მოქალაქეობა 10 მასწავლებლის წიგნი

I ნაწილი
მოქალაქეობა
სოფიო ბაჩილავა, დავით ლოსაბერიძე
მასწავლებლის წიგნი
zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi
saqarTveloSi zogadi ganaTlebis sistema miznad isaxavs Seqmnas xelsayreli pirobebi erovnuli
da zogadsakacobrio Rirebulebebis matarebeli, Tavisufali pirovnebis CamoyalibebisaTvis.
amasTan erTad, ganaTlebis sistema uviTarebs mozards gonebriv da fizikur unar-Cvevebs, aZlevs
saWiro codnas, amkvidrebs jansaRi cxovrebis wess, moswavleebs uyalibebs liberalur da demokra-
tiul Rirebulebebze damyarebul samoqalaqo cnobierebas da exmareba maT ojaxis, sazogadoebisa da
saxelmwifos winaSe sakuTari ufleba-movaleobebis gacnobierebaSi.
saqarTvelos zogadi ganaTlebis sistemaSi miRebuli gamocdilebis safuZvelze mozardma unda
SeZlos:
a) qveynis interesebis, tradiciebisa da Rirebulebebis mimarT sakuTari pasuxismgeblobis gaazreba:
saskolo ganaTlebam unda ganuviTaros mozards unari, rom sworad gansazRvros sakuTari qveynis
saxelmwifoebrivi, kulturuli, ekonomikuri da politikuri interesebi, da misces mas sasikeTo
gadawyvetilebaTa miRebisa da aqtiuri moqmedebis SesaZlebloba;
b) bunebrivi garemo pirobebis SenarCuneba da dacva:
mozardma unda icodes, ra bunebriv garemoSi cxovrobs, ra ziani SeiZleba miayenos garemos ada-
mianis ama Tu im moqmedebam, rogor SeinarCunos da daicvas bunebrivi garemo;
g) teqnologiuri Tu sxva inteleqtualuri miRwevebis efeqtianad gamoyeneba; informaciis mopoveba,
damuSaveba da analizi:
dRes, rodesac adamianisaTvis misawvdomia didi moculobisa da sxvadasxva Sinaarsis informacia,
misi efeqtianad gamoyenebis unari sasicocxlo mniSvnelobas iZens. mozards unda SeeZlos ara
mxolod informaciis mopoveba, aramed misi Sefasebac Sinaarsis, daniSnulebisa da xarisxis mi-
xedviT, dasaxuli miznebisaTvis misi gamoyenebis formebis gansazRvra; teqnologiuri miRwevebis
efeqtiani gamoyeneba yoveldRiuri cxovrebis, muSaobis, inteleqtualuri Tu sulieri moRvaweo-
bis pirobebis gasaumjobeseblad;
d) damoukideblad cxovreba, gadawyvetilebis miReba:
saskolo ganaTlebam unda ganuviTaros mozards pirad, ojaxur da sazogadoebriv cxovrebaSi da-
moukidebel gadawyvetilebaTa miRebis unar-Cvevebi;
e) iyos Semoqmedi, Tavad Seqmnas Rirebulebebi da ar icxovros mxolod arsebulis xarjze:
saskolo ganaTlebam unda uzrunvelyos mozardis im unar-Cvevebis ganviTareba, romlebic miscems
mas saSualebas, ukve arsebuli gamocdileba da miRwevebi gamoiyenos axali materialuri, inteleq-
tualuri Tu sulieri Rirebulebebis Sesaqmnelad;
v) sakuTari SesaZleblobebisa da interesebis uwyveti ganviTareba mTeli cxovrebis ganmavlobaSi da
maTi maqsimaluri realizeba rogorc qveynis SigniT, ise mis sazRvrebs gareTac;
saskolo ganaTlebam unda Camouyalibos mozards uwyveti ganviTarebis, mTeli cxovrebis ganmav-
lobaSi axali codnisa da Cvevebis damoukideblad SeZenis unari, raTa SeZlos sakuTari SesaZleb-
lobebisa da sulieri midrekilebebis adekvaturad gansazRvra da amis mixedviT sazogadoebriv
cxovrebaSi sakuTari adgilis damkvidreba; mozardi mzad unda iyos arCevani gaakeTos momavali
ganaTlebisa da SromiTi saqmianobisaTvis;
z) komunikacia individebTan da jgufebTan:
saskolo ganaTlebam unda uzrunvelyos, rom sazogadoebis momaval wevrebs ganuviTaros zogadi
sakomunikacio unar-Cvevebi (wera, kiTxva, metyveleba, mosmena), saorganizacio da jgufuri muSao-
bis Cvevebi, maT Soris imaT, visTvisac saqarTvelos saxelmwifo ena mSobliuri ar aris;
T) iyos kanonmorCili, toleranti moqalaqe:
dRevandel dinamikur, eTnikurad da kulturulad mravalferovan samyaroSi sazogadoebis fun-
qcionirebisaTvis gansakuTrebul mniSvnelobas iZens urTierTpativiscemis, urTierTgagebisa da
urTierTSemecnebis Cvevebi. skolam unda gamoumuSaos mozards adamianis uflebebis dacvisa da
pirovnebis pativiscemis unari, romelsac igi gamoiyenebs sakuTari da sxvisi TviTmyofadobis Se-
sanarCuneblad. mozards unda SeeZlos adamianis arsebiTi uflebebis Sesaxeb miRebuli Teoriuli
codnis ganxorcieleba da am principebiT cxovreba.
sofio baCilava, daviT losaberiZe
moqalaqeoba 10
maswavleblis wigni
I nawili
grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da

mecnierebis saministros mier 2022 wels.
gamomcemloba „diogene“
sofio baCilava, daviT losaberiZe
moqalaqeoba 10
maswavleblis wigni, I nawili
redaqtorebi solomon nozaZe, lali baqraZe
© gamomcemloba `diogene~, 2022, I gamocema

yvela ufleba daculia
ISBN 978-9941-11-730-5
gamomcemloba `diogene~, Tbilisi, afaqiZis q. 9, telefoni 221 33 21

elfosta adm@diogene.ge
www.diogene.ge
სარჩევი
შესავალი.............................................................................................................................................................................5
SOLO (დაკვირვებადი სწავლის შედეგების) ტაქსონომია ............................................................................. 12
სახელმძღვანელოში გამოყენებული სწავლების მეთოდები ...................................................................... 14
მატრიცა............................................................................................................................................................................... 18
რეკომენდაციები პარაგრაფების მიხედვით........................................................................................................ 31
დანართი............................................................................................................................................................................. 41
ალტერნატიული კომპლექსური დავალებები.....................................................................................................43
საათების განაწილება...................................................................................................................................................38
განმავითარებელი კომენტარი..................................................................................................................................45
4
შესავალი
პატივცემულო კოლეგებო, წარმოგიდგენთ ჩვენ მიერ მომზადებული სახელმძღვანელოს

მასწავლებლის წიგნს. გვინდა, საინტერესო და ნაყოფიერი სასწავლო წელი გისურვოთ. ვიცით,
რომ სკოლაში მუშაობის თითოეული დღე პედაგოგისთვის ახალი გამოწვევა, შესაძლებლობა
და გამოცდილებაა. გვესმის, რომ პუბერტატულ ასაკში მყოფი მოსწავლეების სასწავლო
პროცესით დაინტერესება განსაკუთრებულ ძალისხმევას მოითხოვს. ვიაზრებთ, რამდენად
მნიშვნელოვანია საგაკვეთილო პროცესის დიფერენცირებული მიდგომებით წარმართვა,
რათა თითოეულმა მოსწავლემ შეძლოს საკუთარი ინტერესების შესაბამისი აქტივობების
აღმოჩენა. ბავშვთა უფლებების კონვენციის 29-ე მუხლის ა. ქვეპუნქტის შესაბამისად, ბავშვის
განათლება მიმართული უნდა იყოს მისი პიროვნების, ნიჭის, გონებრივი და ფიზიკური უნარების
სრული განვითარებისკენ. ბუნებრივია, გვსურს, მოსწავლეებმა აითვისონ სასწავლო მასალა
და აკადემიურად წარმატებული იყვნენ, თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია მოზარდების
თვითრწმენასა და თვითშეფასებაზე ზრუნვა. გარდატეხის ასაკში მოზარდებს განსაკუთრებით
სჭირდებათ უფროსების თანადგომა და მხარდაჭერა, რათა მათ საკუთარი თავისა და
შესაძლებლობების ირწმუნონ, მაშინაც კი, თუ ისინი ისე არ სწავლობენ, როგორც ვისურვებდით.
სწორედ ამიტომ ვეცადეთ, ჩვენ მიერ შექმნილ სახელმძღვანელოში მაქსიმალურად გაგვეთ
ვალისწინებინა ზემოთ ჩამოთვლილი ყველა გამოწვევა. ვფიქრობთ, ჩვენი სახელმძღვანელო
შესაძლებლობას იძლევა, მიღწეულ იქნეს სტანდარტით გათვალისწინებული შედეგები და
გვეხმარება, მოსწავლეები დავარწმუნოთ თავიანთ შესაძლებლობებში და გავუჩინოთ მოტი
ვაცია, იყვნენ აქტიური მოქალაქეები. სახელმძღვანელო დაგეხმარებათ, როგორც ფორმალური,
ისე არაფორმალური სასწავლო პროცესის ეფექტიანად წარმართვაში, რაც, თავის მხრივ,
დადებითად აისახება საბოლოო შედეგზე.
მოსწავლის სახელმძღვანელო
სახელმძღვანელო, ეროვნული სასწავლო გეგმის საშუალო საფეხურის მეათე კლასის
სტანდარტის შესაბამისად, მოიცავს 1 სავალდებულო თემას (პირველ სემესტრში) – „გლობა
ლური მოქალაქეობა“. თემა დაყოფილია 4 საკითხად. თითოეული საკითხი, თავისი შესაბამისი
კომპლექსური დავალებით, მოცემულია ერთ პარაგრაფში, რომელზე მუშაობა რამდენიმე
საათს გრძელდება.
მასწავლებლის წიგნი
მასწავლებლის წიგნში შემოგთავაზებთ: პარაგრაფების საათობრივი განაწილების რუკას;
სასწავლო თემატურ მატრიცებს, რომლებშიც ნათლად ჩანს შესასწავლი ცნებები და საკითხები,
მათთან დაკავშირებული საკვანძო კითხვები, კომპლექსური დავალების შესრულების ეტაპები,
შედეგები და შეფასების კრიტერიუმები; სახელმძღვანელოში გამოყენებული სასწავლო მეთო
დების აღწერას; რეკომენდაციებს განმსაზღვრელი და განმავითარებელი შეფასების თაობა
ზე; შეფასების რუბრიკებს; მოსწავლის სახელმძღვანელოსთან დაკავშირებულ დამატებით
თემატურ მასალას.
5
სახელმძღვანელოს შესაბამისობა ეროვნულ სასწავლო გეგმასთან
მოსწავლის სახელმძღვანელო მთლიანად მორგებულია ეროვნული სასწავლო გეგმის
დანერგვის პროცესსზე.
თემაში შემოთავაზებულია რამდენიმე საკითხი, რომლებიც ცალკეული პარაგრაფის
სახითაა წარმოდგენილი. თითოეული პარაგრაფი/საკითხი მოიცავს, როგორც საკითხის შესა
ბამის კომპლექსური დავალებას, ისე თეორიულ მასალასა და აქტივობებს კომპლექსური
დავალების შესასრულებლად. კომპლექსურ დავალებაზე სამუშაოდ, შესაბამისად, პარაგრაფის
დასამუშავებლად, განსაზღვრულია რამდენიმე საათი. პარაგრაფებში მოცემული ყველა სავარ
ჯიშოს შესრულება აუცილებელი არ არის და შესაძლებელია, მოსწავლეების ინტერესისა და
მზაობის შესაბამისად, მასწავლებელმა მათგან რამდენიმე შეარჩიოს. ასევე, სავარჯიშოების
ნაწილი, შესაძლოა, შესრულდეს, როგორც საშინაო დავალება.
სახელმძღვანელო სტრუქტურულად იმგვარადაა აწყობილი, რომ ხელი შევუწყოთ მოს
წავლის ცოდნის აგების პროცესის ეფექტურობასა და მეტაკოგნიტური უნარების ჩამოყალიბე
ბას. მაგალითად, მოსწავლე პარაგრაფის/საკითხის შესწავლამდე აფასებს საკუთარ ცოდნას და
ეცნობა კომპლექსური დავალების პირობას, შემდეგ კი იწყებს მასზე მუშაობას. კომპლექსური
დავალების პროდუქტის შექმნაში მოსწავლეს ის თეორიული მასალა, ქეისები და პრაქტიკული
სავარჯიშოები დაეხმარება, რომლებიც სახელმძღვანელოში უხვადაა მოცემული.
რა არის კომპლექსური დავალება და როგორ ვიმუშაოთ მასზე?

კომპლექსური დავალება არის მოსწავლის ან მოსწავლეთა ჯგუფის მიერ შექმნილი,
შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებული შემოქმედებითი პროდუქტი (პოსტერი, კომიქსი, ესე,
ვიდეორგოლი და ა. შ.), რომელიც პასუხობს წინასწარ ჩამოყალიბებულ შეფასების კრიტე
რიუმებს.
ხშირად კოლეგები კითხულობენ, რით განსხვავდება ჩვენი ახლანდელი კომპლექსური
დავალებები იმ საინტერესო და მრავალფეროვანი აქტივობებისა თუ პროექტებისგან, რომ
ლებსაც ისედაც ვახორციელებდითო. ვეცდებით, ამ კითხვას ვუპასუხოთ.
მოგეხსენებათ, რომ ეროვნული სასწავლო გეგმა მიზნების დონეზე განსაზღვრავს, რა
უნდა იცოდეს, რა უნდა შეეძლოს და რა ღირებულებები უნდა ჩამოუყალიბდეს მოსწავლეს.
ესგ გვთავაზობს გრძელვადიან მიზნებს, რომლებიც ცნებების სახით არის წარმოდგენილი,
მაგალითად, „მოქალაქეობაში“ გვაქვს 4 სამიზნე ცნება, ესენია: დემოკრატია, საზოგადოება,
სამოქალაქო მონაწილეობა და მდგრადი განვითარება.
ცნებები რეალურად ჩვენი გრძელვადიანი მიზანია, რაც ნიშნავს იმას, რომ მოსწავლეს
თან სამწლიანი მუშაობის შემდეგ მას გააზრებული უნდა ჰქონდეს თითოეული მათგანი და
ჩამოყალიბებული ჰქონდეს მათი შესაბამისი მკვიდრი წარმოდგენები. თავის მხრივ, მკვიდრი
წარმოდგენები ცნების ერთგვარი საზღვარი და ის მინიმალური ცოდნაა, რაც მოსწავლეს
აღნიშნულ ცნებასთან დაკავშირებით უნდა გააჩნდეს. მაგალითად, ცნება „მდგრადი გან
ვითარება“ საერთოა მოქალაქეობისა და გეოგრაფიის საგნისთვის, თუმცა ამ ორ საგანში
მკვიდრი წარმოდგენები სხვადასხვაა, რაც ნიშნავს, რომ ცნება სხვადასხვა ფოკუსით იფარება.
ცნება „დრო“ საერთოა საგნებისთვის „ჩემი საქართველო“ (დაწყებითი კლასები) და „ისტორია“
(საბაზო და საშუალო), თუმცა მას, მოსწავლეების ასაკის შესაბამისად, სხვადასხვა საფეხურზე
განსხვავებული სირთულის მკვიდრი წარმოდგენები შეესაბამება.
6
მეორე მხრივ, სტანდარტი თითოეული კლასისთვის განსაზღვრავს სავალდებულო შე
სასწავლ თემატურ ბლოკებს. საკითხები, რომლებითაც მასწავლებლები ამ თემატურ ბლოკებს
დაფარავენ, შემოთავაზებულია წლიურ პროგრამასა და სახელმძღვანელოებში, თუმცა ისინი
სარეკომენდაციო ხასიათისაა და პედაგოგებს შეუძლიათ, თავადაც შეარჩიონ/მოიფიქრონ
შესაბამისი საკითხი. მაგრამ მთავარი, რაც უნდა გვახსოვდეს, არის ის, რომ თითოეულ საკითხს
ვიყენებთ, როგორც შინაარსობრივ კონტექსტს, მოსწავლეებში ცნების მკვიდრი წარმოდგენების
ჩამოსაყალიბებლად, როგორც სქემაზეა მოცემული:

samizne cneba kompleqsuri
da misi mkvidri davaleba
warmodgenebi
+
sakiTxi
საკითხებს კი კომპლექსური დავალებით ვამუშავებთ. შესაბამისად, კომპლექსური და

ვალების შეფასების კრიტერიუმების იმგვარად ჩამოყალიბებით, რომ ის შერჩეულ ცნებასაც
ესადაგებოდეს და შესასწავლ საკითხსაც, ის ერთგვარ შუალედურ მიზნად გადაიქცევა, ანუ
თითოეული კომპლექსური დავალებით მოსწავლე არა მარტო რომელიმე საკითხს შეისწავლის,
არამედ მას მოქალაქეობის სამიზნე ცნებების მკვიდრი წარმოდგენებიც უყალიბდება.
კომპლექსური დავალება ზოგ შემთხვევაში ერთი საკითხის დამუშავებისთვის შეიძლება
საკმარისი იყო, თუმცა არა ცნების გააზრებისთვის. ამიტომ მნიშვნელოვანია, სხვადასხვა დროს
სხვადასხვა საკითხი განსხვავებული ცნებების ჭრილში დავამუშაოთ და საბოლოოდ, სამი
წლის მანძილზე განხორციელებული კომპლექსური დავალებებით თანაბრად მოვახერხოთ
მოსწავლეებში თითოეული ცნების მკვიდრი წარმოდგენების ჩამოყალიბება.
რაც შეეხება საინტერესო და მრავალფეროვან აქტივობებს, რომლებსაც ისედაც ვახორ
ციელებდით, ისინი ჩვენი პრაქტიკიდან, ბუნებრივია, არ ქრება. პირიქით, კიდევ უფრო აქტიურად
გამოვიყენებთ მათ, თუმცა ისინი უკვე კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის ნაწილი გახდება
და მოსწავლეს შემოქმედებითი პროდუქტის შექმნაში დაეხმარება. წესით, სავალდებულო
თემატურ ბლოკში შემავალი თითოეული საკითხი მოსწავლეებმა კომპლექსური დავალების
საშუალებით უნდა შეისწავლონ, რადგან კომპლექსური დავალება მოსწავლეებს ეხმარება,
თავიანთ ყოველდღიურობასთან დაკავშირებული კონტექსტის გამოყენებით უკეთ გაიაზრონ
ახალი ინფორმაცია და ჩამოუყალიბდეთ ცოდნა, ანუ გამოდის, რომ თავად სწავლა/სწავლების
პროცესი მიმდინარეობს საკითხიდან საკითხამდე, ანუ კომპლექსურიდან კომპლექსურამდე
პრინციპით. შესაბამისად, თითოეული აქტივობა თუ რესურსი უნდა ესადაგებოდეს ჩვენი
შუალედური მიზნის მიღწევას – მოსწავლის მიერ შესასწავლ საკითხთან და სამიზნე ცნებასთან
დაკავშირებული კომპლექსური დავალების პროდუქტის შექმნას.
7
სტრუქტურულად კომპლექსური დავალება მოიცავს სამ მთავარი ასპექტს:
• შესასწავლ საკითხს (სავალდებულო თემატური ჯგუფიდან);
• მოსწავლის მიერ შესაქმნელ შემოქმედებით პროდუქტს;
• სამიზნე ცნების მკვიდრ წარმოდგენებზე დაფუძნებულ შეფასების კრიტერიუმებს.
მასწავლებლის წიგნში განთავსებულ მატრიცაში, მოსწავლის სახელმძღვანელოში შესული
კომპლექსური დავალებების გარდა, გთავაზობთ ალტერანატიულ დავალებებსაც.
ასევე, თუკი თავად გადაწყვეტთ დამატებით კომპლექსური დავალების შექმნას, გთავაზობთ
ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმის ფარგლებში შექმნილ კრიტერიუმებს, რომლებსაც კომპლექსური
დავალება უნდა აკმაყოფილებდეს.
კომპლექსური დავალების შეფასების არ ნაწილობრივ სრულად

კრიტერიუმები აკმაყოფილებს აკმაყოფილებს აკმაყოფილებს
კონტექსტი
1) მკაფიოა, რა ფორმით/
რა პროდუქტის სახით უნდა
წარმოადგინოს მოსწავლემ
დავალება (რა ფორმით უნდა
გამოხატოს საკუთარი ცოდნა);
2) კომპლექსური დავალების
კონტექსტი ახლოს დგას მოსწავლის
ყოველდღიურ ცხოვრებისეულ
გამოცდილებასთან:
• მოსწავლისთვის ნაცნობია/
იოლად აღქმადია დავალების
ფორმა (არ სჭირდება იმაზე
დაფიქრება, რა ფორმით უნდა
გამოხატოს საკუთარი ცოდნა);
• მოსწავლისთვის ნაცნობია/
იოლად აღქმადია ცხვრებისეული
სფერო/კონტექსტი, რომელშიც
მას ახალი ცოდნის ტრანსფერი
ევალება (ბუნებრივი და იოლად
აღქმადია ცხოვრებისეული
სიტუაცია, რომელსაც მოსწავლეს
კომპლექსური დავალების
პირობა სთავაზობს).
3) კომპლექსური დავალებისთვის
კონტექსტი იმგვარადაა შერჩეული,
რომ ის ბუნებრივად უკავშირდება
საგნობრივ საკითხს, რომლის
შესწავლასაც კომპლექსური
დავალება ემსახურება
8
ახალი ცოდნა
4) მკაფიოდ ჩანს ერთი კონკრეტული
(და არა ზოგადი) საგნობრივი
საკითხი, რომელსაც კომპლექსური
დავალება შეეხება.
5) საკითხი იმგვარადაა შერჩეული,
რომ ლოგიკურია მისთვის
სასწავლო პროცესის ვრცელი
მონაკვეთის დათმობა.
6) დავალების პირობა იმგვარადაა
ჩამოყალიბებული, რომ
მოსწავლეს მის შესასრულებლად
აუცილებლად სჭირდება საკითხთან
დაკავშირებული ფაქტობრივი
ცოდნის შეძენა და პროცედურებზე
მუშაობა.
7) მკაფიოა, რა რესურსზე
დაყრდნობით უნდა შეძლოს
მოსწავლემ კომპლექსური
დავალების პირობასთან
მიმართებით საგნობრივი საკითხის
შესწავლა.
განზოგადება
8) შეფასების კრიტერიუმები მკაცრ
კორელაციაშია სამიზნე ცნების
მკვიდრ წარმოდგენებთა.
9) შეფასების კრიტერიუმები
ბუნებრივად ერწყმის კომპლექსური
დავალების პირობას.
10) შეფასების კრიტერიუმები

ფორმულირებულია იმგვარად,
რომ მათი დაკმაყოფილებისთვის
მოსწავლეს ფაქტობრივი და
პროცედურული ცოდნა სჭირდება.
კომპლექსური დავალება კონსტრუქტივისტული პარადიგმის პრინციპებს ეფუძნება. ეს

ნიშნავს, რომ მისი მიზანია:
9
შინაგანი მოტივაციის გაზრდა – ხელს ვუწყობთ მოსწავლის შინაგანი მოტივაციის გაზრდასა
და შინაგანი ძალების გააქტიურებას. ამიტომაც დავალება შემოქმედებითია, საკითხი –
აქტუალური, შეთავაზებული რესურსები – საინტერესო და მრავალფეროვანი, შეფასება
– განვითარებაზე ორიენტირებული, ეს კი, ბუნებრივია, ხელს უწყობს მოსწავლის მო
ტივაციის ზრდას.
წინარე ცოდნასა და გამოცდილებაზე დაფუძნება – მოსწავლე ცოდნის შენების პროცესშია,
ამრიგად, კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, მისი უკვე არსებული ცოდნა და გამოცდილება
გამოვიყენოთ, რათა უკეთ გაიგოს ახალი საკითხები, ახალმა ინფორმაციამ კი, თავის
მხრივ, წინარე ცოდნა გაამყაროს.
ცოდნის სამივე კატეგორიის გამოყენება – კომპლექსურ დავლებაზე მუშაობისას მოსწავლეს
სამივე კატეგორიის (დეკლარატიული – რა? პროცედურული – როგორ? და პირობისე
ული – რატომ? როდის?) გამოყენება უნდა დასჭირდეს. ამ მიზნის მისაღწევად კი შესაბა
მისი რესურსები, აქტივობები და საკვანძო კითხვები უნდა გამოვიყენოთ.
ცოდნის ორგანიზება – გააზრების, დამახსოვრებისა და ცოდნის ფუნქციურად გამოყენე
ბისთვის აუცილებელია, ხელი შევუწყოთ ცოდნის ურთიერთდაკავშირებასა და ორგა
ნიზებას.
სწავლის სწავლა – მოსწავლეს ვეხმარებით სწავლის სტრატეგიების დაუფლებაში, მე
ტაკოგნიტური უნარების განვითარებაში. ხელი უნდა შევუწყოთ, რომ მოსწავლემ აღ
მოაჩინოს სწავლის სხვადასხვა ხერხი თუ მიდგომა, გააზრებულად დაგეგმოს საკუთარი
სწავლის პროცესი და ეფექტურად შეარჩიოს სწავლის მისთვის შესაფერისი, ხელსაყრელი
მეთოდი.
თითოეულ კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა რამდენიმე გაკვეთილის განმავლობაში
გრძელდება და 3 ეტაპისგან შედგება:
1. პირველი – დავალების გაცნობა;
2. მეორე ფაზაში, რესურსების დამუშავების გარდა, მიმდინარეობს მუშაობა თავად შე
მოქმედებითი პროდუქტის შექმნაზეც.
3. მესამე ნაბიჯი კი მოსწავლეების შექმნილი პროდუქტის წარდგენაა.
განმავითარებელი შეფასება
კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობისას უდიდესი ადგილი უჭირავს მოსწავლის თვით
შეფასებასა და მასწავლებლის მხრიდან გაკეთებულ განმავითარებელი შეფასებას. სწორედ
ეს ეხმარება მოსწავლეს, ერთი მხრივ, სწავლის სტრატეგიების დაუფლებაში, მეორე მხრივ
კი, შინაგანი ძალების გააქტიურებაში, რადგან განმავითარებელი შეფასება ყურადღებას
თანაბრად და დასაბუთებულად ამახვილებს, როგორც დავალების დადებით მხარეებზე,
ისე ხარვეზებზე და მათი გადაჭრის გზებზე. შესაბამისად, განმავითარებელი შეფასება მას
წავლებლისთვის ერთ-ერთი ხერხია მოსწავლის მოტივაციის ასამაღლებლად, თუმცა
ამავდროულად მასწავლებელი უნდა უთითებდეს დავალებაში არსებულ ხარვეზებზე და
აძლევდეს მიმართულებას, როგორ დაძლიოს სამომავლოდ ეს ხარვეზები და შექმნას
უკეთესი დავალება.
10
განმავითარებელი შეფასების ჩამოყალიბებისას აუცილებლად მაქსიმალურად ობიექ
ტურები უნდა ვიყოთ, მოსწავლის ნაშრომის შექებაც და ხარვეზებზე ხაზგასმაც აუცილებლად და
საბუთებული უნდა იყოს. ასევე, უმჯობესია, აქცენტი ნაშრომზე გავაკეთოთ და არა მოსწავლეზე.
მოდი, განვიხილოთ რამდენიმე გავრცელებული მაგალითი.
• ყოჩაღ
თუ მოსწავლის შექება გვინდა, მაშინ მხოლოდ სიტყვა „ყოჩაღ“ არ გვეყოფა, აუცილებელია,
დავაკონკრეტოთ, რისთვის იმსახურებს ის შექებას. ასეთ შემთხვევაში მას სამომავლოდაც
ეცოდინება, ზუსტად რა გააკეთოს იმისთვის, რომ მისი ნაშრომი უკეთესი იყოს (წაიკითხოს,
მსჯელობისას ფაქტები მოიშველიოს და ა. შ.). ხოლო შექებისას მხოლოდ მოსწავლის
პიროვნებაზე თუ გავაკეთებთ აქცენტს, ის შეიძლება ზუსტად ვერ მიხვდეს, რისთვის ვაქებთ და
შესაბამისად, ვერც გაიმეოროს იგივე.
არასასურველი ვერსია სასურველი ვერსია


ყოჩაღ, კარგი ბიჭი ხარ. 
ყოჩაღ, ბევრი გიშრომია, რაზეც
ყოჩაღ შენ მიერ მოყვანილი ფაქტები
მეტყველებს. ისინი ნამდვილად
სწორია და ჩანს. რომ გაკვეთილი
წაგიკითხავს.
• მაგრამ
როგორც ვთქვით, განმავითარებელი შეფასებისას ყურადღებას ვამახვილებთ ნაშრომის
ძლიერ და სუსტ მხარეებზე, თუმცა ჩვენი კომენტარის ჩამოყალიბებისას უნდა გავითვალისწინოთ,
რომ ძლიერი მხარეების აღწერიდან სუსტ მხარეებზე გადასვლისას სიტყვა „მაგრამ“ არ
გამოვიყენოთ. ასეთ შემთხვევაში კომენტარის პოზიტიური ნაწილი თავის ეფექტს დაკარგავს.
ამასთან, არ უნდა დაგვავიწყდეს სამომავლო მიმართულების მიცემა.
არასასურველი ვერსია სასურველი ვერსია


ყოჩაღ, შენი მოყვანილი 
ყოჩაღ, შენი მოყვანილი
ფაქტები ნამდვილად ფაქტები ნამდვილად სწორია,
სწორია, მაგრამ შენი არგუმენტები კიდევ უფრო
არგუმენტები არ ვარგა. დამაჯერებელი რომ გახდეს, შეეცადე.
კვლევის მონაცემებით გაამყარო.

ყოჩაღ, შენი მოყვანილი 
ყოჩაღ, შენი მოყვანილი ფაქტები
ფაქტები ნამდვილად ნამდვილად სწორია, იმისთვის, რომ
სწორია, მაგრამ ძალიან შენი მსჯელობა უფრო დასაბუთებული
ცოტაა. გახდეს, უმჯობესია, მოყვანილი
მაგრამ
ფაქტები მეტად მრავალფეროვანი
იყოს.

შენი მოყვანილი ფაქტები 
შენი მოყვანილი ფაქტები
ნამდვილად სწორია, ნამდვილად სწორია, არგუმენტებს კი
მაგრამ არგუმენტები დამაჯერებლობა აკლია. შენი აზრით,
არადამაჯერებელია. როგორ შეგიძლია არგუმენტებიც
უფრო დამაჯერებელი გახადო?
11
SOLO (დაკვირვებადი სწავლის შედეგების) ტაქსონომია
კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობისას გაკეთებულ განმავითარებელ შეფასებაში აქცენტს

ვაკეთებთ კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმებზე და სწორედ მათთან მისადა
გებით ვაფასებთ მოსწავლის ნაშრომს. შეფასებისთვის ვხელმძღვანელობთ SOLO ტაქსონომიით,
რომელიც მოსწავლის ცოდნას 5 სხვადასხვა დონეზე აფასებს.
პრესტრუქტურული – როდესაც მოსწავლე არ ფლობს საკითხთან დაკავშირებულ ინფორ
მაციას.
უნისტრუქტურული – მოსწავლეს შეუძლია, მხოლოდ ერთი ასპექტის განხილვა და მარტივი,
აშკარა/ცხადი კავშირების დამყარება. მოსწავლეს შეუძლია, ტერმინოლოგიის გამოყენება, ზე
პირად გადმოცემა (გახსენება), მარტივი ინსტრუქციების/ალგორითმების შესრულება; პარაფრა
ზირება, ამოცნობა, დასახელება ან დათვლა.
მულტისტრუქტურული – როდესაც მოსწავლე ამჟღავნებს საკითხთან დაკავშირებულ რამ
დენიმე ასპექტის ცოდნას, თუმცა უჭირს მათ შორის ურთიერთკავშირის დანახვა, მის ნაშრომსა
და მსჯელობაში ცნების მკვიდრი წარმოდგენები ფრაგმენტულად და არათანმიმდევრულად
ჩანს.
მიმართებითი – როდესაც მოსწავლე ფლობს საკითხთან დაკავშირებულ ინფორმაციას,
მწყობრად და თანმიმდევრულად აყალიბებს აზრებს, მისი ნაშრომი და მსჯელობა სრულად
ასახავს ცნების მკვიდრ წარმოდგენებს.
აბსტრაქტული – როდესაც მოსწავლე ფლობს საკითხთან დაკავშირებულ ინფორმაციას,
მწყობრად და თანმიმდევრულად აყალიბებს აზრებს, მისი ნაშრომი სრულად და სტრუქ
ტურირებულად პასუხობს ცნების მკვიდრ წარმოდგენებს, თუმცა არ შემოიფარგლება ამით.
მაგალითად, მსჯელობისას ასევე თავისუფლად ავლებს პარალელებს სხვა საკითხებთან (წინარე
ცოდნის ან დამატებით მოძიებული მასალის გამოყენებით) და რაც მთავარია, მისი ნაშრომი და
მსჯელობა ესადაგება არა მხოლოდ რომელიმე კონკრეტული ცნების მკვიდრ წარმოდგენებს,
არამედ ყველა ცნებას.
ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმა დასახელებული დონეების შემდეგ განმარტებებს გვთა
ვაზობს:
SOLO ტაქსონომია
აბსტრაქტული დონე
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს გააზრებული საკითხის არსი/არსობრივი მახასიათებლები,
რაც მას ამ ცოდნის განზოგადებისა და მისი დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს მაგალითებ
თან შედარების საშუალებას აძლევს. უკავშირებს განსახილველ საკითხს საკუთარ პირად
გამოცდილებას.
მიმართებითი დონე
მოსწავლეს ესმის განსახილველი საკითხის არსი; ხედავს ურთიერთმიმართებებს საკითხთან
დაკავშირებულ არსებით სტრუქტურულ ერთეულებს შორის.
12
მულტისტრუქტურული დონე
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, უსისტემო ასო
ციაცია/წარმოდგენა განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით.
უნისტრუქტურული დონე
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი არასტრუქტურირებული ასოციაცია/წარმოდგენა განსა
ხილველ საკითხთან დაკავშირებით.
პრესტრუქტურული დონე
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ აქვს რელევანტური ინფორმაცია.
სოლოტაქსონომიის (დაკვირვებადი სწავლის შედეგების ტაქსონომია) სახელიდან გამომ

დინარე, ცხადია, რომ იგი საშუალებას გვაძლევს, დავაკვირდეთ სწავლის შედეგებს, ამავე
დროს, მისი გამოყენება შესაძლებელია თვითშეფასების ინსტრუმენტადაც, სწორედ ამიტომ ის
ჩავაშენეთ მოსწავლის სახელმძღვანელოში. მოსწავლეს ორჯერ, კომპლექსურ დავალებაზე
მუშაობის დაწყებამდე და მუშაობის დასრულების შემდეგ, ექნება შესაძლებლობა, შეაფასოს
საკუთარი ცოდნის დონე. თავდაპირველი თვითშეფასებისას დაფიქრდეს, რა სჭირდება ცოდნის
გასაღრმავებლად, ხოლო მეორე თვითშეფასებისას გაიაზროს, რა დაეხმარა ან ვერ დაეხმარა
ცოდნის გაღრმავებაში და რა გაითვალისწინოს მომდევნო დავალებაზე მუშაობისას.
შემაჯამებელი კომპლექსური დავალება

კომპლექსური დავალება შეიძლება იყოს სავალდებულო შემაჯამებელი დავალება. ასეთ
შემთხვევაში მას უბრალოდ შემაჯამებლის სტატუსი ენიჭება და ფასდება ქულით (განმსაზ
ღვრელი შეფასება), თუმცა თავად დავალება ზუსტად ისეთივე სტრუქტურისაა, როგორისაც სხვა
არაშემაჯამებელი კომპლექსური დავალებები. კიდევ ერთი დეტალი, რაც უნდა გავითვალისწინოთ,
არის ის, რომ მოსწავლეები წინსწარ გავაფრთხილოთ, რომელი დავალებაა შემაჯამებელი.
გვთავაზობთ განმსაზღვრელი შეფასების შემდეგ რუბრიკას:
13
მოსწავლის სახელი და გვარი ----------------------------------------------------------------
საგანი ----------------------------------------------------------------------------------------
კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
კომპლექსური დავალება ---------------------------------------------------------------------
შეფასების კრიტერიუმები: ქულა კომენტარი

მოსწავლე:
იცავს დრით ლიმიტს კომპლექსურ დავალებაზე
მუშაობის პროცესში
მონაწილეობს კომპლექსური დავალების შესრულებაზე

ორიენტირებილ საკლასო აქტივობებში
დამოუკიდებლადაც მუშაობს კომპლექსურ დავალებაზე
თანამშრომლობს მასწავლებელთან (უსვამს შეკითხვებს,
ითვალისწინებს მის რეკომენდაციებს)
თანამშრომლობს თანაკლასელებთან კომპლექსურ
დავალებაზე მუშაობის პროცესში (იღებს და
გასცემს რეკომენდაციებს, ინტერესდება სხვების
ნამუშევრებით)
დავალებაზე მუშაობის პროცესში ცდილობს სწავლის
სტრატეგიების დახვეწას
მართებულად იაზრებს, თუ რა პროდუქტი უნდა შექმნას
კომპლექსური დავალების ფარგლებში
ყურადღებას ამახვილებს კომპლექსური
დავალებით განსაზღვრულ შეფასების კრიტერიუმებზე
14
სახელმძღვანელოში გამოყენებული სწავლების მეთოდები
დისკუსია
დისკუსია ინტერაქტიული სწავლების ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მეთოდია. ის
ეხმარება მასწავლებელს, შექმნას დინამიკური სასწავლო პროცესი, რომელშიც მთელი კლასია
ჩართული. დისკუსიის გზით გააზრებული ინფორმაცია მეხსიერებაშიც უფრო დიდხანს რჩება
და, ამასთან, მეთოდი საშუალებას იძლევა, მოსწავლეებმა გამოიმუშაონ ისეთი მნიშვნელო
ვანი უნარები, როგორებიცაა: ეფექტური კომუნიკაცია, ფაქტების გააზრება, საკუთარი აზრის
დასაბუთებულად გადმოცემა, თავისუფალი მსჯელობა, ურთიერთპატივისცემა, კრიტიკული
აზროვნება და ა.შ.
დისკუსიის დროს მასწავლებელი შინაარსობრივ მხარეში არ ერთვება და მხოლოდ
ფასილიტატორის ფუნქცია აქვს.
მრგვალი მაგიდა
დისკუსიის ამ ფორმით ჩატარების დროს თითოეულ მოსწავლეს თანაბარი შესაძლებ
ლობა აქვს, მონაწილეობა მიიღოს პროცესში. მიზანი რაიმე პრობლემის გადაჭრა ან მოსაზრე
ბებს შორის უპირატესობის დადგენა კი არა, მოსწავლეთა შეხედულებების, ცოდნის და ჰიპო
თეზების თანაბრად განხილვაა. მსგავსი მიდგომა მოსწავლეს თემის მრავალმხრივ გააზრებასა
და შესწავლაში ეხმარება.
მნიშვნელოვანია, საკლასო ოთახში სკამები წრიულად იყოს განლაგებული, შექმნილი
იყოს უსაფრთხო, ურთიერთპატივისცემაზე დაფუძნებული გარემო, სადაც თითოეულ ადამიანს
თავისუფლად შეუძლია აზრის გამოთქმა.
დებატები
მრგვალი მაგიდისგან განსხვავებით, დებატები ორი განსხვავებული პოზიციის მქონე
ჯგუფს შორის ტარდება. მონაწილეთა მიზანია საკუთარი შეხედულების დაცვა და მსმენელის
დარწმუნება თავიანთი არგუმენტების მართებულებაში. დებატები მოსწავლეებს ეხმარება,
გამოიმუშაონ ინფორმაციის დამუშავების, ჯგუფური მუშაობის, კრიტიკული მოსმენის, არ
გუმენტების პოვნისა და ეფექტურად ჩამოყალიბების უნარები. მოსწავლეები სწავლობენ გან
სხვავებული აზრების მოსმენას და ემოციების კონტროლს. დებატების დროს განსაკუთრებით
მნიშვნელოვანია, მასწავლებელმა ერთნაირი დრო მისცეს ორივე მხარეს.
არ არის აუცილებელი, დებატებს გამარჯვებული ჰყავდეს. თუმცა, თუ მასწავლებელს
მოსწავლეთა შეფასება უწევს, შეიძლება მოსწავლეები მათ მიერ მოფიქრებული არგუმენტების
ეფექტურობისთვის ფასდებოდნენ.
როლური თამაში
ყველა მასწავლებელს უნდა, მოსწავლეები საგაკვეთილო პროცესში აქტიურად და
ნაყოფიერად იყვნენ ჩართული. ამისთვის როლური თამაში შესაფერისი მეთოდია. ის საშუა
15
ლებას იძლევა, კლასში შეიქმნას შემეცნებით-გასართობი განწყობა, რომელიც მოსწავლეებს
ხალისით ჩართავს გაკვეთილში და ხელს შეუწყობს ინფორმაციის მრავალმხრივ გააზრებას,
რაც მათ თვალსაწიერს აფართოებს. მოსწავლე პროცესში ჩართულია, როგორც ფიზიკურად,
ისე – გონებრივად.
როლური თამაში ავითარებს შემდეგ უნარებს: შემოქმედებითობას, კრიტიკულ აზ
როვნებას, ემპათიას და ა.შ. შესაბამისად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ როლური თამაშის გა
მოყენების მიზანი არის როგორც კოგნიტური, ისე აფექტური და ფსიქომოტორული. როლური
თამაშების დაწყებამდე აუცილებელია მოსამზადებელი სამუშაოს ჩატარება: მიზნებისა და
ინსტრუქციის გამოკვეთა, სცენარის განსაზღვრა და როლების დარიგება. შესაძლოა, ამ ეტაპზე
გამოიკვეთონ მოსწავლეები, რომლებიც პროცესის დამკვირვებლები იქნებიან. შესაბამისად,
საჭიროა შემუშავდეს შეფასების კრიტერიუმები. მასწავლებელი უნდა დარწმუნდეს, რომ ყველა
კომფორტულად გრძნობს თავს საკუთარ როლში. მომზადების ფაზის შემდეგ იწყება უშუალო
გათამაშება. სასურველია, რომ როლში შესვლა და გამოსვლა მცირე რიტუალით ხდებოდეს,
მაგალითად, ხაზის დემონსტრაციულად გადაკვეთა, რის შემდეგაც მონაწილე შედის ან გამოდის
პერსონაჟის როლიდან.
პროექტი
პროექტული სწავლება მოქალაქეობის სწავლებისას ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული
და საჭირო მეთოდია. ის ეხმარება მოსწავლეებს კრიტიკული აზროვნების, ინფორმაციის
ანალიზის, პრობლემის გადაჭრის ეფექტური გზების მოძებნის, თანამშრომლობის, მოკლე და
გრძელვადიანი მიზნების დასახვისა და თვითშეფასების უნარების განვითარებაში. ეს უნარები
კი აქტიური მოქალაქისთვის აუცილებელია.
ჯგუფური მუშაობის დროს ყოველთვის არის საშიშროება, რომ რომელიმე მონაწილე
საერთოდ არ იქნება ჩართული ან მხოლოდ ტექნიკური შემსრულებლის როლს დასჯერდება.
ამიტომ მნიშვნელოვანია, მასწავლებელი ხელს უწყობდეს მოსწავლეების თანაბრად ჩარ
თულობას პროექტის განხორციელების ყველა ეტაპზე.
პროექტის განხორციელებისას მოსწავლეებმა უნდა შეძლონ იმ აქტუალური თემის არჩევა
და დამუშავება, რომელზეც აპირებენ მუშაობას. მათ უნდა მოახერხონ მიზნებისა და
ამოცანების მკაფიოდ ჩამოყალიბება და აქტივობების შესაბამისად განსაზღვრა. პროექტის
დასრულების შემდეგ კი აუცილებელია პროექტის შედეგების შეფასება. ერთი მხრივ, ეს
მოსწავლეებს საშუალებას აძლევს, შეამოწმონ, რამდენად მოახერხეს პროექტით განსაზღვრული
მიზნების მიღწევა და ამავე დროს ეხმარება, გამოკვეთონ, რამ შეუწყო და რამ შეუშალა ხელი
პროექტის წარმატებით განხორციელებას; რა იყო ჯგუფის სუსტი და ძლიერი მხარეები და რის
გათვალისწინება დაეხმარებათ სამომავლოდ პროექტების განხორციელებაში.
სასწავლო მენიუ
სასწავლო მენიუ დიფერენცირებული სწავლების მეთოდია. ის სხვადასხვა სირთულის
დავალებების ნაკრებია, რომელთა დიფერენცირება შესაძლებელია მოსწავლის მზაობის,
ინტერესებისა და სწავლის სტილის მიხედვით. დავალებები რამდენიმე ტიპისაა, მათი ნაწილი
16
სავალდებულო შესასრულებელია, ნაწილი – არჩევითი, ხოლო ზოგიც – არასავალდებულო.
მოსწავლეს შეუძლია, თვითონ გადაწყვიტოს, ინდივიდუალურად იმუშავებს დავალებაზე, თუ
წყვილსა ან ჯგუფში, რამდენ დროს მოანდომებს მასზე მუშაობას და ა.შ. სასწავლო მენიუზე
მუშაობის დროს ძალიან დიდია მოსწავლეთა ავტონომიურობის ხარისხი. ეს მოსწავლეს
უვითარებს მეტაკოგნიტურ უნარებს და ზრდის მის დამოუკიდებლობის ხარისხს.
სახელმძღვანელოში უხვადაა სავარჯიშოები, რომელთა დახმარებითაც მასწავლებელს
შეუძლია შეადგინოს სასწავლო მენიუ და თავად განსაზღვროს, რომელ დავალებას მიანიჭებს
სავალდებულო თუ არჩევით სტატუსს.
დისკუსია-კუთხეები
ორ საპირისპირო კედელზე სათითაოდ ვაკრავთ თითო ფურცელს, ერთი ფურცლის წარ
წერაა – „ვეთანხმები“, მეორე ფურცლის – „არ ვეთანხმები“. მოსწავლეებს ვთხოვთ, რომ
ოთახის ცენტრში განთავსდნენ. შემდეგ ვკითხულობთ კონკრეტულ საგანთან დაკავშირებულ
წინასწარ მომზადებულ დებულებებს, მოსწავლეები კი იმის მიხედვით, ეთანხმებიან თუ არა
ჩვენ მიერ წაკითხულ წინადადებას გადაინაცვლებენ კედლის ერთ ან მეორე მხარეს.
როგორც კი პოზიცია დაფიქსირებულია მოხალისეებს ვთხოვთ განმარტონ, რატომ დგანან
ერთ ან მეორე კედელთან, ან ცენტრში, თუ კი ასეთი შემთხვევა გვექნება.
მასალის დამუშავება – პრესკონფერენცია

აქტივობა რამდენიმე ეტაპისგან შედგება, პირველ ჯერზე ვამზადებთ რესურსს, რომელიც
გვინდა რომ მოსწავლეებს გავაცნოთ (სტატია, ფილმი, ილუსტრაცია, ფორმულა და ა.შ.,).
მოგვიანებით, უკვე სასწავლო სივრცეში ფურცლებზე ჩამოვწეროთ თითოეული მოსწავლის
სახელი, გადავკეცოთ ისე, რომ არ ჩანდეს, და მოსწავლეების თვალწინ ამოვიღოთ 2-3 მათგანი.
ის მოსწავლეები, რომელთა სახელებსაც ამოვიღებთ უნდა გახდნენ ექსპერტები, ხოლო
დანარჩენი მოსწავლეები ჟურნალისტები. ვაძლევთ დროს, დაახლოებით 20-30 წუთი. რომ
გაეცნონ კონკრეტულ ჩვენ მიერ მომზადებულ/მოძიებულ მასალას, რის შემდეგაც დაიწყება
სატელევიზიო შოუ. ექსპერტები დასხდებიან ცენტრში, ხოლო ჟურნალისტები – ექსპერტების
გარშემო. ჟურნალისტები ექსპერტებს დაუსვამენ შეკითხვებს დამუშავებული მასალიდან,
რომელზე პასუხის გაცემაც მოუწევთ ექსპერტებს. მასწავლებელი აქტივობის ბოლოს შეაჯამებს
განვლილ მასალას და გააკეთებს შესაბამის აქცენტებს.
17
18
მატრიცა
თემა: გლობალური მოქალაქეობა საათების სავარაუდო რაოდენობა – 30
თემასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები: თემასთან დაკავშირებული საკვანძო შეკითხვები:
მოქალაქის სტატუსი გულისხმობს უფლებებს და ამავე დროს • როგორ და რატომ ხდებიან ადამიანები რომელიმე ქვეყნის
მოვალეობებს ქვეყნის წინაშე; მოქალაქეები?
უფლებების დაცვა სახელმწიფოს ევალება; • რატომ არის სახელმწიფო ვალდებული, დაიცვას ადამიანის
ლოკალურ დონეზე პრობლემების მოგვარება გლობალურადაც უფლებები?
ცვლის სამყაროს; • რატომ უნდა ვიზრუნოთ როგორც ლოკალურ, ისე გლობალურ
საკუთარ ქვეყანაზე ზრუნვა არ გამორიცხავს გლობალური პრობლემებზე?
პრობლემების გადაჭრაში ჩართვას; • რატომ უნდა გადავამოწმოთ ინფორმაცია?
ციფრული კომპეტენციები ეხმარება ადამიანს საზოგადოებასთან • რატომ და როგორ უნდა ვიზრუნოთ პიროვნულ განვითარებაზე?
ურთიერთობაში როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე მის გარეთ; • რატომ არის ციფრული კომპეტენციების განვითარება
დეზინფორმაციას შეცდომაში შეჰყავს ადამიანები, ამიტომ მნიშვნელოვანი?
მნიშვნელოვანია ინფორმაციის გადამოწმება;
იდენტობის გააზრება პიროვნებად ჩამოყალიბების პროცესის ნაწილია.
ფსიქოსოციალური უნარები ადამიანებს საზოგადოებასთან
ჰარმონიულ ურთიერთობაში ეხმარება;
პიროვნული მახასიათებლები ადამიანს გარემოსთან
ურთიერთობისას უყალიბდება.
მაკროცნება/ მაკროცნებასთან დაკავშირებული კრიტერიუმი:
კომპლექსური დავალებები სამიზნე ცნებები და ქვეცნებები საკითხები საკვანძო შეკითხვები
(დასახელება)
დროის ხაზი, რომელიც წარ დემოკრატია ადამიანის უფლებები როგორ წარმოვაჩინო დროის
მოადგენს ადამიანის უფლებე ხაზის მეშვეობით ადამიანის
ბის განვითარების ეტაპებს, მათ უფლებების განვითარების
გავლენასა და მნიშვნელობას ძირითადი ეტაპები და მათი
ადამიანების ცხოვრებაზე მნიშვნელობა?
ვიდეორგოლის დემოკრატია მოქალაქეობა და გლობალური როგორ წარმოვაჩინო ვიდეო
შექმნა მოქალაქეობის მდგრადი გნვითარება მოქალაქეობა რგოლის დახმარებით მოქა
მნიშვნელობაზე ლაქეობის, მათ შორის
გლობალური მოქალაქეობის
არსი და მნიშვნელობა?
კომიქსის შექმნა პიროვ საზოგადოება პიროვნების განვითარების პროცესი როგორ წარმოვაჩინო
ნებად ჩამოყალიბების სამოქალაქო მონაწილეობა კომიქსის შექმნით პიროვნებად
პროცესისა და პიროვნული ჩამოყალიბების პროცესი და
მახასიათებლების შესახებ პიროვნების მახასიათებლები?
ბლოგპოსტის შექმნა მდგარდი განვითარება დეზინფორმაცია და მისი შედეგები როგორ წარმოვაჩინო
დეზინფორმაციისა და სამოქალაქო მონაწილეობა დეზინფორმაციის მავნე
ყალბი ამბების უარყოფითი შედეგები ბლოგპოსტის
შედეგების შესახებ საშუალებით?
გრძელვადიანი მიზანი საკითხი/ქვესაკითხები საკვანძო შეკითხვა / შეკითხვები შუალედური სასწავლო მიზანი
სამიზნე ცნება და მასთან ადამიანის უფლებები და მისი როგორ წარმოვაჩინო დროის ხაზის კომპლექსური დავალების
დაკავშირებული მკვიდრი განვითარების პროცესი მეშვეობით ადამიანის უფლებების პირობა
წარმოდგენები ქვეცნებები: ქრონოლოგია, განვითარების ძირითადი ეტაპები და
სამოქალაქო აქტივიზმი მათი მნიშვნელობა?
დემოკრატია (ადამიანის კომპლექსური დავალების დამუშავების ეტაპები (რესურსები, აქტივობები): ამ პარაგრაფის შესწავლისას
უფლებები, სამართლებ I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა თქვენ დროში იმოგზაურებთ და
რივი დოკუმენტები, ნაბიჯი 1. დააკვირდებით ადამიანის უფ
დემოკრატიის პრინციპები) რესურსი/აქტივობა: ლებების განვითარების პროცესს,
(მოქ.საშ.1,2,3,4) ქრონოლოგია: http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=3&t=43756 პარაგრაფის დასრულების შემდეგ
შექმენით დროის ხაზი, რომელზეც
1. ყველა ადამიანი იბადება დროის ხაზის ნიმუშების ნახვა და დამზადება შესაძლებელია საიტებზე
წარმოდგენილი იქნება უფლებების
თავისუფალი და თა https://learningapps.org/ და https://www.canva.com/
განვითარების პროცესიდან თქვენ
ნასწორი, საკუთარი ღირ დეკლარატიულ, პირობისეულ • რა არის დროის ხაზი? თვის მნიშვნელოვანი მომენტები,
სებითა და უფლებებით; და პროცედურულ ცოდნაზე • რატომ არის მისი აგება ანტიკური ხანიდან თანამედროვე
2. ადამიანს აქვს სამოქალაქო- ორიენტირებული შეკითხვები მნიშვნელოვანი? პერიოდამდე.
პოლიტიკური, სოციალურ- • როგორ ავაგო ის? დროის ხაზის პრეზენტაციისას
ეკონომიკური და კოლექ თვალნათლივ წარმოაჩინეთ:
ტიური უფლებები; საქარ II ეტაპი: კომპლექსური დავალების შინაარსი
• ადამიანის ცხოვრების რა
თველოს კონსტიტუცია ნაბიჯი 1. ადამიანის ცხოვრების რა ასპექტებს უკავშირდებოდა სხვადასხვა თაობის ასპექტებს უკავშირდებოდა
უფლებები და როგორი იყო მათი გავლენა საზოგადოებაზე? სხვადასხვა თაობის უფლებები
და საერთაშორისო დო
კუმენტები (დეკლარაციები, რესურსი/აქტივობა: და როგორი იყო მათი გავლენა
კონვენციები) ამ უფლებების პარაგრაფი N1. სავარჯიშო N1, N2, N3 საზოგადოებაზე?
დისკუსია, ასოციაციური რუკა, ჯგუფური მუშაობა, „პრესკონფენერენცია“ (დემოკ. მკ.წ 1; 2)
19
დაცვას უზრუნველყოფს;
20
3. დემოკრატიულ დეკლარატიულ, • რას გულისხმობს სამოქალაქო, პოლიტიკური, • რატომ და რა ხერხებით
საზოგადოებაში/ ცდილობდნენ ადამიანები
პირობისეულ და სოციალურ-ეკონომიკური უფლებები?
სახელმწიფოში ადამიანის უფლებების მოპოვებას
პროცედურულ ცოდნაზე • რატომ არის ეს უფლებები ცალკეული
უფლებები უმთავრესი სხვადასხვა ეპოქაში? რა
ორიენტირებული ადამიანისთვის ან მთლიანად შედეგებს აღწევდნენ ისინი?
ღირებულებაა; შეკითხვები საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი? (დემოკ.მკ.წ. 3)
4. დემოკრატია ეფუძნება • რას იწვევდა ადამიანის უუფლებო • ვის და როგორ ევალება
ფუნდამენტურ მდგომარეობაში ჩაყენება? ადამიანის უფლებების დაცვა
პრინციპებს • რა მოვლენები უძღოდა წინ სხვადასხვა და დაცვის რა მექანიზმები
(თანასწორობა, თაობის მიერ უფლების მოპოვებას? არსებობს?
კანონის უზენაესობა, • როგორ გადმოვცე ადამიანის უფლებებთან (დემოკ. მკ. წ 4)
გამჭვირვალობა, დაკავშირებული მოვლენები დროის ხაზზე?
ხელისუფლების
დანაწილება, ნაბიჯი 2. რატომ და რა ხერხებით ცდილობდნენ ადამიანები უფლებების მოპოვებას
სამართლიანი არჩევნები, სხვადასხვა ეპოქაში? რა შედეგებს აღწევდნენ ისინი?
პასუხისმგებლობა, რესურსი/აქტივობა:
ინკლუზიურობა, პარაგრაფი N1. გვ. 6-7. აქტივობა N4,
არაძალადობრივი დისკუსია, სახელმძღვანელოში მოცემული რესურსების განხილვა
მეთოდებით მოქმედება,
დეკლარატიულ, • რა ხერხებით ცდილობდნენ ადამიანები
ტოლერანტობა),
პირობისეულ და უფლებების მოპოვებას სხვადასხვა
რომელთა დაცვის
პროცედურულ ცოდნაზე ეპოქაში?
გარეშეც დემოკრატიული
ორიენტირებული • რა შედეგებს აღწევდნენ ისინი?
სახელმწიფო
შეკითხვები • რატომ იყო ამ უფლებების მოპოვება
ფუნქციონირებას ვერ
მნიშვნელოვანი?
შეძლებს.
• როგორ გადმოვცე სხვადასხვა ეპოქაში
მომხდარი ამბები დროის ხაზის მეშვეობით?
ნაბიჯი 3. ვის და როგორ ევალება ადამიანის უფლებების დაცვა და დაცვის რა
მექანიზმები არსებობს?
რესურსი/აქტივობა:
პარაგრაფი N1 სავარჯიშო N 3, სავარჯიშო N4.
დიკსუსია, რესურსების განხილვა.
დეკლარატიულ, • როგორ აღიქმება ადამიანის უფლებები
პირობისეულ და დღევანდელ ეპოქაში?
პროცედურულ ცოდნაზე • რა უწყობს ხელს ადამიანის უფლებების
ორიენტირებული ერთიან სისტემად აღქმას?
შეკითხვები • ვის და რატომ ევალება ადამიანის
უფლებების დაცვა?
• როგორ წარმოვაჩინო თანამედროვე
მოვლენები დროის ხაზზე?
მოსწავლეების მხრიდან კომპლექსური დავალების პრეზენტაციის პროცესში

მასწავლებლის მიერ დასმული შეკითხვები:
• აღწერე, როგორ წარიმართა დავალებაზე მუშაობის პროცესი;
• აღწერე, რა პროდუქტი შექმენი;
• რა საკითხს შეეხება შენ მიერ მომზადებული დავალება?
• ახსენი, რატომ შექმენი დღოის ხაზი? რის თქმა გინდოდა მისი საშუალებით?
• რატომ ფიქრობ, რომ შენ მიერ შექმნილი დავალება დროის ხაზია?
• შენი აზრით, ვინ უნდა დაინტერესდეს შენ მიერ შექმნილი კომპლექსური
დავალებით და რატომ?
• რა დაბრკოლებებს წააწყდი დავალებაზე მუშაობის პროცესში?
• რას გააკეთებდი სხვაგვარად, ახლა რომ იწყებდე დავალებაზე მუშაობას?
• მსგავსი ფორმის ან შინაარსის დავალება სხვა დროს თუ შეგისრულებია?
• შენი აზრით, რით ჰგავს და რით განსხვავდება შენი დავალება შენი
თანაკლასელების ნაშრომებისგან?
21
22
სამიზნე ცნება და მასთან მოქალაქეობის არსი და
დაკავშირებული მკვიდრი მნიშვნელობა
წარმოდგენები
ქვეცნებები: როგორ წარმოვაჩინო ვიდეორგო კომპლექსური დავალების
გლობალიზაცია ლის დახმარებით მოქალაქეობის, პირობა
მათ შორის გლობალური მოქალა
ქეობის არსი და მნიშვნელობა
დემოკრატია I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა ამ პარაგრაფის დასრულების
(ადამიანის უფლებები, ნაბიჯი 1. შემდეგ შექმენით ვიდეორგოლი/
სამართლებრივი რესურსი/აქტივობა: ბროშურა, რომელშიც
დოკუმენტები, ვიდეოებს შესაქმნელად შეიძლება გამოიყენონ სმარტფონი და თავად წარმოადგენთ მოქალაქეობის
დემოკრატიის პრინციპები) გადაიღონ კადრები ან ვიდეო ააწყონ ინტერნეტში არსებული მასალით. არსსა და მნიშვნელობას
(მოქ.საშ.1,2,3,4) ვიდეოების გადასაღებად შეიძლება გამოიყენონ საიტები
ვიდეორგოლში თვალნათლივ
1. ყველა ადამიანი იბადება https://biteable.com/ ან https://www.kapwing.com/
წარმოაჩინეთ:
თავისუფალი და თანას დეკლარატიულ, პირობ • რა არის ვიდეორგოლი? • რა არის მოქალაქეობის არსი
წორი, საკუთარი ღირსე ისეულ და პროცედურულ • რატომ არის ინფორმაციის გადაცემა და მნიშვნელობა, როგორ
ბითა და უფლებებით; ცოდნაზე ორიენტი ვიდეორგოლით ეფექტიანი? უკავშირდება მოქალაქის
2. ადამიანს აქვს სამოქა რებული შეკითხვები • როგორ გადავიღო ვიდეორგოლი? სტატუსი უფლებებსა და
ლაქო-პოლიტიკური, II ეტაპი: კომპლექსური დავალების შინაარსი მოვალეობებს?
სოციალურ-ეკონომიკ ნაბიჯი 1. რა არის მოქალაქეობის არსი და მნიშვნელობა, როგორ უკავშირდება (დემოკ. მკ.წ 2;4)
ური და კოლექტიური მოქალაქის სტატუსი უფლებებსა და მოვალეობებს? • რას ნიშნავს გლობალური
უფლებები; საქარ რესურსი/აქტივობა: მოქალაქეობა? რამდენად
თველოს კონსტიტუცია არის შესაძლებელი რომ
პარაგრაფი N2 „მოქალაქეობის საკითხი დღევანდელ მსოფლიოში“, სავარჯიშო
და საერთაშორისო N7, N8; ერთდროულად იყო
დოკუმენტები (დეკლა „მოქალაქობა საქართველოში“ სავარჯიშო N10, N11, N12 რომელიმე კონკრეტული
დისკუსია, ინფორმაციის მოძიება, ინფორმაციის დამუშავება. სახელმწიფოს და გლობალური
რაციები, კონვენციები)
მოქალაქეც? ადგილობრივ
ამ უფლებების დაცვას დეკლარატიულ, • რა არის მოქალაქეობის არსი?
დონეზე მოქედებით ცვლიდე
უზრუნველყოფს; პირობისეულ და • რა უფლებები აქვს მოქალაქეს?
მსოფლიოსაც?
პროცედურულ ცოდნაზე • რა მოვალეობები აქვს მოქალაქეს? (მდგ.განვ. 2)
ორიენტირებული • რატომ არის მოქალაქეობა მნიშვნელოვანი?
შეკითხვები • როგორ გადმოვცე მიღებული ინფორმაცია
ვიდეორგოლის მეშვეობით?
3. დემოკრატიულ ნაბიჯი 2. რას ნიშნავს გლობალური მოქალაქეობა? რამდენად არის შესაძლებელი • როგორია გლობალური
საზოგადოებაში/ რომ ერთდროულად იყო რომელიმე კონკრეტული სახელმწიფოს და გლობალური მოქალაქეობის როლი და
სახელმწიფოში ადამიანის მოქალაქეც? ადგილობრივ დონეზე მოქედებით ცვლიდე მსოფლიოსაც? გავლენა განსხვავებული
უფლებები უმთავრესი რესურსი/აქტივობა: კულტურების მშვიდობიან
ღირებულებაა; პარაგრაფი N2 „გლობალური მოქალაქეობა“, სავარჯიშო N14, 15, 16, 17, 18, თანაცხოვრებაზე? მსოფლიო
დებატები, დისკუსია მნიშვნელობის პრობლემების
4. დემოკრატია ეფუძნება
მოგვარებაზე? (დემოკ. მკ.წ 1, 3;
ფუნდამენტურ დეკლარატიულ, • რას ნიშნავს გლობალური მოქალაქეობა? მდგ. განვ. 1)
პრინციპებს პირობისეულ და • რა ახდენს გავლენას გლობალიზაციაზე და
(თანასწორობა, პროცედურულ ცოდნაზე რაში გამოიხატება თავად გლობალიზაციის
კანონის უზენაესობა, ორიენტირებული გავლენა?
გამჭვირვალობა, შეკითხვები • ვინ არის გლობალური მოქალაქე და
ხელისუფლების შესაძლოა თუ არა, ის კონკრეტული
დანაწილება, ქვეყნის მოქალაქე იყოს?
სამართლიანი არჩევნები, • როგორ გადმოვცე ინფორმაცია
პასუხისმგებლობა, ვიდეორგოლის სახით?
ინკლუზიურობა,
არაძალადობრივი ნაბიჯი 3. როგორია გლობალური მოქალაქეობის როლი და გავლენა განსხვავებუ
მეთოდებით მოქმედება, ლი კულტურების მშვიდობიან თანაცხოვრებაზე? მსოფლიო მნიშვნელობის
ტოლერანტობა), პრობლემების მოგვარებაზე?
რომელთა დაცვის
გარეშეც დემოკრატიული რესურსი/აქტივობა:
სახელმწიფო პარაგრაფი N2 „გლობალური მოქალაქოება“, სავარჯიშო N19, 20,
ფუნქციონირებას ვერ „გლობალიზაცია“, სავარჯიშო N1, 2, 3, 5
შეძლებს. ვიდეოების განხილვა, დისკუსია, დებატები.
დეკლარატიულ, • რა გავლენა აქვს გლობალურ
პირობისეულ და მოქალაქეობას განსხვავებული კულტურის
პროცედურულ ცოდნაზე მშვიდობიან თანაცხოვრებაზე?
ორიენტირებული • რატომ არიან ჩართული ადამიანები
შეკითხვები გლობალური პრობლემების მოგვარებაში?
23
24
მდგრადი განვითარება მოსწავლეების მხრიდან კომპლექსური დავალების პრეზენტაციის პროცესში
(მოქ.საშ.3) მასწავლებლის მიერ დასმული შეკითხვები:
1. რესურსების • აღწერე, როგორ წარიმართა დავალებაზე მუშაობის პროცესი;
მოხმარებისას • აღწერე, რა პროდუქტი შექმენი;
მნიშვნელოვანია • რა საკითხს შეეხება შენ მიერ მომზადებული დავალება?
საზოგადოების • ახსენი, რატომ შექმენი ვიდეორგოლი? რის თქმა გინდოდა მისი საშუალე
ინტერესებისა და ბით?
მომავლის პერსპექტივის • შენი აზრით, ვინ უნდა დაინტერესდეს შენ მიერ შექმნილი კომპლექსური
გათვალისწინება; დავალებით და რატომ?
2. ლოკალურ ქმედებებს • რა დაბრკოლებებს წააწყდი დავალებაზე მუშაობის პროცესში?
გლობალური შედეგები • რას გააკეთებდი სხვაგვარად, ახლა რომ იწყებდე დავალებაზე მუშაობას?
მოსდევს (მაგალითად, • მსგავსი ფორმის ან შინაარსის დავალება სხვა დროს თუ შეგისრულებია?
გარემოზე ზრუნვა ერთი • შენი აზრით, რით ჰგავს და რით განსხვავდება შენი დავალება შენი
შეხედვით უმნიშვნელო თანაკლასელების ნაშრომებისგან?
მოქმედებებით იწყება
(მაგ., ნაგვის ძირს არ
დაყრა, პოლიეთილენის
პარკზე უარის თქმა).
პიროვნების ჩამოყალიბების პროცეს
სამიზნე ცნება და მასთან ქვეცნებები: როგორ წარმოვაჩინო კომპლექსური დავალების
დაკავშირებული მკვიდრი ემპათია კომიქსის შექმნით პიროვნებად პირობა
წარმოდგენები თვითრეფლექსია ჩამოყალიბების პროცესი და
ასერტულობა პიროვნების მახასიათებლები
საზოგადოება (პიროვნება, კომპლექსური დავალების დამუშავების ეტაპები (რესურსები, აქტივობები): შექმენი კომიქსი/დღიური/
ინდივიდი, სოციალიზაცია) I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა სცენარი, გამოიგონე პერსონაჟები
(მოქ.საშ.1, 2, 4) ნაბიჯი 1. და სიუჟეტი, რომელიც
1. ადამიანი არის რესურსი/აქტივობა: წარმოაჩენს პიროვნების
პიროვნება, საკუთარი კომიქსის ნიმუშები შეგიძლიათ ნახოთ საიტზე. http://www.electionsportal.ge/geo/comics ჩამოყალიბებისა და განვითარების
პროცესს და მშვიდობიანი
მსოფლმხედველობითა
დეკლარატიულ, • რა არის კომიქსი/დღიური/სცენარი? თანაცხოვრების მნიშვნელობას,
(იდეები, ღირებულებები)
პირობისეულ და • რატომ არის კომიქსით/დღიურით/სცენარით როგორც პიროვნების, ისე
და მისწრაფებებით; საზოგადოებისთვის.
პროცედურულ ცოდნაზე ინფორმაციის გადაცემა ეფექტიანი?
მას აქვს საკუთარი
ორიენტირებული • როგორ შევქმნათ კომიქსი/დღიური/სცენარი?
პიროვნების თავისუფალი ნაშრომი უნდა ასახავდეს პასუხებს
შეკითხვები
განვითარების უფლება; შემდეგ კითხვებზე:
2. ადამიანს გააჩნია • რა არის ადამიანის
II ეტაპი: კომპლექსური დავალების შინაარსი
სხვადასხვა მსოფლმხედველობასა და
ნაბიჯი 1. რა არის ადამიანის მსოფლმხედველობასა და პიროვნულ განვითარებაზე პიროვნულ განვითარებაზე
(ფიზიოლოგიური,
მოქმედი ფაქტორები? მოქმედი ფაქტორები?
უსაფრთხოების,
რესურსი/აქტივობა: (საზ. მკ.წ 1, 2, 3)
სოციალური
პარაგრაფი N3. შესავალი, „ფსიქო-სოციალრუი უნარები“, სავარჯიშო N 4, 5 • როგორ ეხმარება ადამიანს
კონტაქტების და სხვა)
ასოციაციური რუკა – რა ახდენს გავლენას ადამიანის პიროვნებად თვითრეფლექსია, ემპათია,
მოთხოვნილებები,
ჩამოყალიბებაზე? ასერტულობა თუ ემოციების
რომელთა
დისკუსია – კუთხეების მეთოდი მართვა სხვა ადამიანებთან
დაკმაყოფილების
დეკლარატიულ, • რას ნიშნავს პიროვნების ჩამოყალიბება? ურთიერთობაში. სად და როგორ
გარეშე ის ვერ უნდა გამოიმუშაოს აღნიშნული
შეძლებს პიროვნულ პირობისეულ და • რა ახდენს ამ პროცესზე გავლენას?
უნარები?
განვითარებას; პროცედურულ ცოდნაზე • რატომ უნდა ვიცნობდეთ პიროვნების
(სახ. 3, 4)
ორიენტირებული განვითარების პროცესს?
შეკითხვები • როგორ გადმოვცე პიროვნების
განვითარებასთან დაკავშირებული
25
ინფორმაცია კომიქსის სახით?
26
3. სხვა ადამიანებთან/ ნაბიჯი 2. როგორ ეხმარება ადამიანს თვითრეფლექსია, ემპათია, ასერტულობა • რა პიროვნული მახასიათებლები
სოციალურ ჯგუფებთან თუ ემოციების მართვა სხვა ადამიანებთან ურთიერთობაში. სად და როგორ უნდა უწყობს ხელს განსხვავებული
/ინსტიტუციებთან გამოიმუშაოს აღნიშნული უნარები? შეხედულებების მქონე
ურთიერთობა რესურსი/აქტივობა: ადამიანებს მშვიდობიან
ადამიანს პიროვნულ პარაგრაფი N3. „ფსიქოსოციალური უნარები“, სავარჯიშო N 1, 2, 16, 17, 18 თანაცხოვრებასა და საერთო
დისკუსია პრობლემების მოგვარების
განვითარებაში უწყობს
საქმეში?
ხელს;
(საზ. 1, 3,4; სამოქ. მონაწ. 1,4,5)
4. ასერტულობა დეკლარატიულ, • რა უნარები სჭირდება ადამიანს პიროვნული • რამდენად მნიშვნელოვანია
(ადამიანის უნარი პირობისეულ და განვითარებისთვის? საზოგადოებრივი პრობლემების
თამამად გამოხატოს პროცედურულ • რაში გვეხმარება ფსიქოსოციალური უნარები? საერთო ძალებით გადაჭრა
საკუთარი აზრი სხვისი ცოდნაზე • ვინ ახდენს გავლენას ამ უნარების და რა გზებით შეიძლება ამ
შეურაცხყოფის გარეშე) ორიენტირებული ჩამოყალიბებაზე? პრობლემების მოგვარება?
ხელს უწყობს პიროვნების შეკითხვები • როგორ გადმოვცე მიღებული ინფორმაცია (სამოქ. მონაწ 2,3)
და სოციუმის ჰარმონიულ კომიქსის სახით?
ურთიერთობას.
ნაბიჯი N 3. რა პიროვნული მახასიათებლები უწყობს ხელს განსხვავებული
შეხედულებების მქონე ადამიანებს მშვიდობიან თანაცხოვრებასა და საერთო
სამოქალაქო მონაწილეობა პრობლემების მოგვარების საქმეში?
(მოქ.საშ.2,4) რამდენად მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივი პრობლემების საერთო ძალებით
1. დემოკრატიული გადაჭრა და რა გზებით შეიძლება ამ პრობლემების მოგვარება?
საზოგადოება
არის სამოქალაქო პარაგრაფი N3 „პიროვნება და საზოგადოება“, სავარჯიშო N7, 8, 9, 10, 11, 19, 20, 21
საზოგადოება, დისკუსია, დებატები, ჯგუფური მუშაობა
რომელიც აქტიური
მოქალაქეებისგან
შედგება;
2. სამოქალაქო
მონაწილეობა
საზოგადოებრივ
საჭიროებებზე/ქვეყანაზე
ზრუნვის საშუალებაა;
3. აქტიური მოქალაქეები დეკლარატიულ, • რას გულისხმობს მშვიდობიანი თანაცხოვრება?
სხვადასხვა გზით პირობისეულ და • როგორი პიროვნული მახასიათებლები უწყობს
(სოციალური პროცედურულ ხელს განსხვავებული შეხედულებების მქონე
პროექტების დაგეგმვა- ცოდნაზე ადამიანებს მშვიდობიან თანაცხოვრებაში?
განხორციელებით, ორიენტირებული • რატომ არის მნიშვნელოვანი პიროვნების
მოხალისეობრივი შეკითხვები განვითარების პროცესში განსხვავებული
საქმიანობით, შეხედულებების ადამიანებთან ურთიერთობა?
ადვოკატირებით, • დაამატეთ – როგორ აისახება ადამიანის
ლობირებით) ზრუნავენ პიროვნებაზე, მის თვითშეფაზებაზე,
საზოგადოებრივი მნიშვნელოვანი პრობლემის მოგვარებაში
საკუთარი წვლილის შეტანა?
პრობლემების
• როგორ გადმოვცე დამუშავებული მასალა
მოგვარებაზე. ამ დროს
კომიქსის სახით?
ისინი თანამშრომლობენ
ერთმანეთთან,
საზოგადოებრივ
ინსტიტუტებთან,
არასამთავრობო
ორგანიზაციებთან,
სახელმწიფო
სტრუქტურებთან;
• ახსენი, რატომ შექმენი დღიური/კომიქსი/სცენარი? რის თქმა გინდოდა
მისი საშუალებით?
მონაწილეობის დროს
მნიშვნელოვანია სხვა
ადამიანების ინტერესების
გათვალისწინება;
მონაწილეობა
გამორიცხავს
ძალადობრივ ქმედებებს.
27
28
სამიზნე ცნება და მასთან დეზინფორმაცია, ყალბი ამბები, კომპლექსური დავალების
დაკავშირებული მკვიდრი ქვეცნებები: როგორ წარმოვაჩინო პირობა
წარმოდგენები პოსტსიმართლე დეზინფორმაციის მავნე შედეგები
ნიჰილიზმი ბლოგპოსტის საშუალებით?
კომპლექსური დავალების დამუშავების ეტაპები (რესურსები, აქტივობები):
მდგრადი განვითარება I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა გაეცანი ამ პარაგრაფში მოცემულ
(მოქ.საშ.3) ნაბიჯი 1. მასალას და დაწერე ბლოგი
1. რესურსების მოხმარებისას რესურსი/აქტივობა: დეზინფორმაციისა და ყალბი
მნიშვნელოვანია საზო როგორ დავწერო სტატია? ამბებისგან მომდინარე
გადოების ინტერესებისა და საფრთხეების შესახებ
დეკლარატიულ, პირობი • რა არის ბლოგი?
მომავლის პერსპექტივის სეულ და პროცედურულ • რატომ არის ბლოგის საშუალებით ბლოგში თვლანათლივ
გათვალისწინება; ცოდნაზე ორიენტირებული გადმოცემული ინფორმაცია ეფექტიანი? წარმოაჩინე:
2. ლოკალურ ქმედებებს შეკითხვები • როგორ დავწერო ბლოგპოსტი? • რატომ არის სამოქალაქო
გლობალური შედეგები საზოგადოებისთვის მნიშვნე
II ეტაპი: კომპლექსური დავალების შინაარსი
მოსდევს (მაგალითად, ლოვანი ობიექტური ინფორ
ნაბიჯი 1. რატომ არის სამოქალაქო საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი
გარემოზე ზრუნვა ერთი მაციის (როგორც რესურსის)
ობიექტური ინფორმაციის (როგორც რესურსის) ფლობა? როგორ აისახება
შეხედვით უმნიშვნელო ფლობა? როგორ აისახება ყალ
ყალბი ინფორმაცია დემოკრატიული საზოგადოების ჩამოყალიბებაზე?
მოქმედებებით იწყება ბი ინფორმაცია დემოკრატიული
რესურსი/აქტივობა: საზოგადოების ჩამოყალიბებაზე?
(მაგ., ნაგვის ძირს არ
პარაგრაფი N4 „დეზინფორმაცია და მისი შედეგები“, სავარჯიშო N 1, 2, 3. (სამოქ.საზ. მკ. წ. 1, 2. მდგრად.გან,
დაყრა, პოლიეთილენის
პარკზე უარის თქმა)). დეკლარატიულ, • რას ნიშნავს სამოქალაქო საზოგადოება? მკ.წ 1)
სამოქალაქო მონაწილეობა • როგორ აისახება სხვადსხვა
პირობისეულ და • რა სჭირდება სამოქალაქო საზოგადოების
სამოქალაქო მონაწილეობა ჯგუფის მიმართ გავრცელებული
პროცედურულ ცოდნაზე წევრებს სწორი გადაწყვეტილების მისაღებად?
დეზინფორმაცია მათ
(მოქ.საშ.2,4) ორიენტირებული • როგორ მოქმედებს ყალბი ამბები მშვიდობიან თანაცხოვრებაზე?
1. დემოკრატიული საზოგა შეკითხვები სამოქალაქო საზოგადოებასა და (სამოქ.საზ. 4,5. მდგ. განვ. 1)
დოება არის სამოქალაქო დემოკრატიის განვითარებაზე? • რა საფრთხეებს იწვევს ყალბი
საზოგადოება, რომელიც • როგორ გადმოვცე ინფორმაცია ბლოგის ინფორმაცია ლოკალურ და
აქტიური მოქალაქეე მეშვეობით? გლობალურ დონეზე?
ბისგან შედგება; (მდგრად.გან. მკ.წ. 2)
2. სამოქალაქო მონაწი ნაბიჯი 2. როგორ აისახება სხვადსხვა ჯგუფის მიმართ გავრცელებული • ვის ინტერესში შეიძლება
ლეობა საზოგადოებრივ დეზინფორმაცია მათ მშვიდობიან თანაცხოვრებაზე? შედიოდეს ყალბი ინფორმაციის
საჭიროებებზე/ქვეყანაზე გავრცელება? და როგორ უნდა
ზრუნვის საშუალებაა; რესურსი/აქტივობა: დაიცვას ადამიანმა თავი ყალბი
3. აქტიური მოქალაქეები პარაგრაფი N4 „დეზინფორმაცია და მისი შედეგები“ ინფორმაციისგან?
(სამოქ. საზ. მკ.წ. 3)
სხვადასხვა გზით (სოცია
ლური პროექტების და დეკლარატიულ, • რას ნიშნავს დეზინფორმაცია?
გეგმვა-განხორციელებით, პირობისეულ და • რატომ და როგორ აისახება ის სხვადასხვა
მოხალისეობრივი საქმი პროცედურულ ცოდნაზე ჯგუფის მშვიდობიან თანაცხოვრებაზე?
ანობით, ადვოკატირებით, ორიენტირებული • როგორ გადმოვცე მიღებული ინფორმაცია
ლობირებით) ზრუნავენ შეკითხვები ბლოგის ფორმით?
საზოგადოებრივი პრობ
ლემების მოგვარებაზე. ამ
დროს ისინი თანამშრომ ნაბიჯი 3. რა საფრთხეებს იწვევს ყალბი ინფორმაცია ლოკალურ და
ლობენ ერთმანეთთან, გლობალურ დონეზე?
საზოგადოებრივ ინსტიტუ რესურსი/აქტივობა:
ტებთან, არასამთავრობო პარაგრაფი N4 „დეზინფორმაცია და მისი შედეგები“, სავარჯიშო N 4, 5, 6, 7, 8,
ორგანიზაციებთან, სახელ 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16.
მწიფო სტრუქტურებთან;
4. სამოქალაქო მონაწი დეკლარატიულ, • რა შედეგები შეიძლება ჰქონდეს დეზინფორმაციას?
ლეობის დროს მნიშვნე პირობისეულ და პრო • ვისზე შეიძლება აისახოს ეს შედეგი?
ლოვანია სხვა ადამია ცედურულ ცოდნაზე • რა იწვევს ამ შედეგებს?
ნების ინტერესების ორიენტირებული • როგორ დავწერო ბლოგპოსტი
გათვალისწინება; შეკითხვები დეზინფორმაციის შედეგების შესახებ?
5. სამოქალაქო მონაწი
ლეობა გამორიცხავს
ძალადობრივ ქმედებებს.
29
30
ნაბიჯი 4. ვის ინტერესში შეიძლება შედიოდეს ყალბი ინფორმაციის
გავრცელება? როგორ უნდა დაიცვას ადამიანმა თავი ყალბი
ინფორმაციისგან?
რესურსი/აქტივობა:
პარაგრაფი N4 „დეზინფორმაცია და მისი შედეგები“, სავარჯიშო N 17, 18.
დეკლარატიულ, • ვის ინტერესში შეიძლება შედიოდეს

პირობისეულ და ყალბი ინფორმაციის გავრცელება?
პროცედურულ ცოდნაზე • რა მიზნით ავრცელებენ ყალბ
ორიენტირებული ინფორმაციას?
შეკითხვები • როგორ უნდა დაიცვას ადამიანმა თავი
ყალბი ინფორმაციისგან?
• როგორ დავწერო ბლოგი განვლილი
მასალის შესახებ?


• ახსენი, რატომ შექმენი ბლოგპოსტი? რის თქმა გინდოდა მისი საშუალებით?
რეკომენდაციები პარაგრაფების მიხედვით
პარაგრაფი N1 ადამიანის უფლებები

მოსწავლეს დაეხმარება, გაიხსენოს განვლილი მასალა, კიდევ ერთხელ გაიაზროს, რას
წარმოადგენს ადამიანის უფლებები, რა სახეობებად იყოფა ისინი, როგორ ვითარდებოდა და
მათი დაცვის რა მექანიზმები არსებობს დღევანდელ მსოფლიოში.
პარაგრაფი მოიცავს 6 საერთო-საკლასო აქტივობას, რომლებზე დაყრდნობითაც უნდა
მომზადდეს 1 კომპლექსური დავალება.
საკლასო რესურსი
აქტივობა N
1.1 მოსწავლის სახელმძღვანელოში მოცემული მასალა
1.1. აქტივობა. მასწავლებელმა ხელი უნდა შეუწყოს დისკუსიას, რომელზეც გამოიკვეთება,

დღევანდელ მსოფლიოში უფლებებისათვის ბრძოლის რომელ მაგალითებს მიიჩნევენ
მოსწავლეები მნიშვნელოვნად მსოფლიო ისტორიისათვის.
სურვილის შემთხვევაში, მასწავლებელმა შეიძლება მოსწავლეებს განსახილველად
შესთავაზოს თემა – რა გავლენა მოახდინა ადამიანის უფლებების განვითარებაზე რელიგიამ
(ქრისტიანობამ, ისლამმა, იუდაიზმმა), რომლის თანახმად ყველა ადამიანი უფლის წინაშე
თანასწორია.
1.3 აქტივობა. მასწავლებელმა ხელი უნდა შეუწყოს დისკუსიას, რომლის დასასრულს მან
შეიძლება აღნიშნოს, რომ სამოქალაქო უფლებები (საკუთრების ქონის, ოჯახის შექმნის
უფლება), განსხვავებით თუნდაც პოლიტიკური უფლებებისაგან (მაგალითად, ქვეყნის
მართვაში მონაწილეობა), არსებობდა და არსებობს ბევრ არადემოკრატიულ სახელმწიფოშიც.
რაც შეეხება სოციალურ-ეკონომიკურ უფლებებს, ამ საკითხით სახელმწიფოს დაინტე
რესება მხოლოდ განვითარებული საზოგადოებისთვისაა დამახასიათებელი. მასწავლე
ბელმა შეიძლება მოსწავლეებს გასულ წლებში განვლილი მასალიდან შეახსენოს, რომ
სახელმწიფოს ბიუჯეტი მოქალაქეების (გადასახადის გადამხდელების) მიერ გადახდილი გა
დასახადებისგან შედგება. როცა სოციალურ დახმარებებზე ვლაპარაკობთ, უნდა გვესმოდეს,
რომ სახელმწიფო „ციდან“ კი არ იღებს ამ თანხებს, არამედ შედარებით შეძლებული მოქა
ლაქეების შემოსავლების ნაწილს საზოგადოების შედარებით დაბალი შემოსავლების მქონე
(ან შემოსავლების საერთოდ არმქონე) ნაწილს გადასცემს.
მასწავლებელმა შეიძლება მოსწავლეებს დამატებით უთხრას, რომ განვითარებულ შუა
საუკუნეებში საქართველოში სახელმწიფო თავისი შემოსავლის მეათედს სოციალურად და
ეკონომიკურად გაჭირვებულთა დასახმარებლად იყენებდა (ამ თანხას ქართულ წყაროებში
„ნაათალი“ ერქვა).
31
1.4 აქტივობა. დისკუსიის მსვლელობისას მასწავლებელმა ყურადღება უნდა გაამახვილოს
იმ პროცესებზე, რომლებიც „ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციის“ მიღებას
უძღოდა წინ, კერძოდ, დეკლარაციის პრეამბულაში მითითებულ განცხადებაზე, რომ ამ
დეკლარაციის მიღება გამოიწვია კაცობრიობის შეურიგებლობამ იმ დანაშაულების მიმართ,
რომლებიც მეორე მსოფლიო ომის დროს ხდებოდა:
1.5 აქტივობა. მასწავლებელმა შეიძლება დაასახელოს საქართველოსთან დაკავშირებული
მაგალითი:
საქართველოს მოქალაქე თენგიზ ასანიძე უკანონოდ იქნა დაპატიმრებული. საქართველოს
ყველა ინსტანციის სასამართლომ იგი გაამტყუნა. ამის შემდეგ მოქალაქე ასანიძემ 2001 წლის
ივლისში ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში შეიტანა სარჩელი („თენგიზ
ასანიძე საქართველოს წინააღმდეგ“).
სასამართლომ 2004 წლის 24 მარტს გამოიტანა განაჩენი, რომლის თანახმადაც მომ
ჩივანი გამართლდა. სასამართლომ მიმართა საქართველოს სახელმწიფოს, მყისიერად
გაეთავისუფლებინა ასანიძე პატიმრობიდან, გადაეხადა მისთვის კომპენსაცია (150 ათასი
ევრო) და დაეფარა სასამართლოში გაწეული ხარჯები.
„ვინაიდან ადამიანის უფლებათა აბუჩად აგდებამ გამოიწვია ბარბაროსული აქტები, რაც
აღაშფოთებს კაცობრიობის სინდისს, და მისი მიზანია ისეთი მსოფლიოს შექმნა, რომელშიც
ადამიანებს ექნებათ თავისუფლება და იცხოვრებენ შიშისა და გაჭირვების გარეშე;
ვინაიდან აუცილებელია, უფლებებს იცავდეს კანონი, რათა ადამიანი იძულებული არ
გახდეს, მიმართოს აჯანყებას, როგორც უკანასკნელ საშუალებას ჩაგვრის წინააღმდეგ,
ვინაიდან აუცილებელია ხალხთა შორის მეგობრულ ურთიერთობათა განვითარების
ხელის შეწყობა ...“
პარაგრაფი N2 მოქალაქეობა და გლობალური მოქალაქეობა
მოსწავლეს დაეხმარება გაიგოს, თუ როგორ უკავშირდება ერთმანეთს ადამიანის უფლებები

და მოქალაქეობა; როგორ ვითარდებოდა და რას წარმოადგენს მოქალაქის ცნება; როგორი
წესებია საქართველოში ამ სფეროში; რას ნიშნავს, იყო „გლობალური მოქალაქე“.
საკლასო რესურსი
აქტივობა N
32
https://psh.gov.ge/main/all_services/1/69
http://www.amsi.ge/istoria/div/kosmopolitizmi.html
https://www.youtube.com/watch?v=DLEAsi1fNFY
2.3 აქტივობა. მსჯელობის შემდეგ მასწავლებელმა შეიძლება აღნიშნოს, რომ ანტიკურ სამყაროში
არ არსებობდა დემოკრატია თანამედროვე ფორმით – მართალია, დემოკრატიული სტრუქტურები
მოქმედებდა, მაგრამ ეს არ ვრცელდებოდა ყველა ადამიანზე (ქალები, ბავშვები, მონები და ა.შ.).
2.4 აქტივობა. მსჯელობის შემდეგ მასწავლებელმა შეიძლება აღნიშნოს, რომ რომმა, ბერძნული
მოქალაქეობისაგან განსხვავდებით, უფრო პროგრესული სისტემა შექმნა – მოქალაქეობა
დამოკიდებული გახდა არა მხოლოდ ეთნიკურ წარმოშობასა და სოციალურ სტატუსზე
(მაგალითად თავისუფალ ელინად და კონკრეტული პოლისის მცხოვრებად დაბადება,
როგორც საბერძნეთში იყო), არამედ იმპერიისადმი ლოიალობაზე – ნებისმიერ ადამიანს
მიეცა შანსი, გამხდარიყო რომის მოქალაქე, თუ იგი აღიარებდა რომაული ცხოვრების წესს
და იცავდა სახელმწიფოს კანონებს. უკვე აღარ ჰქონდა მნიშვნელობა, ადამიანი რომში იყო
დაბადებული თუ პროვინციაში, მშობლები მოქალაქეები ჰყავდა თუ არა და ა.შ.
2.8 აქტივობა. მასწავლებელმა მოსწავლეებს კიდევ ერთხელ უნდა შეახსენოს, რომ სხვადასხვა
ქვეყნის კანონმდებლობა განსხვავდება ერთმანეთისაგან და ერთიანი მოდელი არ არსე
ბობს. შეიძლება წარმოიშვას იურიდიული კონფლიქტიც სხვადასხვა ქვეყანას შორის. მაგა
ლითისათვის, გერმანიაში დაბადებული ირანელი ემიგრანტების გერმანიაში დაბადებული
შვილები გერმანიის მოქალაქეებად ითვლებიან როცა ირანის რესპუბლიკა ყველა ირანელის
შვილს, მიუხედავად დაბადების ადგილისა, ირანის მოქალაქედ აღიარებს.
შესაბამისად, როცა რომელიმე ქვეყნის მოქალაქეობაზე ვლაპარაკობთ, უნდა ვიცოდეთ, რო
გორი კანონმდებლობა არსებობს ამ კონკრეტულ ქვეყანაში მოქალაქეობასთან დაკავშირებით.
33
2.9 აქტივობა. მასწავლებელს შეუძლია კიდევ ერთხელ შეახსენოს მოსწავლეებს, რომ არსე
ბობს საერთაშორისო ნორმები და წესები, რომლებიც საკაცობრიო ღირებულებებს ეფუძნება
(მაგალითად, ეწინააღმდეგება ადამიანთა ხოცვას, ადამიანთა დამონებას და ა.შ.) და თუ
რომელიმე ქვეყანა ამას თავისი კანონმდებლობით არღვევს, ის საკაცობრიო ღირებულებებს
დაუპირისპირდება.
სხვა საკითხია, როცა ქვეყანა პატივს სცემს ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებებს. ასეთ
შემთხვევაში კონკრეტულად როგორ დარეგულირდეს ცალკეული საკითხი, ეს უკვე სა
ხელმწიფო შინაგან საქმეს წარმოადგენს და საერთაშორისო სამართალი აქ ვერ და არ
ერევა. მაგალითად:
1. შეიძლება ერთ ქვეყანაში საპრეზიდენტო მმართველობის ფორმა არსებობდეს, მეორეში
– საპარლამენტო (ორივე შემთხვევაში მოქალაქეები თავად ირჩევენ ხელისუფლებას);
2. შეიძლება ზოგი ქვეყანა უშვებდეს ორმაგ მოქალაქეობას, ზოგი არა (თუმცა ყველა
შემთხვევაში დაცულია ადამიანთა ძირითადი უფლებები). მსოფლიო საზოგადოებას
არ აქვს უფლება, კონკრეტულ ქვეყანას სახელმწიფო წესრიგის შეცვლა მოსთხოვოს.
2.10 აქტივობა. მასწავლებელმა დისკუსიისას შეიძლება მოსწავლეებს მიაწოდოს ინფორმაცია,
თუ რას გულისხმობს ნიშნავს მუხლ 32-ის პუნქტი 5:
საქართველოს მოქალაქის სხვა სახელმწიფოსათვის გადაცემა ხდება მხოლოდ იმ შემ
თხვევაში, თუ ეს გათვალისწინებულია საქართველოსა და აღნიშნული სახელმწიფოს
შორის დადებული ხელშეკრულებით, სადაც დეტალურადაა გაწერილი ასეთი შემთხვევები
და პროცედურები. სხვადასხვა ქვეყანასთან საქართველოს შეიძლება სხვადასხვა სახის
ხელშეკრულებები ჰქონდეს დადებული.
გარდა ამისა, არსებობს საერთაშორისო სამართლის ნორმა, რომლის თანახმად, კაცობრიობის
წინააღმდეგ დანაშაულის ჩამდენი პირები მთელი სიცოცხლის მანძილზე იძებნებიან. ასეთ
დანაშაულს ხანდაზმულობის ვადა არ გააჩნია. მაგალითად, მეორე მსოფლიო ომის (1939 –
1945) დროს ჩადენილი დანაშაულისათვის ნაცისტი დამნაშავე კლაუს ბარბიე (მეტსახელად
„ლიონელი ყასაბი“), რომელიც ომის შემდეგ ბოლივიაში იმალებოდა, 1983 წელს ბოლივიის
მთავრობამ საფრანგეთს გადასცა, სადაც იგი გაასამართლეს და სამუდამო პატიმრობა
მიუსაჯეს.
2.12 აქტივობა. დისკუსიის მსვლელობისას მასწავლებელმა შეიძლება უთხრას მოსწავლეებს,
რომ ეს წესები საზოგადოების მიერაა დადგენილი, ვინაიდან მათ საზოგადოების მიერ
არჩეული სახელმწიფო სტრუქტურები ადგენენ. შესაბამისად, მოქალაქეები თავად მათ მიერ
დადგენილ წესებს უნდა ასრულებდნენ. თუ რომელიმე კანონი არ მოგვწონს, ის კი არ უნდა
დავარღვიოთ, არამედ არჩევნების გზით მოვიყვანოთ ის პოლიტიკური ძალა, რომელიც
ჩვენთვის არმოსაწონ წესებს შეცვლის. ამასთან, თუ კანონი შევცვალეთ, ჩვენ უკვე ამ ახალ
კანონს უნდა დავემორჩილოთ.
ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს, რომ ეს კანონები ჩვენ მიერ (ჩვენ მიერ არჩეული ხელი
სუფლების მეშვეობით) ჩვენთვის არის მიღებული, რათა ჩვენი ცხოვრების ხარისხი გააუმ
ჯობესოს.
2.13 აქტივობა. ეს აქტივობა მასწავლებელმა შეიძლება განახორციელოს გაკვეთილის მსვლე
ლობისას ან საშინაო დავალების სახით. აქტივობის მიზანია, მოსწავლეებმა შეძლონ ოფი
ციალურ საინფორმაციო საიტებზე ამოარჩიონ მათთვის საინტერესო ინფორმაცია.
34
2.18 აქტივობა. დისკუსიის მსვლელობისას მასწავლებელმა შეიძლება მოსწავლეებს უთხრას,
რომ არ არსებობს „ერთადერთი სწორი“ პასუხი. ადამიანებს აქვთ უფლება, ჰქონდეთ თა
ვიანთი შეხედულება.
N3 პიროვნების ჩამოყალიბების პროცესი
პარაგრაფი დაეხმარება მოსწავლეს, გაიხსენოს პიროვნების ჩამოყალიბების პროცესი და

მასზე მოქმედი ფაქტორები. დაფიქრდეს პიროვნულ მახასიათებლებზე, ღირებულებებსა და
პრინციპებზე. გაიაზროს ინდივიდისა და სახოგადოების ურთიერთქმედების მაგალითები.

საკლასო
აქტივობა N რესურსი
https://www.youtube.com/watch?v=Ohx-Jz4NAEk&t=893s
https://www.youtube.com/watch?v=lQeNseGGD9k&t=6s
http://www.nplg.gov.ge/civil/statiebi/saskolo/eSmakis_qva.htm
https://www.youtube.com/watch?v=_myS6tM0-7s
https://www.youtube.com/watch?v=CauZRVIuAw4
https://www.youtube.com/watch?v=vAJ6jDoePyY
https://www.youtube.com/watch?v=jK0xHkydIZc
35
3.19 მოსწავლის სახელმძღვანელოში მოცემული მასალა https://www.youtube.
com/watch?v=ORp3q1Oaezw&t=6s
3.20 მოსწავლის სახელმძღვანელოში მოცემული მასალა https://bit.ly/3PXWAMu
3.21 სახელმძღვანელოში მოცემული მასალა.
3.4 აქტივობა. ადამიანის პიროვნებად ჩამოყალიბების პროცესზე უდიდეს გავლენას ახდენს

სოციუმი და გარემო, რომელშიც ის ცხოვრობს, ამასთან პიროვნების მახასიათებლების
შექმნაზე გავლენას ახდენს განათლება თუ ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობა. ადამიანი
მთელი ცხოვრების განმავლობაში ურთიერთობს საზოგადოების სხვა წევრებთან, აწყდება
მორალურ დილემებს, იღებს უამრავ ინფორმაციას და შესაბამისად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ
ის მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში ვითარდება. პიროვნების განვითარება შეიძლება
გამოიხატებოდეს მისი ღირებულებების ჩამოყალიბებასა და გადაფასებაში, ხასიათის
შტრიხების გამოკვეთაში და ა.შ. მოზარდობის ასაკს განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს
პიროვნებად ჩამოყალიბების პროცესში, როდესაც ცვლილებების პროცესი განსაკუთრებით
თვალშისაცემია, ამ დროს საზოგადოების, განსაკუთრებით კი თანატოლების გავლენით
ხშირად ყალიბდება მთავარი ღირებულებები, შესაძლოა მოსწავლეებმა სწორედ ამ
ასაკზე გაამახვილონ ყურადღება. ნაწილი მათგანის მოსაზრებების მიხედვით კი შესაძლოა
პიროვნების განვითარების პროცესი სულაც არ იყოს მუდმივი. პედაგოგმა უნდა მისცეს
მოსწავლეებს საშუალება დაასაბუთონ საკუთარი მოსაზრებები. დისკუსიის წარმართვისთვის
შესაძლოა მასწავლებელმა გამოიყენოს ე. წ. კუთხეების მეთოდი.
3.7 აქტივობა. სასურველია, მასწავლებელმა მოსწავლეებს სთხოვოს, სახლში სრულად

წაიკითხონ ტექსტი
3.8 აქტივობა. დავალება შეიძლება გაიყოს ორ ნაწილად, მოსწავლეებმა ფილმი ნახონ

სახლში და შემდეგ განხილვა მოეწყოს კლასში. კლასში განხილვისას, თუ არის შესაბამისი
ტექნიკური აღჭურვილობა, შესაძლოა მოსწავლეებმა ახლიდან უყურონ ფილმის დასაწყისსა
(2:40 წუთამდე) და დასასრულს (1:38 წუთიდან 1:40 წუთამდე) და იმსჯელონ, რამ მოახდინა
ცვლილება, რამდენად წარმოიდგენდნენ ფილმის დასაწყისში, რომ ჯოჯო მოახერხებდა
დამოკიდებულებების შეცვლას.
3.9 აქტივობა. დავალება შეიძლება გაიყოს ორ ნაწილად, მოსწავლეებმა ნაწარმოები წაიკითხონ

სახლში და შემდეგ კლასში მოეწყოს განხილვა.
3.16 აქტივობა. დავალება შეიძლება გაიყოს ორ ნაწილად, მოსწავლეებმა ნაწარმოები წაიკითხონ

სახლში და შემდეგ კლასში მოეწყოს განხილვა.
3.17 აქტივობა. ერთ-ერთი ვიდეო ინგლისურ ენაზეა, სასურველია ინგლისურის გაკვეთილთან

ინტეგრირება.
36
ემპათია
მოცემულ ვიდეოში საუბარია:

• ემპათიაზე
ემპათია ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი უნარია ადამიანისათვის, ის გაძლევს
საშუალებას, თანაუგრძნო ადამიანს და შეხედო სამყაროს მისი პერსპექტივიდან, რაც
ზრდის ეფექტიანი კომუნიკაციის შანსებს, თანაგრძნობისა და ხედვის გაზიარების გარეშე
თითქმის ყველა თემაზე კამათი ფუჭია და ნამდვილ პროგრესს უშლის ხელს.
• ჯანსაღ კომუნიკაციაზე
ჯანსაღი კომუნიკაცია ჩვენი ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილია, ვინაიდან მის გარეშე
ყველა დავა, საუბარი თუ განხილვა უაზროა. ჯანსაღი კომუნიკაციის დროს უნდა ვეცადოთ,
მეორე ადამიანის პერსპექტივიდან განვსაჯოთ სიტუაცია და ავუხსნათ ჩვენი პოზიციაც,
უნდა ვკონცენტრირდეთ უფრო მეტ საერთოზე, ვიდრე იმაზე, რა განგვასხვავებს და ამით
ვეცადოთ, საერთო ენა გამოვნახოთ, მეტი გავიგოთ სხვა ადამიანების შესახებ, რადგან ორი
ერთნაირი ადამიანი არ არსებობს.
• ობიექტურად განსჯის უნარზე
ობიექტურად განსჯის უნარი მოიაზრებს, ვიყოთ ობიექტურები და არ შევხედოთ ამა თუ
იმ თემასა თუ ადამიანს რადიკალურად, გავიაზროთ, რომ ყველა ჩვენგანი ადამიანია და
ერთნაირი ვერ იქნება, ყველა უშვებს შეცდომებს და უნდა ვისწავლოთ მათი შეწყნარება.
დღეს ძალიან ბევრი აგრესიაა ხალხში, იქნება ეს პოლიტიკა, რასა თუ რელიგია,
ადამიანები კედლებს აშენებენ, რომ დაბლოკონ ყველა, ვისაც არ ეთანხმებიან, შემდეგ
ამ კედლებს შორის ბომბებს ისვრიან იმის იმედით, რომ მეორე მხარე ან დანებდება,
ან წავა, მაგრამ ეს არასდროს აგვარებს პრობლემებს. ჩვენ კი ეს კედლები უნდა
ჩამოვშალოთ, რომ შედგეს ჯანსაღი საუბრები, რაც ერთმანეთის კარგად გაგების გზაა
და ნამდვილ პროგრესს უძღვის წინ, რამე გზით ყველამ უნდა გავაცნობიეროთ, რომ არც
ერთი შეხედულება არაა ერთადერთი ნამდვილი შეხედულება, როცა სხვების თვალებით
ვხედავთ სამყაროს, განსაკუთრებით მათი თვალებით, ვინც არ გვეთანხმება, სიძულვილს
ვაგდებთ და შემოგვაქვს ურთიერთგაგება, ამას ვუწოდებთ ემპათიას და ეს ისაა, რაც
ჩვენს სამყაროს აკლია, ემპათიის ნაკლებობა ჩვენს ჯანმრთელობასა და კარგად ყოფნას
ხელყოფს, რადგან სამყარო, სადაც ემპათია არაა, წარმოქმნის მარტოობის შეგრძნებას,
დეპრესიას, სიძულვილს და ამით კონფლიქტი კიდევ უფრო იზრდება. რა შეგვიძლია
გავაკეთოთ? შეიძლება სამყაროს შეცვლა არ შეგვიძლია, მაგრამ შეგვიძლია შევცვალოთ
ჩვენი ხედვა სამყაროსადმი. რამდენიმე რამის ცდა შეიძლება: პირველი, სცადე, იყო უფრო
ცნობისმოყვარე, შესაძლოა რთული იყოს, მაგრამ სცადე საუბრების გამართვა შენი წრის
მიღმა ხალხთან, რომ შენი აზრის გარდა სხვაც შეისწავლო. მეორე, როცა განსხვავებულ
ხალხს შეხვდები, სცადე, იპოვო საერთო იმის მაგივრად, რომ მხოლოდ ის აღმოაჩინო, რაც
გაგყოფთ, ყოველი იარლიყის მიღმა ადამიანია. მესამე, მეტად გაიღიმე – ღიმილი პოზიტიური
და გადამდებია, ასე ხალხს უფრო მოუნდება შენთან მოსვლა, რაც სოციალიზაციაში,
სხვებთან დაკავშირებაში დაგეხმარება. მეოთხე, განავრცე, ასწავლე ბავშვებს, რომ სხვების
37
აზრებისა და გრძნობების მიმართ უფრო გამგებები იყვნენ, ურთიერთგაგება წარმოქმნის
ურთიერთგაგებას.
ბოლომდე ვერასდროს გაუგებ ადამიანს, სანამ მისი გადმოსახედით, არ შეაფასებ
ყველაფერს, სანამ მის კანში არ შეძვრები და გაისეირნებ.
ატიკუს ფინჩი ჰარპერ ლის წიგნში „ნუ მოკლავ ჯაფარას“
3.21 აქტივობა
ევროპის საბჭოს ეგიდით შეიქმნა დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების სარეკო
მენდაციო ჩარჩო, რომელიც დაყოფილია ოთხ მიმართულებად და აერთიანებს 20 კომპეტენციას.
ტერმინი „კომპეტენცია“ განმარტებულია როგორც „შესაბამისი ღირებულებების, დამო

კიდებულებების, უნარებისა და/ან გააზრების მობილიზებისა და ამოქმედების უნარი, დემოკ
რატიულ გარემოსთან დაკავშირებულ მოთხოვნებზე, გამოწვევებსა და შესაძლებლობებზე
სათანადო და ქმედითი რეაგირებისათვის… მოცემულ კონკრეტულ ვითარებაში”
მოცემულ სავარჯიშოში მოსწავლეების სავარაუდო პასუხები შეიძლება იყოს:
ონის სინაგოგის ისტორიაზე – ღირებულები და დამოკიდებულებები, კერძოდ, კულტურული
მრავალფეროვნების დაფასება, კულტურული განსხვავებულობისა და სხვა რწმენებისადმი,
მსოფლმხედველობების, შეხედულებებისა თუ პრაქტიკისადმი შემწყნარებლური დამოკიდე
ბულება
დერილ დევისის ისტორიის შემთხვევაში კი უნარები და დამოკიდებულებები, კერძოდ
მოსმენისა და დაკვირვების უნარები და თავდაჯერებულობა.
დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების სარეკომენდაციო ჩარჩოს შესახებ დამატებითი
ინფორმაცია შეგიძლიათ მოიძიოთ საიტზე https://rb.gy/7717pv
ამათ ყოველი შემთხვევისთვის აქაც ვწერ. ისე კომენტარებად არის დართული ფაილში.
38
N4 დეზინფორმაცია და მისი საფრთხეები
პარაგრაფი დაეხმარება მოსწავლეს, გაიხსენოს ყალბი ამბის მნიშვნელობა და მისი

შედეგები, დაფიქრდეს დეზინფორმაციის არსზე და მის გავლენაზე. დაინახოს, როგორ მოქ
მედებს დეზინფორმაცია დემოკრატიულ პროცესებზე
საკლასო აქტივობა N რესურსი

https://bit.ly/3zar2Nx
https://trollfactory.yle.fi/
https://www.youtube.com/watch?v=Ohx-Jz4NAEk&t=893s
https://www.youtube.com/watch?v=lQeNseGGD9k&t=6s
https://www.youtube.com/watch?v=BO6PQHGXnIk
https://www.youtube.com/watch?v=VNQOpTUJ1zA
4.3 აქტივობა. თამაში ინგლისურ ენაზეა, სასურველია ინგლისურის გაკვეთილთან ინტეგრირება.
4.15 აქტივობა. ვიდეო ინგლისურ ენაზეა, სასურველია ინგლისურის გაკვეთილთან ინტეგრირება.
4.17 აქტივობა. მოსაზრებები გახაზულია:
39
ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპის გაშვება
25 დეკემბერი აღმოჩნდა ის დღე, რომელსაც სამეცნიერო სამყარო ათწლეულები ელო

და. კაცობრიობის ისტორიაში უმძლავრესი კოსმოსური ტელესკოპი, ჯეიმს ვები, როგორც
იქნა, გაუშვეს. NASA-მ, კანადისა და ევროპის კოსმოსურმა სააგენტოებმა ამ ტელესკოპზე
მუშაობა 1996 წელს დაიწყეს. მისი გაშვება თავდაპირველად 2007 წელს იგეგმებოდა და
500 მილიონი დოლარი ჯდებოდა. ტელესკოპის გაშვება მას შემდეგ მრავალჯერ გადაიდო,
საბოლოოდ კი მისმა ღირებულებამ 10 მილიარდ დოლარს გადააჭარბა. მეცნიერთა
განცხადებით, ამდენი გადადება და ხარჯი ნამდვილად ღირდა, რადგან ჯეიმს ვები ისეთ
რამეებს გააკეთებს, რაც ჰაბლის კოსმოსურ ტელესკოპს არ შეეძლო. ინჟინერიის ეს
საოცრება დაგვეხმარება, პასუხი გავცეთ ფუნდამენტურ კითხვებს სამყაროს შესახებ,
გავიხედოთ ძალზე შორეულ წარსულში, 13 მილიარდი წლის წინ. ვებს ორი მთავარი
სამეცნიერო მისია აქვს, რომელთა შესრულებას მისი დროის რესურსის 50 პროცენტი
დასჭირდება. პირველია კოსმოსური ისტორიის ადრეული ფაზების კვლევა, ძალზე
შორეულ წარსულში ყურება, დიდი აფეთქებიდან სულ რამდენიმე მილიონი წლის შემდგომ
პერიოდში. ასტრონომებს სურთ იხილონ, როგორ წარმოიქმნა პირველი ვარსკვლავები
და გალაქტიკები და როგორ განვითარდა ისინი დროთა განმავლობაში. მეორე მთავარი
მიზანია ეგზოპლანეტების, ანუ მზის სისტემის მიღმა არსებული პლანეტების აღმოჩენა.
მათი ატმოსფეროს შესწავლის გზით, ვები ასევე გამოიკვლევს მათზე სიცოცხლის
პოტენციალს. ვების მთავარ დასაყრდენს მისი ინფრაწითელი შესაძლებლობები
წარმოადგენს. როგორც ხედავთ, 2021 საკმაოდ წარმატებული წელი იყო მეცნიერებაში.
რა თქმა უნდა, თანამედროვე მეცნიერება დღითიდღე წინ მიიწევს და ეჭვგარეშეა, რომ
2022 წელს კიდევ უფრო მეტი აღმოჩენა და მიღწევა გველოდება. ყოველ ასეთ მოვლენას
1tv.ge მომდევნო წელსაც ყოველდღიურად, დეტალურად გიამბობთ.
მიხეილ ჭაბუკაშვილი
კომპლექსური დავალებების შესრულების შემდეგ მოსწავლეებს განუვითარდებათ ჯგუ

ფური მუშაობის, კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნების, საჯარო მოხსენების, საკუთარი
ნაშრომის პრეზენტაციის უნარები.
კომპლექსური დავალების ფარგლებში შესასრულებელი დავალებების შექმნის ინტრუქციები:

1. დროის ხაზი
როგორ ვიმუშაოთ დროის ხაზზე – https://rb.gy/7717pv
2. ვიდეორგოლი
„როგორ გავაკეთოთ powtoon- ში ანიმაციური ვიდეო“ https://rb.gy/7717pv
„როგორ ავაწყოთ ვიდეო კომპიუტერში“ – https://rb.gy/md2xks
3. კომიქსი
„კომისის შექმნა“ – https://rb.gy/k2cauv
4. ბლოგი
„როგორ დავწერო ბლოგი“ – https://rb.gy/vj2mth
პროდუქტების შექმნის ზოგადი რეკომენდაციები .
40
danarTi #2
rekomendaciebi kompleqsuri davalebis
produqtebis Sesaqmnelad
slaidSous Seqmnisas
• slaidebze dawereT mcire teqsti, romelsac wardgenisas zepirad ganav-
rcobT;
• imisTvis, rom slaidze ganTavsebuli teqsti martivad aRsaqmeli iyos,
Ria fonze muqi asoebiT da didi SriftiT (18-20) wereT;
• SedarebiT didi teqsti dayaviT buletebad;
• slaidebi teqstis Sesabamisi fotoebiT gaaformeT, Tumca ar gadat-
virToT.
posteris Seqmnisas
• teqsti dawereT didi asoebiT, raTa misi wakiTxva Soridanac martivi
iyos. ecadeT, posteri ar gadatvirToT teqstiT. gamokveTeT mxolod
sakvanZo frazebi;
• teqsti Sesabamisi suraTebiT gaaformeT;
• Tuki posteris Seqmnas eleqtronulad gadawyvetT, saitze www.canva.com
(Templates velSi) posteris nimuSebis moZebna da maTi gadakeTeba SegiZli-
aT. ufaso nimuSebi aRniSnulia warweriT _ Free.
ra aris infografika da ra unda gaviTvaliswinoT misi Seqmnisas

infografika monacemebis an ambebis vizualizaciis saSualebaa, romlis mizania
auditoriamde rTuli informaciis martivad da swrafad mitana.
• airCieT minimalisturi stili;
• SearCieT mxolod sakvanZo da dasamaxsovrebeli sityvebi;
• SearCieT sityvebis Sesabamisi simboloebi;
• SegiZliaT gamoiyenoT grafikebi, diagramebi, rukebi da a.S.;
• airCieT kargad garCevadi Srifti, ar gadatvirToT ferebiT;
• www.canva.com-ze(Templates velSi) infografikis Sablonebis moZebna da
maTi gadakeTeba SegiZliaT. ufaso nimuSebi aRniSnulia warweriT _ Free.
komiqsis Seqmnisas
• SearCieT/daxateT Tqveni komiqsis personaJebi (komiqsi SeiZleba Seqmnili
iyos qaRaldis furcelze an eleqtronulad, mag., word-Si, power point-Si);
• winaswar moifiqreT siuJeti da personaJebi asaubreT mcire teqstebiT.
Tqveni komiqsi SeiZleba mxolod erTi situaciisgan Sedgebodes an ram-
denime epizods aerTianebdes;
• www.canva.com-ze (Templates velSi) komiqsebis Sablonebis moZebna da maTi
gadakeTeba SegiZliaT. ufaso nimuSebi aRniSnulia warweriT _ Free.
41
videorgolis Seqmnisas
• winaswar aiReT nebarTva videoSi monawile TiToeuli adamianisgan, rom
mis gadaRebas apirebT, aseve winaswar SeuTanxmdiT, Tu videos gavrcele-
bas gegmavT (igive wesi vrceldeba fotoebzec);
• videos damuSaveba SegiZliaT saitze www.kapwing.com (sxvadasxva funqci-
is, maT Soris montaJis sanaxavad ewvieT tool-is vels).
kvlevis Catarebisas
• winaswar CamoayalibeT kvlevis mizani da kiTxvebi;
• Tuki kvlevas pirispir intervius saxiT atarebT, umetesad Ria kiTxvebi
dasviT;
• gamokiTxeT sxvadasxva asakis, sqesis, profesiis admianebi (Tu romelime
konkretul jgufs ar ikvlevT);
• kvlevis monawileebs winaswar gaacaniT kvlevis mizani da SeuTanxmdiT
monawileobaze;
• kvlevis angariSis dawerisas aRwereT, ramdeni adamiani
gamokiTxeT, romel kiTxvebs upasuxes maT, xolo pasu-
xebi dajamebulad warmoadgineT. kvlevis bolos, Sede-
gebidan gamomdinare, CamoayalibeT daskvna;
• kvlevis eleqtronulad CatarebisTvis SegiZliaT gamoi-
yenoT Google Forms, romlis Seqmnis instruqciasac am QR
kodis saSualebiT SegiZliaT, gaecnoT.
kiTxvaris nimuSi sociologiuri gamokiTxvisaTvis
moswavlis saxeli, gvari _______________________

anketa # __
asaki
i !
sqesi
nS
ra ZiriTadi problemebi gawuxebT (3-5 sakiTxi)
g
wi
1
2
T
3
4
5
r o
e
Tqveni azriT, CamoTvlili problemebidan romeli SeiZleba moagvaros adg-
w
ilobrivma xelisuflebam (2-3 sakiTxi)
Ca
1
2
3
ar
damatebiTi SeniSvna (Tu aseTi gaqvT)
didi madloba!
42
ალტერნატიული კომპლექსური დავალებები
ცნება: საზოგადოება
საკითხი: დეზინფორმაცია
დაწერეთ ბლოგი თემაზე: „დეზინფორმაცია, როგორც პიროვნულ განვითარებაში ხელის
შემშლელი ფაქტორი“
ბლოგში თვალნათლივ წარმოაჩინეთ:
• რას ნიშნავს დეზინფორმაცია და როგორ აისახება ის ადამიანებს შორის ურთიერთობაზე?
• როგორ მოქმედებს დეზინფორმაცია სხვადასხვა საკითხის მიმართ ადამიანის დამოკი
დებულებების ჩამოყალიბებზე?
• როგორ მოქმედებს დეზინფორმაზია ადამიანის ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე?
ცნება: სამოქალაქო მონაწილეობა

საკითხი: მოქალაქეობა და გლობალური მოქალაქეობა
შექმენით კომიქსი, რომელშიც პერსონაჟების დახმარებით გადმოსცემთ, როგორ შეიძლება
გლობალური პრობლემების მოგვარებაში ლოკალურ დონეზე წვლილის შეტანა (აირჩიეთ ერ
თი პრობლემა.
კომიქსში თვალნათლივ წარმოაჩინეთ:
• რას გულისხმობს გლობალური პრობლემები და როგორ აისახება ისინი ადამიანების
ცხოვრებაზე ლოკალურ დონეზე?
• ვინ და რატომ უნდა იზრუნოს გლობალური პრობლემების მოგვარებაზე?
• როგორ შეუძლია ადამიანს, გლობალური პრობლემის მოგვარებაში წვლილი საკუთარი
თემიდან გაუსვლელად შეიტანოს?
43
საათების განაწილება
სამიზნე ცნებები
მოსწავლემ უნდა შეძლოს: ადამიანის მოქალა პიროვნების დეზინ

უფლებები ქეობა და ჩამოყა ფორმაცია
შედეგების
ინდექსი
გლობა ლიბების და მისი

ლური მო პროცესი შედეგები
ქალაქეობა
გადაწყვეტილებების მიღებისა 6სთ 9 სთ
და შესაბამისი ქმედებისას
უმთავრესი სამართლებრივი
მოქ.საშ.1.
დოკუმენტების (მათ შორის,

საქართველოს კონსტიტუცია,
ადამიანის უფლებათა
საყოველთაო დეკლარაცია,
ბავშვის უფლებების
კონვენცია) გათვალისწინება;
საზოგადოებისთვის 6სთ 9 სთ 8 სთ 7სთ
აქტუალური გლობალური
და ლოკალური სოციალურ-
პოლიტიკური პრობლემების
ამოცნობა და საკუთარი
ჩართულობით მათ
გამოსწორებაზე ზრუნვა,
დემოკრატიის პრინციპების
გათვალისწინებით;
მდგრადი განვითარების 9 სთ 7სთ
პრინციპების გააზრებით
მოქმედება (მათ შორის,
ყოველდღიურ და საგანგებო
(ბუნებრივი და ტექნოგენური
მიზეზებით გამოწვეულ)
ვითარებაში უსაფრთხოების
წესების დაცვით მოქმედება);
საზოგადოებაში 6სთ 8 სთ
პოზიტიურ ცვლილებებზე
ორიენტირებული
იდეების ლობირება და
ადვოკატირება სხვადასხვა
ინტერესთა ჯგუფებთან და
სახელმწიფო უწყებებთან
თანამშრომლობით.
44
განმავითარებელი კომენტარი
ამ პარაგრაფის შესწავლისას თქვენ დროში იმოგზაურებთ და დააკვირდებით ადამიანის

უფლებების განვითარების პროცესს, პარაგრაფის დასრულების შემდეგ შექმენით დროის
ხაზი, რომელზეც წარმოდგენილი იქნება უფლებების განვითარების პროცესიდან თქვენთვის
მნიშვნელოვანი მომენტები, ანტიკური ხანიდან თანამედროვე პერიოდამდე.
დროის ხაზის პრეზენტაციისას თვალნათლივ წარმოაჩინეთ:
• ადამიანის ცხოვრების რა ასპექტებს უკავშირდებოდა სხვადასხვა თაობის უფლებები და
როგორი იყო მათი გავლენა საზოგადოებაზე? (დემოკ. მკ.წ 1; 2)
• რატომ და რა ხერხებით ცდილობდნენ ადამიანები უფლებების მოპოვებას სხვადასხვა
ეპოქაში? რა შედეგებს აღწევდნენ ისინი? (დემოკ.მკ.წ. 3)
• ვის და როგორ ევალება ადამიანის უფლებების დაცვა და დაცვის რა მექანიზმები
არსებობს? (დემოკ. მკ. წ 4)
ცნება – დემოკრატია; საკითხი – ადამიანის უფლებები

რა გააკეთა მოსწავლემ, რომელ დონეზეა ის განმავითარებელი კომენტარი
პრესტრუქტურული დონე გაიხსენე, რა გსმენია ადამიანის უფლებების
მოსწავლის ნაშრომში არ ჩანს არც ერთი შესახებ, გაეცანი სახელმძღვანელოში
მოსაზრება ადამიანის უფლებების შესახებ. შემოთავაზებულ მასალას და მოინიშნე ამ
საკითხთან დაკავშირებული ინფორმაცია
უნისტრუქტურული დონე შენ სწორად ასახელებ უფლებას (მაგალითად,
მოსწავლე ნაშრომში საუბრობს პოლიტიკურ ხმის მიცემა). იმისთვის, რომ დავალებაში
უფლებებზე თუმცა ვერ გამოკვეთს, როგორ ასევე გამოიკვეთოს სხვა მნიშვნელოვანი
უკავშირდება ის ადამიანის ცხოვრების საკითხები, მაგ., როგორ გავლენას ახდენს
რომელიმე ასპექტს. ეს და სხვა უფლებები ადამიანების
ცხოვრებაზე, სახელმწიფოსა და მოქალაქის
ურთიერთობაზე, გირჩევ, დაკვირვებით გაეცნო
სახელმძღვანელოში შემოთავაზებულ მასალას
და მოინიშნო ყველა ის ინფორმაცია, რომელიც
ზემოთ დასმულ კითხვებზე პასუხებს გაპოვნინებს.
მულტისტრუქტურული დონე ნამდვილად ბევრი რამ იცი საკითხის შესახებ.
მოსწავლის ნაშრომში ჩანს ცოდნა შენ მიერ დასახელებული უფლებები სწორია.
ადამიანის უფლებების შესახებ. მნიშვნელოვანია, რომ ყურადღებას ამახვილებ
ყურადღებას ამახვილებს უფლებების ადამიანის უფლებების მნიშვნელობაზე.
მნიშვნელობაზე, თუმცა ვერ შემდეგი ნაბიჯია, დააკავშირო, რატომ არის
აკავშირებს, ვინ და რატომ უნდა ადამიანის უფლებები მნიშვნელოვანი, როგორ
დაიცვას ისინი. მისი მსჯელობა აისახება უფლებების დაცვა-არდაცვა ადამიანის
ფრაგმენტული, არაარგუმენტირებული და ცხოვრებაზე და ვის და რატომ ევალება მათი
არათანმიმდევრულია. დაცვა. შესაძლოა დავალების დაწერამდე
კომპლექსური დავალების პირობის კიდევ
ერთხელ გადაკითხვა დაგეხმაროს მსჯელობის
თანმიმდევრულად აგებაში.
45
მიმართებითი დონე შენი ნაშრომი სრულად პასუხობს დავალების
მოსწავლის ნაშრომში ნათლად ჩანს, პირობას. მოყვანილი მაგალითებით
რომ მან იცის ადამიანის უფლებების (უფლებების მოპოვებისთვის ბრძოლა,
მნიშვნელობა, იცნობს მათი განვითარების სამართლებრივი მექანიზმები და ა.შ) ჩანს,
ისტორიას, მოჰყავს ფაქტები თუ როგორ რომ გესმის ადამიანის უფლებების არსი.
ცდილობდნენ ადამიანები უფლებების გესმის, როგორ შეიძლება უფლებების დაცვა
მოპოვებასა და დაცვას. მოსწავლე და ვის ევალება ის. სამომავლოდ ეცადე,
მსჯელობს, თუ როგორ აისახება დავალებაში წარმოაჩინო არა მხოლოდ
უფლებების დაცვა ან დარღვევა ადამიანის პარაგრაფიდან მიღებული ინფორმაცია, არამედ
ცხოვრებაზე. მკაფიოდ აფიქსირებს, ცხოვრებისეული გამოცდილებით დაგროვილი
რატომ არის ადამიანის უფლებების დაცვა ან თუნდაც ამ საკითის შესახებ სხვა საგნებში
მნიშვნელობანი და ვის ევალება მათი შეძენილი ცოდნა.
დაცვა. იცნობს და მსჯელობს უფლებების
დაცვის სამართლებრივ მექანიზმებზე.
აბსტრაქტული დონე შენი ნაშრომი სრულად პასუხობს დავალების

მოსწავლის ნაშრომში ნათლად ჩანს, პირობებს. მკაფიოდ და გამართულად
რომ მან იცის ადამიანის უფლებების უკავშირებ ერთმანეთს პოლიტიკურ
მნიშვნელობა, იცნობს მათი განვითარების იდეოლოგიებს, ადამიანის უფლებებსა და
ისტორიას, მოჰყავს ფაქტები, თუ როგორ პიროვნებად ჩამოყალიბების პროცესს.
ცდილობდნენ ადამიანები უფლებების მსჯელობისას მოყვანილი მაგალითები ძალიან
მოპოვებასა და მათ დაცვას. მოსწავლე მრავალფეროვანსა და საინტერესოს ხდის
მსჯელობს, როგორ აისახება უფლებების დავალებას, რადგან გამოყენებული გაქვს
დაცვა ან დარღვევა ადამიანის არა მარტო სახელმძღვანელოში მოცემული
ცხოვრებაზე. მკაფიოდ აფიქსირებს, მაგალითები, არამედ იხსენებ საკუთარ
რატომ არის ადამიანის უფლებების დაცვა გამოცდილებასაც.
მნიშვნელობანი და ვის ევალება მათი
დაცვა.
იცნობს და მსჯელობს უფლებების დაცვის
სამართლებრივ მექანიზმებზე.
ამ პარაგრაფის დასრულების შემდეგ შექმენით ვიდეორგოლი/ბროშურა, რომელშიც

წარმოადგენთ მოქალაქეობის არსსა და მნიშვნელობას.
ვიდეორგოლში თვალნათლივ წარმოაჩინეთ:
• რა არის მოქალაქეობის არსი და მნიშვნელობა, როგორ უკავშირდება მოქალაქის
სტატუსი უფლებებსა და მოვალეობებს? (დემოკ. მკ.წ 2;4)
• რას ნიშნავს გლობალური მოქალაქეობა? რამდენად არის შესაძლებელი რომ ერთდრო
ულად იყო რომელიმე კონკრეტული სახელმწიფოს და გლობალური მოქალაქეც?
ადგილობრივ დონეზე მოქედებით ცვლიდე მსოფლიოსაც? (მდგ.განვ. 2)
• როგორია გლობალური მოქალაქეობის როლი და გავლენა განსხვავებული კულტურების
მშვიდობიან თანაცხოვრებაზე? მსოფლიო მნიშვნელობის პრობლემების მოგვარებაზე?
(დემოკ. მკ.წ 1, 3; მდგ. განვ. 1)
46
შექმენი კომიქსი/დღიური/სცენარი, გამოიგონე პერსონაჟები და სიუჟეტი, რომელიც წარ
მოაჩენს პიროვნების ჩამოყალიბებისა და განვითარების პროცესს და მშვიდობიანი თანაცხოვ
რების მნიშვნელობას, როგორც პიროვნების, ისე საზოგადოებისთვის.
ნაშრომი უნდა ასახავდეს პასუხებს შემდეგ კითხვებზე:
• რა არის ადამიანის მსოფლმხედველობასა და პიროვნულ განვითარებაზე მოქმედი
ფაქტორები? (საზ. მკ.წ 1, 2, 3)
• როგორ ეხმარება ადამიანს თვითრეფლექსია, ემპათია, ასერტულობა თუ ემოციების
მართვა სხვა ადამიანებთან ურთიერთობაში. სად და როგორ უნდა გამოიმუშაოს აღნიშ
ნული უნარები? (სახ. 3, 4)
• რა პიროვნული მახასიათებლები უწყობს ხელს განსხვავებული შეხედულებების მქონე
ადამიანებს მშვიდობიან თანაცხოვრებასა და საერთო პრობლემების მოგვარების
საქმეში? (საზ. 1, 3,4; სამოქ. მონაწ. 1,4,5)
• რამდენად მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივი პრობლემების საერთო ძალებით გადაჭრა
და რა გზებით შეიძლება ამ პრობლემების მოგვარება? (სამოქ. მონაწ 2,3)
ცნება – დემოკრატია, მდგრადი განვითარება. საკითხი – მოქალაქეობა და გლობალური

პრესტრუქტურული დონე გაიხსენე, რა გსმენია მოქალაქეობის
მოსწავლის ნაშრომში არ ჩანს არც შესახებ, გაეცანი სახელმძღვანელოში
ერთი მოსაზრება მოქალაქეობასთან შემოთავაზებულ მასალას და მოინიშნე
დაკავშირებით. საკითხთან დაკავშირებული ინფორმაცია.
უნისტრუქტურული დონე შენ სწორად იხსენებ მაგალითს (მოქალაქის
მოსწავლე ნაშრომში საუბრობს სტატუსი ანტიკურ ხანაში). იმისთვის,
მოქალაქის მნიშვნელობაზე ძველ ქალაქ- რომ დავალებაში ასევე გამოიკვეთოს
სახელმწიფოებში, მაგრამ არაფერს მოქალაქეობის თანამედროვე განმარტება
ამბობს თანამედროვე სამყაროში ამ და ის უფლება-მოვალეობები, რაც
სტატუსის განმარტებაზე. რა უფლებები ან ამ სტატუსს სდევს თან, გირჩევ,
ვალდებულებები აქვს მას სახელმწიფოს დაკვირვებით გაეცნო სახელმძღვანელოში
წინაშე, როგორ ხდება ამ სტატუსის მინიჭება შემოთავაზებულ მასალას და მოინიშნო
და ა.შ. ყველა ის ინფორმაცია, რომელიც ზემოთ
დასმულ კითხვებზე პასუხებს გაპოვნინებს.
მულტისტრუქტურული დონე ნამდვილად ბევრი რამ იცი საკითხთან
მოსწავლის ნაშრომში ჩანს, რომ მან იცის, დაკავშირებით. კარგია, რომ ყურადღებას
რას ნიშნავს მოქალაქეობა, როგორ ხდება ამ ამახვილებ მოქალაქეობის სტატუსის
სტატუსის მოპოვება, თუმცა ვერ აკავშირებს ნიშვნელობასა და მოპოვების პროცედურაზე.
მას უფლებებთან. შემდეგი ნაბიჯია, მოქალაქეობის სტატუსს
დაუკავშირო უფლებები. დაფიქრდი, რა
უფლბები ენიჭება მოქალაქეს? შესაძლოა,
დავალების დაწერამდე კომპლექსური
დავალების პირობის კიდევ ერთხელ
გადაკითხვა დაგეხმაროს მსჯელობის
47
მიმართებითი დონე შენი ნაშრომი სრულად პასუხობს
მოსწავლის ნაშრომში ნათლად ჩანს, რომ დავალების პირობას. მოყვანილი
მან იცის მოქალაქეობის მნიშვნელობა, მაგალითებით (მოქალაქეობის მინიჭების
სტატუსის მოპოვების პროცედურებიც და პროცედურა) ჩანს, რომ გესმის
ის უფლებებიც რომელსაც მოქალაქის მოქალაქეობის არსი. განმარტავ რომ
სტატუსის მოპოვებით იღებს ადამიანი. გლობალური მოქალაქეობა, კონკრეტული
ასევე ხაზს უსვამს რომ მოქალაქე როდესაც სახელმწიფოს მოქალაქეობისგან
საკუთარ ქვეყანაზე ზრუნავს ამით შეიძლება განსხვავებით, არ არის ოფიციალური
გლობალურ დონეზეც ახდენდეს დადებით სტატუსი, თუმცა მოქალაქეს კონკრეტულ
ცვლილებას. ქვეყანაზე ზრუნვით გლობალურ დონეზე
დადებითი ცვლილებების მოხდენის
შესაძლებლობა აქვს. სამომავლოდ ეცადე,
დავალებაში წარმოაჩინო არა მხოლოდ
პარაგრაფიდან მიღებული ინფორმაცია,
არამედ ცხოვრებისეული გამოცდილებით
დაგროვილი ან თუნდაც ამ საკითის შესახებ
სხვა საგნებში შეძენილი ცოდნა.
აბსტრაქტული დონე შენი ნაშრომი სრულად პასუხობს
მოსწავლის ნაშრომში ნათლად ჩანს, რომ დავალების პირობებს. მკაფიოდ
მან იცის მოქალაქეობის მნიშვნელობა, და გამართლად აყალიბებ აზრებს.
სტატუსის მოპოვების პროცედურებიც და მსჯელობისას მოყვანილი მაგალითები
ის უფლებებიც, რომლებსაც მოქალაქის ძალიან მრავალფეროვანსა და საინტერესოს
სტატუსის მოპოვებით იღებს ადამიანი. ასევე ხდის დავალებას, რადგან გამოყენებული
ხაზს უსვამს, რომ, როდესაც მოქალაქე გაქვს არა მარტო სახელმძღვანელოში
საკუთარ ქვეყანაზე ზრუნავს, ამით ის მოცემული მაგალითები, არამედ საკუთარი
შეიძლება გლობალურ დონეზეც ახდენდეს გამოცდილებაც.
დადებით გავლენას.
მოსწავლე იხსენებს მაგალითებს
ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან და
პირადი ცხოვრებიდან.
დავალების პირობა
შექმენი კომიქსი/დღიური/სცენარი, გამოიგონე პერსონაჟები და სიუჟეტი, რომელიც წარ

მოაჩენს პიროვნების ჩამოყალიბებისა და განვითარების პროცესს და მშვიდობიანი თანა
ცხოვრების მნიშვნელობას, როგორც პიროვნების, ისე საზოგადოებისთვის.
ნაშრომი უნდა ასახავდეს პასუხებს შემდეგ კითხვებზე:
• რა არის ადამიანის მსოფლმხედველობასა და პიროვნულ განვითარებაზე მოქმედი
ფაქტორები? (საზ. მკ.წ 1, 2, 3)
• როგორ ეხმარება ადამიანს თვითრეფლექსია, ემპათია, ასერტულობა თუ ემოციების
მართვა სხვა ადამიანებთან ურთიერთობაში. სად და როგორ უნდა გამოიმუშაოს
აღნიშნული უნარები? (სახ. 3, 4)
• რა პიროვნული მახასიათებლები უწყობს ხელს განსხვავებული შეხედულებების მქონე
ადამიანებს მშვიდობიან თანაცხოვრებასა და საერთო პრობლემების მოგვარების
საქმეში? (საზ. 1, 3,4; სამოქ. მონაწ. 1,4,5)
48
• რამდენად მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივი პრობლემების საერთო ძალებით გადაჭრა
და რა გზებით შეიძლება ამ პრობლემების მოგვარება? (სამოქ. მონაწ 2,3)
ცნება – საზოგადოება; სამოქალაქო მონაწილეობა

საკითხი – პიროვნების ჩამოყალიბებისა და განვითარების პროცესი
რა გააკეთა მოსწავლემ, რომელ დონეზეა განმავითარებელი კომენტარი
ის
პრესტრუქტურული დონე გაიხსენე რა გსმენია პიროვნების
მოსწავლის ნაშრომში არ ჩანს არც ერთი ჩამოყალიბების პროცესზე, გაეცანი
მოსაზრება, თუ როგორ ყალიბდება სახელმძღვანელოში შემოთავაზებულ მასალას
პიროვნება და რა ურთიერთბა აქვს მას და დაფიქრდი, რა ახდენს გავლენას ადამიანის
საზოგადოებასთან. განვითარებაზე, რა ურთიერთკავშირი აქვს
ადამიანსა და საზოგადოებას?
უნისტრუქტურული დონე შენ სწორედ აღწერ პიროვნების
მოსწავლე ნაშრომში საუბრობს ჩამოყალიბების პროცესს. იმისთვის
პიროვნების ჩამოყალიბების პროცესზე, რომ დავალებაში ასევე გამოიკვეთოს
თუმცა ვერ გამოკვეთს რა როლი აქვს სხვა მნიშვნელოვანი საკითხები მაგ., რა
საზოგადოებას ამ დროს. არ საუბრობს ფუნქცია აქვს საზოგადოებას პიროვნების
განსხვავებული ჯგუფების მშვიდობიანი ცხოვრებაში და პირიქით. რატომ უნდა
თანაცხოვრების მნიშვნელობაზე. თანამშრომლობდნენ განსხვავებული
შეხედულების ადამიანები საერთო
პრობლემების მოგვარებაზე?
გირჩევ დაკვირვებით გაეცნო
სახელმძღვანელოში შემოთავაზებულ
მასალას, და მოინიშნო ყველა ის ინფორმაცია,
რომელიც ზემოთ დასმულ კითხვებზე პასუხებს
გაპოვნინებს.
მულტისტრუქტურული დონე ნამდვილად ბევრი რამ იცი საკითხთან
მოსწავლის ნაშრომში ჩანს, რომ მას დაკავშირებით. პიროვნების ჩამოყალიბებაზე
ესმის პიროვნების ჩამოყალიბების მოქმედი შენ მიერ ჩამოთვლილი ფაქტორები
პროცესი, ყურადღებას ამახვილებს სწორია. მნიშვნელოვანია რომ ყურადღებას
ზოგადად პიროვნებისა და საზოგადოების ამახვილებ საზოგადოებისა და პიროვნების
ურთიერთობების მნიშვნელობაზეც, ურთიერთობაზე. შემდეგი ნაბიჯია ამ
საუბრობს საერთო პრობლემების საკითხების ურთიერთ დაკავშირება.
მოგვარების აუცილებლობაზეც, თუმცა დაფიქრდი, რატომ უნდა თანამშრომლობდნენ
ვერ აკავშირებს მათ ერთმანეთთან.. განსხვავებული შეხედულებების ადამიანები
მისი მსჯელობა ფრაგმენტული, საერთო პრობლემების მოგვარებისთვის?
არაარგუმენტირებული და როგორ აისახება ეს თავად მათ პიროვნებაზე?
არათანმიმდევრულია. როგორ უნდა მოახერხონ ადამიანებმა
მშვიდობიანი თანაცხოვრება? შესაძლოა
დავალების დაწერამდე კომპლექსური
დავალების პირობის კიდევ ერთხელ
გადაკითხვა დაგეხმაროს ხოლმე მსჯელობის
49
მიმართებითი დონე შენი ნაშრომი აბსოლუტურად პასუხობს
მოსწავლის ნაშრომში ნათლად დავალების პირობას. მოყვანილი
ჩანს, რომ მას ესმის პიროვნების მაგალითებით მკაფიოდ ჩანს პიროვნების
განვითარების პროცესი, ხედავს არსი, საზოგადოებისა და პიროვნების
და იაზრებს საზოგადოებისა და ურთიერთობა, განსხვავებული შეხედულებების
პიროვნების ურთიერთგავლენას. ადამიანების მშვიდობიანი თანაცხოვრების
მსჯელობს, როგორ უნდა მოახერხონ მნიშვნელობა და გზები. სამომავლოდ
განსხვავებული შეხედულებების ეცადე დავალებაში წარმოაჩინო არა მხოლო
ადამიანებმა მშვიდობიანი თანაცხოვრება პარაგრაფიდან მიღებული ინფორმაცია,
და როგორ აისახება ეს მთლიანად არამედ ცხოვრებისეული გამოცდილება ან
საზოგადოების კეთილდღეობაზე, მათ თუნდაც სხვა საგნებში დაგროვილი ჩვენი
შორის, საზოგადეობრივი პრობლემების საკითის შესაბამისი ცოდნა.
მოგვარების მხრივ.
აბსტრაქტული დონე შენი ნაშრომი აბსოლუტურად პასუხობს
მოსწავლის ნაშრომში ნათლად დავალების პირობებს. მსჯელობისას
ჩანს, რომ მას ესმის პიროვნების მოყვანილი მაგალითები, ძალიან
განვითარების პროცესი, ხედავს მრავალფეროვანს და საინტერესოს ხდის
და იაზრებს საზოგადოებისა და დავალებას, რადგან გამოყენებული გაქვს
პიროვნების ურთიერთგავლენას. არამარტო სახელმძღვანელოში მოცემული
მსჯელობს, როგორ უნდა მოახერხონ მაგალითები, არამედ იხსენებ საკუთარ
განსხვავებული შეხედულებების გამოცდილებასაც.
ადამიანებმა მშვიდობიანი თანაცხოვრება
და როგორ აისახება ეს მთლიანად
საზოგადოების კეთილდღეობაზე, მათ
შორის, საზოგადეობრივი პრობლემების
მოგვარების მხრივ.
დავალებაში მოსწავლეს მოყვანილი აქვს
მაგალითები საკუთარი გამოცდილებიდან
გაეცანი ამ პარაგრაფში მოცემულ მასალას და დაწერე ბლოგი დეზინფორმაციისა და ყალბი

ამბებისგან მომდინარე საფრთხეების შესახებ
ბლოგში თვლანათლივ წარმოაჩინე:

• რატომ არის სამოქალაქო საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი ობიექტური ინფორმაციის
(როგორც რესურსის) ფლობა? როგორ აისახება ყალბი ინფორმაცია დემოკრატიული
საზოგადოების ჩამოყალიბებაზე? (სამოქ.საზ. მკ. წ. 1, 2. მდგრად.გან, მკ.წ 1)
• როგორ აისახება სხვადსხვა ჯგუფის მიმართ გავრცელებული დეზინფორმაცია მათ
მშვიდობიან თანაცხოვრებაზე? (სამოქ.საზ. 4,5. მდგ. განვ. 1)
• რა საფრთხეებს იწვევს ყალბი ინფორმაცია ლოკალურ და გლობალურ დონეზე?
(მდგრად.გან. მკ.წ. 2)
ვის ინტერესში შეიძლება შედიოდეს ყალბი ინფორმაციის გავრცელება? და როგორ უნდა
დაიცვას ადამიანმა თავი ყალბი ინფორმაციისგან? (სამოქ. საზ. მკ.წ. 3 ).
50
ცნება – სამოქალაქო მონაწილეობა მდგრადი განვიტარება- დეზინფორმაცია და მისი
შედეგები
პრესტრუქტურული დონე რა გსმენია დეზინფორმაციაზე? გაიხსენე
მოსწავლის ნაშრომში არ ჩანს დავალების გაკვეთილზე განხილული საკითხები. კიდევ
შესაბამისი ინფორმაცია. ერთხელ გადაავლე თვალი პარაგრაფს და
ეცადე ამოიკითხო შესაბამისი ინფორმაცია.
როგორ ფიქრობ კიდევ საიდან შეიძლება
მიიღო ინფორმაცია ამ თემაზე?
უნისტრუქტურული დონე მნიშვნელოვანია რომ შენ აღნიშნავ რომ
მოსწავლის ნაშრომში დაფიქსირებულია აზრი დეზინფორმაცია იწვევს საფრთხეებს.
რომ დეზინფორმაცია სახიფათოა, თუმცა ის როგორ ფიქრობ, რა საფრთხეები
არ ავრცობს საკუთარ იდეას. შეიძლება იყოს ეს? რა გავლენას ახდენს
ის საზოგადოებაზე? კომპლექსური
დავალების პირობის უკეთ გაცნობა ხომ არ
დაგეხმარებოდა? ან თუნდაც პარაგრაფში
შემოთავაზებული სავარჯიშოები?
მულტისტრუქტურული დონე ნამდვილად ბევრ საინტერესო და
მოსწავლის ნაშრომში ჩანს, რომ მნიშვნელოვან საკითხზე გაამახვილე
დეზინფორმაცია მოქმედებს საზოგადოებაზე. ყურადღება. საუბრობ დეზინფორმაციის
მაგალითად, საუბრობს ხალხის შეცდომაში შედეგებზე. იმაზე რომ საზოგადოებას
შეყვანაზე. ფრაგმენტულად იკითხება მისი უნდა ჰქონდეს ობიექტური ინფორმაცია,
აზრი, რომ მნიშვნელოვანია საზოგადოებას დაფიქრდი, როგორ უკავშირდება
ჰქონდეს უტყუარი ინფორმაცია, თუმცა რატომ ობიექტური ინფორმაციის ფლობა
არ ხსნის, და ვერ აკავშირებს სამოქალაქო სამოქალაქო საზოგადოების
და დემოკრატიული საზოგადოების როლტან. ჩამოყალიბებას? როგორ აისახება
არასწორი ინფორმაციის შედეგები
ლოკალურ და გლობალურ დონეზე?
რა დაგჭირდება იმისთვის, რომ შენი აზრები
კიდევ უფრო გამართულად ჩამოაყალიბო?
მიმართებითი დონე აბსოლუტურად სრულად და ამომწურავად
მოსწავლე ნაშრომში ნათლად წარმოაჩენს, პასუხობ კომპლექსური დავალების
რომ ინფორმაციას უდიდესი გავლენა აქვს, პირობას. შენს ნაშრომში მოყვანილი
როგორ ადგილობრივ ისე გლობალურ მაგალითები ამყარებს შენს მსჯელობას
პროცესებზე, საუბრობს დეზინფორმაციის და ნათლად დაანახვებს მკითხველს რომ
შედეგებზე და გამოხატავს რომ ის ხელს გესმის საკითხი და შეგიძლია მწყობრად და
უშლის სამოქალაქო საზოგადოების სწორად თანმიმდევრულად ჩამოაყალიბო აზრები
და ეფექტურად ფუნქციონირებას. მსჯელობს დეზინფორმაციის საფრთხეებთან და
დეზინფორმაციის შედეგების დაძლევის შედეგებტან დაკავშირებით.
გზებზე.
სამომავლოდ ეცადე გაიხსენო დამატებით
მაგალითები, საკუთარი გამოცდილებიდან
ან სულაც სხვა დროს, სხვა საგანში (და
არამარტო) ნასწავლი მასალიდან.
51
აბსტრაქტული დონე შენი ნაშრომი აბსოლუტურად პასუხობს
მოსწავლე ნაშრომში ნათლად წარმოაჩენს, დავალების პირობებს. მკაფიოდ და
რომ ინფორმაციას უდიდესი გავლენა აქვს, გამართულად აკავშირებ ერთმანეთს
როგორ ადგილობრივ ისე გლობალურ დეზინფორმაციის შედეგებსა და
პროცესებზე, საუბრობს დეზინფორმაციის სამოქალაქო საზოგადოებაზე ის გავლენას.
შედეგებზე და გამოხატავს რომ ის ხელს მსჯელობისას მოყვანილი მაგალითები
უშლის სამოქალაქო საზოგადოების სწორად ძალიან მრავალფეროვანს და საინტერესოს
და ეფექტურად ფუნქციონირებას. მსჯელობს ხდის დავალებას, რადგან გამოყენებული
დეზინფორმაციის შედეგების დაძლევის გაქვს არამარტო სახელმძღვანელოში
გზებზე. მოსწავლეს მოჰყავს მაგალითები, მოცემული მაგალითები, არამედ იხსენებ
როგორც განვლილი მასალიდან, ასევე საკუთარ გამოცდილებასაც.
განსხვაბებული სფეროებიდან ისტორიების
მოტანით ამჟღავნებს ზოგად ცოდნას, ამასთან
ის აფიქსირებს საკუტარ გამოცდილებასაც.
52
ამ სახელმძღვანელოს გაყიდვის ფაქტის შემთხვევაში, გთხოვთ,
დაგვიკავშირდეთ ცხელ ხაზზე: (+995 32 ) 2 200 220
www.diogene.ge
ამ სახელმძღვანელოს გაყიდვის ფაქტის შემთხვევაში, გთხოვთ,
დაგვიკავშირდეთ ცხელ ხაზზე: (+995 32 ) 2 200 220
მოსწავლის წიგნი
სოფიო ბაჩილავა, დავით ლოსაბერიძე
სოფიო ბაჩილავა, დავით ლოსაბერიძე მასწავლებლის წიგნი
ISBN 978-9941-11-730-5

მოქალაქეობა 10 მასწავლებლის წიგნი

Enviado por

Dados do documento

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

მოქალაქეობა 10 მასწავლებლის წიგნი

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

I ნაწილი

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da

redaqtorebi solomon nozaZe, lali baqraZe

© gamomcemloba `diogene~, 2022, I gamocema

gamomcemloba `diogene~, Tbilisi, afaqiZis q. 9, telefoni 221 33 21

პატივცემულო კოლეგებო, წარმოგიდგენთ ჩვენ მიერ მომზადებული სახელმძღვანელოს

რა არის კომპლექსური დავალება და როგორ ვიმუშაოთ მასზე?

საკითხებს კი კომპლექსური დავალებით ვამუშავებთ. შესაბამისად, კომპლექსური და­

კომპლექსური დავალების შეფასების არ ნაწილობრივ სრულად

10) შეფასების კრიტერიუმები

კომპლექსური დავალება კონსტრუქტივისტული პარადიგმის პრინციპებს ეფუძნება. ეს

არასასურველი ვერსია სასურველი ვერსია

არასასურველი ვერსია სასურველი ვერსია

კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობისას გაკეთებულ განმავითარებელ შეფასებაში აქცენტს

სოლოტაქსონომიის (დაკვირვებადი სწავლის შედეგების ტაქ­სონომია) სახელიდან გამომ­

შემაჯამებელი კომპლექსური დავალება

შეფასების კრიტერიუმები: ქულა კომენტარი

მონაწილეობს კომპლექსური დავალების შესრულებაზე

მასალის დამუშავება – პრესკონფერენცია

მოსწავლეების მხრიდან კომპლექსური დავალების პრეზენტაციის პროცესში

დეკლარატიულ, • ვის ინტერესში შეიძლება შედიოდეს

მოსწავლეების მხრიდან კომპლექსური დავალების პრეზენტაციის პროცესში

• აღწერე, როგორ წარიმართა დავალებაზე მუშაობის პროცესი;

პარაგრაფი N1 ადამიანის უფლებები

1.1. აქტივობა. მასწავლებელმა ხელი უნდა შეუწყოს დისკუსიას, რომელზეც გამოიკვეთება,

პარაგრაფი N2 მოქალაქეობა და გლობალური მოქალაქეობა

მოსწავლეს დაეხმარება გაიგოს, თუ როგორ უკავშირდება ერთმანეთს ადამიანის უფლებები

N3 პიროვნების ჩამოყალიბების პროცესი

პარაგრაფი დაეხმარება მოსწავლეს, გაიხსენოს პიროვნების ჩამოყალიბების პროცესი და

პარაგრაფი მოიცავს 19 საერთო-საკლასო აქტივობას, რომლებზე დაყრდნობითაც უნდა

3.4 აქტივობა. ადამიანის პიროვნებად ჩამოყალიბების პროცესზე უდიდეს გავლენას ახდენს

3.7 აქტივობა. სასურველია, მასწავლებელმა მოსწავლეებს სთხოვოს, სახლში სრულად

3.8 აქტივობა. დავალება შეიძლება გაიყოს ორ ნაწილად, მოსწავლეებმა ფილმი ნახონ

3.9 აქტივობა. დავალება შეიძლება გაიყოს ორ ნაწილად, მოსწავლეებმა ნაწარმოები წაიკითხონ

3.16 აქტივობა. დავალება შეიძლება გაიყოს ორ ნაწილად, მოსწავლეებმა ნაწარმოები წაიკითხონ

3.17 აქტივობა. ერთ-ერთი ვიდეო ინგლისურ ენაზეა, სასურველია ინგლისურის გაკვეთილთან

მოცემულ ვიდეოში საუბარია:

ტერმინი „კომპეტენცია“ განმარტებულია როგორც „შესაბამისი ღირებულებების, დამო­

პარაგრაფი დაეხმარება მოსწავლეს, გაიხსენოს ყალბი ამბის მნიშვნელობა და მისი

საკლასო აქტივობა N რესურსი

4.3 აქტივობა. თამაში ინგლისურ ენაზეა, სასურველია ინგლისურის გაკვეთილთან ინტეგრირება.

4.15 აქტივობა. ვიდეო ინგლისურ ენაზეა, სასურველია ინგლისურის გაკვეთილთან ინტეგრირება.

4.17 აქტივობა. მოსაზრებები გახაზულია:

25 დეკემბერი აღმოჩნდა ის დღე, რომელსაც სამეცნიერო სამყარო ათწლეულები ელო­

კომპლექსური დავალებების შესრულების შემდეგ მოსწავლეებს განუვითარდებათ ჯგუ­

კომპლექსური დავალების ფარგლებში შესასრულებელი დავალებების შექმნის ინტრუქციები:

ra aris infografika da ra unda gaviTvaliswinoT misi Seqmnisas

kiTxvaris nimuSi sociologiuri gamokiTxvisaTvis

moswavlis saxeli, gvari _______________________

ცნება: სამოქალაქო მონაწილეობა

მოსწავლემ უნდა შეძლოს: ადამიანის მოქალა­ პიროვნების დეზინ­

გლობა­ ლიბების და მისი

დოკუმენტების (მათ შორის,

ამ პარაგრაფის შესწავლისას თქვენ დროში იმოგზაურებთ და დააკვირდებით ადამიანის

ცნება – დემოკრატია; საკითხი – ადამიანის უფლებები

აბსტრაქტული დონე შენი ნაშრომი სრულად პასუხობს დავალების

ამ პარაგრაფის დასრულების შემდეგ შექმენით ვიდეორგოლი/ბროშურა, რომელშიც

ცნება – დემოკრატია, მდგრადი განვითარება. საკითხი – მოქალაქეობა და გლობალური

შექმენი კომიქსი/დღიური/სცენარი, გამოიგონე პერსონაჟები და სიუჟეტი, რომელიც წარ­­

ცნება – საზოგადოება; სამოქალაქო მონაწილეობა

გაეცანი ამ პარაგრაფში მოცემულ მასალას და დაწერე ბლოგი დეზინფორმაციისა და ყალბი

ბლოგში თვლანათლივ წარმოაჩინე:

Você também pode gostar

საკითხებს კი კომპლექსური დავალებით ვამუშავებთ. შესაბამისად, კომპლექსური და

სოლოტაქსონომიის (დაკვირვებადი სწავლის შედეგების ტაქსონომია) სახელიდან გამომ

ტერმინი „კომპეტენცია“ განმარტებულია როგორც „შესაბამისი ღირებულებების, დამო

25 დეკემბერი აღმოჩნდა ის დღე, რომელსაც სამეცნიერო სამყარო ათწლეულები ელო

კომპლექსური დავალებების შესრულების შემდეგ მოსწავლეებს განუვითარდებათ ჯგუ

მოსწავლემ უნდა შეძლოს: ადამიანის მოქალა პიროვნების დეზინ

გლობა ლიბების და მისი

შექმენი კომიქსი/დღიური/სცენარი, გამოიგონე პერსონაჟები და სიუჟეტი, რომელიც წარ