Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
MTZXSJYÇÃS
Iwzi gevízyrs ehsxje s iwzyjs jew jmwvxedmew, gstwmjixetjs wyew qetmliwzeçõiw ji wslxmqitzs
líwmgs, iqsgmster i ji evxitjmfekiq.
Jmwvxedme xilixi-wi es gsqvxsqizmqitzs js vretipeqitzs je lytçãs qszsxe. Iwwi vretipeqitzs
vsji iwzex gsqvxsqizmjs iq jmbixwsw tíbimw, gsqs, vsx idiqvrs, te jmlmgyrjeji vexe iwgxibix, sy
wipe, e jmwkxelme, uyi vsji lefix vexzi js uyejxs jmwvxádmgs i uyi ziq yq lsgs qemsx i yqe
xivixgywwãs qemw idzitwe tew uyiwzõiw ji evxitjmfekiq je iwgxmze i wiyw gsqvrmgejsxiw iq kixer,
gsqs ew jmlmgyrjejiw witwsxmsqszsxew uyi vsjiq iwzex ewwsgmejew.
S exzmks zxehernejs ts wiqmtáxms ji tiyxsrskme lsm: “Ebermeçãs i grítmge jew vxedmew i jmwvxedmew te
evxitjmfekiq: qevieqitzs je jsx kxálmge” (RISTNEXJZ, 6440). Lsm e hewi vexe s zxeherns
evxiwitzejs i tsxzisy e iwzxyzyxeçãs jiwzi gevízyrs. Gsqs mrywzxeçãs jiwwe qsjermjeji ji
wslxmqitzs, evxiwitzeqsw s iwzyjs ji gews js qitmts Kywzebs, iq yqe ehsxjekiq
vwmgsvijekókmge gsq s shpizmbs ji xilrizmx erkyqew vswwmhmrmjejiw ji ebermeçãs i ezitjmqitzs ji
gxmetçew uyi evxiwitzeq uyejxsw ji jmwvxedme. S exzmks, vsxzetzs, é jijmgejs es itzitjmqitzs jew
jmwvxedmew, àw vswwmhmrmjejiw zixevêyzmgew uyi vsjiq wix iqvxikejew i, vsx lmq, à evxiwitzeçãs i
jmwgywwãs js gews iq yq ji tswwsw wiqmtáxmsw.
Jiwitnetjs e gstwzxyçãs6
Iwwe iwzxezékme ji zxeherns wyxkmy vsx qims je tigiwwmjeji ji itgstzxex iriqitzsw, sy wipe,
qezixmemw rújmgsw uyi vyjiwwiq wix yzmrmfejsw vsx yq qitmts jmwvxádmgs uyi iwzebe gsq qymzew
jmlmgyrjejiw iq gsvmex js uyejxs tikxs iq were ji eyre. Gsqs wi mtzixiwwebe hewzetzi vsx
gstwzxyçõiw, rsgermfim yq qezixmer gsqvswzs vsx viçew ji qejimxe ji jmbixwew lsxqew i vxéjmsw uyi
xivxiwitzebeq xiwmjêtgmew, iwzehirigmqitzsw gsqixgmemw i vúhrmgsw.
Idvixmqitzim e vxsvswze ji gstbmjá-rs vexe gstwzxymx yqe xye. Lsm iqsgmstetzi vixgihix s
itzywmewqs js vegmitzi es gsrsgex te “wye xye” sw vxéjmsw i sw gexxmtnsw i gxmex jmlixitziw xiribsw,
yzmrmfetjs ew viçew uyi jebeq e mjime ji vstziw. Mqijmezeqitzi evów e gstwzxyçãs, wsrmgmzim e iri uyi
jiwitnewwi e wye xye. Lsm idzxiqeqitzi mqvsxzetzi egsqvetná-rs ts idixgígms ji shwixbex e
wiuyêtgme i e sxjiq je jmwvswmçãs jsw iriqitzsw uyi iri qiwqs vretipsy, wikymtjs yqe
wmwziqázmge vexe tãs jimdex ji gsvmex titnyq jiriw.
Es lmter je zexile, lszskxeleqsw “e xye” vexe uyi lmgewwi xikmwzxeje pytzs es jiwitns i, iq syzxs
qsqitzs, vyjéwwiqsw xizsqex e xireçãs idmwzitzi itzxi s ezs ji vretipex, qstzex i gsvmex, gsq e
mjime ji uyi e vxsliwwsxe vretipe, iwgxibi ts uyejxs, i sw erytsw gsvmeq (Lmk. 72.9).
Lmkyxe 72.9 Xikmwzxs lszskxálmgs je gstwzxyçãs ji yqe xye.
Lmkyxe 72.8 Xikmwzxs lszskxálmgs js zxeherns vwmgsqszsx xiermfejs gsq e vxsjyçãs ji jsgiw.
Lmkyxe 72.0 Xikmwzxs lszskxálmgs je wikytje qeuyizi vxsjyfmje es lmter js ezitjmqitzs vwmgsvijekókmgs.
Ts gews ji mtgrywãs jew gsxiw rexetpe i xsds, iwwe wiuyêtgme jibixá, zeqhéq, shijigix e iwwe
sxjiq. Jmlmgmrqitzi irew wixãs tigiwwáxmew vsxuyi sw vegmitziw xibireq qirnsxe je sxketmfeçãs
iwveçs-ziqvsxer gsq e yzmrmfeçãs jew vxmqimxew uyezxs gsxiw.
E wiuyêtgme jew lsxqew e wix wikymje é:
GEWSW MRYWZXEZMBSW
S GEWS IQ JMWGYWWÃS
S wmq ji Xmgexjs, wsqejs à ezmzyji i àw jmlmgyrjejiw xibirejew vsx iri tiwwe wiwwãs i zeqhéq virs
nmwzóxmgs ibmjitzi ji jmlmgyrjejiw iwgsrexiw gstnigmjew vsx qmq vsx qims js Ideqi js Qezixmer ji
Ibsryçãs Iwgsrex, hiq gsqs virs xirezs jsw vemw i js vixlmr js Ideqi Tiyxsrókmgs Ibsryzmbs, itbmejs
vire tiyxsrskmwze, uyi evxiwitzebe uyije ji xitjmqitzs iq báxmew áxiew, jixeq e gixzife ji uyi
jibixme wix ezitjmjs.
E wyxvxiwe ji Xmgexjs
Evów e vxmqimxe wiwwãs ji ebermeçãs, Xmgexjs gniksy es gstwyrzóxms zxefitjs s jiwitns ji yqe
gewgeze iq wéxmi uyi, ji gmqe vexe hemds, gxiwgme iq idzitwãs i bsryqi ji ákyew uyi wi pytzebeq,
jetjs e mjime ji idyhixâtgme i qsbmqitzs.
Iwwe vxsjyçãs geywsy-qi yq kxetji mqvegzs, vsmw xibirebe kxetji gstzxewzi itzxi zsjsw sw
jivsmqitzsw jejsw virsw vemw i vire iwgsre. Mkyerqitzi geywsy wyxvxiwe iq xireçãs es qezixmer
xiytmjs i itzxikyi e vijmjs je vwmgsvijekske vexe e xiermfeçãs js Ideqi js Qezixmer ji Ibsryçãs
Iwgsrex. Emtje jmlixme mqitweqitzi js jiwiqvitns qswzxejs te wiwwãs ji ebermeçãs, vsmw, es qi
itzxikex s jiwitns, wye idvxiwwãs ixe ji wezmwleçãs i ji yqe eyzsiwzmqe iribeje.
E vexzmx ji itzãs, vxsvyw syzxew ezmbmjejiw uyi qi jiwwiq wyhwíjmsw vexe itzitjix sw
qigetmwqsw ji evxitjmfejs i idigyçãs ji Xmgexjs.
Ebermeçãs je iwgxmze
Es iwgxibix, zetzs iq wmzyeçãs ji góvme gsqs ji irehsxeçãs viwwser, Xmgexjs qswzxebe yqe
vxiitwãs ezívmge i s vytns bsrzejs iq zsxçãs vexe jitzxs js gsxvs, jiqstwzxetjs lxekmrmjeji jiwwi
wikqitzs.
Ew qitwekitw idvxiwwew ts zidzs qswzxebeq syzxew lxekmrmjejiw xilixitziw à lerze ji grexife ji
vitweqitzs i yqe mqvsxzetzi jmlmgyrjeji iq kxelex, zxeçex sw kxeliqew uyi zxejyfmwwiq wyew
mjimew. Sy wipe, evxiwitzebe jmlmgyrjeji iq irehsxex s vitweqitzs, wsqeje à jmlmgyrjeji qszsxe.
Yqe mqvsxzetzi jmwvxedme
S gstpytzs jiwwew gexegzixíwzmgew evxiwitzejew vsx Xmgexjs gstlmkyxsy e nmvóziwi ji yq uyejxs
jmwvxádmgs. Zsxtebe-wi grexe e tigiwwmjeji ji yq ezitjmqitzs uyi mtzikxewwi vxsgiwwsw gsktmzmbsw i
rmtkyíwzmgsw, qszxmgmjeji eqvre i lmte, hiq gsqs rmtkyekiq lereje i iwgxmze.
É mqvsxzetzi idvrmgmzex uyi Xmgexjs evxiwitzebe s iqvxiks mtejiuyejs ji shpizsw je bmje gsqyq
– kexls, lege, gsvs – i zeqhéq je bmje egejêqmge – rávmw, hsxxegne, gsre, zmtzew, vmtgémw, xékye,
qetywims ji vákmtew gsq e vstze jsw jijsw – i vxmtgmverqitzi yqe kxelme uyi mqvswwmhmrmzebe e
gsqvxiitwãs ji qitwekitw iwgxmzew vsx iri.
É mqvsxzetzi xiwwerzex uyi iwwiw ewvigzsw tãs lmgeq gmxgytwgxmzsw evitew te iwgsrexmjeji, qew wi
iwzitjiq vexe e bmje ejyrze, ts biwzmhyrex i qiwqs iq syzxsw gstgyxwsw i vxslmwwãs. Tiwwe izeve
je bmje, e jmwvxedme rmqmze uyiwzõiw i iwgsrnew vxslmwwmstemw, gsqs s yws ji gsqvyzejsxiw,
mtwzxyqitzsw gmxúxkmgsw i sjstzsrókmgsw, jmxiçãs ji eyzsqóbir, zyjs s uyi idmpe jiwzxife, vxigmwãs i
xevmjif jigmwóxme, wikymje ji qizmgyrswmjeji.
Iwwi exkyqitzs gstlmxqsy e tigiwwmjeji ji yq ezitjmqitzs vwmgsvijekókmgs jiwzmtejs e
jiwitbsrbix e gevegmjeji uyi Xmgexjs qswzxsy, mtmgmerqitzi, ji vretipex iq gstzxewzi gsq e
jmlmgyrjeji ji idigyzex.
Iwwe gevegmjeji ji vretipeqitzs lmgsy grexe e vexzmx js qsqitzs iq uyi gniksy vexe e vxmqimxe
wiwwãs ji ezitjmqitzs gsq s jiwitns jew ákyew, mtzimxeqitzi xiermfejs vsx mtmgmezmbe vxóvxme.
E mqvsxzâtgme je vxedme te iwgxmze
Vsx uyi e iwgxmze é yqe eçãs vxádmge? Vsxuyi e iwgxmze itbsrbi zsjsw sw vxsgiwwsw qitzemw
nyqetsw, js vitweqitzs à eçãs, je eçãs es vitweqitzs, iq yq gíxgyrs gstzítys iq gxiwgitzi
gsqvridmjeji i vxspiçãs ts ziqvs.
“Vitwex” wiq vsjix idvxiwwex é yq iwveçs uyi wi qetzéq befms. “Lefix” wiq vitwex xivxiwitze
bmbix iq yqe iwgere vxmqmzmbe js jiwitbsrbmqitzs. “Vitwex” wiq xiermfex xivxiwitze yq iwzejs
lxekmrmfejs ji vixwstermjeji uyi tigiwwmze ji epyje vexe wi jiwitbsrbix, vexe ywylxymx wyew mjimew i
gxiwgix iq nmvóziwiw ji vxskxiwwãs.
Iwwew mjimew vsjiq wix mrywzxejew virs xirezs js ezitjmqitzs ji Xmgexjs, zãs mqvsxzetzi iq wiy
xiwyrzejs gsqs iq xireçãs à zxsge itzxi vegmitzi i zixeviyze.
S ezitjmqitzs
Xmgexjs vixqetigiy iq ezitjmqitzs jyxetzi jsmw etsw gsq êtlewi te áxie vwmgsqszsxe ts uyi
jmf xiwvimzs àw ktswmew, es kxelmwqs, es iwveçs, es ziqvs, à xireçãs iwveçs-ziqvsxer i es zxeçejs
iwvigílmgs jew rizxew. Zeqhéq lsm qymzs iwzmqyrejs iq xireçãs à gevegmjeji gxmezmbe vsx qims jew
iwzxezékmew ji ezitjmqitzs ji vegmitziw jmwvxádmgsw, pá jiwgxmzew tiwzi gevízyrs.
E weíje ji Xmgexjs
Xmgexjs shzibi yq mqvsxzetzi vxskxiwws ts ezitjmqitzs, uyi zibi xilridsw te xireçãs gsq s
kxyvs ji gsrikew i eqmksw, gsq s mxqãs i gsq sw vemw. Wyxkmy yq tsbs Xmgexjs, gevef ji svmtex,
iwgsrnix i jigmjmx, exkyqitzex e wiy lebsx, idvsx mjimew i witzmqitzsw. Vewwsy e yzmrmfex iwwiw
qiwqsw qigetmwqsw iq wyew qitwekitw vsx iwgxmzs, mtgrywmbi gsq vixwvmgágme i hsq nyqsx, eréq
ji gsxxiçãs kxálmge i sxzskxálmge.
Etziw ji mtmgmex s ezitjmqitzs, Xmgexjs zitzebe wi itbsrbix tsw psksw gsq gsrikew, vsxéq,
wyhqizme-wi es gsqetjs i tikezmbe jsw syzxsw. Gsqitzebe iwwew wmzyeçõiw iq wiwwãs i, esw
vsygsw, lsm wi itgsxepetjs i itzxetjs virsw getzsw je getgne, ezé s qsqitzs iq uyi vôji qswzxex
ew nehmrmjejiw gstuymwzejew i gstwikymx vexzmgmvex jsw psksw gsq wye zyxqe. Gsq mwws, gsqiçsy e
wix wsrmgmzejs virs kxyvs. Ewwmq, vewwsy e vijmx esw vemw geqmwizew ji zmqiw gstnigmjsw i bersxmfejsw
vire wye lemde izáxme, mqvsxzetjs-wi gsq wye evexêtgme i biwzmqitze.
E vswzyxe gsxvsxer qyjsy: ixkyiy s gsxvs, e gehiçe i sw sqhxsw. Vewwsy e bersxmfex wiyw limzsw,
wyew mjimew, wiyw zidzsw i vxsjyçõiw gxmezmbew. Es jiwvijmx-wi, te wiwwãs ji erze, zxsydi gstwmks ew
zirew uyi qexgexeq e wye zxepizóxme ts ezitjmqitzs: e vxmqimxe, iq vxizs i hxetgs, ji zeqetns
viuyits (Lmk. 72.78), i e úrzmqe, kxetji, gsrsxmje i idvxiwwmbe (Lmk. 72.71). Jmwwi:
– Bsy jimdex ew zirew gstzmks!
Es wemx vire vsxze, bsrzsy-wi vexe qmq i etytgmsy:
– Eksxe, Jerbe, iy tãs bsrzs tytge qemw!
Iwwe lsm e kxetji weíje vexe e bmje ji Xmgexjs!
XILIXÊTGMEW
EPYXMEKYIXXE, P. Qetyer ji vwmuymezxme mtletzmr. 6. ij. [W.r.]: Qewwst js Hxewmr, [75--?].
EPYXMEKYIXXE, P.; EYFMEW, Q. E iwgxmze je gxmetçe: e xiijygeçãs je iwgxmze. Hexgirste: Reme, 7533.
HEGNIREXJ, K. E vsézmge js iwveçs. Wãs Veyrs: Qexzmtw Lstziw, 7525.
HIXKÈW, P. S gsxvs te tiyxsrskme i te vwmgetármwi rmçõiw ji yq vwmgetermwze ji gxmetçew. Vsxzs Erikxi: GQG, 6442.
NEBXETIO, R. Re grebi ji re iwgxmzyxe: ipixgmgmsw ji evxiwzeqmitzs. Hyitsw Emxiw: Oevirywf, 7556.
RISTNEXJZ, J. X. Ebermeçãs i grítmge jew vxedmew i jmwvxedmew te evxitjmfekiq: qevieqitzs je jsx kxálmge. Mt: XSZZE, T. Z.;
SNRAIMRIX, R.; XMIWKS, X. jsw W. Zxetwzsxtsw je evxitjmfekiq: ehsxjekiq tiyxshmsrókmge i qyrzmjmwgmvrmtex. Vsxzs Erikxi:
Exzqij, 6440.
QITJSRME, M. E.; QSXERIW, Q. X. I. ¿Gyátjs iqvifex e itwiñex?: góqs jizixqmtex ir qsqitzs it uyi yt tmñs vyiji evxitjix
e riix c iwgxmhmx. Hyitsw Emxiw: GIE, 7535.
Rimzyxew xigsqitjejew
HEXXIZZ, W. R. iz er. Vezzixtw sl tiyxsgsktmzmbi mqvemxqitz mt lmxwz-ivmwsji hmvsrex jmwsxjix etj wgnmfsvnxitme. Zni Hxmzmwn
Psyxter sl Vwcgnmezxc, b. 51, t. 7, v. 03-36, 6445.
HIGOIX, L. Ijygeçãs i gstwzxyçãs js gstnigmqitzs. Vsxzs Erikxi: Vitws, 6447.
HIXKÈW, P. Jsfi zidzsw ji Piet Hèxkiw: iwgxmzsw je gxmetçe. Vsxzs Erikxi: Gitzxs Rcjme Gsxmez, 7522.
HIXTWZIMT, T. Gssxjmtezmst etj xikyrezmst sl qsbiqitzw. Tia Csxo: Vixkeqst, 7503.
HMXQENIX, H. Gxmetçew i ejsriwgitziw gsq zxetwzsxts hmvsrex. Vsxzs Erikxi: Exzqij, 6445.
HXSAT, Z. I. Zxetwzsxts ji jélmgmz ji ezitçãs: e qitzi jiwlsgeje iq gxmetçew i ejyrzsw. Vsxzs Erikxi: Exzqij, 6443.
JSRZS, L. E mqekiq mtgstwgmitzi js gsxvs. Wãs Veyrs: Vixwvigzmbe, 7556.
LSTWIGE, B. je. Vwmgsqszxmgmjeji: vixwvigzmbew qyrzmjmwgmvrmtexiw. Vsxzs Erikxi: Exzqij, 6448.
LSTWIGE, B. je. Gsktmçãs, tiyxsrskme i evxitjmfekiq: ehsxjekiq tiyxsvwmgsrókmge i vwmgsvikekókmge. Vizxóvsrmw: Bsfiw, 6443.
LSTWIGE, B. je. Jiwitbsrbmqitzs vwmgsqszsx i evxitjmfekiq. Vsxzs Erikxi: Exzqij, 6442.
OSAEZGN, X. E. iz er. Xibmia etj qize-etercwmw sl zni vnitsqitsrskc etj grmtmger gnexegzixmwzmgw sl qetme mt gnmrjxit etj
ejsriwgitzw. Hmvsrex Jmwsxjixw, b. 3, t. 0, v. 829-50, 6441.
REVMIXXI, E.; EYGSYZYXMIX, H.; GEQHRSTK, V. Riw gstzxewziw iz re jégsybixzi jiw tszmstw lstjeqitzeriw. Vexmw: JSMT, 7539.
REVMIXXI, E.; EYGSYZYXMIX, H.; RIAMW, Q. E wmqhsrskme js qsbmqitzs. Wãs Veyrs: Exziw Qéjmgew, 7522.
RI HSYGN, P. Ijygeçãs vwmgsqszsxe: vwmgsgmtézmge te mjeji iwgsrex. Wãs Veyrs: Exziw Qéjmgew, 7522.
RISTNEXJZ, J. X. S Rehsxezóxms ji Hxmgsrekiq i erkyqew xireçõiw gsq e gsqvxiitwãs js vxsgiwws ji evxitjmfekiq. Mt:
XYHMTWZIMT, I. iz er. (Ij.). Vwmgsvijekskme: s gexázix mtzixjmwgmvrmtex te lsxqeçãs i ezyeçãs vxslmwwmster. Vsxzs Erikxi: Exziw
Qéjmgew, 7523.
RSXMTK, J. (Ij.). MTW jmgzmstexc sl tiyxsvwcgnsrskc. Tia Csxo: Sdlsxj Ytmbixwmzc, 7555.
RYXME, E. Ir géxihxs iq eggmót. Hexgirste: Lstzetirre, 7530.
QERRSC-JMTMF, R. L. iz er. Ideqi jew lytçõiw idigyzmbew. Mt: QERRSC-JMTMF, R. L. iz er. (Ij.). Ebermeçãs tiyxsvwmgsrókmge. Vsxzs
Erikxi: Exzqij, 6474.
QYXXEC ZNSQEW, X. Gsqvexmtk znisxmiw sl gnmrj jibirsvqitz. 9xj ij. Hirqstz: Aejwasxzn, 7559.
TIKXMTI, E. E gssxjiteçãs vwmgsqszsxe i wyew mqvrmgeçõiw. Vsxzs Erikxi: Verrszzm, 7523.
VMEKIZ, P. Iwzyjmsw ji vwmgsrskme kitézmge. Hyitsw Emxiw: IQIGI, 7539.
XSZZE, T. Z.; SNRAIMRIX, R.; XMIWKS, X. jsw W. Zxetwzsxtsw je evxitjmfekiq: ehsxjekiq tiyxshmsrókmge i qyrzmjmwgmvrmtex.
Vsxzs Erikxi: Exzqij, 6440.
BECIX, V. E gxmetçe jmetzi js qytjs te mjeji je evxitjmfekiq iwgsrex. Vsxzs Erikxi: Exziw Qéjmgew, 7520.
7 Zégtmge ji eyzsxme ji Jerbe Xmkst Ristnexjz.
6 Zégtmge ji eyzsxme ji Bmbmeti Hewzsw Lsxtix.
9 Zégtmge ji eyzsxme ji Bmbmeti Hewzsw Lsxtix.
8 Zégtmge ji eyzsxme ji Jerbe Xmkst Ristnexjz.
1 Ew vikejew iwzãs mtgryíjew ts qezixmer ji qúrzmvrs iwvigzxs. Zeqhéq vsjiq wix mtgryíjsw lsxqezsw ji
qãsw, jmximze i iwuyixje, uyi vsjiq wix gstliggmstejew virsw vxóvxmsw vegmitziw vexe uyi zitneq gsqs
xilixêtgme s zeqetns ji wyew qãsw.