lavas sin. (Eles se banham.)
Para indicar uma diviso, parte ou frao, -on- adicionado ao nmero, especificando em
quantas partes o total dividido:
SIA (possessivo reflexivo)
du dois duono meio (dividido em dois) Em Portugus, as palavras seu, sua, seus, suas, e mesmo dele(s), dela(s) podem gerar
tri trs triono tero (dividido em trs) confuso. Ex.:
kvar quatro kvarono quarto (dividido em quatro) 1. Joo ama seu irmo e seus filhos. Filhos de quem? Seus prprios filhos ou os filhos de
seu irmo?
comum usar as palavras duono (meia, 30 min) e kvarono (quarto, 15 min) em horas. 2. Ela deu a sua irm seu livro. De quem o livro? Dela ou da sua irm?
1:15 Estas la unua kaj kvarono. / Estas kvarono post la unua.
1:30 Estas la unua kaj duono. / Estas duono post la unua. Essa confuso evitada em Esperanto pelo pronome si, e pelo possessivo sia. Quando
1:45 Estas kvarono anta la dua. usamos sia, o possuidor o sujeito da frase.

JE (a, por, em, etc.) A frase 1 acima pode ser traduzida de duas formas:
Je possui um sentido indefinido, e pode ser traduzido como a, por, em, etc.Je usados em a) Johano amas sian fraton kaj siajn filojn. (Ele ama seu irmo e seus prprios filhos.)
sentidos mais abstratos, quando outras preposies no se aplicam. Em geral, se evita o uso b) Johano amas sian fraton kaj liajn filojn. (Ele ama seu irmo e os filhos do seu irmo.)
de je se existir uma preposio mais precisa. comum usar je com horas.
Podemos traduzir a frase 2 assim:
Je kioma horo vi matenmanas? Mi matenmanas je la sepa. a) i donis al sia fratino sian libron. (O livro dela mesma.)
A que horas voc toma o caf da manh? Tomo o caf da manh s sete. b) i donis al sia fratino ian libron. (O livro da irm.)

93
 _________PRAKTIKADO PER LEGADO________________________________________
Mi manas en mia ambro. (Eu como no meu quarto.)
Vi manas en via ambro. (Voc come no seu quarto.)
Li manas en sia ambro. (seu prprio quarto) Pao el la taglibro de Karol (darigo)
i manas en sia ambro. (seu prprio quarto)

Compare:
Li manas sian pomon. - Ele come sua (prpria) ma.
Li manas lian pomon. - Ele come sua ma (sua=de outra pessoa).
ACUSATIVO (direo, movimento)
Alm de indicar o objeto direto, como vimos, o acusativo (-n) tambm pode indicar direo
ou movimento em direo a algo.
Compare:
Silvja estas en la ardeno. i estas tie. (Silvja est no jardim. Ela est l.)
Silvja iras al la ardeno. i iras tien. (Silvja vai ao jardim. Ela vai para l.)
Compare:
Mazi saltis en la rivero. (Mazi estava dentro do rio, pulando.)
Mazi saltis en la riveron. (Mazi pulou para dentro do rio.)
La birdo flugas en la ambro. (O pssaro voa no quarto.)
La birdo flugas en la ambron. (O pssaro voa para dentro do quarto.)
Je la tagmezo, kiam mi alvenis al mia domo de la lernejo, mi vidis sur la tablo glasojn,
kalikojn, bovlojn, telerojn, kulerojn, forkojn, tranilojn Estas jam tempo por tagmani,
kara. diris mia patrino. Mi iros tuj, panjo. Sed rigardu! Mi kuris en la pluvo. Mi multe
kuris kaj miaj kruroj doloras min. Mi estas tre malseka kaj malvarma. Unue mi devas bani
min, kaj poste mi tagmanos. Nun mi bezonas varman plaan banon. Kiam mia patrino
turnis ian kapon kaj vidis min, i diris: Ho, terure! Vi estos malsana. Vi ne devas kuri en tia
malvarma pluvego. Tuj vin banu!
Post la agrabla bano, mi multe manis ar mi estis tre malsata. Ne manu tiel rapide! Tio
ne estas bona por via stomako, kaj vi malsanos. Vi havos stomakdoloron. diris mia patro.
Preska iun tagon li diras tion, kaj mi iam manas rapide. Hodia mi manis fazeolon,
rizon kaj salaton. Mi ne atas mani viandon, mi nur manas vegetare. Sed mia patro,
patrino kaj frato ne estas vegetaranoj kiel mi.
Post tia bongusta manao, mi iris ripozi en mian ambron. Mi telefonis al mia amikino, mi
deziris ludi tenison kun i. Halo! Saluton, Sofio! Kiel vi fartas? u vi volas iri al la tenisludejo
posttagmeze? Kaj i respondis: i tiun matenon mi havis fortan kapdoloron, kaj mi
ankora malsanas. Mi telefonos al vi poste, kiam mia kapdoloro foriros. Kaj eble ni faros ion.
Brakumon kaj is revido!

-AD- Mi estis tiel laca, mi studegis, gimnastikis, dancis kaj kuregis en la mateno. Do, post mi
O sufixo -ad- indica a durao na ao, uma ao contnua ou repetida: parolis kun mia amikino, mi dormis. Sed post kelkaj minutoj mia patrino malfermis la
nai nadar naado natao pordon, eniris mian ambron kaj diris: Mi iros al la laborejo, kara. Mi venis por brakumi kaj
ludi jogar ludado partida, jogada kisi vin, kaj diri is revido. Hodia mi havos multege da pacientoj, mi devas eliri tuj. Mia
legi ler legado - leitura patrino estas kuracistino. i akceptas pacientojn kun preska iuj doloroj: kapdoloro,
adi ouvir adado audio stomakdoloro, dorsdoloro kaj i donas al ili medikamentojn. Sed la speciala afero pri mia
rigardi ver rigardadi contemplar patrino estas ke i donas al siaj pacientoj nur naturalajn medikamentojn.
kanti cantar kantado cantoria
krono coroa kronado coroao Kiam mia patrino eliris mian ambron, mi provis dormi denove. Sed en la sekva horo, la sono
guto gota gutado goteira de la telefono vekis min. Estis mia amikino Sofio, i diris ke i jam bone fartis, i estis tute
martelo martelo martelado martelada, martelao sana. Nu, kien vi volas iri? u al la tenisludejo? Ni povas havi bonan ludadon mi diris.
Ne, vi scias, ke mi ne tre atas ludi tenison. Mi preferas iri al la naejo havi agrablan
naadon. Kaj mi demandis: u vi vere volas iri al la naejo en tia malvarma vetero? Vi
pravas la temperaturo ne estas tiel bona por nai en malvarma akvo. Eble ni povas rajdi

94
sur evalo preter la rivero. Kion vi pensas pri tio? Mi pensis, ke tio estis bonega ideo, kaj ni
rajdis elavon is la suno ne plu brilis, je la sepa horo vespere.

Je la sepa kaj duono, ni iris al ia hejmo. i demandis al sia patrino por fari bonan manaon
kaj ni vespermanis kune. Poste, mi revenis al mia domo kaj nun mi estas i tie. Mi skribas j) k) l)
en mia taglibro. Kioma horo estas nun? Ho, jam estas noktomezo, mi devas dormi. Morga
mi vekios je la sepa horo matene kaj iros al la lernejo. Mi havos longan tagon denove.
II) Use as palavras entre parnteses para fazer perguntas e respostas usando o futuro (-os)
Kian agrablan tagon mi havis hodia! e as horas. Siga o modelo:

(i venos sepa vespere)

darigo continuao fazeolo feijo Je kioma horo i venos hodia? i venos je la sepa horo vespere.
rizo arroz viando carne A que horas ela vir hoje? Ela vir s sete horas da tarde.
nur somente vegetare vegetarianamente
preska quase brakumo abrao a) (i studos oka matene)
pordo porta laboro - trabalho Je kioma horo ___ _______ hodia? i _______ je la _____ horo __________.
nur somente vetero tempo, condies meteorolgicas
b) (li tagmanos unua posttagmeze)

_________EKZERCOJ_________________________________________
c) (ili revenos dek-una nokte)

I) Escreva as horas:
d) (li malfermos la fruktobudon sesa vespere)
Kioma horo estas?

e) (Georgo rajdos sur evalo sepa kaj duono matene)

a) b) c) f) (Ana praktikos naadon kvara kaj kvarono posttagmeze)

III) Use as palavras entre parnteses para formar frases de forma que o possuidor seja o
sujeito da frase. Use o futuro.

d) e) f) (i tagmani ambro) i tagmanos en sia ambro.

a) (li ludi tenison tenisludejo)

b) (ili gimnastiki ardeno)

g) h) i)

95
c) (mi nai naejo) 9. Mi iras en la domo. (Eu caminho para dentro da casa.)
10. Li donis al mi kafo kun sukero, sed sen lakto. (Ele me deu caf com acar, mas sem
d) (i danci dormoambro) leite.)
11. La birdo flugas trans la rivero, kaj trans la rivero estas aliaj birdoj. (O pssaro est
e) (vi labori fruktobudo) voando para alm do rio, e alm do rio esto outros pssaros.)
12. Li diras, ke mi estas atenta. (Ele diz que eu sou atento.)
13. Ni iru antae! (Vamos em frente!)
IV) Complete as frases com palavras do quadro: 14. La parkhorloo estas anta la budo. (O parqumetro est em frente a loja.)
15. Kio vi faras? (O que voc est fazendo?)
sonas voon tagmani sin kuracisto akceptos akurate
doloras sekva tuj ankora jam naejo ludado rajdi VI) Forme frases usando nomes de talheres. Siga o modelo:

a) Kio ___________ vin? Mi havas terura dentdoloron. (telero mani) Oni uzas teleron por mani.
b)La telefono _________.
c) Andrea multe vitas. i volas dui ______. a) (taso trinki kafon) Oni uzas____________________.
d) u vi preferas nai en ___________ a en rivero?
e) Filipo ne scias u li __________ novan laboron en alia urbo. b) (glaso trinki sukon)
f) La kuracisto demandis: Kiu estas la ___________ paciento?
g) Jam estas tagmezo. Mi malsatas. Estas tempo por ___________. c) (forkoj, traniloj kaj kuleroj tagmani)
h) Vi havas tre belan ________. Mi pensas ke vi devas kanti profesie.
i) u vi jam studas la naa lecionon? Ne, ni _________ studas la okan. d) (kaliko trinki vinon)
j) Kia estis la __________? Tre bona. Mi multe lidis tenison.
k) La paciento havis dorsdoloron, do la ___________ donis al li medikamenton. e) (teleroj kaj bovloj vespermani)
l) Mi iros _____ al la laboro! Mi ne havas tempon.
m) u vi scias ________ sur evalo?
n) Kioma horo estas? Estas la unua horo ________. VII) Escolha as alternativas que melhor completam cada sentena.
o) La infano ________ ne ploras.
1. ________ tago estas hodia? Hodia estas la tria de februaro.
V) Lembre-se de que o acusativo, alm de ser usado para indicar o objeto direto, pode a) Kiom da b) Kia c) Kioma d) Kiel
tambm ser usado para indicar movimento em direo a algo. Vamos praticar esses dois
usos do acusativo. Corrija as frases quando necessrio: 2. ________ vi venos? Mi venos noktomeze.
a) Kie b) Kiam c) Kioma horo d) u
1. Kie vi iras? Mi iras en la ardeno. (Aonde voc vai? Eu vou ao jardim.)
2. La birdo estis ekster la ambro, kaj do i flugis en la ambro. (O pssaro estava fora do 3. Jam estas la dek-unua horo nokte, kaj la vendistoj _________ laboras.
quarto, e ento ele voou para dentro do quarto.) a) sin b) post c) ankora d) tuj
3. La hundo kuris sub la tablo. (O cachorro correu para baixo da mesa.)
4. La hundo kuris sub la tablo. (O cachorro correu embaixo da mesa.) 4. Silvja _________ bone fartas. i ludas tenison.
5. Mi metis la mano sur la tablo. (Eu meti a mo sobre a mesa.) a) jam pli b) ankora c) jes d) uste
6. Mi vojaas en Brazilo. (Eu viajo no Brasil.)
7. Mi vojaas en Brazilo. (Eu viajo para o Brasil.) 5. ______ kioma horo vi iras dormi?
8. Mi iras en la domo. (Eu caminho dentro da casa.) a) En b) Al c) e d) Je

96
 VIII) Respondu:
6. Foriru _____! Mi ne volas vidi vin i tie!
a) jam b) tuj c) tiu d) ek 1. Kioma horo estas nun?

7. Mi ne bezonas medikamenton. Mi ______ sanas. 2. Je kioma horo vi matenmanas?

a) tuta b) tute c) iu d) io
3. Je kioma horo vi tagmanas?
8. _______ vi iras je la naa horo? Mi iras al mia domo.
a) Kie b) Al kiu c) Kien d) Kiom 4. Je kioma horo vi vespermanas?

9. Tuj donu al mi vian krajonon! - _____ i. 5. Je kioma horo vi banas vin?

a) Jen b) Estas c) Tie d) Prenu
6. Je kioma horo vi iras dormi?
10. Oni uzas _________ por trinki vinon.
a) bovlon b) tranilon c) tason d) kalikon 7. Kion ni diras, kiam ni respondas la telefonon?

11. La reo kaj la reino portas ________ sur la kapo. 8. u vi havas tempon por iri al la domo de via amiko hodia?
a) bovlon b) kronon c) kuleron d) teleron
9. u Silvja tagmanos kun la reo kaj la reino?
12. Ni havis bonan ________ en la naejo.
a) naado b) saltado c) ludado d) gimnastikon 10. u Silvja diris, ke i fartis bone a malbone?

13. Mi ne volas ludi ekster la domo _________. 11. Kion i diris, ke estis sia problemo?
a) plaas b) tenison c) pluvas d) tuj
12. Kie Silvja diris, ke i manos?
14. i amas _____ filon tiel, kiel i amas ______ mem.
a) sin... sian. b) sian... sin. c) tion... sin. d) tiu... in. 13. u vi havas grandan a malgrandan ambron?

15. i rakontis al mi ______ aventuron. 14. Kio doloras vin?

a) sin b) sia c) sian d) ia
15. Kio estas Benegripe?
16. i revenis al la palaco de ______ prato.
a) ian b) i c) si d) sia 16. Kion vi uzas por matenmani, tagmani kaj vespermani?

17. _______ fratojn i ne amis. 17. Kion oni uzas por trinki kafon?
a) Kiajn b) Siajn c) iaj d) Mem
18. Kion oni uzas por trinki sukon?
18. Oni povas trinki ______ glaso.
a) por b) per c) e d) kun 19. Kion oni uzas por trinki vinon?

20. Kion la Reo kaj la Reino portas sur la kapo?

97
21. u vi malsanas a u vi tute sanas? 6. Ili portas kronojn.

22. u ni ankora studas la trian lecionon? 7. Mi uzas glason por trinki akvon.

23. u ni ankora studas la okan lecionon? 8. Ne, mi ne havas tempon.

24. Kien vi iras je la sepa horo? 9. Mi havas stomakdoloron.

25. u vi havas naejo e via domo? 10. Mi uzas kalikon por trinki vinon.

26. Kie oni povas nai? 11. Mi tute sanas.

27. Kien iras la unua Psedo-Silvja? 12. Mi naas en naejo kaj rivero.

28. u vi faras naadon? 13. Jes, mi scias rajdi sur evalo.

29. u vi havas tenisludejon e via domo? 14. Jes, ni ankora studas la okan lecionon.

30. Kien iras la dua Psedo- Silvja? 15. Ne, mi ne havas naejon en mia domo.

31. Kie oni povas ludi tenison? 16. Jen i. (Uzu la vorto tuj en via demando.)

32. u vi scias ludi tesinon? 17. Ne, mi ne faras naadon.

33. u vi scias nai? 18. Jes, mi ludas tenison.

34. u vi scias rajdi sur evalo? 19. Mi havas grandan dormambron.

20. Mi banas min je la naa horo.

IX) Demandu:

1. Estas oka horo nun.

2. Mi tagmanas je la unua horo.

3. Mi vespermanas je la sepa horo.

4. Mi uzas tason por trinki kafon.

5. Mi uzas teleron, forkon kaj tranilon.

98
 12. Li diras, ke mi estas atenta. (Ele diz que eu sou atento.)
13. Ni iru antaen! (Vamos em frente!)
Respostas da lio 8 14. La parkhorloo estas anta la budo. (O parqumetro est em frente a loja.)
15. Kion vi faras? (O que voc est fazendo?)
b) Bildoj:
(Respostas da primeira parte no livro-texto.) VI)
1. kapdoloron 2. dentdoloron 3. stomakdoloron 4. dorsdoloron 5. ia a) Onu uzas tason por trinki kafon. b) Oni uzas glason por trinki sukon.
6. Lia 7. kronon 8. sonas 9. voon 10. matenmangs c) Oni uzas forkojn, tranikojn kaj kulerojn por tagmani. d) Oni uzas kalikon por trinki vinon.
11. tagmanas 12. vespermanas 13. banas 14. dormi 15. rajdas sur evalo e) Oni uzas telefojn kaj bovlojn por vespermani.
16. ambro/dormambro 17. medikamento 18. dento 19. stomako
20. naejo 21. Estas la sesa horo. 22. Estas la tria horo. 23. estas la deka horo. VII)
24. Estas la naa horo. 25. Estas la kvara horo. 1. c 2. b 3. c 4. a 5. d 6. b 7. b 8. c 9. a 10. d
11. b 12. d 13. c 14. b 15. c 16. d 17. b 18. b
I)
a) Estas la sesa horo (akurate). b) Estas la tria horo. c) Estas la deka horo. VIII) Respondu
d) Estas la naa horo. e) Estas la kvara horo. f) Estas la dek-unua horo. 1. Estas la unua/dua/tria... horo. 2. Mi matenmanas je la sepa/oka/naa... horo.
g) Estas la kvina (horo) kaj dek kvin (minutoj). / Estas la kvina kaj kvarono. / Estas kvarono post la kvina. / Estas dek kvin 3. Mi tagmanas tagmeze / je la dek-dua... 4. Mi vespermanas je la sepa/oka/naa horo.
(minutoj) post la kvina. 5. Mi banas min je la... horo. 6. Mi iras dormi je la... horo.
h) Estas la dua (horo) kaj tridek (minutoj). / Estas la dua kaj duono./ Estas duono post la dua. / Estas tridek (minutoj) post la dua. 7. Ni diras "Halo!".
i) Estas la naa (horo) kaj dek kvin (minutoj). / Estas dek kvin (minutoj) post la naa. 8. Jes, mi havas tempon por iri al la domo de mia amiko./ Ne, mi ne havas tempon por iri al la domo de mia amiko.
j) Estas la sepa (horo) kaj kvardek kvin (minutoj). / Estas kvarono anta la oka. / Estas dek kvin (minutoj) anta la oka. 9. Ne, Silvja ne tagmanos kun la reo kaj la reino. 10. i diris, ke i fartis malbone.
k) Estas tagmezo. / Estas noktomezo. / Estas la dek-dua horo (akurate). 11. i diris ke i havis kapdoloron. 12. i diris, ke i manos en sia ambro.
l) Estas la unua (horo) kaj tridek kvin (minutoj). 13. Mi havas grandan/malgrandan ambron. 14. Nenio doloras min./ Mi havas kapdoloron/somakdoloron...
15. i estas medikamento.
II) 16. Mi uzas forkon, tranilon, kuleron, teleron, glason, tason...
a) Je kioma horo i studos hodia? i studos je la oka horo matene. 17. Oni uzas tason. 18. Oni uzas glason.
b) Je kioma horo li tagmanos hodia? Li tagmanos je la unua horo posttagmeze. 19. Oni uzas kalikon. 20. Ili portas kronojn.
c) Je kioma horo ili revenos hodia? Ili revenos je la dek-unua horo nokte. 21. Mi tute sanas./ Mi malsanas. 22. Ne, ni ne studas la trian lecionon.
d) Je kioma horo li malfermos la fruktobudon? Li malfermos la fruktobudon je la sesa horo vespere. 23. Jes, ni ankora studas la okan lecionon. 24. Mi iras al mia domo./ Mi ne scias./...
e) Je kioma horo Georgo rajdos sur evalo hodia? Li rajdos sur evalo je la sepa kaj duono matene. 25. Jes, mi havas naejon e mia domo. / Ne, mi ne havas naejon e mia domo.
f) Je kioma horo Ana praktikos naadon? i praktikos naadon je la kvara kaj kvarono posttagmeze. 26. Oni povas nai en naejo, en rivero, en la maro. 27. i iras al la naejo.
28. Ne, mi ne faras naadon./ Jes, mi faras naadon.
III) 29. Ne, mi ne havas tenisludejon e mia domo./Jes, mi havas tenisludejon e mia domo.
a) Li ludos tenison en sia tenisludejo. b) Ili gimnastikos en sia ardeno. 30. i iras al la tenisludejo. 31. Oni povas ludi tenison en tenisludejo.
c) Mi naos en mia naejo. d) i dancos en sia dormoambro. 32. Ne, mi ne scias ludi tenison./Jes, mi scias ludi tenison.
e) Vi laboros en via fruktobudo. 33. Jes, mi scias nai. / Ne, mi ne scias nai.
34. Jes, mi scias rajdi sur evalo. / Ne, mi ne scias rajdi sur evalo.
IV)
a) doloras b) sonas c) sin d) naejo e) akceptos f) sekva g) tagmani h) voon i) ankora IX) Demandu
j) ludado k) kuracisto l) tuj m) rajdi n) akurate o) jam 1. Kioma horo estas nun? 2. Je kioma horo vi tagmanas?
3. Je kioma horo vi vespermanas? 4. Kion vi uzas por trinki kafon?
V) 5. Kion vi uzas por tagmani? 6. Kion reo kaj reino portas sur la kapo?
1. Kien vi iras? Mi iras en la ardenon. (Aonde voc vai? Eu vou ao jardim.) 7. Kion vi uzas por trinki akvon?
2. La birdo estis ekster la ambro, kaj do i flugis en la ambron. (O pssaro estava fora do quarto, e ento ele voou para dentro 8. u vi havas tempon?/ u vi havas tempon por tagmani/nadi/rajdi sur evalo/ktp.?
do quarto.) 9. Kion doloras vin? 10. Kion vi uzas por trinki vinon?
3. La hundo kuris sub la tablon. (O cachorro correu para baixo da mesa.) 11. u vi sanas a malsanas? 12. Kie vi naas?
4. La hundo kuris sub la tablo. (O cachorro correu embaixo da mesa.) 13. u vi scias rajdi sur evalo? 14. u ni ankora stuas na okan lecionon?
5. Mi metis la manon sur la tablon. (Eu meti a mo sobre a mesa.) 15. u vi havas naejon e via domo? 16. Tuj donu al mi... (vian krajonon, libron, ktp.)
6. Mi vojaas en Brazilo. (Eu viajo no Brasil.) 17. u vi faras naadon? 18. u vi ludas tenison?
7. Mi vojaas en Brazilon. (Eu viajo para o Brasil.) 19. u vi havas grandan al malgrandan dormambron? / Kia estas via dormambro? / Kia estas la dormambro, kiu vi havas?
8. Mi iras en la domo. (Eu caminho dentro da casa.) 20. Je kioma horo vi banas vin?
9. Mi iras en la domon. (Eu caminho para dentro da casa.)
10. Li donis al mi kafon kun sukero, sed sen lakto. (Ele me deu caf com acar, mas sem leite.)
11. La birdo flugas trans la riveron, kaj trans la rivero estas aliaj birdoj. (O pssaro est voando para alm do rio, e alm do rio
esto outros pssaros.)

99
 LEITURA COMPLEMENTAR ajnas al mi ke Esperanto kaj Interreto estas perfekta paro por tutmonde komuniki facile
kaj rapide!
Parece a mim que o Esperanto e a Internet so um par perfeito para mundialmente
8 Lingvoj Lnguas comunicarem-se com facilidade e rapidez.

Lingvoj estas interesaj por mi. Mi ne atas lerni novan lingvon. oji alegrar-se fremda estrangeiro evoluo evoluo
Lnguas so interessantes para mim. Eu no gosto de aprender tero terra balda logo kelkaj alguns
novas lnguas. inio China ina chins vorto palavra
ege extremamente angle em ingls angla ingls
Sed mi ojas adi tute fremdan lingvon. La evoluo de lingvoj
elparolo pronncia tamen todavia, contudo parolanto falante
estas interesa, mi pensas.
ofte freqentemente glate facilmente, sem barreiras babili conversar
Mas eu alegro-me ao ouvir lnguas completamente estrangeiras. A evoluo das lnguas
Interreto Internet tuj imediatamente
interessante, eu acho.
Mi adis ke ekzistas pli ol 2000 (du mil) lingvoj sur la tero hodia.
Eu ouvi que existem mais de duas mil lnguas sobre a terra hoje.
Multaj balda mortos kaj kelkaj novaj aperas. Kaj preska iuj lingvoj evoluas.
Muitas logo morrero e algumas novas aparecem. E quase todas as lnguas evoluem.

Kiam mi estis en inio, mi provis lerni kelkajn vortojn de la ina.

Quanto eu estava na China, eu tentei aprender algumas palavras do chins.

Sed mi tuj forgesis ilin. Por mi la ina estas tre bela lingvo, sed ege malfacila...
Mas eu imediatamente as esquecia. Para mim a lngua chinesa uma lngua muito bela,
mas extremamente difcil.

Kaj por ili mia lingvo estas tre malfacila.

E para eles minha lngua muito difcil.

Kelkaj provis paroli angle kun mi en inio, sed estis malfacile kompreni ilin.
Alguns tentaram falar em ingls comigo na China, mas foi difcil compreend-los.

Ilia elparolo estis terura. Sed tamen multe pli bona ol mia ina elparolo!
A pronncia deles era terrvel. Mas todavia muito melhor do que minha pronncia do
chins.

Mia ina amikino parolas Esperanton. Anka mi estas Esperanto-parolanto.

Minha amiga chinesa fala Esperanto. Eu tambm sou falante de Esperanto.

Per tiu lingvo ni povas glate komuniki. Ni ofte skribas kaj babilas per Interreto.
Por essa lngua ns podemos facilmente se comunicar. Ns freqentemente escrevemos e
conversamos pela Internet.

100
 LECIONO 9______________________________________________________
5.1 5.8 Karlo: Jam malhelias.
Karlo: J escurece.

___________RAKONTO____________________________________________________ Mazi: Kioma horo?

Mazi: Que horas so?
Parto 5
Parte 5 Karlo: Estas preska la sepa. Kaj jam malhelias! En atuno, malhelias je la sepa.
Karlo: So quase sete. E j escurece. No outono, escurece s sete.
Sceno 1
Cena 1 Mazi: En atuno?
Mazi: No outono?
En la komputilejo.
Na sala do computador Sceno 3
Cena 3
Korvaks: u i ankora funkcias? Ho, jes! Hi funkcias.
Korvaks: Ele ainda funciona? Oh, sim! Funciona. Sezonoj kaj monatoj
Estaes e meses
Komputilo: Bonan vesperon!
Computador: Boa noite!

Korvaks: Kiom da princinoj ekzistas?

Korvaks: Quantas princesas existem?

Komputilo: Ses.
Computador: Seis.

Korvaks: Ne! Ili estas sep! Petro: En atuno malhelias je la sepa.

Korvaks: No! Elas so sete! Petro: No outono escurece s sete.

Sceno 2 En vintro malhelias je la kvina.

Cena 2 No inverno escurece s cinco.

Karlo kaj Mazi en la dometo de la palaca ardeno. En printempo malhelias je la sepa.

Karlo e Mazi na casinha do jardim do palcio. Na primavera escurece s sete.

Karlo: u ankora pluvas? En somero malhelias je la naa.

Karlo: Ainda chove? No vero escurece s nove.

Mazi: Ne, nun estas bela vetero.

Mazi: No, agora o tempo est bonito.

101
 urnalisto: Kiam vi rulsketas?
Jornalista: Quando vocs patinam?

Petro: Merkrede.
Petro: Na quarta.

urnalisto: Kaj kiam vi gimnastikas?

Jornalista: E quando vocs fazem ginstica?

Edzino: ade.
Esposa: Na quinta.

urnalisto: Kiam vi kutimas nai?

Jornalista: Quando vocs costumam nadar?

Petro: Vendrede.
Petro: Na sexta.
Sceno 4
Cena 4 urnalisto: Kiam vi ludas golfon?
Jornalista: Quando vocs jogam golfe?
Nomoj de la semajnotagoj
Nomes dos dias da semana Edzino: Sabate.
Esposa: No sbado.
lundo, mardo, merkredo, ado, vendredo, sabato, dimano
segunda, tera, quarta, quinta, sexta, sbado, domingo urnalisto: Kiam vi ludas tenison?
Jornalista: Quando vocs jogam tnis?
Sceno 5
Cena 5 Petro: Dimane. Dimano estas hodia.
Petro: No domingo. Domingo hoje.
urnalisto: Kiam vi ludas futbalon?
Jornalista: Quando vocs jogam futebol? Edzino: Hodia ni ludas tenison.
Esposa: Hoje jogamos tnis.
Petro: Lunde.
Petro: Na segunda. Sceno 6
Cena 6
urnalisto: Kiam vi ludas korbopilkon?
Jornalista: Quando vocs jogam basquete? Karlo kaj Mazi en la dometo de la palaca ardeno.
Karlo e Mazi na casinha do jardim do palcio.
Edzino: Marde.
Esposa: Na tera. Mazi: Kie estas la ambro de Silvja?
Mazi: Onde est o quarto da Silvja?

102
 Korvaks: esu! esu! Ne! Ne! Ne!
Karlo: Tie! Korvaks: Pare! Pare! No! No! No!
Karlo: L!
Sceno 8
Mazi: Kie? En la unua etao? Cena 8
Mazi: Onde? No primeiro andar?
En la dormoambro de Silvja.
Karlo: Ne! En la dua. No quarto de dormir da Silvja.
Karlo: No! No segundo.
Silvja: io... estas... en ordo! Mi havas manaon. Mi havas horloojn.
Mazi: En la dua etao estas tri ambroj. Kiu estas ia? u tiu maldekstra? Silvja: Tudo est em ordem! Eu tenho comido. Eu tenho relgios.
Mazi: No segundo andar esto trs quartos. Quando o dela? Aquele da esquerda?
Jam estas preska la sepa. Bone!
Karlo: Tiu ne! J so quase sete. Bom!
Karlo: Aquele no!
Mi malfermu la pordon... mallate, irkarigardu... atente!
Mazi: u tiu dekstra? Feche eu a porta baixinho, olhe em volta atentamente!
Mazi: Aquele da direita.
Kuru malsupren... rapide!
Karlo: Anka ne tiu. Corra para baixo rapidamente!
Karlo: Aquele tambm no.
Silvja renkontas Psedo-Silvja-aron.
Mazi: u tiu meza? Silvja encontra um grupo de Pseudo-Silvjas.
Mazi: Aquele do meio?
Psedo-Silvja: Saluton, Silvja!
Karlo: Jes, tiu estas ia ambro. ia ambro estas tiu meza. Pseudo-Silvja: Ol, Silvja!
Karlo: Sim, aquele o quarto dela. O quarto dela aquele do meio.
Silvja: Saluton! ...Alia mi? Ho, estas la sepa. Karlo atendas min! Ho! Mi... ree mi!
Mazi: Kies estas tiu ambro? Tiu en la supra etao? Silvja: Ol! Outra eu? Oh, so sete. Karlo espera por mim! Oh! Eu... eu de novo!
Mazi: De quem aquele quarto? Aquele no andar de cima?
Reino: Estas la sepa horo! Vespermano, Silvja!
Karlo: Tiu estas la ambro de Korvaks, la komputilejo. Rainha: So sete horas! Jantar, Silvja!
Karlo: Aquele o quarto de Korvaks, o lugar do
computador. Psedo-Silvja1: Jes, panjo!
Pseudo-Silvja1: Sim, mame!
Sceno 7
Cena 7 Psedo-Silvja2: Jes, panjo!
Pseudo-Silvja2: Sim, mame!
Pli da Psedo-Silvjaj kopioj aperas en la komputila
ambro. Psedo-Silvja3: Jes, panjo!
Mais cpias de Pseudo-Silvjas aparecem na sala do computador. Pseudo-Silvja3: Sim, mame!

103
Psedo-Silvjaj...: Jes, panjo! Jes, panjo. Jes, panjo. Jes, panjo! mallate: em baixo som, baixo, com pouco barulho
Pseudo-Silvjas...: Sim, mame! Sim, mame. Sim, mame. Sim, mame! ikarigardi: olhar em volta
kuri: correr
Reino: Rigardu! iu estas Silvja! malsupre: para baixo
Rainho: Olhe! Cada uma a Silvja. renkonti: encontrar
alia: outro, outra
Reo: Kiom da ili estas? ree: outra vez, de novo
Rei: Quantas delas existem? atomobilo: carro

Sezonoj - Estaes (do ano)

___________VORTARO____________________________________________________ atuno: outono
vintro: inverno
funkcii: funcionar printempo: primavera
dometo: casinha somero: vero
vetero: tempo, condio meteorolgica
hela: claro, luminoso, brilhante Nomoj de la semajnotagoj Nomes dos dias da semana
helii: ficar claro lundo: segunda-feira
malhelii: ficar escuro, escurecer mardo: tera-feira
urnalisto: jornalista merkredo: quarta-feira
edzino: esposa ado: quinta-feira
edzo: esposo vendredo: sexta-feira
korbopilko: basquete dimano: domingo
rulsketi: patinar
kutimi: costumar Monatoj Meses
golfo: golfe januaro: janeiro
teniso: tnis februaro: fevereiro
hodia: hoje marto: maro
etao: andar, piso aprilo: abril
dekstra: direita majo: maio
maldekstra: esquerda junio: junho
meza: do meio julio: julho
kies: de quem agusto: agosto
supra: de cima, superior septembro: setembro
aperi: aparecer oktobro: outubro
esi: cessar, parar novembro: novembro
en ordo: em ordem decembro: dezembro
manao: comida
preska: quase
pordo: porta
lata: alto (som)
mallata baixo (som)

104
 quarta =
a) Traduku: quinta =
sexta =
Korvaks: u i ankora funkcias? Ho! Jes, i funkcias. sbado =
funcionar = domingo =

Karlo kaj Mazi estas en la dometo de la palaca ardeno. urnalisto: Kiam vi ludas futbalon?
casinha = Petro: Lunde.
urnalisto: Kiam vi ludas korbopilkon?
Karlo: u ankora pluvas? Edzino: Marde.
Mazi: Ne, nun estas bela vetero. urnalisto: Kiam vi rulsketas?
tempo = Petro: Merkrede.
jornalista =
En atuno malhelias je la sepa. jogar =
En vintro malhelias je la kvina. futebol =
En printempo malhelias je la sepa. basquete =
En somero malhelias je la naa. esposa =
outono = patinar =
inverno =
primavera = urnalisto: Kiam vi kutimas nai?
vero = Petro: Vendrede.
escurecer = urnalisto: Kiam vi ludas golfon?
claro = Edzino: Sabate.
costumar =
Meses = Monatoj golfe =
janeiro =
fevereiro = urnalisto: Kiam vi ludas tenison?
maro = Petro: Dimane. Dimano estas hodia.
abril = Edzino: Hodia ni ludas tenison.
maio = tnis =
junho = hoje =
julho =
agosto = Mazi: Kie estas la ambro de Silvja?
setembro = Karlo: Tie!
outubro = Mazi: Kie? En la unua etao?
novembro = Karlo: Ne! En la dua.
dezembro = Mazi: En la dua etao estas tri ambroj. Kiu estas ia? u tiu maldekstra?
Karlo: Tiu ne!
Nomes dos dias da semana = Nomoj de la semajnotagoj Mazi: u tiu dekstra?
segunda = Karlo: Anka ne tiu.
tera = Mazi: u tiu meza?

105
Karlo: Jes, tiu estas ia ambro. ia ambro estas tiu meza.
Mazi: Kies estas tiu ambro? Tiu en la supra etao?
Karlo: Tiu estas la ambro de Korvaks, la komputilejo.
andar, piso = 2. La____________________ ne bone f_________________.
esquerda =
direita =
do meio =
de quem =
de cima = 3. La luno estas h___________.4. ko_________________ejo
lugar do computador =

Pli da Psedo-Silvjaj kopioj aperas en la komputila ambro.

Korvaks: esu! esu! Ne! Ne! Ne!
aparecer =
5. La sono estas tre ________. 6. Ili lu______ fu________.
parar =

Silvja: io... estas... en ordo! Mi havas manaon. Mi havas horloojn. Jam estas preska la
sepa. Bone! Mi malfermu la pordon... mallate, irkarigardu... atente! Kuru malsupren...
rapide!
em ordem = 7. 8. 9. 10.
comida =
quase =
porta =
em baixo som =
alto (som) = 11. i iras su_________. 12. 13. 14.
olhar em volta =
para baixo =

Silvja renkontas Psedo-Silvja-aron.

Silvja: Saluton! ...Alia mi? Ho, estas la sepa. Karlo atendas min! Ho! Mi... ree mi!
encontrar =
outro, outra =
de novo, novamente =
15. 16. 17. 18.
b) Bildoj:

1. Estas bela v_______________. 19. 20. 21.

106
__________GRAMATIKO______________________________________________ -IH- (fazer-se, tornar-se)
O sufixo i- significa fazer-se, tornar-se, ficar, transformar-se, crescer, vir a ser.
KIES (de quem)
Kies um correlativo formado por ki + es. A partcula es indica posse. Portanto kies malhela - escuro malhelii ficar escuro, escurecer
significa de quem. plena cheio plenii encher-se, ficar cheio
kuis estar deitado kuigi deitar-se
Kies estas la hundo? La hundo estas de Fang. sidis estar sentado sidii sentar-se
De quem o cachorro? O cachorro de Fang. rua vermelho ruii avermelhar-se, ficar vemelhor
veki acordar (algum) vekii acordar-se, despertar
Kies estas tiu ambro? Tiu ambro estas de Korvaks. longa longo longii tonar-se longo, alongar-se
De quem esse quarto? Esse quarto de Korvaks.
-AR- (coleo, reunio, grupo)
Perceba que a ordem pode ser usada de forma diferente do portugus. Voc se lembra desta frase?
Silvja renkontas Psedo-Silvja-aron. (Silvja encontra um grupo de Silvjas).
Kies ambro estas tiu? De quem esse quarto?
Kies filino estas vi? Voc filha de quem? A encontramos o sufixo -ar-, que indica coleo, coletivo, reunio, grupo. Silvjaaro, ou
Silvja-aro (Silvja/ar/o), um grupo de Silvjas.
TIES (seu, desse, daquele)
Ti (partcula que indica) + es (aquele que possui) = ties (dessa pessoa, seu, desse) arbo rvore arbaro arvoredo, floresta
dento dente dentaro arcada dentria
Jen Silvja. u ties ambro estas tiu? Ne, ties ambro estas en la palaco. tupo degrau tuparo escada
Eis a Silvja. Seu quarto aquele? No, seu quarto est no palcio. lupo lobo luparo - alcatia
homo humano homaro humanidade
Ties no muito usado, geralmente se prefere os pronomes pessoais (lia, ia, ia ou ilia.) birdo pssaro birdaro passarada

Mais sobre advrbios (-E) RE- (repetio)

Como voc deve ter percebido nesta a em outras lies, muitas vezes podemos usar a
terminao adverbial e quando em portugus h preposio + substantivo.
Kiam vi ludas futbalon? Mi ludas futbalon lunde.
Quando voc joga futebol? Eu jogo futebol na segunda.
Mi parolas esperante. Eu falo em esperanto.
Lembra-se desta frase?
Alia mi? Ho, estas la sepa. Karlo atendas min! Ho! Mi... ree mi!
(Outra eu? Oh, so sete horas. Karlo me espera! Oh! Eu... de novo eu!)
Nessa frase, vimos o prefixo re-, que significa novamente, ainda uma vez; na direo
inversa. S podemos usar re- com palavras que indicam ao.

i vekiis je la sesa horo matene. Ela acordou-se s seis horas da manh. doni dar redoni dar de volta
veni vir reveni voltar
Mi devas iri hejmen. - Devo ir para casa. koni conhecer rekoni reconhecer

107
Uso independente dos afixos malvarmii sin, oni atas nai en riveroj, naejoj a en la maro. Edzo kaj edzino, frato kaj
fratino la tuta familio kutimas iri al la plao, speciale kiam la gefiloj ne devas iri al la
Afixos so partculas que se agregam antes (prefixos) ou depois (sufixos) de um radical. I, lernejo, kaj kiam la gepatroj ne devas labori estas la ferioj. Ni bezonas trinki multe da akvo
re, ar, et, eg, in, ist, mal, ad e on so alguns dos afixos que estudamos at agora. kaj aliaj trinkaoj por havi sanan korpon en la varmaj somertagoj. Oni tre atas mani
Na frase Ho! Mi... ree mi!, o prefixo re- est sendo usado independentemente, ou seja, glaciaon kaj trinki malvarmajn trinkaojn somere. La tagoj estas longaj: en somero
sem estar ligado nenhuma raiz, apenas com a terminao adverbial (ree novamente). malhelias je la oka.
Muitos prefixos e sufixos em esperanto podem ser usados assim ao colocar-se a terminao
gramatical desejada. Veja os exemplos: La atuno estas inter la somero kaj la vintro. Ties monatoj estas marto, aprilo, majo kaj
junio en la suda hemisfero. En tiu sezono oni povas kolekti maturajn fruktojn. La forta vento
mal prefixo que indica ao oposta ne esas blovi, kaj i late blovas. La ruaj a flavaj folioj falas el la arboj al la tero. Je la fino
malo oposto (s.) de atuno, enerale la arboj estas tute nudaj. La granda ielo estas belege blua en multaj
mala contrrio, oposto (adj.) tagoj. La vetero ne estas tre malvarma, estas malvarmeta.
male de forma oposta, ao contrrio
La monatoj de la vintro en Brazilo estas junio, julio, agusto kaj septembro. Hi estas
et sufixo que indica diminutivo malvarma sezono. En multaj landoj, kiam la temperaturo estas tre malvarma, enerale
eta pequeno neas. Oni povas vidi tre blankan neon sur la tero, sur la arboj kaj la domoj. Infanoj
preska iam tre atas vintron, ar ili kutime kuras sur la neo, irka la arboj kaj inter ili,
ar sufixo que indica coletivo kun siaj amikoj. Male infanoj, birdoj malatas la neon, kaj pro tio ili malaperas. Birdoj
aro conjunto, coletivo kutime flugas kaj vojaas al varmaj lokoj, kie ili povos dormi en pli varma nokto. Vintre, oni
bezonas porti varmajn vestaojn: jakoj, surtutoj, bluzoj, puloveroj, gantoj, koltukoj, apoj,
il sufixo que indica instrumento apeloj, ktp. La tagoj estas mallogaj vintre: malhelias je la sesa.
ilo instrumento
Post la vintro, ree venas la printempo, tiam la ciklo rekomencias.

_________PRAKTIKADO PER LEGADO______________________________________

kreski crescer abelo abelha
nubo nuvem sporto esporte
Pri la sezonoj ktp. kaj tiel plu, e assim por diante, etc. (l-se: ko-to-po)
maro mar plao praia
Estas kvar sezonoj en la jaro: printempo, somero, atuno kaj vintro. ferioj frias blovi soprar
tero terra fino fim
La printempo estas inter la vintro kaj la somero. Ties monatoj en Brazilo estas septembro, enerale geralmente nuda nu
oktobro, novembro kaj decembro. Hi estas la sezono de la floroj. Arbustoj kaj arboj bele lando pas neo neve
kreskas kun verdaj folioj kaj tutkoloraj floroj. Se oni irkarigardas, oni povas vidi, ke abeloj vestao veste, roupa jako - jaqueta
kaj aliaj insektoj abundas en arbaroj, kaj la birdoj kantas ie. La naturo estas tre rava surtuto casaco, sobretudo pulovero pulver, blusa de l
printempe. La ielo kutime estas blua, kaj la suno estas bela kaj hela, sed ne brilas tre forte. ganto luva koltuko cachecol
La vetero estas agrabla. En printempo malhelias je la sepa. apo bon, touca apelo chapu

Decembre, januare, februare kaj marte estas somero. Hi estas varma sezono. La suno forte
brilas, la ielo estas plena je nuboj kaj kutime pluvas. Multaj personoj atas praktiki sportojn
somere. Ili atas ludi futbalon, korbopilkon, golfon, tenison, ktp. Ili anka atas rulsketi. Por

108
__________EKZERCOJ___________________________________________________

I) Nun ni praktiku kies. Rigardu la bildojn kaj skribu demandojn kaj respondojn pri la aferoj
g)
kaj la posedantoj. Sekvu la modelon.

h)

Kies skatolo i estas? i estas la skatolo de Mazi. II) En la sekva tabelo, ni vidas kion princino Silvja kutime faras en la semajnotagoj.
Respondu la demandoj la la tabelo. Sekvu la modelon.

Lundo Marto Merkredo ado Vendredo Sabato Dimano

- Studi - Rulsketi -Ludi - Nai - Ludi - Ludi -Rajdi sur
esperanton - Iri al la korbopilkon - Viziti tenison futbalon evalo
a) -Iri al la kuracisto - Danci amikojn - Gimnastiki - Bani sin - Legi
fruktobudo librojn

Kion la princino faras lunde?

b)
i kutime studas esperanton kaj iras al la fruktobudo lunde.

a) Kion la princino faras marte?

i __________ rulsketas kaj ________________________ marte.

c) b) Kion la princino faras merkrede?

c) Kion la princino faras ade?

d) d) Kion la princino faras vendrede?

e) Kion la princino faras sabate?

e)
f) Kion la princino faras dimane?

f)

109
III) Elektu la bonan alternativon en iu sekva frazo. 14. La parto de komputilo a televido sur kiu oni vidas bildojn kaj tekstojn nomias
_______.
1. Ni diras bonan vesperon kiam ni _________ homojn vespere. a) kubuto b) gambo c) bovlo d) ekrano
a) bezonas b) renkontas c) rakontas d) esas
15. _________ estas korpoparto, kiun oni uzas por turni la kapon.
2. _____ kuraa viro estas via edzo! a) ultro b) kruro c) kolo d) buo
a) Kies b) Kia c) Kiu d) Kiam
16. Kiam iu diras sian nomon, sed vi ne bone komprenas, vi povas demandi: _________
3. Fazeolo estas _________. vian nomon, mi petas.
a) sporto b) ludo c) manao d) ekzerco a) kvankam b) literumu c) pai d) vorto

4. Oni uzas la sufikson ____ por indiki instrumento, aparato. 17. La malo de la sufikso et estas ___.
a) ad b) on c) il d) in a) a b) j c) eg d) i

5. Kelnero, bonvolu _______ al mi sandvion! 18. Kiam ni _______ ni bezonas trinki ion.
a) doni b) donu c) donos d) donis a) estas laca b) havas akvon c) forkondukas d) soifas

6. Kelnero, ______ al mi rizon kaj viandon, mi petas. 19. Se vi estas apud mi, sed ne estas maldekstre kaj ne estas dekstre, kaj mi povas vidi vin
a) doni b) donu c) donos d) donis sen turni mian kapon, do vi estas _______ mi.
a) anta b) malanta c) preter d) inter
7. Kiom da _________ estas en la jaro?
a) monatojn b) monato c) monatoj 20. Ni ______ kiam ni ne sidas a kuas. Ni estas en vertikala posicio.
a) paas b) staras c) falas d) atendas
8. _________ estas ejo kie oni arestas malbonajn homojn.
a) Lernejo b) Laborejo c) Naejo d) Malliberejo 21. Kiam estas tro malvarme, a kiam ni kuras, dancas a praktikas sportojn, ni enerale
________.
9. Oni uzas la sufikson ____ por indiki konkretan aferon. a) provas b) spiras c) vitas d) kapjesas
a) ad b) a c) nj d) eg
22. ________ forte pluvis, ni iris al la plao.
10. _________ estas ilo, kiun oni uzas por skribi. a) Anka b) Ek c) Nu d) Kvankam
a) Plumo b) Kajero c) Libro d) Skrapgumo
23. La atomobilo _______ mallanta la budo.
11. Kiam oni estas malseka, oni devas _____ sin. a) haltis b) alportis c) etis d) plais
a) bani b) kuri c) vii d) kai
24. Kiam oni metas ion en sekreta loko, oni ______ in.
12. Mia patrino malatas hundojn. Kiam mia hundo eniris ian dormoambron, i diris al mi a) surmetas b) kaas c) intervjuas d) atendas
por _________ in.
a) forkuri b) forpori c) flari d) surmeti 25. Kelkaj manaoj estas tre grandaj por meti en nia buo, do unue ni devas _____ ilin.
a) flugi b) trani c) gustumi d) kisi
13. Kiam iu dankas pro io, kion ni faris al li a i, ni povas diri _________.
a) dankon b) is c) nedankinde d) uste jes

110
IV) Respondu:
17. Kiun semajnotagon vi preferas?
naskitago aniversrio
universitato universidade 18. Kiam ni studas Esperanton?
lernejo escola
labori trabalhar 19. Kiam vi laboras?
eni incomodar
iu algum 20. Kiam vi iras al la universitato/lernejo?
neniu - ningum
21. u iu en via familio ludas futbalon? Kiu? Kiam?
1. u vi havas komputilon? u i funkcias bone?
22. u vi scias ludi korbopilkon?
2. La la komputilo de Korvaks, kiom da princinoj ekzistas?
23. u vi pensas, ke korbopilko estas interesa ludo?
3. Kie estis Mazi kaj Karlo kiam pluvis?
24. u vi scias rulsketi?
4. En la rakonto, u je la sepa horo ankora pluvis? Kia estis la vetero?
25. Je kioma horo vi kutimas bani vin?
5. En la rakonto, u je la sepa horo vetere helias a malhelias?
26. u vi kutimas studi iujn tagojn?
6. (6:58) Kioma horo estas? (Uzu la vorto preska en via respondo.)
27. u vi kutimas mani fruktojn iujn tagojn?
7. (7:59) Kioma horo estas? (Uzu anka preska.)
28. u la ambro de Silvja estas en la unua a en la dua etao?
8. Kia estas la vetero hodia?
29. Kiom da ambroj estas en la dua etao de la palaco?
9. En kiu sezono estas ni?
30. Kie estas la ambro de la princino, tiu dekstra, tiu maldesktra a tiu meza?
10. Kiuj estas la kvar sezonoj de la jaro?
31. u vi skribas per via dekstra a per via maldesktra mano?
11. Kiun sezonon de la jaro vi preferas?
32. Kies estas la ambro en la supra etao?
12. En kiu monato ni estas?
33. Kiom da etaoj estas en via domo?
13. En kiu monato estas via naskitago?
34. u vi havas apartamenton? En kiu etao estas via apartamento?
14. Kiuj estas la nomoj de la monatoj?
35. En la rakonto, kies estas la komputilo?
15. Kiu tago de la semajno estas hodia?
36. u vi havas komputilejon en via domo?
16. Kiuj estas la sep semajnotagoj?

111
37. u io estas en ordo en via domo? V) Demandu:

38. Kion Silvja havas por doni al Karlo? 1. Jes, mia komputilo bone funkcias.

39. Kion Silvja havas por doni al Mazi? 2. Estas preska la deka.

40 . u vi atas adi latan a mallatan muzikon? 3. Ne, nun estas bela vetero.

41. u vi kutimas paroli late a mallate? 4. En atuno malhelias je la sepa.

42. Vi provas studi, sed via amiko enas vin (te incomoda). Kion vi povas diri al via amiko? 5. Mi skribas per mia dekstra mano.
(Uzu la verbon esi)
6. Mia naskitago estas en Januaro.
43. Vi provas spekti (assistir) televidon, sed via amiko late parolas. Kion vi povas diri al via
amiko? 7. Hodia estas lundo.

44. u la princino malfermas la pordon late a mallate? 8. Mi laboras de lundo is vendredo.

45. u la princino irkarigardis atente? 9. Mi kutimas bani min je la deka horo.

46. u i kuris supren a malsupren? 10. La ludoj, kiujn mi atas, estas: futbalo, korbopilko, teniso kaj golfo.

47. u i kuris malsupren rapide a malrapide? 11. Mi studas Esperanton preska iujn tagojn.

48. Kiel la princino malfermis la pordon? 12. Marde. (Uzu kiam en via demando.)

49. Kiel la princino irkarigardis? 13. Merkrede. (Uzu kiam ree.)

50. Kiel i kuris? 14. Tie. (Nun, uzu kie.)

51. u vi povas kuri tre rapide? 15. En la unua etao.

52. Kio okazis al Silvja, kiam i kuris malsupren? 16. Tiu estas la libro de Petro.

53. Kiujn la Reino kaj la Reo renkontis, kiam ili iris voki Silvjan por vespermani? 17. Tiu estas la plumo de Marko.

54. u vi volas studi la unuan lecionon ree? 18. Tiu estas la krajono de Johano.

55. Diru al mi urbon kien vi ree volas iri. 19. Lia ambro estas en la supra etao.

20. i irkarigardis atente.

112
 2. La la komputilo de Korvas, ekzistas ses princinoj.
3. Ili estis en la dometo de la palaca ardeno.
21. i kuris malsupren. 4. Ne, je la sepa horo ne pluvis. La vetero estis bela.
5. Je la sepa horo vetere malhelias.
22. i kuris malsupren rapide. 6. Estas preska la sepa.
7. Estas preska la oka.
8. Hodia pluvas./Estas suna vetero./Estas varma/ malvarma vetero, ktp.
23. La princino kuris malsupren rapide. (Uzu kiu.) 9. Ni estas en somero/vintro/printempo/ atuno.
10. La kvar sezonoj de la jaro estas printempo, somero, atuno kaj vintro.
11. La sezono de la jaro, kiun mi preferas, estas...
24. Ne, mi ne havas alian. 12. Ni estas en (ms do ano).
13. Mia naskitago estas en (ms).
25. Jes, mi havas komputilejon en mia domo. 14. La nomoj de la monatoj estas: Januaro, Februaro, Marto, Aprilo, Majo, Junio, Julio, Agusto, Septembro, Oktobro, Novembro
kaj Decembro.
15. Hodia estas (dia da semana).
26. Mi kutimas adi muzikon mallate. 16. La sep semajnotagoj estas: lundo, mardo, merkredo, ado, vendredo, sabato kaj dimano.
17. La semajnotago, kiun mi preferas, estas...
18. Ni studas Esperanton lunde/marte, ktp.
19. Mi laboras lunde,marde.../de lundo is vendredo/iujn tagojn/ktp.
20. Mi iras al la universitato/lernejo de lundo is vendredo/ktp.
21. Jes, mi ludas futbalon...mia fratino/patro/frato/patrino/ktp. ludas futbalon. Mi/li/i/ni ludas futbalon lunde/dimane...
Ne, neniu en mia familio ludas futbalon.
Respostas da lio 9 22. Jes, mi scias ludi korbopilkon. / Ne, mi ne scias.
23. Jes, i estas (tre) interesa./Ne, i ne estas interesa.
24. Jes, mi scias rulsketi./Ne, mi ne scias rulsketi.
I) 25. Mi kutimas bani min je la naa/deka/dek-unua... horo.
a) Kies fruktobudo i estas? i estas la fruktobudo de la vendisto. 26. Jes, mi kutimas studi iujn tagojn./Ne, mi ne kutimas studi iujn tagojn.
b) Kies parkhorloo i estas? i estas la parkhorloo de Mazi. 27. Jes, mi kutimas mani fruktojn iujn tagojn.
c) Kies kajero i estas? i estas la kajero de la knabino. 28. La ambro de la princino estas en la dua etao.
d) Kies krajono i estas? i estas la krajono de la knabo. 29. En la dua etao estas tri ambroj.
e) Kies komputilo i estas? i estas la komputilo de Korvaks. 30. ia ambro estas tiu meza.
f) Kies motorciklo i estas? i estas la motorciklo de Karlo. 31. Mi skribas per mia dekstra/maldekstra mano.
g) Kies glaciao i estas? i estas la glaciao de la Reino. 32. La ambro en la supra etao estas de Korvaks, la komputilejo.
h) Kies sonoriloj ili estas? Ili estas la sonoriloj de Petro. 33. En mia domo estas unu/du/tri etaoj.
34. Jes, mi havas apartamenton. i estas en la unua/dua/tria/kvara/dek-dua... etao./ Ne, mi ne havas apartamenton.
II) 35. La komputilo estas de Korvaks.
a) i kutime rulsketas kaj iras al la kuracisto marte. b) i kutime ludas korbopilkon kaj dancas merkrede. 36. Jes, mi havas komputilejon. / Ne, mi ne havas komputilejon.
c) i kutime naas kaj vizitas amikojn ade. d) i kutime ludas tenison kaj gimnastikas vendrede. 37. Jes, io estas en ordo. /Ne, ne io estas en ordo./Ne, mi havas problemon./Ktp.
e) i kutime ludas futbalon kaj banas sin sabate. f) i kutime rajdas sur evalo kaj legas librojn dimane. 38. i havas manaon por doni al Karlo.
39. i havas horloojn por doni al Mazi.
40. Mi atas adi latan/mallatan muzikon.
III) 1. b 2. b 3. c 4. c 5. a 6. b 7. c 8. d 9. b 10.a 11.c 41. Mi kutimas paroli late/mallate/normale.
12.b 13. c 14. d 15. c 16. b 17. c 18. d 19. a 20. b 21. c 22.d 42. esu!/esu eni min!
23.a 24. b 25. b 43. esu!/esu late paroli!
44. i malfermas la pordon mallate.
45. Jes, i irkaurigardis atente.
IV) Bildoj: 46. i kuris malsupren.
1. vetero 2. komputilo funkcias 3. hela 4. komputilejo 5. lata 47. i kuris malsupren rapide.
6. ludas futbalon 7. korbopilko 8. Li rulsketas./rulsketo 9. golfo 10. tenison 48. i malfermis la pordon mallate.
11. supren 12. maldekstra 13. dekstra 14. rekta 15. printempo 49. i irkaurigardis atente.
16. somero 17. atuno 18. vintro 19. dometo 20. manajo 50. i kuris rapide.
21. pordo 51. Jes, mi povas kuri tre rapide./Ne, mi ne povas kuri tre rapide.
52. i renkontis aliajn Silvjajn.
d) Respondu: 53. Kiam ili iris voki Silvjan por vespermani, ili renkontis multajn Silviajn.
1. Jes, mi havas komputilon, kaj i funkcias bone. / Ne, mi ne havas komputilon. 54. Jes, mi volas studi la unuan lecionon ree./Ne, mi ne volas studi la unuan lecionon ree.

113
55. Mi ree volas iri al San Palo/Rio-de-anejro/Florianpolis, ktp. 1 -unu
V) Demandu: Patro kaj frato. Um pai e um irmo.
1. u via komputilo bone funkcias? 2. Kioma horo estas? Leono estas besto. Um leo um animal.
3. u pluvas? 4. Je kioma horo malhelias en atono?
Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo. Uma rosa uma flor e um pombo uma ave.
5. u vi skribas per via dekstra a per via maldesktra mano? 6. En kiu monato estas via naskitago?
7. Kiu tago de la semajno estas hodia? 8. Kiam vi laboras? La rozo apartenas al Teodoro. A rosa pertence a Teodoro.
9. Je kioma horo vi kutimas bani vin? 10. Kiuj estas la ludoj, kiujn vi atas?/Kiujn ludojn vi atas? La suno brilas. O sol brilha.
11. Kiam vi studas Esperanto? 12. Kiam... vi iras al la universitato/ktp.?
13. Kiam... 14. Kie... estas mia libro/ktp.? La patro estas sana. O pai est so.
15. Kie... estas via ambro?/ktp.? 16. Kies estas tiu libro? La patro estas tajloro. O pai um alfaiate.
17. Kies estas tiu plumo? 18. Kies estas tiu krajono?
19. Kie estas la ambro de Korvaks? 20. Kiel la princino irkarigardis?
21. Kien la princino kuris? 22. Kiel la princino kuris malsupren? 2 - du
23. Kiu kuris malsupren rapide? 24. u vi havas alian plumon/krajonon/ktp. Uma criana no uma pessoa madura.
25. u vi havas komputilejon en via domo?
Infano ne estas matura homo.
26. u vi kutimas adi muzikon late a mallate?/Kiel vi kutimas adi muzikon? La infano jam ne ploras. A criana j no chora.
La ielo estas blua. O cu azul.
Kie estas la libro kaj la krajono? Onde esto o livro e o lpis?
La libro estas sur la tablo, kaj la krajono O livro est em cima da mesa, e o lpis est
kuas sur la fenestro. (deitado) sobre a janela.
LEITURA COMPLEMENTAR
Sur la fenestro kuas krajono kaj plumo. Sobre a janela esto (deitados) um lpis e uma
pena.
Jen estas pomo. Aqui est uma ma.
Na seo de leitura complementar da lio anterior, vimos o ltimo texto do curso Jen estas la pomo, kiun mi trovis. Aqui est a ma que eu achei.
Ana Pana. A partir de agora, iremos ler algumas frases e textos selecionados, escritos pelo Sur la tero kuas tono. Sobre a terra h (est deitada) uma pedra.
prprio criador do Esperanto, Zamenhof, extradas de sua obra Fundamento de
3 - tri
Esperanto. Acesse o site do Lernu! para ler o material completo, ouvir as frases e fazer O leo forte.
Leono estas forta.
exerccios. Os dentes do leo so afiados.
La dentoj de leono estas akraj.
H sempre o risco de que uma lngua que usada em vrias partes do mundo se Al leono ne donu la manon. Ao leo no d a mo.
desmembre em diferentes dialetos. Alm disso, existem pessoas que querem Mi vidas leonon. Eu vejo um leo.
constantemente fazer mudanas em uma "lngua planejada" como o Esperanto. Tais Resti kun leono estas danere. Ficar com um leo perigoso.
propostas de mudana correm o risco de resultar em discusses sem fim ou at mesmo Kiu kuraas rajdi sur leono? Quem tem coragem de cavalgar um leo?
desestabilizao da lngua. Mi parolas pri leono. Estou falando sobre um leo.
Para evitar o aparecimento de dialetos, mudanas sbitas na lngua e querelas em
torno dela, Zamenhof em 1905 apresentou o livro Fundamento de Esperanto. Esse 4 - kvar
documento muito ajudou e continuamente ajuda a criao de uma evoluo estvel e La patro estas bona. O pai bom.
harmnica da "Lngua Internacional". Jen kuas la apelo de la patro. Al est o chapu do pai.
No prefcio da obra, Zamenhof escreve: "... o Fundamento de Esperanto deve Diru al la patro, ke mi estas diligenta. Diga ao pai que eu sou diligente.
se encontrar nas mos de todo bom esperantista como um constante documento guia ..." Mi amas la patron. Eu amo o pai.
Venu kune kun la patro. Venha junto com o pai.
Ento, mos obra!
La filo staras apud la patro. O filho est de p ao lado do pai.
La mano de Johano estas pura. A mo do Joo est limpa.

114
Mi konas Johanon.
Ludoviko, donu al mi panon.
Mi manas per la buo kaj flaras per la nazo.
Anta la domo staras arbo.
La patro estas en la ambro.
5 - kvin
La birdoj flugas.
La kanto de la birdoj estas agrabla.
Donu al la birdoj akvon, ar ili volas trinki.
La knabo forpelis la birdojn.
Ni vidas per la okuloj kaj adas per la
oreloj.
Bonaj infanoj lernas diligente.
Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas
Aleksandron.
De la patro mi ricevis libron, kaj de la frato
mi ricevis plumon.
Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la
onklo.
Mi legas libron.
La patro ne legas libron, sed li skribas
leteron.
Eu conho o Joo. REVISO 4
Lus, d-me po. Traduza para o Portugus:
Eu como pela boca e cheiro pelo nariz. Kion vi faras? Kiu paas tie? u vi povas vidi ion? Ne, mi vidas nenion, sed atendu. Jes, uste!
Diante da casa h (est de p) uma rvore. Vi pravas: iu venas! Kau vin malanta la statuo. Bone, mi kaos min. u i kaos sin? u li
O pai est no quarto. kaos sin? Ne, sed li kaos lin. Ho, ve. Pluvas. Sed morga estos sune. Je kioma horo ni
matenmanos morga? Mi ne scias, sed hiera ni tagmanis je la unua horo posttagmeze
(ptm) kaj hodia ni vespermanos je la sesa horo vespere. Kioma horo estas nun? Estas la
kvina horo. Ne, pardonon. Mi malpravis. Estas kvarono anta la kvara. Je kioma horo vi iras
Os pssaros voam (esto voando).
dormi? Je la deka horo. Mi fartas malbone. u vi havis ion por mani? u via stomako
O canto dos pssaros agradvel.
doloras vin? Ne, sed mi havas fortan kapdoloron. Mia kapo doloras min. Jen medikamento.
D gua aos pssaros, porque eles querem Iru en vian ambron kaj ripozu. La reino estas en sia ambro. u Silvja estas en ia ambro?
beber.
Ne, sed i iros en sian ambron. Ni manu la tagmanon. Vi manu vian, kaj li manu sian.
O menino afugentou os pssaros.
Ns vemos com os olhos e ouvimos com os
ouvidos.
Boas crianas aprendem diligentemente.
O Alexandre no quer aprender, e por isso eu
bato no Alexandre.
Do pai eu recebi um livro, e do irmo eu recebi
uma caneta.
Venho (da casa) do av, e vou agora para o tio.
Estou lendo um livro.
O pai no est lendo um livro, mas est
escrevendo uma carta.

leono: leo besto: animal kolombo: pombo

birdo: pssaro aparteni: pertencer brili: brilhar
tajloro: alfaiate infano: criana matura: maduro
plori: chorar kui: estar deitado trovi: achar
tono: pedra akra: afiado resti: ficar
O que voc est fazendo? Quem est caminhando l? Voc pode ver algo? No, no vejo nada, mas espere. Sim, justamente!
danero: perigo apelo: chapu diligenta: diligente Voc tem razo (voc est certo): algum est vindo. Esconda-se atrs da esttua. Bom, vou me esconder. Ela se esconder?
stari: estar de p pano: po flugi: voar Ele se esconder? No, mas ele o esconder (Ele vai escond-lo). Oh, no! Est chovendo, mas amanh vai fazer sol. A que
forpeli: afugentar avo: av onklo: tio horas vamos tomar o caf da manh amanh? Eu no sei, mas ontem almoamos uma da tarde (p.m.) e hoje vamos jantar s
sete da noite. Que horas so agora? So cinco horas. No, desculpe. Eu estava errado. quinze para as quatro (um quarto
antes das quatro). A que horas voc vai dormir? s dez horas. No estou bem. Voc tinha algo para comer? Seu estmago di?
No, mas eu tenho uma forte dor de cabea. Minha cabea di. Aqui est um remdio. V para o seu quarto e repouse. A rainha
est em seu quarto. Silvja est em seu quarto (da rainha)? No, mas ela vai para seu (prprio) quarto. Vamos comer o almoo.
Voc come o seu, e ele como o dele (prprio).

115
Traduza para o Esperanto: Que horas so agora? So sete horas. O que voc est fazendo? LECIONO 10______________________________________________________
Estou fazendo ginstica. Ginstica boa para os msculos e para as articulaes. Voc no 5.9 6.2
est fazendo nada. Estou doente. O que di em voc? Meus dentes me doem. Eu tenho
uma forte dor de dentes. A que horas vamos comer o jantar? s sete horas da noite. Voc
tem uma xcara? Aqui est minha faca. Aqui esto seus pratos. Aqui esto seu garfo e sua ___________RAKONTO____________________________________________________
colher. Eu te agredeo. Voc ter tempo para comer? No, no terei tempo. A que horas
voc tomou banho (voc se banhou) ontem? s oito e meia (metade depois das oito). Voc Sceno 9
ouve algo? Espere. Deixe-me escutar (Pense como se fosse um comando para si mesmo: Cena 9
eu, escute!). No, no ouo nada. Eu estarei em meu quarto. Ele estar no quarto dele.
Ela estar no quarto dela. V para seu quarto! O gato pulou sobre a mesa. Ela comeu no Kanto:Terura afero
jardim. Ela cozinhou no jardim. Canto Coisa terrvel

Reino: Tri kuiras sen eno.

Rainha: Trs cozinham sem incmodo

Akrobatas jen kvar,

Fazem acrobacias eis quatro,

Unu - apud kameno,

Uma perto da lareira

Kontra mur - plia par.

Contra a parede mais um par.

Reo: Tiu i sur foteloj

Rei: Esta sobre as poltronas

Saltas kiel simi.

Salta como um macaco.

Pluraj kuras sen celo,

Muitas correm sem objetivo

Sen respekto al mi!

Sem respeito a mim!

Kioma horo estas nun? Estas la sepa (horo). Kion vi faras? Mi faras gimnastikon. Gimnastiko estas bona por muskoloj kaj por Reino: Mia kor! Miaj nervoj!
artikoj. Vi faras nenion. Mi estas malsana. Kio doloras vin? Miaj dentoj doloras min. Mi havas fortan dentdoloron. Je kioma horo Rainha: Meu corao! Meus nervos!
ni manos la vespermanon? Je la sepa (horo) vespere. u vi havas tason? Jen mia tranilo. Jen viaj teleroj. Jen viaj forko kaj
kulero. Mi dankas vin. u vi havos tempon por mani? Ne, mi ne havos tempon. Je kioma horo vi banis vin
hiera? Je duono post la oka (horo). u vi adas ion? Atendu. Mi askultu. Ne, mi adas nenion. Mi estos en mia ambro. Li Restis neniu or!
estos en sia ambro. i estos en ia ambro. Iru en vian ambron! La kato saltis sur la tablon. i manis en la ardeno. i kuris No sobrou nenhuma flor!
en la ardeno.

116
iuj akvorezervoj, Reo: Korvaks! Kion vi faras?
Todas as reservas de gua, Rei: Korvaks! O que voc est fazendo?

Certe tuj estos for! Korvaks: Mi faras nenion! ion i faras la komputilo!
Certamente logo desaparecero! Korvaks: Eu no estou fazendo nada! Tudo isto faz o computador!

Reo: La palac en danero! Sceno 11

Rei: O palcio em perigo! Cena 11

Reino: Ili kreskas sen n! Silvja: Helpu!

Rainha: Elas crescem sem fim! Silvja: Socorro!

Amba: Ho, terura afero! Karlo: Askultu!

Ambos: Oh, coisa terrvel! Karlo: Escute!

Vera plag tras nin! Silvja: Helpu!

Uma verdadeira praga nos atingiu! Silvja: Socorro!

Ho, terura afero! Karlo: Vokas Silvja!

Oh, coisa terrvel! Karlo: A Silvja est chamando! [A Silvja chama!]

Vera plag tras nin! Silvja: Ho, Karlo, mi tre timas!

Uma verdadeira praga nos atingiu! Silvja: Oh, Karlo, tenho muito medo! [Eu muito temo!]

Sceno 10 Mazi: Kial?

Cena 10 Mazi: Por qu?

Reo: De kie ili iuj venas i tien? Karlo: Kial vi timas?

Rei: De onde elas todas vem para c? Karlo: Por que voc est com medo?

Reino: Rigardu! Silvja: ar estas multaj mi en la palaco.

Rainha: Olhe!
Ili iuj venas el la ambro de Korvaks.
Elas todas vm do quarto de Korvaks.
Li faras ion teruran! Iru tuj! Rapide!
Ele faz algo terrvel! Vamos imediatamente! Rpido!
Silvja: Porque h muitas de mim no palcio.
Karlo: Multaj vi?
Karlo: Muitas de voc?
Mazi: Pardonu! u vi kunportis horloojn?
Mazi: Perdo! Voc trouxe relgios?

Korvaks: esu! esu! Helpu! Karlo: Nu, Mazi!

Korvaks: Pare! Pare! Socorro! Karlo: Ora, Mazi!

117
Silvja: Jen por vi! Mazi, kial vi manas horloojn?
Sivja: Eis para voc! Mazi, por que voc come relgios? Haltu! Haltu! La biciklo estas mia!
Pare! Pare! A bicicleta minha!
Mazi: ar ili estas bongustaj!
Mazi: Porque eles so gostosos! (Li kaptas la knabon.) La bikiclo estas mia!
(Ele captura o menino.) A bicicleta minha!
Sceno 12
Cena 12 Knabo: Jes, via!
Menino: Sim, sua!
Petro: Ho, ve! Li ploras. Kial vi ploras?
Petro: Oh, no! [ve: ai; que desgraa] Ele chora. Por que voc chora? Petro: Jes, mia biciklo! Nun redonu mian pomon!
Petro: Sim, minha bicicleta! Agora devolva minha ma!
Knabo: ar mi ne povas atingi la pomon.
Menino: Porque no posso alcanar a ma. Knabo: Mi ne redonos!
Menino: No devolverei!
Petro: Kial vi ne povas atingi in?
Petro: Por que voc no pode alcan-la? Petro: Kial?
Petro: Por qu?
Knabo: ar mi estas malalta.
Menino: Porque eu sou baixo. Knabo: ar i estas mia!
Menino: Porque ela minha!
Petro: Mi atingas in.
Petro: Eu alcano-a Sceno 13
Cena 13
Knabo: Jes.
Menino: Sim. Silvja: Ho, Karlo.
Silvja: Oh, Karlo.
Petro: Kial?
Petro: Por qu? Karlo: Multaj Silvjaj... ho, mi scias! Korvaks! Lia komputilo!
Karlo: Muitas Silvjas oh, eu sei! Korvaks! O computador dele!
Knabo: ar vi estas alta.
Menino: Por que voc alto. Silvja kaj Mazi: Karlo, kien vi kuras?
Silvja e Mazi: Karlo, aonde voc corre?
Petro: Jes. Bonvolu.
Petro: Sim. Por favor. Karlo: Al la komputilejo! Iru! Sekvu min!
Karlo: sala do computador! Vamos! Sigam-me!
Knabo: Dankon! His!
Menino: Obrigado! At!
PARTO 6
Petro: Hej! Hi estas mia pomo, kaj mia biciklo! PARTE 6
Petro: Hei! minha ma, e minha bicicleta!

118
Sceno 1 En la ardeno de la palaco.
Cena 1 No jardim do palcio.

Denove en la komputilejo: la komputilo kopias multajn Psedo-Silviajn. Silvja: Rigardu! Alia mi!
De novo na sala do computador: o computador copia muitas cpias de Pseudo-Silvjas. Silvja: Olhe! Outra eu!

Reo: Korvaks! Haltigu la komputilon! Mazi: Kaj unu pli! Kaj tie... estas multaj vi!
Rei: Korvaks! Pare o computador! Mazi: E uma mais! E l... so muitas voc!

Korvaks: Mi ne povas, Via Majesto! Karlo: Rigardu, kiom dika!

Korvaks: Eu no posso, Vossa Majestade! Karlo: Olhe, o quo gorda!

Mazi: Tiu alia estas pli dika!

Reo: Ho, jes! Vi povas. Hi estas via. Mazi: Essa outra mais gorda!
Rei: Oh, sim! Voc pode. Ele seu.
Silvja: Kiom granda!
Korvaks: Jes, mia! Hi estas mia, sed mi ne povas haltigi in. Silvja: O quo grande!
Korvaks: Sim, meu! Ele meu, mas eu no posso par-lo.
Mazi: Sed tiu estas pli granda!
Reo: Do, mi haltigos in! Mazi: Mas essa maior!
Rei: Ento, eu para-lo-ei.
Karlo: Venu, Mazi!
(al Psedo-Silvja) Pardonu! Pardonu! Karlo: Venha, Mazi!
( Pseudo-Silvja) Perdo! Perdo!

Korvaks: Atentu! Atentu!

Korvaks: Preste ateno! Preste ateno! ___________VORTARO____________________________________________________

Reo: Ne timu, Korvaks! kuiri: cozinhar

Rei: No tema, Korvaks! eni: incomodar
akrobati: fazer acrobacias
Korvaks: Ne faru tion! akrobato: acrobata
Korvaks: No faa isso! apud: perto de
kameno: chamin, lareira
Reo: (en la komputilo) Korvaks! Korvaks, helpu min! kontra: contra
Rei: (dentro do computador) Korvaks! Korvaks, ajude-me! muro: muro, parede
paro: par
Sceno 2 fotelo: poltrona
Cena 2 simio: smio, macaco
celo: objetivo
koro: corao

119
resti: restar, sobrar, ficar a) Traduku:
floro: flor
akvorezervo: reserva de gua Tri kuiras sen eno.
certe: certamente Akrobatas jen kvar,
tuj: logo, imediatamente Unu - apud kameno,
for: fora, longe Kontra mur - plia par.
danero: perigo cozinhar =
kreski: crescer incmodo =
fino: fim fazer acrobacias =
terura: terrvel perto =
afero: coisa lareira =
vera: verdadeiro contra =
plago: praga parede, muro =
trafi: atingir par =
voki: chamar
timi: temer, ter medo Tiu i sur foteloj
kial: por que Saltas kiel simi.
ar: porque Pluraj kuras sen celo,
kunporti: trazer, conduzir Sen respekto al mi!
nu: ora, pois bem poltrona =
ve: ai; que desgraa smio, macaco =
plori: chorar objetivo =
atingi: alcanar, atingir
alta: alto Mia kor! Miaj nervoj!
malalta: baixo Restis nek unu flor!
redoni: devolver, dar de volta iuj akvorezervoj,
halti: parar Certe tuj estos for!
haltigi: parar (algo, algum), fazer parar corao =
majesto: majestade restar, sobrar =
flor =
reserva de gua =
certamente =
Vocabulrio adicional logo, imediatamente =
la: de acordo com, segundo longe, fora =
opinio: opinio
Interreto: Internet Reo: La palac en danero!
ni imagu: vamos imaginar Reino: Ili kreskas sen fin!
tablo: mesa Amba: Ho, terura afero!
Vera plag trafis nin!
perigo =
crescer =

120
fim = b) Bildoj:
terrrvel =
coisa =
verdadeiro =
praga = 1. Ap____ la dometo estas arbo.
atingir =

Silvja: Helpu!
Karlo: Vokas Silvja!
Silvja: Ho, Karlo, mi tre timas!
Mazi: Kial?
Karlo: Kial vi timas?
Silvja: ar estas multaj mi en la palaco. 2. La Biblio rilatas pri p________ kiuj tr________ Egiption.
Karlo: Multaj vi?
Mazi: Pardonu! u vi kunportis horloojn?
Karlo: Nu, Mazi!
chamar =
temer = 3. i t_________ la monstron. 4. La bebo p_________.
por que =
porque =
trazer, conduzir =
ora =

Petro: Ho, ve! Li ploras. Kial vi ploras? 5. La knabo estas m_______________.

Knabo: ar mi ne povas atingi la pomon.
Petro: Kial vi ne povas atingi in?
Knabo: ar mi estas malalta.
ai; que desgraa =
chorar = 6. 7. 8.
alcanar, atingir =
alto =
baixo =

Nun redonu mian pomon!

devolver =
9. 10. 11.
Reo: Korvaks! Haltigu la komputilon!
Korvaks: Mi ne povas, Via Majesto!
parar, fazer parar =
Vossa Majestade =
12. Li k________ 13. Tio simbolo signifas ___________.

121
__________GRAMATIKO______________________________________________ malpura - sujo
malpurigi fazer ficar sujo, sujar
KIAL? (por qu?) / AR (porque) malpurii tornar-se sujo, sujar-se
Ki (partcula que pergunta) + al (motivo, causa) = kial (por que)
Li paliis pro teruro Teruro paligis lin.
Kial Mazi manas horloojn? ar ili estas bongustaj! Ele empalideceu-se de terror. O terror empalideceu-o.
Por que Mazi come relgios? Porque eles so gostosos! Miaj manoj malpuriis en la laboro. La laboro malpurigis miajn manojn.
-IG- (fazer, tornar) Minhas mos sujaram-se no trabalho. O trabalho sujou minhas mos.
Lembra-se desta frase? Como i tem um sentido reflexivo, s vezes podemos substitu-lo por um pronome
Korvaks! Haltigu la komputilon! Korvaks! Pare o computador. reflexivo.
Ou: faa o computador parar. Sidiu = Sidigu vin (Sente-se).
Mi levias = mi levas min (Eu me levanto).
Ento, o sufixo ig- quer dizer: fazer algum ou algo ficar aquilo expresso na raiz. Vi levias = Vi levas vin (Voc se levanta).
Li levias = li levas sin (Ele se levanta).
Bonvolu plenigi mian tason da kafo. Por favor, encha minha xcara de caf. La suno levias = la suno levas sin (O sol se levanta).
La patrino purigis la ambron. A me limpou o quarto.
Li mem sciis tion kaj sciigis tion anka al siajn amikojn. Omisso do final o
Ele mesmo sabia disso e informou isso tambm aos seus amigos.
Releia atentamente estes trechos da cano que ouvimos anteriormente:
plena cheio plenigi fazer ficar cheio, encher Unu - apud kameno, Kontra mur - plia par. Tiu i sur foteloj Saltas kiel simi. Mia kor! Miaj
pura limpo purigi fazer ficar limpo, limpar nervoj! Restis neniu or! La palac en danero! Ili kreskas sen n! Vera plag tras nin!
scii saber sciigi fazer saber, informar
varma quente varmigi fazer ficar quente, esquentar Como voc j percebeu, a terminao o dos substantivos pode ser omitida. Nesses casos,
luma claro lumigi fazer ficar claro, clarear colocamos um apstrofo no lugar do -o. Esse recurso particularmente usado na poesia.
kuraa corajoso kuraigi fazer ficar corajoso, encorajar Porm, NO podemos omitir a terminao o quando o substantivo estiver no plural(-j) ou
na forma acusativa(-n).

-IG- e -IH- comparados

Voc lembra que na lio anterior estudamos o sufixo -i-? _________PRAKTIKADO PER LEGADO______________________________________
O sufixo -i- tem um sentido reflexivo. A pessoa, animal ou coisa tornar-se sozinha aquilo
expresso pela raiz. Akrobata filo, nerva patro
O sufixo -ig- tem um sentido transitivo, ou seja, algo ou algum faz com que outra pessoa
ou outra coisa se torne aquilo expresso na raiz. - Pajo, kion mi povas fari por ii akrobato?
- Nu, vi devas ekzercii senese dum longa tempo. Sed akrobati estas danera afero.
Vamos deixar mais claro? Observe: - Mi scias.
rua vermelho - Do, u vi vere volas esti akrobato?
ruigi fazer ficar vermelho, avermelhar (algo, ou algum) - Jes. Tio estas mia celo.
ruii tornar-se vermelho, avermelhar-se (a si prprio) - Kial?
- ar mi ne timas la daneron.
pala plido
- u vere? Mi ne kredas tion.
paligi fazer ficar plido, empalidecer (algum)
- Por mi, la danero estas nur afero por kreskigi la kuraon en nia koro.
palii tonar-se plido, empalidecer-se (a si prprio)

122
- Ho! Tre saaj vortoj!
- La mia opinio, neniam ni devas timi nenion. Ni ne timu nek plagojn, kiuj trafas nin, nek
aliajn terurajn aferojn. f) (ludi korbopilkon ne havas pilkon)
- Kaj pri vi? u vi pensas, ke vi estas vere kuraa kiel vi diras?
- Certe jes! Rigardu, mi kurae saltas sur via fotelo.
- Ho, ve! esu salti kiel simio sur mia nova fotelo! Vi detruos in! esu tuj! g) (skribi havas nek krajonon, nek plumon)
- Pardonu min, sed mi ne povas esi. Tio estas mia vera celo kaj neniu povos haltigi min.
- Vi certe ne timas la daneron. Mi kaptos vin, haltigos vin kaj batos vin!
- Vi ne povos. Kial ne? ar akrobatoj kuras rapide!
- Ernejo, kial vi iam enas min tiel? iuj devas respekti siajn gepatrojn. II) Ni praktiku la sufiksojn -ig- kaj i-. Skribu la korektajn vortojn sub la korespondaj
- Sed, pajo! Mi devas salti sur via fotelo. Se mi ne praktikas, mi neniam estos akrobato, kaj bildoj. Vi devas krei verbojn kun -ig- a -i-. Sekvu la ekzemplojn.
mi neniam altigos mian celon.
- Ho, miaj nervoj!

senese incessantemente dum durante

kredi acreditar la de acordo com
nek nem gepatroj - pais

plena staras malseka malplena fluido sidas

__________EKZERCOJ___________________________________________________

I) Skribu demandojn kun kial kaj repondu kun ar la la modelo:

(atingi la pomon estas malalta)

Kial vi ne povas atingi la pomon? a) b)
Mi ne povas atingi la pomon ar mi estas malalta.

a) (studi laca)
Kial vi ne povas__________?
Mi ne_________________________________.

b) (mani malsana) c) d)

c) (danci miaj piedoj doloras min)

d) (akrobati timas la daneron)

e) f)

e) (nai ne scias)

123
III) La verbo casar(-se) en la portugala lingvo povas esti tradukita en kelkaj formoj al
esperanto la la kunteksto. Provu kompreni iujn formojn. Skribu la korespondantajn
vortojn apud iu difinao. Poste, korekte skribu la samajn vortojn en la frazoj. e) (kafo kaj lakto)

edzino edzinii edzigi edzo edzinigi edzii

V) Kompletigu la sekvajn frazojn kun vortoj, kiujn vi lernis per la vortaro de tiu i leciono.
a) _________ = viro ligita al virino a alia viro per ceremonio (geezio) a kontrakto por vivi
kune. a) ar ne pluvas dum longa tempo, la ________________ estas malplena.
b) _________ = virino ligita al viro a alia virino per ceremonio (geedzio) a kontrakto por b) En la malvarmaj vintraj tagoj, ni atas sidi apud la ____________ por varmigi nin.
vivi kune. c) Mi havas tri bildojn sur la _________ de mia dormoambro.
c) _________ = fari iun edzo. d) u vi volas gustumi la supon, kiun mia patrino ___________?
d) _________ = fari iun edzino. e) Ni estas preska en la _________ de la esperanta kurso.
e) _________ = ii edzo. f) La muskola organo, kiu direktas la cirkuladon de la sango estas la __________.
f) _________ = ii edzino. g) __________ estas terura afero, katastrofo.
h) Multe da suferoj kaj mizero ___________ tiam la hebreojn.
1) i ____________ kun sia amiko. i) _________ estas elektra konektilo en la korpo de homo a besto.Ili transkondukas la
2) La familio volis __________ lin al unu knabino, kies firma karaktero estis bone konata. impresojn kaj la impulsojn de la korpo.
3) Temistoklo ____________ sian filinon je homo tre bona, sed malria. j) La hundo kuras ar i volas _________ la katon.
4) Al sia ________ Nabal i nenion diris. k) Karaj lernantoj,por bone lerni, atentu al la ______ de nia leciono.
5) La reo forkondukis in al la palaco, kie li __________ je i.
6) Li multe respektis kaj amis sia _________ Abigaela. VI) Respondu:

IV) Skribu la frazon ree la la modelo: la de acordo com, segundo

Interreto Internet
La mia opinio, Flora kaj Marcelo estas bona paro. ni imagu vamos imaginar
tablo - mesa

1. La la Reino, kiom da Silvjaj kuiris sen eno?

a) (la Reo kaj la Reino)
2. u vi kuiras bone?

b) (Karlo kaj Silvja) 3. u via patrino kuiras bone?

4. u vi havas fratojn kaj fratinojn? u ili (li, i) enas vin?

c) (Interreto kaj Esperanto)
5. Kion vi povas diri, kiam iu enas vin? (Uzu la vorto esu.)

6. La la Reino, kiom da Silvjaj akrobatis?

d) (fazeolo kaj rizo)
7. u vi scias akrobati?

124
8. u vi pensas, ke esti akrobato estas interesa afero por vi? 26. Post nia leciono hodia, u vi iros tuj al via domo?

9. Kiom da Silvjaj estis apud la kameno? 27. Leono estas besto. Kato estas anka besto. u vi pensas, ke leono estas danera besto?
Kaj kato?
10. u vi sidas apud via amiko?
28. u vi pensas, ke la ekonomio de Brazilo kreskas rapide?
11. u vi havas kamenon en via domo?
29. u vi havas malgrandajn filojn (fratojn)? u i/li/ili kreskas rapide?
12. u via amiko havas kamenon en sia domo?
30. Kiam estos la fino de nia kurso?
13. Kiom da Silvjaj estis kontra la muro?
31. u vi pensas, ke horlooj estas bongustaj a teruraj por mani?
14. Kiu estas la koloro de la muroj de via ambro?
32. Kiu terura afero okazis en la palaco?

15. La Reo diris, ke kontra la muro estas plia paro da Silvjaj. Askultu tiun frazon kun alia 33. u vi havas multajn aferojn por fari hodia?
ekzemplo de la vorto paro. Esperanto kaj Interreto estas tre bona paro por tutmonda
komunikado, ar amba estas facile uzeblaj kaj atingeblaj por iuj. u vi anka pensas, ke 34. Kia estas la vera plago, kiu trafis la palacon?
Esperanto kaj Interreto estas bona paro? Kial?
35. Kio trafis la palacon?

16. La la Reo, kiel saltas Silvja, kiu estas sur la fotelo? 36. Kion vi povas fari, kiam la malfelio trafas vin?

17. u vi havas fotelon en via domo? Kiom da foteloj vi havas? 37. De kie iuj Silvjaj venas?

18. Diru al mi nomon de kontinento, kie oni povas trovi multajn simiojn. 38. u la reino volas iri al la ambro de Korvaks malrapide a i volas iri tuj kaj rapide?

19. Kio estas la celo de tiu kurso? 39. Kiam la Reg demandis al Korvaks kion li faras, u li diras ke li faras ion a nenion?

20. La la Reo, kiel pluraj Silvjaj kuras? 40. Kiam vi havas problemon, kiun vi vokas por helpi vin?

21. Skribu pri unu celo, kiun vi havas. 41. u vi timas, kiam vi estas en malhela ambro?

22. La la Reino, kiom da floroj restis en la ardeno? 42. u vi timas araneojn, bufojn, hundojn kaj serpentojn? (araneo aranha; bufo sapo;
hundo co; serpento serpente)
23. Ni imagu, ke mi havas na pomojn. Mi manas du pomojn. Kiom da pomoj restis?
43. Kial Silvja timas?
24. Kion pensas la Reino pri la akvorezervoj?
44. Kial vi volas studi Esperanton?
25. De kie venas la akvo por la akvorezervoj de la tuta mondo?

125
45. Kion kunportis Silvja al la dometo, kie estis Mazi kaj Karlo? 10. i estas bela.

46. Kial Mazi manas horloojn? 11. i estas apud la fotelo.

47. En la filmo, u la knabo povas atingi la pomon? 12. i fartas bone.

48. Kial la knabo ploras? 13. ar mi soifas.

49. Kial la knabo ne povas atingi la pomon? 14. ar mi vitas.

50. u vi estas alta a malalta? 15. ar mi sentas malvarmon.

51. u Petro povas atingi la pomon? Kial? 16. ar mi estas malseka.

52. u la knabo redonis la pomon al Petro? 17. Jes, mia patrino kuiras tre bone.

53. u Korvaks povas haltigi la komputilon? 18. Ne, mia frato ne enas min.

54. Se iu fumas apud vi, u tio enas vin? 19. Mi povas diri esu eni min!

20. Jes, mi pensas, ke esti akrobato estas interesa afero.

VII) Demandu:
21. Hi estas kontra la muro.
1. Mi estas Karlo.
22. Jes, mi pensas ke interreto kaj Esperanto estas interesa paro.
2. Mi estas instruisto.
23. Mi havas du fotelojn en mia domo.
3. Mi estas alta kaj bela.
24. Kiam la malfelio trafas min, mi atas adi muzikon.
4. Hi estas mia skrapgumo.
25. La celo de tiu kurso estas lerni Esperanton.
5. Mi estas i tie.
26. Jes, mi pensas, ke la ekonomio de Brazilo kreskas rapide.
6. Mi fartas bone.
27. Jes, mi pensas, ke multaj Silvjaj estas terura afero.
7. ar mi estas malsata.
28. Jes, mi timas araneojn kaj serpentojn.
8. i estas Silvja.
29. iuj Silviaj venas de la komputilejo.
9. i estas lernanto.
30. Ne, mi ne havas kamenon en mia domo.

126
 16. i saltas kiel simio.
17. Jes, mi havas (nmero) fotelojn. / Ne, mi ne havas fotelojn.
Respostas da lio 10 18. Ni povas trovi multajn simiojn en Afriko.
I) 19. La celo de tiu kurso estas lerni/studi Esperanton.
a) Kial vi ne povas studi? Mi ne povas studi ar mi estas laca. 20. Pluraj Silvjaj kuras sen celo.
b) Kial vi ne povas man? Mi ne povas mani ar mi estas malsana. 21.Resposta pessoal - escreva sobre um de seus objetivos. Por exemplo: Mi volas lerni Esperanton. Mi volas studi en
c) Kial vi ne povas danci? Mi ne povas danci ar miaj piedoj doloras min. universitato. Mi deziras geedzii kaj havi multajn filojn.
d) Kial vi ne povas akrobati? Mi ne povas akrobati ar mi timas la daneron. 22. Restis nek unu floro en la ardeno.
e) Kial vi ne povas nai? Mi ne povas nai ar mi ne scias. 23. Restis sep pomoj.
f) Kial vi ne povas ludi korbopilkon? Mi ne povas ludi korbopilkon ar mi ne havas pilkon. 24. i pensas, ke certe tuj iuj estos for.
g) Kial vi ne povas skribi? Mi ne povas skribi ar mi havas nek krajonon, nek plumon. 25. La akvorezervoj de la tuta mondo venas de la pluvoj kaj de la riveroj.
26. Jes, mi iros tuj al mia domo. / Ne, mi ne iros tuj al mia domo.
II) 27. Jes, leono estas danera besto. Kato ne estas danera.
a) plena plenigas plenias b) malplena malplanias malplenigas 28. Jes, mi pensas, ke la ekonomio de Brazilo kreskas rapide./Ne, mi pensas, ke la ekonomio de Brazilo ne kreskas rapide.
c) sidas sidigas sidias d) malseka malsekias malsekigas 29. Jes, mi havas malgrandajn filojn/fratojn, kaj ili kreskas rapide.
e) staras starigas starias f) fluidigas fluidias fluido 30. La fino de nia kurso estos en (dia, ms)
31. Mi pensas, ke horlooj estas teruraj por mani.
III) 32. La komputilo de Korvaks faris multajn Silvjajn.
a) edzo (marido) b) edzino (esposa) 33. Jes, mi havas multajn aferojn por fari hodia./Ne, mi ne havas multajn aferojn por fari hodia.
c) edzigi (casar, fazer algum marido) d) edzinigi (casar, fazer algum esposa) 34. La vera plago, kiu trafis la palacon estas la multaj Silvjaj.
e) edzii (casar-se, tornar-se marido) f) edzinii (casar-se, tornar-se esposa) 35. Vera plago trafis la palacon.
36. Kiam la malfelio trafas min, mi povas... adi muzikon/legi libron/iri al festo kun miaj amikoj/promeni (passear)/ktp.
1) edzinii 2) edzigi 3) edzinigi 4) edzo 5) edzii 6) edzino 37. iuj Silvjaj venas de la komputilo de Korvaks.
38. i volas iri al la ambro de Korvaks tuj kaj rapide.
IV) 39. Li diras, ke li faras nenion.
a) La mia opinio, la Reo kaj la Reino estas bona paro. b) La mia opinio, Karlo kaj Silvja estas bona paro. 40. Kiam mi havas problemon mi vokas... mian amikon/mian patrinon/ktp. por helpi min.
c) La mia opinio, Interreto kaj Esperanto estas bona paro. d) La mia opinio, fazeolo kaj rizo estas bona paro. 41. Ne, mi ne timas, kiam mi estas en malhela ambro. / Jes, mi timas, kiam mi estas en malhela ambro.
e) La mia opinio, kafo kaj lakto estas bona paro. 42. Jes, mi timas...
43. i timas ar estas multaj i en la palaco.
V) 44. Mi volas studi Esperanton ar... mi volas paroli kun personoj de la tuta mondo/mi atas lerni aliajn lingvojn/mi pensas, ke
a) akvorezervo b) kameno c) muro(j) d) kuiris e) fino Esperanton estas bona ideo/mi pensas, ke Esperanto estas bela lingvo/ktp.
f) koro g) plago h) trafis i) nervoj j) kapti k) celo 45. i kunportis manaon por Karlo kaj horloojn por Mazi.
46. Mazi manas horloojn ar, la li, ili estas bongustaj.
b) Bildoj: 47. Ne, la knabo ne povas atingi la pomon.
1. Apud 2. plagoj trafis 3. timas 4. ploras 48. La knabo ploras ar li ne povas atingi la pomon.
5. malalta 6. akrobatoj/Ili akrobatas. 7. kameno 49. La knabo no povas atingi la pomon ar li estas malalta.
8. fotelo 9. simio 10. koro 11. akvorezervo 50. Mi estas alta/malalta.
12. kuiras 13. danero 51. Jes, li povas atingi la pomon ar li estas alta.
52. Ne, li ne redonis la pomon al Petro.
d) Respondu: 53. Ne, li ne povas haltigi la komputilon.
1. Tri kuiris sen eno. 54. Jes, tio enas min./Ne, tio ne enas min.
2. Jes, mi kuiras (tre) bone./Ne, mi ne kuiras bone./Ne, mi kuiras terure.
3. Jes, i kuiras (tre) bone./Ne, i ne kuiras bone. e) Demandu:
4. Jes, mi havas frato/fratino kaj i/li (ne) enas min. 1. Kiu vi estas? 2. Kio vi estas? 3. Kia vi estas?
5. esu eni min! 4. Kies estas la/(i)tiu skrapgumo? 5. Kie vi estas? 6. Kiel vi fartas?
6. Kvar Silvja akrobatis. 7. Kial vi manas? 8. Kiu i estas? 9. Kio i estas?
7. Ne, mi ne scias akrobati./Jes, mi scias akrobati. 10. Kia i estas? 11. Kie i estas? 12. Kiel i fartas?
8. Ne, esti akrobato ne estas interesa afero por mi. /Jes, esti akrobato estas tre interesa por mi. 13. Kial vi trinkas akvon? 14. Kial vi duas vin? 15. Kial vi surmetas puloveron?
9. Unu Silvja estis apud kameno. 16. Kial vi vias vin? 17. u via patrino kuiras bone? 18. u via frato enas vin?
10. Jes, mi sidas apud mia amiko./Ne, mi ne sidas apud mia amiko. 19. Kion vi povas diri, kiam iu enas vin? 20. u vi pensas, ke esti akrobato estas interesa afero?
11. Jes, mi havas kamenon en mia domo./Ne, mi ne havas kamenon en mia domo. 21. Kie estas la seo/la mapo/ktp.? 22. u vi pensas ke interreto kaj Esperanto estas interesa paro?
12. Jes, i/li havas kamenon en sia domo. 23. Kiom da foteloj vi havas en via domo? 24. Kion vi povas fari, kiam la malfelio trafas vin?
13. Kontra muro estis plia paro. / Du Silvja estis kontra la muro. 25. Kio estas la celo de tiu kurso? 26. u vi pensas, ke la ekonomio de Brazilo kreskas rapide?
14. La koloro de la muroj de mia ambro estas... 27. u vi pensas, ke multaj Silvja estas terura afero? 28. u vi timas araneojn kaj serpentojn?
15. (Resposta pessoal.) 29. De kie venas iuj Silvjaj? 30. u vi havas kamenon en via domo?

127
 LEITURA COMPLEMENTAR
6 SES
Papero estas blanka.
Blanka papero kuas sur la tablo.
La blanka papero jam ne kuas sur la tablo.
Jen estas la kajero de la juna fralino.
La patro donis al mi dolan pomon.
Rakontu al mia juna amiko belan historion.
Mi ne amas obstinajn homojn.
Mi deziras al vi bonan tagon, sinjoro!
Bonan matenon!
Hojan feston! (mi deziras al vi).
Kia oja festo! (estas hodia).
Sur la ielo staras la bela suno.
En la tago ni vidas la helan sunon, kaj en la
nokto ni vidas la palan lunon kaj la belajn
stelojn.
La papero estas tre blanka, sed la neo
estas pli blanka.
Lakto estas pli nutra, ol vino.
Mi havas pli frean panon, ol vi.
Ne, vi eraras, sinjoro: via pano estas malpli
frea, ol mia.
El iuj miaj infanoj Ernesto estas la plej
juna.
Mi estas tiel forta, kiel vi.
El iuj siaj fratoj Antono estas la malplej
saa.
7 SEP
Du homoj povas pli multe fari ol unu.
Mi havas nur unu buon, sed mi havas du
orelojn.
Li promenas kun tri hundoj.
Li faris ion per la dek fingroj de siaj manoj.
El iaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj
O papel branco.
Um papel branco est sobre a mesa.
O papel branco j no est sobre a mesa.
Aqui est o caderno da jovem senhorita.
O pai me deu uma ma doce.
Conte ao meu jovem amigo uma bela histria.
No gosto de gente teimosa.
Eu desejo a voc bom dia, senhor!
Boa manh!
Alegre festa! (eu desejo a voc).
Que festa alegre! (h hoje).
Sobre o cu est o belo sol.
De dia vemos o claro sol, e de noite vemos a
plida lua e as belas estrelas.
O papel muito branco, mas a nega mais
branca.
Leite mais nutritivo do que vinho.
Tenho po mais fresco do que voc.
No, voc est enganado, senhor: seu po
menos fresco do que o meu.
De todos os meus filhos, Ernesto o mais jovem.
Eu sou to forte como voc.
De todos os seus irmos, Antnio o menos
sensato.
Dois homens podem fazer mais do que um.
Tenho somente uma boca, mas tenho duas
orelhas.
Ele passeia com trs ces.
Ele faz tudo com os dez dedos de suas mos.
De muitos filhos dela uns so bons e outros so
aliaj estas malbonaj.
Kvin kaj sep faras dek du.
Dek kaj dek faras dudek.
Kvar kaj dek ok faras dudek du.
Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin.
Mil okcent nadek tri.
Li havas dek unu infanojn.
Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu
minuto konsistas el sesdek sekundoj.
Januaro estas la unua monato de la jaro,
Aprilo estas la kvara, Novembro estas la
dek-unua, Decembro estas la dek-dua.
La dudeka (tago) de Februaro estas la
kvindek-unua tago de la jaro.
La sepan tagon de la semajno Dio elektis,
ke i estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj.
Kion Dio kreis en la sesa tago?
Kiun daton ni havas hodia?
Hodia estas la dudek sepa (tago) de
Marto.
Georgo Vaington estis naskita la dudek
duan de Februaro de la jaro mil sepcent
tridek dua.
8 OK
Mi havas cent pomojn.
Mi havas centon da pomoj.
Tiu i urbo havas milionon da loantoj. Esta cidade tem um milho de habitantes.
Mi aetis dekduon (a dek-duon) da
kuleroj kaj du dekduojn da forkoj.
Mil jaroj (a milo da jaroj) faras miljaron.
Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi
pruntis al mi;
due mi dankas vin por la prunto;
trie mi petas vin anka poste prunti al mi,
kiam mi bezonos monon.
Por iu tago mi ricevas kvin frankojn,
maus.
Cinco e sete fazem doze.
Dez e dez fazem vinte.
Quantro e dezoito fazem vinte e dois.
Trinta e quarenta e cinco fazem setenta e cinco.
Mil oitocentos e noventa e trs.
Ele tem onze filhos.
Sessenta minutos fazem uma hora, e um minuto
consiste de sessenta segundos.
Janeiro o primeiro ms do ano, abril o
quarto, novembro o undcimo, dezembro o
duodcimo.
(Dia) Vinte de fevereiro o quinquagsimo
primeiro dia do ano.
O stimo dia da semana Deus escolheu para que
fosse mais santo do que os seis primeiros dias.
O que Deus criou no sexto dia?
Que data temos hoje?
Hoje (dia) vinte e sete de maro.
Jorge Washington nasceu no dia vinte e dois de
fevereiro do ano de mil setecentos e trinta e
dois.
Tenho cem mas.
Tenho uma centena de mas.
Comprei uma dzia de colheres e duas dzias de
garfos.
Mil anos (ou um milhar de anos) fazem um
milnio.
Primeiro restituo-lhe o dinheiro que voc me
emprestou;
segundo, agradeo-lhe pelo emprstimo;
terceiro, peo-lhe tambm depois emprestarme
quando eu precisar de dinheiro.
Por dia eu recebo cinco francos,
128
sed por la hodiaa tago mi ricevis duoblan
pagon, t. e. (= tio estas) dek frankojn.
Kvinoble sep estas tridek kvin.
Tri estas duono de ses.
Ok estas kvar kvinonoj de dek.
Kvar metroj da tiu i tofo kostas na
frankojn;
tial du metroj kostas kvar kaj duonon
frankojn (a da frankoj).
Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono a
tricent-sesdek-sesono de jaro.
Tiuj i du amikoj promenas iam duope.
Kvinope ili sin etis sur min, sed mi venkis
iujn kvin atakantojn.
Por miaj kvar infanoj mi aetis dek du
pomojn,
kaj al iu el la infanoj mi donis po tri
pomoj.
Tiu i libro havas sesdek paojn;
tial, se mi legos en iu tago po dek kvin
paoj, mi finos la tutan libron en kvar
tagoj.
Ms para o dia de hoje recebi pagamento
dobrado, isto , dez francos.
Cinco vezes sete so trinta e cinco.
Trs a metade de seis.
Oito so quatro quintos de dez.
Quatro metros deste pano custam nove francos;
Por isso dois metros custam quatro e meio
francos.
Um dia a 365-a ou a 366-a parte de um ano.
Estes dois amigos passeiam sempre juntos.
Em grupo de cinco eles se lanaram sobre mim,
mas eu venci todos os cinco atacantes.
Para meus quatro filhos comprei doze mas,
E a cada uma das crianas dei trs mas.
Este livro tem sessenta pginas;
Portanto, se eu ler em cada dia dez pginas,
terminarei o livro todo em quatro dias.
LECIONO 11 _____________________________________________________
6.3 /6.13
(Lasta leciono! - ltima lio!)
___________RAKONTO____________________________________________________
Sceno 3
Cena 3
Petro inspektas la Psedo-Silvjan paradon.
Petro inspeciona a parada de Pseudo-Silvjas
Psedo-Silvja1: Mi estas granda.
Pseudo-Silvja1: Eu sou grande.
Psedo-Silvja2: Mi... pli granda!
Pseudo-Silvja2: Eu... maior!
Petro: La unua estas granda. La dua estas pli granda.
Petro: A primeira grande. A segunda maior.
Psedo-Silvja3: Mi estas malgranda.
Pseudo-Silvja3: Eu sou pequena.

Petro: Jes, la tria estas malgranda, sed la kvara estas pli

papero: papel tablo: mesa malgranda.
fralino: senhorita dola: doce Petro: Sim, a terceira pequena, mas a quarta menor.
juna: jovem obstina: teimoso
sinjoro: senhor oja: feliz La kvina estas alta, kaj la sesa estas pli alta.
pala: plido nutra: nutritivo A quinta alta, e a sexta mais alta.
promeni: passear elekti: escolher
Dio: Deus krei: criar La sepa estas... dika, kaj la oka estas...
naskita: nascido lonanto: habitante A stima gorda, e a oitava ...
dekduo: dzia miljaro: milnio
mono: dinheiro prunti: emprestar Psedo-Silvja8: ...pli dika! Haha! La plej dika!
bezoni: necessitar tofo: pano, tecido Pseudo-Silvja8: mais gorda! Haha! A mais gorda!
eti: lanar, jogar aeti: comprar

129
Sceno 4
Cena 4 Karlo: Hej, haltu!
Korvaks: Hei, pare!
La reo estas en la komputilo.
O rei est dentro do computador. Mazi, iru supren al la komputilejo.
Mazi, v para cima sala do computador.
Reo: Helpu min, Korvaks!
Rei: Ajude-me, Korvaks! Helpu la Reinon! Mi haltigos Korvaks!
Ajude a Rainha! Eu pararei Korvaks!
Kovaks: Mi ne povas, Via Majesto.
Korvaks: Eu no posso, Vossa Majestade. Mazi: Ho, pardonu min.
Mazi: Oh, perdoe-me.
Reo: Malsaulo, vi!
Rei: Tolo, voc! Silvja: Pardonu min.
Silvja: Perdoe-me.
Korvaks: (al si mem) Ho, kion mi povas fari?
Korvaks: (a si mesmo) Oh, o que eu posso fazer? Karlo: Haltu, haltu, haltu, haltu!
Karlo: Pare, pare, pare, pare!
Ho, mi povas forkuri... Ho, jes, per helikoptero!
Oh, eu posso fugir Oh, sim, pelo helicptero! Sceno 5
Cena 5
Reo: Helpu! Helpu! Korvaks! Korvaks!
Rei: Socorro! Socorro! Korvaks! Korvaks! En la komputilejo.
Na sala do computador.
Korvaks: (al la Reino) Pardonu min, Via Majesto!
Korvaks: ( Rainha) Perdoe-me, Vossa Majestade! Reino: Ho! Kio estas tio?
Rainha: Oh! O que isso?
Reino: Kio okazas? Kien vi kuras?
Rainha: O que est acontecendo? Aonde voc est correndo? Silvja: Ne timu! Tio estas Mazi, nia amiko. Mazi, prezentu vin!
Silvja: No tema! Esse o Mazi, nosso amigo. Mazi, apresente-se.
Korvaks: Al la helikoptero.
Korvaks: Ao helicptero. Mazi: Via Majesto!
Mazi: Vossa Majestade!
Reo: Helpu!
Rei: Socorro! Reo: Kio okazas? Kio estas tiu objekto?
Rei: O que est acontecendo? O que esse objeto.
Reino: Ho! La Reo estas en la komputilo!
Rainha: Oh! O Rei est dentro do computador! Reino: Ho, pardonu, tio ne estas objekto. Jen Mazi, nia amiko!
Rainha: Oh, perdo, isso no um objeto. Eis o Mazi, nosso
Korvaks! Haltu! Revenu! Korvaks! amigo!
Korvaks! Pare! Volte! Korvaks!

130
Reo: Li ne helpos min. Kie estas Korvaks?
Rei: Ele no me ajudar. Onde est Korvaks? Hi eniras i tien. Ho, ne!
Isto entra aqu. Oh, no!
Reino: Ho, jes. Korvaks helpos. Korvaks estas saa.
Rainha: Oh, sim. Korvaks ajudar. Korvaks sbio. Silvja: Atentu, mi petas, Mazi!
Silvja: Preste ateno, eu peo. Mazi!
Reo: Tute ne! Li estas malsaulo!
Rei: Absolutamente no! Ele um tolo! Mazi: io estas en ordo! Hi eniras tien... kaj i eniras
tien i!
Mazi: Mi helpos vin, Via Majesto! Mazi: Tudo est em ordem! Isto entra a... e isto entra
Mazi: Eu ajudar-te-ei, Vossa Majestade! aqui!

Reo: Vi? Vi ne povas! Sceno 7

Rei: Voc? Voc no pode! Cena 7

Mazi: Mi povas! (Li manas parton de la
komputilo.) Bongusta!
Mazi: Eu posso! (Ele come uma parte do computador.) Gostoso!
Silvja: Kion vi faras,Mazi?
Silvja: O que voc est fazendo, Mazi?
Mazi: Momenton!
Mazi: Um momento!
Sceno 6
Cena 6
Reino: Kion vi faras, Mazi?
Rainha: O que voc est fazendo, Mazi?
Mazi: Pardonu min, mi estas malsata!
Mazi: Perdoe-me, estou com fome!
Reino: Malsata? Sed la reo estas interne! Kial vi manas
tion?
Rainha: Fome? Mas o Rei est dentro. Por que voc come isso?
Mazi: ar mi atas tion. Ho, mi komprenas. Hi eniras tien.
Mazi: Porque eu gosto disso. Oh, eu entendo. Isto entra a
Mazi: Bone, Via Majesto. Mi estas preta.
Mazi: Bom, Vossa Majestade. Eu estou pronto.
Reo: Anka mi! Terura varmo!
Rei: Eu tambm! Calor terrvel!
Reo: (ekster la komputilo) Ho! Nun estas pli bone!
Rei: (fora do computador) Oh! Agora est melhor!
Reino: Dankon, Mazi. Vi estas saa!
Rainha: Obrigado, Mazi. Voc sbio!
Silvja: Kie estas Karlo?
Silvja: Onde est o Karlo?
Reino: Karlo? Karlo, la ardenisto? Ho, rigardu!
Rainha: Karlo? Karlo, o jardineiro? Oh, olhe!
Silvja: Karlo! Mia Karlo!
Silvja: Karlo! Meu Karlo!
Reo: Antaen!
Rei: Em frente!
Silvja: Mi amas vin! Mi amas vin!
Silvja: Eu te amo! Eu te amo!

131
 Sceno 9
Mazi: Kuraon! Kuraon! Cena 9
Mazi: Coragem! Coragem!
Mazi: (al Psedo-Silvja) Staru i tie. Hmm. Mi montros ion.
Reo: Brave! Brave! Bone! Mazi: (a Pseudo-Silvja) Fique de p aqu. Hmm. Eu mostrarei algo.
Rei: Bravo! Bravo! Bom!
La Silvjaj-kopioj enkomputilias.
iuj: Hura! Bone! Brave! As cpias da Silvja entram no computador.
Todos: Viva! Bom! Bravo!
Karlo: Ili reiras! Rigardu! Ili malaperas!
Reo: Nu, bone! Ni kaptis lin! Korvaks, Korvaks! Vekiu! Karlo: Eles esto voltando! Olhem! Elas esto
Rei: Ora, bom! Ns o pegamos! Korvaks, Korvaks! Acorde! desparecendo!

Korvaks: Kial? Kio okazas? Kiu estas vi? Kie mi estas? Kanto La kopioj de Silvja
Korvaks: Por qu? O que est acontecendo? Quem so vocs? Onde estou? Kanto As cpias da Silvja

Kial mi estas i tie? Kiu mi estas? Silvja: Kopioj tiuj.

Por qu estou aqu? Quem sou eu? Silvja: Cpias essas.

Sceno 8 Karlo: Estis eble mil.

Cena 8 Karlo: Eram talvez mil.

Silvja: Vi estas Korvaks. Vi estas malsaa! Silvja: Nun reiras iuj

Silvja: Voc Korvaks. Voc um tolo! Silvja: Agora entram todas

Korvaks: Jes, mi estas malsaa... Ne, ne! Mi estas saa. Karlo: Al la komputil.
Korvaks: Sim, eu sou um tolo... No, no! Eu sou sbio. Karlo: Ao computador.

Reo: Vi ne estas saa, Korvaks. Reo: Hojas Gondolanda reo...

Rei: Voc no sbio, Korvaks. Rei: Alegra-se o rei de Gondolando...

Karlo eniras kun gardistoj. Reino: ...kaj rein. Vivu Mazi Granda!
Karlo entra com guardas. Rainha: e a rainha. Viva o Mazi Grande!

Karlo: (indikas al Korvaks) Arestu lin! Amba: Ni admiras vin!

Karlo: (indica a Korvaks) Prendam-no! Ambos: Ns te admiramos!

Reo: Jes, forportu lin! Silvja: Jen kopioj miaj

Rei: Sim, levem-no para longe! Silvja: Eis minhas cpias

Karlo: Iras al main.

Karlo: Vo para a mquina.

132
Silvja: Unu post alia.
Silvja: Uma depois da outra. ke mi amas vin!
que eu te amo!
Amba: Sep, ses, kvin!
Ambos: Sete, seis, cinco! Petro: Kiu estas tiu knabino?
Petro: Quem essa menina?
Karlo: Ili multaj estis,
Karlo: Elas muitas eram, Kio i estas?
O que ela ?
Silvja: Jen la lastaj tri!
Silvja: Eis as ltimas trs! Kie i vivas?
Onde ela vive?
Karlo: Fine unusola restis.
Karlo: Finalmente s uma restou. Kiam ni revidos in?
Quando ns iremos rev-la?
Kiu?
Quem? Kial mi estas i tie?
Por que estou aqu?
iuj: Klare!
Todos: Claro! Sceno 11
Cena 11
Silvja: Mi!
Silvja: Eu! Geedzia sceno
Cena do casamento
iuj: Hura! Hura! Hura!
Todos: Viva! Viva! Viva Silvja, Karlo: His la vivon
Silvja, Karlo: At o fim da vida
Sceno 10
Cena 10 mi amos vin!
eu te amarei!
Kanto: Amkanto
Canto: Canto de amor Sceno 12
Cena 12
Silvja, Karlo: Nia historio
Silvja, Karlo: Nossa histria Korvaks laboras.
Korvaks trabalha.
al felia n
ao final feliz Mazi: Tio iras tien, i tio - i tien.
Mazi: Isso vai a, isto aqui.
venas nun pro tio,
vem agora por isso,

133
Korvaks: Kompatinda mi!
Korvaks: Pobre de mim! Kanto: La adiao
Kanto: O adeus
Mazi: Tiun.
Mazi: Esse. Mazi: io pasis bone, do mi iras for!
Mazi: Tudo passou bem, ento eu me vou embora!
Korvaks: Tiun i?
Korvaks: Este? Reo: Dankon, Granda Mazi! Ploras mia kor!
Rei: Obrigado, Grande Mazi! Chora o meu corao!
Mazi: Ne, la grandan.
Mazi: No, o grande. iuj: His revido! His! Adia, kara Mazi!
Todos: At a vista! At! Adeus, caro Mazi!
Korvaks: Ho, ve! Ho, ve! Ho, ve! Ho, ve!
Korvaks: Oh, no! Oh, no! Oh, no! Oh, no! Nun adiaas vin - Reo, Reino, Silvja, Karlo!
Korvaks, Petro!
Mazi: Nun prenu tiun. Agora se despedem de voc Rei, Rainha, Silvja,
Mazi: Agora pegue isso. Karlo! Korvaks, Petro!

Korvaks: Tiun i? Adia! Adia! Adia!...

Korvaks: Este? Adeus! Adeus! Adeus!...
...
Mazi: Kaj tiun alian!
Mazi: E esses outros!

Korvaks: Terura laboro!

Korvaks: Terrvel trabalho!

Mazi: Mi tagmanas nun!

Mazi: Estou almoando agora!

Korvaks: Anka mi malsatas.

Korvaks: Tambm eu tenho fome.

Mazi: Enpaku iujn i! ___________VORTARO____________________________________________________

Mazi: Empacote todos estes!
pli: mais
Korvaks: Ho, ve! Ho, ve! Ho, ve! la plej: o mais
Korvaks: Oh, no! Oh, no! Oh, no! unua: primeiro
dua: segundo
Sceno 13 tria: terceiro
Cena 13 majesto: majestade

134
malsaulo: tolo, burro segundo(a) =
mem: mesmo terceiro =
helikoptero: helicptero quarto =
halti: parar quinto =
haltigi: fazer parar, parar (algum, algo) sexto =
prezenti: apresentar stimo =
eniri: entrar oitavo =
preta: pronto o mais, a mais =
ekster: fora
kapti: capturar, pegar Reo: Helpu min, Korvaks!
vekii: acordar-se Kovaks: Mi ne povas, Via Majesto.
malaperi: desaparecer Reo: Malsaulo, vi!
eble: talvez, possivelmente Korvaks: (al si mem) Ho, kion mi povas fari?
vivu: viva Ho, mi povas forkuri... Ho, jes, per helikoptero!
maino: mquina majestade =
sola: somente tolo, burro =
unusola: somente um(a) mesmo =
kompatinda: pobre, miservel helicptero =
enpaki: empacotar
Karlo: Hej, haltu! Mazi, iru supren al la komputilejo.
Vocabulrio adicional Helpu la reinon! Mi haltigos Korvaks!
kudromaino: mquina de costura parar =
kudri: costurar fazer parar =
biero: cerveja
Reino: Ho! Kio estas tio?
a) Traduku: Silvja: Ne timu! Tio estas Mazi, nia amiko. Mazi, prezentu vin!
apresetar =
Psedo-Silvja1: Mi estas granda.
Psedo-Silvja2: Mi... pli granda! Mazi: Ho, mi komprenas. Hi eniras tien.
mais = Hi eniras i tien. Ho, ne!
entrar =
Petro: La unua estas granda. La dua estas pli granda.
Psedo-Silvja3: Mi estas malgranda. Mazi: Bone, Via Majesto. Mi estas preta.
Petro: Jes, la tria estas malgranda, Reo: Anka mi! Terura varmo!
sed la kvara estas pli malgranda. Reo: (ekster la komputilo) Ho! Nun estas pli bone!
La kvina estas alta, pronto=
kaj la sesa estas pli alta. fora =
La sepa estas... dika,
kaj la oka estas... Reo: Nu, bone! Ni kaptis lin! Korvaks, Korvaks! Vekiu!
Psedo-Silvja8: ...pli dika! Haha! La plej dika! capturar =
primeiro(a) = acordar-se =

135
 b) Bildoj:
Karlo: Ili reiras! Rigardu! Ili malaperas!
desaparecer =

Silvja: Kopioj tiuj.

Karlo: Estis eble mil. 1. La knabino estas ______alta ol la knabo.
Silvja: Nun reiras iuj
Karlo: Al la komputil.
Reo: Hojas Gondolanda reo...
Reino: ...kaj rein. Vivu Mazi Granda! 2. La cirklo dekstre estas ______ granda ol la cirklo maldesktre.
talvez =
viva = 3. La cirklo meze estas la ________ granda el iuj.
Silvja: Jen kopioj miaj
Karlo: Iras al main.
4. La viro estas la _______ alta el iuj. 5.La viro pr_______ lia filino al la virino.
Silvja: Unu post alia.
Amba: Sep, ses, kvin!
Karlo: Ili multaj estis,
Silvja: Jen la lastaj tri. 6. i tiu manao estas p________por mani.
Karlo: Fine unusola restis.
mquina =
ltimo = 7. i tiu manao ne estas __________________.
somente uma=

Korvaks: Kompatinda mi!

Ho, ve! Ho, ve! Ho, ve! Ho, ve! 8. La kato volas k___________ la muson.
pobre, miservel =

9. Li v_______________________

10. La komputilo estas tipo de m_____________.

Mazi: Enpaku iujn i!

empacotar =

11. 12.

136
__________GRAMATIKO______________________________________________ Se li scius, ke mi estas tie i, li tuj venus al mi.
Se ele soubesse que estou aqui, ele viria a mim imediatamente.
PLI /PLEJ (comparao)
Para indicar graus de comparao, usamos pli ou plej, que geralmente acompanham Se mi estus ria, mi ne laborus.
adjetivos ou advrbios. Se eu fosse rico, no trabalharia.

Pli... (ol) PARTICPIOS

Pli mostra que algo supera outra coisa em maneira, qualidade, ao, etc. Para indicar o
elemento a qual se est comparando, utilizamos a palavra ol. Particpios so palavras que representam aes como qualidade, estado: escrevendo,
batido(a), fechado(a), etc. Em esperanto existem 6 particpios diferentes, enquanto em
Silvja estas pli alta ol Karlo. (Silvja mais alta do que Karlo.) portugus temos somente um particpio passado (batido, fechado, etc.) e o gerndio
La elefanto estas pli granda ol la kuniklo. (O elefante maior do que o coelho.) (batendo, fechando) que por vezes desempenha o papel de particpio presente.
Mi havas pli frean panon, ol vi. (Tenho po mais fresco do que voc.)
Du homoj povas pli multe fari ol unu. (Dois homens podem fazer muito mais do que um.) Particpios ativos Particpios passivos
Nu, iru pli rapide! (Ora, v mais rpido!)
-ant- -at- acontece agora
Obs.: No confunda pli com plu. Reveja a gramtica na pgina 80. -int- -it- aconteceu
-ont- -ot- acontecer
Plej... (el)
Plej monstra que algo supera todas as outras coisas comparadas em maneira, qualidade, (Compare com -as, tempo presente, -is, tempo passado e -os tempo futuro. )
ao, etc. Para limitar um grupo de coisas comparadas, usamos a preposio el.
Particpios ativos
Mazi estas la plej alta el iuj. (Mazi o mais alto de todos.) Os particpios ativos exprimem uma qualidade daquele que realiza a ao:
i estas la plej saa el iuj, kiujn mi konas.(Ela a mais sbia de todos que eu conheo.) skribanta que est escrevendo
Agusto estas mia plej amata filo. (Augusto meu filho mais amado.) skribinta que estava escrevendo
i prenis la plej belan arentan vazon, kiu estis en la loejo.(Ela pegou o vaso de prata mais skribonta que estar escrevendo
belo que havia na morada.)
skribanta knabo menino que est escrevendo
Para comparar, tambm podemos utilizar as formas malpli e malplej. skribinta knabo menino que escreveu
skribonta knabo menino que escrever
Via pano estas malpli frea, ol mia. (=pli malfrea)
Seu po menos fresco do que o meu. (=mais estragado) Mi estis skribanta. - Eu estava escrevendo.
Ili estos skribantaj. - Eles estaro esrevendo.
Tiu estas la malplej taga el iuj. (=plej maltaga) i estis skribonta. - Ela estava para escrever.
Este o menos conveniente de todos. (=mais inconveniente)
Pela terminao -o, ns apresentamos a pessoa que realiza a ao:
US (condicional) skribanto - aquele que escreve
Para expressar suposies, algo que aconteceria se outra coisa acontecesse, usamos a skribinto - aquele que j escreveu
terminao us. skribonto - aquele que escrever
Se mi setus sana, mi estus felia.
Se eu estivesse so, estaria feliz.

137
esperanto aquele que espera, aquele que tem esperana -UL- (pessoa assim)
O sufixo -ul- indica pessoa com a caracteristica expressa na raiz.
Particpios podem assumir tambm a forma adverbial: juna jovem (adj.) junulo jovem, pessoa jovem
Skribante li pensis pri i. - Escrevendo, ele pensava nela. dika magro (adj.) dikulo magro, pessoa magra
framda estrangeiro (adj.) fremdulo estrangeiro, pessoa estrangeira
Particpios passivos sankta santo (adj.) sanktulo santo, pessoa santa
Os particpios passivos exprimem qualidade daquilo que tratado pela ao: blanka branco (cor) blankulo branco (pessoa de pele clara)
skribata - que est sendo escrito timi temer timulo medroso
skribita - que j est escrito ibo corcunda (curvatura na coluna) ibulo corcunda (pessoa)
skribota - que ser escrito miliono milho milionulo milhonrio
sen kurao sem coragem senkuraulo covarde
skribata letero - carta que est sendo escrita
skribita letero - carta que j est escrita -EBL- (pode-se fazer)
O sufixo ebl- indica que h a possibilidade de se fazer aquilo expresso na raiz.
La letero estas skribata de mi. - A carta est sendo escrita por mim. fleksi flexionar fleksebla flexvel
La letero estis skribata de i. - A carta estava sendo escrita por ela. loi habitar liebla habitvel
La letero estis skribita de li. - A carta foi escrita por ele. legi ler legebla legvel
mani comer manebla comestvel
Todas as terminaes do Esperanto kompreni compreender kompreneble compreensvel, claro
Vamos revisar: dezessete, eis todas as terminaes do Esperanto: vidi ver videbla visvel

amo (substantivo) amor -EC- (qualidade)

ama (adjetivo) amvel O sufixo ec- indica qualidade abstrata.
ame (advrbio) amavelmente bona bom boneco bondade
amoj (plural) amores honesta honesto honesteco honestidade
amon (acusativo) amor ria rico rieco riqueza
amas (presente) amo, amas, ama, amamos, etc. amiko amigo amikeco amizade
amis (passado) amei, amaste, amou, amamos, etc. rapida rpido rapideco - rapidez
amos (futuro) amarei, amars, amar, etc. longa comprido, longo longeco - comprimento
amus (condicional) amaria, amasse, amaramos, etc. unu um unueco unio
amu (imperativo) ame, ama, amemos infano criana infaneco - infncia
ami (infinitivo) amar
amanta (particpio ativo presente) que est amando EK- (subitamente) comear
aminta (particpio ativo passado) que estava amando Ek um prefixo que indica uma ao que comea ou que momentnea. S usado com
amonta (particpio ativo futuro) que estar amando palavras de ao e sempre demonstra a maneira da ao.
amata (particpio passivo presente) que amado vidi ver ekvidi comear a ver, avistar
amita (particpio passivo passado) que era amado dormo dormir ekdormi comear a dormir, adormecer
amota (particpio passivo futuro) que ser amado krii gritar ekkrii comear a gritar, exclamar
pluvi chover ekpluvi comear a chover
de de ekde desde

138
_________PRAKTIKADO PER LEGADO______________________________________
Kara lernanto, eble vi estas felia nun, ar vi preska finigas vian kurson! Tial, estas
tempo por revidi ion, kion vi lernis. En la sekva teksto, vi povas legi preska iujn vortojn,
kiujn vi praktikis en la rakonto de Mazi. Estas bona oportuneco por kontroli vian lernadon.
Legu atente la tutan tekston kaj studu in. Se vi ne komprenas a ne memoras ion, estu
trankvila, ar ni havos pli da ekzercojn por fari vin memori iujn vortojn, kaj tiam vi povos
legi tiun tekston denove kaj bone kompreni in. Bonan legadon!
Resumo de la tuta rakonto de Mazi en Gondolando
1 Nia rakonto komencias anta la palaco, kie la Reo, la Reino, Princino Silvja,
Korvaks kaj Karlo la ardenisto, salutis nin. Ili iuj ridetis kaj diris: Bonan tagon!. Ni anka diris: esu, Korvaks! Foriru! Mi amas Karlon! Haltu! Revenu! li diris al i. Silvja fermis
vidis Mazin interne de lia kosmoipo, li prezentis sin: Saluton, mi estas Granda Mazi. Petro
rajdis per sia biciklo preter la palaco kaj diris: Bonan matenon!. Poste, ni vidis la ielon, la
sunon, la lunon kaj la stelojn dirante: Bonan vesperon Bonan nokton!.
2 Niaj amikoj de Gondolando parolis pri siaj kvalitoj: la Reo estas forta, la Reino
estas dika, Silvja estas bela, Karlo estas kuraa kaj Korvaks estas saa (sed nun ni scias, ke li
ne estas tiel saa, kiel li diras). Kaj kia estas Mazi? Kompreneble, li estas granda. Kia estas la
kato, la dometo kaj la emizo? Ili iuj estas malgrandaj.
3 Silvja monstris al ni sakon, mapon kaj sandvion. Karlos montris sian motorciklon.
Korvaks havas komputilon. La kato ludis kun la komputilo kaj gajnis multajn prunojn! En la
palaca ardeno, ni vidis multajn arbojn kun fruktoj: persikoj, vinberoj kaj prunoj. La filino de
la Reo kaj de la Reino diris: Pajo, Panjo, bonvolu doni al mi persikon Donu al mi
vinberojn kaj prunojn, mi petas.
4 Korvaks ordonis al Karlo, ke li kalkulu la arbojn, arbustojn kaj florojn en la ardeno.
Kiom da floroj estas? Mi ne scias! ...Unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, na, dek, dek
unu, dek du dudek, tridek cent sep, cent ok cent na!. La princino aperis kaj petis kuras dancas mi Kiuj estas ni? Ili anka kantis pri la koloroj de iliaj modaj kaj ravaj roboj:
rozon al Karlo. i alportis sian sakon kun sandvio, fruktoj kaj mapo. Sed kial? ar i volis
forkuri kun Karlo. Ili rajdis lian motorciklon kaj kurae forkuris. Kial ili forkuris? ar ili amas
unu la alian, kaj lia amo ne estis permesita: i estas ria kaj bela princino, kaj Karlo estis nur
malria ardenisto. Sed la situacio ne estis tiel facila: Korvaks anka amas la princinon kaj li
diris al la Reo, kio okazis.
5 Karlo kaj Silvja motorciklis forkurante kaj felie kantante, tiam ili ekvidis la
helikopteron de la Reo. Li alvenis kun siaj gardistoj, haltigis la du amantojn kaj arestis
Karlon en la malliberejo. La mallibereja oficiro demandis Karlon: Nomo? Ao? Profesio?.
Korvaks, kun lia perversa koro, ordonis al la gardistoj forkonduki Karlon al la numero dek
na. Numero dek na?! Tio estis la sama elo de la monstro!
6 Kiam Karlo eniris la elon, li tre timis! Sed por lia surprizo, la monstro ne estis
malbona, kaj ili e amikiis. Mazi rakontis al Karlo sian historion: li alvenis en sia kosmoipo,
promenis sur vojo kaj post kelkaj minutoj li eksentis sin malsata. Li malfermis sian skatolon,
manis horloojn tiam lia skatolo estis malplena kaj li ankora malsatis. Li renkontis
vendiston e fruktobudo. La vendisto oferis fruktojn al Mazi sed li atis nenion io estis
terure malbongusta por li. Ho, sed la parkhorlooj estis tre bongustaj! Kiam la vendisto vidis,
ke Mazi ekmanis parkhorloon, li fuis je timo. Tial li diris al la polico, kio okazis, kaj Mazi
estis arestita. Kiam li alvenis al la malliberejo, li manis la skribmainon de la oficiro.
7 Post tio, ni vidis Petron kiel leterportisto. Portante leteron, li demandis al iuj: Kiu
vi estas?... Ne, i ne estas por vi. La letero estis uste por Korvaks. En la sekva sceno, ni
vidis Petron denove. Li intervjuis biciklistojn: El kiu lando vi estas? - El Francio El Britio
El Germanio Italio Grekio Japanio Kaj Mazi? De kie li venis? Li venis de la kosmo. Li
rigardis la ielon tra la fenestro de la malliberejo kaj malfelie diris: Mi venis de tie. Nun mi
estas i tie.
8 En la palaco, Korvaks estis sekvanta Silvjan ar li amas in. i foriris de Korvaks kaj
la pordon kaj batis la nazon de Korvaks. Li ploris kaj foriris malfelie. Li pensis, kaj pensis, kaj
havis bonan ideon! Kapo, okuloj, nazo, buo, oreloj, kolo, ultroj, brakoj, kubutoj, manoj,
kruroj kaj piedoj tiuj estis la karpopartoj, kiujn ni vidis sur la ekrano de la komputilo.
Korvaks kreis kopion de Silvja! Nun mi havas vin! li ojege diris.
9 En la malliberejo, Karlo diris al Mazi: Rigardu tion, supre! Bongustaj stangoj. Mazi
manis la stangojn de la fenestro kaj ili saltis el la malliberejo en la riveron. Ili estis liberaj!
Kiam Mazi eliris el la akvo, li estis malvarma, malsata kaj malseka. Ho, ve! Kie estis Karlo? u
li estis ankora sub la akvo? Ne, fakte li ne falis en la riveron, li falis sur la arbon, sub kiu
Mazi staris, kaj el la arbo, li falis sur Mazin. Kiel vi fartas? demandis Karlo. Tre bone!
Kvankam mi estas malseka kaj malsata. respondis Mazi.
10 En la komputilejo, Korvaks demandis al la Silvja-kopio: u vi povas adi min? u vi
povas paroli? ...iri?... pai? ...kuri? u vi amas min? La Psedo-Silvja respondis: Ne, mi
malamas vin! kaj forkuris. Korvaks batis la komputilon, kaj i produktis ses Silvja-kopiojn. La
Psedo-Silvjaj ojis kaj kantis: Paas mi, parolas mi, adas mi vidas saltas naas
verda, rua, blua, bruna, flava, nigra kaj blanka.
11 Kiam Mazi kaj Karlo alvenis al la palaco, ili vidis Silvjan en la rea ardeno. i
gimnastikis. Ili parolis al i kaj kais sin anta la statuo, ar iu estis preter-paanta. Pluvis, kaj
Silvja diris al Karlo kaj Mazi por atendi in en la dometo apud la ardeno i estus revenonta
je la sepa horo vespere.
12 En la sekva sceno ni vidis Petron. Li estis parolanta telefone je la oka horo, je la
sepa, naa kaj deka horo anka. Li iam diris , ke li ne havis tempon, ar li matenmanis,
tagmanis, vespermanis, banis sin kaj finfine li iris dormi.
13 Denove en la palaco, la Reino vokis sian edzon kaj filinon por tagmani. Silvja
diris, ke i ne bone fartis - i havis fortan kapdoloron kaj manus en sia dormambro.
139
14 Kapdoloro, stomakdoloro, dentdoloro, dorsdoloro: tiuj estis la problemoj de la
homoj, kiuj atendis Petro, kiu tiam estis kuracisto kaj akceptis pacientojn. Sekva! Envenu!
Kio doloras vin? li demandis, kaj poste li donis medikamenton.
15 En la rea palaco estis tempo por tagmani: tranilo, forko, kulero, telero, glaso,
kaliko, bovlo, taso iuj kuis sur la tablo, ar la manao jam estis preta kaj estis manota. terura. Korvaks diris, ke li ne estis kulpa, kaj ion i faris la komputilo.
16 En sia dormoambro, Silvja estis metanta manaon por Karlo kaj horloojn por
Mazi en sian sakon. Intertempe, ekster la palaco, unu el la Psedo-Silvjaj pais preter la
Reino kaj diris, ke irus havi agrablan naadon en la naejo. Alia Psedo-Silvja pais preter la
Reo kaj diris, ke irus havi agrablan ludadon en la tenisludejo. Post tio, tria Psedo-Silvja
preter-rajdis evalon la Reo kaj la Reino estis konfuzitaj! Intertempe, Korvaks restis en la
komputilejo. Kvankam li batis sian komputilon, i ankora funkciis, kaj informis, ke ezksitis
ses kopioj de la princino.
17 Kioma horo estis? Estis preska la sepa horo vespere. Karlo kaj Mazi restis en la
dometo de la palaca ardeno. Ne pluvis plu, estis bela vetero, kaj jam estis malhelionta.
Estis atuno, kaj en atuno malhelias je la sepa.
18 Petro faris pazon en la rakonto por instrui nin pri la sezonoj kaj la monatoj. u vi
bone memoras la kvar sezonojn de la jaro? En la monatoj de septembro, oktobro, novembro
kaj decembro estas printempo en la suda hemisfero. Hi estas varmeta sezono, kiam la floroj
bele kreskas kaj la birdoj oje kantas. Decembre, januare, februare kaj marte, estas somero.
Hi estas la plej varma sezono, kiam la tagoj estas longaj, la suno forte brilas, kaj la familioj
kutime iras al la plao. Marto, aprilo, majo kaj junio estas la monatoj de atuno. Tiu sezono
estas malvarmeta, la vento forte kaj late blovas, kaj oni povas kolekti maturajn fruktojn el
arboj. Finfine, junio, julio, agusto kaj septembro estas la monatoj de la vintro. Hi estas la
plej malvarma sezono el iuj, kiam la tagoj estas mallogaj. En kelkaj landoj ni povas vidi la
neon, kaj ni bezonas multajn vestaojn.
19 Petro anka instruis nin pri la semajnotagoj: lundo, mardo, merkredo, ado,
vendredo, sabato kaj dimano. La urnalisto intervjuis Petron kaj lian edzinon, do ni nun
scias ke lunde ili ludas futbalon, marde ili ludas korbopilkon, merkrede ili rulsketas, ade ili
gimnastikas, vendrede ili kutime naas, sabate ili ludas golfon kaj dimane ili ludas tenison.
En la rakonto, hodia estas dimano, do ili esis la intervjon por ludi tenison.
20 Tra la fenestro de la dometo, Karlo kaj Mazi estis rigardanta la palacon, kaj Mazi
demandis: Kie estas la ambro de Silvja? Tiu dekstra? Tiu maldektra? Tiu meza? En la unua
a en la dua etao? Kaj kies estas tiu ambro en la supra etao? Tiu estas la ambro de
Korvaks, kaj tie li provis ordigi la komputilon, sed akcidente produktis pli da Silvja-kopioj!
21 En sia domorambro, Silvja estis elironta. Estis preska la sepa kaj i devis iri al la
dometo de la palaca ardeno kunporti horloojn por Mazi kaj manaon por Karlo. io estis
en ordo. i malfermis la pordon mallate, irkarigardis atente, kuris malsupren rapide. Sed
tiam i vidis unu el siaj kopioj, kaj poste i vidis ree alian. Kiam la Reino kaj la Reo iris voki
Silvjan por vespermani, ili vidis multajn Silvja-kopiojn. Tio estis terura afero, la palaco estis
en danero.
22 La Psedo-Silvjaj kuiris sen eno, akrobatis, staris apud kameno, kontra la muro,
saltis kiel simio sur fotelo, kuris sen celo, sen respekto. Restis neniu floro kaj iuj
akvorezervoj tuj estus for. Ili estis kreskanta sen fino. Vera plago trafis la palacon.
23 La Reo kaj la Reino vidis, ke ili iuj venis el la ambro de Korvaks. Li eble faris ion
24 Rapide kurante, Silvja petis helpon. i alvenis al la dometo, kie Karlo kaj Mazi estis
atenditaj in. i diris, ke i tre timis ar estis multaj i en la palaco. Kiam Karlo adis pri tio, li
jam povis scii kio okazis. Tial li kuris al la komputilejo.
25 En la sekva sceno, ni vidis plorantan knabeton. Kial li ploris? ar li estis malalta kaj
ne povis atingi la pomon. Petro donis la pomon al li. Li felie dankis kaj foriris per la biciklo
de Petro senpermese. Kurante, li sekvis kaj kaptis la knabon kaj ordonis lin redoni la
pomon sed ne eblis: i jam estis manita de la malbona knabo.
26 En la komputilejo, la Reo ordonis al Korvaks, ke li haltigu la komputilon, sed li
respondis, ke li ne povis. Do, la Reo mem provis in haltigi, sed terura afero okazis: per
elektra oko, li eniris la komputilon kaj restis arestita interne.
27 En la palaca ardeno, Petro inspektis la Psedo-Silvjan paradon. Unu estis granda,
alia pli granda alia pli malgranda; unu estis dika, alia pli dika... kaj fine, ridante, la plej dika
saltis sur Petron.
28 Interne de la komputilo, la Reo petis helpon. Korvaks, kiu la la Reo estas
malsaulo, komprenante ke li ne povis helpi, kuris al la helikoptero por forkuri. Karlo provis
haltigi Korvaks, kaj Mazi iris supren al la komputilejo helpi la Reon.
29 Kiam Mazi eniris la komputilejon, la Reino tre timis, sed Silvja trankviliis in kaj
eksplikis, ke li estas amiko. Mazi estis mananta la partojn de la komputilo kaj laboranta
samtempe. Post kelkaj minutoj, li finis ordigi la mainon io estis preta. La Reo ne povis
atendi plu, ar estis terure varme interne. Mazi puis butonon kaj la Reo eksteriis la
komputilon.
30 Intertempe, Karlo sekvis Korvaks, kiu jam povis atingi la helikopteron. Karlo prenis
la kruron de Korvaks, sed li forte piedbatis Karlon, kiu falis sur la tero kaj batis la kapon
kontra muro. Korvaks ekfunkciigi la helikopteron, sed anta ol i povis flugi, Karlo prenis
ian malsupran parton kaj danere pendigis sin, kiam i estis fluiganta. Kiam la aliaj
personoj vidis, ili ekkriis: Antaen! Kuraon! Brave!. Karlo kurae grimpis la flugantan
helikopteron, batalis kontra Korvaks, batis lian vizaon kaj finfine haltigis lin. Ne tute
konscie, Korvaks estis arestita de la rea gardistoj. Ridante, la Reo rigardis Karlon, kaj iuj
ekridegis.
31 Mazi enkomputiligis la Silvja-kopiojn. Ili iuj malaperis. Fine unu sola restis: la vera
Silvja.
32 Nia historio venas al felia fin. Karlo kaj Silvja geedziis. Mazi devigis la
kompatindan Korvaks labori senese, portante horloojn al la kospoipo.
33 En la fino, io pasis bone. La kosmoipo de Mazi foriris kaj iuj oje adiais lin.
140
__________EKZERCOJ___________________________________________________ II) Nun vi devas fari demandojn kaj respondojn. Uzu la komparativan vorton plej. Vi
devas iam respondi, ke la elemento de la mezo estas supera al la aliaj elementoj la sia
I) Uzante la koncernajn adjektivojn, komparu la elementojn la la modelo: karaktero a eco. Sekvu la modelon:

(juna persono)
(bela) La knabino estas pli bela ol la virino. Kiu estas la plej juna persono: la viro, la knabino a la virino?
La knabino estas la plej juna el iuj i personoj.

a) (nova maino)
a) (malnova)

b) (bongusta - manao)

b) (bongusta)

c) (nutra trinkao)

c) (nutra)
d) (danera besto)

III) Respondu la demandojn uzante la sufikson ul. Sekvu la modelon:

u via fratino estas bela knabino?
d) (danera) Jes, i estas belulino.

a) u via patrino estas maljuna virino?

b) u la policisto estas dika viro?

e) (moda kaj rava)

c) u la soldatoj estas kuraaj homoj?

d) u la vendisto estas malsana persono?

141
IV) Aldonu la korektajn verbajn difinaojn la la bildoj: V) u vi bone komprenas la participojn en Esperanto? Kompletigu la frazojn:

u vi komprenas tiujn adjektivojn?

estonta est/ont/a futuro
estanta est/ant/a presente
estinta est/int/a passado

142
 VII) Respondu:

semajnfino fim de semana

geedzii casar-se (ambos os sexos)
edzii - casar-se, tornar-se marido
edzinii casar-se, tornar-se esposa
vojai viajar

1. Kiu estas pli alta, la knabo a la knabino? (Resposta completa!)

2. Kiu estas pli granda, palaco a dometo?

3. Nun komparu la Reon al la princino. Uzu la vorton forta.

4. Komparu la princinon al Korvaks. Uzu la vorton bela.

5. Komparu vian urbon kun San Palo. Uzu granda.

6. Kio estas pli interesa por vi, legi libron a askulti muzikon?

7. Leono estas besto. Kato estas anka besto. Kiu besto estas pli danera, leono a kato?

8. Kiu estas la plej bela persono en via familio?

9. Kiu estas la plej interesa libro, kiun vi jam legis?

10. Kiu estas la plej interesa urbo, kiun vi vizitis?

VI) Kompletigu uzante la participojn:
11. En nia rakonto, kie estis la reo? (Uzu interne)
a) Redonu la librojn, ar ili jam estas leg_______.
12. Kiel la Reo eniris la komputilon?
b) Kie estas la libroj, kiujn mi estis leg______ (intencis legi)?
c) Estas multaj flug_____ birdoj en la ielo.
13. u Korvaks povas helpi la Reon?
d) Mi ne konas lin. Li estas nek_______.
e) Li ankora ne parolas bone. Li ankora estas lern_______.
14. u la Reo pensas, ke Korvaks estas saulo a malsaulo?
(Exerccio VI: extrado de Adu kaj Lernu Curso bsico de Esperanto de Sylla Chaves)
15. Diru al mi nomon de persono, kiu la vi estas malsaulo.

143
16. Korvaks ne povas helpi la Reon. Kion li faris poste?
37. Kion vi faros en la semajnfino? Uzu eble en via respondo.
17. u Mazi iris haltigi Korvaks a iris al la komputilejo helpi la Reon kaj la Reinon?
38. Kion vi faros hodia post nia klaso? (Eble...)
18. Kiu iris haltigi Korvaks?
39. Kion vi faros dimane? (Eble...)
19. u la Reino timis Mazin?
40.u vi jam vojais per helikoptero?
20. u Mazi manis partojn de la komputilo?
41. Diru al mi nomon de persono, kiu la vi estas kompatinda.
21. La la Reo, kia estas la komputilo interne?
42. u Mioo estas preta en unu a en tri minutoj?
22. u Mazi metis la komputilon en ordo kaj helpis la Reon?
43. u vi estas preta por iri al via domo nun?
23. u la Reo iris ekster la komputilon?
44. u ni estas nun ekster a interne de la ambro?
24. u Karlo batis Korvaks en helikoptero?
45. u komputilo estas insekto a maino?
25. u li kaptis Korvaks?
46. Kiam vi kaj via familio vojaas, kiu enpakas vian objekton?
26. Kion diris Karlo al la gardistoj, ke ili faru al Korvaks?
47. u vi volas edzii (casar-se, tornar-se marido)/ edzinii (casar-se, tornar-se esposa) tuj?
27. u kopioj de Silvja reiras iuj en la komputilon?
48. Diru al mi pri objekto, kiu malaperis en via domo.
28. u pli da kopioj de Silvja aperas a iuj malaperas?
49. Je kioma horo vi kutime vekias?
29. Kiom da Silvjaj restis?
50. Je kioma horo vi vekiis hodia?
30. u la Reo kaj la Reino timas a admiras Mazin?
51. Je kioma horo vi kitume vekias en la semajnfinoj?
31. Kio okazis al Karlo kaj Silvja?

32. u Korvaks laboris por Mazi? Kion li faris? VIII) Demandu:

33. Kion Korvaks pensas pri si mem? 1. La plej bela persono en mia familio estas mia panjo.

34. Kio okazis al Mazi en la fino de la rakonto? 2. La Reino estas pli dika ol la princino.

35. u iuj adiais Mazin? 3. Karlo estas pli brava ol Korvaks.

36. u vi pensas, ke la fino de nia rakonto estas felia a malfelia? 4. Petro estas la plej alta persono el iuj ni.

144
 IV) Resposta para todos os quadros: 2)...os 3)...as 4)...is 5)...u 6) ...us...us
5. Mi pensas, ke Karlo estas la plej saa el iuj ni. V)
1 - ...onta ...ota 2 - ...anta ... ata 3 - inta ita 4 - onta ota
6. Mi ne scias. Hi malaperis. 5 - anta ata 6 - inta ita 7 - onta ota 8 - anta ata
9 - inta ita 10 - onta onto - ota oto 11 - anta anto - ata ato
12 - inta into - ita ito
7. Eble mi iros al festo en la semajnfino.
VI) a) legitaj b) legonta c) flugantaj d) nekonato e) lernanto
8. Mi kutimas vekii je la sepa horo. VII) Respondu:
1. La knabino estas pli alta ol la knabo. 2. Palaco estas pli granda ol dometo.
3. La Reo estas pli forta ol la princino. 4. La princino estas pli bela ol Korvaks.
9. Jes, helikoptero estas maino. 5. San Palo estas pli granda ol mia urbo./Mia urbo estas pli granda ol San Palo./Mi loas en San Palo!
6. Legi libron estas pli interesa ol askulti muzikon./Askulti muzikon estas pli interesa ol legi libron.
10. Ne, mi ne volas edzii. 7. Leono estas pli danera ol kato. 8. La plej bela persono en mia familio estas...
9. La plej interesa libro, kiun mi jam legis, estas... 10. La plej interesa urbo, kiun mi vizitis, estas...
11. La reo estis interne de la komputilo de Korvaks. 12. La reo eniris la komputilon, kiam li provis haltigi in.
11. Mi mem enpakas miajn objektojn, kiam mi vojaas. 13. Ne, Korvaks ne povas helpi la Reon. 14. La Reo pensas, ke Korvaks estas malsaulo.
15. Mi pensas, ke (nome de algum) estas malsaulo. 16. Li forkuris per helikoptero.
17. Mazi iris al la komputilejo helpi la Reon kaj la Reinon. 18. Karlo iris haltigi Korvaks.
12. Ne, mi ne estas preta por iri al mia domo nun. 19. Jes, i timis Mazin. 20. Jes, Mazi manis partojn de la komputilo.
21. La komputilo estas terure varma. 22. Jes, Mazi metis la komputilon en ordo kaj helpis la Reon.
13. Ni estas interne de la ambro. 23. Jes, la Reo iris ekster la komputilon. 24. Jes, Karlo batis Korvaks en helikoptero.
25. Jes, Karlo kaptis Korvaks. 26. Karlo diris al la gardistoj, ke ili arestu Korvaks.
27. Jes, iuj kopioj de Silvja reiras en la komputilon. 28. iuj kopioj de Silvja malaperas.
14. Mia libro malaperis. 29. Unusola restis. 30. La Reo kaj la Reino admiras Mazin.
31. Ili geedzias. 32. Jes, Korvaks laboris por Mazi. Li enpakis horloojn.
33. Li pensas, ke li estas kompatinda. 34. Li iris for en sia kosmoipo.
35.Jes, iuj adiais Mazin. 36. Mi pensas, ke la fino de la rakonto estas felia.
37. Eble... mi promenos kun miaj amikoj/mi studos Esperanton/mi faros nenion/ktp.
38. Eble... mi manos ion/mi trinkos ion/mi iros al mia domo/ktp.
Respostas da lio 11 39. Eble... (resposta pessoal).
40. Jes, mi jam vojais per helikoptero./Ne, mi neniam vojais per helikoptero.
b) Bildoj: 41. Mi pensas, ke (nome de algum) estas kompatinda.
1. La knabino estas pli alta ol la knabo. 2. ... estas pli granda ol la cirklo maldekstre. 3. ... estas la plej granda el iuj. 42. Mioo estas preta en tri minutoj.
4. ... estas la plej alta el iuj. 5. prezantas 6. preta 43. Ne, mi ne estas preta por iri al mia domo nun ar mi devas studi.
7. preta 8. kapti 9. vekias 44. Nun, ni estas interne de la ambro.
10. maino 11. malsaulo 12. helikoptero 45. Komputilo estas maino.
46. Mi mem enpakas mian objekton./Mia patrino enpakas mia objekton./ktp.
I) 47. Ne, mi ne volas edzii/edzinii tuj./Jes, mi volas edzii/edzinii tuj.
a) (La) skribmaino estas pli malnova ol (la) komputilo. b) (La) fazeolo(j) estas pli bongusta(j) ol (la) rizo(j). 48. Pluvombrelo (guarda-chuva), monujo (carteira de dinheiro), losilo (chave), mono (dinheiro), telefunkciigo (controle remoto)...
c) (La) lakto estas pli nutra ol (la) vino. d) (La) hundo estas pli danera ol (la) kato. 49. Mi kutime vekias je la sepa/oka/naa horo.
e) (La) robo estas pli moda kaj rava ol (la) pulovero. 50. Hodia mi vekiis je la sesa/sepa/oka/ktp. horo.
51. En la semajnfinoj mi kutimas vekii je la naa/deka/dek-unua/dek-dua/ktp. horo.
II)
a) Kiu estas la plej nova maino: (la) kudromaino, (la) komputilo a (la) skribmaino? - La komputilo estas la plej nova el iuj i VIII) Demandu:
mainoj. 1. Kiu estas la plej bela persono en via familio?
b) Kiu estas la plej bongusta manao: (la) viando, (la) fazeolo a (la) rizo? (La) fazeolo estas la plej bongusta el iuj i 2. Komparu la Reinon al la princino./Kiu estas pli dika ol la princino?/Kiu estas pli dika, u la Reino a la princino?
manaoj. 3. Komparu Karlo al Korvaks./Kiu estas pli brava ol Korvaks. /Kiu estas pli brava, u Karlo a Korvaks?
c) Kiu estas la plej nutra trinkao: (la) biero, (la) lakto a (la) vino? (La) lakto estas la plej nutra el iuj i trinkaoj. 4. Kiu estas la plej alta persono el iuj ni. 5. Kiu estas la plej saa el iuj ni?
d) Kiu estas la plej danera besto: (la) hundo, (la) leono a (la) kato? (La) leono estas la plej danera el iuj i bestoj. 6. Kie estas... mia plumo/krajono/libro/ktp.? 7. Kion vi faros en la semajnfino?
8. Je kioma horo vi kutimas vekii? 9. u helikoptero estas maino?
III) a) Jes, i estas maljunulino. b) Jes, li estas dikulo. c) Jes, ili estas kurauloj. d) Jes, li estas malsanulo. 10. u vi volas edzii? 11. Kiu enpakas vian objekton, kiam vi vojaas?
12. u vi estas preta pr iri al via domo nun? 13. u ni estas ekster a interne de la ambro?
14. Kio malaperis?/Kio okazis?

145
 LEITURA COMPLEMENTAR
9 - NA
LA FEINO - A Fada
Unu vidvino havis du filinojn.
Uma viva tinha duas filhas.
La pli maljuna estis tiel simila al la patrino per sia
karaktero kaj vizao,
A mais velha era to semelhante me por seu carter
e fisionomia,
ke iu, kiu in vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon;
que cada um que a via podia pensar que estava vendo a me;
ili amba estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili.
Elas ambas eram to desagradveis e to orgulhosas, que no se podia viver com elas.
La pli juna filino, kiu estis la plena portreto de sia patro la sia boneco kaj honesteco,
A filha mais jovem, que era o perfeito retrato de seu pai pela bondade e honestidade
estis krom tio unu el la plej belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi.
era alm disso uma das mais belas meninas que se podiam encontrar.
ar iu amas ordinare personon, kiu estas simila al li,
Porque cada um ama ordinariamente uma pessoa que lhe semelhante,
tial tiu i patrino varmege amis sian pli maljunan filinon,
por isso esta me ardentemente amava sua filha mais velha,
kaj en tiu sama tempo i havis teruran malamon kontra la pli juna.
e ao mesmo tempo ela tinha um terrvel dio contra a mais jovem.
i devigis in mani en la kuirejo kaj laboradi senese.
Ela a obrigava a comer na cozinha e trabalhar sem cessar.
Inter aliaj aferoj tiu i malfelia infano devis du fojojn en iu tago
Entre outras coisas, esta infeliz criana devia duas vezes em cada dia
iri erpi akvon en tre malproksima loko kaj alporti domen plenan grandan kruon.
ir apanhar gua em um lugar muito distante e trazer para casa um grande cntaro cheio.
En unu tago, kiam i estis apud tiu fonto, venis al i malria virino, kiu petis in, ke i donu
al i trinki.
Um dia, quando ela estava junto daquela fonte, veio a ela uma pobre mulher, que lhe pediu
que lhe desse de beber.
Tre volonte, mia bona, diris la bela knabino.
Com muito prazer, minha boa (amiga), disse a bela menina.
Kaj i tuj lavis sian kruon kaj erpis akvon en la plej pura loko de la fonto
E logo lavou seu cntaro e apanhou gua no lugar mais limpo da fonte
kaj alportis al la virino, iam subtenante la kruon, por ke la virino
povu trinki pli oportune.
e a trouxe mulher, sempre amparando o cntaro, para que a
mulher pudesse beber mais comodamente.
Kiam la bona virino trankviligis sian soifon, i diris al la knabino:
Quanto a boa mulher traquilizou sua sede, el disse menina:
Vi estas tiel bela, tiel bona kaj tiel honesta, ke mi devas fari al vi donacon
Tu s to bela, to boa e to honesta, que devo fazer-te um presente.
(ar tio i estis feino, kiu prenis sur sin la formon de malria vilaa virino, por vidi, kiel
granda estos la entileco de tiu i juna knabino).
(porque era uma fada, que tomara a forma de uma pobre mulher de aldeia, para ver quo
grande seria a gentileza desta jovem menina).
Mi faras al vi donacon, darigis la feino, ke e
iu vorto, kiun vi diros, el via buo eliros a floro
a multekosta tono.
Fao-te a ddiva, continuou a fada, que a cada
palavra que disseres, de tua boca sair uma flor ou uma pedra preciosa.
Kiam tiu i bela knabino venis domen, ia patrino insultis in, kial i
revenis tiel malfrue de la fonto.
Quando esta bela menina retornou para casa, sua me a insultou,
porque voltara to tarde da fonte.
146
 Pardonu al mi, patrino, diris la malfelia knabino, ke mi restis tiel longe.
Perdoe-me, me, disse a triste menina, que eu tenha demorado tanto tempo.
Kaj kiam i parolis tiujn i vortojn, elsaltis el ia buo tri rozoj, tri perloj kaj tri grandaj
diamantoj.
E quanto ela disse estas palavras, saltaram de sua boca trs rosas, trs prolas e trs
diamantes.
Kion mi vidas! diris ia patrino kun grandega miro.
O que estou vendo! disse a me com enorme pasmo.
ajnas al mi, ke el ia buo elsaltas perloj kaj diamantoj! De kio tio i venas, mia filino?
Parece-me que de sua boca saltam prolas e diamantes! De que vem isto, minha filha?
(Tio i estis la unua fojo, ke i nomis in sia filino).
(Esta era a primeira vez que ela lhe chamou de sua filha).
La malfelia infano rakontis al i naive ion, kio okazis al i,
A triste criana contou a ela ingenuamente tudo o que lhe acontecera,
kaj, dum i parolis, elfalis el ia buo multego da diamantoj.
e, enquanto ela falava, saa de sua boca uma multido de diamantes.
Se estas tiel, diris la patrino, mi devas tien sendi mian filinon.
Se assim, disse a me, eu devo l mandar minha filha.
Marinjo, rigardu, kio eliras el la buo de via fratino, kiam i parolas;
Mariazinha, olha o que sai da boca de tua irm quando ela fala;
u ne estus al vi agrable havi tian saman kapablon?
no te seria agradvel ter a mesma capacidade?
Vi devas nur iri al la fonto erpi akvon; kaj kiam malria virino petos de vi trinki, vi donos
in al i entile.
S deves ir fonte apanhar gua; e quando uma mulher pobre pedir-te de beber, dar-lho-s
gentilmente.
Estus tre bele, respondis la filino malentile, ke mi iru al la fonto!
Seria muito bonito, respondeu a filha grosseiramente, que eu fosse fonte!
Mi volas ke vi tien iru, diris la patrino, kaj iru tuj! La filino iris, sed iam
murmurante.
Quero que vs l, disse a me, e vai j! A filha foi, mas sempre murmurando.
i prenis la plej belan arentan vazon, kiu estis en la loejo.
Tomou o mais belo vaso de prata que havia na morada.
Apena i venis al la fonto, i vidis unu sinjorinon, tre rie vestitan,
Apenas chegou fonte, ela viu uma senhora, muito ricamente vestida,
kiu eliris el la arbaro kaj petis de i trinki
que saiu da mata e lhe pediu de beber
(tio i estis tiu sama feino, kiu prenis sur sin la formon kaj la vestojn de princino, por vidi,
kiel granda estos la malboneco de tiu i knabino).
(era a mesma fada, que tomara a forma e as vestes de uma princesa, para ver quo grande
seria a maldade desta menina.)
u mi venis tien i, diris al i la malentila kaj fiera knabino, por doni al vi trinki?
Eu vim aqu, disse-lhe a grosseira e orgulhosa menina, para lhe dar de beber?
Certe, mi alportis arentan vazon speciale por tio, por doni trinki al tiu i sinjorino!
Certamente, eu trouxe um vaso de prata especialmente para isso, para dar de beber a esta
senhora!
Mia opinio estas: prenu mem akvon, se vi volas trinki.
Minha oppinio : pegue voc mesmo gua, se quiser beber.
Vi tute ne estas entila, diris la feino sen kolero.
Voc absolutamente no gentil, disse a fada sem clera.
Bone, ar vi estas tiel servema, mi faras al vi donacon, ke e iu
vorto, kiun vi parolos, eliros el via buo a serpento a rano.
Bem, como voc to servial far-lhe-ei um presente, que a cada
palabra que voc disser sair de sua boca uma serpente ou uma r.
Apena ia patrino in rimarkis, i kriis al i: Nu, mia filino?
Logo que sua me a notou, gritou-lhe: Ento, minha filha?
Jes, patrino, respondis al i la malentilulino, eletante unu serpenton kaj unu ranon.
Sim, me, respondeu-lhe a grosseirona, lanando uma serpente e uma r.
147
 Ho, ielo! ekkriis la patrino, kion mi vidas? ia fratino en io estas kulpa;
Oh, cus! exclamou a me, o que eu vejo? A irm dela culpada de tudo;
mi pagos al i por tio i! Kaj i tuj kuris bati in.
ela me pagar por isto! E ela logo correu para bat-la.
kaj la malfelia knabino, multe kurinte kaj trovinte neniun, kiu volus in akcepti, balda
mortis en angulo de arbaro.
e a infeliz menina, muito correndo e no encontrando ningum, que quisesse aceit-la, logo
morreu num canto de uma floresta.

La malfelia infano forkuris kaj kais sin en la plej proksima arbaro.

A triste criana fugiu e escondeu-se na floresta mais prxima.

La filo de la reo, kiu revenis de aso, in renkontis;

O filho do rei, que voltava de caa, encontrou-a; feino: fada vidvino: viva
fiera: orgulhoso portreto: retrato
kaj, vidante, ke i estas tiel bela, li demandis in, kion i faras tie i boneco: bondade honesteco: honestidade
tute sola kaj pro kio i ploras. devigi: obrigar kuirejo: cozinha
e, vendo que ela era to bela, perguntou-lhe o que estava fazendo al inteiramente sozinha erpi: apanhar (lquido) kruo: cntaro
e por que ela chora. subteni: amparar oportuna: cmodo, oportuna, propcio
donaco: presente, doao vilao: aldeia
Ho ve, sinjoro, mia patrino forpelis min el la domo. juna: jovem multekosta: caro
Ai de mim, senhor, minha me tocou-me de casa. tono: pedra malfrue: tarde
perlo: prola miro: admirao, pasmo
La reido, kiu vidis, ke el ia buo eliris kelke da perloj kaj kelke da diamantoj, ajni: parecer naiva: ingnuo
O prncipe, que viu que de sua boca sairam algumas prolas e alguns diamantes, sendi: enviar, mandar sama: mesmo
kapablo: capacidade arento: prata
petis in, ke i diru al li, de kie tio i venas. loejo: morada, casa servema: servial
pediu-lhe que lhe dissesse de onde vinha isto. rano: r rimarki: notar
eti: atirar, lanar aso: caa
i rakontis al li sian tutan aventuron. La reido konsideris, ke tia kapablo havas pli plori: chorar forpeli: expulsar
grandan indon, ol io, kion oni povus doni dote al alia fralino, reido: prncipe indo: mrito, dignidade
Ela contou-lhe toda sua aventura. O prncipe considerou que tal capacidade tem mrito doto: dote fralino: moa, senhorita
muito maior do que tudo o que se pudesse dar como dote a outra moa -ind- (sufixo): digno de. aminda: amvel, adorinda: adorvel

forkondukis in al la palaco de sia patro, la reo, kie li edziis je i.

conduziu-a ao palcio de seu pai, o rei, onde se casou com ela.

Sed pri ia fratino ni povas diri, ke i fariis tiel malaminda, ke ia

propra patrino in forpelis de si;
Mas a respeito da irm dela, podemos dizer que se tornou to odivel, que sua prpria me
a expulsou de casa;

148
 ILUSTRITA TEMA VORTARO Vocabulrio Temtico Ilustrado
________________HENERALA REVIZIO________________
Reviso Geral BESTOJ KAJ PLANTOJ (animais e plantas)

Parabns! Voc chegou at aqui! Muita informao, no ? Pois este o momento

de reforar todas essas informaes adquiridas com uma boa reviso. Isso
permitir que voc avelie seu aprendizado e perceba aonde voc conseguiu chegar
at agora.

Como reviso, procure ouvir e ler novamente todos os textos do livro e assista
atentamente ao filme do comeo ao fim. Depois faa os exerccios que seguem.

O primeiro exerccio consiste em um vocabulrio temtico ilustrado que inclui

quase todos os substantivos concretos que aprendemos neste curso. Sua tarefa
ser escrever em esperanto o nome de cada um desses substantivos abaixo de cada
figura. Confira suas respostas ao final do exerccio.

O segundo exerccio uma reviso geral de vocabulrio. So definies de

praticamente todas as palavras que estudamos retiradas de dicionrios, ou frases
que devem ser completadas. Sua tarefa fornecer a palavra correta conforme a
MANHAOJ KAJ TRINKAOJ (comidas e bebidas)
definio ou o contexto da frase, sempre prestando ateno na questo do plural
ou singular, acusativo, tempos verbais, etc. Alm de serem trabalhadas quase
todas as centenas de palavras que aprendemos no curso, outros vocbulos so
apresentados. Porm tratam-se na maioria das vezes de palavras semelhantes ao
portugus, e quando a compreenso se torna muito difcil, h a traduo em
colchetes.

Este ltimo exerccio em particular de valiosa importncia, pois no se trata

apenas de uma reviso, mas de um material que ir prepar-lo para utilizar o
Esperanto com maior desenvoltura em situaes mais complexas, como a leitura de
artigos e livros, a elaborao de textos na lngua e mesmo a conversao.

Mos obra!
MANHILOJ (talheres)

149
PROFESIOJ (profisses) LOHEJO (moradia)

VESTAOJ (roupas)
salono

VETERO KAJ NATURO (tempo e natureza)

KORPOPARTOJ (partes do corpo)

150
TRANSPORTO (transporte)

aviadilo/aeroplano

SPORTOJ (esportes)
FAMILIO (famlia)

OBJEKTOJ, MAINOJ KAJ ALIAJ AFEROJ

(objetos, mquinas e outras coisas)

potelefono

151
 RESPONDOJ HENERALA REVIZIO DE VORTARO
Reviso Geral de Vocabulrio
BESTOJ KAJ PLANTOJ (animais e plantas)
knabino knabo viro virino homoj bestoj kato hundo evalo birdo abelo kolombo rano fio
leono simio feino ________LECIONO 1 _______________________________________________________
arbo floro arbusto rozo ardeno
1.Kiam oni renkontas iun matene, oni povas diri B________ m_________! Ni povas diri
MANAOJ KAJ TRINKAOJ (comidas e bebidas) B_______ t______ dum la tuta tago. Ni diras __________ __________ kiam ni
manao(j) pano salato fazeolo(j) rizo(j) viando persiko vinberoj pruno pomo sandvio glaciao renkontas iun vespere; kaj __________ __________ por adiai iun nokte.
mielo akvo oransuko/suko vino biero lakto kaj kafo sukero
2. R______ = dumviva, ordinare hereda, monarko, kies insigno estas krono. Li estas estro
MANILOJ (talheres) [chefe] de lando a popolo. Ties edzinon oni nomias ____________; ties filo estas
bovlo telero forko tranilo kulero glaso kaliko taso kruo pr______, kaj ties filinon estas __________.
3. Kiam ni estas kontenta pri la afero, kiun iu faris al ni, ni povas diri Da_______. Poste, la
PROFESIOJ (profisses) persono povas respondi: Neda__________.
instruisto (instruistino) lernanto reo reino princino ardenisto kelnero akrobatoj biciklisto
4. Profesiulo kiu instruas estas _____________.
flegistino kuracisto oforo tajloro oficiro gardisto/policisto soldato vendisto urnalisto (urnalistino)
5. Homo kiu lernas, speciale en lernejo, estas ____________.
VESTAOJ (roupas) 6. Kiam iu diras al vi ion, sed vi ne havas la ustan ideon pri ties signifo, vi povas diri: Mi ne
emizo pulovero robo jako koltuko bluzo pantalono apelo apo surtuto gantoj uo ko_____________.
7. Juna viro estas kn________. Juna virino estas ____________.
KORPOPARTOJ (partes do corpo) 8. Mi deziras trinki teon. = Mi v______ trinki teon.
kapo vizao okulo nazo buo dento orelo kolo mano brako kubuto kruroj piedoj ultro
muskolo(j) artiko haro koro stomako
________LECIONO 2 _______________________________________________________
LOEJO (moradia)
domo fenestro pordo muro tablo fotelo dormambro/dormoambro banambro kuirejo salono 1.Kiam iu homo posedas energion, kaj kapablas resisti malfacilajn aferojn, i a li estas
naejo kameno palaco akvorezervo fo____.
2.Persono, kiu ne timas la daneron kaj sentas sin forta estas k_________.
VETERO KAJ NATURO (tempo e natureza)
suno luno stelo ielo nubo pluvo neo Tero/mondo maro/plao rivero tono tero printempo 3. Inteligenta kaj sperta homo estas s_____.
somero atuno vintro 4. Tio, kiu superas la ordinarajn dimensiojn estas gr________.
5.Konstruao, kie oni loas estas do____.
TRANSPORTO (transporte) 6. Granda, luksa domo de reo, riulo a nobelo estas pa________.
motorciklo biciklo atomobilo buso/atobuso taksio aviadilo/aeroplano trajno helikoptero kosmoipo 7. Ne tre dika vesto, kiu kovras la supran parton de la korpo = em_______.
parkholoo flughaveno
8. Mola ujo el papero, plastika materialo, ktp., kun malfermao e la supro, por enteni
SPORTOJ (esportes) objektojn kaj porti ilin. = sa_ _.
teniso futbalo/piedpilkado korbopilko (korbopilkado) golfo naado rulsketi pilko 9. Desegno figuranta regionon per simboloj. Kiam ni vojaas ni povas in uzi por ne esti
perdita. = m_ _ _ .
OBJEKTOJ, MAINOJ KAJ ALIAJ AFEROJ 10. Rapidmanao farita el du pecoj da pano. Inter ili, oni enerale metas legomojn a
(objetos, mquinas e outras coisas)
viando. = sand________.
libro kajero krajono plumo skrapgumo/frotgumo mapo komputilo skribmaino kudromaino
telefono potelefono horloo sonorilo ekrano (televido) paperoj letero skatolo sako medikamento 11. Ilo uzata al transporto, farita el du radoj [cirklaj diskoj = rodas], kiu funkcias per motoro.
kesto pakao tofo mono perlo statuo strato urbo vilao lernejo fruktobudo malliberejo = mot__________.
12. Aparato, kiun oni uzas, ekzemple, por konektii al la interreto. = kom_________.
FAMILIO (famlia)
edzo marido avo av nepo neto patro pai filo filho
frato irmo kuzo primo onklo tio nevo sobrinho

152
________LECIONO 3 _______________________________________________________
1. Loko apud domo, kie oni kreskigas plantojn (por mano a por ornamo) = ar_________.
Homo, kiu laboras en i, estas ar____________.
2. Direkti sian vidon sur ion = riga______.
3. Malgranda, rua, verda a violkolora frukto multe uzada por fari vinon.= vin__________.
4. Frukto flava, rua a violkolora, kun bona acideta a dola gusto. = pr_______.
5. Mi _______ persikojn. = Mi pensas, ke persikoj estas bongustaj, kaj mi preferas ilin
mani.
6. Se iu persono diras al vi: Mi parolas Esperanton. Nun vi povas respondi: An____ mi
parolas Esperanton.
7. Karesa [carinhoso] diminutivo por la patro = _________.
8. Karesa diminutivo por la patrino = __________.
9. Se via stomako estas malplena kaj vi volas mani, vi estas m___________.
10. Servisto, kiu laboras en restoracio kaj alportas manaojn a trinkaojn = kel________.
11. Kiam vi petas ion, kaj vi volas esti afabla, vi povas diri: Bon________.
12. Manao konsistanta el herboj a legomoj kun salo, vinagro kaj oleo = sa__________.
13. Trinkao farita el fruktoj = s_______.
14. Tre malvarma manao farital el sukero, kremo kaj lakto = gla__________.
15. Fluao *a fluido+, el kiu konsistas la riveroj kaj maroj kaj kiun ni bezonas trinki por esti
vivaj = ak_ _.
16. Montri subitan felion per karakteriza sono, streo *tenso+ de la buo kaj esprimo de la
vizao = ri_ _ .
17. Analizi kaj pensi per numeroj pri la kvanton de ion = kal_________.
18. Planto, kiu estas pli malgranda ol arboj, sed pli granda ol herboj = arb________.
19. Kutime bela kaj kolora parto de planto kun la reproduktaj organoj = fl______.
20. Koni [conhecer] certe kaj precize = sc_ _ .
21. Havi koran (kaj eventuale anka seksan) inklinon por iu = am_.
22. Mi kaj mia amiko estas am_____ esperantistoj. (=du kune)
23. Kuri for de iu a io por lin a in eviti = for________.
24. Ni devas progresi. Iru ant_________!
25. Vorteto uzata por montri logikan sekvon a la konkludon = d_.
26. Kapti iun por lin malliberigi = are_________.
27. Domo destinita por enlosi *prender, trancar+ arestitojn a kondamnitojn =
ma____________.
28. Militismo, organizita batalisto = sol________.
29. Homo kies okupo, ofico estas gardi = gar_______.
30. Vorto per kiu oni aparte signas kaj distingigas iun a ion. = no___. Petro, Zamenhof kaj
Marko estas ekzemploj de propraj no_____.
31. Kiomo de la tempo pasinta depost la naskio a estio = a_ _.
32. Laboro, okupo = pro________.
33. Konduki malproksimen de io = for_________.
34. Signo, kiu montras kvanton = nu________.
35. Kunigao de kelkaj paperfolioj uzataj por skribi = kaj________.
36. Skribilo farita el tubeto, kies ekstremon enhavas kolora fluido por skribi = pl______.
37. Ligna bastoneto *pequeno basto de madeira+ kun grafito a alia mineralo, kaj uzata por
skribi a desegni = kr__________.
38. Ilo el gumo a simila materialo por korekti desegnaon, faritan per grafita krajono =
skrap_______.
39. Meti manaojn en sia buo kaj stomako por sin nutri = man_______.
40. En la momento mem, dum kiu ni parolas = n_ _ .
________LECIONO 4 _______________________________________________________
1. La fizika universo, precipe la astroj kaj la spaco ekster la tero, kontraste al la homa mondo
= ko________.
2. Veturilo [ilo por transportado] kapabla iri tra la kosmo. = kosm___________.
3. Iri for de iu loko = fo_______.
4. Li mal________ lia skatolo kaj seris manaon. (= Meti en staton, kiu ebligas [possibilita]
eniron kaj eliron.)
5. Aparato por mezuri la tempon kaj montri la horojn = h__________.
6. Agrabla por la palato a la spirito = bong___________.
7. Nenio estas en la kesto, i estas malp_______. (= kiu enhavas nenion.)
8. Se iu el viaj objektoj malaperis kaj vi volas havi in denove, vi devas ser___ in.
9. Tio, kion oni manas estas man__________.
10. Komercisto, kiu vendas aferojn estas ven____________.
11. Manebla parto de planto, produkto de fekundiinta floro = fru______.
12. Velocipedo kun du egalgrandaj radoj [rodas] = bic________. (Velocipedo: veturilo kun
unu, du a tri radoj, kiun oni movas, premante [pressionando] pedalojn per la piedoj)
13. Lasi aton, buson a similan veturilon en taga *conveniente+ loko, dum oni ne uzas in
= par_ _.
14. Aparato por produkti ion, kiu funkcias per elektro, vaporo, ktp. = ma_________.
15. Prepozicio montranta *kiu montras+ punkton de la spaco a de la tempo, a mezuron
[medida], kiun la ago [ao] atingas, sed ne transpasas = __. Ni studas esperanton de la
unua ____ la tria horo.
16. Intence esplori, provi guston de io = gust________.
17. Kiam io estas tre malbona, a kiam vi tre timas ion, vi povas diri: Ter______!
18. Senluksa *sem luxo+ barako a butiketo el lignaj tabuloj *tbuas de madeira+ = bu___.
19. Forkuri por sin savi de reala a imagita danero = fu_ _.
20. Iri for kaj havi ion a iun kun si a sur si = forp_______.
21. Teni [ter] kaj movi al alia loko; havi kun si a sur si = po_____.
153
22.Persono, kiun vi atas kaj estas kara por vi, sed ne estas via edzo a edzino, nek estas iu
el via familio = ami___.
23. Mesao sur papero por sendi *enviar+ al iu = let______.
24. Oficisto, kiu portas leterojn = let___________.
25. Viro a knabo, kiu havas la samajn gepatrojn kiel vi estas via fr______.
26. Se vi havas f______ a f___inon, vi estas patro a patrino.
27. Senti a percepti per la okuloj = vi___.
________LECIONO 5 _______________________________________________________
1. Tiu vorto estas uzata kiel pazo por pensi = n_.
2. Demanda adverbo, signifanta en kiu loko? = k_ _ .
3. Adverba vorteto uzata anta a post montraj adjektivoj, pronomoj kaj adverboj por
esprimi plian proksimecon en spaco a en tempo = _.
4. Interparoli kun fama persono por demandi lin pri lia vivo, agoj a opinioj kaj publike
raporti, ekzemple en gazeto a televido = interv______.
5. Sportulo, kiu biciklas = bicik_________.
6. Prepozicio, kiu montras origino, fonto, materialo, konsisto = e_. i estis unu ___ la plej
belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi.
7. Difinita regiono konsiderata kiel formanta apartan tuton *totalidade particular+ la
geografia vidpunkto *ponto de vista+ = la___. Multaj birdoj flugas en la atuno en pli
varmajn _______jn.
8. Movii de la loko, kie oni estis, is alia loko = ve_ _. Li ______ de Usono [Estados Unidos].
9. En la momento mem, dum kiu ni parolas: n_ _.
10. Ne esti plu, ne agi *agir+ plu, ne dari *continuar+ plu, interrompii = e___.
11. Movii de iu loko al alia = i_ _. Li _ _adis tre ofte [freqentemente] en la teatron.
12. Adverbo signifanta malproksimecon = f_ _. F_ _ de l' okuloj, f_ _ de la koro.
13. esi agi, iri, movii, ktp = hal_ _ . La soldatoj ______ post longa marado.
14. Direkti sian vidon [viso] sur = riga_____.
15. Provi adi; uzi la orelojn; atenti ies paroladon *fala de algum+ = ask_______.
16. Surfaco [superfcie], ekzemple en televido a komputilo, uzata por vidigi bildojn per
speciala teniko *tecnologia] = ekr______.
17. Tui per la lipoj *tocar pelos lbios+ por esprimi amon a respekton. = ki___.
18. Sin vidigi, ekmontrii, farii videbla = ape_ _ . Iu nekonata *desconhecido+ ______is e la
pordo.
19. e homoj kaj bestoj, aro de la materiaj partoj, kiuj konsistigas la organaron = kor___.
20. Parto de la animala korpo , supra e la dupieduloj kaj antaa [dianteiro] e la
kvarpieduloj, enhavanta la cerbon [contendo o crebro] kaj la organojn de pluraj sentumoj
[sentidos]( buo, okuloj, oreloj, nazo, ktp.) = ka_ _ .
21. Organo de la vidkapablo. = ok______.
22. Organo de adkapablo. = or_______.
23. Kava *cncava+ parto en la kapo de homo a besto, per kiu ili sin nutras. = bu___.
24. Parto de la korpo kuniganta [que liga] la kapon kun la trunko. = ko___.
25. Unu el la du partoj de la homa korpo inter la kolo kaj la supro de la brako a inter la kolo
kaj la antaa kruro de besto. = u______.
26. La supera [superior] membro e la homo. = br______.
27. Parto de la supra homa membro, kie la brako artikias kun la antabrako = kub_____.
28. Parto de korpo, per kiu oni povas ion preni [pegar]. = ma____.
29. Tiu parto de la korpo, per kiu homo a besto iras; malsupra membro. = kr_____.
30. Parto e ekstremo de la homa a besta kruro, servanta por stari kaj pai = pi_____.
31. Malfermao *abertura+ en muro, konstruao, ambro, en flanko de veturilo *lado de
veculo+ a maino por lasi en- kaj el-iron [permitir entrada e sada]. = po_____.
32. Kapti iun a ion per sia mano a per instrumento, por teni *ter+, porti a uzi in. =
pre___ .
33. Meti manaon en la buon kaj poste stomakon por sin nutri = man_ _ .
34. Meti unu piedon anta la alian por sin transloki = pa___.
35. Senti odorojn per la nazo = fla____.
36. Senti per la okuloj, percepti la bildojn de objektoj = vi___.
37. Senti, percepti per la oreloj = a___.
38. Duoble a pluroble faldi *dobrar+ ion, tiel, ke unu parto ekkuas*estende-se, deita-se]
sur alia parto = flek___.
39. Nomi unu post alia literojn de vorto = lite______.
40. Unuo *unidade+ de parolado a skribado *fala ou escrita+ havanta *contendo, que
contm] difinitan signifon kaj difinitan gramatikan uzon en homa lingvo = vor___.
41. Iom granda aro da domoj, aranitaj *arranjadas+ la pluraj stratoj, iam (historie) irkaita
de murego = ur___.
42. Filamento kreskanta el la hato *pele+ de mamuloj [mamferos] kaj pli-malpli dense
kovranta ilian korpon. = ha___. e homoj multaj _______ kreskas sur la kapo.
________LECIONO 6 _______________________________________________________
1. Prepozicio signifanta akompanon: k_ _ kiu vi festas, tia vi estas.
2. En grado a kvanto supera je iu alia: u vi deziras p_ _ da pano?
3. En alta loko, en la plej alta loko: mi staris sup_ _ sur la monto kaj rigardis malsupren.
4. longa, maldika, rekta objekto, ofte el metalo = stan___.
5. kiu povas foriri, se li, i a i volas foriri = libe_ _.
6. Kun relative alta temperaturo = va_ _ _ .
7. Se vi ne volas mani plu, vi estas s_ _ _ .
8. Mi volis losi *chavear+ la pordon, s_ _ mi perdis la losilon *chave+.
9. Se vi sentas bezonon [necessidade] trinki, vi estas so_ _ _
10. Kiam vi prenas akvon, lakton, sukon, kafon, vinon, bieron *cerveja+, ktp. en la buo kaj
glutas [engole], vi tri_______.
154
11. Fluao, el kiu konsistas la riveroj kaj maroj; emia simbolo H2O = ak___.
12. Eligi fluaon tra la hataj poroj *poros da pele+, ekz-e pro varmego = v____.
13. prucigi [jorrar, esguichar] akvon sur iun = du_ _ .
14. Enhavanta [contendo] neniom a malmulte da akvo, fluao, suko, ktp. = se___.
15. Purigi objekton, frotante *esfregando+ in per io, kio forigas polvon *p+ a malsekecon =
vi___.
16. Sin vesti per = surm______.
17. Se vi estas sen forto post laboro kaj bezonas ripozon, vi estas la_ _ .
18. Resti dum kelka tempo nelaborante, nenion farante, por refreigi siajn fortojn; ne labori;
ne fari ion, por mallacii = rip______.
19. Esti en vertikala pozicio = sta_ _.
20. Kiam vi perdas vian ekvilibron, vi povas fa_ _ .
21. Prepozicio esprimanta proksimecon: li staris tutan horon ap_ _ la fenestro.
22. Natura fluanta, iom forta, akvaro enverianta *desaguando+ en riveregon a en maron:
la suno rebrilas en la klara akvo de la ri______.
23. Esti en bona a malbona stato, rilate al la funkcioj de l' organismo: kiel vi fa_____?
24. Kvan_ _ _ forte pluvis, ni iris eksteren.
25. La stelo, irka kiu movias la tero: mi estas la plej felia homo sub la su___; post vetero
malbela lumas [brilha] su___ plej hela.
26. Astro, kiu estas satelito de la Tero kaj rondiras irka i = lu___.
27. Amaso [monto, acmulo, grande quantidade] da densaj akvovaporoj pendanta en la
supra atmosfero kaj kaanta la ielon = nu_ _
28. Memlumanta astro, kiu, pro malproksimegeco, aperas kiel brila suriela punkto = st_ _ _.
________LECIONO 7 _______________________________________________________
1. Senti, percepti per la oreloj = a_ _ _
2. Signi sian jesadon *afirmao+ per movo de la kapo, ofte per klino *inclinao+ de i inter la partoprenantoj [participantes] de la interparolo = te__________.
malsupren kaj supren = kapj_______
3. Esprimi sian penson per vortoj, uzante la voorganojn *rgos da voz+ = par______.
4. Fari por vidi, u oni povas fari = pro_ _
5. 1. havi la forton, lertecon *habilidade+ a kapablon necesan por fari ion; 2. havi la rajton
[direito+, la atoritaton necesan por fari ion; 3. havi la permeson, la eblecon *possibilidade+
fari ion = p_ _ _
6. Tre rapide iri = ku_ _
7. Doni multajn fortajn frapojn [pancadas] = ba_ _
8. Estii, farii en iu loko a momento: la malfelia infano rakontis al i naive ion, kio 8. Esti en stato de korpa kaj spirita senaktiveco, kiu e la homoj ordinare okazas dum iu
ok_______ al i.
9. Fari el krudaj *crus+ materialoj substancojn a objektojn utilajn por la homo =
prod_______.
10. Sin movi sur a en ia fluao = na_ _
11. Longa (unupeca) *de uma pea+ vesto kun a sen manikoj *mangas+, kovranta la korpon
de la kolo is la piedoj a is la genuoj = ro_ _
12. arma, estigante [instigando] entuziasman admiron = ra_ _
13. Agrabla, arma = pla_ _
14. Muziki per sia voo = ka_ _ _
15. Enigi kaj eligi aeron tra nazo a buo; enlasi aeron en la pulmojn kaj ellasi in post kiam
i reoksigenigis la sangon = spi_ _
16. Organo konsistanta el karnaj fibroj kaj servanta por movi la diversajn partojn de la korpo
= mus______.
17. Juntao inter du skeletaj elementoj de homo kaj de vertebruloj = art_____.
18. Ekzercado de la korpo per movoj = gi______________.
19. Forigi ion de ies okuloj, metante in en sekretan lokon, a kovrante in per io = ka_ _ .
20. Skulptao prezentanta homon a beston en pli-malpli natura grandeco = st________.
21. Kiam akvo falas el nuboj, pl_______.
22. Resti [ficar] is iu alvenos [chegar] a io okazos = ate______.
23. io ajn kio estas en la mondo, konkreta a abstrakta, nedifinite montrata = afe____.
24. Esprimi sian penson per vortoj = di_ _
25. Maloji (a oji) tiel, ke larmoj (akvo) fluas el la okuloj = pl_____.
26. Granda atomobilo por publika transportado de pluraj personoj samtempe, efe en
urbo a en ia irkaao = bu_ _
27. Rapide formovi de si ion tra la aero en alian lokon = e___.
28. Globforma ludilo = pil_ _
________LECIONO 8 _______________________________________________________
1. Estigi adeblan aervibradon = so_ _.
2. Elektra aparato ebliganta interparoladon je distanco per starigo de komunika kanalo
3. Sono de parolo, kanto, krio, farata de aero elblovita el la pulmoj kaj vibrigita de la laringo
= vo_ _ .
4. Mano normale okazanta mallonge post la nokta dormo = mat___________.
5. Mano normale okazanta irka tagmezo: mi nur iom malfruios *atrasar-me-ei] al la
ta___________, sed tio ne estas grava [no importante].
6. Mano normale okazanta fine de la tago: post la ves__________ niaj fratoj eliris kun la
gastoj [hspedes].
7. Restigi iun a ion en akvo, fluao, precipe por lavi a kuraci = ba_ _ .
nokto, kaj estas necesa por ripozigi la homojn kaj la bestojn = do_ _ _ .
9. Amika, amata = k_ _ _ .
10. Senprokraste [sem procrastinar] post tiu momento: Mi tu_ foriras.
155
11. iu el la apartaj ejoj de domo, disigitaj per muroj, kaj komunikiantaj per pordoj =
am____ .
12. Tre malbona (korpa) sento = dol________.
13. Medicinisto kiu aktive kuracas homojn = kur_________.
14. Iu kuracata de medicinisto a operaciata de irurgiisto = paci_________.
15. Konsenti *consentir+ ricevi ion, kion iu donas a proponas: mi proponis al li cigaron, kiun
li kun danko akc_______.
16. Veni en ion = env_______.
17. Substanco uzata por sanigi; drogo uzata kiel kuracilo: i akceptis de liaj manoj kuleron da
med_________.
18. Elstara osteto *ossinho+, en la buo de homoj kaj bestoj, kiu servas por mordi kaj mai
*mascar+ la nutraon: la d_______ de leono estas akraj.
19. Malantaa parto de la homa korpo, de ultroj is pelvo = dor_ _ .
20. Dividi solidaon per akra ilo = tra_ _ _ .
21. Manilo konsistanta el tenilo *cabo+ kaj plateto provizita per pluraj pikiloj [espetos],
servanta por piki *espetar+ ion kaj levi in al la buo = fo_ _ _ .
22. Unu el la maniloj, konsistanta el tenilo kaj el kava parto, ovforma a ronda, per kiu oni
erpas fluaojn a duonsolidajn nutraojn = kul______.
23. Trinkujo, precipe por malvarmaj trinkaoj, ordinare pli alta ol lara, ofte el vitro *vidro+,
sed anka el aliaj materialoj, foje *s vezes+ kun tenilo = gl________.
24. Glaso kun piedo: Kaj li prenis panon, kaj [...] donis al ili, dirante: tio estas mia korpo, kiu
estas donita por vi; [...] sammaniere anka la kali____ post la vespermano, dirante: tiu
kali____ estas la nova interligo en mia sango *sangue+, kiu estas elverata *derramado+ por
vi.
25. Trinkujo destinita por trinkado de varmaj trinkaoj, precipe kafo a teo. Hi estas
proksimume duonsfera, duoncilindra a similforma, ordinare malalta kun lara malfermao,
anso (tenilo), kaj estas farita el porcelano, fajenco [faiana loua de barro] a alia
materialo: ta_ _.
26. Iom kava, plata [plano, chato+, malprofunda vazo, el kiu oni manas = tel______.
27. Vazo farita el argilo, fajenco, porcelano, metalo a alia materialo, kun a sen anso, kaj
ne havanta kolon = bov_ _ .
28. Ornama kapvesto de reganto = kro_ _ .
29. Malinterne: mi staras ek______ la domo kaj li estas interne.
30. Pasante apude = pre_ _ _ .
31. His la nuna momento: la sukceso ank_____ ne estas certa.
32. Plene, komplete, senescepte [sem exceo]: mi estas tu_ _ trankvila.
33. Havanta korpon, organaron, menson [mente], kiuj bone kaj normale funkcias: Se mi
estus sa_ _ , mi estus felia
34. Loko taga *apropriado+ por nao: na_______.
35. Kiu plaas kaj plezurigas: la vizao de tiu infano estas agr_____; lia vizito estis al mi tre
agr________.
36. Sportludo, en kiu du a kvar ludantoj per specialaj batiloj (rakedoj) alterne sendas
pilketon trans mezan reton *rede+ al la kontraa parto de la ludejo = ten________.
37. Sin amuzi, sin distri [distrair], agante [agindo, fazendo], ne por ia utilo, sed por nura
plezuro de agado [ao] = lu__.
38. Depost nun; ekde nun; senplie; senalie; sen plua atendo: mi j_ _ havas mian apelon,
nun seru vi vian; j_ _ estas tempo iri domen.
39. Sidi sur iranta besto (evalo, azeno, kamelo,...); sidi sur biciklo kaj veturi: kiu kuraas
ra_____ sur leono?
40. Besto kvarpieda, kiun homo kutime uzas por rajdi = ev________.
41. La hela parto de diurno *dia (as 24 horas)+, la tempospaco dum kiu la suno, de sia levio
is sia subiro, prilumas koncernan parton de la tero: mi veturis du ta______ kaj unu nokton.
42. Tiu parto de la diurno, dum kiu la suno estas sub horizonto kaj ne lumas al ni: en la
no_____ ni vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn.
43. La nuna tago; i tiu tago = hod_____.
44. Alkohola trinkao, ekstraktita el fermentintaj vinberoj: la v_ _ _ gajigas la koron de la
homo.
45. Korpe a spirite peni por produkti aon, plenumi taskon *cumprir tarefa+, rezultigi efikon
[efeito] = lab________.
46. Bestoj kovritaj de plumoj, kun du piedoj, flugiloj [asas], naskantaj ovojn, el klaso de
vertebruloj = bi_______.
47. Sin movi en aero, kiel birdo a insekto; sin movi en aero per aparato = fl______.
48. Dombesto apartenanta al tiu genro, devenanta de lupo [lobo], kun multaj rasoj, uzata
precipe por gardado kaj asado: hu____ estas plej bona amiko de homo.
49. Malhavi ion necesan: mi bez_______ monon, ripozon
________LECIONO 9 _______________________________________________________
1. Plenumi [desempenhar, cumprir] la propran difinitan taskon, parolante pri organo,
maino kaj enerale iu ajn ilo a organizo: la maino ne plu bone fun______.
2. Stato de la atmosfero = vet________.
3. Donanta a ricevanta vivan lumon, tre luma, lumplena: la varma kaj he___ radio de l'
suno.
4. Profesiulo, kiu kolektas novaojn a aliajn informojn, kaj prezentas ilin en gazeto a alia
amasinformilo = u__________.
5. Viro ligita al virino a alia viro per ceremonio (geezio) a kontrakto por vivi kune =
e____.
6. Forte inklini al ia ago, pro ofta [freqente] ripetado: li kut______ fumi pipon [cachimbo]
post tagmano.
7. Samnivela parto de domo: ni levadis nin iam pli kaj pli alte is la kvara eta____.
8. Ne je la flanko [lado] de la koro: La plimulto de la homoj skribas per sia dek_____ mano.
156
9. Demanda senfleksia pronomo, signifanta de kiu, de kiuj? kaj montranta la apartenecon:
k___ urnalo tio i estas? Hi estas mia.
10. Estanta en alta loko a en la plej alta loko: i staras sur la su____ parto de tuparo.
11. Sin vidigi, ekmontrii *mostrar-se+, farii videbla: iu nekonata *desconhecido+ ap_ _is e
la pordo; la unuaj floroj ap_ _as en la ardeno.
12. Ne esti plu, ne agi plu, ne dari plu, interrompii: la bruo *barulho+ ____ por unu
momento.
13. Ne tute, ne plene; iomete malpli ol: 59 minutoj estas pre____ unu horo.
14. Forte, intense adebla: la_ _ _ voo.
15. Rigardi irka si, al diversaj direktoj: Li ir____________ kaj vidante, ke li estis sola,
malfermis la pordon mallate.
16. Trovi *encontrar+ iun irante kontradirekte al li: hiera mi renk______ vian filon.
17. Diferenca, malsama: li estas tute al____ ol li estis; la rezultato estis tute al____ ol ni
esperis.
________LECIONO 10 _______________________________________________________
1. Prepari nutraon, elmetante in al varmego por igi in manebla: ku______.
2. Malfaciligi a malhelpi ies movojn; maloportuni al iu, malkomfortigi iun: tiu senesa bruo
e_ _ _ min.
3. Loko en ambro, kie povas esti fajro *fogo+ sen danero = ka_________.
4. Konstruo pli alta ol dika, kiu konsistigas la flankojn de domo, irkaas spacon a dividas
ejon = mu_ _.
5. Du interligitaj homoj; duo de samspecaj aferoj: p_____ da uoj, da gantoj...
6. Komforta seo *cadeira+ kun dors- kaj brakapogilo [apoio para as costas e braos],
brakseo = fot______.
7. Mamulo simila al homo = si_____.
8. Tio, kion oni volas, ke okazu; tio, al kio oni volas veni; tio, kion oni volas atingi: la libro
tute tagas por sia ce_ _ .
9. Ne foriri, ne malaperi, estadi en koncerna loko: res _ _ kun leono estas danere.
10. Ebleco *possibilidade+ de malbono, de malfelio: tiam la estonteco *futuro+ de nia afero
estos absolute ekster dan_______.
11. (pri organizitaj estaoj [seres]) Iom post iom disvolvii, pligrandii is normala mezuro:
kre_____ plantoj, haroj, bestoj
12. Lasta parto de io, en tempo a spaco: de la komenco is la f_ _ _ .
13. Tre malbona, kiu kazas timon *medo+ = ter______.
14. Konforma al la realo, malfalsa: ve_ _ rakonto.
15. Granda, longedara katastrofo: la maino povas esti liberigilo a pla_ _ por la homaro
[humanidade].
16. Atingi: la morto tr____ lin subite; malfelio tr_____ lin; multe da suferoj kaj mizero
tr_____ tiam la hebreojn; stranga okazo min tr_____.
17. Latigi la voon por komprenigi al iu, ke li devas veni: ne vo___ diablon, ar li povas
aperi.
18. Senti malagrablan senton, kazatan de efektiva a imaga minacanta *ameaador+
danero a malbono, kiun oni deziras eviti: Ni iuj ti____ la doloron kaj la morton.
19. Porti kun si, sur si unu a plurajn objektojn: bonvolu kun______ kun mi la tablon supren.
20. Veni is dezirata loko; veni is dezirata rezulto; sukcesi tui ion, kiu estas malproksima:
etendante [esticando] la brakon, li ati_____ la pomon.
21. esi agi, iri, movii ktp: la soldatoj hal_____ post longa marado; jam de hiera mia
horloo hal____.
22. Kiam ni parolas kun reo a reino, ni vokas ilin: Via maj______.
23. Esperantigita nomo de Internet = ____________.
24. Meblo *mvel+ konsistanta el plato subportata de unu a pluraj kruroj (a piedoj): la
libro estas sur la ta____.
________LECIONO 11 _______________________________________________________
1. En grado a kvanto supera je iu alia: u vi deziras ___ da pano?; la papero estas tre blanka
sed la neo estas ____ blanka; lakto estas _____ nutra, ol vino; li amas lin ___, ol sin mem;
ne estas permesite al mi ____ diri; diru nenion _____ pri tio i.
2. Adv. esprimanta kvanton a gradon superan al iuj aliaj: i estis unu el la _____ belaj
knabinoj, kiujn oni povis trovi.
3. Ne alia homo, sed tiu homo: mi adis tion de li m_ _ = mi adis tion de li, ne de iu alia; mi
m_ _ faris tion = mi ne petis, ke iu alia faru tion, sed mi faris
4. Flugmaino, kies helico samtempe levas la mainon kaj antaenmovas in =
he_____________.
5. Montri, kiu estas iu a kio estas io; vidigi a adigi (teatraon, spektaklon,...) = prez_____.
6. Plene preparita; disponebla por tuja uzo: la tagmano estas pr______; i havas pr_____
respondon por iu demando.
7. Prepozicio montranta objekton, malinterne de kiu staras alia objekto: mi staras ek_____
la domo kaj li estas interne; (figure) la estonteco de nia afero estas absolute ek_______
danero.
8. Ekpreni, tiel, ke la kaptao a kaptito ne plu povas foriri: pasero [pardal] _ _ _tita estas pli
bona, ol aglo [guia] _ _ _tota.
9. Rekonsciii el dormo: iumatene mi ve_______ kun agreno *desgosto+.
10. Farii nevidebla, ne plu esti videbla: ili malap_______ kiel vaporo.
11. Eventuale, povas esti ke, povas esti a ne esti, okazi a ne okazi: eb___ mi povos vin
helpi.
12. Neakompanata, ne estanta kun aliaj, izola: kelkfoje mi atas promeni so_ _.
13. Maino, kiu rapide kudras = ku____________.
14. Meti en pakon [pacote, embrulho] = en_______.
15. Fermentinta trinkao el malto, lupolo, akvo kaj foje kun aliaj aldonaoj = bi_______.
157
 VORTARO

Estude algumas das palavras que foram apresentadas nessa reviso:

estro: chefe rado: roda karesa: carinhoso fluao: fluido, lquido

streo: tenso koni: conhecer enlosi: trancar, prender bastoneto: pequeno basto
veturilo: veculo ebligi: possibilitar premi: pressionar, apertar taga: conveniente
montri: mostrar mezuro: medida ago: ao agi: agir
lusko: luxo ligno: madeira tabulo: tbua teni: ter
sendi: enviar tuto: totalidade aparta: parte, separado, particular vidpunkto: ponto de vista
Usono: Estados Unidos dari: continuar ofte: freqentemente vido: viso
surfaco: superfcie teniko: tecnologia tui: tocar nekonata: desconhecido
antaa: dianteiro enhavi: conter cerbo: crebro sentumo: sentido
kava: cncavo kunigi: ligar supera: superior preni: pegar
malfermao: abertura lasi: permitir eniro: entrada eliro: sada
faldi: dobrar kui: deitar unuo: unidade parolado: fala
skribado: escrita hato: pele mamulo: mamfero losi: chavear
losilo: chave bezono: necessidade gluti: engolir prucigi: jorrar, esguichar
froti: esfregar polvo: p enverii: desaguar veri: despejar, derramar
lumi: brilhar amaso: multido, pilha jesado: afirmao klino: inclinao
voorganoj: rgos da voz lerteco: habilidade ebleco: possibilidade frapo: pancada
kruda: cru maniko: manga (de roupa) mango: manga (fruta) estigi: instigar, causar
resti: ficar alveni: chegar partopreni: participar gasto: hspede
prokrasti: procrastinar osto: osso mai: mascar tenilo: cabo
pikilo: espeto piki: espetar foje: s vezes sango: sangue
elveri: derramar fajenco: faiana (loua de barro) plata: plano, chato escepto: exceo
menso: mente reto: rede distri: distrair diurno: dia (de 24 horas)
efiko: efeito lupo: lobo plenumi: cumprir, desempenhar pipo: cachimbo
flanko: lado trovi: encontrar fajro: fogo seo: cadeira
brakapogilo: apoio para os braos apogi: apoiar estao: ser timo: medo
homaro: humanidade pasero: pardal aglo: guia agreno: desgosto
pako: pacote, embrulho

158
 RESPONDOJ DE LA REVIZIO 16. surmeti 17. laca 18. ripozi 19. stari 20. fali
21. apud 22. rivero 23. fartas 24. kvankam 25. suno suno
________LECIONO 1 _______________________________________________________ 26. luno 27. nubo 28. stelo

1. Bonan matenon Bonan tagon Bonan vesperon Bonan nokton. ________LECIONO 7 _______________________________________________________
2. Reo reino princo princino (ou: reido reidino)
3. Dankon Nedankinde 4. instruisto 1. adi 2. kapjesi 3. paroli 4. provi 5. povo
5. lernanto 6. komprenas 6. kuri 7. bati 8. okazis 9. produkti 10. nai
7. knabo knabino 8. volas 11. robo 12. rava 13. plaa 14. kanti 15. spiri
________LECIONO 2 _______________________________________________________ 16. muskolo 17. artiko 18. gimnastiko 19. kai 20. statuo
21. pluvas 22. atendi 23. afero 24. diri 25. plori
1. forta 2. kuraa 3. saa 4. granda 5. domo 26. buso 27. eti 28. pilko
6. palaco 7. emizo 8. sako 9. mapo 10. sandvio
11. motorciklo 12. komputilo ________LECIONO 8 _______________________________________________________

________LECIONO 3 _______________________________________________________ 1. soni 2. telefono 3. voc 4. matenmano 5. tagmano

1. ardeno ardenisto 2. rigardi 3. vinbero 4. pruno 6. vespermano 7. bani 8. dormi 9. kara 10. tuj
5. atas 6. Anka 7. pajo 8. panjo 9. malsata 11. ambro 12. doloro 13. kuracisto 14. paciento 15. akceptis
10. kelnero 11. Bonvolu 12. salato 13. suko 14. glaciao 16. enveni 17. medikamento 18. dento 19. dorso 20. trani
15. akvo 16. ridi 17. kalkuli 18. arbusto 19. floro 21. forko 22. kulero 23. glaso 24. kalikon kaliko
20. scii 21. ami 22. amba 23. forkuri 24. antaen 25. taso 26. telero 27. bovlo 28. krono 29. ekster
25. do 26. aresti 27. malliberejo 28. soldato 29. gardisto 30. preter 31. ankora 32. tute 33. sana 34. naado
30. nomo nomoj 31. ao 32. profesio 33. forporti 34. numero 35. agrabla agrabla 36. teniso 37. ludi 38. jam jam 39. rajdi
35. kajero 36. plumo 37. krajono 38. skrapgumo 39. mani 40. evalo 41. tagojn 42. nokto 43. vino 45. labori
40. nun 46. birdoj 47. flugi 48. hundo 49. bezonas

________LECIONO 4 _______________________________________________________ ________LECIONO 9 _______________________________________________________

1. kosmo 2. kosmoipo 3. foriri 4. malfermis 5. horloo
6. bongusta 7. malplena 8. seri 9. manao 10. vendisto 1. funkcias 2. vetero 3. hela 4. urnalisto 5. edzo
11. frukto 12. biciklo 13. parki 14. maino 15. is is 6. kutimas 7. etao 8. dekstra 9. kies 10. supra
16. gustumi 17. Terure 18. budo 19. fui 20. forporti 11. aperis aperas 12. esis 13. preska 14. lata 15. irkarigardi
21. porti 22. amiko 23. letero 24. leterportisto 25. frato 16. renkontis 17. alia alia
26. filon filinon 27. vidi
________LECIONO 10 _______________________________________________________
________LECIONO 5 _______________________________________________________
1. nu 2. kie 3. i 4. intervjui 5. biciklisto 1. kuiri 2. enas 3. kameno 4. muro 5. paro
6. el el 7. lando landojn 8. veni venas 9. nun 10. esi 6. fotelo 7. simio 8. celo 9. resti 10. danero
11. iri iradis 12. for For for 13. halti haltis 14. rigardi 15. askulti 11. kreskas 12. fino 13. terura 14. vera 15. plago
16. ekrano 17. kisi 18. aperi aperis 19. korpo 20. kapo 16. trafis trafas(-is) trafis trafis(-as) 17. voki 18. timas 19. kunporti
21. okulo 22. orelo 23. buo 24. kolo 25. ultro 20. atingis 21. haltis haltis 22. majesto 23. Interreto 24. tablo
26. brako 27. kubuto 28. mano 29. kruro 30. piedo
31. pordo 32. preni 33. mani 34. pai 35. flari ________LECIONO 11 _______________________________________________________
36. vidi 37. adi 38. fleksi 39. literumi 40. vorto
41. urbo 42. haro haroj 1. pli pli pli pli pli pli 2. plej 3. mem mem 4. helikoptero 5. prezenti
6. preta pretan 7. ekster ekster 8. kaptita kaptota 9. vekias 10. malaperis
________LECIONO 6 _______________________________________________________ 11. eble 12. sole 13. kudromaino 14. enpaki 15. biero
1. kun 2. pli 3. super 4. stango 5. libera
6. varma 7. sata 8. sed 9. soifa 10. trinkas
11. akvo 12. viti 13. dui 14. seka 15. vii

159
 VOCABULRIO GERAL
ESPERANTO PORTUGUS / PORTUGUS ESPERANTO

Este vocabulrio consiste em quase todas palavras que estudamos no nosso curso. Ao todo, incluindo vocbulos derivados, esto listadas cerca de 850 palavras do esperanto para
o portugus e quase 900 do portugus para o esperanto. Porm, caso voc tenha obtido sucesso ao fazer o curso, significa que o nmero de palavras que voc conhece pode ser
multiplicado muitas vezes, j que a formao de palavras em Esperanto conta com um sistema de afixos e terminaes lgicas e regulares.

ESPERANTO PORTUGUS

abelo: abelha angle: em ingls bati: bater bovlo: tigela i tio/tio i: isto distri: distrair
aeti: comprar anka: tambm bela: belo, bela brakapogilo: apoio para os braos ielo: cu diurno: dia (de 24 horas)
adreso: endereo ankora: ainda besto: animal brako: brao ikarigardi: olhar em volta do: pois, ento, portanto
aero: ar anta ol: antes de bezoni: necessitar, precisar brakumo: abrao ina: chins dola: doce
afable: afavelmente antaa: dianteiro bezono: necessidade brili: brilhar inio: China dolori: doer
afero: coisa antaen: em frente, ante, antes bicikli: andar de bicicleta bruna: marrom irka: cerca de, aproximadamente doloro: dor
aa: velho aparta: parte, separado, particular biciklisto: ciclista buso (atobuso): nibus iu: cada, todo dometo: casinha
agi: agir aparteni: pertencer biciklo: bicicleta buo: boca iuj: todos, todas domo: casa
aglo: guia aperi: aparecer biero: cerveja celi: visar, ter em vista, objetivar u: partcula interrogativa; por donaco: presente, doao
ago: ao apogi: apoiar bildo: figura celo: objetivo acaso...? doni: dar
ao: idade aprilo: abril birdo: pssaro Celsio Celsius danci: danar dormi: dormir
agrabla: agradvel apud: perto de blanka: branco cent: cem danero: perigo dormoambro: quarto de dormir
akcepti: aceitar arbusto: arbusto blovi: soprar cerbo: crebro danki: agradecer dorsdoloro: dor nas costas
akiri: adquirir aresti: prender blua: azul certe: certamente dankon: obrigado dorso: costas, dorso
akra: afiado arento: prata bluzo: blusa agreno: desgosto dari: continuar doto: dote
akrobati: fazer acrobacias artiko: articulao bona: bom ambro : quarto darigo: continuao du: dois
akrobato: acrobata atendi: esperar bonan matenon: bom dia, boa apelo: chapu decembro: dezembro dua: segundo
akvo: gua atingi: alcanar, atingir manh apo: bon, touca dek: dez dum: durante
akvorezervo: reserva de gua a: ou bonan nokton: boa noite (na ar: porque dekduo: dzia dui: lavar, lavar de ducha
al: a, para adi: ouvir despedida) aso: caa dekstra: direita eble: talvez, possivelmente
alia: outro, outra agusto: agosto bonan tagon: boa tarde, bom dia (o e: em dentdoloro: dor de dente ebleco: possibilidade
alporti: trazer askulti: escutar dia inteiro) e: em, junto a dento: dente ebligi: possibilitar
alta: alto atobuso (buso): nibus bonan vesperon: boa noite (no efa: principal devigi: obrigar e: at, at mais, ainda
alveni: chegar atuno: outono encontro) efe: principalmente deziri: desejar edzigi: casar, fazer algum marido
amaso: multido, pilha, grande avo: av bone: bem efurbo: capital dika: gordo, gorda edzii: casar-se, tornar-se marido
quantidade babili: conversar boneco: bondade emizo: camisa diligenta: diligente edzino: esposa
amba: ambos balda: logo, em breve bonege: excelente erpi: apanhar (lquido) diligente: diligentemente edzinigi: casar, fazer algum esposa
ami: amar banambro: banheiro bongusta: gostoso, saboroso esi: cessar, parar dimano: domingo edzinii: casar-se, tornar-se esposa
amiko: amigo bani: banhar bonvolu: por favor evalo: cavalo Dio: Deus geedzii: casar-se (ambos os sexos)
angla: ingls bastoneto: pequeno basto botelo: garrafa i tie/tie i: aqui diri: dizer edzo: esposo

160
efiko: efeito filino: filha glaciao: sorvete infano: criana kies: de quem kulero: colher
ege: extremamente filo: filho glaso: copo instruisto: professor Kio okazas?: O que est kun: com
ek: vamos! vai! finfine: finalmente glate: facilmente, sem barreiras interreto: internet acontecendo? kune: junto
ekrano: tela, ecr finii: terminar gluti: engolir intervjui: entrevistar kio: o que kunigi: ligar
ekstero: exterior fino: fim golfo: golfe io: algo, alguma coisa kiom da: quantos, que quantidade kunporti: trazer, conduzir
ekster: fora de, no exterior de fino: fim Gondolando: nome de um lugar iom da: um pouco de de kuracisto: mdico
ekveturi: partir (de viagem), iniciar fiao: peixe (partes para comer) fictcio iri: ir Kioma horo estas?: Que horas so? kuraa: corajoso
viagem fio: peixe grado grau iu: algum kioma: que, qual (ordinal) kurae: bravamente, corajosamente
ekzemple: por exemplo flanko: lado granda: grande iufoje: algumas vezes kisi: beijar kuri: correr
el: de (indica origem) flari: cheirar griza: cinza ja: na verdade, sem dvida kiu: quem, qual kui: estar deitado
elekti: escolher flava: amarelo gumo: borracha jako: jaqueta klino: inclinao kutimi: costumar
eliro: sada flegisto: enfermeiro gustumi: experimentar, provar jam: j knabino: menina kvankam: apesar de, embora
elparolo: pronncia fleksi: flexionar ardenisto: jardineiro januaro: janeiro knabo: menino kvar: quatro
elveri: derramar floro: flor ardeno: jardim jaro: ano kolo: pescoo kvin: cinco
en ordo: em ordem fluao: fluido, lquido emeloj: emeos je la sepa horo: s sete horas kolombo: pombo la: o, a, os, as (artigo definido)
enhavi: conter flughaveno: aeroporto enerale: geralmente je: preposio de sentido indefinido koloro: cor labori: trabalhar
eniri: entrar flugi: voar eni: incomodar (s, ao, a, etc.) koltuko: cachecol laboro: trabalho
eniri: entrar foje: s vezes i: ele/ela (pronome neutro) jen: eis kompatinda: pobre, miservel laca: cansado
eniro: entrada for: embora is revido: at a vista jesado: afirmao kompreni: compreender lakto: leite
enpaki: empacotar foriri: ir embora is: at julio: julho komputilo: computador lando: pas, terra
enlosi: trancar, prender forko: garfo oja: feliz juna: jovem koni: conhecer lasi: permitir
enveni: entrar forkonduki: levar para longe oji: alegrar-se junio: junho konstrasto: constraste lasta: ltimo
enverii: desaguar forkuri: fugir uste: justamente ado: quinta-feira kontra: contra la: de acordo com, segundo
escepto: exceo forpeli: afugentar, expulsar halo: al eti: atirar, lanar, jogar kontrolado: controle, vistoria lata: alto (som)
esperante: em esperanto forporti: levar para longe halti: parar urnalisto: jornalista kopio: cpia legi: ler
esperanto: aquele que tem forta: forte haltigi: fazer parar, parar (algum, kafo: caf korbopilko: basquete leono: leo
esperana, aquele que espera fotelo: poltrona algo) kaj: e koro: corao lernanto: estudante, aluno
espereble: com esperana frapo: pancada haro: cabelo kajero: caderno korpo: corpo lerni: aprender
estao: ser (subst.) fratino: irm hato: pele kaliko: clice korpopartoj: partes do corpo lerteco: habilidade
esti: ser, estar frato: irmo haveno: porto kalkuli: calcular kosmo: cosmo, espao letero: carta
estigi: instigar, causar fralino: moa, senhorita havi: ter kameno: chamin, lareira kosmoipo: nave espacial leterportisto: carteiro
estro: chefe fremda: estrangeiro hejmen: para casa kanti: cantar kosti: custar li: ele
etao: andar, piso frea: fresco hejmo: casa, lar kapablo: capacidade krajono: lpis lia: seu, sua, dele
evoluo: evoluo froti: esfregar hela: claro, luminoso, brilhante kapdoloro: dor de cabea kredi: acreditar libera: livre
fajenco: faiana (loua de barro) frukto: fruta helii: ficar claro kapjesi: afirmar com a cabea krei: criar libro: livro
fajro: fogo fruktobudo: fruteira, tenda de frutas helikoptero: helicptero kapo: cabea kreski: crescer ligno: madeira
fakte: de fato fui: fugir helpi: ajudar kapti: capturar, pegar krii: gritar lingvo: lngua
faldi: dobrar funkcii: funcionar hiera: ontem kara: querido, querida, caro, cara krono: coroa literumi: soletrar
fali: cair gaja: alegre, gaio hodia: hoje karesa: carinhoso kruo: cntaro loejo: morada, casa
Farenhejto: Farenheit gambo: perna, gmbia (femuro + homaro: humanidade kai: esconder kruda: cru loi: morar
fari fazer kruro = gambo) honesteco: honestidade kava: cncavo kruro: perna lonanto: habitante
fari: fazer ganto: luva horloo: relgio kelkaj: algumas, alguns ktp. : kaj tiel plu, e assim por diante, ludado: jogada, partida
farii: tonar-se gardisto: guarda horo: hora kelnero: garom etc. (l-se: ko-to-po) ludejo: lugar para jogar
farti: estar, ir (de sade) gasto: hspede hundo: cachorro, co kial: por que kubuto: cotovelo ludi: jogar, brincar
fazeolo: feijo geedzii: casar-se (ambos os sexos) hura: viva! kiam: quando kudri: costurar ludo: jogo
februaro: fevereiro gefratoj: irmos ial: por alguma razo kie: onde kudromaino: mquina de costura lumi: brilhar
feino: fada generalo:general ili: eles Kiel vi fartas?: Como voc vai? kuirado: cozinhamento lundo: segunda-feira
ferioj: frias gepatroj: pais imagi: imaginar kiel: como kuirejo: cozinha luno: lua
fiera: orgulhoso gimnastiko: ginstica indo: mrito, dignidade kien: aonde kuiri: cozinhar lupo: lobo

161
lusko: luxo mia: meu, minha ofte: freqentemente pipo: cachimbo psedo: pseudo sekvi: seguir
mai: mascar mielo: mel ok: oito plaa: agradvel pulovero: blusa de l, pulver semajno: semana
majesto: majestade mil: mil okazi: ocorrer, acontecer plai: agradar punkto: ponto semajnotago: dia da semana
majo: maio miljaro: milnio oktobro: outubro plago: praga rado: roda senese: incessantemente
malalta: baixo miliono: milho okulo: olho plao: praia rajdi sur evalo (rajdi evalon, per sendi: enviar, mandar
malaperi: desaparecer mirinda: maravilhoso okupo: ocupao plata: plano, chato evalo): andar de cavalo sentumo: sentido
malbongusta: ruim miro: admirao, pasmo onklo: tio plej: mais (superlativo) rajdi: andar (de cavalo, bicicleta, etc) sep: sete
maldekstra: esquerda moda: chique, da moda opinio: opinio plena: cheio, pleno rano: r septembro: setembro
malfacile: difcil monato: ms oportuna: cmodo, oportuna, plenumi: cumprir, desempenhar rapide: rapidamente seri: procurar
malfermao: abertura mondo: mundo propcio pli kaj pli: mais e mais, cada vez rava: encantador servema: servial
malfermi: abrir mono: dinheiro orana: laranja (adj.) mais redoni: devolver, dar de volta ses: seis
malfrue: tarde montri: mostrar orano: laranja (subst.) pli... ol: mais... do que ree: outra vez, de novo sezono: estao (do ano)
malgranda: pequeno montrii: mostrar-se, explicar orelo: orelha pli: mais (comparativo) reido: prncipe sia: seu (prprio), dele, dela
malhelii: ficar escuro, escurecer morga: amanh osto: osso plori: chorar reino: rainha simili: assemelhar-se
mallata: baixo (som) motorciklo: motocicleta paciento: paciente plu: mais (em continuao) reo: rei simio: smio, macaco
mallate: em baixo som, baixo, com multekosta: caro pajo: papai plumo: caneta renkonti: encontrar, conhecer sinjoro: senhor
pouco barulho muro: muro, parede pakao: bagagem, pacote pluvi: chover resti: ficar, restar, sobrar skatolo: caixa
malliberejo:priso muskolo: msculo pako: pacote, embrulho polvo: p reto: rede skribado: escrita
malnova: velho muzikema: amante da msica pala: plido pomo: ma retpot-adreso: e-mail skribmaino: mquina de escrever
malplena: vazio naado: natao palaco: palcio pordo: porta reveni: retornar, voltar sodato: soldado
malsana: doente naejo: lugar para nadar, piscina panjo: mame porti: carregar, portar, levar rideto: sorriso soifa: sedento
malsata: faminto, com fome nai: nadar pano: po portreto: retrato ridi: rir soifi: ter sede
malseka: molhado naiva: ingnuo pantalono: cala posedi: possuir rido: riso soifo: sede
malsupren: para baixo naskita: nascido papero: papel post: depois de rigardi: olhar, ver sola: somente
malvarma: frio na: nove parkhorloo: parqumetro poste: depois, em seguida, rimarki: notar somero: vero
mamulo: mamfero nazo: nariz paro: par posteriormente ripetado: repetio soni: soar
manao: comida nedankinde: de nada paroli: falar poto: correio ripozi: repousar, descansar sono: som
mani: comer nei: nevar parolado: fala posttagmezo: tarde (depois do meio- rivero: rio sonorilo: sino, campainha
mango: manga (fruta) neo: neve parolanto: falante dia) rizo: arroz spekti: ver, assistir a
maniko: manga (de roupa) nek: nem paroli: falar povi: poder robo: vestido, robe spiri: respirar
mano: mo nekonata: desconhecido parto: parte pravi: ter razo rozo: rosa sportema: amante dos esportes
mapo: mapa nenio: nada partopreni: participar premi: pressionar, apertar rua: vermelho sporto: esporte
mardo: tera-feira ni imagu: vamos imaginar pasero: pardal preni: pegar rulsketi: patinar stango:barra
maro: mar ni: ns pai: caminhar, dar passos preska: quase saa : esperto, sbio stari: ficar de p, estar de p
marto: maro nigra: negro pasi: passar preta: pronto sako: saco, sacola statuo: esttua
masaulo: tolo, burro nokto: noite pasporto: passaporte preter: prximo, ao lado de salato: salada stelo: estrela
maino: mquina noktomezo: meia-noite patrino: me preti: estar pronto saluti: saudar stomakdoloro: dor de estmago
matenmani: tomar caf da manh nomo: nome patro: pai prezenti: apresentar saluton: ol stomako: estmago
matenmano: caf da manh novembro: novembro pazo: pausa pri: sobre, a respeito de sama: mesmo strato: rua, estrada
matura: maduro nu: ento, ora, pois bem pensi: pensar, achar princino: princesa samaa: de mesma idade streo: tenso
medikamento: medicamento (interjeio) perlo: prola printempo: primavera sana: so, s, saudvel sub: sob
mem: mesmo, mesma nubo: nuvem persiko: pssego pripensi: refletir, pensar sandvio: sanduche subteni: amparar
memori: lembrar nuda: nu persona: pessoal produkti: produzir sango: sangue sufie: suficientemente
menso: mente numero: nmero persono: pessoa profesio: profisso sata: saciado, satisfeito sukcesi: ter sucesso, conseguir
merkredo: quarta-feira nun: agora peti: pedir prokrasti: procrastinar scii: saber sukero: acar
meza: do meio nur: somente piedo: p promeni: passear sed: mas, porm suko: suco
mezo: meio (centro) nutra: nutritivo piki: espetar provi: provar, tentar seo: cadeira suno: sol
mezuro: medida obstina: teimoso, obstinado pikilo: espeto pruno: ameixa seka: seco supera: superior
mi: eu oficiro: oficial pilko: bola prunti: emprestar sekva: prximo, seguinte supra: de cima

162
supre: acima taglibro: dirio tero: terra tuj: logo, imediatamente vendisto: vendedor vidpunkto: ponto de vista
sur: sobre, em cima tagmani: almoar terura: terrvel tui: tocar vendredo: sexta-feira vidvino: viva
surfaco: superfcie tagmano: almoo terure: terrivelmente tuta: todo veni: vir vilao: aldeia
surmeti: colocar, meter tagmezo: meio-dia tiam: ento tute: totalmente, absolutamente venontjare: ano que vem vinbero: uva
surtuto: casaco, sobretudo tago: dia tie: a, al, l tuto: totalidade vera: verdadeiro vino: vinho
ajni: parecer tajloro: alfaiate tiel: assim, deste modo unu: um verda: verde vintro: inverno
ati: gostar taksio: txi timi: temer, ter medo unua: primeiro vere: verdadeiramente, na verdade virino: mulher
atokupo: passatempo, hobby tamen: todavia, contudo timo: medo unue: primeiramente verpermani: jantar viro: homem
i: ela taso: xcara tio i/i tio: isto unuo: unidade verajne: provavelmente vii: secar
ia: seu, sua, dela taga: conveniente tio: isto, aquilo unusola: somente um(a) veri: despejar, derramar vizao: rosto
losi: chavear teniko: tecnologia trafi: atingir urbo: cidade vestao: veste, roupa vizo: visto (em documentos)
losilo: chave oforo: motorista telefono: telefone trajno: trem Usono: EUA vetero: tempo, condio voo: voz
prucigi: jorrar, esguichar telero: prato trani: cortar varma: quente meteorolgica voorganoj: rgos da voz
tofo: pano, tecido tempo: tempo, hora tranilo: faca ve: ai; que desgraa veturilo: veculo vojai: viajar
tono: pedra teni: ter tre: muito vegetara: vegetariano vi: voc vojao: viagem
ultro: ombro tenilo: cabo tri: trs vegetarano: vegetariano via: teu, tua, seu, sua voki: chamar
uo: sapato tenisludejo: quadra de tnis, lugar tria: terceiro vegetare: vegetarianamente viando: carne voli: querer
viti: suar, transpirar para jogar tnis trinki: tomar, beber vekhorloo: relgio despertador vico: fila vorto: palavra
tablo: mesa teniso: tnis tro: demais veki: acordar vidi: ver
tabulo: tbua ter: muito trovi: encontrar, achar vekii: acordar-se vido: viso

PORTUGUS ESPERANTO

parte, separado, particular: aparta adquirir: akiri aldeia: vilao ambos: amba apoio para os braos: brakapogilo baixo (som): mallata
a, para: al aeroporto: flughaveno alegrar-se: oji ameixa: pruno aprender: lerni baixo > em baixo som: mallate
abelha: abelo afavelmente: afable alegre, gaio: gaja, felia amigo: amiko apresentar: prezenti baixo: malalta
abertura: malfermao afiado: akra alfaiate: tajloro amparar: subteni aproximadamente, cerca de: irka banhar: bani
abrao: brakumo afirmao: jesado algo, alguma coisa: io andar (de cavalo, bicicleta, etc.): aqui: i tie/tie i banheiro: banambro
abril: aprilo afirmar com a cabea: kapjesi algum: iu rajdi ar: aero barra: stango
abrir: malfermi afugentar: forpeli algumas vezes: iufoje andar de bicicleta: bicikli arbusto : arbusto basquete: korbopilko, korbopilkado
absolutamente, totalmente: tute agir: agi alguns: kelkaj andar de cavalo : rajdi sur arroz: rizo basto: bastono > pequeno basto:
ao: ago agora: nun al, a, l: tie evalo, rajdi evalon, ...per evalo articulao: artiko bastoneto
aceitar: akcepti agosto: agusto alia: outro andar, piso: etao s vezes: foje bater: bati
achar: trovi agradar: plai almoar: tagmani animal: besto assemelhar-se: simili beber, tomar: trinki
acima: supre agradvel: agrabla, plaa almoo: tagmano ano: jaro > no ano que vem: assim, deste modo: tiel beijar: kisi
acontecer, ocorrer: okazi agradecer: danki al: halo venontjare assistir a, ver: spekti belo, bela: bela
acordar: veki gua: akvo alto (som): lata antes de: anta ol at a vista: is revido bem: bone
acordar-se: vekii guia: aglo alto: alta aonde: kien at, at mais, ainda: e bicicleta: biciklo
acordo > de acordo com: la a, al, l: tie amanh: morga apanhar (lquido): erpi at: is blusa de l, pulver: pulovero
acreditar, crer: kredi ai; que desgraa: ve amante da msica: muzikema aparecer: aperi atingir: trafi blusa: bluzo
acrobata: akrobato ainda: ankora amante dos esportes: sportema apertar, pressionar: premi av: avo boa noite (na despedida): bonan
acar: sukero ajudar: helpi amar: ami apesar de, embora: kvankam azul: blua nokton
admirao, pasmo: miro alcanar, atingir: atingi amarelo: flava apoiar: apogi bagagem, pacote: pakao

163
boa noite (no encontro): bonan carne: viando como: kiel de nada: nedankinde durante: dum estar de p, ficar de p: stari
vesperon caro (preo): multekosta cmodo, oportuno, propcio: de novo, outra vez: ree, denove dzia: dekduo estar pronto: preti
boa tarde, bom dia (o dia inteiro): caro(a), querido(a): kara oportuna de quem: kies e: kaj estar, ir (de sade): farti
bonan tagon carregar, portar, levar: porti comprar: aeti de: de, el (indica origem) efeito: efiko estar, ser: esti
boca: buo carro: atomobilo computador: komputilo deitado > estar deitado: kui eis: jen esttua : statuo
bola: pilko carta: letero cncavo: kava dela, seu, sua: ia ela: i este: i tiu/tiu i
bom dia, boa manh: bonan carteiro: leterportisto conduzir, trazer: kunporti dele, seu, sua: lia ele/ela (pronome neutro): i estmago: stomako
matenon casa: domo, hejmo > para casa: conhecer: koni demais: tro ele: li estrada: strato
bom: bona hejmen, domen constraste: konstrasto dente: dento eles: ili estrangeiro: fremda
bondade: boneco casaco, sobretudo: surtuto conter: enhavi depois, posteriormente: poste > em frente, ante, antes: antaen estrela: stelo
bon, touca: apo casinha: dometo continuao: darigo depois de, aps: post em, junto a: e estudante, aluno: lernanto
borracha: gumo, skrapgumo, cavalo: evalo continuar: dari derramar, despejar: veri em: e etc.: ktp. (kaj tiel plu - e assim por
frapgumo cedo: frue contra: kontra desaguar: enverii e-mail: retpot-adreso diante).
brao: brako Celsius: Celsio controle, vistoria: kontrolado desaparecer: malaperi embora : for eu: mi
branco: blanka cem: cent contudo, todavia: tamen desconhecido: nekonata embrulho, pacote: pako evoluo: evoluo
brilhante, claro: hela centena: cento conveniente: taga desejar: deziri empacotar: enpaki exceo: escepto
brilhar: brili, helii, lumi cerca de, aproximadamente: irka conversar: babili, paroli, interparoli, desgosto: agreno emprestar: prunti excelente: bonege
brincar, jogar: ludi crebro: cerbo dialogi despejar, derramar: veri encantador: rava exemplo: ekzemplo > por exemplo:
burro, tolo: malsaulo certamente: certe cpia: kopio Deus: Dio encontrar, achar: trovi ekzemple
cabea: kapo cerveja: biero copo: glaso devolver, dar de volta: redoni encontrar, conhecer: renkonti experimentar, provar: gustumi
cabelo: haro cessar, parar: esi cor: koloro dezembro: decembro endereo: adreso expulsar: forpeli
cabo: tenilo cu: ielo corao: koro dia (de 24 horas): diurno enfermeiro: flegisto exterior: ekstero > no exterior de:
caa: aso chamar: voki corajosamente, bravamente: kurae dia da semana: semajnotago engolir: gluti ekster
cachecol: koltuko chamin, lareira: kameno corajoso: kuraa dia: tago ento, ora, pois bem (interjeio): nu extremamente: ege
cachimbo: pipo chapu: apelo coroa: krono dianteiro: antaa ento, portanto: do faca: tranilo
cachorro, co: hundo chave: losilo correio: poto dirio: taglibro ento: tiam facilmente, sem barreiras: glate
cada vez mais, mais e mais: pli kaj chavear: losi correr: kuri difcil: malfacile entender: kompreni fada: feino
pli chefe: estro cortar: trani dignidade, mrito: indo entrada: eniro faiana (loua de barro): fajenco
cada, todo: iu chegar: alveni cosmo, espao: kosmo diligente: diligenta entrar: eniri, enveni fala: parolado
cadeira: seo cheio, pleno: plena costas, dorso: dorso diligentemente: diligente entrevistar: intervjui falante: parolanto
caderno: kajero cheirar: flari costumar: kutimi dinheiro: mono enviar, mandar: sendi falar: paroli
caf: kafo China: inio costumeiramente: kutime direita: dekstra escolher: elekti faminto, com fome: malsata
caf da manh: matenmano chins: ina costurar: kudri > mquina de distrair: distri esconder: kai Farenheit: Farenhejto
cair: fali chique, da moda: moda costura: kudromaino dizer: diri escrita: skribado fato: fakto > de fato: fakte
caixa: skatolo chorar: plori cotovelo: kubuto doao, presente: donaco escurecer, ficar escuro: malhelii fazer acrobacias: akrobati
cala: pantalono chover: pluvi cozinha: kuirejo dobrar: faldi escutar : askulti fazer: fari
calcular: kalkuli ciclista: biciklisto cozinhamento: kuirado doce: dola esfregar: froti feijo: fazeolo
clice: kaliko cidade: urbo cozinhar: kuiri doente: malsana esperana: espero > com feliz: oja, felia
caminhar, dar passos: pai cinco: kvin crer: kredi doer: dolori esperana: espereble frias: ferioj
camisa: emizo cinqenta: kvindek crescer: kreski dois: du esperar : atendi, esperi fevereiro: februaro
caneta: plumo cinza: griza criana: infano domingo: dimano espetar: piki ficar claro: helii
cansado: laca claro, luminoso, brilhante: hela criar: krei domo: casa espeto: pikilo ficar de p, estar de p: stari
cantar : kanti coisa: afero cru: kruda dor de cabea: kapdoloro esporte: sporto ficar escuro, escurecer: malhelii
cntaro: kruo colher: kulero cumprir, desempenhar: plenumi dor de dente: dentdoloro esposa: edzino ficar, permanecer: resti
co: hundo colocar, meter: surmeti custar: kosti dor de estmago: stomakdoloro esposo: edzo figura: bildo
capacidade: kapablo com: kun danar: danci dor nas costas: dorsdoloro esquerda: maldekstra fila: vico
capital: efurbo comer: mani dar: doni dor: doloro esse, aquele: tiu filha: filino
capturar, pegar: kapti comida: manao de acordo com, segundo: la dormir: dormi estao (do ano): sezono filho: filo
carinhoso: karesa Como voc vai?: Kiel vi fartas? de cima: supra dote: doto Estados Unidos: Usono fim: fino

164
finalmente: finfine instigar, causar: estigi loi: morar ms: monato ocupao: okupo parede, muro: muro
flexionar: fleksi internet: interreto logo, em breve: balda mesa: tablo oficial: oficiro parqumetro: parkhorloo
flor: floro inverno: vintro logo, imediatamente: tuj mesmo: mem, sama oitenta: okdek partes do corpo : korpoparto
fluentemente, facilmente: glate ir embora: foriri longe: for meu, minha: mia ol: saluton participar: partopreni
fluido, lquido: fluao ir: iri lua: luno mil: mil olhar em volta: ikarigardi partida, jogada: ludado
fogo: fajro irm: fratino luva: ganto milnio: miljaro olhar: rigardi partir (de viagem), iniciar viagem:
fora de, no exterior de: ekster irmo: frato luxo: lusko milho: miliono olho: okulo ekveturi
forte: forta irmos (ambos os sexos): gefratoj ma: pomo miservel, pobre: kompatinda ombro: ultro parto: parte
freqentemente: ofte j: jam macaco, smio: simio molhado: malseka onde: kie passaporte: pasporto
fresco: frea janeiro: januaro madeira: ligno morada, casa: loejo nibus: buso passar: pasi
frio: malvarma jantar: verpermani maduro: matura mostrar, explicar: montrii ontem: hiera pssaro: birdo
fruta: frukto jaqueta: jako me: patrino mostrar: montri opinio: opinio passatempo, hobby: atokupo
fruteira, tenda de frutas: fruktobudo jardim: ardeno maio: majo motocicleta: motorciklo oportuno, cmodo, propcio: passear: promeni
fugir: forkuri, fui jardineiro: ardenisto mais e mais, cada vez mais: pli kaj motorista: oforo oportuna patinar: rulsketi
funcionar: funkcii jogada, partida: ludado pli muito: tre ora, pois bem: nu pausa: pazo
garom : kelnero jogar, atirar, lanar: eti mais: pli (comparativo), plej mulher: virino ordem: ordo p: piedo
garfo: forko jogar, brincar: ludi (superlativo), plu (em durao, multido, pilha: amaso orelha: orelo pedir: peti
garrafa: botelo jogo: ludo continuao) mundo: mondo rgos da voz: voorganoj pedra: tono
gmeos: gemeloj jornalista: urnalisto majestade: majesto muro, parede: muro orgulhoso: fiera pegar, capturar: kapti
general: generalo jorrar, esguichar: prucigi mame: panjo msculo: muskolo osso: osto pegar: preni
geral: enerala jovem: juna mamfero: mamulo nada: nenio ou: a peixe (partes para comer): fiao
geralmente: enerale julho: julio mandar, enviar: sendi nadar: nai outono: atuno peixe: fio
ginstica: gimnastiko junho: junio manga (de roupa): maniko nariz: nazo outra vez, de novo: ree, denove pele: hato
golfe: golfo junto: kune manga (fruta): mango nascido: naskita outro, outra: alia pensar, achar: pensi
gordo, gorda: dika justamente: uste mo: mano natao: naado outubro: oktobro pequeno: malgranda
gostar: ati kafo: caf mapa: mapo nave espacial: kosmoipo ouvir: adi perigo: danero
gostoso, saboroso: bongusta knabino: menina mquina de costura: kudromaino necessidade: bezono paciente: paciento permitir: lasi
grande: granda korpo: corpo mquina de escrever: skribmaino necessitar, precisar: bezoni pacote, bagagem: pakao perna: kruro
grau: grado l, a, al: tie mquina: maino negro: nigra pacote, embrulho: pako prola: perlo
gritar: krii lado > ao lado de: preter mar: maro nem: nek pai: patro pertencer: aparteni
guarda: gardisto lado, lateral: flanko maravilhoso: mirinda nevar: nei pas, terra: lando perto de: apud
habilidade: lerteco lanar, jogar: eti maro: marto neve: neo pais: gepatroj pescoo: kolo
habitante: lonanto lpis: krajono marrom: bruna noite (final da tarde): vespero pas: lando pssego: persiko
helicptero: helikoptero lar: hejmo mas, porm: sed noite: nokto palcio: palaco pessoa: persono
hoje: hodia laranja: orana (cor), orano (fruta) mascar: mai nome: nomo palavra: vorto pessoal: persona
homem : viro lareira, chamin: kameno mateno: manh ns: ni plido: pala piscina, lugar para nadar: naejo
honestidade: honesteco lavar, banhar de ducha: dui medicamento: medikamento notar: rimarki pancada: frapo plano, chato: plata
horo: hora leo: leono mdico: kuracisto novembro: novembro pano, tecido: tofo p: polvo
hspede: gasto leite: lakto medida: mezuro noventa: nadek po: pano pobre, miservel: kompatinda
humanidade: homaro lembrar: memori medo: timo > ter medo: timi nu: nuda papai: pajo poder: povi
idade: ao ler: legi meia-noite: noktomezo nmero: numero papel: papero pois, ento, portanto: do
igual: simila, egala, sama levar para longe: forkonduki, forporti meio: duono (metade); mezo nutritivo: nutra par: paro poltrona: fotelo
imaginar: imagi ligar: kunigi (centro) > do meio: meza nuvem: nubo para baixo: malsupren pombo: kolombo
imediatamente: tuj lngua (parte do corpo): lango meio-dia: tagmezo o que: kio parar (algo, algum), fazer parar: ponto de vista: vidpunkto
incessantemente: senese lngua, idioma: lingvo mel: mielo o, a, os, as (artigo definido): la haltigi ponto: punkto
inclinao: klino lquido, fluido: fluao menina: knabino objetivo: celo parar, cessar: esi por favor: bonvolu
incomodar: eni livre: libera menino: knabo obrigado: dankon parar: halti por que : kial
ingnuo: naiva livro: libro mente: menso obrigar: devigi pardal: pasero porm, mas: sed
ingls: angla lobo: lupo mrito, dignidade: indo ocorrer, acontecer: okazi parecer: ajni porque: ar

165
porta: pordo quadra de tnis, lugar para jogar rosa: rozo seu, sua, teu tua: via tempo (condies atmosfricas): um: unu
portanto, ento: do tnis: tenisludejo rosto: vizao sexta-feira: vendredo vetero unidade: unuo
porto: haveno quando: kiam rua: strato similar: simila tempo, hora: tempo uva: vinbero
possibilidade: ebleco quantos, que quantidade de: kiom ruim: malbongusta, malbona sino, campainha: sonorilo tnis: teniso vamos! vai!: ek!
possibilitar: ebligi da saber: scii soar: soni tenso: streo vazio: malplena
possuir: posedi quarenta: kvardek sbio, esperto: saa sob: sub tentar, provar: provi vegetarianamente: vegetare
pouco: iom > um pouco de: iom da quarta-feira: merkredo saciado, satisfeito: sata sobre (a respeito de): pri ter razo: pravi vegetariano: vegetara (adj.)
praga: plago quarto de dormir: dormoambro saco, sacola: sako sobre (em cima): sur ter sede: soifi vegetariano: vegetarano (subst.)
praia plao: quarto: ambro sada: eliro sol: suno ter sucesso, conseguir: sukcesi veculo: veturilo
prata: arento quase: preska salada: salato soldado: sodato ter: havi, teni velho: malnova, aa (idade)
prato: telero quatro: kvar sanduche: sandvio soletrar: literumi tera-feira: mardo vendedor: vendisto
precisar, necessitar: bezoni Que horas so?: Kioma horo estas? sangue: sango som: sono terceiro: tria ver, assistir a: spekti
prender (tirar a liberdade): aresti quem, qual: kiu so, s, saudvel: sana somente um(a): unusola terminar: finii ver: rigardi, vidi
prender, trancar: enlosi quente: varma sapato: uo somente: nur terra: tero vero: somero
presente, doao: donaco querer: voli satisfeito, saciado: sata soprar: blovi terrvel: terura verdade: vero > na verdade: ja, vere
pressionar, apertar: premi querido(a), caro(a): kara saudar: saluti sorriso: rideto terrivelmente: terure verdadeiramente, na verdade: vere
primavera: printempo quinta-feira: ado secar: vii sorvete: glaciao teu, tua, seu, sua: via verdadeiro: vera
primeiramente: unue r: rano seco: seka sozinho: sola tigela: bovlo verde: verda
primeiro: unua rainha: reino sede: soifo suar, transpirar: viti tio: onklo vermelho: rua
princesa: princino, reidino rapidamente: rapide sedento: soifa sucesso: sukceso > ter sucesso: tocar: tui vermelho: rua
principal: efa rede: reto seguinte, prximo: sekva sukcesi todavia, contudo: tamen veste, roupa: vestao
principalmente: efe refletir, pensar: pripensi seguir: sekvi suco: suko todo, cada: iu vestido, robe: robo
prncipe: princo, reido rei: reo segunda-feira: lundo suficientemente: sufie todo, inteiro: tuta viagem: vojao
priso: malliberejo relgio despertador: vekhorloo segundo, de acordo com: la superfcie: surfaco todos: iuj viajar: vojai
procrastinar: prokrasti relgio: horloo segundo: dua superior: supera tolo, burro: malsaulo vinho: vino
procurar: seri remdio, medicamento: semana: semajno tbua: tabulo tomar banho, banhar: bani vinte: dudek
produzir: produkti medikamento senhor: sinjoro talvez, possivelmente: eble tomar caf da manh: matenmani vir: veni
professor: instruisto repetio: ripetado senhorita: fralino tambm: anka tomar, beber: trinki viso: vido
profisso: profesio repetir: ripeti sentido: sentumo tarde (depois do meio-dia): tonar-se: farii visto: vizo (em documentos)
pronto: preta repousar, descansar: ripozi separado, parte: aparta posttagmezo totalidade: tuto viva: vidvino
pronncia: elparolo reserva de gua: akvorezervo ser (substantivo): estao tarde (oposto de cedo): malfrue totalmente, absolutamente: tute viva!: hura!
propcio, cmodo, oportuno: respirar: spiri ser, estar: esti txi: taksio trabalhar: labori voar: flugi
oportuna restar, sobrar: resti servial: servema tecido, pano: tofo trabalho: laboro voc: vi
provar, tentar: provi retornar, voltar: reveni sessenta: sesdek tecnologia: teniko trancar, prender: enlosi voz: voo
provavelmente: verajne, eble retrato: portreto setembro: septembro teimoso: obstina trazer: kunporti, alporti xcara: taso
prximo, ao lado de: preter rio: rivero setenta: sepdek tela, ecr : ekrano trem: trajno
prximo, seguinte: sekva rir: ridi seu (prprio), dele, dela: sia telefone: telefono trs: tri
pseudo: psedo riso: rido seu, sua, dela: ia temer, ter medo: timi trinta: tridek
pulver, blusa de l: pulovero roda: rado seu, sua, dele: lia ltimo: lasta

166
O FIM DO COMEO

Se voc conseguiu terminar seu curso, parabns! Voc faz parte de um grupo de milhes de pessoas que falam Esperanto e que fazem dessa lngua um veculo vivo e dinmico
para transmitir seus pensamentos e sua cultura. Todas essas milhes de pessoas so donas do Esperanto, assim como voc agora! Afinal o Esperanto no pertence a nenhuma nao
especfica, mas pertence a todos, e pessoas de todos os continentes falam essa lngua.
Mas claro que este apenas o fim do comeo. Este foi seu primeiro passo para entrar no mundo do Esperanto. Por isso continue seus estudos! Comunique-se com vrios dos
milhes de esperantistas espalhados ao redor do mundo. Conhea a msica e a literatura esperantistas. Compre livros e revistas na Lngua Internacional, escute a programas de rdio e
assista a vdeos pela internet, explore sites, escreva, escute, fale, leia! Registre-se no site do Lernu e entre no Orkut para procurar pessoas na sua cidade que se interessam ou falam
Esperanto, v a reunies, a congressos. Organize grupos de estudo, ensine o que voc sabe. Receba esperantistas de outros pases, viaje e se hospede pelo Pasporta Servo. Faa
intercmbios culturais. Voc pode fazer tudo isso e muito mais com a Lngua Internacional!

Sucesso!
Edvaldo

_____CRDITOS_______________________________

Lernu!
Leituras complementares, pesquisa gramatical, pesquisa de vocabulrio. ( http://pt.lernu.net/ )

Reta Vortaro
Determinadas frases e definies em esperanto para a reviso geral de vocabulrio. ( http://reta-vortaro.de/revo/ )

Universala Esperanto Metodo, WM. S. Benson. Nova Iorque, 1932

Algumas ilustraes, figuras modificadas para elaborao de exerccios.
Universidade de Rochester
Transcrio do vdeo Mazi en Gondolando, pesquisa gramatical, exerccios de traduo das revises. ( http://esperanto.lodestone.org/kursoj/2006-auxtuno/notoj/sep/ )

Baza Esperanto, de Evaldo Pauli

Lio introdutria. ( http://www.simpozio.ufsc.br/16RegrasEsp.htm )

The Esperanto Teacher, by Helen Fryer. London, 1907.

Pesquisa gramatical.

Wikilivros Esperanto
Pesquisa gramatical. ( http://pt.wikibooks.org/wiki/Esperanto )

Edvaldo Sachett da Silva

Todos os exerccios, todas as tradues (exceto para os textos de Fundamento de Esperanto trad. de Ismael Gomes Braga); pesquisa e listas de vocabulrio; pesquisa, elaborao e
organizao da gramtica; textos da seo Praktikado per legado; vocabulrio temtico ilustrado; pesquisa e elaborao da reviso geral de vocabulrio; vocabulrio geral esperanto-
portugus/portugus-esperanto; capa.
Grande parte das figuras foram retiradas livremente de Google Imagens.

167