t>!

B^ 

795«

Ο Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Ο  
Α Τ Ρ Ο   (17 ο ς ­ 20 ό ς  α ι .) 
Ε π ισ τη μ ο ν ικ έ ς  
Ε π ιμ ο ρ φ ω τικ έ ς   Δ ια λ έ ξ ε ις  

Ε ΙΔ ΙΚ Έ Σ  
Μ Ο Ρ Φ Ω Τ ΙΚ Έ Σ  Ε Κ Δ Η Λ Ώ Σ Ε ΙΣ  
Φ ε β ρ ο υ ά ρ ι ο ς   ­  Μ ά ρ τ ι ο ς   1996 
Ε κ δ ό σ ε ι ς  τ η ς  α υ τ ή ς  σ ε ι ρ ά ς  
1) Σ ύ γ χ ρ ο ν α  Ε π ι τ ε ύ γ μ α τ α  τ ω ν  Θ ε τ ι κ ώ ν  Ε π ι σ τ η μ ώ ν  ­ Α Θ Η Ν Α   1993 
2) Μ ο ρ ι α κ ή  Β ά σ η  τ ω ν  Α σ θ ε ν ε ι ώ ν  ­ Α Θ Η Ν Α   1994 
3) Α ρ χ α ι ο λ ο γ ί α  τ η ς  Π ό λ η ς  τ ω ν  Α θ η ν ώ ν  ­ Α Θ Η Ν Α   1996 
4) Η   Θ ε ω ρ ί α  τ η ς  Ε ξ ε λ ί ξ ε ω ς  ­ Α Θ Η Ν Α   1996 
5) Π ε ρ ι β ά λ λ ο ν  κ α ι  Υ γ ε ί α  ­ Α Θ Η Ν Α   1996 

ISBN: 960  ­  7094  ­96­4 

©  1997,  Ε Θ Ν Ι Κ Ο  Ι Δ Ρ Υ Μ Α  Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Ν   (EIE) 

Υ π ε ύ θ υ ν η  τ ω ν  Ε ι δ ι κ ώ ν  Μ ο ρ φ ω τ ι κ ώ ν  Ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν ­Ε π ψ έ λ ε ι α  Ε κ δ ο σ η ς . 
κ . Ε λ έ ν η  Γ ρ α μ μ α τ ι κ ο π ο ύ λ ο υ  
Τ η λ .: 7246618 κ α ι  7229811  (224ε σ ω τ .), Fax: 7246618 

Σ χ ε δ ί α σ η , π α ρ α γ ω γ ή : SINGULAR PUBLICATIONS 
Α σ κ λ η π ι ο ύ  154,11471 Α θ ή ν α  
Τ η λ : 6462716­6461713, Fax: 6452570 
 Τ ο  Ε θ ν ι κ ό  Ί δ ρ υ μ α  Ε ρ ε υ ν ώ ν ,  σ υ ν ε χ ί ζ ο ν τ α ς  τ η ν  π α ρ ά δ ο σ η  τ η ς  π ρ ο σ φ ο ρ ά ς  κ α ι  τ η ς  σ υ μ β ο λ ή ς  
σ τ η ν  α ν ά π τ υ ξ η   τ η ς  π ν ε υ μ α τ ι κ ή ς   ζ ω ή ς  τ ο υ  τ ό π ο υ  μ α ς , ο ρ γ ά ν ω σ ε   τ ο ν   κ α θ ι ε ρ ω μ έ ν ο   π ι ά  κ ύ κ λ ο  
τ ω ν  Ε ι δ ι κ ώ ν  Μ ο ρ φ ω τ ι κ ώ ν  Ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν  κ α ι  κ α τ ά  τ η ν  π ε ρ ί ο δ ο  1995­1996. 

Η  π α ρ ο υ σ ί α σ η   τ ω ν  σ ύ γ χ ρ ο ν ω ν  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ώ ν  ε π ι τ ε υ γ μ ά τ ω ν  σ τ ο ν  χ ώ ρ ο  τ ω ν  θ ε τ ι κ ώ ν  κ α ι  
α ν θ ρ ω π ι σ τ ι κ ώ ν  ε π ι σ τ η μ ώ ν  κ α θ ώ ς  κ α ι  η  π ρ ο β ο λ ή   τ ο υ  κ ο ι ν ω ν ι κ ο ύ  χ α ρ α κ τ ή ρ α  τ η ς  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ή ς  
έ ρ ε υ ν α ς  α π ο τ ε λ ο ύ ν ,  κ α τ ά  μ ε ί ζ ο ν α  λ ό γ ο ,  τ α  κ α θ ο δ η γ η τ ι κ ά   κ ρ ι τ ή ρ ι α   κ α ι  τ ο ν  σ τ ό χ ο  α υ τ ώ ν  τ ω ν  
ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν . 

Σ τ ο  π λ α ί σ ι ο   τ ο υ  π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς  "Γ λ ω σ σ ο μ ά θ ε ι α   κ α ι  π ο λ ι τ ι σ μ ι κ έ ς  ε π α φ έ ς :  ο   Ε λ λ η ν ι σ μ ό ς  
μ ε τ α ξ ύ  Α ν α τ ο λ ή ς  κ α ι  Α ύ σ η ς ,  15ο ς ­19ο ς   α ι . ",  η  ι σ τ ο ρ ί α  τ η ς  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή ς   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς , 
ε ι δ ι κ ό τ ε ρ α  τ η ς  π ε ρ ι ό δ ο υ  τ ο υ  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ  κ α ι  τ ο υ  Ρ ο μ α ν τ ι σ μ ο ύ , α π ε τ έ λ ε σ ε  κ α ι  α π ο τ ε λ ε ί  έ ν α  α π ό  
τ α  α ν τ ι κ ε ί μ ε ν α   έ ρ ε υ ν α ς   τ ο υ  Κ έ ν τ ρ ο υ  Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ώ ν  Ε ρ ε υ ν ώ ν   τ ο υ  Ε .Ι .Ε .  Α π ό  τ η ν  ί δ ρ υ σ η  τ ο υ  
έ ω ς  σ ή μ ε ρ α ,  τ ο  Κ Ν Ε   ε π ι δ ι ώ κ ε ι   ν α  μ ε λ ε τ ή σ ε ι   ά γ ν ω σ τ ε ς ,  α γ ν ο η μ έ ν ε ς  ή  λ ι γ ό τ ε ρ ο   ε ρ ε υ ν η μ έ ν ε ς  
π τ υ χ έ ς   τ η ς   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή ς  π α ι δ ε ί α ς  κ α ι  ν α  σ υ μ β ά λ ε ι , μ ε   α υ τ ό ν   τ ο ν   τ ρ ό π ο ,  σ τ η  β α θ ύ τ ε ρ η  
κ α τ α ν ό η σ η   τ η ς  φ υ σ ι ο γ ν ω μ ί α ς   τ ο υ  ν ε ώ τ ε ρ ο υ   Ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ .  Ε ν α  α π ό  τ α  π ε δ ί α   τ η ς  vε oε λ hvι κ ή ς  
ε π ι σ τ ή μ η ς ,  π ο υ   δ ι ε κ δ ι κ ε ί  σ τ ι ς  μ έ ρ ε ς  μ α ς  μ ε   δ υ ν α μ ι σ μ ό  έ ν α  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο  π ρ ό σ ω π ο   κ α ι   ε ν έ χ ε ι  
σ η μ α ν τ ι κ έ ς  π ρ ο ο π τ ι κ έ ς  ε ξ έ λ ι ξ η ς ,  α π ο τ ε λ ε ί  α σ φ α λ ώ ς  κ α ι  η  ι σ τ ο ρ ί α   τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ . 
Γ ι α   τ ο ν  λ ό γ ο  α υ τ ό  κ ρ ί θ η κ ε  σ κ ό π ι μ ο   ν α  σ υ μ π ε ρ ά η φ θ ε ί  σ τ ο ν  κ ο ρ μ ό   τ ω ν  Ε ι δ ι κ ώ ν  Μ ο ρ φ ω τ ι κ ώ ν  
Ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν  έ ν α ς  ε υ ρ ύ τ ε ρ ο ς  θ ε μ α τ ι κ ό ς  κ ύ κ λ ο ς  μ ε  τ ί τ λ ο  "Ν Ε Ο Ε Α Α Η Ν Ι Κ Ο  Θ Ε Α Τ Ρ Ο ,  17ο ς ­
20ό ς  α ι . ",  ό π ο υ  α ν α λ ύ θ η κ α ν  ο ι  δ ι α δ ο χ ι κ έ ς  ε κ φ ρ ά σ ε ι ς  τ ο υ  φ α ι ν ο μ έ ν ο υ : η  κ ρ η τ ι κ ή  α ν α γ έ ν ν η σ η ,  ο  
ε π τ α ν η σ ι α κ ό ς  χ ώ ρ ο ς ,  τ ο   θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ό   θ έ α τ ρ ο  τ ω ν  Ι η σ ο υ ϊ τ ώ ν   σ τ α  ν η σ ι ά  τ ο υ  Α ι γ α ί ο υ ,  ο  
Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς ,  τ α  ρ ε ύ μ α τ α  τ ο υ  19ο υ  κ α ι  τ ο υ  20ο ύ  α ι . 

Κ α τ α ξ ι ω μ έ ν ο ι  μ ε λ ε τ η τ έ ς  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ , ε π ι φ ο ρ τ ί σ τ η κ α ν  μ ε  τ ι ς  έ ξ ι  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ έ ς  
ο μ ι λ ί ε ς  π ο υ  π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο ν τ α ι  ε δ ώ  μ ε  χ ρ ο ν ο λ ο γ ι κ ή   τ ά ξ η , μ ε  σ κ ο π ό  ν α  α π ο τ υ π ω θ ο ύ ν  ο ι  σ υ ν έ χ ε ι ε ς  
κ α ι  ο ι  τ ο μ έ ς , κ α ι  α κ ό μ η   ν α  α ν α ζ η τ η θ ε ί  μ έ σ α  α π ό  τ η ν τ ά η θ ώ ρ α  τ ω ν  μ α ρ τ υ ρ ι ώ ν ,  τ ω ν  π η γ ώ ν ,  τ ω ν  
ε κ ά σ τ ο τ ε   ι δ ε ο λ ο γ ι κ ώ ν  α ν τ ι π α ρ α θ έ σ ε ω ν  κ α ι  τ ω ν  α ι σ θ η τ ι κ ώ ν  ε π ι λ ο γ ώ ν , η   σ ύ γ κ ρ ο υ σ η  —κ α ι  
τ α υ τ ό χ ρ ο ν α  η  σ υ ν ύ π α ρ ξ η — τ ο υ  π α λ ι ο ύ  μ ε  τ ο  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο ,  α ν α ν ε ω τ ι κ ό  σ τ ο ι χ ε ί ο ,  α λ λ ά  κ α ι  μ έ σ α
α π ό  τ η  θ ε λ κ τ ι κ ή  π ρ ό σ μ ι ξ η  μ ε  τ ο  α λ λ ό τ ρ ι ο , μ ε  τ α  ε υ ρ ω π α ϊ κ ά  α ι σ θ η τ ι κ ά  ρ ε ύ μ α τ α  π ο υ  ε π η ρ έ α σ α ν
δ ι α δ ο χ ι κ ά  τ η  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  μ α ς , ν α  α π ο κ ρ υ σ τ α λ λ ω θ ε ί  η  ε λ λ η ν ι κ ή  ι δ ι ο τ υ π ί α . 

Σ τ ο ν   π α ρ ό ν τ α   τ ό μ ο   σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ θ η κ α ν   τ α  α π ο μ α γ ν η τ ο φ ω ν η μ έ ν α   κ ε ί μ ε ν α   α υ τ ώ ν  τ ω ν  
δ ι α λ έ ξ ε ω ν ,  σ τ ο  τ έ λ ο ς  τ ω ν  ο π ο ί ω ν  α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε  κ α τ ά  κ α ν ό ν α   δ ι α λ ο γ ι κ ή   σ υ ζ ή τ η σ η  μ ε τ α ξ ύ  τ ο υ  
ο μ ά η τ ο ύ  κ ω  τ ο υ  κ ο ι ν ο ύ .  Ο ι  δ ι α λ έ ξ ε ι ς  π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή θ η κ α ν  σ τ ο  Α μ φ ι θ έ α τ ρ ο   "Λ ε ω ν ί δ α ς  Ζ έ ρ β α ς " 
τ ο υ  EIE.,  κ α τ ά  τ ο  χ ρ ο ν ι κ ό  δ ι ά σ τ η μ α  α π ό  6 Φ ε β ρ ο υ α ρ ί ο υ  έ ω ς  12 Μ α ρ τ ί ο υ  1996.  Ο φ ε ί λ ο υ μ ε  ν α  
ε π ι σ η μ ά ν ο υ μ ε  π ω ς  τ α  κ ε ί μ ε ν α   π ο υ  π ε ρ ι έ χ ο ν τ α ι   ε δ ώ  δ ε ν  ε ί ν α ι   ε ν τ ε λ ώ ς  π ρ ω τ ό τ υ π α   σ τ ο   σ ύ ν ο λ ο  
τ ο υ ς '  τ μ ή μ α τ α  τ ο υ ς   έ χ ο υ ν   ή δ η   δ η μ ο σ ι ε υ θ ε ί   σ ε  ε ι δ ι κ έ ς  μ ε λ έ τ ε ς  κ α ι  α υ τ ο τ ε λ ή  β ι β λ ί α  τ ω ν  
σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν  τ ο υ ς .  Θ ε ω ρ ή σ α μ ε , ω σ τ ό σ ο ,  σ κ ό π ι μ ο  ν α  τ α  σ υ μ π ε ρ ι λ ά β ο υ μ ε  σ ε  μ ί α  έ κ δ ο σ η , ώ σ τ ε  ο
α ν α γ ν ώ σ τ η ς  ν α  μ π ο ρ έ σ ε ι   ν α  π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ ε ι   α π ρ ό σ κ ο π τ α   τ η  σ υ ν έ χ ε ι α  κ α ι  τ η  ρ ο ή   τ η ς  ι σ τ ο ρ ί α ς
τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ  κ α τ ά   τ η ν  ε ξ ε τ α ζ ό μ ε ν η   π ε ρ ί ο δ ο .  Ε π ί σ η ς  δ ε ν  θ ε λ ή σ α μ ε  ν α   α λ λ ά ξ ο υ μ ε
ρ ι ζ ι κ ά   τ η  μ ο ρ φ ή   ο ρ ι σ μ έ ν ω ν  κ ε ι μ έ ν ω ν  π ο υ   ε κ φ ω ν ή θ η κ α ν  χ ω ρ ί ς  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο   γ ι α   ν α  μ η ν  
α λ λ ο ι ώ σ ο υ μ ε   "τ η  δ ρ ο σ ι ά " τ ο υ  π ρ ο φ ο ρ ι κ ο ύ  λ ό γ ο υ . 

Τ ο  Ε θ ν ι κ ό   Ί δ ρ υ μ α  Ε ρ ε υ ν ώ ν  ε π ι θ υ μ ε ί  κ α ι  α π ό  τ η  θ έ σ η  α υ τ ή  ν α  ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ε ι   τ ο  Τ μ ή μ α  
Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν   τ ο υ   Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν  κ α ι  ε ι δ ι κ ό τ ε ρ α  τ ο ν  Π ρ ό ε δ ρ ο   κ α ι  τ ο υ ς  
Κ α θ η γ η τ έ ς   τ ο υ   Τ μ ή μ α τ ο ς ,  κ κ .  Β ά λ τ ε ρ   Π ο ύ χ ν ε ρ ,  Σ π ύ ρ ο   Α .  Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο ,  Κ ώ σ τ α  
Γ ε ω ρ γ ο υ σ ό π ο υ λ ο ,  Π λ ά τ ω ν α  Μ α υ ρ ο μ ο ύ σ τ α κ ο  κ ω  τ η ν  κ υ ρ ί α  Ε λ έ ν η   Φ ε σ σ ά ­Ε μ μ α ν ο υ ή λ  γ ι α  τ η ν  
τ ό σ ο  ο υ σ ι α σ τ ι κ ή   σ υ μ μ ε τ ο χ ή   τ ο υ ς  σ τ ο ν  κ ύ κ λ ο  α υ τ ό . Ε π ί σ η ς  ε υ χ α ρ ι σ τ ο ύ μ ε   τ η ν  ε ρ ε υ ν ή τ ρ ι α   τ ο υ  
Κ έ ν τ ρ ο υ   Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ώ ν   Ε ρ ε υ ν ώ ν , Δ ρ .  Α ν ν α   Τ α μ π ά κ η , σ τ η ν   ο π ο ί α  α ν ή κ ε ι  η   ι δ έ α  κ α ι  ο  
σ χ ε δ ι α σ μ ό ς   τ ο υ .  Χ ω ρ ί ς   τ η ν   π ο λ ύ τ ι μ η   β ο ή θ ε ι α   ό λ ω ν   τ ο υ ς   δ ε ν   θ α  ή τ α ν   δ υ ν α τ ό ν   ν α  
π ρ α γ μ α τ ο π ο ι η θ ε ί  ο  κ ύ κ λ ο ς  α υ τ ό ς . 
 Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α  

"Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο  Θ Ε Α Τ Ρ Ο  (17ο ς ­20ό ς  α ι .)" 

Η   Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η   Δ Ρ Α Μ Α Τ Ο Υ Ρ Γ Ι Α :  Σ Υ Ν Ε Χ Ε Ι Ε Σ   Κ Α Ι   Τ Ο Μ Ε Σ  
Α π ό  τ η ν  κ ρ η τ ι κ ή  α ν α γ έ ν ν η σ η  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  20ο υ   α ι ώ ν α  

6 Φ ε β ρ ο υ α ρ ί ο υ  1996  Σ .  Α . Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο <5 

Τ ο  κ ρ η τ ι κ ό  κ α ι  ε π τ α ν η σ ι α κ ό  θ έ α τ ρ ο . 

13 Φ ε β ρ ο υ α ρ ί ο υ  1996  Β .  Π ο ύ χ ν ε ρ  
Τ ο  ε Χ λ η ν ι κ ό  θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ό  θ έ α τ ρ ο  τ ο υ   Α ι γ α ί ο υ  π ε λ ά γ ο υ ς ,  21 

20 Φ ε β ρ ο υ α ρ ί ο υ  1996  Α . Τ α μ π ά κ η  

0  δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς  κ α ι   ο  ρ ο μ α ν τ ι σ μ ό ς  σ τ ο   ν ε ο ε ^η  ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο   37 

27 Φ ε β ρ ο υ α ρ ί ο υ  1996  Κ . Γ ε ω ρ γ ο υ σ ό π ο υ λ ο ς  

Ό ψ ε ι ς  τ ο υ  ν ε ο ε )λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ ,  1880­1980.  59 

5 Μ α ρ τ ί ο υ  1996  Π . Μ α υ ρ ο μ ο ύ σ τ α κ ο ς  

Τ ο  θ έ α μ α  σ τ ο ν  α σ τ ι κ ό  χ ώ ρ ο : η  π ε ρ ί π τ ω σ η   τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς .  73 

12 Μ α ρ τ ί ο υ  1996  Ε . Φ ε σ σ ά ­Ε μ μ α ν ο υ ή λ  

Π α ρ ά δ ο σ η  κ α ι   ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α  σ τ η ν  ε θ ν ι κ ή   θ ε α τ ρ ι κ ή  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή   89 
 "Τ ο  κ ρ η τ ι κ ό  κ α ι  ε π τ α ν η σ ι α κ ό   θ έ α τ ρ ο " 

Ο μ ι λ η τ ή ς : Σ π ύ ρ ο ς  Ε Υ Α Γ Γ Ε Λ Α Τ Ο Σ  
Σ κ η ν ο θ έ τ η ς , Κ α θ η γ η τ ή ς  τ ο υ   Τ μ ή μ α τ ο ς  Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν , 
τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν  

Π ρ ο λ ο γ ί ζ ο υ ν   ο ι  κ . Ε λ έ ν η   Γ ρ α μ μ α τ ι κ ο π ο ύ λ ο υ   κ α ι  Ά ν ν α   Τ α μ π ά κ η  

Ε .Γ .  Α π ό ψ ε  α π ο τ ε λ ε ί  ξ ε χ ω ρ ι σ τ ή   τ ι μ ή  γ ι α  μ α ς  τ ο  γ ε γ ο ν ό ς  ό τ ι  α ρ χ ί ζ ε ι   τ ι ς  ο μ ι λ ί ε ς  τ ο υ  κ ύ κ λ ο υ  
α υ τ ο ύ  έ ν α ς  δ ι α κ ε κ ρ ι μ έ ν ο ς  κ α ι   τ α λ α ν τ ο ύ χ ο ς  ά ν θ ρ ω π ο ς  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  π ο υ  σ φ ρ ά γ ι σ ε  μ ε  τ η ν  π ρ ο ­
σ ω π ι κ ή  τ ο υ  ε ρ μ η ν ε ί α  κ α ι   έ μ π ν ε υ σ η   τ α  θ ε α τ ρ ι κ ά  δ ρ ώ μ ε ν α  α υ τ ο ύ  τ ο υ  τ ό π ο υ . Π ρ ό κ ε ι τ α ι  γ ι α  τ ο ν  
σ κ η ν ο θ έ τ η ,  κ α θ η γ η τ ή  τ ο υ   Θ ε α τ ρ ι κ ο ύ  τ μ ή μ α τ ο ς  τ ο υ   Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  τ η ς  Α θ ή ν α ς  κ α ι  ι δ ρ υ τ ή , 
α π ό  τ ο  1975,  τ ο υ  θ ε α τ ρ ι κ ο ύ  ο χ ή μ α τ ο ς  Α Μ Φ Ι ­Θ Ε Α Τ Ρ Ο   κ . Σ π ύ ρ ο  Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο . 
Τ α   150  κ α ι   π λ έ ο ν  θ ε α τ ρ ι κ ά  έ ρ γ α  π ο υ  σ κ η ν ο θ έ τ η σ ε  κ α ι   π α ρ ο υ σ ί α σ ε   ό χ ι  μ ό ν ο  σ τ ο ν  ε λ λ α ­
δ ι κ ό  α λ λ ά  κ α ι  σ τ ο ν  δ ι ε θ ν ή  χ ώ ρ ο ,  ε π ά ε γ μ έ ν α   κ υ ρ ί ω ς  α π ό  τ ο  α ρ χ α ί ο  δ ρ ά μ α  κ α ι  τ ο   π α λ α ι ό , 
κ α ι  σ υ χ ν ά   ε ν τ ε λ ώ ς  ά γ ν ω σ τ ο , ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο  (1600­1900) φ έ ρ ο υ ν   τ η   σ φ ρ α γ ί δ α  μ ι α ς  
υ ψ η λ ή ς   α ι σ θ η τ ι κ ή ς ,  σ υ ν έ π ε ι α ς ,  π ά θ ο υ ς   κ α ι   α γ ά π η ς   τ ο υ   κ .Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο υ   γ ι α   τ ο   θ έ α τ ρ ο , 
κ α θ ώ ς  ε π ί σ η ς  κ α ι  τ η ν éKÔnL·  φ α ν τ α σ ί α  κ α ι  τ ό λ μ η  τ ο υ ,  σ υ ν δ υ α σ μ έ ν η  μ ε   έ ν α   α ν ε ξ ά ν ύ η τ ο  
π ν ε ύ μ α  α ν α ζ ή τ η σ η ς  κ α ι  έ ρ ε υ ν α ς . 
Ό μ ω ς , κ α θ ώ ς  τ ο  έ ρ γ ο  ε ί ν α ι  ε κ ε ί ν ο  τ ο  ο π ο ί ο  κ α τ α ξ ι ώ ν ε ι  τ ο ν  δ η μ ι ο υ ρ γ ό  τ ο υ , σ τ α μ α τ ώ  ε δ ώ . 
Θ α  ή θ ε λ α  μ ό ν ο   ν α  σ α ς  δ ι α β ά σ ω   α π ό  κ ά π ο ι ο  π ρ ό γ ρ α μ μ α  τ ο υ   "Α μ φ ι θ έ α τ ρ ο υ ",  τ η ν  ε ρ μ η ν ε ί α  
π ο υ  δ ί ν ε ι  ό  ί δ ι ο ς  ο  κ . Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο ς  γ ι α  τ η ν  ε π ά ο γ ή   τ ο υ  τ ί τ λ ο υ  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  τ ο υ  ο μ ά δ α ς ,  γ ι α τ ί  
π ι σ τ ε ύ ω  ό τ ι  π ε ρ ι έ χ ε ι   π ά ρ α  π ο λ ύ   ε π ι γ ρ α μ μ α τ ι κ ά   κ α ι  σ υ ν ο π τ ι κ ά , τ η  φ ι λ ο σ ο φ ι κ ή   θ ε ώ ρ η σ η   κ α ι  
τ η ν  ε ρ μ η ν ε ί α  π ο υ  δ ί ν ε ι  ο  κ .Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο ς  γ ι α  τ ο  θ έ α τ ρ ο . 
Α μ φ ί : Κ ο ν τ ά ,  ο λ ό γ υ ρ α  σ ε  σ χ έ σ η  μ ε  τ ο  κ ο ι ν ό ,  θ έ α τ ρ ο . 
Α μ φ ί : Α π   ό λ ε ς  τ ι ς  π λ ε υ ρ έ ς , σ ε  σ χ έ σ η  μ ε  τ η ν  θ ε α τ ρ ι κ ή  τ έ χ ν η ,  θ έ α τ ρ ο . 
Α μ φ ί : Α ν ά μ ε σ α , μ α ζ ί , μ ε , σ ε  σ χ έ σ η  μ ε  τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ ,  θ έ α τ ρ ο ". 
Γ ν ω ρ ί ζ ο ν τ α ς   τ ο ν   "α ν ύ π α ρ κ τ ο " χ ρ ό ν ο   τ ο υ  κ .Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο υ , κ α θ ώ ς  κ ι ν ε ί τ α ι   α ν ά μ ε σ α   σ τ ι ς  
π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   τ η ς   "Α α ί δ η ς  Μ ά κ β ε θ   τ ο υ  Μ ο τ έ γ κ   π ο υ   π α ί ζ ε τ α ι  τ ι ς  μ έ ρ ε ς   α υ τ έ ς  σ τ η ν  Α υ ρ ι κ ή  
Σ κ η ν ή , τ η ς   "Θ ε ο φ α ν ώ ς " π ο υ   π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι   α π ό  τ ο  Α μ φ ι θ έ α τ ρ ο , τ η  δ ι δ α σ κ α λ ί α   τ ω ν  π α ρ α ­
σ τ ά σ ε ω ν  σ τ ο   Ε θ ν ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  γ ι α  τ ο  έ ρ γ ο   "Τ ο  σ π ί τ ι   τ η ς  Μ π ε ρ ν ά ρ ν τ α  Α λ μ π α ", τ ι ς  υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ι ς  
τ ο υ  σ τ ο  Θ ε α τ ρ ι κ ό   Τ μ ή μ α  τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν , α ι σ θ α ν ό μ α σ τ ε  ι δ ι α ί τ ε ρ η  χ α ρ ά  κ α ι  τ ι μ ή , 
π ο υ  έ κ λ ε ψ ε  λ ί γ ο  α π   α υ τ ό  τ ο ν  π ο λ ύ τ ι μ ο  χ ρ ό ν ο   τ ο υ , γ ι α  ν α  ε ί ν α ι   α π ό ψ ε  κ ο ν τ ά  μ α ς  κ α ι   ν α  μ α ς  
μ ι λ ή σ ε ι  γ ι α   τ ο  κ ρ η τ ι κ ό  κ α ι  ε π τ α ν η σ ι α κ ό  θ έ α τ ρ ο . 
Τ ε ^ι ώ ν ο ν τ α ς ,  θ α  ή θ ε λ α  ν α  τ ο ν  ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ω   ι δ ι α ί τ ε ρ α ,  γ ι α τ ί  μ έ σ α  α π ό  τ ο  μ ο ν α δ ι κ ό  τ ο υ  
σ κ η ν ο θ ε τ ι κ ό  έ ρ γ ο , μ α ς  γ ν ώ ρ ι σ ε  τ ο υ ς  κ ώ δ ι κ ε ς  π ρ ο σ έ γ γ ι σ η ς  κ α ι  α ν ά γ ν ω σ η ς  έ ρ γ ω ν  τ ε λ ε ί ω ς  ά γ ν ω ­
σ τ ω ν  σ ε  ε μ ά ς ,  κ α θ ώ ς  ε π ί σ η ς  γ ι α τ ί  μ έ σ α  α π ό  τ η  μ α γ ε ί α  κ α ι   τ η  μ α σ τ ο ρ ι ά   τ ω ν   π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν  τ ο υ , 
β γ ή κ α μ ε  ό λ ο ι  σ ί γ ο υ ρ α  π ο λ ύ  π ι ο  π λ ο ύ σ ι ο ι  κ α ι  π ο λ ύ  π ι ο  κ ε ρ δ ι σ μ έ ν ο ι .  Τ ο ν  ε υ χ α ρ ι σ τ ώ  π ο λ ύ . 

1 
Α .Τ .  Τ ο ν  κ ύ κ λ ο  τ ω ν  ο μ ι λ ι ώ ν  ε γ κ α ι ν ι ά ζ ε ι   ο  Σ π ύ ρ ο ς  Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο ς , β α θ ύ ς  γ ν ώ σ τ η ς  κ α ι   α κ ά μ α τ ο ς  
ε ρ ε υ ν η τ ή ς  τ ο υ  κ ρ η τ ι κ ο ύ  κ α ι  ε π τ α ν η σ ι α κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ .  Κ α ι  ε δ ώ  α κ ρ ι β ώ ς  θ α  ή θ ε λ α   ν α  σ τ α θ ώ   γ ι α  
έ ν α  μ ό ν ο  λ ε π τ ό . Γ ι α τ ί  ε κ τ ό ς  α π ό  τ η ν  π ο λ ύ  σ η μ α ν τ ι κ ή  κ α ι  γ ν ω σ τ ή  σ ε  ό λ ο υ ς  μ α ς  σ κ η ν ο θ ε τ ι κ ή  τ ο υ  
δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α ,  ο  σ η μ ε ρ ι ν ό ς  ο μ ι λ η τ ή ς  π ο υ  μ α ς  τ ι μ ά  π ρ α γ μ α τ ι κ ά  μ ε  τ η ν  π α ρ ο υ σ ί α  τ ο υ , έ χ ε ι  α φ ι ε ­
ρ ώ σ ε ι  μ ε γ ά λ ο  μ έ ρ ο ς  τ ο υ  χ ρ ό ν ο υ  τ ο υ , σ ε  λ ε π τ ο λ ό γ ε ς  φ ά ο λ ο γ ι κ έ ς  κ α ι  ι σ τ ο ρ ι κ έ ς  α ν α ζ η τ ή σ ε ι ς  κ α ι  
έ χ ε ι  δ ώ σ ε ι  κ α τ ά  κ α ι ρ ο ύ ς  λ ύ σ ε ι ς  σ ε  κ α ί ρ ι α  ζ η τ ή μ α τ α  τ ο υ  κ ρ η τ ι κ ο ύ  κ α ι  ε π τ α ν η σ ι α κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ . 
Θ υ μ ί ζ ω  τ η ν  π ρ ό σ φ α τ η  έ ρ ε υ ν α  τ ο υ   γ ι α  τ ο ν  Π έ τ ρ ο  Κ α τ σ α ΐ τ η ,  χ ω ρ ί ς  ν α   L·σ μ ovή σ ω   τ η  
δ ι δ α κ τ ο ρ ι κ ή   τ ο υ  δ ι α τ ρ ι β ή ,  γ ι α  τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  σ τ η ν  Κ ε φ α λ ο ν ι ά  α λ λ ά  κ α ι  τ ό σ ε ς  ά λ λ ε ς  
μ ε λ έ τ ε ς  τ ο υ  π ο υ  έ χ ο υ ν  δ η μ ο σ ι ε υ θ ε ί  σ ε  ε ι δ ι κ ά  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ά  π ε ρ ι ο δ ι κ ά .  Ε ρ ε υ ν η τ ή ς  λ ο ι π ό ν  κ α ι  
δ η μ ι ο υ ρ γ ό ς  σ υ ν ε ν ώ ν ε ι  μ ε  π ε ρ ι σ σ ή   γ ν ώ σ η  κ α ι  ε υ α ι σ θ η σ ί α ,  τ ό σ ο  φ ά ο λ ο γ ι κ έ ς , ό σ ο  κ α ι   θ ε α τ ρ ο ­
λ ο γ ι κ έ ς  α ρ ε τ έ ς .  Κ α ι  π ά ν ω  α π ό  ό λ α , μ ί α  μ ο ν α δ ι κ ή   α γ ά π η  κ α ι  β α θ ι ά  κ α τ α ν ό η σ η   γ ι α  τ α  κ ε ί μ ε ν α , 
μ ε   τ α  ο π ο ί α  έ χ ε ι  κ α τ α π ι α σ τ ε ί .  Ν ο μ ί ζ ω   ό τ ι  μ ε   α υ τ ό   τ ο ν  τ ρ ό π ο , ε π ι τ υ γ χ ά ν ε ι  ν α  μ ε τ α β ά λ ε ι   τ ι ς  
α φ ε τ η ρ ι α κ έ ς  π ρ α γ μ α τ ι κ ά  π η γ έ ς  τ η ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς  μ α ς , σ ε  ζ ω ν τ α ν ά  τ ε κ μ ή ρ ι α  λ ό γ ο υ , δ ι δ ά σ κ ο ­
ν τ α ς  κ α ι  ε π ε ν ε ρ γ ώ ν τ α ς  σ τ ι ς  σ υ ν ε ι δ ή σ ε ι ς  τ ω ν  ν ε ω τ έ ρ ω ν . 
Τ ο ν   ε υ χ α ρ ι σ τ ο ύ μ ε  α λ η θ ι ν ά   γ ι α  ό σ α  μ α ς  έ χ ε ι  π ρ ο σ φ έ ρ ε ι . Μ ε  χ α ρ ά ,  τ ο ν  κ α λ ώ  ν α   π ά ρ ε ι  
τ ο ν  λ ό γ ο . 

* * * 
Θ α   ή θ ε λ α  ν α   ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ω   θ ε ρ μ ό τ α τ α  τ η ν   κ α  Γ ρ α μ μ α τ ι κ ο π ο ύ λ ο υ   κ α ι  τ η ν   κ α  Τ α μ π ά κ η , γ ι α  τ α  τ ό σ ο  
ε υ γ ε ν ι κ ά  τ ο υ ς  λ ό γ ι α , π ο υ   π ο λ λ έ ς  φ ο ρ έ ς  α ρ χ ί ζ ω  κ α ι  α ι σ θ ά ν ο μ α ι   γ έ ρ ο ς , ε ν ώ  μ έ σ α  μ ο υ  δ ε ν  θ έ λ ω  ν α  α ι σ θ ά ­
ν ο μ α ι   έ τ σ ι .  Δ ε ν   β α ρ ι έ σ α ι .  Δ ο υ λ ε ι ά   κ ά ν ο υ μ ε   ό λ ο ι .  Ο   κ α θ έ ν α ς   τ η   δ ι κ ή  τ ο υ .Ε γ ώ   α υ τ ό   π ο υ   λ έ ω   π ά ν τ α  σ ε  
ν ε ώ τ ε ρ ο υ ς   σ υ ν ε ρ γ ά τ ε ς   μ ο υ   σ τ ο   Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο ,  ε ί ν α ι   ό τ ι   σ η μ α σ ί α   έ χ ε ι   ν α   σ ο υ   δ ί ν ε ι   χ α ρ ά   τ ο   ε π ά γ γ ε λ μ α  
π ο υ   α κ ο λ ο υ θ ε ί ς .  Α υ τ ό   ε ί ν α ι   τ ο   σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ ο .  Η   μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η   κ α τ ά ρ α   ε ί ν α ι   ν α   μ η   σ ο υ   δ ί ν ε ι   χ α ρ ά   τ ο  
ε π ά γ γ ε λ μ α . Ά μ α  σ ο υ  δ ί ν ε ι  χ α ρ ά , κ ά τ ι  θ α  π ρ ο σ φ έ ρ ε ι ς .  Κ α θ έ ν α ς  μ α ς , έ ν α  λ ι θ α ρ ά κ ι , ό τ ι  μ π ο ρ ε ί . 

Ε υ χ α ρ ι σ τ ώ ν τ α ς   κ α ι   π ά λ ι   τ ο   Ε θ ν ι κ ό   Ι δ ρ υ μ α   Ε ρ ε υ ν ώ ν ,  ή θ ε λ α   ν α   σ α ς   π ω   ό τ ι   ά λ λ ο ι   σ υ ν ά δ ε λ φ ο ι   τ ο υ  
Τ μ ή μ α τ ο ς  ό π ω ς  ο  κ . Π ο ύ χ ν ε ρ   δ ε ν  μ π ό ρ ε σ α ν  ν α  π α ρ α σ τ ο ύ ν , δ ι ό τ ι  τ η ν  ί δ ι α  ώ ρ α  α κ ρ ι β ώ ς  ε ί ν α ι   η  ε κ δ ή λ ω ­
σ η   γ ι α   τ η ν   π α ρ ο υ σ ί α σ η   τ η ς   ν έ α ς   κ ρ ι τ ι κ ή ς   έ κ δ ο σ η ς   τ η ς   "Ε υ γ έ ν α ς ",  θ ε α τ ρ ι κ ο ύ   έ ρ γ ο υ   τ ο υ   Θ ε ό δ ω ρ ο υ  
Μ ο ν τ σ ε λ έ ζ ε   ­  θ α   μ ι λ ή σ ο υ μ ε   γ ι '  α υ τ ό   α ρ γ ό τ ε ρ α   ­  α π ό   τ ο ν   κ α θ η γ η τ ή   Mario  Vitti  κ α ι   τ ο ν   κ α θ η γ η τ ή  
Τ ζ ο υ ζ έ π ε   Spadaro. 

Τ ο   π ρ ώ τ ο   θ έ μ α   τ η ς   σ ε ι ρ ά ς   α υ τ ή ς   τ ω ν   δ ι α λ έ ξ ε ω ν ,  ε ί ν α ι   γ ι α   τ ο   κ ρ η τ ι κ ό   κ α ι   ε π τ α ν η σ ι α κ ό   θ έ α τ ρ ο . 
Ε π ε ι δ ή   έ χ ω  τ η ν   ε λ π ί δ α  ό τ ι   α π ε υ θ ύ ν ο μ α ι   κ υ ρ ί ω ς   σ ε  μ η  ε ι δ ι κ ο ύ ς   π λ η ν  κ ά π ο ι ω ν   ε ξ α ι ρ έ σ ε ω ν   π ο υ   β λ έ π ω  
ή δ η   σ τ ο ν   χ ώ ρ ο ,  θ α   π ρ έ π ε ι   ν α   π ω   ο ρ ι σ μ έ ν α   π ρ ά γ μ α τ α ,  ν α   π ρ ο σ δ ι ο ρ ί σ ω   τ ί   σ η μ α ί ν ε ι   κ ρ η τ ι κ ό   κ α ι   ε π τ α ­
ν η σ ι α κ ό  θ έ α τ ρ ο . 

Χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι   ν α  τ ο   π ρ ο σ δ ι ο ρ ί σ ω   ό χ ι   μ ό ν ο  γ ε ω γ ρ α φ ι κ ά   ό π ω ς   κ α τ α ρ χ ή ν   ο   ό ρ ο ς   μ α ς   π α ρ α π έ μ π ε ι ,  α λ λ ά  
κ α ι  σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  τ α  ι σ τ ο ρ ι κ ά  κ α ι  κ ο ι ν ω ν ι κ ά   δ ε δ ο μ έ ν α  τ η ς  τ ό τ ε  ε π ο χ ή ς   κ α ι  ν α  δ ο ύ μ ε   π ο ι α ς  ε π ο χ ή ς   ε ί ν α ι , 
ώ σ τ ε  ν α  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  έ χ ο υ μ ε  ό λ ο  τ ο  φ ά σ μ α  μ π ρ ο σ τ ά  μ α ς  κ α ι  α π ό  ε κ ε ί  ν α  π ρ ο σ π α θ ή σ ο υ μ ε   ν α  π ρ ο σ δ ι ο ­
ρ ί σ ο υ μ ε  π ο ι α  ε ί ν α ι  η  α ξ ί α  η  ι σ τ ο ρ ι κ ή  ή  η  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή  ή  η  θ ε α τ ρ ι κ ή  τ ω ν  κ ε ι μ έ ν ω ν  τ ω ν  ο π ο ί ω ν  σ ώ θ η κ α ν  ο ι  
μ α ρ τ υ ρ ί ε ς  γ ι α  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς .  Γ ι α τ ί  α σ φ α λ ώ ς  ό τ α ν  λ έ μ ε  θ έ α τ ρ ο , ε ν ν ο ο ύ μ ε  δ ύ ο   β α σ ι κ ά  σ κ έ λ η : Τ η  
δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ,  α λ λ ά   κ α ι   τ η ν   θ ε α τ ρ ι κ ή   π ρ ά ξ η ,  τ ο   α ν   έ γ ι ν α ν ,  δ ό θ η κ α ν   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   δ η λ α δ ή .  Α υ τ ό   ε ί ν α ι  

2 
π ο λ ύ   σ η μ α ν τ ι κ ό , τ ο   ί δ ι ο   σ η μ α ν τ ι κ ό , γ ι α  ν α  μ η  σ α ς   π ω   ό τ ι   κ α μ ι ά  φ ο ρ ά  τ ο   δ ε ύ τ ε ρ ο   ε ί ν α ι   σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ ο , 
μ ε  τ η ν  έ ν ν ο ι α  ό τ ι   θ ε α τ ρ ι κ ά  έ ρ γ α  γ ρ ά φ ο ν τ α ι   κ α μ ι ά  φ ο ρ ά ,  α λ λ ά  δ ε ν  σ η μ α ί ν ε ι   κ α θ ό λ ο υ   ό τ ι   π α ρ ι σ τ ά ν ο ν τ α ι . 
Μ π α ί ν ο υ ν   σ τ ο  σ υ ρ τ ά ρ ι   ή  τ υ π ώ ν ο ν τ α ι . 

Α ν  δ ε ί τ ε  σ τ ο ν   19ο  α ι ώ ν α  τ ο  τ ί  θ ε α τ ρ ι κ ά   έ ρ γ α  έ χ ο υ ν  τ υ π ω θ ε ί   σ τ η ν  κ α θ α ρ ε ύ ο υ σ α   ή  σ ε  μ ί α  μ ε ι ξ ο β ά ρ ­
β α ρ η   ό π ω ς  λ έ γ ε τ α ι   γ λ ώ σ σ α ,  α π ό  τ α  ο π ο ί α ,  δ ό ξ α  τ ω   Θ ε ώ ,  ε λ ά χ ι σ τ α   έ χ ο υ ν   π α ι χ τ ε ί .  Π α ί χ τ η κ α ν   τ α   σ η μ α ­
ν τ ι κ ό τ ε ρ α  τ η ς   ε π ο χ ή ς ,  ο  Δ η μ ή τ ρ ι ο ς   Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η ς ,  ο   Σ π ύ ρ ο ς   Β α σ ι λ ε ι ά δ η ς ,  π ο υ   ή τ α ν  α ξ ι ό λ ο γ ο ι   π ο ι η τ έ ς  
α σ χ έ τ ω ς  τ η ς  γ λ ώ σ σ α ς  π ο υ   χ ρ η σ ι μ ο π ο ί η σ α ν . 

Α ν  κ α ι  η  γ λ ώ σ σ α  π ά λ ι  η  δ η μ ο τ ι κ ή  δ ε ν  ε ί ν α ι  π α ν ά κ ε ι α . Ε ί ν α ι   σ χ ε τ ι κ ό . Π ι σ τ ε ύ ω  δ η λ α δ ή  π ω ς  ο  φ α ν α τ ι ­
σ μ ό ς  τ ω ν  α ν τ ι δ η μ ο τ ι κ ι σ τ ώ ν  τ ο υ   φ θ ί ν ο ν τ ο ς   19ο υ   α ι ώ ν ο ς , ε ί ν α ι  τ ο  ί δ ι ο  α ξ ι ο κ α τ ά κ ρ ι τ ο ς  μ ε  τ ο ν   υ π ε ρ φ α ν α ­
τ ι σ μ ό   τ ω ν   δ η μ ο τ ι κ ι σ τ ώ ν   τ ω ν   π ρ ώ τ ω ν   δ ε κ α ε τ ι ώ ν   τ ο υ   20ο ύ   α ι ώ ν ο ς .  Α υ τ ό   τ ο   α π ο κ λ ε ί ε ι   η   υ π ε ρ β ο λ ή .  Η  
υ π ε ρ β ο λ ή  γ ε ν ι κ ώ ς  π ρ έ π ε ι  ν α  α π ο κ λ ε ί ε τ α ι   σ τ η ν  τ έ χ ν η . 

Ό τ α ν   μ ι λ ά μ ε   γ ι α   κ ρ η τ ι κ ό   κ α ι   ε π τ α ν η σ ι α κ ό   θ έ α τ ρ ο ,  ο   γ ε ω γ ρ α φ ι κ ό ς   χ ώ ρ ο ς   ε ί ν α ι   σ α φ ή ς .  Χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι  
ε π ί σ η ς   έ ν α ς  χ ρ ο ν ι κ ό ς   π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό ς .  Μ ι λ ά μ ε  γ ι α  τ η ν  ε π ο χ ή   τ η ς   β ε ν ε τ ο κ ρ α τ ί α ς .  Ξ έ ρ ο υ μ ε   ό τ ι   σ τ α δ ι α κ ά  
μ ε τ ά  τ η ν  π τ ώ σ η  τ η ς  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο υ π ό λ ε ω ς ,  σ ι γ ά ­σ ι γ ά  ό λ ο ς   ο  ε υ ρ ύ τ ε ρ ο ς   ε λ λ α δ ι κ ό ς  χ ώ ρ ο ς  ή  α ν  θ έ λ ε τ ε  ο  
υ π ό   τ ο ν   "ε λ λ η ν ι κ ό ν   π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ό ν   ή λ ι ο ν "  χ ώ ρ ο ς ,  δ η λ α δ ή   ο   χ ώ ρ ο ς   τ η ς   ε λ λ η ν ι σ τ ι κ ή ς   α κ μ ή ς ,  ο ι   π ε ρ ι ο χ έ ς  
τ η ς  Μ ι κ ρ ά ς  Α σ ί α ς  κ α ι  β ε β α ί ω ς  τ η ς  κ υ ρ ί ω ς   Ε λ λ ά δ ο ς  κ α ι   ο  ν η σ ι ω τ ι κ ό ς  χ ώ ρ ο ς ,  κ α τ ε λ ή φ θ η   σ ι γ ά ­σ ι γ ά   α π ό  
τ ο υ ς   Τ ο ύ ρ κ ο υ ς .  Τ α   ν η σ ι ά   π α ρ ε δ ό θ η σ α ν   ή   κ α τ ε λ ή φ θ η σ α ν   τ ε λ ε υ τ α ί α   κ α ι   α π ό   τ ο υ ς   Φ ρ ά γ κ ο υ ς   π έ ρ α σ α ν  
σ τ ο υ ς   Τ ο ύ ρ κ ο υ ς :  τ ο   1522  η   Ρ ό δ ο ς ,  τ ο   1571  η   Κ ύ π ρ ο ς   (μ ε τ ά   α π ό   β ε ν ε τ ι κ ή   κ α τ ο χ ή   π ο υ   δ ε ν   δ ι ή ρ κ ε σ ε  
ο ύ τ ε   100  χ ρ ό ν ι α :  1489­1570).  Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο   α ν θ ε κ τ ι κ ή   ή τ α ν   η   Κ ρ ή τ η ,  ό π ο υ   α δ ι α λ ε ί π τ ω ς   α π ό   τ ο   1204 
ω ς  τ ο   1669 π α ρ έ μ ε ι ν α ν  ο ι   Β ε ν ε τ ο ί . 

Ο   μ ε γ ά λ ο ς  κ ρ η τ ι κ ό ς   π ό λ ε μ ο ς   κ α ι   η  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  τ ω ν  Τ ο ύ ρ κ ω ν  ν α  κ α τ α λ ά β ο υ ν  τ η ν  Κ ρ ή τ η  ά ρ χ ι σ ε  τ ο  
1645.  Ο ι   Τ ο ύ ρ κ ο ι   κ α τ έ λ α β α ν   π ρ ώ τ α  τ α  Χ α ν ι ά ,  τ ο ν  ε π ό μ ε ν ο  χ ρ ό ν ο  τ ο   Ρ έ θ υ μ ν ο   κ α ι  μ ε τ ά  ά ρ χ ι σ ε  ο   μ ε γ ά ­
λ ο ς   ­ 25 χ ρ ό ν ι α ,  π α ρ α π ά ν ω   π ε ρ ί π ο υ   ­ π ό λ ε μ ο ς ,  γ ι α  ν α  κ α τ α λ η φ θ ε ί   ο  Χ ά ν δ α κ α ς   ή   τ ο   Μ ε γ ά λ ο   Κ ά σ τ ρ ο , 
τ ο  σ η μ ε ρ ι ν ό   Η ρ ά κ λ ε ι ο . 

Σ '  α υ τ ά   τ α   χ ρ ό ν ι α   τ ο υ   π ο λ έ μ ο υ ,  σ τ η ν   ο υ σ ί α   η   Σ η τ ε ί α   π α ρ α δ ό θ η κ ε ,  δ η λ α δ ή   ε γ κ α τ α λ ε ί φ θ η κ ε ,  δ ε ν  
π α ρ α δ ό θ η κ ε .  Ε γ κ α τ α λ ε ί φ θ η κ ε ,  έ φ υ γ α ν   ο ι   κ ά τ ο ι κ ο ι   ό λ ο ι   κ α ι   κ λ ε ι σ τ ή κ α ν ε   σ τ ο ν   Χ ά ν δ α κ α .  Ω σ τ ό σ ο   κ α ι  
μ έ σ α  σ τ ο ν   π ο λ ι ο ρ κ ο ύ μ ε ν ο   Χ ά ν δ α κ α   α π ό  τ ο   1646­1669,  έ χ ο υ μ ε   θ ε α τ ρ ι κ έ ς   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . Έ χ ο υ μ ε   τ ο υ λ ά ­
χ ι σ τ ο ν  α π ο δ ε δ ε ι γ μ έ ν η   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  π ο υ  γ ρ ά φ τ η κ ε  ε κ ε ί ν η  τ η ν  ε π ο χ ή . 

Α π ό  τ ο   1669 π ο υ   π έ φ τ ε ι   η  Κ ρ ή τ η  ο λ ο κ λ η ρ ω τ ι κ ά   σ τ ο υ ς  Τ ο ύ ρ κ ο υ ς   ε π ι κ ρ α τ ε ί   π λ ή ρ ε ς  σ κ ο τ ά δ ι .  Γ ι α  ν α  
κ α τ α λ ά β ε τ ε  π ό σ ο   π λ ή ρ ε ς  σ κ ο τ ά δ ι ,  έ π ρ ε π ε  ν α  π ε ρ ά σ ο υ ν   100 χ ρ ό ν ι α  γ ι α  ν α  έ χ ο υ μ ε   έ ν α  δ η μ ο τ ι κ ό  τ ρ α γ ο ύ ­
δ ι , τ ο  τ ρ α γ ο ύ δ ι  τ ο υ  Δ α σ κ α λ ο γ ι ά ν ν η , π ο υ   α π έ χ ε ι   π ε ρ ί π ο υ   100 χ ρ ό ν ι α  α π ό  τ η ν  τ ο υ ρ κ ι κ ή  κ α τ ά κ τ η σ η . 

Τ α  Ε π τ ά ν η σ α   σ τ ά θ η κ α ν   π ι ο  τ υ χ ε ρ ά .  Τ α  Ε π τ ά ν η σ α ,  ά λ λ α  ν ω ρ ί τ ε ρ α ,  ά λ λ α  α ρ γ ό τ ε ρ α  π ε ρ ι ή λ θ α ν   σ τ ο υ ς  
Β ε ν ε τ ο ύ ς . Η   Κ έ ρ κ υ ρ α  κ α ι  η  Ζ ά κ υ ν θ ο ς   ή δ η  α π ό  τ ο ν   15ο  α ι ώ ν α  π ε ρ ί π ο υ , η  Κ ε φ α λ ο ν ι ά  τ ο   1500 α κ ρ ι β ώ ς , 
Χ ρ ι σ τ ο ύ γ ε ν ν α ,  κ α ι   η  Λ ε υ κ ά δ α   π ο λ ύ   α ρ γ ό τ ε ρ α ,  τ ο   1684  μ ε  τ ο ν   4ο   ή   5ο   β ε ν ε τ ο τ ο υ ρ κ ι κ ό   π ό λ ε μ ο ,  π ο υ  

3 
ή τ α ν  ε κ ε ί ν η  τ η ν  ε π ο χ ή  α κ ρ ι β ώ ς .Η  Λ ε υ κ ά δ α  ε ί ν α ι  τ ο  μ ό ν ο  ν η σ ί   α π ό  τ α  Ε π τ ά ν η σ α  π ο υ   ε ί χ α ν  κ α τ α λ ά β ε ι  ο ι  
Τ ο ύ ρ κ ο ι   (1479)  μ α ζ ί   μ ε   μ έ ρ ο ς   τ η ς   Σ τ ε ρ ε ά ς   Ε λ λ ά δ α ς ,  κ ο ν τ ά   σ τ η ν   Π ρ έ β ε ζ α ,  α π έ ν α ν τ ι   α π ό   τ η ν   Α γ ί α  
Μ α ύ ρ α .  Ω σ τ ό σ ο   μ ι λ ά μ ε   γ ι α   έ ν α ν   ε υ ρ ύ τ ε ρ ο   χ ώ ρ ο ,  π ο υ   ε κ τ ε ί ν ε τ α ι   α π ό   τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α   μ έ χ ρ ι   τ α   Κ ύ θ η ρ α  
κ ά τ ω '  τ α  ν η σ ι ά  α υ τ ά  ε ί χ α ν  τ η ν  τ ύ χ η  ­ π λ η ν  τ η ς  Λ ε υ κ ά δ α ς  ­ ν α  μ η  τ α  π α τ ή σ ο υ ν  π ο τ έ  Τ ο ύ ρ κ ο ι . 

Α υ τ ό ς   ο  γ ε ω γ ρ α φ ι κ ό ς   χ ώ ρ ο ς   ε ν ώ θ η κ ε   κ α τ α υ τ ό ν  τ ο ν  τ ρ ό π ο   π ο λ ι τ ι κ ά   έ ω ς  τ η ν  κ α τ ά λ υ σ η   τ η ς  
Γ α λ η ν ό τ α τ η ς   ­  έ τ σ ι   ο ν ο μ α ζ ό τ α ν   η   Β ε ν ε τ ι κ ή   Δ η μ ο κ ρ α τ ί α .  ­  Ε ί ν α ι   σ η μ α ν τ ι κ ό   ό τ ι   τ ο   π ο λ ί τ ε υ μ α   τ η ς   ή τ α ν  
π ε ρ ί π ο υ   σ α ν   τ η ς   Ι τ α λ ί α ς .  Γ ι α τ ί   η   Ρ ώ μ η ,  μ ε  τ η ν   ο π ο ί α   γ ι α   λ ό γ ο υ ς   π ο λ ι τ ι κ ο ύ ς   δ ε ν   δ ι α τ η ρ ο ύ σ ε   κ α ι   π ο λ ύ  
κ α λ έ ς   σ χ έ σ ε ι ς ,  ή τ α ν  φ έ ο υ δ ο   τ ο υ   Π ά π α .  Α π ό   τ η ν   ά λ λ η  μ ε ρ ι ά   ή τ α ν   ο ι   Μ έ δ ι κ ο ι   σ τ η ν   Φ λ ω ρ ε ν τ ί α ,  ή τ α ν  ο ι  
Σ φ ό ρ τ σ α   (Sforza)  σ τ ο   Μ ι λ ά ν ο ,  ή τ α ν   μ ε   η γ ε μ ό ν ε ς ,  μ ε   π ρ ί γ κ η π ε ς   ή   ά λ λ ο υ ς   τ ι τ λ ο ύ χ ο υ ς   τ α   κ ρ α τ ί δ ι α . Ο ι  
Β ε ν ε τ ο ί  ε ί χ α ν  β έ β α ι α  μ ί α  δ η μ ο κ ρ α τ ί α  π α τ ρ ι κ ί ω ν . Μ η  φ α ν τ α σ τ ε ί τ ε  ό τ ι  ό λ ο ι  ό σ ο ι  κ α τ ο ι κ ο ύ σ α ν  σ τ η  Β ε ν ε τ ί α  
ε ξ έ λ ε γ α ν   τ η ν   α ρ χ ή   τ ο υ ς .  Α π λ ώ ς   α υ τ ο ί   ο ι   π α τ ρ ί κ ι ο ι ,  ο ι   ε υ γ ε ν ε ί ς ,  ε ξ έ λ ε γ α ν   έ ν α   σ υ μ β ο ύ λ ι ο   τ ω ν   δ έ κ α   τ ο  
ο π ο ί ο   ή τ α ν   π ά ν τ ο τ ε   π α ν ί σ χ υ ρ ο ,  κ α ι   τ ο ν   Δ ό γ η .  Ε ν   π ά σ η   π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι ,  α υ τ ο ί   ε ί χ α ν   α ν α π τ ύ ξ ε ι   μ ί α   π ο λ ύ  
α ξ ι ό λ ο γ η   θ α λ α σ σ ο κ ρ α τ ο ρ ί α ,  έ ν α   π ο λ ύ   σ η μ α ν τ ι κ ό   δ ί κ α ι ο   κ α ι   ή τ α ν   ά τ ε γ κ τ ο ι   σ τ ο   δ ί κ α ι ο   τ ο υ ς   α κ ό μ α   κ α ι  
σ τ ι ς  α π ο ι κ ί ε ς  ό π ω ς  ή τ α ν  η  Κ ρ ή τ η  κ α ι  τ α  Ε π τ ά ν η σ α . 

Τ ο   1797  ο   Ν α π ο λ έ ω ν   μ ε   τ η ν   ε κ σ τ ρ α τ ε ί α   τ ο υ   σ τ η ν   Ι τ α λ ί α   δ ι έ λ υ σ ε   τ η ν   Γ α λ η ν ό τ α τ η   Β ε ν ε τ ι κ ή  
Δ η μ ο κ ρ α τ ί α .  Τ ό τ ε   α υ τ ο μ ά τ ω ς   κ α τ έ λ α β α ν   ο ι   "Δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ο ί "  Γ ά λ λ ο ι   τ α   Ε π τ ά ν η σ α   (1797­99),  τ ο υ ς  
Γ ά λ λ ο υ ς   α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν   ο ι   Ρ ώ σ ο ι ,  μ ε τ ά  ξ α ν α ή ρ θ α ν   ο ι   "Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ι κ ο ί "  Γ ά λ λ ο ι   (1807­1809)  κ α ι   τ ε λ ι κ ά  
ο ι  Ά γ γ λ ο ι  π ο υ   έ μ ε ι ν α ν  ω ς  τ η ν  έ ν ω σ η  μ ε  τ η ν  Ε λ λ ά δ α , τ ο   1864. Έ τ σ ι  α ρ χ ί ζ ε ι   μ ί α  ά λ λ η  π ε ρ ί ο δ ο ς . 

Ε μ ά ς   ε ν δ ι α φ έ ρ ε ι   ο   ε ν ε τ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ο ς   χ ώ ρ ο ς ,  γ ι α τ ί   ε κ ε ί   π ρ ο σ δ ι ο ρ ί ζ ε τ α ι   ο   ό ρ ο ς   π ο υ   έ χ ε ι   κ α θ ι ε ρ ω θ ε ί  
ω ς  κ ρ η τ ι κ ό  κ α ι  ε π τ α ν η σ ι α κ ό  θ έ α τ ρ ο . 

Β έ β α ι α ,  π ε ρ ι τ τ ό   ν α   π ω ,  ό τ ι   η  β ε ν ε τ ι κ ή   κ α τ ο χ ή   ή τ α ν   π ο λ ύ   π ι ο   α ν θ ρ ώ π ι ν η   α π '  ό τ ι   ή τ α ν   η   τ ο υ ρ κ ι κ ή  
σ τ ο ν   υ π ό λ ο ι π ο   ε λ λ α δ ι κ ό  χ ώ ρ ο ,  α λ λ ά  β έ β α ι α  α υ τ ό   ε ί ν α ι   σ χ ε τ ι κ ό , γ ι α τ ί   ό π ω ς   α π ε δ ε ί χ θ η   κ α τ ά  τ ο ν   κ ρ η τ ι ­
κ ό  π ό λ ε μ ο ,  ή τ α ν  τ ό σ ο   κ α κ ή  η  σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά   τ η ς   ε ν ε τ ι κ ή ς   ε ξ ο υ σ ί α ς   σ τ η ν   Κ ρ ή τ η , ώ σ τ ε  ό τ α ν   κ α τ έ λ α β α ν  
ο ι   Τ ο ύ ρ κ ο ι   τ α   Χ α ν ι ά   κ α ι   τ ο   Ρ έ θ υ μ ν ο ,  σ χ ε δ ό ν   ό λ ο   τ ο   μ έ ρ ο ς   τ ο υ   α γ ρ ο τ ι κ ο ύ   π λ η θ υ σ μ ο ύ   π ή γ ε   μ ε   τ ο  
μ έ ρ ο ς  τ ω ν  Τ ο ύ ρ κ ω ν . 

Έ κ α ν α ν   κ α ι   μ ι α   έ ξ υ π ν η   κ α ι   π ο ν η ρ ή   π ο λ ι τ ι κ ή ,  ο ι   Τ ο ύ ρ κ ο ι .  Έ φ ε ρ α ν   έ ν α ν   ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ό ,  τ ο ν   ο π ο ί ο  
έ χ ρ ι σ α ν   δ ή θ ε ν   σ α ν  Α ρ χ ι ε π ί σ κ ο π ο   Κ ρ ή τ η ς ,  ε ν ώ  ο   κ α θ ο λ ι κ ό ς   κ λ ή ρ ο ς   δ ε ν  ά φ η ν ε   π α ρ ά   μ ο ν ά χ α   π ρ ω τ ο π α ­
π ά δ ε ς  ν α   υ π ά ρ χ ο υ ν   ε κ ε ί . Έ κ α ν α ν   κ ά τ ι  τ έ τ ο ι ο υ ς   ε λ ι γ μ ο ύ ς   κ α ι   σ υ χ ν ά   π α ρ α τ η ρ ή θ η κ ε   τ ο  τ ρ α γ ι κ ό   φ α ι ν ό μ ε ­
ν ο ,  σ τ α   λ α γ ο ύ μ ι α   π ο υ   έ σ κ α β α ν ,  γ ι α τ ί   τ ό τ ε   έ ν α   μ ε γ ά λ ο   μ έ ρ ο ς   τ ο υ   π ο λ έ μ ο υ   (τ η ς   π ο λ ι ο ρ κ ί α ς   τ ο υ  
Χ ά ν δ α κ α )  δ ι ε ξ ή γ ε τ ο   κ ά τ ω ,  σ κ ά β α ν ε   λ α γ ο ύ μ ι α   ο ι   μ ε ν ,  λ α γ ο ύ μ ι α   ο ι   ά λ λ ο ι .  Ο ι   μ ε ν   γ ι α  ν α   μ π ο υ ν   κ α ι   ν α  
χ τ υ π ή σ ο υ ν   μ έ σ α   τ ο   κ ά σ τ ρ ο ,  ο ι   ά λ λ ο ι   γ ι α   ν α   χ τ υ π ή σ ο υ ν   τ ο   σ τ ρ α τ ό π ε δ ο .  Κ α ι   σ υ ν α ν τ ι ό ν τ ο υ σ α ν   κ α μ ι ά  
φ ο ρ ά   ο ι   λ α γ ο υ μ ι τ ζ ή δ ε ς ,  έ π ε φ τ ε   κ α τ ά  τ ύ χ η   τ ο   έ ν α  λ α γ ο ύ μ ι   π ά ν ω   σ τ ο   ά λ λ ο   κ α ι   γ ι ν ό τ α ν   μ ά χ η   σ ώ μ α   μ ε  
σ ώ μ α  κ α ι  τ ο  τ ρ α γ ι κ ό τ ε ρ ο   α π '  ό λ α  ό τ ι   ή τ α ν  Έ λ λ η ν ε ς   μ ε  Έ λ λ η ν ε ς . Ή τ α ν   κ α ι   α ξ ι ω μ α τ ι κ ο ί   β έ β α ι α   Ε ν ε τ ο ί   ή  
Τ ο ύ ρ κ ο ι ,  α λ λ ά  κ υ ρ ί ω ς   ο  μ α χ ό μ ε ν ο ς   π λ η θ υ σ μ ό ς   ή τ α ν  Ε λ λ η ν ε ς . Ό σ ο ι   δ ε ν  ε ί χ α ν   φ ύ γ ε ι   γ ι α  τ α   Ε π τ ά ν η σ α , 
γ ι α  τ η  Β ε ν ε τ ί α  ή  γ ι α  ά λ λ ε ς  π ε ρ ι ο χ έ ς , ή τ α ν  μ έ σ α  σ τ ο  κ ά σ τ ρ ο   κ λ ε ι σ μ έ ν ο ι . 

4 
 Ε ν   π ά σ η   π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι   π α ρ ό λ α   α υ τ ά ,  δ ε ν   υ π ά ρ χ ε ι   σ ύ γ κ ρ ι σ η   μ ε  τ ο ν  τ ο υ ρ κ ι κ ό   ζ υ γ ό ,  υ π ή ρ χ ε   κ α τ α ρ χ ή ν  
μ ί α  δ υ ν α τ ό τ η τ α  π ρ ο σ β ά σ ε ω ς   π ρ ο ς  τ α  π ν ε υ μ α τ ι κ ά  κ έ ν τ ρ α  τ η ς  ε π ο χ ή ς . Υ π ή ρ χ ε  η  δ υ ν α τ ό τ η τ α   π ρ ο σ β ά σ ε ω ς  
ν ε α ρ ώ ν  σ π ο υ δ α σ τ ώ ν  σ τ α  π α ν ε π ι σ τ ή μ ι α  τ η ς  Ι τ α λ ί α ς  κ α ι  ι δ ι α ί τ ε ρ α  τ η ς  Π ά ν τ ο β α , γ ι α τ ί  η  Β ε ν ε τ ί α  δ ε ν  δ ι έ θ ε ­
τ ε   η   ί δ ι α   π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο .  Τ ο   π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο   τ η ς   Π α δ ο ύ η ς   π ο υ   λ έ γ α ν ε   ο ι   π α λ ι ο ί   ή   τ η ς   Π ά δ ο β α   ή   τ η ς  
Π ά ν τ ο β α  ό π ω ς  θ έ λ ε τ ε , ή τ α ν  κ υ ρ ί ω ς  τ ο  λ ί κ ν ο ν  τ ο υ  κ ρ η τ ι κ ο ύ   κ α ι  ε π τ α ν η σ ι α κ ο ύ   σ π ο υ δ α σ τ ι κ ο ύ   χ ώ ρ ο υ . 

Β έ β α ι α  τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ο   δ ε ν   ά φ η σ α ν   π ο τ έ  σ τ η ν  Κ ρ ή τ η  ν α  γ ί ν ε ι ,  δ ε ν  ά φ η σ α ν   κ α ι   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α '  μ ε  μ ί α  
ε ξ α ί ρ ε σ η  μ ό ν ο  τ ο υ   Ν ι κ ό δ η μ ο υ   Μ ε τ α ξ ά ,  ε ν ό ς  σ π ο υ δ α ί ο υ   λ ο γ ί ο υ   ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ή ς   π α ι δ ε ί α ς , ο  ο π ο ί ο ς  σ τ α  
Μ ε τ α ξ ά τ α  τ η ς  Κ ε φ α λ ο ν ι ά ς   ί δ ρ υ σ ε   έ ν α  β ρ α χ ύ β ι ο   τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ο ,  α λ λ ά  σ τ η ν  ο υ σ ί α  δ ε ν  λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ ε  τ υ π ο ­
γ ρ α φ ε ί ο  σ τ ο υ ς  χ ώ ρ ο υ ς  α υ τ ο ύ ς . Δ ε ν  θ έ λ α ν ε , ε π ί τ η δ ε ς  β έ β α ι α , δ ε ν  α φ ή ν α ν ε . 

Ω σ τ ό σ ο   έ χ ο υ μ ε   ε ν τ ο π ί σ ε ι   ό τ ι   υ π ή ρ ξ α ν   π ο λ λ έ ς  ι τ α λ ι κ έ ς  ε π ι ρ ρ ο έ ς   σ τ η ν   Κ ρ ή τ η  σ τ ο ν  τ ο μ έ α  τ η ς  λ ο γ ο τ ε ­
χ ν ί α ς ,  σ τ η ν   π ο ί η σ η   ε ι δ ι κ ό τ ε ρ α ,  σ τ ο   θ έ α τ ρ ο ,  σ τ η   ζ ω γ ρ α φ ι κ ή .  Α ν   κ α ι   δ ε ν   έ σ β η σ ε   η  β υ ζ α ν τ ι ν ή   π α ρ ά δ ο σ η  
ε π ι τ ε λ έ σ θ η   μ ί α  π ρ ό σ μ ε ι ξ η ,  ι δ ι α ί τ ε ρ α  σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α ,  ο ρ ι σ μ έ ν ω ν   δ υ τ ι κ ώ ν   σ τ ο ι χ ε ί ω ν   μ ε  τ η ν   ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ή  
β υ ζ α ν τ ι ν ή   π α ρ ά δ ο σ η  τ η ς  ε ι κ ο ν ο γ ρ α φ ί α ς .  Ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς  έ χ ο υ μ ε  κ α ι  σ τ η  μ ο υ σ ι κ ή . Η   μ ε ν  β υ ζ α ν τ ι ν ή  μ ο υ σ ι κ ή , 
ι δ ι α ί τ ε ρ α   σ τ η ν   Κ ε φ α λ ο ν ι ά ,  ε ί χ ε  μ ί α  ι δ ι ο τ υ π ί α  τ η ν   ο π ο ί α   δ ι α τ η ρ ο ύ ν   α κ ό μ α  μ έ χ ρ ι  τ ώ ρ α   α π '  ό σ ο   γ ν ω ρ ί ζ ω . 
Σ τ η ν  Κ ρ ή τ η  ο  κ α θ η γ η τ ή ς  Ν ι κ ,Π α ν α γ ι ω τ ά κ η ς   ε ν τ ό π ι σ ε  κ α ι  έ ν τ ε χ ν ο   σ υ ν θ έ τ η , τ ο ν  Φ ρ α γ κ ί σ κ ο  Λ ε ο ν τ α ρ ί τ η , 
ο   ο π ο ί ο ς   έ ζ η σ ε   τ ο ν   16ο   α ι ώ ν α . Ή τ α ν   δ υ τ ι κ ή ς   ν ο ο τ ρ ο π ί α ς .  Α υ τ ό ς   έ κ α ν ε   κ α ρ ι έ ρ α   κ α ι   σ τ ο   Μ ό ν α χ ο   κ α ι  
σ τ η ν  Β ε ν ε τ ί α . Ή τ α ν  έ ν α ς  ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ό ς  σ υ ν θ έ τ η ς , ε λ ά σ σ ο ν ο ς  σ η μ α σ ί α ς , α λ λ ά  ι σ τ ο ρ ι κ ά  π ο λ ύ   σ η μ α ν τ ι κ ό ς  
γ ι α  μ α ς . Υ π ή ρ χ ε  λ ο ι π ό ν   σ τ ο ν  ε ν ε τ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ο   χ ώ ρ ο   μ ι α  γ ε ν ι κ ή   ά ν θ η σ η .  Κ α ι   β ε β α ί ω ς  γ ι α  τ η   λ ο γ ο τ ε χ ν ί α  
α ρ κ ε ί  ν α  α ν α φ έ ρ ω  τ α  έ ρ γ α  τ ο υ  κ ρ η τ ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  π ο υ  θ α  μ α ς  α π α σ χ ο λ ή σ ο υ ν  κ α ι  τ ο ν  "Ε ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο ". 

Α λ λ ά  α π ό  τ η ν  ά λ λ η  μ ε ρ ι ά , χ ω ρ ί ς  ν α  έ χ ο υ μ ε  τ ό σ ο   σ υ ν τ α ρ α κ τ ι κ ά   δ ε ί γ μ α τ α  α κ μ ή ς ,  π α ρ ά λ λ η λ α   έ χ ο υ μ ε  
μ ί α  α ξ ι ό λ ο γ η   δ ρ ά σ η   κ α ι   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α .  Π ρ έ π ε ι   α κ ό μ α  ν α   π ω   μ ε ρ ι κ ά  λ ό γ ι α   γ ι α  τ η ν   κ ο ι ν ω ν ι κ ή   δ ι ά τ α ξ η , 
τ α   κ ο ι ν ω ν ι κ ά   σ τ ρ ώ μ α τ α   π ο υ   υ π ή ρ χ α ν   τ ό τ ε .  Α ν α φ έ ρ ο μ α ι   κ υ ρ ί ω ς   π ρ ώ τ α   σ τ η ν   Κ ρ ή τ η , γ ι α τ ί   π ι ο   α π λ ο υ ­
σ τ ε υ μ έ ν α  υ π ή ρ χ α ν  π α ρ ό μ ο ι α  κ α ι  σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α . 

Σ τ η ν   Κ ρ ή τ η   η   α ν ώ τ ε ρ η   τ ά ξ η ,  ή τ α ν   ο ι   ο ν ο μ α ζ ό μ ε ν ο ι   Ε υ γ ε ν ε ί ς   Β ε ν ε τ ο ί .  Δ ε ν   ή τ α ν   ε κ   Β ε ν ε τ ί α ς ,  ό λ ο ι  
ε ί χ α ν   γ ε ν ν η θ ε ί   σ τ η ν   Κ ρ ή τ η ,  τ ρ ί τ η ,  τ έ τ α ρ τ η ,  π έ μ π τ η   κ α ι   π α ρ α π ά ν ω   γ ε ν ι ά .  Α λ λ ά   α υ τ ο ί   ε ί χ α ν   τ ο ν   τ ί τ λ ο  
"nobili  Veneti",  δ η λ α δ ή   ή τ α ν   η   α ν ώ τ α τ η   α ρ ι σ τ ο κ ρ α τ ί α .  Ή τ α ν   ε κ ε ί ν ο ι   ο ι   ο π ο ί ο ι   μ π ο ρ ο ύ σ α ν   ν α   π ά ρ ο υ ν  
υ ψ η λ ό τ ε ρ α  α ξ ι ώ μ α τ α .  Ο   Δ ο ύ κ α ς  τ η ς  Κ ρ ή τ η ς  κ α ι  τ ο  ε π ι τ ε λ ε ί ο  τ ο υ   δ ι ο ρ ί ζ ο ν τ ο   κ α ι  έ ρ χ ο ν τ α ν   π ά ν τ ο τ ε   α π ό  
τ η  Μ η τ ρ ό π ο λ η , α π ό  τ η  Β ε ν ε τ ί α . Γ ι α  ά λ λ ε ς  θ έ σ ε ι ς  σ υ μ β ο ύ λ ω ν  κ λ π ., π α ί ρ ν α ν ε  γ η γ ε ν ε ί ς   Β ε ν ε τ ο κ ρ η τ ι κ ο ύ ς . 
Α υ τ ή   η   α ν ώ τ ε ρ η   τ ά ξ η   ή τ α ν   κ α θ ο λ ι κ ο ί .  Α ν   β α φ τ ι ζ ό σ ο υ ν   ο ρ θ ό δ ο ξ ο ς ,  έ χ α ν ε ς   τ η ν   "nobilita  veneta",  τ η ν  
β ε ν ε τ ι κ ή  ε υ γ έ ν ε ι α . Έ π ρ ε π ε  ν α  μ ε ί ν ο υ ν   κ α θ ο λ ι κ ο ί . 

Ο ι   κ α θ ο λ ι κ ο ί   ή τ α ν  μ ί α  μ ι κ ρ ή  μ ε ι ο ψ η φ ί α   σ τ ο  ν η σ ί . Ό λ η   η  ύ π α ι θ ρ ο ς   ή τ α ν  ο ρ θ ό δ ο ξ ο ι ,  ό λ ο ι   α ν ε ξ α ι ρ έ ­
τ ω ς  ­ π ο υ  λ έ ε ι  ο  λ ό γ ο ς  α ν ε ξ α ι ρ έ τ ω ς   ­ α λ λ ά  κ α ι  μ έ σ α  σ τ ι ς  π ό λ ε ι ς  ο ι  κ α θ ο λ ι κ ο ί   ή τ α ν  μ ό ν ο  μ ί α  μ ι κ ρ ή  κ ά σ τ α  
α ν θ ρ ώ π ω ν .  Π έ ρ α  β ε β α ί ω ς  τ ω ν  υ π α λ λ ή λ ω ν  π ο υ   ε ρ χ ό ν τ ο υ σ α ν ,  ο ι  Β ε ν ε τ ο ί , α υ τ ο ί   ή τ α ν  κ α θ ο λ ι κ ο ί   ο ύ τ ω ς  ή  
ά λ λ ω ς . Υ π ά ρ χ ο υ ν   μ α ρ τ υ ρ ί ε ς   ό τ ι   κ α ι   α υ τ ο ί   ο ι   ί δ ι ο ι ,  β ά ζ α ν ε  τ α  π α ι δ ι ά  τ ο υ ς   ν α  μ ά θ ο υ ν   ι τ α λ ι κ ά ,  δ ι ό τ ι   δ ε ν  
ξ έ ρ α ν ε  ι τ α λ ι κ ά . Ε π ί σ η μ η  γ λ ώ σ σ α  ή τ α ν  β έ β α ι α  η  ι τ α λ ι κ ή  κ α ι  ι δ ι α ί τ ε ρ α  η  β ε ν ε τ ι κ ή  δ ι ά λ ε κ τ ο ς .  Γ ι α  ν α  κ ά ν ε ι ς  
κ α ρ ι έ ρ α   σ τ ο   δ η μ ό σ ι ο   έ π ρ ε π ε   ν α   ξ έ ρ ε ι ς   ι τ α λ ι κ ά .  Ε ί χ α ν   α π ω λ έ σ ε ι   τ η   γ λ ώ σ σ α   τ ο υ ς   γ ι α τ ί   κ ά ν α ν ε   σ υ χ ν ά  

5 
κ ά π ο ι ε ς   ε π ι μ ε ι ξ ί ε ς   μ ε τ α ξ ύ   ε υ γ ε ν ώ ν ,  ο ι   ο π ο ί ο ι   κ α τ ά   π α ρ α χ ώ ρ η σ η   έ π α ι ρ ν α ν   κ ό ρ ε ς   ο ρ θ ο δ ό ξ ω ν ,  λ έ γ ο ν τ α ς  
ό τ ι   α π ό   τ α   π α ι δ ι ά   τ ο υ ς   τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν   ο   π ρ ω τ ό τ ο κ ο ς   θ α   β α φ τ ι σ τ ε ί   ο π ω σ δ ή π ο τ ε   κ α θ ο λ ι κ ό ς .  Μ ε τ ά   τ ο ν  
π ρ ω τ ό τ ο κ ο ,  α ρ χ ί ζ α ν ε   ο ι   ε κ π τ ώ σ ε ι ς ,  β έ β α ι α .  Δ ι ό τ ι   η   μ η τ έ ρ α   ά ρ χ ι ζ ε   τ ι ς   π ι έ σ ε ι ς .  Α ν   μ ά λ ι σ τ α   κ α μ ι ά   φ ο ρ ά  
κ ά π ο ι ο  μ ω ρ ό  κ ι ν δ ύ ν ε υ ε   ν α  π ε θ ά ν ε ι ,  τ ο  β α φ τ ί ζ α ν ε   σ τ ο ν  α έ ρ α  ο ρ θ ό δ ο ξ ο ,  κ α ι  α μ έ σ ω ς  λ έ γ α ν ε   "τ ώ ρ α  ε ί ν α ι  
τ α μ έ ν ο ς  σ τ ο ν  Ά γ ι ο  Ν ι κ ό λ α ,  α π ο κ λ ε ί ε τ α ι ,  δ ε ν  μ π ο ρ ε ί ,  θ α  γ ί ν ε ι   ο ρ θ ό δ ο ξ ο ς ".  Μ ε  τ ο ν  τ ρ ό π ο   α υ τ ό   υ π ο χ ω ­
ρ ο ύ σ ε   ο   ά λ λ ο ς   γ ο ν ι ό ς .  Δ ε ν   υ π ή ρ χ ε   κ α ι   μ ε γ ά λ ο ς   φ α ν α τ ι σ μ ό ς .  Ο ι   Β ε ν ε τ ο ί ,  ε κ ε ί ν η   τ η ν   ε π ο χ ή   λ ό γ ω   τ ο υ  
φ ό β ο υ   τ ο υ   Π ά π α  π ο υ   ή θ ε λ ε  ν α  π α τ ή σ ε ι  π ό δ ι , κ ά ν α ν ε  λ ί γ ο  τ ο υ ς  α ν ε ξ ί θ ρ η σ κ ο υ ς . Ό τ α ν  φ τ ά ν α ν ε  τ α  π ρ ά γ ­
μ α τ α   π ο λ ύ   σ τ η ν   ά κ ρ η ,  π α ί ρ ν α ν ε   τ ο   μ έ ρ ο ς   τ ω ν   Λ α τ ί ν ω ν ,  τ ω ν   λ α τ ι ν ο φ ρ ό ν ω ν ,  τ ω ν   κ α θ ο λ ι κ ώ ν   δ η λ α δ ή . 
Α υ τ ή  η  α ν ώ τ ε ρ η  τ ά ξ η  ε ί χ ε  ε λ ά χ ι σ τ ε ς  δ ε κ ά δ ε ς  ο ι κ ο γ ε ν ε ι ώ ν . 

Η   ε π ο χ ή   π ο υ   μ α ς  ε ν δ ι α φ έ ρ ε ι   ε ί ν α ι   η  ε π ο χ ή  τ η ς  α κ μ ή ς  γ ι α  τ ο  θ έ α τ ρ ο , δ η λ α δ ή  τ έ λ η   16ο υ   α ι ώ ν α ,  α π ό  
τ ο   1585  π ε ρ ί π ο υ   π ο υ   ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι   ο   Χ ο ρ τ ά τ σ η ς   μ έ χ ρ ι   τ ο   1669  π ο υ   π έ φ τ ε ι   η   Κ ρ ή τ η .  Ε κ ε ί   ή τ α ν   λ ί γ ε ς  
δ ε κ ά δ ε ς  ε υ γ ε ν ώ ν  ο ι κ ο γ ε ν ε ι ώ ν  μ ε  τ α  μ έ λ η  τ ο υ ς , π ο υ   δ ε ν  ή τ α ν  ό λ α  ο ρ θ ό δ ο ξ α . 

Δ ε ύ τ ε ρ η  τ η  τ ά ξ ε ι   ο μ ά δ α   κ ο ι ν ω ν ι κ ή ,  ή τ α ν  ο ι   ο ν ο μ α ζ ό μ ε ν ο ι   ε υ γ ε ν ε ί ς   Κ ρ η τ ι κ ο ί ,  "nobili  Cretensi".  Ο ι  
ε υ γ ε ν ε ί ς   Κ ρ η τ ι κ ο ί   μ π ο ρ ε ί   ν α   ή τ α ν   ε λ λ η ν ο ρ θ ό δ ο ξ ο ι ,  α λ λ ά  μ π ο ρ ε ί   ν α   ή τ α ν  κ α ι   κ α τ ά  δ ι α φ ό ρ ο υ ς   τ ρ ό π ο υ ς  
ε κ π ε σ ό ν τ ε ς  γ ό ν ο ι  τ έ ω ς  κ α θ ο λ ι κ ώ ν  ο ι κ ο γ ε ν ε ι ώ ν . 

Τ ο   ν α   π έ σ ε ι   κ α ν ε ί ς   α π ό   τ η ν   β ε ν ε τ ι κ ή   ε υ γ έ ν ε ι α ,  έ ν α ς  λ ό γ ο ς   ή τ α ν  λ ό γ ω   ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς   α ν έ χ ε ι α ς ,  ά λ λ ο ς  
ή τ α ν  λ ό γ ω   τ α π ε ι ν ή ς   κ α τ α γ ω γ ή ς .  Π ώ ς   τ α π ε ι ν ή ς ; Ή τ α ν   ν ό θ ο ς .  Ο ι   μ ο ύ λ ο ι ,  ό π ω ς   τ ο υ ς   λ έ γ α ν ε   τ ό τ ε ,  ή τ α ν  
π ά ρ α   π ο λ ύ   σ ύ ν η θ ε ς   φ α ι ν ό μ ε ν ο   κ α ι   σ τ η ν   Κ ρ ή τ η   κ α ι   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α .  Κ α ι   μ ά λ ι σ τ α  α υ τ ο ί   α ν α γ ν ω ρ ί ζ ο ν τ α ν  
α π ό   τ ι ς   δ ι α θ ή κ ε ς .  Δ η λ α δ ή   έ ν α ς   ε υ γ ε ν ή ς   έ κ α ν ε   μ ε ρ ι κ ά   π α ι δ ι ά   μ ε  τ η ν   π ρ ώ τ η   γ υ ν α ί κ α   τ ο υ ,  α λ λ ά   έ β ρ ι σ κ ε  
κ α ι  κ α μ ι ά  π α ρ α δ ο υ λ ε ύ τ ρ α ,  ή  κ ά τ ι  τ έ τ ο ι ο , "π α ι δ ι ά  ν α  υ π ά ρ χ ο υ ν   σ ο υ  λ έ ε ι ". Α υ τ ά  τ α  α ν α γ ν ω ρ ί ζ α ν ε   σ υ ν ή ­
θ ω ς .  Β έ β α ι α   α υ τ ό   δ ε ν   σ η μ α ί ν ε ι   ό τ ι   έ π α ι ρ ν α ν   τ ί τ λ ο   ε υ γ ε ν ε ί α ς ,  α λ λ ά   λ έ γ α ν ε   σ τ η   δ ι α θ ή κ η   "α φ ή ν ω   τ ο υ  
μ ο ύ λ ο υ   μ ο υ  τ ο υ   Γ ι ώ ρ γ η  γ ι α  ν α  μ ε  θ υ μ ά τ α ι " κ α ι  τ ο υ   ά φ η ν α ν  κ α ν έ ν α  χ ω ρ α φ ά κ ι . 

Ό λ α   ή τ α ν  δ η λ α δ ή   μ έ σ α  σ τ ο  π α ι χ ν ί δ ι ,  σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  τ η ν  ε π ι κ ρ α τ ο ύ σ α   "α ξ ι ο π ρ έ π ε ι α " τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν α  

κ α ι   ε δ ώ   κ α ι   σ τ η   Δ ύ σ η . Α ς   θ υ μ η θ ο ύ μ ε   τ ο   δ ί κ α ι ο   τ η ς   π ρ ώ τ η ς   ν υ χ τ ό ς   μ έ χ ρ ι   π ό τ ε   υ π ή ρ χ ε ;  Σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  
α υ τ ό   ο  φ ε ο υ δ ά ρ χ η ς   ό τ α ν   π ά ν τ ρ ε υ ε   μ ι α  κ ο π έ λ α  μ ε  α κ ό λ ο υ θ ο   τ ο υ , τ η ν  π ρ ώ τ η   β ρ α δ ι ά  τ ο υ   γ ά μ ο υ   κ ο ι μ ό ­
τ α ν   μ α ζ ί   τ η ς   ώ σ τ ε   ν α   τ η ς   κ ά ν ε ι   τ η ν   τ ι μ ή ,  ν α   τ η ν   κ α τ α σ τ ή σ ε ι   ε κ ε ί ν ο ς   γ υ ν α ί κ α .  Α υ τ ό   τ ο   έ θ ι μ ο   έ μ ε ι ν ε  
ζ ω ν τ α ν ό   ω ς  τ α  τ έ λ η  τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν ο ς   π ε ρ ί π ο υ .  Ο   Beaumarchais  σ τ ο υ ς   "Γ ά μ ο υ ς  τ ο υ   Φ ί γ κ α ρ ο " τ ο  σ α ρ ­
κ ά ζ ε ι   σ α ν  έ ν α  γ ε γ ο ν ό ς  τ ο  ο π ο ί ο   ί σ χ υ ε   α κ ό μ α  ε κ ε ί ν η  τ η ν  ε π ο χ ή . Δ η λ α δ ή  μ έ χ ρ ι  τ η ν  Γ α λ λ ι κ ή   Ε π α ν ά σ τ α σ η  
π ε ρ ί π ο υ   σ ε  κ ά π ο ι ε ς  ί σ ω ς  π ι ο  α κ ρ α ί ε ς  π ε ρ ι ο χ έ ς , ό χ ι  μ έ σ α  σ τ ο  Π α ρ ί σ ι   π ι θ α ν ό ν . 

Ο ι   ε υ γ ε ν ε ί ς   Κ ρ η τ ι κ ο ί   α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν   λ ο ι π ό ν   τ η ν   δ ε ύ τ ε ρ η  τ ά ξ η . Α υ τ ο ί   ή τ α ν   α ρ ι θ μ η τ ι κ ά   π ο λ ύ   π ε ρ ι σ ­
σ ό τ ε ρ ο ι   κ α ι   ή τ α ν  ε ί τ ε  ε υ γ ε ν ε ί ς  ε ί τ ε  α σ τ ο ί   π ο υ   α ν έ β η κ α ν  γ ι α  λ ό γ ο υ ς   ο ι κ ο ν ο μ ι κ ο ύ ς   ή  κ α ι  λ ό γ ο υ ς   π ν ε υ μ α ­
τ ι κ ή ς   α ί γ λ η ς ,  μ ο ρ φ ώ σ ε ω ς   π ι θ α ν ό ν .  Κ ά π ο ι ο ι   γ ι α τ ρ ο ί ,  δ ι κ η γ ό ρ ο ι .  Ό χ ι   α κ ρ ι β ώ ς   δ ι κ η γ ό ρ ο ι .  Ο ι   δ ι κ η γ ό ρ ο ι  
ξ έ ρ ε τ ε   ή τ α ν   ε ι δ ι κ ή   π ε ρ ί π τ ω σ η .  Υ π ή ρ χ α ν   κ α τ α ρ χ ή ν   ο ι   δ ι δ ά κ τ ο ρ ε ς   τ ο υ   δ ι κ α ί ο υ ,  ο ι   ο π ο ί ο ι   α ν ή κ α ν   σ τ η ν  
τ ά ξ η  τ ω ν  ε υ γ ε ν ώ ν '  ή τ α ν  ε υ γ ε ν ε ί ς  κ α ι  δ ε ν  α σ κ ο ύ σ α ν   δ ι κ η γ ο ρ ι κ ό   ε π ά γ γ ε λ μ α ,  δ η λ α δ ή  σ π α ν ί ω ς  τ ο  α σ κ ο ύ ­
σ α ν . Ή τ α ν   ό μ ω ς   κ α ι   κ ά π ο ι ο ι   ο ι   ο π ο ί ο ι   α σ κ ο ύ σ α ν   τ ο   ε π ά γ γ ε λ μ α   τ ο υ   δ ι κ η γ ό ρ ο υ   π ρ α κ τ ι κ ά .  Δ η λ α δ ή   δ ε ν  
ε ί χ α ν  σ π ο υ δ ά σ ε ι   σ ε  κ α ν έ ν α   Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο . 

6 
 Σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α  υ π ή ρ χ ε   έ ν α ς  θ ε σ μ ό ς  π ο υ   ή τ α ν  σ ε  ι σ χ ύ   ω ς  τ α  τ έ λ η  τ ο υ   π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο υ   α ι ώ ν α ,  ο ι   υ π ο ­
δ ι κ η γ ό ρ ο ι   κ α θ ώ ς  τ ο υ ς   έ λ ε γ α ν .  Θ υ μ ά σ τ ε  τ ο υ ς   υ π ο μ η χ α ν ι κ ο ύ ς ;  Ο ι   υ π ο μ η χ α ν ι κ ο ί   ή τ α ν  μ έ χ ρ ι  π ό τ ε ; Τ ώ ρ α  
δ ε ν   υ π ά ρ χ ε ι   ο   ό ρ ο ς ,  ε ί ν α ι   μ ε ι ω τ ι κ ό ς .  Π α λ ι ά   ή τ α ν   ο ι   υ π ο μ η χ α ν ι κ ο ί ,  π ο υ   τ ε λ ε ι ώ ν α ν ε   κ ά π ο ι ο   κ α τ ώ τ ε ρ ο  
έ ρ γ ο . Τ ο  ε π ά γ γ ε λ μ α  τ ο υ   δ ι κ η γ ό ρ ο υ   α σ κ ο ύ σ α ν  λ ο ι π ό ν  κ ά π ο ι ο ι   υ π ο δ ι κ η γ ό ρ ο ι   π ο υ   τ ε λ ε ι ώ ν α ν ε  τ ο   γ υ μ ν ά ­
σ ι ο , ν υ ν  λ ύ κ ε ι ο . Α υ τ ο ί  κ ά ν α ν ε  κ α ν έ ν α  χ ρ ό ν ο  κ ά π ο ι α  σ π ο υ δ ή  ή  κ α ι  ε μ π ε ι ρ ι κ ώ ς . 

Σ τ η ν   Κ ρ ή τ η   ο ι   δ ι κ η γ ό ρ ο ι   ή τ α ν   ά ν θ ρ ω π ο ι   μ ο ρ φ ω μ έ ν ο ι ,  π ο υ   ε ί χ α ν   γ ν ώ σ η   τ ο υ   β ε ν ε τ ι κ ο ύ   δ ι κ α ί ο υ , 
ή τ α ν  κ ο ι ν ο ύ   κ ύ ρ ο υ ς   κ α ι   α ν α λ ά μ β α ν α ν   ή  δ ι α ι τ η σ ί ε ς   ή  κ α ι  ν α  π α ρ α σ τ ο ύ ν   σ ε  δ ί κ η   ε ν ώ π ι ο ν  τ ο υ   ε π ι σ ή μ ο υ  
β ε ν ε τ ο κ ρ η τ ι κ ο ύ   δ ι κ α σ τ η ρ ί ο υ ,  ν α   υ π ο σ τ η ρ ί ζ ο υ ν   τ ι ς   α π ό ψ ε ι ς   τ ω ν   π ε λ α τ ώ ν   τ ο υ ς .  Α υ τ ή   ή τ α ν   η   δ ε ύ τ ε ρ η  
τ ά ξ η , π ο υ   α ρ ι θ μ ο ύ σ ε  α ρ κ ε τ έ ς  ε κ α τ ο ν τ ά δ ε ς  ο ι κ ο γ ε ν ε ι ώ ν . 

Η   τ ρ ί τ η  τ ά ξ η  ή τ α ν  ο ι  α σ τ ο ί .  Ο ι   α σ τ ο ί   ή τ α ν  ­ π ο π ο λ ά ρ ο υ ς   (popolari) τ ο υ ς  λ έ γ α ν ε   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α   ­ η  

π ο λ υ π λ η θ έ σ τ ε ρ η  τ ά ξ η  α π ό  τ η ν  α σ τ ι κ ή  τ ά ξ η , α π ό  τ α  α ν ώ τ ε ρ α  σ τ ρ ώ μ α τ α . Α π ό  α υ τ ή ν  π ρ ο ή λ θ α ν   α ρ γ ό τ ε ρ α  
π ν ε υ μ α τ ι κ ο ί   ά ν θ ρ ω π ο ι   κ α ι   ι σ χ υ ρ ό τ α τ ο ι   ο ι κ ο ν ο μ ι κ ο ί   π α ρ ά γ ο ν τ ε ς ,  ε π ι σ τ ή μ ο ν ε ς   κ α ι  ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ο ί   β ε β α ί ­
ω ς  α ν ώ τ ε ρ η ς   μ ο ρ φ ώ σ ε ω ς . 

Κ α ι   α φ ο ύ   μ ί λ η σ α  γ ι α   μ ό ρ φ ω σ η ,  θ έ λ ω   ν α   σ α ς   π ω   ό τ ι  τ α  σ χ ο λ ε ί α   π ο υ   υ π ή ρ χ α ν   τ ό τ ε   ή τ α ν   ι δ ι ω τ ι κ ά . 
Ο ι   δ ά σ κ α λ ο ι   λ ε ι τ ο υ ρ γ ο ύ σ α ν   μ ε   ε ι δ ι κ έ ς   σ υ ν θ ή κ ε ς   σ υ μ β ά σ ε ω ς   ε ρ γ α σ ί α ς .  Έ λ ε γ α ν   δ η λ α δ ή   σ τ ο υ ς   γ ο ν ε ί ς  
τ ω ν   π α ι δ ι ώ ν   "Θ α   μ ά θ ω   σ τ ο   π α ι δ ί   σ ο υ   α υ τ ά  τ α  γ ρ ά μ μ α τ α   σ τ ο  τ ά δ ε   δ ι ά σ τ η μ α   ή  θ α  τ ο υ   μ ά θ ω   α υ τ ή   τ η ν  
τ έ χ ν η ,  θ α   δ ο υ λ έ ψ ε ι   μ α ζ ί   μ ο υ ,  θ α  τ ρ ώ ε ι   κ α ι   θ α   κ ο ι μ ά τ α ι   τ σ ά μ π α   μ ε τ ά   θ α  τ ο υ   δ ώ σ ω   δ ο υ λ ε ι ά   γ ι α   τ ό σ α  
χ ρ ό ν ι α  κ α ι  μ ε τ ά  α ς   φ ύ γ ε ι ". 

Ο ι   δ ε   μ ο ρ φ ω μ έ ν ο ι   ά ν θ ρ ω π ο ι   κ α ι   σ τ η ν   Κ ρ ή τ η   κ α ι   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α ,  ο ι   "ε π ι σ ή μ ω ς "  μ ο ρ φ ω μ έ ν ο ι   ή τ α ν  
α υ τ ο ί   π ο υ   σ π ο ύ δ α σ α ν   σ ε  ι τ α λ ι κ ά  π α ν ε π ι σ τ ή μ ι α   κ α ι   ι δ ι α ί τ ε ρ α  σ τ η ν  Π ά ν τ ο β α . Α υ τ ο ί   ή τ α ν  κ υ ρ ί ω ς   α ν ω τ έ ­
ρ α ς   τ ά ξ ε ω ς   κ α ι   δ ε ν   η σ χ ο λ ο ύ ν τ ο   π ά ρ α   π ο λ ύ   μ ε  τ η  λ ο γ ο τ ε χ ν ί α .  Α υ τ ο ί   ή τ α ν   ι τ α λ ο γ ρ ά φ ο ι   κ α ι   γ ρ ά φ α ν ε   ή  
κ α ι  ε ξ έ δ ι δ α ν  κ α μ ι ά  φ ο ρ ά  σ τ η ν  Ι τ α λ ί α  κ ά π ο ι α  έ ρ γ α  τ ο υ ς , μ ε  τ η ν  ε λ π ί δ α  τ ο υ   ε π α ρ χ ι ώ τ η   π ο υ   θ έ λ ε ι  ν α  α ν α ­
γ ν ω ρ ι σ τ ε ί   σ τ η  μ η τ ρ ό π ο λ η . 

Ε λ λ η ν ι κ ά  κ α λ ά  ξ έ ρ α ν ε  ε λ ά χ ι σ τ α  ά τ ο μ α  β α θ ύ τ α τ η ς  ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ή ς  π α ι δ ε ί α ς . Α ν  δ ε ί τ ε  τ α  έ γ γ ρ α φ α  τ ω ν  
σ υ μ β ο λ α ι ο γ ρ ά φ ω ν ,  δ ι α θ ή κ ε ς   κ λ π .  π ο υ   γ ρ ά φ α ν ε ,  α ν  δ ε ί τ ε  δ ά σ κ α λ ο   ν α  γ ρ ά φ ε ι   ­ δ ά σ κ α λ ο ς   π ο υ   ε ί ν α ι   κ α ι  
σ υ μ β ο λ α ι ο γ ρ ά φ ο ς ,  κ α τ ά   τ ε κ μ ή ρ ι ο   μ ο ρ φ ω μ έ ν ο   ά τ ο μ ο   ­  μ η   μ ι λ ά τ ε   π ε ρ ί   ο ρ θ ο γ ρ α φ ί α ς .  Η   ο ρ θ ο γ ρ α φ ί α  
ή τ α ν  φ ω ν η τ ι κ ή .  Σ τ η ν  Κ ρ ή τ η , γ ι α  π α ρ ά δ ε ι γ μ α ,  υ π ή ρ χ ε   π ο λ ύ   δ ι α δ ε δ ο μ έ ν ο   τ ο  έ θ ο ς  ν α  γ ρ ά φ ο υ ν   ε λ λ η ν ι κ ά  
μ ε  λ α τ ι ν ι κ ά  ψ η φ ί α ,  τ α  λ ε γ ό μ ε ν α   "φ ρ α γ κ ο χ ι ώ τ ι κ α ".  Έ ν α  κ ο ρ υ φ α ί ο   π α ρ ά δ ε ι γ μ α  ε ί ν α ι   έ ν α ς  π ο λ ύ   σ η μ α ν τ ι ­
κ ό ς   θ ε α τ ρ ι κ ό ς   σ υ γ γ ρ α φ έ α ς   ο   Μ ά ρ κ ο ς  Α ν τ ώ ν ι ο ς   Φ ώ σ κ ο λ ο ς   π ο υ   έ γ ρ α ψ ε  τ ο ν   "Φ ο ρ τ ο υ ν ά τ ο ".  Τ ο  χ ε ι ρ ό ­
γ ρ α φ ο  τ ο υ   π ο ι η τ ή  μ α ς  σ ώ ζ ε τ α ι , ε ί ν α ι  γ ρ α μ μ έ ν ο  σ τ α   "φ ρ α γ κ ο χ ι ώ τ ι κ α ". 

Ο ι   κ α τ ώ τ ε ρ ε ς   τ ά ξ ε ι ς   ή τ α ν   α π ό   τ η   μ ι ά   ο ι   τ ε χ ν ί τ ε ς   τ ω ν   π ό λ ε ω ν   ­  τ α   α σ τ ι κ ά   σ τ ρ ώ μ α τ α   ­  β α ρ ε λ ά δ ε ς , 
μ π α ρ μ π έ ρ η δ ε ς ,  μ ι κ ρ ο σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ο ί ,  μ ι σ θ ο φ ό ρ ο ι   κ α ι   κ ά τ ι  τ έ τ ο ι α  κ α ι   α π ό  τ η ν   ά λ λ η  ο  λ α ό ς  τ η ς   υ π α ί θ ρ ο υ : 
α υ τ έ ς   ή τ α ν   ο ι   δ ύ ο   τ ε λ ε υ τ α ί ε ς   τ ά ξ ε ι ς .  Α υ τ έ ς   ζ ο ύ σ α ν   π ι ο   ε π ώ δ υ ν α ,  γ ι α τ ί   α υ τ έ ς   έ π ρ ε π ε  ν α   ε π α ν δ ρ ώ σ ο υ ν  
τ ι ς  α γ γ α ρ ί ε ς , τ ι ς  γ α λ έ ρ ε ς , ν α  φ τ ι ά ξ ο υ ν  τ α  τ ε ί χ η  κ λ π . κ λ π . 

7 
 Κ ά τ ι  π α ρ ό μ ο ι ο  υ π ή ρ χ ε  κ α ι  σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α . Ή τ α ν  ο ι  ε υ γ ε ν ε ί ς  χ ω ρ ί ς  μ εσ ά ζο ν τ α  β α θ μ ό  τ ο υ ς  ε υ γ ε ν ι ­
κ ο ύ ς  Κ ρ η τ ι κ ο ύ ς . Ή τ α ν  ο ι  ε υ γ ε ν ε ί ς  π ο υ  ή τ α ν  ε υ γ ε ν ε ί ς  κ α ι  μ ό ν ο  κ α ι  μ ε τ ά  ή τ α ν  ο ι  α σ τ ο ί  κ α ι  β ε β α ί ω ς  τ α  
δ ύ ο  λ α ϊ κ ά  σ τ ρ ώ μ α τ α . Γ ι α  ν α  γ ί ν ε ι ς  ε υ γ ε ν ή ς , έ π ρ ε π ε  ν α  α π ο δ ε ί ξ ε ι ς  ό τ ι  τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν  ε π ί  δ ύ ο  γ ε ν ε έ ς  δ ε ν  
ε ίχ ε  κ ε ρ δ ί σ ε ι  έ ν α ς  π ρ ο γ ο ν ό ς  σ ο υ  χ ρ ή μ α τ α , μ ε  ε ξ α ί ρ ε σ η  τ ο  ε π ά γ γ ε λ μ α  τ ο υ  χ ρ υ σ ο χ ό ο υ , π ο υ  ε θ ε ω ρ ε ί τ ο  
υ ψ η λ ό τ ε ρ η ς  τ ά ξ η ς . 

Ό τ α ν  ά ρ χ ι σ ε  ν α  π έ φ τ ε ι   ο ι κ ο ν ο μ ι κ ά  η  Β ε ν ε τ ί α , π ο υ λ ά γ α ν ε  τ ο υ ς  τ ί τ λ ο υ ς  σ υ ν έ χ ε ι α  "α ρ μ α τ ώ ν ω  δ υ ό  
γ α λ έ ρ ε ς   κ α ι   κ ό ν τ ε ς   θ α  γ ί ν ω " λ έ γ α ν ε .  Τ α  κ ο ν τ έ ϊ κ α   μ ε  α υ τ ό   τ ο ν   τ ρ ό π ο   π ο υ λ η θ ή κ α ν ε   τ α   π ι ο   π ο λ λ ά . 
Μ ό ν ο   π ο υ   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α   υ π ή ρ χ ε   μ ί α  β α σ ι κ ή  δ ι α φ ο ρ ά .  Υ π ή ρ χ ε  μ ε τ α ξ ύ   τ ω ν  ν η σ ι ώ ν ,  γ ι α   ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ ς  
λ ό γ ο υ ς ,  μ ε γ ά λ η   δ ι α φ ο ρ ά   σ τ η ν   ε θ ν ο γ ρ α φ ι κ ή   δ ι ά τ α ξ η  τ ο υ   π λ η θ υ σ μ ο ύ ,  α ς  χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ο υ μ ε   α υ τ ό ν  
τ ο ν  α δ ό κ ι μ ο  ό ρ ο . Δ η λ α δ ή  σ ε  ό λ α  τ α  ν η σ ι ά  υ π ή ρ χ ε  ο  γ η γ ε ν ή ς  π λ η θ υ σ μ ό ς  π ο υ  ή τ α ν  κ υ ρ ί ω ς  ε λ λ η ν ι κ ό ς . 
Β έ β α ι α   σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α   ε π ε ι δ ή   ή τ α ν   κ α ι   π ρ ω τ ε ύ ο υ σ α   κ α ι   π ι ο   κ ο ν τ ά ,  α ν   θ έ λ ε τ ε ,  σ τ η ν   μ η τ ρ ό π ο λ η  ο ι  
β ε ν ε τ ό φ ρ ο ν ε ς  ή τ α ν  π ο λ ύ  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι   α π ό  ό τ ι  ή τ α ν  σ τ ο  Α ρ γ ο σ τ ό λ ι  τ η ς  Κ ε φ α λ ο ν ι ά ς , σ τ ο  Λ η ξ ο ύ ρ ι  ή  
σ τ η  Ζ ά κ υ ν θ ο . Η  Κ έ ρ κ υ ρ α  λ ό γ ω  τ η ς  θ έ σ η ς  τ η ς  α λ λ ά  κ α ι  τ ο υ  π λ ο ύ τ ο υ  τ η ς  ε ί χ ε  π ρ ο σ ε λ κ ύ σ ε ι   π ο λ λ ο ύ ς  
σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ο ύ ς , π ο υ  ή τ α ν  ε ξ ο υ σ ί α  ε κ ε ί , π ο υ  έ μ ε ν α ν  μ έ σ α  σ τ η  χ ώ ρ α  τ η ς  κ α ι  ό χ ι  σ τ η ν  ύ π α ι θ ρ ο . 

Ί σ ω ς   δ ε ν  ε ί ν α ι  τ υ χ α ί ο ,  ό τ ι   δ ε ν   μ α ς  έ χ ε ι   σ ω θ ε ί   έ ν α   κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ό   θ ε α τ ρ ι κ ό   έ ρ γ ο .  Μ π ο ρ ε ί   ν α  ε ί ν α ι  
σ ύ μ π τ ω σ η , α λ λ ά  μ π ο ρ ε ί  κ α ι  ν α  μ η ν  ε ί ν α ι . Ό τ α ν  έ χ ο υ μ ε  α π ό  τ η ν  Ζ ά κ υ ν θ ο , τ η ν  Κ ε φ α λ ο ν ι ά  κ α ι  μ ε τ α φ ρ ά ­
σ ε ι ς  α κ ό μ α  κ α ι   α π ό  τ α  Κ ύ θ η ρ α  τ α  κ α η μ έ ν α . Τ α  λ έ ω  κ α η μ έ ν α ,  ε π ε ι δ ή  ε ί ν α ι   μ ι κ ρ ά  κ α ι   κ ά τ ω ­κ ά τ ω  κ α ι  
μ α κ ρ ι ά  μ ά λ ι σ τ α  σ ε  σ χ έ σ η  μ ε  τ η  Β ε ν ε τ ί α . 

Ε π ί σ η ς , ο ι  Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ι  ή τ α ν  π ά ρ α  π ο λ ύ  α υ σ τ η ρ ο ί  σ τ η ν  π α ρ ο χ ή  τ ο υ  τ ί τ λ ο υ  ε υ γ ε ν ε ί α ς , τ ο  ί δ ι ο  κ α ι  ο ι  
Ζ α κ υ ν θ ι ν ο ί .  Σ τ η ν  Κ ε φ α λ ο ν ι ά  α ν τ ι θ έ τ ω ς  υ π ή ρ χ ε  μ ί α  τ ά ξ η , δ η λ α δ ή  σ τ η ν  ο υ σ ί α  θ ε ω ρ η τ ι κ ώ ς  η  τ ά ξ η  τ ω ν  
π ο π ο λ ά ρ ω ν   δ ε ν   υ π ή ρ χ ε . Ό λ ο ι   ή τ α ν  μ ι σ ο ε υ γ ε ν ε ί ς .  Λ έ ε ι  έ ν α ς   ι σ τ ο ρ ι κ ό ς ,  ό τ ι   ε ν ώ  κ α ν ο ν ι κ ά   ο ι   ε υ γ ε ν ε ί ς  
κ ά ν α ν ε  τ ι ς   σ υ ν ε λ ε ύ σ ε ι ς  τ ο υ ς   σ ε  μ ι α  α ί θ ο υ σ α   ή  σ ε  έ ν α   "π α λ ά τ ζ ι ο ",  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α   ή  σ τ η ν  Ζ ά κ υ ν θ ο , 
ή τ α ν  π ά ν ω  α π ό  π έ ν τ ε  χ ι λ ι ά δ ε ς  α υ τ ο ί  ο ι  ε υ γ ε ν ε ί ς  τ η ς  Κ ε φ α λ ο ν ι ά ς  ­ π έ ν τ ε  χ ι λ ι ά δ ε ς  χ ω ρ ά ε ι  τ ο  Η ρ ώ δ ε ι ο  ­
π ο υ   σ υ ν α θ ρ ο ί ζ ο ν τ α ν   σ τ η ν  ύ π α ι θ ρ ο , ό π ο υ  τ ο υ ς  ε π ι σ κ έ π τ ο ν τ α ν  κ α ι  ο ι  σ έ μ π ρ ο ι  τ ο υ ς .  Ο ι   σ έ μ π ρ ο ι   ε ί ν α ι  
α υ τ ο ί   π ο υ   κ α λ λ ι ε ρ γ ο ύ σ α ν   τ α  κ τ ή μ α τ α  τ ο υ ς ,  δ η λ α δ ή   δ ο υ λ ο π ά ρ ο ι κ ο ι   σ χ ε δ ό ν . Έ ρ χ ο ν τ α ν   μ ε  τ α  ά λ ο γ α  
τ ο υ ς   κ α ι  γ ι ν ό τ α ν   χ ά β ρ α  τ ω ν   Ι ο υ δ α ί ω ν   κ α ι   ό λ ο υ ς   α υ τ ο ύ ς   τ ο υ ς   δ ή θ ε ν   ε υ γ ε ν ε ί ς   τ η ς   Κ ε φ α λ ο ν ι ά ς ,  ο ι  
Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ι  κ α ι  ο ι  Ζ α κ υ ν θ ι ν ο ί  τ ο υ ς  έ λ ε γ α ν  β ρ ώ μ ι κ ο υ ς . Υ π ή ρ χ ε  μ ί α  τ έ τ ο ι α  δ ι α φ ο ρ ά . 

Τ ώ ρ α ,  σ   α υ τ ό ν  τ ο ν  χ ώ ρ ο   υ π ή ρ χ ε   α ν ά  π ά σ α  σ τ ι γ μ ή , α π ό  τ η ν  ά λ λ η  μ ε ρ ι ά , ο  τ ο υ ρ κ ι κ ό ς   κ ί ν δ υ ν ο ς . 
Ξ έ ρ ο υ μ ε  ό τ ι  έ χ ο υ ν  γ ί ν ε ι  4­5 β ε ν ε τ ο τ ο υ ρ κ ι κ ο ί  π ό λ ε μ ο ι  μ έ χ ρ ι  ν α  φ τ ά σ ο υ μ ε  σ τ ο ν  κ ο ρ υ φ α ί ο , σ 'α υ τ ό ν  π ο υ  
κ α τ έ λ η ξ ε   η  Κ ύ π ρ ο ς  τ ο   1570. Τ έ τ α ρ τ ο ς   ε ί ν α ι   α υ τ ό ς .  Ο ι   ι σ τ ο ρ ι κ ο ί   μ ο ι ρ ά ζ ο ν τ α ι ,  ά λ λ ο ι  λ έ ν ε  τ ο υ   1680 
τ έ τ α ρ τ ο , ά λ λ ο ι  λ έ ν ε  α υ τ ό ν  π έ μ π τ ο . 

Έ γ ι ν ε   η  Ν α υ μ α χ ί α   τ η ς   Ν α υ π ά κ τ ο υ   (1571), ν ι κ ή σ α ν ε   τ ο υ ς  Τ ο ύ ρ κ ο υ ς ,  δ ε ν  τ ο   ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ τ η κ α ν  
ό μ ω ς  ο ι  δ υ τ ι κ ο ί   α κ ο λ ο ύ θ η σ ε  μ ι α  λ ί γ κ α , μ ί α  ι ε ρ ά  σ υ μ μ α χ ί α  α π ό  τ ο ν  Δ ο ν  Χ ο υ ά ν  α π ό  τ η ν  Ι σ π α ν ί α  κ λ π . 
κ λ π . Δ η λ α δ ή ,ό π ω ς  δ ι α π ι σ τ ώ ν ο υ μ ε  ε ί ν α ι  μ ί α  π ο ρ ε ί α  ζ ω ή ς  α γ χ ώ δ η ς  π ο λ ι τ ι κ ά , μ ε  κ α τ α π ί ε σ η , μ ε  τ η ν  Δ ύ σ η , 
κ α ι  μ ε  μ ί α  δ ι ά ρ θ ρ ω σ η  κ ο ι ν ω ν ι κ ώ ν  τ ά ξ ε ω ν , η  ο π ο ί α  α λ λ ο ύ  ε ί χ ε  ρ ε υ σ τ ό τ η τ α , α λ λ ο ύ  ή τ α ν  π ι ο  σ κ λ η ρ ή . 

8 
 Κ α ι  π ώ ς  ή τ α ν  ο  ι δ ι ω τ ι κ ό ς  β ί ο ς , γ ι α τ ί  σ υ ν ή θ ω ς  μ ι λ ά μ ε  γ ι α  τ ο ν  δ η μ ό σ ι ο  β ί ο . Π ρ έ π ε ι  ν α  θ υ μ η θ ο ύ μ ε  ό τ ι  
β ε β α ί ω ς   θ ε α τ ρ ι κ ά  ο ι κ ο δ ο μ ή μ α τ α  δ ε ν  υ π ή ρ χ α ν   σ τ η ν  Κ ρ ή τ η . Τ ο  π ρ ώ τ ο  έ γ ι ν ε   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α . Τ ο   1680 
ά ρ χ ι σ ε  ν α  χ τ ί ζ ε τ α ι  κ α ι  ο λ ο κ λ η ρ ώ θ η κ ε  γ ύ ρ ω  σ τ ο  1700 π ε ρ ί π ο υ  τ ο  χ τ ί σ ι μ ο  τ ο υ . Γ ύ ρ ω  σ τ ο  1720 γ ί ν α ν ε  ο ι  
π ρ ώ τ ε ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . Τ ο  κ τ ί ρ ι ο  υ π ά ρ χ ε ι , ε ί ν α ι  τ ο  ν υ ν  Δ η μ α ρ χ ε ί ο  Κ ε ρ κ ύ ρ α ς  μ ε τ α λ λ α γ μ έ ν ο . 

Π ώ ς  ή τ α ν  ό μ ω ς  η  ζ ω ή  τ ό τ ε . Η  ζ ω ή  ή τ α ν  μ ί α  ζ ω ή  μ α ζ ε μ έ ν η , π ε ρ ι ο ρ ι σ μ έ ν η . Ο ι  π ε ι ρ α τ έ ς  π ά ρ α  π ο λ ύ  

σ υ χ ν ά  ο ρ μ ο ύ σ α ν , κ α ί γ α ν ε  τ α  π α ρ ά λ ι α . Ο  "Λ ο υ τ ζ α λ ή ς " έ ν α ς  σ π ο υ δ α ί ο ς  μ ε τ α ξ ύ  ε θ ν ι κ ο ύ  ή ρ ω ο ς  κ α ι  π ε ι ­
ρ α τ ο ύ , έ κ α ψ ε , τ ο   1571, ό λ ο  τ ο  Ρ έ θ υ μ ν ο , ό λ η  τ η ν  ε π α ρ χ ί α  μ έ χ ρ ι  τ ο ν  Μ υ λ ο π ό τ α μ ο . Ο ι  ά ν θ ρ ω π ο ι , ό σ ο ι  
β έ β α ι α  ε ί χ α ν  τ η ν  τ ύ χ η  ν α  μ π ο ρ ο ύ ν  ν α  κ α τ ο ι κ ή σ ο υ ν  μ έ σ α  σ τ α  τ ε ί χ η , κ λ ε ι ν ό ν τ ο υ σ α ν  ε κ ε ί . Έ γ ε ρ σ η  μ ε  τ η ν  
α ν α τ ο λ ή  τ ο υ  η λ ί ο υ  κ α ι  τ ο  β ρ ά δ υ  ­ κ ά τ ι  π ο υ  π ι α  τ ο  έ χ ο υ μ ε  ξ ε χ ά σ ε ι  ε μ ε ί ς , α κ ό μ α  κ α ι  ο ι  γ ο ν ε ί ς  μ ο υ  κ α ι  ο ι  
π α π π ο ύ δ ε ς  μ ο υ  ­ μ α ζ ε μ έ ν ο ι  σ τ ο  σ π ί τ ι  μ ό ν ο  μ ε  τ ο  λ υ χ ν ά ρ ι , μ ό ν ο  μ ε  τ η ν  λ ά μ π α  κ ά π ο ι ο ς  δ ι ά β α ζ ε  έ ν α  π ο ί ­
η μ α . Γ ι ' α υ τ ό  β λ έ π ε τ ε  ό τ ι  δ ε ν  ε ί ν α ι  τ υ χ α ί ο  α υ τ ο ί , π έ ρ α ν  τ η ς  ι τ α λ ι κ ή ς  μ ό δ α ς , ο ι  σ χ ο ι ν ο τ ε ν ε ί ς  μ ο ν ό λ ο γ ο ι  
σ τ ο ν   "Ε ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο ",  σ τ η ν   "Ε ρ ω φ ί λ η ". Ή θ ε λ α ν   ν α   α κ ο ύ ν ε   π ο λ ύ .  Ο   έ ν α ς   δ ι ά β α ζ ε ,  ή ξ ε ρ ε   κ α λ ύ τ ε ρ α  
γ ρ ά μ μ α τ α  κ α ι  ο ι  ά λ λ ο ι  α κ ο ύ γ α ν ε . Ή τ α ν   "η  δ ι α σ κ έ δ α σ η " τ η ς  ε π ο χ ή ς . Ε ί χ α ν  β έ β α ι α  τ α  π α ν η γ ύ ρ ι α . Σ τ α  
κ α ρ ν α β ά λ ι α  π α ί ζ α ν ε  κ ά π ο ι ε ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . 

Σ τ η ν  π ε ρ ί ο δ ο  τ ο υ   κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ   φ α ί ν ε τ α ι   ό τ ι   ε δ ί ν ο ν τ ο   κ ά π ο ι ε ς  δ η μ ό σ ι ε ς   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς ,  π έ ρ α ν  τ ω ν  
π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν  σ ε  σ π ί τ ι α  ε υ γ ε ν ώ ν , ή τ α ν  ό μ ω ς  ι τ α λ ό φ ω ν ε ς . Η  π α λ ι ό τ ε ρ η  μ α ρ τ υ ρ ί α  γ ι α  τ ο ν  χ ώ ρ ο  α υ τ ό  τ ο ν  
ε υ ρ ύ τ ε ρ ο   ­  Κ ρ ή τ η   κ α ι   Ε π τ ά ν η σ α   ­  ε ί ν α ι   ό τ ι   τ ο   1571  π α ί χ τ η κ α ν   σ τ η ν   Ζ ά κ υ ν θ ο   ο ι   "Π έ ρ σ ε ς "  τ ο υ  
Α ι σ χ ύ λ ο υ  σ ε  ι τ α λ ι κ ή  γ λ ώ σ σ α . 

Α λ λ ά  φ α ί ν ε τ α ι ,  χ ω ρ ί ς  ν α  έ χ ο υ μ ε  κ α μ ί α  ρ η τ ή  α π ό δ ε ι ξ η , ό τ ι  ε γ έ ν ο ν τ ο   κ α ι  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   σ ε  ε λ λ η ν ι κ ή  
γ λ ώ σ σ α ,  σ ε  δ η μ ό σ ι ο υ ς   χ ώ ρ ο υ ς .  Γ ι α  μ έ ν α  μ ό ν ο  τ ο   κ α λ ο κ α ίρ ι   μ π ο ρ ο ύ σ α ν   ν α  γ ί ν ο υ ν   σ ε   υ π α ί θ ρ ι ο υ ς  
χ ώ ρ ο υ ς , ε ί τ ε  σ τ ο  κ α ρ ν α β ά λ ι  ε ί τ ε  κ α ι  ε π ί  τ η  ε υ κ α ι ρ ί α  κ ά π ο ι ω ν  ά λ λ ω ν  ε ο ρ τ ώ ν  ή  γ ά μ ω ν , σ ύ μ φ ω ν α  μ ε  μ ι α  
μ α ρ τ υ ρ ί α  π ο υ  υ π ά ρ χ ε ι  ε ν ό ς  Κ ο μ ν η ν ο ύ  Π α π α δ ό π ο υ λ ο υ . Ο ι  γ ά μ ο ι  ή τ α ν  π ά ν τ α  ε υ κ α ι ρ ί α  γ ι α  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . 

Κ α ι  σ τ η ν  Ι τ α λ ί α  ό μ ω ς   η  ζ ω ή   ή τ α ν  μ ε τ ρ η μ έ ν η .  Ο ι κ ο ν ο μ ι κ ά   σ φ ι γ μ έ ν α .  Κ ά π ο ι ο ι   ­ ό π ω ς   σ υ μ β α ί ν ε ι  
π ά ν τ ο τ ε  ­ ε ί χ α ν  μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η  ά ν ε σ η . Π ρ ο σ π ά θ ε ι α  ν α  α ν έ λ θ ο υ ν , ν α  σ τ ε ί λ ο υ ν  τ α  π α ι δ ι ά  τ ο υ ς  ν α  σ π ο υ δ ά ­
σ ο υ ν . Έ ρ ω τ ε ς  ό π ω ς  σ υ ν ή θ ω ς . Η  γ υ ν α ί κ α  κ λ ε ι σ μ έ ν η , τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν  θ ε ω ρ η τ ι κ ώ ς . 

Έ χ ω  ή δ η  μ ι λ ή σ ε ι  α ρ κ ε τ ή  ώ ρ α  κ α ι  δ ε ν  έ χ ω  α
κ α ι   ε π τ α ν η σ ι α κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ .  Ε ά ν   ό μ ω ς   δ ε ν  γ ν ω
ε π ο χ ή ς   σ τ η ν   ο π ο ί α   α ν α φ ε ρ ό μ α σ τ ε   δ ε ν   θ α  ε κ τ ι μ
π ο υ  γ έ ν ν η σ ε . Γ ι ' α υ τ ό  π ρ ο τ ί μ η σ α  ν α  μ ο ι ρ ά σ ω  τ ο
α υ τ ό  γ ι α τ ί  μ ό ν ο  έ τ σ ι  μ π ο ρ ε ί  ν α  έ χ ε ι  μ ι α  κ ά π ο ι α  σ
τ ί μ η σ η ς  τ ο υ ς . 
κ ό μ η  α ν α φ ε ρ θ ε ί   σ τ α  έ ρ γ α , σ τ α  κ ε ί μ ε ν α  τ ο υ  κ ρ η τ ι κ ο ύ  
ρ ί σ ο υ μ ε ,  έ σ τ ω   σ ε  α δ ρ έ ς   γ ρ α μ μ έ ς , τ η ν   κ ο ι ν ω ν ί α   τ η ς  
ή σ ο υ μ ε   κ α ι   κ ά π ο ι α   σ τ ο ι χ ε ι ώ δ η   α ν ά λ υ σ η   τ ω ν  έ ρ γ ω ν  
ν  χ ρ ό ν ο  μ ο υ  έ σ τ ω  κ α ι  κ α τ ά  τ ο  ή μ ι σ υ  π ρ ο ς  τ ο ν  τ ο μ έ α  
η μ α σ ί α  η  α ν α φ ο ρ ά  τ ω ν  έ ρ γ ω ν  κ α ι  η  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  α π ο ­

Α π ό  τ η ν  Κ ρ ή τ η  μ α ς  σ ώ ζ ο ν τ α ι   θ ε α τ ρ ι κ ά  έ ρ γ α  α π ό  ό λ ο  τ ο  φ ά σ μ α  τ η ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς   π ο υ  α ν θ ο ύ σ ε  
ε κ ε ί ν η  τ η ν  ε π ο χ ή  σ τ η ν  Ι τ α λ ί α . Δ η λ α δ ή , έ χ ο υ μ ε  τ ρ α γ ω δ ί ε ς , κ ω μ ω δ ί ε ς , π ο ι μ ε ν ι κ έ ς  κ ω μ ω δ ί ε ς , ε κ κ λ η σ ι α ­
σ τ ι κ ό  δ ρ ά μ α . Θ έ τ ω  έ ν α  ε ρ ω τ η μ α τ ι κ ό  σ ' α υ τ ό , θ α  ε ξ η γ ή σ ω  γ ι α τ ί . 

9 
 Δ ε ν  α ν α φ έ ρ ω  β ε β α ί ω ς  τ ο ν  "Ε ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο " ω ς  θ ε α τ ρ ι κ ό  έ ρ γ ο , γ ι α τ ί  ε ί ν α ι  π ο ι η τ ι κ ό  μ υ θ ι σ τ ό ρ η μ α , α σ χ έ ­
τ ω ς  α ν  π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ε ί τ α ι  κ α ι  α ν  μ π ο ρ ε ί  ν α  γ ί ν ε ι  π α ρ ά σ τ α σ η  ό π ω ς  έ χ ε ι  γ ί ν ε ι  κ α ι  ν α  έ χ ε ι  μ ε γ ά λ η  α π ή χ η σ η , 
ό χ ι  μ ό ν ο  σ τ η ν  Ε λ λ ά δ α , α λ λ ά  κ α ι  σ τ ο  ε ξ ω τ ε ρ ι κ ό . 

Τ ρ α γ ω δ ί ε ς . Π ο ι ε ς  ε ί ν α ι  ο ι  τ ρ α γ ω δ ί ε ς  κ α ι  π ώ ς  σ ώ θ η κ α ν . Τ ο  π ώ ς  σ ώ θ η κ α ν , ε ί ν α ι  ε ν δ ε ι κ τ ι κ ό  τ η ς  π ι θ α ­

ν ή ς  α π ή χ η σ η ς   π ο υ  ε ί χ α ν . Ο ι  τ ρ α γ ω δ ί ε ς   π ο υ   μ α ς  σ ώ ζ ο ν τ α ι   κ α ι  κ α τ ά  π α ρ ά δ ο σ η   θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ν  κ ρ η τ ι κ έ ς , 
ε ί ν α ι  τ ρ ε ι ς . Η  μ ί α  ε ί ν α ι  η  "Ε ρ ω φ ί λ η " τ ο υ   Γ ε ω ρ γ ί ο υ  Χ ο ρ τ ά τ σ η . Ο  Χ ο ρ τ ά τ σ η ς  ε ί ν α ι  ο  π α λ α ι ό τ ε ρ ο ς  θ ε α ­
τ ρ ι κ ό ς  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς . Ε ί ν α ι  σ τ η ν  ο υ σ ί α  ο  γ ε ν ά ρ χ η ς  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ . 

Ε ί ν α ι   έ ν α  κ ε φ ά λ α ι ο  τ ο  ο π ο ί ο  ο  σ ε β α σ τ ό ς  α ε ί μ ν η σ το ς   δ ά σ κ α λ ο ς  μ α ς  ο  Γ ι ά ν ν η ς  Σ ι δ ε ρ ή ς   έ θ ε τ ε  λ ί γ ο  
ε κ τ ό ς  σ υ ζ η τ ή σ ε ω ς , γ ι α τ ί  τ ο υ  ε ρ χ ό τ α ν  π ο λ ύ  ά β ο λ η  η  Κ ρ ή τ η  κ α ι  τ α  Ε π τ ά ν η σ α  κ α ι  ά ρ χ ι ζ ε  τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  
α π ό  τ ο ν  Χ ά σ η  (1790) τ ο υ  Γ ο υ ζ έ λ η , τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ ω ν  π α ρ α δ ο υ ν ά β ι ω ν  π ε ρ ι ο χ ώ ν  κ α ι  τ η ς  Ο δ η σ σ ο ύ  κ α ι  μ ε τ ά  
δ ε χ ό τ α ν  τ α  Ε π τ ά ν η σ α  μ ό ν ο  μ ε  τ ο ν  "Β α σ ι λ ι κ ό " τ ο υ  Μ ά τεσ η . 

Η   ι σ τ ο ρ ι κ ή  α λ ή θ ε ι α  ό μ ω ς  δ ε ν  ε ί ν α ι  α υ τ ή . Η  ι σ τ ο ρ ι κ ή  α λ ή θ ε ι α  ε ί ν α ι  ό τ ι  ν ε ο έ λ λ η ν α ς  θ ε α τ ρ ι κ ό ς  σ υ γ ­
γ ρ α φ έ α ς   α σ χ έ τ ω ς   δ ι α λ έ κ τ ο υ ,  ο   π ρ ώ τ ο ς   π ο υ   γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε   ε π ω ν ύ μ ω ς   ε ί ν α ι   ο   Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  Χ ο ρ τ ά τ σ η ς , 
Ρ ε θ ύ μ ν ι ο ς , ο  ο π ο ί ο ς  φ α ί ν ε τ α ι  ό τ ι  έ ζ η σ ε  σ τ η ν  Κ ρ ή τ η  γ ύ ρ ω  σ τ α  1555 π ε ρ ί π ο υ  κ α ι  π έ θ α ν ε  τ ο   1610 π ι θ α ­
ν ό τ α τ α , α ν  ο ι  έ ρ ε υ ν ε ς  μ ο υ  ο ι  τ ε λ ε υ τ α ί ε ς  ε ί ν α ι  ό ν τ ω ς  ο ρ θ έ ς , κ ά τ ι  π ο υ  θ α  κ λ η θ ε ί  ν α  μ ο υ  π ε ί  η  ε π ι σ τ η μ ο ν ι ­
κ ή  ο μ ή γ υ ρ η  μ ό λ ι ς  δ η μ ο σ ι ε υ τ ε ί  έ ν α  ν έ ο  μ ε λ έ τ η μ α  μ ο υ . 

Ε ν  π ά σ η  π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι   κ α ι  α σ χ έ τ ω ς  τ ο υ   μ ε λ ε τ ή μ α τ ο ς   α υ τ ο ύ   κ α ι  α σ χ έ τ ω ς   π ο ι ο ς   ε ί ν α ι   ο  Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  
Χ ο ρ τ ά τ σ η ς  ­ γ ι α τ ί   υ π ά ρ χ ε ι   ε ρ ω τ η μ α τ ι κ ό , λ έ μ ε  Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  Χ ο ρ τ ά τ σ η ς .  Π ο ι ο ς   ε ί ν α ι ; Ή   π ο ι α ς   κ ο ι ν ω ν ι ­
κ ή ς  τ ά ξ ε ω ς ; Π ό τ ε  α κ ρ ι β ώ ς  έ ζ η σ ε ; Α υ τ ό , δ η λ α δ ή  η  τ α ύ τ ι σ η  ε ν ό ς  ο ν ό μ α τ ο ς  μ ε  τ ο  υ π α ρ κ τ ό   π ρ ό σ ω π ο  
π ο υ   δ ι α π ι σ τ ώ ν ο υ μ ε   σ τ α  α ρ χ ε ί α   κ α ι   σ τ α   έ γ γ ρ α φ α ,  μ α ς   δ ί ν ε ι   τ η ν  τ α υ τ ό τ η τ α   τ ο υ ,  τ ο ν   χ ώ ρ ο   τ ο υ   κ α ι  
μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  ε κ τ ι μ ή σ ο υ μ ε  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο  τ ο  π ο ι ο ς  ε ί ν α ι  κ α ι  τ ί  π ρ ο σ έ φ ε ρ ε '  ο  Χ ο ρ τ ά τ σ η ς  υ π η ρ έ τ η σ ε  κ α ι  
τ α   τ ρ ί α   ε ί δ η   θ ε ά τ ρ ο υ   π ο υ   ή τ α ν   π ι ο   γ ν ω σ τ ά ,  δ η λ α δ ή   τ ρ α γ ω δ ί α   τ η ν   "Ε ρ ω φ ί λ η ",  κ ω μ ω δ ί α   τ ο ν  
"Κ α τ σ ο ύ ρ μ π ο ", ε ί ν α ι  ό ν ο μ α  ε ν ό ς  π ρ ο σ ώ π ο υ   κ α ι  π ο ι μ ε ν ι κ ή  κ ω μ ω δ ί α  τ η ν  "Π α ν ώ ρ ι α ",  π ο υ  π α λ ι ό τ ε ρ α  
ο ν ο μ ά ζ α μ ε  "Γ ύ π α ρ η ς ". Τ α  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α  τ α  π α λ ι ά  τ ο  λ έ γ α ν ε  "Γ ύ π α ρ η ς ". Έ ν α  ν ε ώ τ ε ρ ο  π ο υ  β ρ έ θ η κ ε , τ ο  
λ έ ε ι  "Π α ν ώ ρ ι α ". 

Γ ι α  ν α  π ά μ ε  κ α τ ά  ε ί δ η  κ α ι  ξ α ν α γ υ ρ ν ά μ ε  σ τ ο ν  Χ ο ρ τ ά τ σ η . Η  "Ε ρ ω φ ί λ η " π ο υ  φ α ί ν ε τ α ι  ό τ ι  γ ρ ά φ τ η κ ε  

ε κ ε ί  σ τ α  τ έ λ η  τ ο υ   16ο υ  α ι ώ ν ο ς ,  1590, 1600, σ υ μ β α τ ι κ ά  κ ά π ο υ  ε κ ε ί , ε ί ν α ι  ί σ ω ς  α π ό  π λ ε υ ρ ά ς  λ ο γ ο τ ε χ ν ι ­
κ ή ς   π ο ι ό τ η τ ο ς ,  τ ο   σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ ο   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό   έ ρ γ ο  τ η ς   π ε ρ ι ό δ ο υ   τ η ς   β ε ν ε τ ο κ ρ α τ ί α ς   σ ε   Κ ρ ή τ η  κ α ι  
Ε π τ ά ν η σ α .  Ε ί ν α ι   έ ν α  έ ρ γ ο  τ ο  ο π ο ί ο   έ χ ε ι   μ ε γ ά λ α  π ρ ο τ ε ρ ή μ α τ α   κ α ι   ι κ α ν ά  ε λ α τ τ ώ μ α τ α . Τ ο  μ ε γ ά λ ο  τ ο υ  
π ρ ο τ έ ρ η μ α  ε ί ν α ι  ό τ ι  π ί σ ω  α π ό  τ ο  έ ρ γ ο  α υ τ ό , σ τ έ κ ε τ α ι  έ ν α ς  α λ η θ ι ν ό ς  π ο ι η τ ή ς , έ ν α ς  ά ν θ ρ ω π ο ς  π ο ι η τ ή ς  
ό χ ι  π ο υ  γ ρ ά φ ε ι  σ τ ί χ ο υ ς , έ ν α ς  ά ν θ ρ ω π ο ς  μ ε  ό ρ α μ α , π ο υ  α ν τ ι μ ε τ ω π ί ζ ε ι  τ ο ν  κ ό σ μ ο , π ο υ  τ ο λ μ ά ε ι  ν α  κ ρ ί ­
ν ε ι  σ τ ο  μ έ τ ρ ο  π ο υ  ε π ι τ ρ έ π ε τ α ι  τ η ν  ε π ο χ ή  ε κ ε ί ν η , ν α  σ χ ο λ ι ά ζ ε ι  τ η ν  κ ο ι ν ω ν ί α . Π ο υ  ξ έ ρ ε ι  ν α  ν ι ώ θ ε ι  π ρ α γ ­
μ α τ ι κ ά  τ ο ν   έ ρ ω τ α .  Ν α   μ η ν  ε ί ν α ι   α π λ ώ ς  ρ η τ ο ρ ι κ ό ς   ε κ φ ρ α σ τ ή ς   δ ι α ν ο η μ ά τ ω ν .  Π ο ι η τ ή ς .  Ο   ά ν θ ρ ω π ο ς  
π ο υ  ζ ε ι  κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς  κ α ι  π ο υ  έ χ ε ι  τ ο  δ ώ ρ ο  ν α  μ ε τ α φ έ ρ ε ι  τ ι ς  κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς  τ ο υ  σ ε  α ν θ ρ ώ π ο υ ς  τ ο υ . Ό τ α ν  
σ κ ε φ τ ε ί  κ α ν ε ί ς  π ρ ω τ α ρ χ ι κ ά  τ α  μ ε γ ά λ α  α ι σ θ ή μ α τ α  τ η ς  ζ ω ή ς , ο  ά ν θ ρ ω π ο ς  α π έ ν α ν τ ι  σ τ η  γ έ ν ν η σ η , α π έ ν α ­

10 
 ν τ ι  σ τ ο ν  έ ρ ω τ α , α π έ ν α ν τ ι   σ τ ο ν  θ ά ν α τ ο , ό τ α ν  μ π ο ρ έ σ ε ι  ν α  σ κ ε φ τ ε ί  ό χ ι  ρ ο υ τ ι ν ι ά ρ ι κ α   ό π ω ς  τ α  λ έ μ ε  ό λ ο ι  
μ α ς . Ό τ α ν  έ ρ θ ε ι  η  σ τ ι γ μ ή  π ο υ  α ν α κ α λ ύ π τ ε ι   ξ α ν ά  τ η ν  α λ ή θ ε ι α  τ ω ν  π ρ α γ μ ά τ ω ν  κ α ι  τ η ν  π ρ ο σ φ έ ρ ε ι  έ τ σ ι  
ώ σ τ ε  ν α  τ η ν  γ ε υ τ ο ύ μ ε  ε μ ε ί ς  μ ε  έ ν α ν  ά λ λ ο  τ ρ ό π ο  κ α ι  ν α  τ η ν  ε π α ν α ν α κ α λ ύ ψ ο υ μ ε  κ ι  ε μ ε ί ς , τ ό τ ε  ε ί ν α ι  έ ν α ς  
μ ε γ ά λ ο ς  π ο ι η τ ή ς .  Κ α ι  α ν έ φ ε ρ α  β έ β α ι α  τ ο υ ς  τ ρ ε ι ς  μ ε γ ά λ ο υ ς  σ τ α θ μ ο ύ ς  τ η ς  α ν θ ρ ώ π ι ν η ς   ύ π α ρ ξ η ς , α λ λ ά  
υ π ά ρ χ ο υ ν  κ α ι  ά λ λ ο ι , ο ι  ο π ο ί ο ι   σ υ ν δ έ ο ν τ α ι  μ ε  τ ο  π ώ ς  θ α  ζ ή σ ε ι , μ ε  τ ο  π ώ ς  θ α  φ ά ε ι , μ ε  τ ο  π ο ι α  ε ί ν α ι  η  
α γ ω ν ί α  τ ο υ , μ ε  τ ο  π ώ ς  θ α  σ κ ε φ τ ε ί , π ο υ  ε ί ν α ι  π ά ρ α  π ο λ λ ά . 

Η   "Ε ρ ω φ ί λ η "  έ χ ε ι   α π ό   τ η   μ ί α   μ ε ρ ι ά   μ ί α   σ υ μ β α τ ι κ ή   μ ε ν   δ ι α γ ρ α φ ή   χ α ρ α κ τ ή ρ ω ν ,  α λ λ ά   έ ξ ο χ ε ς  
κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς   σ τ ο υ ς   χ α ρ α κ τ ή ρ ε ς   α υ τ ο ύ ς .  Δ η λ α δ ή ,  δ ε ν   θ α   α ρ χ ί σ ω   ν α  λ έ ω  τ ι ς   υ π ο θ έ σ ε ι ς   τ ω ν  έ ρ γ ω ν , 
γ ι α τ ί  ε ί ν α ι  τ ο  ε λ ά χ ι σ τ ο ν  π ο υ  μ α ς  ε ν δ ι α φ έ ρ ε ι  σ ή μ ε ρ α . Π ι ο  π ο λ ύ  η  α τ μ ό σ φ α ι ρ α  τ ο υ ς  μ α ς  ε ν δ ι α φ έ ρ ε ι . 

Ε ί ν α ι   μ ί α  δ ρ α μ α τ ι κ ή   ι σ τ ο ρ ί α .  Η   υ π ό θ ε σ η   ε ί ν α ι   ε ν τ ε λ ώ ς   σ υ μ β α τ ι κ ή .  Ο   Π α ν ά ρ ε τ ο ς   π ο υ   υ π η ρ ε τ ε ί  
σ τ ο  π α λ ά τ ι  τ ο υ  "Φ ι λ ό γ ο ν ο υ " ε ν ώ  ε ί ν α ι  γ ι ο ς  β α σ ι λ ι ά  τ ο  έ χ ε ι  κ ρ ύ ψ ε ι  γ ι α  κ ά π ο ι ο υ ς  λ ό γ ο υ ς . Ε ρ ω τ ε ύ ε τ α ι  
τ η ν  Ε ρ ω φ ί λ η , κ α ι  η  Ε ρ ω φ ί λ η  τ ο ν  ε ρ ω τ ε ύ ε τ α ι . Έ χ ο υ ν  κ ά ν ε ι   έ ρ ω τ α  κ ρ υ φ ά  κ α ι  σ ε  μ ι α  σ τ ι γ μ ο ύ λ α  π ο υ  
τ ο ν  α π ο κ α λ ύ π τ ε ι   ο  β α σ ι λ ι ά ς , α μ ι γ ώ ς  δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ώ ν  α ρ χ ώ ν , τ ο ν  σ φ ά ζ ε ι , β γ ά ζ ε ι  τ α  σ ω θ ι κ ά  τ ο υ  κ α ι  τ η ς  
τ α  σ τ έ λ ν ε ι  ν α  τ α  φ ά ε ι . Β έ β α ι α , τ ο  θ έ μ α  α υ τ ό  π ο υ  τ ώ ρ α  μ α ς  φ έ ρ ν ε ι  μ ι α  α η δ ί α  μ ό ν ο  π ο υ  τ ο  α ν α φ έ ρ ο υ ­
μ ε ,  ή τ α ν   μ ο τ ί β α   τ η ς   ε π ο χ ή ς .  Α ς   μ η   ξ ε χ ν ά μ ε   ό τ ι   τ ο   έ ρ γ ο   π ο υ   ε π η ρ έ α σ ε   τ ο ν   Χ ο ρ τ ά τ σ η ,  ε ί ν α ι   η  
"Orbecche"  1547 τ ο υ  Τ ζ α ν  Μ π α τ ί σ τ α   Giraldi, γ ύ ρ ω  σ τ α   1550 ή  '40, κ ά π ο υ   ε κ ε ί  γ ρ ά φ τ η κ ε  τ ο  έ ρ γ ο  
κ α ι  τ υ π ώ θ η κ ε . Τ ο  ί δ ι ο  έ ρ γ ο  ε π η ρ έ α σ ε  τ ο ν  Σ α ί ξ π η ρ . Ο  "Τ ί τ ο ς  Α ν δ ρ ό ν ι κ ο ς " ε ί ν α ι  ε π ί σ η ς  έ ν α  έ ρ γ ο  π ο υ  
κ ό β ο υ ν  γ λ ώ σ σ ε ς , κ ό β ο υ ν  χ έ ρ ι α , β ι ά ζ ο υ ν  κ λ π . Ε π η ρ ε ά σ τ η κ ε  κ ι  α υ τ ό ς  α π ό  τ ο ν  ί δ ι ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α . Ή τ α ν  
μ ί α  μ ό δ α  τ η ς  ε π ο χ ή ς . 

Α ν ο ί γ ω   μ ί α   π ο λ ύ   σ ύ ν τ ο μ η   π α ρ έ ν θ ε σ η . Ό τ α ν   ο ι   Ρ ω μ α ί ο ι   π ή ρ α ν   σ τ α  χ έ ρ ι α  τ ο υ ς   τ η ν   τ ρ α γ ω δ ί α  
δ η λ α δ ή  ο  Σ ε ν έ κ α ς  σ τ η ν  ο υ σ ί α , π α ρ ε ξ ή γ η σ α ν  ­ λ ό γ ω  α ν ι κ α ν ό τ η τ ο ς , δ ε ν  λ έ ω  π ρ ο θ έ σ ε ω ς  ­ τ η ν  α ί σ θ η σ η  
τ ο υ   τ ρ α γ ι κ ο ύ   μ ε  τ η ν  α ί σ θ η σ η   τ ο υ   φ ρ ι κ ι α σ τ ι κ ο ύ .  Α υ τ ή   η  π α ρ ε ξ ή γ η σ η   γ ί ν ε τ α ι   μ έ χ ρ ι   τ ώ ρ α .  Μ ε  λ ί γ α  
λ ό γ ι α  τ ί  θ α  π ε ι  τ ρ α γ ω δ ί α ; Τ ρ α γ ω δ ί α   ε ί ν α ι   η  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  τ ο υ   α ν θ ρ ώ π ο υ   ν α  υ π ε ρ κ ε ρ ά σ ε ι   τ ι ς  π ε π ε ρ α ­
σ μ έ ν ε ς  δ υ ν ά μ ε ι ς  τ ο υ . Π ρ ο σ π ά θ ε ι α  ν α  α ν ο ί ξ ε ι  π α ρ ά θ υ ρ α  π ρ ο ς  τ ο  ά γ ν ω σ τ ο , ν α  μ ι λ ή σ ε ι  π ρ ο ς  τ α  μ υ σ τ ή ­
ρ ι α  π ο υ  κ ρ ύ β ε ι  ο  έ ν α σ τ ρ ο ς  ο υ ρ α ν ό ς , χ ω ρ ί ς  ν α  ε ί μ α ι  θ ε ο λ ό γ ω ν , α μ φ ι β ά λ λ ω ν  π α ρ α μ έ ν ω , α λ λ ά  ν ο μ ί ζ ω  
ό τ ι   ο ύ τ ε   ο   π ι ο   σ κ λ η ρ ό ς   υ λ ι σ τ ή ς   δ ε ν   θ α   α ρ ν η θ ε ί   ό τ ι   κ ο ι τ ά ζ ο ν τ α ς   τ ο ν   έ ν α σ τ ρ ο   ο υ ρ α ν ό ,  υ π ά ρ χ ο υ ν  
π ρ ά γ μ α τ α  τ α  ο π ο ί α  δ ε ν  μ π ο ρ ε ί  ν α  ε λ έ γ ξ ε ι  τ ο  μ υ α λ ό  μ α ς . Δ ε ν  χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι  ν α  ε ί σ α ι  θ ε ο λ ό γ ω ν  γ ι α  ν α  τ ο  
π ε ι ς   α υ τ ό .  Π ρ έ π ε ι   μ ο ν ά χ α   ν α   μ η ν   ε ί σ α ι   η λ ί θ ι ο ς   γ ι α  ν α  τ ο   π ε ι ς .  Δ ε ν   ξ έ ρ ε ι ς .  Γ α λ α ξ ί ε ς ,  γ α λ α ξ ί ε ς  κ α ι  
π α ρ α κ ά τ ω  ά λ λ ο ι  κ α ι  π α ρ α κ ά τ ω  ά λ λ ο ι .  Π ο ύ   τ ε λ ε ι ώ ν ο υ ν ; Δ ε ν  τ ε λ ε ι ώ ν ο υ ν  π ο τ έ . Μ '  α υ τ έ ς  τ ι ς  ά ρ ρ η τ ε ς  
δ υ ν ά μ ε ι ς , υ π ά ρ χ ε ι  μ ε τ ά  θ ά ν α τ ο ν  ζ ω ή ; Τ ί  ε ί μ α σ τ ε  ε μ ε ί ς  ο ι  ί δ ι ο ι ; Π ο ι α  η  υ π ό σ τ α σ η  μ α ς ; Μ ε  α υ τ ά  π ρ ο ­
σ π α θ ε ί  τ ο  τ ρ α γ ι κ ό  π ρ ό σ ω π ο  ν α  α ν α μ ε τ ρ η θ ε ί . Κ α ι  α υ τ ό  τ ο  β λ έ π ο υ μ ε  β έ β α ι α  σ τ ο υ ς  Έ λ λ η ν ε ς  τ ρ α γ ι κ ο ύ ς , 
σ τ ο ν  Σ α ί ξ π η ρ ,  σ τ ι ς  μ ε γ ά λ ε ς   σ υ ν θ έ σ ε ι ς  τ ο υ   Μ π ε τ ό β ε ν ,  σ τ ο υ   Β έ μ π ε ρ , σ τ ο υ   Ε λ  Γ κ ρ έ κ ο  κ α ι   σ ε  ά λ λ ω ν  
μ ε γ ά λ ω ν   κ α λ λ ι τ ε χ ν ώ ν .  Τ ο   π ή ρ α ν   ο ι  Λ α τ ί ν ο ι   κ α ι   μ π λ έ ξ α ν ε   τ η ν  έ ν ν ο ι α  τ η ς  φ ρ ί κ η ς   μ ε  τ η ν  έ ν ν ο ι α  τ ο υ  
τ ρ α γ ι κ ο ύ   δ έ ο υ ς .  Τ η ν   ώ ρ α   π ο υ   λ έ ε ι   ο  Α ι σ χ ύ λ ο ς   σ τ ο ν  Α γ α μ έ μ ν ο ν α ,  σ τ η ν   π ά ρ ο δ ο   σ ε  έ ν α  σ η μ ε ί ο , 
"υ π ά ρ χ ε ι   Θ ε ό ς   α ι ώ ν ι ο ς "  κ α ι   μ ε τ ά  τ η   φ ρ ά σ η   π ο υ   λ ε ς   μ π ρ ά β ο   θ ε ο λ ο γ ε ί   λ έ ε ι   "κ α ι   α ν  τ ο υ   α ρ έ σ ε ι  τ ο  
ό ν ο μ α ,  Δ ί α  κ ι   ε γ ώ  τ ο ν   ο ν ο μ ά ζ ω ".  Κ ο ι τ ά ξ τ ε   σ κ έ ψ ε ι ς   μ έ σ α  σ ε  έ ν α  σ τ ί χ ο . Ό τ ι   υ π ά ρ χ ε ι   Θ ε ό ς .  Θ έ λ ε τ ε  
τ ώ ρ α  ν α  τ ο ν  λ έ τ ε  ε σ ε ί ς  Δ ί α ; Λ έ γ ε τ ε  τ ο ν  Δ ί α . Ό τ ι   υ π ά ρ χ ε ι , υ π ά ρ χ ε ι  ό μ ω ς . Λ ί γ ο υ ς  α ι ώ ν ε ς  μ ε τ ά  μ ε τ έ τ ρ ε ­
ψ ε  τ ο  τ ρ α γ ι κ ό  ρ ί γ ο ς  σ ε  κ ό ψ ι μ ο  χ ε ρ ι ώ ν , σ ε  ξ ε ρ ί ζ ω μ α  γ λ ώ σ σ α ς  κ λ π . κ λ π . 

11 
 Α λ λ ά  τ έ τ ο ι α  γ ί ν ο ν τ α ι   μ έ χ ρ ι  σ ή μ ε ρ α . Η  γ λ ώ σ σ α  φ θ ε ί ρ ε τ α ι . Ό τ α ν  β λ έ π ο υ μ ε  σ ή μ ε ρ α  σ τ η ν  ε φ η μ ε ρ ί δ α  
"τ ρ α γ ι κ ό  δ υ σ τ ύ χ η μ α  σ τ η ν  ε θ ν ι κ ή  ο δ ό , έ ξ ι  έ χ α σ α ν  τ η  ζ ω ή  τ ο υ ς ", ο υ δ ε ί ς  μ α ς  σ ο κ ά ρ ε τ α ι . Ω σ τ ό σ ο , ε ί ν α ι  
π α ρ ά φ ο ρ α  τ η ς  λ έ ξ η ς  τ ρ α γ ω δ ί α ς , δ ι ό τ ι  η  τ ρ α γ ω δ ί α  σ η μ α ί ν ε ι  σ υ ν ε ι δ η τ ή  α ν α μ έ τ ρ η σ η . Δ ε ν  ε ί ν α ι  τ ο  α τ ύ χ η ­
μ α , ο  α τ υ χ ή σ α ς  δ ε ν  ε ί ν α ι  τ ρ α γ ι κ ό  π ρ ό σ ω π ο . Ε ί ν α ι  δ ρ α μ α τ ι κ ό , ε ί ν α ι  φ ο β ε ρ ό . Τ ρ α γ ι κ ό ς  ή ρ ω α ς  π ο υ  σ υ ν ε ι ­
δ η τ ά  "α ν α μ ε τ ρ ι έ τ α ι "  μ ε  τ ο  ά γ ν ω σ τ ο .  Ε ν  ε π ί  γ ν ώ σ ε ι   τ ο υ   θ α  ν ι κ η θ ε ί .  Ε ί ν α ι   π ρ ο σ ω π ι κ ή   η  κ α τ α β ο λ ή  κ α ι  
π ρ ο σ ω π ι κ ή  ε π ι λ ο γ ή . 

Δ ε ν  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  π ο ύ μ ε  β ε β α ί ω ς  ό τ ι  έ χ ε ι  γ ρ ά ψ ε ι  φ ι γ ο ύ ρ ε ς  ο  Χ ο ρ τ ά τ σ η ς  ­ π ρ ο ς  Θ ε ο ύ  ­ π ο υ  σ χ ε τ ί ­
ζ ο ν τ α ι  μ ε  τ ο ν  Σ α ί ξ π η ρ  ή  μ ε  τ ο υ ς  α ρ χ α ί ο υ ς  τ ρ α γ ι κ ο ύ ς . Α λ λ ά  ε ί ν α ι  σ ί γ ο υ ρ ο  ό τ ι  σ ε  σ χ έ σ η  μ ε  τ α  μ ο ν τ έ λ α  
τ η ς   ε π ο χ ή ς   τ ο υ   ό π ω ς   έ χ ο υ ν   δ ι α π ι σ τ ώ σ ε ι   ο ι   Ι τ α λ ο ί   κ ρ ι τ ι κ ο ί   τ η ς   λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ς ,  ε ί ν α ι   κ α λ ύ τ ε ρ η   η  
"Ε ρ ω φ ί λ η " α π ό  τ ο  π ρ ό τ υ π ο   τ ο υ . Κ α ι  κ υ ρ ί ω ς   η  γ λ ώ σ σ α  τ ο υ   ε ί ν α ι   σ υ ν α ρ π α σ τ ι κ ή . Έ χ ε ι   κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς , 
έ χ ε ι  ό ρ α μ α , ε ί ν α ι   π ο ι η τ ή ς . Τ α  ε λ α τ τ ώ μ α τ α  τ ο υ   ε ί ν α ι   α υ τ ά  τ η ς  ε π ο χ ή ς   κ α ι  ο ι   π λ α τ ε ι α σ μ ο ί . Χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι  
έ ν α  κ α λ ό γ ο υ σ τ ο  κ α ι  μ ε  γ ν ώ σ η  κ ό ψ ι μ ο  π ο υ  λ έ μ ε  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο , μ ί α  π ε ρ ι κ ο π ή , γ ι α  ν α  α ν θ ί σ ε ι  τ ο  έ ρ γ ο , τ ο  
ο π ο ί ο  ε ί ν α ι  π ά ρ α  π ο λ ύ  ω ρ α ί ο . 

Θ α   έ χ ω  τ η  χ α ρ ά  ν α  τ ο   π α ρ ο υ σ ι ά σ ω   τ ο   κ α λ ο κ α ί ρ ι   μ ε  τ ο  Α μ φ ι θ έ α τ ρ ο ,  σ ε  μ ι α  σ υ ν ε ρ γ α σ ί α   μ ε  τ ο  
Δ Η Π Ε Θ Ε  Κ ρ ή τ η ς ,  μ ε  π ρ ε μ ι έ ρ α   σ τ η ν   Κ ρ ή τ η   κ α ι   μ ε  χ ω ρ ι σ τ ό   κ λ ι μ ά κ ι ο  τ ο υ  Α μ φ ι θ ε ά τ ρ ο υ   π ο υ  θ α  
ε δ ρ ε ύ ε ι   σ τ η ν  Κ ρ ή τ η .  Κ α ι   π α ρ ά  τ ο   γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι   έ χ ω   α σ χ ο λ η θ ε ί   α π ό  π ο λ ύ  ν έ ο ς   φ ι λ ο λ ο γ ι κ ά   μ ε  τ ο ν  
Χ ο ρ τ ά τ σ η , έ χ ω  κ ά ν ε ι  π ο λ λ ά  ά λ λ α  κ ρ η τ ι κ ά  κ α ι  ά λ λ α  κ ε ί μ ε ν α , ε ί ν α ι  π ρ ώ τ η  φ ο ρ ά  π ο υ  θ α  α ν ε β ά σ ω  έ ρ γ ο  
τ ο υ  Χ ο ρ τ ά τ σ η . 

Η  τ ρ α γ ω δ ί α  α υ τ ή  σ ώ θ η κ ε , τ υ π ώ θ η κ ε , χ ω ρ ί ς  μ έ ρ ι μ ν α  τ ο υ  σ υ γ γ ρ α φ έ α , π ο λ λ ά  χ ρ ό ν ι α  μ ε τ ά  τ ο ν  θ ά ν α τ ο  

τ ο υ ,  α π ό   χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α   π ο υ   κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ σ α ν .  Τ υ π ώ θ η κ ε   μ ε   τ ε ρ α τ ώ δ η   λ ά θ η   (ε π ι μ .  Μ α τ θ α ί ο ς  
Κ ι γ ά λ α ς ,ΐ 637) κ α ι  ξ α ν α τ υ π ώ θ η κ ε  μ ε τ ά  α π ό  έ ν α ν  ά λ λ ο  λ ο γ ι ό τ ε ρ ο  κ ρ η τ ι κ ό  ε κ δ ό τ η , ο  ο π ο ί ο ς  π ρ ο σ π ά θ η σ ε  
ν α  ε π α ν α φ έ ρ ε ι  τ ο  γ λ ω σ σ ι κ ό  ι δ ί ω μ α  τ ο υ  Χ ο ρ τ ά τ σ η  σ τ ο  μ έ τ ρ ο  π ο υ  μ π ο ρ ο ύ σ ε  (ε π ι μ . Α λ ο ΰ σ ι ο ς ­Α μ β ρ ό σ ι ο ς  
Γ ρ α δ ε ν ί γ ο ς , 1676). Α υ τ ό  δ ε ί χ ν ε ι   ό τ ι  ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς  τ ο  έ γ ρ α ψ ε , ό π ω ς  λ έ ε ι  ο  ί δ ι ο ς , γ ι α  δ ι α σ κ έ δ α σ η . Κ α ι  
ε π ε ι δ ή  ά ρ ε σ ε  σ τ ο ν  κ ό σ μ ο  κ α ι  α ν τ ε γ ρ ά φ ε τ ο  σ ε  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α , τ ο  π ή ρ α ν  κ ά π ο ι ο ι  ε κ δ ό τ ε ς  κ α ι  γ ι α  ο ι κ ο ν ο μ ι ­
κ ο ύ ς  λ ό γ ο υ ς  τ ο  τ υ π ώ σ α ν ε  π ο λ λ ά  χ ρ ό ν ι α  μ ε τ ά  τ ο ν  θ ά ν α τ ο  τ ο υ . 

Η   δ ε ύ τ ε ρ η   τ ρ α γ ω δ ί α   π ο υ   σ ώ ζ ε τ α ι ,  ε ί ν α ι   ο   "Β α σ ι λ ε ύ ς   Ρ ο δ ο λ ί ν ο ς "  τ ο υ   Ι ω ά ν ν η  Α ν δ ρ έ α   Τ ρ ω ΐ λ ο υ  
α π ό  τ ο   Ρ έ θ υ μ ν ο   τ η ς   Κ ρ ή τ η ς . Ή τ α ν   μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ο ς   α υ τ ό ς . Έ ζ η σ ε   σ τ ο ν   17ο  α ι ώ ν α .  Ε ί χ ε   φ ύ γ ε ι   σ τ η  
Β ε ν ε τ ί α  κ α ι   τ ο  τ ύ π ω σ ε   ο   ί δ ι ο ς   κ α ι   τ ο   α φ ι ε ρ ώ ν ε ι   σ τ ο ν   Θ ω μ ά   Φ λ α γ γ ί ν η   έ ν α ν   σ π ο υ δ α ί ο   Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο  
λ ό γ ι ο  κ α ι  π λ ο ύ σ ι ο  ά ν θ ρ ω π ο . 

Κ α ι  γ ρ ά φ ε ι   μ έ σ α  σ τ ο ν  π ρ ό λ ο γ ο  τ ο υ , ό τ ι  π ρ ο ς  Θ ε ο ύ , δ ε ν  τ ο  'γ ρ α ψ α  ε γ ώ  α υ τ ό  τ ο  έ ρ γ ο  γ ι α  τ α  θ έ α ­

τ ρ α , μ ό ν ο  γ ι α  ν α  σ τ ο  α φ ι ε ρ ώ σ ω . Δ η λ α δ ή  τ ο  τ ύ π ω σ ε  ο  ί δ ι ο ς . Δ ε ν  ε ί ν α ι  α ν α ξ ι ό λ ο γ ο  έ ρ γ ο , ε ί ν α ι  α ξ ι ό λ ο ­
γ ο .  Μ π ο ρ ε ί   κ ά τ ω  α π ό  τ ο ν  Χ ο ρ τ ά τ σ η , α λ λ ά  α ξ ι ό λ ο γ ο .  Π ά ν τ ω ς   δ ε ν  γ ρ ά φ τ η κ ε  γ ι α  ν α   υ π η ρ ε τ ή σ ε ι  τ η ν  
θ ε α τ ρ ι κ ή  π ρ ά ξ η . Α υ τ ό  σ τ η ρ ί ζ ε τ α ι   σ ε  έ ν α  έ ρ γ ο  τ ο υ   "Torquato  Tasso", τ ο υ   π ο λ ύ   μ ε γ ά λ ο υ   π ο ι η τ ή  π ο υ  
λ έ γ ε τ α ι   "ο   Β α σ ι λ ε ύ ς  Torrismondo"  (Il Re Torrismondo).  Ε ί ν α ι   έ ν α  α π ό  τ α  ε λ ά σ σ ο ν α  έ ρ γ α  τ ο υ  Tasso 
α λ λ ά  ό τ α ν   ε ί ν α ι   τ ό σ ο   μ ε γ ά λ ο ς   π ο ι η τ ή ς   κ α ι  τ α  ε λ ά σ σ ο ν α   έ ρ γ α  τ ο υ   ε ί ν α ι   π λ έ ο ν   π α ρ α μ ε ί ζ ο ν α   γ ι α  τ ο ν  
ε κ ρ η κ τ ι κ ό  μ ι μ η τ ή  τ ο υ . 

12 
 Η   τ ρ ί τ η   σ ώ θ η κ ε   μ ό ν ο   σ ε   έ ν α   χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο .  Ε ί ν α ι   ο   π ε ρ ί φ η μ ο ς   "Ν α ν ι α ν ό ς   κ ώ δ ι ξ ",  ε ν ό ς   Ν ά ν ι , 
ε υ γ ε ν ο ύ ς   Β ε ν ε τ ο ύ ,  π ο υ   α γ ό ρ α σ ε   κ ά π ο υ   φ α ί ν ε τ α ι   έ ξ ω   α π ό   τ η   Ζ ά κ υ ν θ ο   κ ά τ ι   ν η σ ά κ ι α ,  α γ ό ρ α σ ε   έ ν α ν  
κ ώ δ ι κ α  κ α ι  τ ο ν  δ ώ ρ ι σ ε  σ τ η ν  "Μ α ρ κ ι α ν ή   Β ι β λ ι ο θ ή κ η " τ η ς  Β ε ν ε τ ί α ς  κ α ι  ε κ ε ί  σ ώ ζ ο ν τ α ι   δ ι ά φ ο ρ α  έ ρ γ α . 

Ε κ ε ί  σ ώ ζ ε τ α ι  ο  "Φ ο ρ τ ο υ ν ά τ ο ς " τ ο υ  Φ ώ σ κ ο λ ο υ , σ ώ ζ ε τ α ι  έ ν α  α ν τ ί γ ρ α φ ο  τ η ς  "Θ υ σ ί α ς  τ ο υ  Α β ρ α ά μ " κ α ι  

σ ώ ζ ε τ α ι  κ α ι  τ ο  μ ο ν α δ ι κ ό  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο  α π ό  μ ί α  τ ρ α γ ω δ ί α  π ο υ  λ έ γ ε τ α ι  "Ζ ή ν ω ν ", α γ ν ώ σ τ ο υ   π ο ι η τ ο ύ . Α υ τ ή  η  
τ ρ α γ ω δ ί α  ε θ ε ω ρ ε ί τ ο  μ έ χ ρ ι  25 ε τ ώ ν  π ε ρ ί π ο υ , ό τ ι  ε ί ν α ι  έ ρ γ ο  τ ο υ  κ ρ η τ ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ . Ο   ο μ ι λ ώ ν  α υ τ ή  τ η  σ τ ι γ ­
μ ή , ε ί χ ε  τ η ν  τ ύ χ η  ν α  μ π ο ρ έ σ ε ι  ν α  δ ε ί ξ ε ι  ό τ ι  τ ο  έ ρ γ ο , τ ο  ο π ο ί ο   π α ί χ τ η κ ε   σ τ η ν  Ζ ά κ υ ν θ ο  τ ο   1682­83  π ρ ώ τ η  
φ ο ρ ά   κ α ι   γ ρ ά φ τ η κ ε   σ τ η ν   Ζ ά κ υ ν θ ο   ή   σ τ η ν   Κ ε φ α λ ο ν ι ά ,  ε ί ν α ι   ε π τ α ν η σ ι α κ ό .  Ά π ο ψ η   π ο υ   έ χ ε ι   γ ί ν ε ι   γ ε ν ι κ ά  
α π ο δ ε κ τ ή   κ α ι   α π ό  τ ο ν  τ ε λ ε υ τ α ί ο   κ ρ η τ ι κ ό   ε κ δ ό τ η , τ ο ν  σ π ο υ δ α ί ο   λ ό γ ι ο   τ ο ν  Σ τ υ λ ι α ν ό  Α λ ε ξ ί ο υ .  Μ ο ν ά χ α   ο  
Α λ ε ξ ί ο υ   τ η ν  χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε ι   α ν τ ί  κ α θ α ρ ά  ε π τ α ν η σ ι α κ ή , κ ρ η τ ι κ ο ε π τ α ν η σ ι α κ ή  τ ρ α γ ω δ ί α , γ ι α τ ί  λ έ ε ι  α υ τ ό ς  π ο υ  
τ ο  'γ ρ ά ψ ε  σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α  μ π ο ρ ε ί  ν α  ή τ α ν  Κ ρ η τ ι κ ό ς . Π ι θ α ν ό ν , α λ λ ά  π ρ έ π ε ι  ν α  α π ο δ ε ι χ θ ε ί  α υ τ ό  π ρ ι ν  τ ο  α π ο ­
δ ε χ τ ο ύ μ ε . Τ ο  ε π τ α ν η σ ι α κ ό  ε ί ν α ι  σ ί γ ο υ ρ ο , γ ι α τ ί  έ χ ο υ μ ε  ε σ ω τ ε ρ ι κ έ ς  μ α ρ τ υ ρ ί ε ς  τ ο υ  κ ε ι μ έ ν ο υ . 

Μ ά λ ι σ τ α   έ χ ε ι   γ ί ν ε ι   γ ι α  τ ο   θ έ μ α  α υ τ ό   μ ί α  π ρ ο δ ρ ο μ ι κ ή   μ ε λ έ τ η   α π ό   έ ν α ν   σ η μ α ν τ ι κ ό   θ ε α τ ρ ι κ ό   σ υ γ γ ρ α ­
φ έ α   κ α ι  λ ό γ ι ο   ε π τ α ν ή σ ι ο   τ ο ν  Δ ι ο ν ύ σ ι ο   Ρ ώ μ α ,  η  ο π ο ί α  μ ε  ο δ ή γ η σ ε   ν α   π ρ ο χ ω ρ ή σ ω   κ α ι  ε γ ώ  τ η ν   έ ρ ε υ ν α . 
Α υ τ ό ς   υ π ή ρ ξ ε   έ ν α ς  α π ό  τ ο υ ς  τ ε λ ε υ τ α ί ο υ ς   π α ν ε π ι σ τ ή μ ο ν ε ς   Ε π τ α ν η σ ί ο υ ς   π ο υ   ή τ α ν  κ α ι  λ ο γ ο τ έ χ ν η ς   α ξ ι ό ­
λ ο γ ο ς  κ α ι  θ ε α τ ρ ι κ ό ς  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς   α ξ ι ό λ ο γ ο ς   κ α ι  ά ν θ ρ ω π ο ς  τ ω ν  γ ρ α μ μ ά τ ω ν  α ξ ι ό λ ο γ ο ς .Ή τ α ν   π ρ α γ μ α τ ι κ ά  
μ ί α  α π ό  τ ι ς  π ν ε υ μ α τ ι κ έ ς   π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ ε ς  τ η ς  Ε π τ α ν ή σ ο υ ,  α υ τ έ ς  π ο υ   σ τ ο ν   19ο  α ι ώ ν α  κ α ι  σ τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ  
20ο ύ   υ π ή ρ χ α ν  π ο λ ύ   π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς  κ α ι  π α λ α ι ό τ ε ρ α  α κ ό μ η . 

Α υ τ ή   η  τ ρ α γ ω δ ί α   "ο   Ζ ή ν ω ν ",  έ χ ε ι   ω ς   π ρ ό τ υ π ο   έ ν α   ο μ ώ ν υ μ ο   δ ρ ά μ α  τ ο υ   Ι η σ ο υ ί τ ι κ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ .  Ο ι  
Ι η σ ο υ ί τ ε ς   ε ί χ α ν   ε ν τ ά ξ ε ι ,  γ ι α  λ ό γ ο υ ς   π ρ ο π α γ α ν δ ι σ τ ι κ ο ύ ς ,  σ τ ι ς   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ε ς   τ ο υ ς   θ ε α τ ρ ι κ έ ς   π α ρ α σ τ ά ­
σ ε ι ς  κ α ι  γ ρ ά ψ α ν ε   θ ε α τ ρ ι κ ά   έ ρ γ α , γ ι α  ν α   π α ί ζ ο ν τ α ι   σ τ α  κ α τ ά  τ ό π ο υ ς   κ ο λ έ γ ι α  τ ο υ ς .  Α π ό  τ η ν  Α ν δ α λ ο υ σ ί α  
μ έ χ ρ ι   τ η ν   Π ρ ά γ α   κ α ι   α π ό  τ η ν  Τ ή ν ο   ­ τ ρ ό π ο ς  τ ο υ   λ έ γ ε ι ν   σ τ η ν  Τ ή ν ο   ­ ω ς  τ η ν  Α γ γ λ ί α .  Ο   σ υ γ γ ρ α φ έ α ς ,  ο  
Joseph  Simon,  ε ί ν α ι   Ά γ γ λ ο ς   Ι η σ ο υ ί τ η ς .  Η   υ π ό θ ε σ η   α ν α φ έ ρ ε τ α ι   σ τ ο ν   α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α   τ ο υ   Β υ ζ α ν τ ί ο υ  
Ζ ή ν ω ν α  κ α ι  έ χ ε ι  π ο λ λ έ ς  β υ ζ α ν τ ι ν έ ς   δ ο λ ο π λ ο κ ί ε ς . 

Ο ι   Ι η σ ο υ ί τ ε ς   ε ί χ α ν   ε φ ε ύ ρ ε ι   κ α ι   χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ σ α ν   μ ί α   "ε σ π ε ρ ά ν τ ο "  ­  ό π ω ς   έ χ ε ι   γ ί ν ε ι   τ ώ ρ α   σ α ν  
"ε σ π ε ρ ά ν τ ο "  η   α γ γ λ ι κ ή   γ λ ώ σ σ α   ­  κ λ ε ι σ τ ώ ν   χ ώ ρ ω ν .  Π ο ι α ;  Τ η  Λ α τ ι ν ι κ ή . Ό λ ο ι .  Τ σ έ χ ο ι ,  Ά γ γ λ ο ι ,  Γ ά λ λ ο ι , 
Γ ε ρ μ α ν ο ί ,  ό λ ο ι   ο ι   Ι η σ ο υ ί τ ε ς  γ ρ ά ψ α ν ε   σ ε  λ α τ ι ν ι κ ή  γ λ ώ σ σ α . Ά ρ α  ε ί χ α ν  τ ο  κ ο ι ν ό  τ ο υ ς   έ τ ο ι μ ο  σ τ α  κ ο λ έ γ ι α . 
Ό χ ι   β έ β α ι α  σ τ ο  ε υ ρ ύ τ ε ρ ο   κ ο ι ν ό . Α υ τ ό ς , Ά γ γ λ ο ς , ε ί χ ε  γ ρ ά ψ ε ι  λ α τ ι ν ι κ ά  τ ο  έ ρ γ ο  τ ο υ   κ α ι  α υ τ ό  τ ο  έ ρ γ ο  ε π ι ­
μ ε λ ή θ η κ ε   ο  ά γ ν ω σ τ ο ς   μ α ς  Ε π τ α ν ή σ ι ο ς   π ο ι η τ ή ς .  Σ ί γ ο υ ρ α   π ρ έ π ε ι   ν α   ή τ α ν  κ α θ ο λ ι κ ό ς   κ α ι   σ ί γ ο υ ρ α   π ρ έ π ε ι  
ν α   τ ο   'γ ρ ά ψ ε   υ π η ρ ε τ ώ ν τ α ς   τ η ν   κ α θ ο λ ι κ ή   π ρ ο π α γ ά ν δ α ,  α ν   κ α ι   έ χ ε ι   α φ α ι ρ έ σ ε ι   π ά ρ α   π ο λ λ ά   σ τ ο ι χ ε ί α   τ α  
ο π ο ί α  έ χ ε ι  τ ο  λ α τ ι ν ι κ ό   π ρ ω τ ό τ υ π ο . Δ η λ α δ ή  ε ί ν α ι  π ι ο  ή π ι α  η  φ ι λ ο λ α τ ι ν ι κ ή   π ρ ο π α γ α ν δ ι σ τ ι κ ή  τ ο υ  τ ά σ η . 

Β έ β α ι α  α π ό  τ η ν  ά λ λ η  μ ε ρ ι ά   ε ί ν α ι   έ ν α   π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   έ ρ γ ο  γ ι α  μ α ς , γ ι α τ ί   α φ ο ύ   ε ί ν α ι   γ ρ α μ μ έ ν ο   ε κ ε ί  
π ε ρ ί π ο υ ,  σ τ ο   1682­83, ε ί ν α ι   β α θ ι ά  σ τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ   μ π α ρ ό κ  κ α ι  β λ έ π ο υ μ ε   ό τ ι  έ χ ε ι  ε π η ρ ε α σ τ ε ί  α π ό  τ ο  θ έ α ­
τ ρ ο  τ ο υ  μ π α ρ ό κ . Α π α ι τ ε ί  σ κ η ν ι κ έ ς  μ η χ α ν έ ς  μ ε γ ά λ ε ς , π ο λ λ ά  π ρ ά γ μ α τ α , κ ά τ ι  π ο υ  δ ε ν  α π α ι τ ε ί  η  "Ε ρ ω φ ί λ η " ή  
η  "Π α ν ώ ρ ι α ".  Κ α ι  ε ί ν α ι  έ ν α  έ ρ γ ο  α ρ κ ε τ ά  α ξ ι ό λ ο γ ο  π ο υ  β ά σ τ α ξ ε  μ ό ν ο  γ ι α  ν α  π α ρ α σ τ α θ ε ί  σ τ η  Ζ ά κ υ ν θ ο  π ο υ  
ξ έ ρ ο υ μ ε   ό τ ι  β ε β α ι ω μ έ ν α  π α ί χ τ η κ ε ,  ό τ ι  υ π ή ρ χ ε  έ σ τ ω  κ α ι  κ α τ ά  π ρ ω τ ό γ ν ω ρ ο  τ ρ ό π ο   ο ρ γ α ν ω μ έ ν η   μ ι α  θ ε α τ ρ ι ­
κ ή  ζ ω ή , π ο υ  θ α  μ π ο ρ ο ύ σ ε  ν α  π α ρ ο υ σ ι ά σ ε ι  έ ν α  έ ρ γ ο  π ο υ  θ α  λ έ γ α μ ε  σ ή μ ε ρ α  σ κ η ν ι κ ώ ν  α ξ ι ώ σ ε ω ν . 

13 
 Α υ τ έ ς   ε ί ν α ι   ο ι   τ ρ α γ ω δ ί ε ς   π ο υ   σ ώ ζ ο ν τ α ι .  Ο ι   κ ω μ ω δ ί ε ς   ε ί ν α ι   π ά λ ι  τ ρ ε ί ς .  Η  π α λ ι ό τ ε ρ η  ε ί ν α ι  ο  
"Κ α τ σ ο ύ ρ μ π ο ς "  τ ο υ   Χ ο ρ τ ά τ σ η . Θ έ λ ω  ν α  π ώ  ό τ ι   ο ι   δ ύ ο   π ρ ώ τ ε ς   κ ω μ ω δ ί ε ς ,  ο   "Κ α τσ ο ύ ρ μ π ο ς "  κ α ι  ο  
"Σ τ ά θ η ς " ­ θ α  σ α ς  μ ι λ ή σ ω  γ ι α  τ ο ν  "Σ τ ά θ η " μ ε τ ά  ­ ε ί ν α ι   σ α φ ώ ς   ε π η ρ ε α σ μ ένες  α π ό  τ η ν   ο ν ο μ α ζό μ εν η  
λ ό γ ι α   ι τ α λ ι κ ή   κ ω μ ω δ ί α   "commedia  erudita",  η  ο π ο ί α   κ α τ ά γ ε τ α ι   α π ό  τ ο ν  Τ ερ έ ν τ ι ο   κ α ι  τ ο ν  Π λ α ύ τ ο , 
τ ο υ ς  Λ α τ ί ν ο υ ς  μ ι μ η τ έ ς  τ ο υ  Μ ε ν ά ν δ ρ ο υ , κ ω μ ι κ ο ύ  π ο ι η τ ή  τ η ς  ν έ α ς  α τ τ ι κ ή ς  κ ω μ ω δ ία ς . 

Ο   Τ ε ρ έ ν τ ι ο ς   κ α ι  ο  Π λ α ύ τ ο ς   ε π η ρ έ α σ α ν  τ ο υ ς   π ρ ώ τ ο υ ς   Ι τ α λ ο ύ ς  σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς ,  μ ε τ α ξ ύ  τ ω ν  ο π ο ί ω ν  
σ υ γ κ α τ α λ έ γ ε τ α ι   κ α ι   έ ν α ς   μ ε γ ά λ ο ς   π ο λ ι τ ι κ ό ς   τ η ς   ε π ο χ ή ς   ο   Ν ι κ ο λ ό   Μ α κ ι α β έ λ ι .  Έ γ ρ α ψ ε   τ ο   έ ρ γ ο  
"Μ α ν δ ρ α γ ό ρ α ς ", τ ο  ο π ο ί ο  ε ί ν α ι  ί σ ω ς  τ ο  μ ό ν ο  τ η ς  ε π ο χ ή ς  π ο υ  π α ί ζ ε τ α ι  μ έ χ ρ ι  τ ώ ρ α . Μ ί α  π ο λ ύ  ε ν δ ι α ­
φ έ ρ ο υ σ α   κ α ι   ε ρ ε θ ι σ τ ι κ ή   ι σ τ ο ρ ί α ,  σ α ν   ρ ο ζ   ι σ τ ο ρ ί α   ε ί ν α ι   σ ή μ ε ρ α .  Π ρ ω τ α γ ω ν ι σ τ ε ί   έ ν α ς   ά ν δ ρ α ς   π ο υ  
τ ο υ  λ έ ν ε  ό τ ι  γ ι α  ν α  κ ά ν ε ι  π α ι δ ί , π ρ έ π ε ι  η  γ υ ν α ί κ α  τ ο υ  ν α  κ ο ι μ η θ ε ί  μ ε  έ ν α ν  ά λ λ ο  ά ν δ ρ α . Α υ τ ό ς  ο  β λ α ξ  
π ε ί θ ε τ α ι ,  α λ λ ά   α υ τ ό ς   θ α   π ε θ ά ν ε ι   λ έ ε ι   ά μ α   π ά ρ ε ι   τ ο   β ο τ ά ν ι .  Κ α ι   τ ο υ   δ ί ν ο υ ν   τ ο   β ο τ ά ν ι   κ α ι   π ά ε ι   ο  
π ρ α γ μ α τ ι κ ό ς  ε ρ α σ τ ή ς , κ ά ν ο υ ν  δ ή θ ε ν  ό τ ι  π έ θ α ν ε  ο  ά λ λ ο ς  κ α ι  ξ ε φ τ ι λ ί ζ ε ι  τ η ν  ε κ κ λ η σ ί α , ξ ε φ τ ι λ ί ζ ε ι  τ η ν  
ο ι κ ο γ έ ν ε ι α .  Φ ο β ε ρ ά  τ ο λ μ η ρ ό  γ ι α  τ η ν   ε π ο χ ή   τ ο υ   έ ρ γ ο .  Δ η λ α δ ή   ο  π α π ά ς   κ α ι   η  μ ά ν α  τ η ς   κ ό ρ η ς  τ η ν  
π ε ί θ ο υ ν  ό τ ι   π ρ έ π ε ι  ν α  τ ο  κ ά ν ε ι . Ε ν  π ά σ η  π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι   π ο λ ύ   π ρ ω τ ο π ο ρ ι α κ ό .  Κ α ι  α υ τ ο ί   ο ι   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς  
ε π η ρ έ α σ α ν   κ α ι  τ ο ν   Σ α ί ξ π η ρ . Α ς  π ο ύ μ ε   ο  Α ρ ι ό σ τ ο ,  π ο υ   έ χ ε ι   γ ρ ά ψ ε ι   έ ν α   έ ρ γ ο   "Ο ι   υ π ο κ α θ ι σ τ ώ ν τ ε ς  
κ ά π ο ι ο ν "  π ο υ   κ ι   α υ τ ό   ε ί ν α ι   σ κ α μ π ρ ό ζ ι κ ο .  Ε ί ν α ι   ε ρ ω τ ε υ μ έ ν ο ς   ο   Γ ι ά ν ν η ς   μ ε  τ η ν   Γ ι α ν ν ο ύ λ α   κ α ι   ο  
Κ ώ σ τ α ς  μ ε  τ η ν  Κ ω σ τ ο ύ λ α . Α λ λ ά  η  Κ ω σ τ ο ύ λ α  α γ α π ά ε ι  τ ο ν  Γ ι ά ν ν η  κ α ι  η  ά λ λ η  α γ α π ά ε ι  τ ο ν  ά λ λ ο ν . Κ α ι  
τ ο  β ρ ά δ υ   μ ε τ α μ φ ι έ ζ ε τ α ι   ο  Κ ώ σ τ α ς  σ ε  Γ ι ά ν ν η  κ α ι  ο  Γ ι ά ν ν η ς  σ ε  Κ ώ σ τ α ,  π ά ν ε  κ α ι  κ ά ν ο υ ν  τ η  δ ο υ λ ε ι ά  
τ ο υ ς  κ α ι   η  κ α θ ε μ ί α  ν ο μ ί ζ ε ι   ό τ ι   ε ί ν α ι   μ ε  τ ο ν  α γ α π η μ έ ν ο  τ η ς , ε ν ώ  ε ί ν α ι   μ ε  ε κ ε ί ν ο ν   ο  ο π ο ί ο ς  τ η  θ έ λ ε ι , 
ε ν ώ  α υ τ ή  θ έ λ ε ι  τ ο ν  ά λ λ ο . 

Α υ τό  τ ο  έ ρ γ ο  μ ι μ ή θ η κ ε  ο  ά γ ν ω σ τ ο ς   μ α ς  π ο ι η τ ή ς  τ ο υ   "Σ τ ά θ η ", α υ τ ή  ε ί ν α ι   η  ι σ τ ο ρ ί α .  Κ α ι  τ ο  ί δ ι ο  
έ ρ γ ο  μ ι μ ή θ η κ ε  κ α ι  ο  Σ α ί ξ π η ρ  σ τ η ν  δ ε υ τ ε ρ ε ύ ο υ σ α  ι σ τ ο ρ ί α  τ η ς  κ ω μ ω δ ί α ς  τ ο υ   "Τ ο  η μ έ ρ ω μ α  τ η ς  σ τ ρ ί γ ­
γ λ α ς ". Α ν  θ υ μ ό σ α σ τ ε  τ ο  έ ρ γ ο , π έ ρ α  α π ό  τ ο  μ ο τ ί β ο  Κ α τ ε ρ ί ν α ς ­Π ε τ ρ ο ύ κ ι ο υ ,  υ π ά ρ χ ε ι  κ α ι  τ ο  μ ο τ ί β ο  τ ο υ  
Λ ο υ κ έν τ ι ο υ   μ ε  τ η ν  Μ π ι ά ν κ α .  Κ α ι  ε δ ώ   έ χ ο υ μ ε  τ ο ν  Τ ρ ά ν ι ο  π ο υ  υ π ο κ α θ ι σ τ ά  τ ο   α φ ε ν τ ι κ ό   τ ο υ   κ α ι  τ ο  
α φ ε ν τ ικ ό  τ ο υ  τ ο ν  Τ ρ ά ν ι ο . 

Ε ί ν α ι   ε π η ρ ε α σ μ έ ν ο ς   δ η λ α δ ή  κ α ι  ο  Σ α ί ξ π η ρ   κ α ι  ο  ά γ ν ω σ τ ο ς   π ο ι η τ ή ς ,  π ο υ   κ α τ ά  π ά σ α  π ι θ α ν ό τ η τ α  
ε ί ν α ι   κ α ι  τ ο υ   Γ ε ω ρ γ ί ο υ   Χ ο ρ τ ά τ σ η   ο   "Σ τ ά θ η ς ".  Α υ τ ή   ή τ α ν   μ ι ά   π α λ ι ά   μ ο υ   ε ι σ ή γ η σ η ,  δ ε ν   μ π ο ρ ε ί   ν α  
α π ο δ ε ι χ θ ε ί , α λ λ ά  έ χ ε ι  γ ί ν ε ι  γ ε ν ι κ ά  σ ι ω π η ρ ώ ς  σ χ ε δ ό ν  α π ο δ ε χ τ ή . Γ ι α τ ί  ε ί ν α ι  η  ί δ ι α  γ ρ α φ ή , τ ο  ί δ ι ο  ύ φ ο ς , 
κ α ί τ ο ι  τ ο  έ ρ γ ο  α υ τ ό  σ ώ ζ ε τ α ι  κ ο μ μ έ ν ο  α ρ κ ε τ ά . Μ α ς  σ ώ ζ ε τ α ι  μ ι α  ε π τ α ν η σ ι α κ ή  version, ό π ο υ   έ χ ε ι  γ ί ν ε ι  
α π ό  π ε ν τ ά π ρ α κ τ η  κ ω μ ω δ ί α , τ ρ ί π ρ α κ τ η  κ ω μ ω δ ί α . Α λ λ ά  κ α ι  ο  "Σ τ ά θ η ς " κ α ι  ο  "Κ α τ σ ο ύ ρ μ π ο ς " π ο υ  σ α ς  
ε ί π α  π ρ ι ν  ­ π ο υ  ε ί ν α ι  π α λ ι ό τ ε ρ ο ς  μ ά λ λ ο ν  ο  "Κ α τ σ ο ύ ρ μ π ο ς " ­ ε ί ν α ι  ε π η ρ ε α σ μ έ ν α  α π ό  τ η ν  λ ό γ ι α  ι τ α λ ι κ ή  
κ ω μ ω δ ί α . Έ χ ε ι   α π ί θ α ν ε ς   β ω μ ο λ ο χ ί ε ς  γ ι α  τ η ν  ε π ο χ ή   ε κ ε ί ν η , τ ό σ ο   π ο υ   ν α  λ έ ε ι   κ α ν ε ί ς ,  ε ν ώ π ι ο ν  π ο ί ο υ  
κ ο ι ν ο ύ   π α ρ ε σ τ ά θ η  τ ο  έ ρ γ ο  α υ τ ό . Μ π ο ρ ε ί  γ υ ν α ί κ ε ς ,  κ υ ρ ί ε ς   ε υ γ ε ν ώ ν  ν α  α κ ο ύ ν  α υ τ ά  τ α  π ρ ά γ μ α τ α  τ α  
ο π ο ί α ,  α κ ό μ η   κ α ι   σ ή μ ε ρ α ,  μ π ο ρ ε ί   ν α   σ ο κ ά ρ ο υ ν   κ ά π ο ι ο ν   σ υ ν τ η ρ η τ ι κ ό τ ε ρ ω ν   α ρ χ ώ ν .  Έ χ ε ι   φ ο β ε ρ έ ς  
β ω μ ο λ ο χ ί ε ς  κ α ι  σ α τ ι ρ ί ζ ε ι  ό λ ο υ ς  τ ο υ ς  ή ρ ω ε ς  π ο υ  ε μ φ α ν ί ζ ο ν τ α ι : τ ο ν  ψ ε υ τ ο π α λ ι κ α ρ ά  κ α π ε τ ά ν ι ο  ­ δ η λ α ­
δ ή  α ξ ι ω μ α τ ι κ ό  κ α π ε τ ά ν ι ο  ο  ο π ο ί ο ς  φ ο β ά τ α ι  μ ό λ ι ς  β γ ε ι  έ ν α ς  π ρ α γ μ α τ ι κ ό ς  κ ί ν δ υ ν ο ς  μ π ρ ο σ τ ά  τ ο υ  ­ τ ο ν  
σ τ ε ν ο κ έ φ α λ ο  δ ά σ κ α λ ο  π ο υ  μ ι λ ά ε ι  λ α τ ι ν ι κ ά , τ ο ν  γ έ ρ ο ­χ ο ύ φ τ α λ ο , π ο υ  ε ρ ω τ ε ύ ε τ α ι  μ ί α  ν έ α  κ ο π έ λ α , τ η ν  
π ρ ο ξ ε ν ή τ ρ α   ή  τ η  ρ ο υ φ ι ά ν α . Ό λ ο ι   α υ τ ο ί  ε ί ν α ι   ο ι  τ ύ π ο ι   π ο υ   ξ ε κ ί ν η σ α ν   α π ό  τ ο ν  Μ έ ν α ν δ ρ ο ,  κ α ι  έ γ ι ν ε  

14 
 ό λ ο  α υ τ ό  τ ο  π α ρ ά ξ ε ν ο  τ α ξ ί δ ι , δ η λ α δ ή  Μ έ ν α ν δ ρ ο ς , Τ ε ρ έ ν τ ι ο ς , Π λ α ύ τ ο ς , Μ α κ ι α β έ λ ι , Α ρ ι ό σ τ ο  κ λ π . κ α ι  
α π ό   ε κ ε ί   γ ύ ρ ι σ ε   π ί σ ω   σ τ ο ν   "Κ α τ σ ο ύ ρ μ π ο "  κ α ι   σ τ ο υ ς   Ε π τ α ν η σ ί ο υ ς   μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ο υ ς .  Α υ τ ή   ε ί ν α ι   η  
δ ε ύ τ ε ρ η   κ ω μ ω δ ί α   κ α ι   η  τ ρ ί τ η   ε ί ν α ι   ο   "Φ ο ρ τ ο υ ν ά τ ο ς "  τ ο υ   Μ ά ρ κ ο υ   Α ν τ ώ ν ι ο υ   Φ ώ σ κ ο λ ο υ   π ο υ   σ α ς  
ε ί π α  π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς  τ η ς  ο π ο ί α ς  σ ώ ζ ε τ α ι  τ ο  π ρ ω τ ό τ υ π ο .  Ο   "Φ ο ρ τ ο υ ν ά τ ο ς " γ ρ ά φ τ η κ ε  τ ο   1655, μ έ σ α  
σ τ η ν  κ α ρ δ ι ά  τ ο υ   π ο λ έ μ ο υ ,  δ η λ α δ ή   14 χ ρ ό ν ι α   π ρ ι ν   π έ σ ε ι   η  Κ ρ ή τ η . Σ τ η ν  π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α   δ ε ν  έ π ε σ ε , 
π α ρ α δ ό θ η κ ε  τ ο  Η ρ ά κ λ ε ι ο  μ ε  σ υ μ φ ω ν ί α . Α υ τ ή  ή τ α ν  κ α ι  η  σ ω τ η ρ ί α  η μ ώ ν  τ ω ν  φ ι λ ο λ ό γ ω ν ,  δ ι ό τ ι  ό τ α ν  
έ γ ι ν ε  η  σ υ ν θ ή κ η  κ α ι  ά δ ε ι α σ ε  ό λ η  η  π ό λ η , έ μ ε ι ν ε  έ ν α ς  π α π ά ς  κ α ι  έ ν α ς  σ κ ύ λ ο ς . Τ ί π ο τ α . Ό λ ο ι   ο ι  ά λ λ ο ι  
φ ύ γ α ν ε . Έ τ σ ι  λ έ ε ι  η  π α ρ ά δ ο σ η , έ ν α ς  π α π ά ς  κ α ι  έ ν α ς  σ κ ύ λ ο ς  μ ε ί ν α ν ε   σ τ ο ν  Χ ά ν δ α κ α .  Ο   Μ ο ρ ο ζ ί ν ι , ο  
ο π ο ί ο ς  α ρ γ ό τ ε ρ α  β ο μ β ά ρ δ ι σ ε  τ η ν  Α κ ρ ό π ο λ η , ε ί χ ε  β ά λ ε ι  ό ρ ο  μ έ σ α  σ τ ο  σ υ μ β ό λ α ι ο , ν α  π α ρ α λ ά β ο υ ν  κ α ι  
ό λ α  τ α  κ ρ α τ ι κ ά  α ρ χ ε ί α  κ α ι  τ α  α ρ χ ε ί α  τ ω ν  σ υ μ β ο λ α ι ο γ ρ ά φ ω ν . Ό χ ι  γ ι α  ν α  β ο η θ ή σ ε ι  τ ι ς  μ ε τ έ π ε ι τ α  γ ε ν ε έ ς  
τ ω ν  φ ι λ ο λ ό γ ω ν , α λ λ ά  δ ι ό τ ι  ή λ π ι ζ ε  ό τ ι  σ ε  έ ν α ­δ υ ό  χ ρ ό ν ι α  θ α  γ υ ρ ν ο ύ σ ε  κ α ι  μ ε  τ ο ν  τ ρ ό π ο  α υ τ ό  θ α  γ ν ώ ­
ρ ι ζ α ν   τ ί   α ν ή κ ε ι   σ τ ο ν   κ α θ έ ν α /Ε τ σ ι   τ α   έ β α λ ε   σ ε  τ ρ ε ί ς   γ α λ έ ρ ε ς .  Η   μ ί α   β ο ύ λ ι α ξ ε   έ ξ ω   α π ό   τ ο ν   Κ ά β ο  
Μ α λ ι ά . Ο ι  ά λ λ ε ς  δ ύ ο  φ τ ά σ α ν ε  ώ ς  τ η ν  Β ε ν ε τ ί α  κ α ι  π ρ ά γ μ α τ ι  σ ή μ ε ρ α  έ χ ο υ μ ε  έ ν α  τ ε ρ ά σ τ ι ο  π λ ο ύ τ ο  υ λ ι ­
κ ο ύ  ι δ ι α ί τ ε ρ α  γ ι α  τ η ν  Κ ρ ή τ η . 

Α υ τ ό  ή τ α ν  τ ο  τ ρ ί τ ο  έ ρ γ ο , η  τ ρ ί τ η  κ ω μ ω δ ί α , σ τ η ν  ο π ο ί α  π ά λ ι  τ α  μ ο τ ί β α  ε ί ν α ι  τ α  ί δ ι α . Τ α  ε ρ ω τ ε υ μ έ ν α  

ζ ε υ γ ά ρ ι α .  Α λ λ ά  ε κ ε ί   δ ι α π ι σ τ ώ ν ο υ μ ε   μ ι ά  α μ υ δ ρ ή   π ρ ώ τ η   ε ι σ α γ ω γ ή   κ ά π ο ι ω ν   η θ ο γ ρ α φ ι κ ώ ν   θ ε μ ά τ ω ν . 
Δ η λ α δ ή , α ν  δ ε ν  μ ε  α π α τ ά  η  δ ι κ ή  μ ο υ  κ ρ ί σ η  κ α ι  τ ο  δ ι κ ό  μ ο υ  γ ο ύ σ τ ο , β λ έ π ο υ μ ε  μ ί α  σ α φ ή  δ ι α φ ο ρ ο π ο ί η σ η . 

Α π έ χ ε ι  κ α ι  60 χ ρ ό ν ι α  α π ό  τ ο ν  Χ ο ρ τ ά τ σ η . Ε ί ν α ι   δ ύ ο  γ ε ν ι έ ς . Φ υ σ ι κ ό  ε ί ν α ι . Ε ί μ α σ τ ε  π ι α  π ο λ ύ  β α θ ι ά  

σ τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ  μ π α ρ ό κ . Η  "commedia dell' arte" ε ί ν α ι  σ τ η ν  α κ μ ή  τ η ς . Η  λ ό γ ι α  κ ω μ ω δ ί α  "commedia 
erudita"  ή τ α ν  α π ό   ε ρ α σ ι τ έ χ ν ε ς ,  τ η  δ ι α δ έ χ θ η κ ε   η  "commedia  dell' arte" π ο υ   δ ε ν  ε ί ν α ι   η  κ ω μ ω δ ί α  τ η ς  
τ έ χ ν η ς ,  α λ λ ά  η  κ ω μ ω δ ί α  τ ω ν  τ ε χ ν η τ ώ ν ,  ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή  κ ω μ ω δ ί α . Ε ί ν α ι  τ ο  θ έ α τ ρ ο  π ο υ  έ β α λ ε  τ η  γ υ ν α ί ­
κ α  σ τ η  σ κ η ν ή .  Γ ι α  π ρ ώ τ η   φ ο ρ ά .  Μ έ χ ρ ι   τ ό τ ε   π α ί ζ α ν ε   μ ό ν ο   ά ν δ ρ ε ς . Ό χ ι   σ τ η ν  Α γ γ λ ί α  β έ β α ι α .  Σ τ η ν  
Α γ γ λ ί α   μ π ή κ α ν   π ο λ ύ   α ρ γ ά .  Ο   Σ α ί ξ π η ρ   ε ί χ ε   ά ν δ ρ ε ς .  Ε κ ε ί   β λ έ π ο υ μ ε   κ ά π ο ι α   η θ ο γ ρ α φ ι κ ά   σ τ ο ι χ ε ί α . 
Δ η λ α δ ή  μ υ ρ ί ζ ε ι   π ι ο   π ο λ ύ   Κ ρ ή τ η  ο  δ ά σ κ α λ ο ς , π α ρ ό λ ο   π ο υ   μ ι λ ά ε ι  λ α τ ι ν ι κ ά ,  α π '  ό τ ι   ε ί ν α ι   ο  δ ά σ κ α λ ο ς  
τ ο υ  Χ ο ρ τ ά τ σ η  κ α τ ά  τ η ν  κ ρ ί σ η  μ ο υ . 

Α υ τ έ ς  ε ί ν α ι   ο ι   κ ω μ ω δ ί ε ς . Έ χ ο υ μ ε   κ α ι  μ ί α  π ο ι μ ε ν ι κ ή   κ ω μ ω δ ί α ,  π ο υ   μ α ς  σ ώ ζ ε τ α ι   μ ε  δ ύ ο  τ ί τ λ ο υ ς . 
Δ η λ α δ ή  π α λ ι ό τ ε ρ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο  τ η  λ έ ε ι  "Γ ύ π α ρ η " π ο υ  ε ί ν α ι  ο  ή ρ ω α ς  τ ο υ  έ ρ γ ο υ , έ ν α ς  ε ρ ω τ ε υ μ έ ν ο ς  ν έ ο ς . 
Ν εώ τερ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο , ί σ ω ς  ε γ κ υ ρ ό τ ε ρ ο , λ έ ε ι  τ ο  έ ρ γ ο  "Π α ν ώ ρ ι α ", α π ό  τ η ν  η ρ ω ί δ α  τ ο υ  έ ρ γ ο υ . Δ ε ν  έ χ ε ι  
σ η μ α σ ία  κ α ι  ο ι  δ ύ ο  π ρ ω τ α γ ω ν ι σ τ έ ς  ε ί ν α ι . 

Α υ τ ό  α ν ή κ ε ι  σ τ η ν  ο ν ο μ α ζ ό μ ε ν η  π ο ι μ ε ν ι κ ή  π ο ί η σ η ,  κ α ι   ξ ε κ ί ν η σ ε   α π ό  τ η ν   "Arcadia" τ ο υ  Jacobo 
Sannazaro, ε ν ό ς  Ι τ α λ ο ύ  λ ο γ ο τ έ χ ν η , ό π ο υ  Α ρ κ α δ ί α  δ ε ν  ή τ α ν  ο  ν ο μ ό ς  Α ρ κ α δ ία ς  τ η ς  Π ε λ ο π ο ν ν ή σ ο υ , ή τ α ν  
έ ν α ς  ι δ α ν ι κ ό ς  τ ό π ο ς  ό π ο υ   θ α  ζ ο ύ σ ε  κ α ν ε ί ς  σ τ η ν  ύ π α ι θ ρ ο , σ τ η ν  ε ξ ο χ ή , σ α ν  β ο σ κ ό ς , μ ε  έ ρ ω τ ε ς , κ α ι  θ α  
ε π ι κ α λ ο ύ ν τ α ν  τ η ν  θ ε ά  Ά ρ τ ε μ η  ν α  κ α τ έ β ε ι  μ έ σ α  σ τ η ν  α κ μ ή  τ ο υ  χ ρ ι σ τ ι α ν ι σ μ ο ύ  β ε β α ί ω ς . 

Α ν  δ ε ι  κ α ν ε ί ς  τ ι ς  γ κ ρ α β ο ύ ρ ε ς  α π ό  β ι β λ ί α  τ η ς  ε π ο χ ή ς , α υ τ ο ί  δ ε ν  μ ο ι ά ζ ο υ ν  μ ε   β ο σ κ ο ύ ς , ε ί ν α ι  ν τ υ ­
μ έ ν ο ι   σ α ν   π ρ ί γ κ η π ε ς ,  ο ι   ο π ο ί ο ι   α π λ ώ ς   δ ε ν   β ά λ α ν ε   π ο λ λ ά  χ ρ υ σ ά   γ ι α  ν α   κ ι ν η θ ο ύ ν   χ ο ρ ε ύ ο ν τ α ς   σ τ α  
ό ρ η  τ η ς  ι δ α ν ι κ ή ς  Α ρ κ α δ ί α ς . Τ α  έ ρ γ α  α υ τ ά  μ ο ι ά ζ ο υ ν  μ ε  κ ω μ ω δ ί ε ς   π ο υ   ό μ ω ς  δ ι α δ ρ α μ α τ ί ζ ο ν τ α ι   μ έ σ α  

15 
 σ τ ο ν  χ ώ ρ ο  τ η ς   ι δ α ν ι κ ή ς   ε ξ ο χ ή ς ,  τ η ς   ι δ α ν ι κ ή ς   υ π α ί θ ρ ο υ ,  ό π ο υ   ζ ε ι   κ α ν ε ί ς   κ ο ν τ ά   σ τ η  φ ύ σ η , μ α κ ρ ι ά  
α π ό  τ ι ς  ρ α δ ι ο υ ρ γ ί ε ς  τ η ς  α υ λ ή ς  κ α ι  τ α  ο ι κ ο ν ο μ ι κ ά  σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α .  Η  π ο ί η σ η  α υ τ ή , η  β ο υ κ ο λ ι κ ή  π ο ί η ­
σ η , α ν τ ι π ρ ο σ ώ π ε υ ε   μ ί α  τ ά σ η  φ υ γ ή ς .  Ε ί χ ε  τ ε ρ ά σ τ ι α  ε π ι τ υ χ ί α  σ τ η ν  Ι τ α λ ί α  κ α ι  ε ν  σ υ ν ε χ ε ί α  σ ε  ό λ η  τ η ν  
Ε υ ρ ώ π η  Α υ τ ή   ή τ α ν   η  "commedia  pastorale".  Σ τ η  σ υ ν έ χ ε ι α   έ γ ι ν ε   κ α ι   μ ί α   α ν τ ί θ ε τ η ,  η   "commedia 
pescatoria"  τ ω ν  ψ α ρ ά δ ω ν ,  ό π ο υ   ο  α γ ν ό ς   β ο σ κ ό ς   α ν τ ι κ α τ α σ τ ά θ η κ ε   τ ώ ρ α  α π ό  τ ο ν  α γ ν ό  ψ α ρ ά .  Π ά λ ι  
μ ί α  τ ά σ η  φ υ γ ή ς . 

Έ χ ο υ μ ε  έ ν α  έ ρ γ ο  τ ο υ  Χ ο ρ τ ά τ σ η , τ η ν  "Π α ν ώ ρ ι α " ό π ω ς  ή δ η  α ν έ φ ε ρ α .  Η  υ π ό θ ε σ η  π ε ρ ι σ τ ρ έφ ετ α ι 

γ ύ ρ ω  α π ό  τ ο ν  έ ρ ω τ α  δ ύ ο  β ο σ κ ώ ν  τ ο υ  Γ ύ π α ρ η  κ α ι  τ ο υ  Α λ έ ξ η  γ ι α  δ ύ ο  β ο σ κ ο π ο ύ λ ε ς , τ η ν  Π α ν ώ ρ ι α  κ α ι 
τ η ν  Α ν θ ο ύ σ α . Τ ο  έ ρ γ ο  ε ί ν α ι  γ ε μ ά τ ο  α π ό  υ π ε ρ β ο λ έ ς  π ο υ   β ε β α ί ω ς  σ ή μ ε ρ α  η  "Π α ν ώ ρ ι α "  μ ε  έ ν α  κ α λ ό ­
γ ο υ σ τ ο   α ν έ β α σ μ α ,  μ π ο ρ ε ί   ν α  γ ί ν ε ι   έ ν α   θ ε λ κ τ ι κ ό   έ ρ γ ο .  Ν α   μ η  τ ο   κ ά ν ε ι   κ ά ν ε ι ς   π α ρ ω δ ί α   γ ι α τ ί  ε ί ν α ι 
λ ά θ ο ς , α λ λ ά  ν α  τ ο υ  β ρ ε ί  τ ο  σ φ υ γ μ ό  τ ο υ , ώ σ τ ε  ε κ ε ί ν η  η  υ π ε ρ β ο λ ή , μ ε  έ ν α  σ χ ό λ ι ο  σ η μ ε ρ ι ν ό  ν α  μ π ο ρ έ­
σ ε ι  ν α  λ ε ι τ ο υ ρ γ ή σ ε ι .  Μ ό ν ο   π ο υ   τ ο   σ χ ό λ ι ο   δ ε ν   π ρ έ π ε ι   ν α   ε ί ν α ι   π α ρ ω δ ί α .  Τ ό τ ε  ε ί ν α ι   υ π ε κ φ υ γ ή ,  δ εν  
ε ί ν α ι  λ ύ σ η . 

Τ ο   τ ε λ ε υ τ α ί ο   έ ρ γ ο  τ ο υ   κ ρ η τ ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   π ο υ   μ α ς   σ ώ ζ ε τ α ι ,  ε ί ν α ι   "η   θ υ σ ί α   τ ο υ   Α β ρ α ά μ ".  "Η  

θ υ σ ί α   τ ο υ   Α β ρ α ά μ "  ε ί ν α ι   έ ρ γ ο   α γ ν ώ σ τ ο υ   π ο ι η τ ή .  Α π ό   π ο λ λ ο ύ ς   π ρ ο σ γ ρ ά φ ε τ α ι   σ τ ο ν   Β ι τ σ έ ν τ ζ ο  
Κ ο ρ ν ά ρ ο , ό μ ω ς  δ ε ν  έ χ ε ι  α π ο δ ε ι χ θ ε ί  α υ τ ό . Φ α ί ν ε τ α ι   ό τ ι  ε ί ν α ι  γ ρ α μ μ έ ν ο  τ ο   1635 κ α ι  σ α ν  π ρ ό τ υ π ο  έ χ ε ι  
έ ν α  έ ρ γ ο  "ο  Ι σ α ά κ " τ ο υ  Γ κ ρ ό τ ο . 

Ο  Λ ο υ ί τ ζ ι  Γ κ ρ ό τ ο  ή τ α ν  έ ν α ς  π ο λ ύ  α ξ ι ό λ ο γ ο ς  Ι τ α λ ό ς  π ο ι η τ ή ς  κ α ι  θ ε α τ ρ ι κ ό ς  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς  τ ο υ  16ο υ  
α ι ώ ν α . Τ ο  έ ρ γ ο  α υ τ ό , μ ε τ ά  τ ο  θ ά ν α τ ο  τ ο υ , τ ο  τ ύ π ω σ ε  ο  γ ι ο ς  τ ο υ , γ ι ' α υ τ ό  κ α ι  δ ε ν  έ χ ε ι  σ κ η ν ι κ έ ς  ο δ η ­
γ ί ε ς  κ α ι  α υ τ ό  ή τ α ν  τ ο  π ρ ό τ υ π ο . Ω σ τ ό σ ο , ε ν ώ  ε ν  π ά σ η  π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι   ο  Γ κ ρ ό τ ο  χ ω ρ ί ζ ε ι  τ ο  έ ρ γ ο  κ α ι  λ έ ε ι  
π ρ ώ τ η   π ρ ά ξ η , σ τ ο  σ π ί τ ι  τ ο υ  Α β ρ α ά μ ,  δ ε ύ τ ε ρ η   π ρ ά ξ η , π ά ε ι   σ τ ο  β ο υ ν ό ,  κ λ π .  ε κ ε ί  ο  Έ λ λ η ν α ς  τ α  έ χ ε ι  
γ ρ ά ψ ε ι  ό λ α  μ α ζ ε μ έ ν α  κ α ι  υ π ά ρ χ ε ι  έ ν α  τ έ τ ο ι ο  μ π έ ρ δ ε μ α  π ο υ  έ χ ε ι  π ρ ο β λ η μ α τ ί σ ε ι   π ά ρ α  π ο λ ύ  τ ο υ ς  μ ε λ ε ­
τ η τ έ ς  τ ο υ . Έ χ ο υ ν  α κ ο υ σ τ ε ί  τ α  π ι ο  α π ί θ α ν α  π ρ ά γ μ α τ α . Ό τ ι   ε ί ν α ι  σ α ν  μ ί μ η σ η  τ η ς  β υ ζ α ν τ ι ν ή ς   α γ ι ο γ ρ α ­
φ ί α ς , π ο υ  έ χ ε ι  κ ά τ ω  τ ο  σ π ί τ ι  τ ο υ  Α β ρ α ά μ  κ α ι  ό τ ι  ε π ά ν ω  ε ί ν α ι  τ ο  β ο υ ν ό  π ο υ  θ υ σ ι ά ζ ε ι  τ ο ν  Ι σ α ά κ . Σ τ η ν  
β υ ζ α ν τ ι κ ή   α γ ι ο γ ρ α φ ί α   σ υ ν τ ί θ ε ν τ α ι   ό λ α   μ α ζ ί .  Ά λ λ ο ς   λ έ ε ι   ό τ ι   ε ί ν α ι   ε π ί δ ρ α σ η   δ υ τ ι κ ώ ν   μ υ σ τ η ρ ί ω ν . 
Ο υ δ έ π ο τ ε  ό μ ω ς  σ τ η ν  Κ ρ ή τ η  ε ί χ α μ ε   δ υ τ ι κ ά  μ υ σ τ ή ρ ι α . Ά λ λ ο ς  λ έ ε ι  ό τ ι  ε ί ν α ι  κ α ι ν ο τ ό μ ο ς , ρ η ξ ι κ έ λ ε υ θ ο ς , 
π ρ ω τ ο π ό ρ ο ς   σ υ γ γ ρ α φ έ α ς   τ η ς   ε π ο χ ή ς   τ ο υ .  Κ ο ν τ ε ύ ο υ μ ε   ν α  τ ο ν   β γ ά λ ο υ μ ε   ό τ ι   ε ί ν α ι   κ α ι   ο   Σ ά μ ο υ ε λ  
Μ π έ κ ε τ .  Ε γ ώ   έ χ ω   υ π ο σ τ η ρ ί ξ ε ι   ό τ ι   ε ί ν α ι   έ ν α   ε ί δ ο ς   α φ η γ η μ α τ ι κ ή ς   π ο ί η σ η ς   σ ε   δ ι α λ ο γ ι κ ή   μ ο ρ φ ή . 
Δ η λ α δ ή   π ή ρ ε  α υ τ ό ς   έ ν α  θ ε α τ ρ ι κ ό   έ ρ γ ο , δ ε ν  τ ο   έ γ ρ α ψ ε   μ ε  σ κ ο π ό  ν α  π α ι χ τ ε ί .  Τ ο   έ γ ρ α ψ ε  έ τ σ ι   γ ι α  ν α  
κ υ λ ά ε ι   ο  λ ό γ ο ς  κ α ι  α φ ο ύ   ε ί χ ε  έ ν α  π ρ ό τ υ π ο  θ ε α τ ρ ι κ ό  έ ρ γ ο , δ ε ν  ε ί χ ε  λ ό γ ο  ν α  π ρ ο σ θ έ σ ε ι   α ν ά μ ε σ α  έ ν α  
π ο ι η τ ή , ό π ω ς  έ κ α ν ε  ο  Κ ο ρ ν ά ρ ο ς  σ τ ο ν  "Ε ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο ". 

Π ά ν τ ω ς , α π ό  π λ ε υ ρ ά ς  π ο ι ό τ η τ ο ς  κ ε ι μ έ ν ο υ , "η  θ υ σ ί α  τ ο υ  Α β ρ α ά μ " ε ί ν α ι  έ ν α  α π ό  τ α  ε ν τ ε λ ώ ς  κ ο ρ υ ­

φ α ί α   έ ρ γ α .  Δ η λ α δ ή   "Ε ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο ς ",  "Ε ρ ω φ ί λ η ",  "Θ υ σ ί α   τ ο υ   Α β ρ α ά μ "  κ α ι   μ ε τ ά   η   "Β ο σ κ ο π ο ύ λ α ", 
ε ί ν α ι   τ α  κ ο ρ υ φ α ί α   έ ρ γ α  τ η ς   κ ρ η τ ι κ ή ς   λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ς .  Ε ί ν α ι   έ ν α   έ ρ γ ο  τ ο   ο π ο ί ο   έ χ ε ι   α δ ρ ά   δ ο μ η μ έν ο υ ς 
χ α ρ α κ τ ή ρ ε ς ,  α π λ ο ϊ κ ά  α λ λ ά  α δ ρ ά ,  έ ξ ο χ ο   σ τ ί χ ο   κ α ι  κ υ ρ ί ω ς   δ ο μ ε ί τ α ι   μ ί α  α λ η θ ι ν ή  ψ υ χ ή   α π ό  κ ά τ ω . Τ ο  
έ ρ γ ο  ε ί ν α ι   ε λ λ η ν ι κ ό , ο ύ τ ε  ε β ρ α ί ι κ ο , ο ύ τ ε  ι τ α λ ι κ ό . Ε ί ν α ι   ε λ λ η ν ι κ ό , α σ χ έ τ ω ς  α ν  ο  μ ύ θ ο ς  τ ο υ   ε ί ν α ι  α π ό  
τ η ν  Α γ ί α  Γ ρ α φ ή . 

16 
 Π α ρ ά λ λ η λ α  έ χ ο υ μ ε  μ ί α  μ ε τ ά φ ρ α σ η  α π ό  τ ο ν  Π ι σ τ ό  Β ο σ κ ό , "il pastor fido",  έ ν α  κ λ α σ ι κ ό  έ ρ γ ο  π ά λ ι  
π ο ι μ ε ν ι κ ή ς  π ο ί η σ η ς  τ ο υ   ι τ α λ ο ύ   Τ ζ α ν   Μ π α τ ί σ τ α  Guarirli. Υ π ά ρ χ ε ι  μ ί α  μ ε τ ά φ ρ α σ η  τ ο υ   έ ρ γ ο υ   μ ε  τ ί τ λ ο  
"Ο  π ι σ τ ι κ ό ς  β ο σ κ ό ς " σ τ η ν  Κ ρ ή τ η ,  σ τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ   17ο υ  α ι ώ ν α , α ν ω ν ύ μ ο υ , δ ε ν  ξ έ ρ ο υ μ ε  π ο ι ο ς  ε ί ν α ι  ο  
μ ε τ α φ ρ α σ τ ή ς .  Ε ν ώ   π α ρ ά λ λ η λ α   ε ί χ ε   α ρ χ ί σ ε ι   κ α ι   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α ,  π ρ ι ν   α π ό  τ η ν   π τ ώ σ η  τ η ς   Κ ρ ή τ η ς , ν α  
ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι   η  λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ή   δ η μ ι ο υ ρ γ ί α .  Ε ί χ α μ ε   ά λ λ η  μ ί α  μ ε τ ά φ ρ α σ η   π ε ρ ί π ο υ   τ η ν   ί δ ι α   ε π ο χ ή , μ έ σ α  
17ο υ   α ι ώ ν α   (1650),  α π ό   έ ν α ν   Μ ι χ α ή λ   Σ ο υ μ μ ά κ η   ή  Μ ι χ α ή λ   Σ υ μ μ α χ ι κ ό ν ,  Ζ α κ υ ν θ ι ν ό   π ά λ ι   τ ο υ   "il 
pastor fido" μ ε  τ ί τ λ ο : Π α σ τ ό ρ  Φ ί δ ο ς  ή γ ο υ ν  Π ο ι μ ή ν  Π ι σ τ ό ς . 

Έ χ ο υ μ ε  ε π ί σ η ς  κ α ι  έ ν α  π ρ ω τ ό τ υ π ο  έ ρ γ ο , τ η ν  "Ε υ γ έ ν α " τ ο υ  Θ ε ο δ ώ ρ ο υ  Μ ο ν τ σ ε λ έ ζ ε . Τ ο  ό ν ο μ α  ε ί ν α ι  

β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ ο , α λ λ ά  ε ί ν α ι  Ζ α κ υ ν θ ι ν ό ς  ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς . Ε ί ν α ι  τ ο  π α ρ α μ ύ θ ι  τ η ς  κ ο υ τ σ ο χ έ ρ α ς . Έ ν α  π α ρ α μ ύ ­
θ ι   π ο υ   η  κ α κ ι ά  μ η τ ρ ι ά  σ τ έ λ ν ε ι   σ τ ο  δ ά σ ο ς  δ ύ ο   π λ η ρ ω μ έ ν ο υ ς   μ π ρ ά β ο υ ς   ν α  σ κ ο τ ώ σ ο υ ν  τ η ν  κ ο π έ λ λ α . 
Α υ τ ο ί  τ η ς  κ ό β ο υ ν  τ α  χ έ ρ ι α  ό μ ω ς   σ ώ ζ ε τ α ι  κ α ι  η  Π α ν α γ ί α  τ η ς  ξ α ν α δ ί ν ε ι  τ α  χ έ ρ ι α  τ η ς . Έ ν α  π α ρ ά ξ ε ν ο  έ ρ γ ο  
­ π ρ ό τ υ π ο  τ ο υ  τ ο  "Rappresentazio di Stella" ­ τ ο  ο π ο ί ο  ε ί ν α ι  μ ε τ α ξ ύ  θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ο ύ  δ ρ ά μ α τ ο ς , κ ω μ ω δ ί α ς  
κ α ι  θ ε ά μ α τ ο ς . Υ π ά ρ χ ε ι  κ α ι  μ ί α  σ κ η ν ή  κ ο ν τ α ρ ο χ τ υ π ή μ α τ ο ς   μ έ σ α  ε κ ε ί . Κ α ι  α υ τ ό  τ υ π ώ θ η κ ε  τ ο  1645­46, 
έ ν α   χ ρ ό ν ο   δ ι α φ ο ρ ά   α π ό   τ ο ν   "Β α σ ι λ έ α   Ρ ο δ ο λ ί ν ο ",  π ά λ ι   σ τ η ν   Β ε ν ε τ ί α   α π ό   τ ο   ί δ ι ο   τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ο . 
Τ υ π ώ θ η κ ε  ό χ ι  μ ε  φ ρ ο ν τ ί δ α  τ ο υ  σ υ γ γ ρ α φ έ α , κ ά π ο ι ο ς  τ ο  β ρ ή κ ε  κ α ι  τ ο  έ δ ω σ ε  ν α  τ υ π ω θ ε ί . 

Τ η ν  ί δ ι α  ε π ο χ ή  έ χ ο υ μ ε  σ τ η ν  Κ ε φ α λ ο ν ι ά  κ ά π ο ι α  κ ω μ ω δ ί α , τ η ς  ο π ο ί α ς  σ ώ ζ ε τ α ι  μ ο ν ά χ α  ο  π ρ ό λ ο γ ο ς  
ή  ε ί ν α ι  π ρ ό λ ο γ ο ς  π ο λ λ α π λ ή ς  χ ρ ή σ ε ω ς , γ ι α  π ο λ λ έ ς  κ ω μ ω δ ί ε ς . Ο  τ ί τ λ ο ς , ό π ω ς  μ α ς  σ ώ ζ ε τ α ι  σ ε  έ ν α  χ ε ι ­
ρ ό γ ρ α φ ο   π ο υ   π ρ ω τ ο δ η μ ο σ ί ε υ σ ε   ο  σ ο φ ό ς  Κ ε φ α λ ο ν ί τ η ς  λ ό γ ι ο ς  ο  Π α ν α γ ι ώ τ η ς   Β ε ρ γ ω τ ή ς , σ τ ο ν  ο π ο ί ο  
έ χ ε ι   α φ ι ε ρ ώ σ ε ι   ε κ τ ε ν ή   μ ε λ έ τ η   ο   α γ α π η τ ό ς   δ ά σ κ α λ ο ς   Γ ε ώ ρ γ ι ο ς   Γ .Α λ ι σ α ν δ ρ ά τ ο ς ,  λ έ ε ι   "Π ρ ό λ ο γ ο ς   ε ι ς  
έ π α ι ν ο ν  τ η ς  π ε ρ ί φ η μ ο υ   ν ή σ ο υ   Κ ε φ α λ λ η ν ί α ς   π α τ ρ ί δ ο ς  μ α ς  κ α ι  τ η ς  τ ω ν  Ε ν ε τ ώ ν  α ρ ι σ τ ο κ ρ α τ ί α ς ". Κ α ι  
ε ν ώ  τ α  έ χ ε ι  ό λ α  τ ό σ ο  κ α θ α ρ ε υ ο υ σ ι ά ν ι κ α , λ έ ε ι  τ η ς  π ε ρ ί φ η μ ο υ  κ α ι  ό χ ι  τ η ς  π ε ρ ί φ η μ ο υ . Α υ τ ό ς  ε ί ν α ι  έ ν α ς  
π ρ ό λ ο γ ο ς   π ο υ  φ α ί ν ε τ α ι   α π ό  τ η ν  ε σ ω τ ε ρ ι κ ή  μ α ρ τ υ ρ ί α  ό τ ι   ε ί ν α ι  γ ρ α μ μ έ ν ο ς   π ρ ι ν   π έ σ ε ι   η  Κ ρ ή τ η  σ τ ο υ ς  
Τ ο ύ ρ κ ο υ ς ,  δ η λ α δ ή  γ ύ ρ ω   σ τ ο   1650­60  κ ά π ο υ   ε κ ε ί .  Π ά ν τ ω ς   π ρ ο  τ ο υ   '69  ο π ω σ δ ή π ο τ ε ,  π ρ ά γ μ α  π ο υ  
μ α ρ τ υ ρ ε ί  ό τ ι  υ π ή ρ χ ε  θ ε α τ ρ ι κ ή  ζ ω ή  σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α  κ α ι  σ τ η ν  Κ ε φ α λ ο ν ι ά  α π ό  τ ο ν  17ο  α ι ώ ν α . 

Μ α ρ τ υ ρ ί α  θ ε α τ ρ ι κ ή  σ χ ε τ ι κ ή  μ ε  τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  έ χ ο υ μ ε  μ ό ν ο  μ ί α , η  ο π ο ί α  σ χ ε τ ί ζ ε τ α ι  μ ε  τ η ν  
Κ έ ρ κ υ ρ α  μ ό ν ο  κ α τ ά  τ ο ύ τ ο , ό τ ι  ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς  τ η ς  ή τ α ν  Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ς . Σ τ η ν  ο υ σ ί α  ό μ ω ς  α φ ο ρ ά  έ ν α  ι τ α λ ι ­
κ ό  θ ε α τ ρ ι κ ό  έ ρ γ ο . Υ π ή ρ χ ε  έ ν α ς  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς  π ο λ ύ  π α λ ι ό ς , ο  Α γ κ ο σ τ ί ν ο  Ricchi, Ι τ α λ ό ς  ο  ο π ο ί ο ς  έ γ ρ α ψ ε  
μ ί α  κ ω μ ω δ ί α  "Ο ι  τ ρ ε ι ς  Τ ύ ρ α ν ν ο ι " κ α ι  δ ε ν  ε ί ν α ι  ά ν θ ρ ω π ο ι  ο ι  τ ύ ρ α ν ν ο ι , ε ί ν α ι  η θ ι κ έ ς  α ρ χ έ ς . Σ ε  μ ί α  π ρ ά ξ η  
τ ο υ  ­ π ρ ά γ μ α  σ υ ν η θ ι σ μ έ ν ο  ό τ ι  β ά ζ α ν ε  δ ι α λ έ κ τ ο υ ς  σ τ ι ς  κ ω μ ω δ ί ε ς  ­ ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς  ή θ ε λ ε   έ ν α  κ ο μ μ ά τ ι  ν α  
ε ί ν α ι  γ ρ α μ μ έ ν ο  σ ε  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή  γ λ ώ σ σ α , μ ε  κ ά π ο ι ο υ ς  κ α π ε τ α ν α ί ο υ ς  π ο υ  τ σ α κ ω ν ό ν τ ο υ σ α ν  ε λ λ η ν ι κ ά . Κ α ι  
α ν έ θ ε σ ε  σ τ ο ν  Ν ι κ ό λ α ο  Σ ο φ ι α ν ό , δ ι α π ρ ε π ή  λ ό γ ι ο  Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο , ν α  γ ρ ά ψ ε ι  τ ο  ε λ λ η ν ι κ ό  μ έ ρ ο ς  τ η ς  κ ω μ ω ­
δ ί α ς  τ ο υ  "Τ ρ ε ί ς  Τ ύ ρ α ν ν ο ι ", κ ω μ ω δ ί α  π ο υ  ε ξ ε δ ό θ η  τ ο  1533. 

Έ χ ο υ μ ε  μ ί α  έ σ τ ω  μ α κ ρ ι ν ή  α π ό  σ π ό ν τ α  σ χ έ σ η  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  μ ε  τ ο  θ έ α τ ρ ο , ό π ω ς  έ χ ο υ μ ε  κ α ι  μ ί α  ά λ λ η  
π ο υ  ε ν ε τ ό π ι σ ε   σ τ η   Β ε ν ε τ ί α  ο  Ά λ φ ρ ε ν τ   Β ί ν σ ε ν τ , Ά γ γ λ ο ς   κ α θ η γ η τ ή ς  τ ο υ   Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ   τ ο υ   Σ ί δ ν ε υ , 
ό π ο υ   σ ε  έ ν α  α ν τ ί τ υ π ο  μ ι α ς  ι τ α λ ι κ ή ς  κ ω μ ω δ ί α ς  π ο υ  λ έ γ ε τ α ι   "Τ ο  κ ο ρ ί τ σ ι "  (La fanciulla),  γ ρ ά φ ε ι   ε π ά ν ω  
"α υ τ ή  η  κ ω μ ω δ ί α  α ν α γ ν ώ σ τ η κ ε  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  σ τ ι ς  5 Φ ε β ρ ο υ α ρ ί ο υ  τ ο υ  1593 ή  83". 

17 
 Μ ε τ ά  α π ό  τ ο ν  Μ ο ν τ σ ε λ έ ζ ε , έ χ ο υ μ ε  σ τ η ν  Κ ε φ α λ ο ν ι ά  τ ο ν  σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ ο   Ε π τ α ν ή σ ι ο  θ ε α τ ρ ι κ ό  σ υ γ ­
γ ρ α φ έ α  τ ο υ   18ο υ  α ι ώ ν ο ς , π ο υ  ε ί ν α ι  ο  Π έ τ ρ ο ς  Κ α τ σ α ΐ τ η ς . Α υ τό ς  ή τ α ν  Λ η ξ ο υ ρ ι ώ τ η ς  π ο ι η τ ή ς  π ο υ  έ ζ η σ ε  
α π ό  τ ο  1665 π ε ρ ί π ο υ  έ ω ς  τ ο  1738­42. Α υ τ ο ύ  σ ώ ζ ο ν τ α ι  δ ύ ο  θ ε α τ ρ ικ ά  έ ρ γ α  "η  Ι φ ι γ έ ν ε ι α " (1720) κ α ι  "ο  
Θ υ έ σ τ η ς " (1721) κ α ι  έ ν α  ά λ λ ο  έ μ μ ε τ ρ ο  κ ε ί μ ε ν ο  "Κ λ α θ μ ό ς  Π ελ ο π ο ν ν ή σ ο υ ". 

Η  "Ι φ ι γ έ ν ε ι α " ε ί ν α ι  έ ν α  έ ρ γ ο  π ο υ  έ χ ε ι  ω ς  π ρ ό τ υ π ο  τ ο υ  τ η ν  ο μ ώ ν υ μ η  τ ρ α γ ω δ ί α  τ ο υ  Lodovico Dolce. 

Σ τ η ν  τ ε λ ε υ τ α ί α  π ρ ά ξ η  τ ο  κ λ ί μ α  α λ λ ά ζ ε ι  ε μ φ α ν ί ζ ο ν τ α ι  τ ύ π ο ι  κ α ι  κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς  τ η ς  Commedia dell' arte. Ο  
Μ π ο υ ρ λ ά κ ι α ς  π ά ε ι  ν α  β ρ ε ι  σ ε  έ ν α  φ α ρ μ α κ ε ί ο  (σ π ε τ σ α ρ ί α ) κ ο ν φ ε τ ο ύ ρ ε ς , γ λ υ κ ά  γ ι α  τ ο ν  γ ά μ ο . Ά λ λ ο  ε π ε ι ­
σ ό δ ι ο ,  ε ί ν α ι   ό τ ι   κ ά τ ι  μ π ρ ά β ο ι   κ υ ν η γ ά ν ε   ν α  δ ε ί ρ ο υ ν  τ ο ν  μ ά ν τ η   Κ ά λ χ α   (Χ α λ κ ι ά  σ τ ο  έ ρ γ ο ) γ ι α τ ί   έ κ α ν ε  
λ ά θ ο ς  μ α ν τ ε ί α  κ α ι  π α ρ ' ο λ ί γ ο  ν α  σ κ ο τ ώ σ ο υ ν  τ η ν  κ ό ρ η  τ ο υ  β α σ ι λ ι ά . Κ α ι  έ χ ο υ μ ε  π ά λ ι  κ ω μ ι κ ά  δ ρ ώ μ ε ν α , 
π ο υ   ε λ ά χ ι σ τ α  σ υ ν δ έ ο ν τ α ι   μ ε  τ ο  κ υ ρ ί ω ς   έ ρ γ ο . Κ α ι  έ ν α  ά λ λ ο , έ χ ε ι   π ά ε ι  ο  Τ ι μ π ο ύ ρ τ ζ ι ο ς   σ ε  μ ι α  τ α β έ ρ ν α  
κ ε φ α λ ο ν ί τ ι κ η  ν α  α γ ο ρ ά σ ε ι  κ ρ α σ ί , γ ι α  ν α  έ χ ο υ ν  ν α  π ι ο υ ν  τ ο  β ρ ά δ υ  γ ι α  τ ο  γ ά μ ο  κ α ι  ρ ί χ ν ε τ α ι  σ α ν  σ α λ ι ά ρ η ς  
γ έ ρ ο ς  σ τ η ν  τ α β ε ρ ν ι ά ρ ι σ σ α  κ α ι  κ υ ρ ί ω ς  μ ι α  μ ι κ ρ ό τ ε ρ η  π ο υ  ε ί ν α ι  ε κ ε ί  κ ο ν τ ά  κ α ι  τ ε λ ε ι ώ ν ε ι  π ά λ ι  τ ο  έ ρ γ ο  μ ε  
έ ν α  ξ έ σ π α σ μ α  χ α ρ ά ς  μ ε  τ ο υ ς  γ ά μ ο υ ς . 

Ο   "Θ υ έ σ τ η ς "  ε ί ν α ι   π ι ο  σ ο β α ρ ό   έ ρ γ ο .  Κ ι  α υ τ ό   ε ί ν α ι   μ ί μ η σ η  τ ο υ   Σ ε ν έ κ α .  Ε ί ν α ι   έ ν α  έ ρ γ ο  π ο υ  κ ι  
α υ τ ό  τ ο  έ χ ω  α ν ε β ά σ ε ι   κ ι  ε γ ώ  π α ι δ ί ,  π ο λ ύ  ν έ ο ς , τ ο  '64 σ τ ι ς  π ρ ώ τ ε ς  μ ο υ  σ κ η ν ο θ ε σ ί ε ς . Ε ί ν α ι   π ι ο  δ ρ α ­
μ α τ ι κ ό   έ ρ γ ο . Δ ε ν  ε ί ν α ι   κ ω μ ω δ ί α ,  π α ρ ά  μ ο ν ά χ α  σ τ η ν  τ ε λ ε υ τ α ί α  μ ι σ ή  π έ μ π τ η  π ρ ά ξ η , ό π ο υ   β ά ζ ε ι  τ η ν  
Κ λ υ τ α ι μ ν ή σ τ ρ α   ν α   μ ι λ ά ε ι   σ α ν   κ ο υ τ σ ο μ π ό λ α   γ υ ν α ί κ α   τ ο υ   λ α ο ύ . Λ έ ε ι :  "Η   π ε θ ε ρ ά   μ ο υ   μ ο υ   έ κ α ν ε  
α υ τ ά ". Κ ά τ ι  α π ί θ α ν α  π ρ ά γ μ α τ α  τ α  ο π ο ί α  ε κ ε ί  σ ε  π ρ ο β λ η μ α τ ί ζ ο υ ν  γ ι α τ ί  π ά ε ι  τ ό σ ο  δ ρ α μ α τ ι κ ά  τ ο  έ ρ γ ο . 
Φ α ί ν ε τ α ι   δ ε ν  τ ο  ά ν τ ε χ ε , ή θ ε λ ε  ν α  τ ο  κ ά ν ε ι  α υ τ ό  π ο υ  λ έ μ ε  "ε μ π ο ρ ι κ ό ". Π ά ν τ ω ς   ε ί ν α ι   μ ι α  π ο λ ύ  α ξ ι ό ­
λ ο γ η  π α ρ ο υ σ ί α . 

Μ ε τ ά  ε ί ν α ι   ο  Σ α β ό γ ι α  Ρ ο ύ σ μ ε λ η ς   ή  Σ ο υ ρ μ ε λ ή ς . Α υ τ ό ς   ε ί ν α ι   Ζ α κ ύ ν θ ι ο ς   π ο ι η τ ή ς  τ ο υ   1745 π ε ρ ί ­
π ο υ  κ α ι  έ γ ρ α ψ ε  δ υ ο ­τ ρ ί α  έ ρ γ α : "Η  Κ ω μ ω δ ί α  τ ω ν  Ψ ε υ τ ο γ ι α τ ρ ώ ν ", Ο ι  "Μ ω ρ ά ϊ τ ε ς ". Ε ί ν α ι  π ι α  η θ ο γ ρ α ­
φ ι κ έ ς  κ ω μ ω δ ί ε ς . 

Δ η λ α δ ή  έ χ ο υ μ ε  π ρ ώ τ α  τ ο ν  Φ ο ρ τ ο υ ν ά τ ο , μ ε τ ά  τ ο ν  Κ α τ σ α ΐ τ η , π ο υ  β ά ζ ε ι  κ ά π ο ι α  η θ ο γ ρ α φ ι κ ά  σ τ ο ι χ ε ί α  
κ α ι   μ ε τ ά   σ α φ ώ ς   τ ο ν   Ρ ο υ σ μ ε λ η ,  π ο υ   α ν α φ έ ρ ε τ α ι   σ ε   π ρ α γ μ α τ ι κ ά   γ ε γ ο ν ό τ α .  Σ τ η ν   "Κ ω μ ω δ ί α   τ ω ν  
Ψ ε υ τ ο γ ι α τ ρ ώ ν ",  ο ι   κ ο μ π ο γ ι α ν ί τ ε ς   ή τ α ν  γ ι α τ ρ ο ί   π ο υ   ή ρ θ α ν   α π ό  τ α  Γ ι ά ν ν ε ν α   κ α ι   ε ξ α π α τ ο ύ σ α ν   τ ο υ ς  
Ζ α κ υ ν θ ι ν ο ύ ς .  Σ τ η ν  π λ ο κ ή  τ ο υ   έ ρ γ ο υ   μ π α ί ν ε ι   ο  Κ ε φ α λ ο ν ί τ η ς   κ α μ π ο ύ ρ η ς ,  ο  ο π ο ί ο ς   ξ ε γ ε λ ά ε ι   κ α ι  τ ο υ ς  
μ ε ν  κ α ι  τ ο υ ς   δ ε , κ α ι  τ ο υ ς   α π α τ ε ώ ν ε ς  κ α ι  τ α  θ ύ μ α τ α , τ ο υ ς   α ρ π ά ζ ε ι  λ ε φ τ ά  κ α ι   σ τ ο  τ έ λ ο ς  τ ο   σ κ ά ε ι  ω ς  
ά λ λ ο ς  μ ι κ ρ ό ς  μ ί ν ι  Ε π τ α ν η σ ι α κ ό ς  Ι ά γ ο ς . 

Η   Γ λ υ κ ε ρ ί α   Π ρ ω τ ο π α π π ά ­Μ π ο υ μ π ο υ λ ί δ ο υ   ε π ά λ ε ψ ε  γ ι α  τ ο  έ ρ γ ο  τ ο υ   Σ α β ό γ ι α   Ρ ο υ σ μ ε λ η   κ α ι  τ ο  
π ρ ό β α λ ε  π ο λ ύ  μ ε  α ξ ι ό λ ο γ ε ς  ε κ δ ό σ ε ι ς . Ε κ ε ί ν η  τ η ν  ε π ο χ ή , 1745, έ χ ο υ μ ε  κ α ι  τ η  μ ε τ ά φ ρ α σ η ­δ ι α σ κ ε υ ή  τ ο υ  
"Α μ ύ ν τ α " τ ο υ  Tarquato Tasso α π ό  ά γ ν ω σ τ ο  π ο ι η τ ή . Τ ο ν  ε ν ε τ ό π ι σ α  ε γ ώ  ύ σ τ ε ρ α  α π ό  μ ί α  σ ε ι ρ ά  ε ρ ε υ ν ώ ν  
α σ τ υ ν ο μ ι κ ή ς   κ α ι  χ ι ο υ μ ο ρ ι σ τ ι κ ή ς   υ φ ή ς .  Σ υ γ γ ρ α φ έ α ς ­δ ι α σ κ ε υ α σ τ ή ς   τ ο υ   ε ί ν α ι   β ε β α ι ω μ έ ν α   ο  Γ ε ώ ρ γ ι ο ς 
Μ ό ρ μ ο ρ η ς   ι α τ ρ ο φ ι λ ό σ ο φ ο ς   α π ό  τ α  Κ ύ θ η ρ α  π ο υ  τ ο  έ γ ρ α ψ ε  κ α ι  τ ο  ε τ ύ π ω σ ε  ό τ α ν  ή τ α ν  φ ο ι τ η τ ή ς  σ τ η ν  
Β ε ν ε τ ί α . Δ η λ α δ ή  έ χ ο υ μ ε  κ α ι  μ ί α  τ σ ι ρ ι γ ώ τ ι κ η  π α ρ ο υ σ ί α . 

18 
 Τ ε λ ε ι ώ ν ε ι   ο   18ο ς   α ι ώ ν α ς   μ ε  τ η ν   π τ ώ σ η   τ η ς   Β ε ν ε τ ί α ς .  Λ ί γ α   χ ρ ό ν ι α   π ρ ι ν   γ ρ ά φ ε τ α ι   έ ν α   έ ρ γ ο   θ ρ ύ λ ο ς  
τ ο υ   ε π τ α ν η σ ι α κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ ,  "Ο   Χ ά σ η ς "  (1790)  τ ο υ   Γ ο υ ζ έ λ η . Έ ν α   έ ρ γ ο   θ ρ ύ λ ο ς ,  τ ο   ο π ο ί ο   ­  σ υ γ γ ν ώ μ η  
π ο υ   α ν α φ έ ρ ω   τ ο ν   ε α υ τ ό   μ ο υ ,  α λ λ ά  λ ί γ α  ψ ώ ν ι α   σ α ν   ε μ έ ν α   π ο υ   α σ χ ο λ ή θ η κ α ν   μ '  α υ τ ά  τ α   π ρ ά γ μ α τ α ,  γ ι ' 
α υ τ ό   κ α ι  τ ο   α ν α φ έ ρ ω   ­ κ α τ ό ρ θ ω σ α ν   ν '  α σ χ ο λ η θ ο ύ ν   μ ε  α υ τ ό .  Ε γ ώ   π ο λ ύ   ν έ ο ς   α σ χ ο λ ή θ η κ ε   μ α ζ ί  τ ο υ   κ α ι  
μ ό ν ο   σ ε  μ ί α  δ ι α σ κ ε υ ή   σ ε  σ ύ ν τ μ ι σ η   γ ι α τ ί   ο λ ό κ λ η ρ ο   τ ο   κ ε ί μ ε ν ο   ή τ α ν   α δ ύ ν α τ ο ν . Ό τ α ν   μ ί α  φ ο ρ ά   ο  Ά λ κ η ς  
Α γ γ έ λ ο υ   α ν έ θ ε σ ε  σ τ ο ν  Γ ι ώ ρ γ ο  Α λ ι ο α ν δ ρ ά τ ο   ν α  τ ο  ε κ δ ώ σ ε ι   σ τ η ν  σ ε ι ρ ά  τ ο υ   "Ε ρ μ ή " π ο υ   ή τ α ν  τ ό τ ε  η  Ν έ α  
Ε λ λ η ν ι κ ή   Β ι β λ ι ο θ ή κ η , μ ο υ   λ έ ε ι :  "Σ π ύ ρ ο   μ ο υ , α μ φ ι β ά λ λ ω   α ν  α ν ή κ ε ι   τ ο  έ ρ γ ο   α υ τ ό   π λ ή ρ ω ς  σ τ η ν   ε λ λ η ν ι ­
κ ή   γ ρ α μ μ α τ ε ί α .  Τ α   β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ α   σ τ ο ι χ ε ί α   τ ο υ   ε ί ν α ι   τ ό σ ο   π ο λ λ ά ".  Γ ι α τ ί   π ρ ά γ μ α τ ι ,  θ έ λ ε ι   μ ί α   π α ρ έ μ β α σ η  
σ κ η ν ο θ ε τ ι κ ή . Φ ι λ ο λ ο γ ι κ ά   ε ί ν α ι   π ά ρ α  π ο λ ύ   δ ύ σ κ ο λ ο   ν α  α π ο κ α τ α σ τ α θ ε ί .  Α λ λ ά  έ χ ε ι  κ ο μ μ ά τ ι α   ε κ π λ η κ τ ι κ ά . 
Ο   Γ ο υ ζ έ λ η ς  ή τ α ν  έ ν α ς  λ ό γ ι ο ς  ά ν θ ρ ω π ο ς .  Τ ο  έ γ ρ α ψ ε   16 χ ρ ο ν ώ ν ,  π α ι δ ί ,  α υ τ ό  τ ο  έ ρ γ ο .  Κ α ι  έ χ ε ι  μ ί α  π ο λ ύ  
ω ρ α ί α  έ κ φ ρ α σ η . Α ρ γ ό τ ε ρ α  έ γ ι ν ε  Φ ι λ ι κ ό ς ,  π ή ρ ε  μ έ ρ ο ς  σ τ ο ν  α γ ώ ν α  τ ο υ   '21. Μ ε τ έ φ ρ α σ ε   κ α ι  έ γ ρ α ψ ε  ά λ λ α  
θ ε α τ ρ ι κ ά  έ ρ γ α  σ τ η ν  κ α θ α ρ ε ύ ο υ σ α . 

Ο   Ά γ γ ε λ ο ς  Τ ε ρ ζ ά κ η ς ,  μ ε γ ά λ ο ς   μ ο υ   δ ά σ κ α λ ο ς   π ο υ   τ ώ ρ α  έ χ ο υ μ ε  τ η ν  τ ι μ ή  ν α   π α ί ζ ο υ μ ε  τ ο   κ ο ρ υ φ α ί ο  
β υ ζ α ν τ ι ν ό   έ ρ γ ο  τ ο υ   "Θ ε ο φ α ν ώ ",  έ λ ε γ ε  γ ι α  τ ο ν   Γ ο υ ζ έ λ η ,  "έ ν α ς   μ ε γ α λ ο φ υ ή ς   ν ε α ρ ό ς   π ο υ   μ ε τ ά  α υ τ ο κ τ ό ­
ν η σ ε  σ ε  έ ν α  κ α λ α μ ά ρ ι  μ ε  μ ε λ ά ν ι  τ η ς  κ α θ α ρ ε υ ο ύ σ η ς ".  Π ρ ά γ μ α τ ι   έ γ ρ α ψ ε  τ ο  έ ρ γ ο  α υ τ ό  κ α ι  μ ε τ ά  δ ι α λ ύ θ η κ ε  
σ α ν   σ υ γ γ ρ α φ έ α ς . 

Έ ν α ς   α π ό η χ ο ς   ω χ ρ ό ς   τ ο υ   "Χ ά σ η ",  ε ί ν α ι   τ ο  τ ε λ ε υ τ α ί ο   έ ρ γ ο   χ ρ ο ν ο λ ο γ ι κ ά ,  σ τ ο   ο π ο ί ο   θ α   α ν α φ ε ρ θ ώ , 
π ο υ   γ ρ ά φ τ η κ ε   τ ο   1800.  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   έ ν α   έ ρ γ ο   π ο υ   τ ι τ λ ο φ ο ρ ε ί τ α ι   "Κ ω μ ω δ ί α "  κ α ι   ε ί ν α ι   μ ί α   κ ω μ ω δ ί α  
ε ν ό ς   Δ ι ο ν υ σ ί ο υ   Λ ο υ κ ί σ α ,  Ζ α κ υ ν θ ι ν ο ύ   κ ι   α υ τ ό .  Μ ε   α υ τ ό   τ ο   έ ρ γ ο   κ λ ε ί ν ε ι   κ α ι   α υ τ ή   η   κ ο ι ν ή   π ο ρ ε ί α  
Κ ρ ή τ η ς  κ α ι  Ε π τ α ν ή σ ο υ . 

Φ ο β ά μ α ι   ό τ ι  σ ε  κ ά π ο ι α  σ η μ ε ί α  έ τ ρ ε χ α  κ α ι  κ α κ ώ ς  δ ε ν  σ κ έ φ τ η κ α  ν ω ρ ί τ ε ρ α  ν α  σ α ς  π ω  ν α  μ ε  φ ρ ε ν ά ρ ε ­
τ ε .  Φ ο β ά μ α ι   ό τ ι   φ λ υ ά ρ η σ α   λ ί γ ο   π α ρ α π ά ν ω ,  α λ λ ά   θ ε ώ ρ η σ α   τ η ν   ε ι σ α γ ω γ ή   μ ο υ   α ξ ι ό λ ο γ η   γ ι α   τ ο ν   χ ώ ρ ο  
α υ τ ό . Ε λ π ί ζ ω  ν α  μ η  σ α ς  κ ο ύ ρ α σ α  ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς . 

Ε κ ε ί ν ο   π ο υ  μ π ο ρ ώ  ν α  ε υ χ η θ ώ  τ ε λ ε ι ώ ν ο ν τ α ς ,  ε ί ν α ι  ν α  κ ά ν ο υ μ ε  έ ν α  ω ρ α ί ο  τ α ξ ί δ ι   ό λ ο ι  μ α ζ ί , μ ι α  κ ρ ο υ α ­
ζ ι έ ρ α  σ τ η ν  Κ ρ ή τ η  κ α ι  τ α  Ε π τ ά ν η σ α , ό π ο υ  ν α  π α ί ξ ο υ μ ε  μ ί α  π α ρ ά σ τ α σ η  κ α θ ' ο δ ό ν  κ α ι  ν α  τ α  λ έ μ ε  κ ά θ ε  τ ό σ ο . 

19 
 "Τ ο  ε λ λ η ν ι κ ό  θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ό   θ έ α ι ρ ο  
ι ο υ  Α ι γ α ί ο υ  π ε λ ά γ ο υ ς " 

Ο μ ι λ η τ ή ς : Β ά λ τ ε ρ  Π Ο Υ Χ Ν Ε Ρ  
Κ α θ η γ η τ ή ς , Π ρ ό ε δ ρ ο ς  τ ο υ  Τ μ ή μ α τ ο ς  Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν , 
τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν  

Π ρ ο λ ο γ ί ζ ε ι   η  κ . Ά ν ν α   Τ α μ π ά κ η  

Π ρ ι ν  ν α  π α ρ ο υ σ ι ά σ ω , μ ε   σ υ ν τ ο μ ί α ,  ό π ω ς  ε π ι β ά λ λ ε ι  τ ο   τ υ π ι κ ό  π ο υ   α κ ο λ ο υ θ ο ύ μ ε ,  τ ο ν  
σ η μ ε ρ ι ν ό  μ α ς  ο μ ά η τ ή ,  θ α  ή θ ε λ α  ν α  ε π α ν α λ ά β ω   τ ι ς  ε υ χ α ρ ι σ τ ί ε ς  τ ο υ  φ ο ρ έ α  τ ο ν  ο π ο ί ο  ε κ π ρ ο ­
σ ω π ώ  ε δ ώ  γ ι α  τ η ν  π ρ ο θ υ μ ί α  μ ε   τ η ν  ο π ο ί α  α π ο δ έ χ τ η κ ε  ο  κ .  Β ά λ τ ε ρ  Π ο ύ χ ν ε ρ   τ η ν  π ρ ό τ α σ η  
σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς  π ο υ   τ ο υ   α π ε υ θ ύ ν α μ ε  π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ   ν α  π ρ α γ μ α τ ο π ο ι η θ ε ί  α υ τ ό ς   ο  κ ύ κ λ ο ς   τ ω ν  
Ε ι δ ι κ ώ ν  Μ ο ρ φ ω τ ι κ ώ ν  Ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν  τ ο υ  Ε .Ι .Ε .  σ ε  σ υ ν ε ρ γ α σ ί α  μ ε  τ ο  Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο  Α θ η ν ώ ν . 
Ο   Β ά λ τ ε ρ  Π ο ύ χ ν ε ρ  γ ε ν ν ή θ η κ ε  σ τ η  Β ι έ ν ν η .  Σ π ο ύ δ α σ ε  θ ε α τ ρ ο λ ο γ ί α  σ τ ο  Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο  τ η ς  
Β ι έ ν ν η ς  κ α ι  α π έ κ τ η σ ε  τ ο  1972  τ ο ν  τ ί τ λ ο  τ ο υ  δ ι δ ά κ τ ο ρ α   τ η ς  Φ ά ο σ ο φ ι κ ή ς  Σ χ ο λ ή ς  μ ε   θ έ μ α   τ ο  
vε oε λ L·vι κ ó θ έ α τ ρ ο  σ κ ι ώ ν .  Τ ο   1977 α ν α γ ο ρ ε ύ θ η κ ε  υ φ η γ η τ ή ς  σ τ ο  ί δ ι ο  Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο  ' η  υ φ η ­
σ ε σ ί α  τ ο υ   ε ί χ ε  ω ς  θ έ μ α  τ η   γ έ ν ν η σ η  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ  σ τ ο ν  ε )ά η ν ι κ ό  λ α ϊ κ ό  π ο λ ι τ ι σ μ ό .  Α π ό   τ ό τ ε  
ε γ κ α τ α σ τ ά θ η κ ε   μ ό ν ι μ α   σ τ η ν   Ε λ λ ά δ α .  Δ ί δ α ξ ε   γ ι α   δ ώ δ ε κ α  χ ρ ό ν ι α   ι σ τ ο ρ ί α   θ ε ά τ ρ ο υ   σ τ η  
Φ ι λ ο σ ο φ ι κ ή  Σ χ ο λ ή  τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  τ η ς  Κ ρ ή τ η ς . Α π ό  τ ο  1989 δ ι δ ά σ κ ε ι  σ τ ο  Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο  
Α θ η ν ώ ν ,  σ τ η ν   α ρ χ ή   σ τ ο   Φ ι λ ο λ ο γ ι κ ό   Τ μ ή μ α   κ α ι   α π ό   τ ο   1991  σ τ ο   ν ε ο ϊ δ ρ υ θ έ ν   Τ μ ή μ α  
Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν , τ ο υ  ο π ο ί ο υ  κ α ι  δ ι α τ ε λ ε ί  Π ρ ό ε δ ρ ο ς . 
Χ ώ ρ ο ς  τ ο υ  ι δ ι α ί τ ε ρ ο υ  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ο ύ  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ ο ς  τ ο υ  ε ί ν α ι  η  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  τ η ς  
Ν ο τ ι α ν α τ ο λ ι κ ή ς  Ε υ ρ ώ π η ς ,  ι δ ί ω ς  τ η ς  Ε λ λ ά δ α ς ,  η  μ ο ρ φ ο λ ο γ ί α  κ α ι   θ ε ω ρ ί α  τ ο υ  λ α ϊ κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  
κ α ι  τ ο υ  λ α ϊ κ ο ύ  θ ε ά μ α τ ο ς ,  δ ρ ώ μ ε ν α  κ α ι  π α ρ α σ τ α τ ι κ ά  έ θ ι μ α , κ α θ ώ ς  κ α ι  ά λ λ α  λ α ο γ ρ α φ ι κ ά  θ έ μ α ­
τ α . Σ τ ο  ε π ί κ ε ν τ ρ ο  τ η ς  έ ρ ε υ ν α ς  τ ο υ  ε ί ν α ι  η  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  κ α ι  τ ο υ  δ ρ ά μ α τ ο ς  
γ ε ν ι κ ό τ ε ρ α .  Ε χ ε ι  δ η μ ο σ ι ε ύ σ ε ι  ω ς  σ ή μ ε ρ α  π ο λ λ ά  α υ τ ο τ ε λ ή  β ι β λ ί α  κ α ι  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς  α π ό  ε κ α τ ό  
μ ε λ έ τ ε ς  σ ε  ε λ L·vι κ ά  κ α ι  ξ έ ν α  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ά  π ε ρ ι ο δ ι κ ά  τ ό σ ο  γ ι α  θ ε α τ ρ ο λ ο γ κ ά  ό σ ο  κ α ι  γ ι α  φ ά ο ­
λ ο γ ι κ ά  θ έ μ α τ α . 
Ε ξ ά λ λ ο υ , κ ο ν τ ά  σ   α υ τ ή ν  τ η ν  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ή   π ο λ υ π ρ α γ μ ο σ ύ ν η  π ρ έ π ε ι  ν α  τ ο ν ι σ τ ε ί  η  τ ό σ ο  
α π ο φ α σ ι σ τ ι κ ή   σ υ μ β ο λ ή  τ ο υ  κ υ ρ ί ο υ   Β ά λ τ ε ρ   Π ο ύ χ ν ε ρ  σ τ η ν  κ α θ ι έ ρ ω σ η  κ α ι  θ ε σ μ ι κ ή   υ π ό σ τ α σ η  
τ ω ν  θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  σ π ο υ δ ώ ν  σ ε  Π α ν ε π ι σ τ η μ ι α κ ό  ε π ί π ε δ ο  σ τ η  χ ώ ρ α  μ α ς . 
Τ ο ν  κ α λ ώ  ν α  π ά ρ ε ι  τ ο ν  λ ό γ ο  γ ι α  ν α  μ α ς  α ν α π τ ύ ξ ε ι  έ ν α  σ η μ α ν τ ι κ ό  ζ ή τ η μ α  τ η ς  ι σ τ ο ρ ί α ς  τ ο υ  
ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ , α γ ν ο η μ έ ν ο  ω ς  π ρ ό σ φ α τ α , σ τ ο  ο π ο ί ο  έ χ ε ι  ε σ τ ι ά σ ε ι   έ ν α  μ ε γ ά λ ο  μ έ ρ ο ς  
τ η ς  έ ρ ε υ ν α ς  τ ο υ  τ ω ν  τ ε λ ε υ τ α ί ω ν  χ ρ ό ν ω ν . 

21 
 Τ ο  θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ό   θ έ α τ ρ ο  τ ο υ   17ο υ   α ι ώ ν α  σ υ ν δ έ ε τ α ι   μ ε  τ ο  τ ά γ μ α  τ ω ν  Ι η σ ο υ ι τ ώ ν  κ α ι  τ ο   π ρ ο σ η λ υ τ ι σ τ ι ­
κ ό  κ α ι   ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό   έ ρ γ ο   π ο υ   σ υ ν τ ε λ ο ύ σ α ν   σ τ ο ν  γ ε ω γ ρ α φ ι κ ό   α υ τ ό  χ ώ ρ ο .  Π ρ έ π ε ι   ν α   π ο ύ μ ε   ό τ ι   ο   17ο ς  
α ι ώ ν α ς   ε ί ν α ι   μ ί α  π ο λ ύ   δ ύ σ κ ο λ η   ε π ο χ ή   γ ι α  τ η ν   Ε λ λ ά δ α   κ α ι   ό τ ι   η  π ρ ο π α γ α ν δ ι σ τ ι κ ή   α υ τ ή   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  
τ ω ν  κ α θ ο λ ι κ ώ ν  τ α γ μ ά τ ω ν , τ ε λ ι κ ά  δ ε ν  ε ί χ ε  μ ε γ ά λ ο  α π ο τ έ λ ε σ μ α  ε ά ν  τ ο  κ ο ι τ ά ζ ο υ μ ε  σ τ η  μ α κ ρ ά  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ η ς  
ι σ τ ο ρ ί α ς ,  α λ λ ά   ή τ α ν   π ο λ ύ   σ η μ α ν τ ι κ ή   η  ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ή   τ ο υ ς   π ρ ο σ φ ο ρ ά ,  γ ι α τ ί   ή τ α ν  τ α  μ ό ν α   ι δ ρ ύ μ α τ α   κ α ι  
σ χ ο λ ε ί α  π ο υ   υ π ή ρ χ α ν  τ ό τ ε  σ τ ο ν  ε λ λ η ν ό φ ω ν ο , ν η σ ι ώ τ ι κ ο  χ ώ ρ ο . 

Ο ι   υ π ο ψ ί ε ς   μ ο υ   γ ι α  τ η   σ ύ ν δ ε σ η   κ υ ρ ί ω ς   τ ω ν   Κ ο λ ε γ ί ω ν   τ ω ν   Ι η σ ο υ ι τ ώ ν   μ ε  τ ο   θ έ α τ ρ ο ,  μ ε   θ ε α τ ρ ι κ έ ς  
π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   ξ ε κ ι ν ο ύ σ α ν   α π ό  κ ά τ ι  π ο υ   ε ί ν α ι   κ ο ι ν ό ς  τ ό π ο ς  σ τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ   ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ ,  ό π ο υ  
ι η σ ο υ ί τ ι κ α  κ ο λ έ γ ι α  σ υ ν ή θ ω ς  α ν ε β ά ζ ο υ ν   θ ε α τ ρ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . 

Α υ τ ό   έ χ ε ι   σ χ έ σ η   μ ε   έ ν α   ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό   π ρ ό γ ρ α μ μ α ,  τ ο   δ ι κ ό   τ ο υ ς ,  τ ο   ο π ο ί ο   σ τ ο χ ε ύ ε ι   σ ε   δ ύ ο   π ρ ά γ ­
μ α τ α : 

1 ) Σ τ η   ρ η τ ο ρ ι κ ή   ε ξ ά σ κ η σ η   σ τ α  λ α τ ι ν ι κ ά .  Α ρ χ ι κ ά   τ α   έ ρ γ α   α υ τ ά   ή τ α ν   σ τ α  λ α τ ι ν ι κ ά ,  α ρ γ ό τ ε ρ α   π λ έ ο ν  
ή τ α ν  κ α ι  σ τ ι ς  γ η γ ε ν ε ί ς  γ λ ώ σ σ ε ς , σ τ α  ι τ α λ ι κ ά  π ρ ώ τ α , μ ε τ ά  κ α ι  σ τ α  γ α λ λ ι κ ά , γ ε ρ μ α ν ι κ ά   κ .λ π . 

2)  Κ α ι   τ ο   δ ε ύ τ ε ρ ο   ή τ α ν   μ ι α   ά σ κ η σ η   σ τ η ν   δ η μ ό σ ι α   π α ρ ο υ σ ί α σ η ,  γ ι α τ ί   π ο λ λ ο ί   α π ό   τ ο υ ς   μ α θ η τ έ ς  
α υ τ ο ύ ς  π ρ ο ε τ ο ι μ ά ζ ο ν τ α ι   γ ι α  δ η μ ό σ ι α   σ τ α δ ι ο δ ρ ο μ ί α . 

Κ α ι   α υ τ ό   γ ι ν ό τ α ν   σ ε  π ά ν ω   α π ό   π ε ν τ α κ ό σ ι α   κ ο λ έ γ ι α ,  π ο υ   υ π ή ρ χ α ν   α π ό  τ ο   1580  π ε ρ ί π ο υ   ώ ς  τ η   δ ι ά ­
λ υ σ η  τ ο υ  Τ ά γ μ α τ ο ς , τ ο  1773. 

Η   σ ύ ν δ ε σ η   α υ τ ή  έ γ ι ν ε   μ ε  α υ τ ό  τ ο  ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό   π ρ ό γ ρ α μ μ α ,  τ η ν  ratio studiorum  η  ο π ο ί α   τ υ π ώ θ η κ ε  
γ ύ ρ ω   σ τ α   1600  σ τ η  Ρ ώ μ η  κ α ι   ή τ α ν  κ α θ ο ρ ι σ τ ι κ ή   γ ι α  τ η ν  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α  τ ω ν  κ ο λ ε γ ί ω ν   α υ τ ώ ν . Ό π ο υ   λ ο ι π ό ν  
έ χ ο υ μ ε  Ι η σ ο υ ί τ ε ς  σ υ ν ή θ ω ς  έ χ ο υ μ ε  κ α ι  θ ε α τ ρ ι κ ή  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α .  Κ α ι  ά ρ χ ι σ ε  τ ο  ψ ά ξ ι μ ο . 

Β ε β α ί ω ς   υ π ή ρ χ ε   μ ί α  π ρ ο ϊ σ τ ο ρ ί α   μ ε  έ ν α   θ ε α τ ρ ι κ ό   έ ρ γ ο   ­ τ ο   έ χ ε ι   φ α ν τ ά ζ ο μ α ι   α ν α π τ ύ ξ ε ι   ο   Σ π ύ ρ ο ς   ο  
Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο ς   τ η ν   ά λ λ η   φ ο ρ ά   ­  ο   Ζ Η Ν Ω Ν   γ ρ α μ μ έ ν ο   α π ό   Κ ρ η τ ι κ ό   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α .  Δ ε ν   γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε   μ ε  
β ε β α ι ό τ η τ α   μ ε  τ ί   α κ ρ ι β ώ ς   σ υ ν δ υ ά ζ ε τ α ι   α υ τ ή   η  π α ρ ά σ τ α σ η   σ τ η   Ζ ά κ υ ν θ ο   σ τ α   1683. Α ν   ε ί ν α ι   σ ω σ τ έ ς   ο ι  
σ κ έ ψ ε ι ς  μ α ς  π ρ έ π ε ι  ν α  σ υ ν δ υ ά ζ ε τ α ι   μ ε  κ ά π ο ι α   π ρ ο σ π ά θ ε ι α  ν τ ό π ι ο υ   σ τ ο ι χ ε ί ο υ   ί δ ρ υ σ η ς   ε ν ό ς   κ ο λ ε γ ί ο υ  
α ν ά λ ο γ ο υ   κ α ι  τ ο  έ ρ γ ο  μ ε τ α φ έ ρ θ η κ ε   κ α ι  τ ρ ο π ο π ο ι ή θ η κ ε   σ τ α  ε λ λ η ν ι κ ά . Τ ο  έ ρ γ ο  ή τ α ν  μ ί α  Ι η σ ο υ ί τ ι κ η  τ ρ α ­
γ ω δ ί α  Zeno σ τ α  λ α τ ι ν ι κ ά ,  ε ν ό ς  Ά γ γ λ ο υ   Ι η σ ο υ ί τ η , τ ο υ  Τ ζ ό ζ ε φ   Σ ά ι μ ο ν ς , έ ρ γ ο  π ο υ   ή τ α ν  μ ί α  α π ό  τ ι ς  μ ε γ α ­
λ ύ τ ε ρ ε ς   ε π ι τ υ χ ί ε ς   τ ο υ   ι η σ ο υ ί τ ι κ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   σ τ ο ν   17ο   α ι ώ ν α ,  γ ι α τ ί   ε ί χ ε   έ ξ ι   ε κ δ ό σ ε ι ς ,  ε ν ώ   σ υ ν ή θ ω ς   τ α  
έ ρ γ α  α υ τ ά  δ ε ν  β ρ ί σ κ ο υ ν  τ ο  δ ρ ό μ ο   π ρ ο ς  τ ο  τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ο ,  μ ό ν ο   ο ι  π ο λ ύ   μ ε γ ά λ ε ς  ε π ι τ υ χ ί ε ς .  Τ α   ι η σ ο υ ί τ ι ­
κ α  θ ε α τ ρ ι κ ά  έ ρ γ α  κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ ν   α π ό  μ ο ν ή  σ ε  μ ο ν ή  κ α ι  α π ό  κ ο λ έ γ ι ο  σ ε  κ ο λ έ γ ι ο  σ ε  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α . 

Η   π α ρ ά σ τ α σ η   α υ τ ή ,  τ ο υ   λ α τ ι ν ι κ ο ύ   Zeno,  π α ι ζ ό τ α ν   σ τ ο   α γ γ λ ι κ ό   κ ο λ έ γ ι ο   τ η ς   Ρ ώ μ η ς   γ ι α   δ ε κ α ε τ ί ε ς  
α π ό   τ α   1634  κ α ι   π έ ρ α ,  ω ς   π α ρ ά σ τ α σ η   υ π ό δ ε ι γ μ α   γ ι α  τ ο   ν έ ο   ι η σ ο υ ί τ ι κ ο   θ έ α τ ρ ο .  Γ ι α τ ί   η  τ ρ α γ ω δ ί α   α υ τ ή  
μ α ς   φ έ ρ ν ε ι   κ α ι   έ ν α ν   ν έ ο   τ ύ π ο   τ ρ α γ ω δ ί α ς ,  ό π ο υ   η   κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ,  ο   θ ά ν α τ ο ς   τ ο υ   ή ρ ω α ,  δ ε ν   ε ί ν α ι   π ι α  τ ο  
τ ρ α γ ι κ ό   τ έ λ ο ς ,  α λ λ ά   ε ί ν α ι   ο   θ ρ ί α μ β ο ς   τ ο υ   μ α ρ τ υ ρ ί ο υ .  Δ η λ α δ ή ,  α μ β λ ύ ν ε τ α ι   η  τ ρ α γ ι κ ή   έ κ β α σ η   κ α ι   α π ό  

22 
τ ρ α γ ω δ ί α   ο υ σ ι α σ τ ι κ ά   μ ε τ α τ ρ έ π ε τ α ι   σ ε   κ ά τ ι   ε ν δ ι ά μ ε σ ο ,  μ ε τ α ξ ύ   κ ω μ ω δ ί α ς   κ α ι   τ ρ α γ ω δ ί α ς .  Κ α ι   α υ τ ό ς   ο  
ν έ ο ς   τ ύ π ο ς   δ ρ ά μ α τ ο ς   ε ί ν α ι   χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό ς   γ ι α   τ ο   θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ό   θ έ α τ ρ ο   τ ο υ   17ο υ   α ι ώ ν α .  Η   τ ρ α γ ω δ ί α  
μ α ρ τ ύ ρ ω ν , η  ο π ο ί α  ο υ σ ι α σ τ ι κ ά  δ ε ν  ε ί ν α ι  τ ρ α γ ω δ ί α  π ι α . 

Λ ο ι π ό ν ,  υ π ή ρ χ ε   α υ τ ό   τ ο   π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο   κ α ι   ε ί χ α μ ε   τ ο ν   "Ζ ή ν ω ν α "  π ο υ   σ υ ν δ έ ε τ α ι   μ ε   τ ο   ι η σ ο υ ί τ ι κ ο  
θ έ α τ ρ ο ,  α λ λ ά   δ ε ν   ε ί χ ε   γ ί ν ε ι   α κ ό μ α   κ α μ ί α   σ ύ ν δ ε σ η   μ ε τ α ξ ύ   τ η ς   π α ρ α μ ο ν ή ς   τ ω ν   Τ α γ μ ά τ ω ν   α υ τ ώ ν   σ τ ο ν  
ε λ λ η ν ό φ ω ν ο  χ ώ ρ ο  κ α ι  τ ο υ   θ ε α τ ρ ι κ ο ύ   έ ρ γ ο υ   α υ τ ο ύ , τ ο  ο π ο ί ο  μ ε  τ α  ν έ α  δ ε δ ο μ έ ν α  κ ά π ω ς   α π ο μ α κ ρ ύ ν ε τ α ι  
α π ό   τ ο ν   κ ο ρ μ ό   τ ο υ   κ ρ η τ ι κ ο ύ ,  α κ ό μ α   κ α ι   τ ο υ   ε π τ α ν η σ ι α κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   κ α ι   π λ η σ ι ά ζ ε ι   α υ τ ό   τ ο   κ ε φ ά λ α ι ο , 
γ ι α  τ ο   ο π ο ί ο   θ α  σ α ς  μ ι λ ή σ ω  τ ώ ρ α , τ ο   θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ό   θ έ α τ ρ ο   σ τ ο ν   α ι γ α ι ο π ε λ α γ ί τ ι κ ο   χ ώ ρ ο ,  π ο υ   π ρ ε σ β ε ύ ε ι  
α κ ρ ι β ώ ς  α υ τ ό ν  τ ο ν  τ ύ π ο  δ ρ α μ α τ ι κ ο ύ   έ ρ γ ο υ . 

Ξ έ χ α σ α  ν α  σ α ς  π ω  ό τ ι  ο ι  μ α θ η τ έ ς  π ο υ   β γ α ί ν ο υ ν   α π ό  τ α  κ ο λ έ γ ι α  α υ τ ά  τ ω ν  Ι η σ ο υ ι τ ώ ν ,  ε ί ν α ι   σ υ ν ή θ ω ς  
ι κ α ν ο ί  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ο ί , γ ι α τ ί  έ χ ο υ ν  σ υ μ μ ε τ ά σ χ ε ι   σ ε  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς '  τ α  έ ρ γ α  τ α  γ ρ ά φ ε ι   ο  δ ά σ κ α λ ο ς  
ρ η τ ο ρ ι κ ή ς   ή  γ ρ α μ μ α τ ι κ ή ς ,  ό π ω ς   γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε   α π ό   τ ι ς   λ ε γ ό μ ε ν ε ς   "π ε ρ ι ο χ έ ς "  (PERIOCHA  σ τ α   λ α τ ι ν ι κ ά  
π ο υ   θ α  π ε ι  τ ο  π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο ). Ε ί ν α ι   έ ν α  τ υ π ω μ έ ν ο   π ρ ό γ ρ α μ μ α  γ ι α  τ ο ν  κ ό σ μ ο  ν α  κ α τ α λ ά β ε ι  τ ι  ε μ π ε ρ ι έ χ ε ι  τ ο  
έ ρ γ ο . Α υ τ ή   η  α ν ά γ κ η   π ρ ο έ κ υ ψ ε   κ υ ρ ί ω ς   σ ε  ε κ ε ί ν ε ς  τ ι ς   π ε ρ ι ο χ έ ς   ό π ο υ   ο   κ ό σ μ ο ς   δ ε ν   ή ξ ε ρ ε  τ α  Λ α τ ι ν ι κ ά , 
γ ι α τ ί  τ α  έ ρ γ α  ή τ α ν  π α ι γ μ έ ν α  σ τ α  λ α τ ι ν ι κ ά . 

Σ τ ι ς   "π ε ρ ι ο χ έ ς "  α υ τ έ ς  α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι   κ α ι   ο ι   π η γ έ ς   α π ό  τ ι ς  ο π ο ί ε ς   α ν τ λ ο ύ ν   ο ι   π α τ έ ρ ε ς  τ η ς   σ υ ν τ ρ ο φ ι ά ς  
τ ο υ   Ι η σ ο ύ  '  σ υ ν ή θ ω ς   δ ε ν  έ χ ο υ ν   έ ν α  π ρ ό τ υ π ο   σ τ η ν  Ι τ α λ ί α  ό π ω ς  τ ο  κ ρ η τ ι κ ό   θ έ α τ ρ ο , α λ λ ά  ε ί ν α ι   δ ο υ λ ε μ έ ­
ν α  α π ό  τ ι ς  ί δ ι ε ς  τ ι ς  π η γ έ ς . 

Σ τ ο  κ ρ η τ ι κ ό  κ α ι  τ ο  ε π τ α ν η σ ι α κ ό  θ έ α τ ρ ο  σ τ ι ς  τ ρ α γ ω δ ί ε ς  τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν  έ χ ο υ μ ε  έ ν α  σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ο  π ρ ό τ υ π ο , 
τ ο  ο π ο ί ο  τ ρ ο π ο π ο ι ε ί τ α ι , μ ε τ α β ά λ λ ε τ α ι , μ ε τ ο υ σ ι ώ ν ε τ α ι  κ .λ π . Ε δ ώ  δ ε ν  έ χ ε ι  ν ό η μ α  η  α ν α ζ ή τ η σ η  π ρ ο τ ύ π ω ν  σ τ η ν  
ε υ ρ ω π α ϊ κ ή   λ ο γ ο τ ε χ ν ί α .  (Τ ο   ι η σ ο υ ί τ ι κ ο   θ έ α τ ρ ο   σ τ η ν   Ε υ ρ ώ π η   ε ί ν α ι   έ ν α  α π ό   τ α   π ι ο   σ κ ο τ ε ι ν ά   κ ε φ ά λ α ι α   τ η ς  
ι σ τ ο ρ ί α ς  τ ο υ  ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  κ α ι  δ ε ν  έ χ ε ι  δ ι ε ρ ε υ ν η θ ε ί  σ ε  β ά θ ο ς . Γ ι α τ ί ; Γ ι α τ ί  δ ε ν  υ π ά ρ χ ο υ ν  π ο λ λ ά  κ ε ί μ ε ­
ν α . Τ α  χ ρ ο ν ι κ ά  τ ω ν  σ χ ο λ ε ί ω ν  α ν α φ έ ρ ο υ ν  τ ι ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  μ ε  τ ί τ λ ο , α λ λ ά  τ α  κ ε ί μ ε ν α  ­ ε π ε ι δ ή  ή τ α ν  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α  
κ υ ρ ί ω ς  ­ έ χ ο υ ν  χ α θ ε ί  ε ν  π ο λ λ ο ί ς  κ α ι  δ ε ν  γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε  τ ί  έ ρ γ α  ή τ α ν  α υ τ ά ). Ε δ ώ  λ ο ι π ό ν , η  α ν α ζ ή τ η σ η  ά μ ε σ ο υ  
π ρ ο τ ύ π ο υ  δ ε ν  έ χ ε ι  ν ό η μ α , γ ι α τ ί  τ ο  σ υ ν η θ ι σ μ έ ν ο  φ α ι ν ό μ ε ν ο  ε ί ν α ι  ν α  δ ο υ λ ε ύ ο υ ν  κ α τ ε υ θ ε ί α ν  α π ό  τ ι ς  π η γ έ ς . 

Ξ ε κ ί ν η σ α  λ ο ι π ό ν , μ ί α  α ν α ζ ή τ η σ η  π η γ ώ ν , π ι θ α ν ο τ ή τ ω ν ,  π ο ύ   θ α  μ π ο ρ ο ύ σ ε  ν α  β ρ ε θ ε ί  κ ά τ ι . 

Π ρ έ π ε ι   ν α   σ α ς   π ω   σ ε  α υ τ ό   τ ο   σ η μ ε ί ο ,  ό τ ι   η  ε ξ ά π λ ω σ η   τ ο υ   Τ ά γ μ α τ ο ς   τ ω ν   Ι η σ ο υ ι τ ώ ν   ξ ε κ ί ν η σ ε   σ ε  
δ ύ ο   σ η μ ε ί α .  Σ τ ο ν   ε λ λ η ν ι κ ό   χ ώ ρ ο   υ π ά ρ χ ε ι   η  γ α λ λ ι κ ή   α π ο σ τ ο λ ή   κ α ι   η   ι τ α λ ι κ ή   α π ο σ τ ο λ ή '  γ ι α  τ ο   χ ώ ρ ο  
τ ο υ   Α ι γ α ί ο υ   ε ί χ ε   ι δ ρ υ θ ε ί   α ρ χ ι κ ά   σ τ η  Χ ί ο   μ ε  τ ο ν   Ν τ α β ι ν ι ό λ α   σ τ α   1592,  δ η λ α δ ή ,  π ο λ ύ   ν ω ρ ί ς .  Σ τ η  Χ ί ο  
ξ ε κ ι ν ά ε ι   μ ί α  ε ι δ ι κ ή   π α ρ ά δ ο σ η   ε γ κ α τ ά σ τ α σ η ς   σ χ ο λ ε ί ω ν   κ α ι  κ ο λ ε γ ί ω ν , τ α  ο π ο ί α  κ α τ ά  κ α ι ρ ο ύ ς   ή τ α ν  τ έ σ ­
σ ε ρ α   τ α υ τ ο χ ρ ό ν ω ς .  Σ τ η   Χ ί ο   λ ε ι τ ο υ ρ γ ο ύ σ ε   κ α ι   κ α τ ά   τ ο   17ο   α ι ώ ν α   η   ι η σ ο υ ί τ ι κ η   Μ ο ν ή   τ ο υ   Α γ ί ο υ  
Α ν τ ω ν ί ο υ   τ ο υ   Ε ξ ω μ ε ρ ί τ η   π ο υ   ε θ ε ω ρ ε ί τ ο   τ ο   "Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο   τ η ς   Α ν α τ ο λ ή ς "  κ α ι   ε ί χ ε   π ο λ ύ   μ ε γ ά λ η  
φ ή μ η  γ ι α  τ η ν  ε κ π α ί δ ε υ σ η  τ η ς . 

Σ τ ο ν  υ π ό λ ο ι π ο  α ι γ α ι ο π ε λ α γ ί τ ι κ ο  χ ώ ρ ο  κ υ ρ ι α ρ χ ε ί   η  γ α λ λ ι κ ή  α π ο σ τ ο λ ή . Ψ ά χ ν ο ν τ α ς  γ ι α  π ρ ό τ υ π α  δ ρ α ­
μ α τ ι κ ώ ν   έ ρ γ ω ν   ο υ σ ι α σ τ ι κ ά   δ ε ν   θ α   έ π ρ ε π ε   ν '  α π ε υ θ υ ν θ ο ύ μ ε   π ι α   σ τ η ν   Ι τ α λ ί α ,  α λ λ ά   σ τ η ν   Γ α λ λ ί α .  Α λ λ ά  

23 
ό π ω ς   ε ί π α ,  η   α ν α ζ ή τ η σ η   α υ τ ή   δ ε ν   έ χ ε ι   κ α ι   π ά ρ α   π ο λ ύ   ν ό η μ α '  η  γ α λ λ ι κ ή   α π ο σ τ ο λ ή   ξ ε κ ί ν η σ ε   α π ό   τ η ν  
Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η .  Υ π ή ρ χ ε   μ ί α   π ρ ώ τ η   α π ο τ υ χ η μ έ ν η   π ρ ο σ π ά θ ε ι α   σ τ ι ς   τ ε λ ε υ τ α ί ε ς   δ ε κ α ε τ ί ε ς   τ ο υ   16ο υ  
α ι ώ ν α   κ α ι   η  ο ρ ι σ τ ι κ ή   ε γ κ α τ ά σ τ α σ η  τ ο υ ς   γ ί ν ε τ α ι   ύ σ τ ε ρ α   σ τ α   1609.  Π ά ν τ α   μ ε  τ η ν   υ π ο σ τ ή ρ ι ξ η   τ ο υ   ι σ χ υ ­
ρ ο ύ  τ ό τ ε  Γ ά λ λ ο υ  π ρ έ σ β η  σ τ η ν   Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η . 

Ε κ ε ί  ε γ κ α θ ί σ τ α ν τ α ι  ο ι  Ι η σ ο υ ί τ ε ς  σ τ η  Μ ο ν ή  τ ο υ  Α γ ί ο υ   Β ε ν ε δ ί κ τ ο υ  σ τ ο ν  Γ α λ α τ ά , ε ί χ α ν  κ α ι  μ ί α  δ ι κ ή  τ ο υ ς  
μ ι κ ρ ή  ε κ κ λ η σ ί α '  α π ό  τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η   ξ ε κ ί ν η σ α ν  τ η  λ ε γ ό μ ε ν η  κ ι ν η τ ι κ ή  ι ε ρ α π ο σ τ ο λ ή  σ τ ο  Α ι γ α ί ο . 

Ο ι   Π α τ έ ρ ε ς  δ ε ν  ή τ α ν  π ο λ λ ο ί . Ή τ α ν   έ ξ ι ,  ε φ τ ά  ά τ ο μ α  κ α ι  σ ε  κ ρ ί σ ι μ ε ς  π ε ρ ι ο χ έ ς  α κ ό μ η  λ ι γ ό τ ε ρ ο ι , γ ι α τ ί  
κ α ι  α υ τ ο ί  υ φ ί σ τ α ν τ ο  τ ο υ ς  κ α τ α τ ρ ε γ μ ο ύ ς  α π ό  τ ο υ ς  Τ ο ύ ρ κ ο υ ς . 

Β ε β α ί ω ς  σ τ ι ς  δ ε κ α ε τ ί ε ς  20, 30, 40 τ ο υ   17ο υ   α ι ώ ν α  α ρ χ ί ζ ε ι   σ τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η   έ ν α  δ ι π λ ω μ α τ ι ­
κ ό  π α ι χ ν ί δ ι ,  π ο ι α  μ ε γ ά λ η  δ ύ ν α μ η  θ α  ε π η ρ ε ά σ ε ι  τ ι ς  ε κ λ ο γ έ ς  τ ο υ   Π α τ ρ ι ά ρ χ η . Ή τ α ν   η  ε π ο χ ή  τ ο υ   Λ ο ύ κ α ρ η  
ο   ο π ο ί ο ς   ε ί χ ε   σ υ μ μ ά χ ο υ ς   τ ο υ ς   Β ε ν ε τ ο ύ ς   κ α ι   τ ο υ ς   Π ρ ο τ ε σ τ ά ν τ ε ς ,  δ η λ α δ ή ,  τ ο ν   Ε γ γ λ έ ζ ο   π ρ ε σ β ε υ τ ή   κ α ι  
τ ο ν  Ο λ λ α ν δ ό , ε ν ώ  η  ά λ λ η  π λ ε υ ρ ά  ή τ α ν  ο ι  Ι η σ ο υ ί τ ε ς , ο ι  Κ α ι σ α ρ ι κ ο ί ,  κ α ι  ο ι  Γ ά λ λ ο ι  κ υ ρ ί ω ς . 

θ α   β ρ ο ύ μ ε  τ ώ ρ α  κ α ι  μ ί α  θ ε α τ ρ ι κ ή  π α ρ ά σ τ α σ η   ε μ π λ ε γ μ έ ν η  σ ε  α υ τ ό  τ ο  δ ι π λ ω μ α τ ι κ ό   π α ι χ ν ί δ ι .  Τ η ν  ί δ ι α  
ε π ο χ ή   ι δ ρ ύ ο ν τ α ι   π α ρ ό μ ο ι ε ς   μ ο ν έ ς   μ ε   κ ο λ έ γ ι α   κ α ι   σ τ η   Σ μ ύ ρ ν η ,  σ τ η ν   Ν ά ξ ο ,  σ τ η   Σ α ν τ ο ρ ί ν η   κ α ι   σ ε  ά λ λ α  
ν η σ ι ά , ό π ο υ  σ χ ε δ ό ν  σ ε  ό λ α  α υ τ ά  τ α  ν η σ ι ά , τ ε λ ι κ ά  θ α  μ π ο ρ έ σ ο υ μ ε  ν ' α π ο δ ε ί ξ ο υ μ ε  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . 

Τ η ν   π ρ ώ τ η   α ν α κ ά λ υ ψ η   π ο υ   έ κ α ν α   σ χ ε τ ι κ ά   ή τ α ν   γ ι α  τ η ν   Ν ά ξ ο .  Ο ι   Ι η σ ο υ ί τ ε ς   σ τ έ λ ν ο υ ν   κ α τ ά   κ α ι ­
ρ ο ύ ς   α ν α φ ο ρ έ ς   σ τ η ν   Π α π ι κ ή  Έ δ ρ α ,  ή  σ τ ο   Π α ρ ί σ ι ,  σ τ η   maison  des Jésuites. Ε π ί σ η ς ,  έ ρ χ ο ν τ α ι   τ α κ τ ι κ ά , 
ε π ι σ κ έ π τ ε ς   α π ό  τ η ν  Α γ ί α  Έ δ ρ α  τ η ν   Ρ ώ μ η   κ .λ π .  ο ι   ο π ο ί ο ι   κ α τ α γ ρ ά φ ο υ ν   λ ε π τ ο μ ε ρ ώ ς  τ ί   β ρ ί σ κ ο υ ν .  Κ α ι  
α υ τ έ ς   ο ι   α ν α φ ο ρ έ ς   σ ή μ ε ρ α   ε ί ν α ι   σ π ο υ δ α ί ε ς   ι σ τ ο ρ ι κ έ ς   π η γ έ ς , γ ι α τ ί   δ ε ν  κ α τ α γ ρ ά φ ο υ ν   μ ό ν ο  τ α   π ο λ ι τ ι κ ά  
γ ε γ ο ν ό τ α ,  α λ λ ά  τ η ν   κ α θ η μ ε ρ ι ν ή   ζ ω ή .  Φ υ σ ι κ ά   α υ τ έ ς   ο ι   π η γ έ ς   έ χ ο υ ν   μ ί α  ο ρ ι σ μ έ ν η   σ τ ρ ά τ ε υ σ η ,  π α ρ ο υ ­
σ ι ά ζ ο υ ν   τ α   π ρ ά γ μ α τ α   κ ά π ω ς   π ι ο   ω ρ α ί α .  Ο ι   Κ α θ ο λ ι κ ο ί   δ ε ν   ή τ α ν   σ υ ν ή θ ω ς   π ρ α γ μ α τ ι κ ά   τ ό σ ο ι   π ο λ λ ο ί  
ό π ω ς   α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι   ε κ ε ί   π α ρ ό λ α   α υ τ ά   ό μ ω ς ,  ε ί ν α ι   σ π ο υ δ α ί ε ς   π η γ έ ς ,  ο ι   ο π ο ί ε ς   σ '  έ ν α   μ ε γ ά λ ο   β α θ μ ό  
έ χ ο υ ν   ε κ δ ο θ ε ί   έ ω ς   σ ή μ ε ρ α ,  α ν  κ α ι   τ '  α ρ χ ε ί α  τ η ς   Propaganda  Fide φ υ λ ά σ σ ο υ ν   α κ ό μ α   π ο λ λ ά  γ ι α   ά λ λ ε ς  
γ ε ν ι έ ς   ε ρ ε υ ν η τ ώ ν   π ο υ   θ α  μ α ς  α π ο κ α λ ύ ψ ο υ ν   π ο λ λ έ ς   π τ υ χ έ ς   κ α ι  λ ε π τ ο μ έ ρ ε ι ε ς  τ η ς   κ α θ η μ ε ρ ι ν ή ς   ζ ω ή ς  
σ τ α  ν η σ ι ά  τ ο υ   17ο υ   α ι ώ ν α . 

Λ ο ι π ό ν ,  α ν ά μ ε σ α   σ ε  α υ τ έ ς  τ ι ς  α ν α φ ο ρ έ ς   π ο υ   ε ί ν α ι   ε ί τ ε  σ τ α  γ α λ λ ι κ ά ,  ε ί τ ε  σ τ α  ι τ α λ ι κ ά   (γ ι α τ ί   σ τ η  Χ ί ο  
ε ί χ ε   ξ ε κ ι ν ή σ ε ι   μ ί α   κ ο ι ν ή   ι ε ρ α π ο σ τ ο λ ή   π ο υ   φ ρ ό ν τ ι σ ε   τ α   ν η σ ι ά   τ ο υ   Α ι γ α ί ο υ )  β ρ ή κ α   μ ί α   π ε ρ ι γ ρ α φ ή   τ η ς  
γ ι ο ρ τ ή ς   τ η ς   Α γ ί α ς   Δ ω ρ ε ά ς   σ τ η   Ν ά ξ ο ,  τ ο   1628,  τ η ς   Ε υ χ α ρ ι σ τ ί α ς   π ο υ   δ ε ν   υ π ά ρ χ ε ι   σ τ ο   Ο ρ θ ό δ ο ξ ο  
ε ο ρ τ ο λ ό γ ι ο '  ω σ τ ό σ ο   ε ο ρ τ ά ζ ε τ α ι   σ τ α  ν η σ ι ά   κ α ι   α π ό   τ ι ς   δ ύ ο   κ ο ι ν ό τ η τ ε ς ,  τ ο υ ς   "Έ λ λ η ν ε ς "  ό π ω ς   α ν α φ έ ­
ρ ο υ ν   τ α  έ γ γ ρ α φ α   α υ τ ο ύ ς ,  π ο υ   ε ί ν α ι   ο ι   Ο ρ θ ό δ ο ξ ο ι ,  κ α ι  τ ο υ ς  Λ α τ ί ν ο υ ς ,  π ο υ   ε ί ν α ι   τ ο υ   κ α θ ο λ ι κ ο ύ   δ ό γ ­
μ α τ ο ς .  Υ π ή ρ χ ε   μ ι α   σ υ λ λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   λ ο ι π ό ν ,  α υ τ ή ς   τ η ς   ε ο ρ τ ή ς   κ α ι   ό π ω ς   φ α ν ε ρ ώ ν ε τ α ι   α π ό   ν έ α   σ τ ο ι χ ε ί α  
π ο υ   έ χ ο υ μ ε   γ ι α   τ η ν   Ν ά ξ ο ,  ή τ α ν   η  μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η   γ ι ο ρ τ ή   π ο υ   ε ί χ α ν   σ ε   ό λ ο  τ ο   ε ο ρ τ ο λ ό γ ι ο .  Κ α ι   α ν α φ έ ρ ε ι  
α υ τ ή   η  π η γ ή   (τ ο υ   Κ α θ ο λ ι κ ο ύ   α ρ χ ι ε π ί σ κ ο π ο υ   Sciattini)  π ο υ   π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι   ό λ η  τ η ν   π ο ρ ε ί α ,  τ η   λ ε ι τ ο υ ρ ­
γ ί α , τ η  λ ι τ α ν ε ί α  π ο υ   έ γ ι ν ε ,  ό τ ι  ό τ α ν  γ υ ρ ί ζ α ν ε   π ί σ ω  π ά λ ι  σ τ η ν  ε κ κ λ η σ ί α , τ ο υ ς   π α ρ ι σ τ ά ν α ν ε   μ ί α  τ ρ α γ ω δ ί α  
μ ε  θ έ μ α  "il peccatore  convertito",  ο  α μ α ρ τ ω λ ό ς   π ο υ   μ ε τ α μ έ λ η σ ε .  Κ α ι  μ ά λ ι σ τ α  ό τ ι  ή τ α ν  π α ρ ό ν τ ε ς  κ α ι  ο ι  
τ ο υ ρ κ ι κ έ ς   α ρ χ έ ς ,  ο   Κ α δ ή ς   κ α ι   ο   Μ π έ η ς ,  σ τ ο ν   γ υ ν α ι κ ω ν ί τ η   τ ο υ ς   ε ί χ α ν   β ά λ ε ι ,  κ α ι   τ ο υ ς   ά ρ ε σ ε   π ο λ ύ . 

24 
Α υ τ ό  τ ο  ό τ ι  ε ί ν α ι  ο ι  τ ο υ ρ κ ι κ έ ς  α ρ χ έ ς  π α ρ ο ύ σ ε ς  κ α ι  τ ο υ ς  α ρ έ σ ε ι  π ο λ ύ  α υ τ ή  η  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α , θ α  β ρ ο ύ ­
μ ε  σ ε  ά λ λ ε ς  μ α ρ τ υ ρ ί ε ς  α π ό  τ η  Ν ά ξ ο , κ α ι  α ρ γ ό τ ε ρ α  α κ ό μ α . 

Β ε β α ι ώ θ η κ ε  λ ο ι π ό ν   η  υ π ό θ ε σ η   μ ο υ ,  ό τ ι   υ π ά ρ χ ε ι   π ρ ά γ μ α τ ι   μ ί α  σ ύ ν δ ε σ η   κ α ι   σ τ ο ν  ε λ λ η ν ό φ ω ν ο  
χ ώ ρ ο  μ ε τ α ξ ύ  τ ω ν  κ ο λ ε γ ί ω ν  α υ τ ώ ν  κ α ι  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ , γ ι α τ ί  α υ τ ή  η  π α ρ ά σ τ α σ η  γ ι ν ό τ α ν  σ τ α  1628 (μ ό λ ι ς  
σ τ α  1627 ε ί χ α ν  ε γ κ α τ α σ τ α θ ε ί  ο ι  Ι η σ ο υ ί τ ε ς  σ τ ο  ν η σ ί ) κ α ι  τ ο υ ς  δ ώ σ α ν ε  κ α ι  "Κ α π έ λ α  Κ α ζ ά τ σ α ", π ο υ  ή τ α ν  
τ ο  δ ο υ κ ι κ ό  π α ρ ε κ κ λ ή σ ι ο , γ ι α  δ ι κ ή  τ ο υ ς  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α  κ α ι  ε κ ε ί  έ γ ι ν ε  η  μ ι κ ρ ή  α υ τ ή  π α ρ ά σ τ α σ η . 

Σ ή μ ε ρ α   έ χ ο υ μ ε   π ά ρ α   π ο λ λ ά   σ τ ο ι χ ε ί α  γ ι α  τ η ν   θ ε α τ ρ ι κ ή   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α   τ ω ν  Τ α γ μ ά τ ω ν   α υ τ ώ ν  σ ε  
τ έ τ ο ι ο  β α θ μ ό  π ο υ  ά ρ χ ι σ α ν , σ τ η  Χ ί ο  τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν ,  κ α ι  ο ρ θ ό δ ο ξ α  φ ρ ο ν τ ι σ τ ή ρ ι α  ν ' α ν ε β ά ζ ο υ ν  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  
π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  κ α ι  ν α  σ υ γ γ ρ ά φ ο υ ν  θ ε α τ ρ ι κ ά  έ ρ γ α . 

Θ α  έ λ ε γ α  ν α  χ ω ρ ί σ ο υ μ ε  α υ τ ό  τ ο  υ λ ι κ ό  σ ε  δ ύ ο  μ έ ρ η : 1) σ τ ι ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  κ α ι  2) σ τ α  κ ε ί μ ε ν α , γ ι α τ ί  

δ ι α θ έ τ ο υ μ ε  τ ώ ρ α  δ έ κ α  θ ε α τ ρ ι κ ά  κ ε ί μ ε ν α ,  α π ό  τ α  ο π ο ί α   έ χ ε ι   ε κ δ ο θ ε ί   μ ό ν ο ν  ο   "Δ α β ί δ " α π ό  τ ο ν  κ ύ ρ ι ο  
Θ ω μ ά  Π α π α δ ό π ο υ λ ο  σ ε  μ ί α  ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ή  έ κ δ ο σ η ' σ υ μ π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι  ό λ ο  τ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο  σ ε  φ ω τ ο γ ρ α φ ί ε ς , 
δ η λ α δ ή , π α ί ρ ν ο υ μ ε  κ α ι  μ ί α  ι δ έ α  α π ό  τ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο  α υ τ ό , τ ο  ο π ο ί ο ν  ε ί ν α ι  γ ρ α μ μ έ ν ο  σ τ α  φ ρ α γ κ ο χ ι ώ τ ι κ α , 
δ η λ α δ ή , μ ε  λ α τ ι ν ι κ ο ύ ς  χ α ρ α κ τ ή ρ ε ς . Μ έ ν ο υ ν  α κ ό μ α  ε ν ν έ α  κ ε ί μ ε ν α  ν α  ε κ δ ο θ ο ύ ν , τ α  ο π ο ί α  β ρ ί σ κ ο ν τ α ι  σ ε  
δ ι ά φ ο ρ α  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α , α λ λ ά  α ς  μ ι λ ή σ ο υ μ ε  π ρ ώ τ α  γ ι α  τ ι ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . 

Μ έ ρ ο ς   Π ρ ώ τ ο   ­  Π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  
Ο ι   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   α υ τ έ ς   κ α λ ύ π τ ο υ ν   έ ν α  χ ρ ο ν ι κ ό   φ ά σ μ α ,  α π ό  τ ο   1580  (σ τ ο   ε λ λ η ν ι κ ό  κ ο λ έ γ ι ο  τ ο υ  
Α γ ί ο υ   Α θ α ν α σ ί ο υ   σ τ η ν   Ρ ώ μ η   έ χ ο υ μ ε   μ ί α  ε ί δ η σ η  γ ι α   θ ε α τ ρ ι κ ή   π α ρ ά σ τ α σ η )  έ ω ς  τ α  μ έ σ α  τ ο υ   18ο υ  
α ι ώ ν α  σ τ η  Χ ί ο . Σ ε  μ ί α  ε π ι σ τ ο λ ή  τ ο υ  Θ ε ο δ ώ ρ ο υ  Ρ έ ν τ ι ο υ  α π ό  τ ο  κ ο λ έ γ ι ο  τ ο υ  Α γ ί ο υ  Α θ α ν α σ ί ο υ  4 μ ό λ ι ς  
χ ρ ό ν ι α   μ ε τ ά  α π ό  τ η ν  ί δ ρ υ σ η  τ ο υ ,  α ν α φ έ ρ ε ι   ό τ ι   τ η ν  ε π ο χ ή   τ ο υ   Π ά σ χ α ,  ο ι   μ α θ η τ έ ς   α π α γ γ έ λ λ ο υ ν  τ α  
Π ά θ η  τ ο υ  Χ ρ ι σ τ ο ύ . Η  έ ν δ ε ι ξ η  α υ τ ή  ε ί ν α ι  κ ά π ω ς  α σ α φ ή ς , α λ λ ά  θ α  δ ο ύ μ ε  α π ό  ά λ λ ε ς  π η γ έ ς , ό τ ι  η  α π α γ ­
γ ε λ ί α , π ο λ λ έ ς  φ ο ρ έ ς  δ ε ν  ε ν ν ο ε ί  τ ί π ο τ ε  ά λ λ ο  α π ό  μ ί α  θ ε α τ ρ ι κ ή  π α ρ ά σ τ α σ η  ό π ω ς  κ α ι  σ τ ο υ ς  τ ί τ λ ο υ ς  τ ω ν  
π ε ρ ι σ σ ο τ έ ρ ω ν   δ ρ α μ α τ ι κ ώ ν   έ ρ γ ω ν  α υ τ ώ ν ,  α ν α φ έ ρ ε τ α ι   "δ ι ά λ ο γ ο ς ".  Α υ τ ή  ε ί ν α ι   χ ρ ο ν ο λ ο γ ι κ ά   η  π ρ ώ τ η  
έ ν δ ε ι ξ η  π ο υ  έ χ ο υ μ ε . Π ι θ α ν ό τ α τ α  μ ε  τ η ν  ε γ κ α τ ά σ τ α σ η  τ ω ν  Ι η σ ο υ ι τ ώ ν  σ τ η  Χ ί ο , ξ ε κ ι ν ο ύ σ ε  κ α ι  ε κ ε ί  α μ έ ­
σ ω ς  θ ε α τ ρ ι κ ή  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α . Δ ε ν  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ό μ ω ς  ν α  τ η ν  τ ε κ μ η ρ ι ώ σ ο υ μ ε  μ ε  β ε β α ι ό τ η τ α . 

Ε ί ν α ι   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  ό τ ι  κ α ι  ο  Κ ύ ρ ι λ λ ο ς  Λ ο ύ κ α ρ η ς , ο '  έ ν α  π ό ν η μ α  τ ο υ , "Ζ η λ ω τ ή ς  κ α ι  Φ ι λ α λ ή θ η ς ", 

π ο υ  γ ρ ά φ ε τ α ι   α ν ά μ ε σ α  σ τ α  1612 κ α ι  σ τ α  1620, κ α τ α φ έ ρ ε τ α ι  ε ν α ν τ ί ο ν  τ ω ν  Ι η σ ο υ ϊ τ ώ ν , ο ι  ο π ο ί ο ι  ξ ε γ ε ­
λ ο ύ ν  τ ο ν  κ ό σ μ ο  μ ε τ α ξ ύ  ά λ λ ω ν  κ α ι  μ ε  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  κ ω μ ω δ ί ε ς , ό π ω ς  λ έ ε ι . Π ι θ α ν ό τ α τ α  α υ τ ό  τ ο  χ ω ρ ί ο  α ν α ­
φ έ ρ ε τ α ι   σ τ η  Χ ί ο , τ η ν   ο π ο ί α   ε π ι σ κ έ φ θ η κ ε   τ ο   1599, γ ι α τ ί   τ ό τ ε   ο ι   Ι η σ ο υ ί τ ε ς   δ ε ν   ε ί χ α ν   ε γ κ α τ α σ τ α θ ε ί  
α κ ό μ α  σ τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η .  Α λ λ ά  α π ό  τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η   έ χ ο υ μ ε  ά λ λ ε ς  π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο υ ­
σ ε ς  π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς . 

Σ τ α   1612  έ ρ χ ε τ α ι   γ ι α  ν α   ε ν ι σ χ ύ σ ε ι   τ η   Γ α λ λ ι κ ή  Α π ο σ τ ο λ ή   α π ό  τ η  Χ ί ο   έ ν α ς  Έ λ λ η ν α ς   (ο ι  Χ ι ώ τ ε ς  
έ χ ο υ ν  τ η ν  ε κ π α ί δ ε υ σ η  τ ο υ ς  σ υ ν ή θ ω ς  σ τ ο  Π α λ έ ρ μ ο  ή  σ τ η  Μ ε σ σ ή ν η  τ η ς  Σ ι κ ε λ ί α ς  κ α ι  ξ έ ρ ο υ ν  ι τ α λ ι κ ά ), 
γ ι α τ ί   α π ό  τ ο υ ς   Γ ά λ λ ο υ ς   π α τ έ ρ ε ς   κ α ν ε ί ς   δ ε ν  γ ν ω ρ ί ζ ε ι   τ α  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ά .  Β ε β α ί ω ς  τ α  α ρ χ α ί α  τ α  ξ έ ρ α ν ε  

25 
 σ υ ν ή θ ω ς ,  α λ λ ά  δ ε ν  γ ν ώ ρ ι ζ α ν   τ α  ν έ α  ε λ λ η ν ι κ ά ,  δ ε ν   μ π ο ρ ο ύ σ α ν   ν α   ε π ι κ ο ι ν ω ν ή σ ο υ ν   μ ε  τ ο ν  κ ό σ μ ο . 
Σ υ ν ή θ ω ς  ι τ α λ ι κ ά  μ ι λ ο ύ σ α ν . Μ ε τ α κ α λ ε ί τ α ι  λ ο ι π ό ν  ο  Δ ο μ ή ν ι κ ο ς  Μ α υ ρ ί κ ι ο ς  α π ό  τ η ν  Χ ί ο , π ο υ   ε ί χ ε  τ η ν  
ε κ π α ί δ ε υ σ η  τ ο υ  σ τ η  Σ ι κ ε λ ί α , κ α ι  μ ό λ ι ς  φ τ ά ν ε ι   σ τ η ν  Π ό λ η  σ τ α   1612 α ν α φ έ ρ ε ι   μ ι α  γ α λ λ ι κ ή  π η γ ή , ­ ο ι 
η γ ο ύ μ ε ν ο ι  τ η ς  Μ ο ν ή ς  έ σ τ ε λ ν α ν  κ ά θ ε  χ ρ ό ν ο  α ν α φ ο ρ ά  ε ί τ ε  σ τ η  Ρ ώ μ η , ε ί τ ε  σ τ ο  Π α ρ ί σ ι ,  ή  σ τ ο  β α σ ι λ ι ά , 
γ ι α τ ί  α υ τ ή  η  θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ή  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  σ τ η  Γ α λ λ ι κ ή  Α π ο σ τ ο λ ή  ε ί χ ε  κ α ι  π ο λ ι τ ι κ έ ς  δ ι α σ τ ά σ ε ι ς  ­  π ω ς 
π α ρ ι σ τ α ν ό τ α ν  α π ό  τ ο υ ς  μ α θ η τ έ ς  μ ι κ ρ ό ς  "δ ι ά λ ο γ ο ς ". 

Η  Γ α λ λ ί α  τ ό τ ε  ε ί χ ε  β λ έ ψ ε ι ς  σ τ η ν  Α ν α τ ο λ ι κ ή  Μ ε σ ό γ ε ι ο , ή θ ε λ ε  ν α  π ρ ο λ ά β ε ι  τ ο υ ς  Ε γ γ λ έ ζ ο υ ς , ο ι  ο π ο ί ο ι  
ε ί χ α ν  ε π ί σ η ς  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ α  σ τ η ν  π ε ρ ι ο χ ή . Δ η λ α δ ή , α υ τ ή  η  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  τ η ς  Γ α λ λ ι κ ή ς  Α π ο σ τ ο λ ή ς  έ χ ε ι  
κ α ι  π ο λ ι τ ι κ έ ς  δ ι α σ τ ά σ ε ι ς , ό π ω ς  γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε  σ ή μ ε ρ α  α π ό  τ α  έ γ γ ρ α φ α . 

Σ τ α  1612 ε π ί σ η ς  μ α θ α ί ν ο υ μ ε  α π ό  ά λ λ η  π η γ ή , ό τ ι  τ α  Χ
π α ρ ά σ τ α σ η  τ η ς  Φ ά τ ν η ς  κ α ι  τ η ν  π ε ρ ι έ φ ε ρ α ν  σ τ η ν  π ό λ η  κ α
Ο ρ θ ό δ ο ξ ο ι ,  Λ α τ ί ν ο ι ,  κ α ι  ο ι  Τ ο υ ρ κ ά λ ε ς  π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α
π ά ν τ α  σ τ ο υ ς  λ α ο ύ ς , κ α ι  ε δ ώ  ε ί χ ε  ξ ε τ ρ ε λ λ α θ ε ί  ο  κ ό σ μ ο ς  μ ε
Α υ τ ό ς  ο  Π α τ έ ρ α ς  μ ά λ ι σ τ α  α ν α φ έ ρ ε ι ,  ό τ ι  τ ο υ   έ κ α ν ε  ε ν τ ύ π
ε ν θ ο υ σ ι ά σ τ η κ ε  τ ό σ ο  π ο λ ύ  ο  κ ό σ μ ο ς . 
ρ ι σ τ ο ύ γ ε ν ν α  ο ι  Κ α θ ο λ ι κ ο ί  έ φ τ ι α χ ν α ν  μ ι ά  α ν α ­
ι  σ τ ι ς  σ υ ν ο ι κ ί ε ς . Σ υ μ μ ε τ ε ί χ α ν  σ τ η ν  π ο μ π ή  κ α ι  
ν   α π ό  τ α  π α ρ ά θ υ ρ α . Ό ,τ ι   ε ί ν α ι   θ έ α μ α  α ρ έ σ ε ι  
 μ ί α  φ ά τ ν η , μ ι κ ρ ή  α ν α π α ρ ά σ τ α σ η  τ η ς  φ ά τ ν η ς . 
ω σ η  π ώ ς  μ ε  μ ί α  τ ό σ η  π ρ ω τ ό γ ο ν η  α π ο μ ί μ η σ η  

Γ ι α  τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η   έ χ ο υ μ ε  ό μ ω ς  κ α ι  ά λ λ ε ς  ε ν δ ε ί ξ ε ι ς  π ο λ ύ  π ι ο  σ η μ α ν τ ι κ έ ς . Α ν α φ έ ρ ο μ α ι  σ ε  
μ ί α   σ η μ α δ ι α κ ή ,  ν ο μ ί ζ ω ,  π α ρ ά σ τ α σ η   π ο υ   έ γ ι ν ε   σ τ α   1623  α ν ή μ ε ρ α   τ η ς   ε ο ρ τ ή ς   τ ο υ   Α γ ί ο υ   Ι ω ά ν ν η  
Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο υ  κ α τ ά  τ ο  Ο ρ θ ό δ ο ξ ο  Ε ο ρ τ ο λ ό γ ι ο . 

Π ρ έ π ε ι   ν α  π ο ύ μ ε   ε δ ώ , ό τ ι   ο ι   Ι η σ ο υ ί τ ε ς   π ο λ λ έ ς  φ ο ρ έ ς   δ ι ά λ ε γ α ν   θ έ μ α τ α   ή  π α ί ζ α ν ε   έ ρ γ α  α π ό  τ η ν  
Ο ρ θ ό δ ο ξ η   π α ρ ά δ ο σ η   κ α ι   η  π α ρ ά σ τ α σ η   π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ό τ α ν   α ν ή μ ε ρ α  τ η ς   ε ο ρ τ ή ς  τ ο υ   Α γ ί ο υ ,  κ α τ ά  τ ο  
Ο ρ θ ό δ ο ξ ο   Ε ο ρ τ ο λ ό γ ι ο , γ ι α  ν α  γ ί ν ο υ ν   α ρ ε σ τ ο ί   σ τ ο ν  κ ό σ μ ο . Ε ί χ α ν  δ η λ α δ ή  μ ί α  σ τ ρ α τ η γ ι κ ή   θ α  λ έγα μ ε  
ε γ κ λ ι μ α τ ι σ μ ο ύ   κ α ι  έ ν τ α ξ η ς  σ τ η ν  ε κ ά σ τ ο τ ε  κ ο ι ν ω ν ί α ,  γ ι α  ν α  κ ε ρ δ ί σ ο υ ν   ο π α δ ο ύ ς   κ α ι  ν '  α ν ε β ά σ ο υ ν  τ ο  
γ ό η τ ρ ο  τ ο υ ς   ­ π ρ ά γ μ α τ ι   κ α ι  α υ τ ό  τ ο ν ί ζ ε τ α ι   π ο λ λ έ ς  φ ο ρ έ ς   σ τ ι ς  π η γ έ ς ­ α υ τ ό   α ν έ β α ι ν ε   π ο λ ύ   μ ε  τ έ τ ο ιε ς  
π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς ' τ η  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  α υ τ ή  τ η ν  ε κ τ ι μ ο ύ σ ε  π ο λ ύ  ο  κ ό σ μ ο ς . 

Λ ο ι π ό ν ,  ο '  έ ν α  γ α λ λ ι κ ό   έ γ γ ρ α φ ο   τ ο υ   1624 τ ο   ο π ο ί ο ν   ε ί ν α ι   α π ό σ π α σ μ α   μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ς   ε π ι σ τ ο λ ή ς , 
α ν α φ έ ρ ε τ α ι   π α ρ ά σ τ α σ η   ά γ ν ω σ τ ο υ   έ ρ γ ο υ   ­  δ ε ν   μ α ς   σ ώ ζ ε τ α ι   τ ο   κ ε ί μ ε ν ο   ­  γ ι α   τ ο ν   μ ι κ ρ ό   Ι ω ά ν ν η  
Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο   κ α ι   γ ι α  τ ο ν   π ρ ο σ η λ υ τ ι σ μ ό   τ ο υ   σ τ ο ν  Χ ρ ι σ τ ι α ν ι σ μ ό ,  ο   ο π ο ί ο ς   μ ά λ ι σ τ α   μ π α ί ν ε ι   σ '  έ ν α  
λ ε κ τ ι κ ό  "α γ ώ ν α ", δ ι α γ ω ν ι σ μ ό  μ ε  κ ά π ο ι ο ν  ε κ π ρ ό σ ω π ο  τ ο υ   Μ α ν τ ε ί ο υ   τ ο υ  Α π ό λ λ ω ν α , κ α ι  κ α τ α φ έ ρ ν ε ι  
ν α  π ρ ο σ η λ υ τ ί σ ε ι   κ α ι  τ ο ν   π α τ έ ρ α  τ ο υ , τ η  μ ά ν α  τ ο υ   κ α ι  τ η ν  α δ ε λ φ ή  τ ο υ . Α υ τ ή   ε ί ν α ι   η  υ π ό θ ε σ η  τ ο υ  
έ ρ γ ο υ . Η  π α ρ ά σ τ α σ η  α υ τ ή  έ γ ι ν ε  σ τ η ν  ε κ κ λ η σ ί α  τ η ς  Μ ο ν ή ς  π α ρ ο υ σ ί α  ξ έ ν ω ν  π ρ ε σ β ε υ τ ώ ν , κ α ι  π ρ ω τ α ­
γ ω ν ι σ τ ή ς   ή τ α ν  ο  γ ι ο ς  τ ο υ   Γ ά λ λ ο υ   π ρ ε σ β ε υ τ ή .  Ο   De Césy  ή τ α ν   ο  κ ύ ρ ι ο ς   α ν τ ί π α λ ο ς   τ ο υ   Κ ύ ρ ι λ λ ο υ  
Λ ο ύ κ α ρ η  σ ε  ό λ η  τ η  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ ω ν  δ ε κ α ε τ ι ώ ν  τ ο υ  20 κ α ι  30'  μ ό λ ι ς  τ η ν  ά ν ο ι ξ η  τ ο υ   1623 ε ί χ ε  κ α τ ο ρ θ ώ ­
σ ε ι  ν α  τ ο ν  κ α θ α ι ρ έ σ ε ι   κ α ι  ν α  ε κ λ ε γ ε ί  ν έ ο ς  π α τ ρ ι ά ρ χ η ς ,  ο  ο π ο ί ο ς  ό μ ω ς  δ ε ν  μ π ο ρ ο ύ σ ε  ν α  σ τ α θ ε ί '  τ ο ν  
Σ ε π τ έ μ β ρ ι ο  τ ο υ   1623 ε π α ν ε κ λ έ γ ε τ α ι  ο  Λ ο ύ κ α ρ η ς . Η  π α ρ ά σ τ α σ η  έ γ ι ν ε  α ν ή μ ε ρ α  τ η ς  ε ο ρ τ ή ς  τ ο υ  Α γ ί ο υ ' 
σ τ ι ς  13 Ν ο ε μ β ρ ί ο υ  ε ο ρ τ ά ζ ε τ α ι  ο  Ά γ ι ο ς  Ι ω ά ν ν η ς  ο  Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ς . 

26 
 Ο   De Césy β ρ ί σ κ ε τ α ι   δ ι π λ ω μ α τ ι κ ά  λ ο ι π ό ν , σ ε  μ ί α  δ ύ σ κ ο λ η  θ έ σ η . Σ ε  α υ τ ή  τ η ν  π α ρ ά σ τ α σ η  π ρ ω τ α γ ω ­
ν ι σ τ ή ς   ε ί ν α ι   ο  γ ι ο ς  τ ο υ   De Césy, ο  ο π ο ί ο ς   ε ί ν α ι   μ ό λ ι ς  7­8  ε τ ώ ν  κ α ι  κ ρ α τ ά ε ι   μ ι α  π α ρ ά σ τ α σ η   δ ύ ο   ω ρ ώ ν . 
Ε ί ν α ι   ά π τ α ι σ τ α   τ α   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ά   τ ο υ  '  α υ τ ό   ε ξ η γ ε ί τ α ι ,  γ ι α τ ί   έ χ ε ι   γ ε ν ν η θ ε ί   σ τ ο   Π α ρ ί σ ι ,  α λ λ ά   ο   De Césy
ή τ α ν   α π ό   τ ο   1620  σ τ η ν   Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η ,  κ α ι   π ρ ο φ α ν ώ ς   ε ί χ ε   ε λ λ η ν ι κ ό   π ρ ο σ ω π ι κ ό '  κ α ι   ο   μ ι κ ρ ό ς  
έ μ α θ ε  χ ω ρ ί ς  δ υ σ κ ο λ ί α   τ α  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ά  κ α ι  τ α  ή ξ ε ρ ε  π ο λ ύ   κ α λ ά . 

Α υ τ ό   ε ί ν α ι   σ η μ α ν τ ι κ ό   κ α ι   α π ό   μ ί α   ά λ λ η  ά π ο ψ η : γ ι α  τ η   φ ύ σ η   κ α ι  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ ο υ   σ χ ο λ ι κ ο ύ   κ α ι   τ ο υ  
π α ι δ ι κ ο ύ   α κ ό μ α  θ ε ά τ ρ ο υ , τ ί  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  π ε ρ ι μ έ ν ο υ μ ε   α π ό  π α ι δ ι ά  π ρ ω τ α γ ω ν ι σ τ έ ς .  Η   π η γ ή  α υ τ ή  α ν α φ έ ­
ρ ε ι   φ υ σ ι κ ά   τ η ν  α ξ ι ο θ α ύ μ α σ τ η   μ ν η μ ο ν ε υ τ ι κ ή   ι κ α ν ό τ η τ α   τ ο υ   μ ι κ ρ ο ύ . Α υ τ ή   η  π α ρ ά σ τ α σ η   ε π α ν α λ ή φ θ η κ ε  
κ α ι  δ ε ύ τ ε ρ η  φ ο ρ ά .  Κ α τ ά μ ε σ τ η  η  ε κ κ λ η σ ί α '  ή τ α ν  κ α ι  ά λ λ ο ι  π ρ έ σ β ε ι ς  π α ρ ό ν τ ε ς . 

Κ α ι  τ ο  π ι ο  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  ε ί ν α ι  τ ο  δ ι π λ ω μ α τ ι κ ό  π α ι χ ν ί δ ι  γ ύ ρ ω  α π ό  τ ο  θ ρ ό ν ο  τ ο υ  π α τ ρ ι ά ρ χ η : α ν α φ έ ρ ο υ ν  ο ι  
Ι η σ ο υ ί τ ε ς , ό τ ι  ο  π α τ ρ ι ά ρ χ η ς , ο  Κ ύ ρ ι λ λ ο ς  Λ ο ύ κ α ρ η ς , τ ο υ ς  ζ ή τ η σ ε  ν α  μ ε σ ο λ α β ή σ ο υ ν  ν α  π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ ε ι  κ α ι  
α υ τ ό ς  τ η ν   π α ρ ά σ τ α σ η   α υ τ ή , α λ λ ά  ο   De Césy α ρ ν ή θ η κ ε  γ ι α τ ί ,  ό π ω ς  λ έ ε ι   κ α τ ά  λ έ ξ η , δ ε ν  ε ί χ α ν   σ υ μ φ ι λ ι ω θ ε ί  
α κ ό μ α . Κ α ι  α υ τ ό  ε ί ν α ι  τ ο  δ ι π λ ω μ α τ ι κ ό  π α ι χ ν ί δ ι   π ο υ  σ α ς  π ε ρ ι έ γ ρ α ψ α  π ρ ω τ ύ τ ε ρ α . Τ ο  ν α  δ ε χ τ ε ί  α υ τ ή  τ η  σ τ ι γ ­
μ ή  ο  De Césy μ ί α  δ η μ ό σ ι α  ε μ φ ά ν ι σ η  μ α ζ ί  μ ε  τ ο ν  Ο ι κ ο υ μ ε ν ι κ ό   Π α τ ρ ι ά ρ χ η  θ α  ή τ α ν  μ ι α  ο μ ο λ ο γ ί α  τ η ς  ή τ τ α ς  
τ ο υ . Δ ε ν  μ π ό ρ ε σ ε  ν α  ε μ π ο δ ί σ ε ι  τ η ν  ε π α ν ε κ λ ο γ ή  τ ο υ  Κ υ ρ ί λ λ ο υ  Λ ο ύ κ α ρ η , ε ν ώ  τ ο  π ε ρ ι σ τ α τ ι κ ό  μ α ς  δ ε ί χ ν ε ι  τ ο ν  
Λ ο ύ κ α ρ η   σ ε   έ ν α   π ο λ ύ   λ ε π τ ό   δ ι π λ ω μ α τ ι κ ό   π α ι χ ν ί δ ι :  π ο υ   δ ε ί χ ν ε ι   έ ν α ν   Π α τ ρ ι ά ρ χ η ,  ο   ο π ο ί ο ς   π α ρ α β λ έ π ε ι  
π ρ ώ τ α  α π '  ό λ α  τ η ν  ε χ θ ρ ό τ η τ α  τ η ς   Ο ρ θ ό δ ο ξ η ς   Ε κ κ λ η σ ί α ς   π ρ ο ς  τ α  θ ε ά μ α τ α  κ α ι   π ρ ο ς  τ ο  θ έ α τ ρ ο   α π ό   π ο λ ύ  
π α λ ι ά . Π α ρ α β λ έ π ε ι   ό τ ι  ο  ί δ ι ο ς  γ ν ω ρ ί ζ ε ι   π ο λ ύ   κ α λ ά , ό π ω ς  έ γ ρ α φ ε  σ τ ο ν  "Ζ η λ ω τ ή  κ α ι  Φ ι λ α λ ή θ η ", τ ο ν  π ρ α γ ­
μ α τ ι κ ό  σ κ ο π ό  α υ τ ώ ν  τ ω ν  π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν ,  π ο υ   ε ί ν α ι  π ρ ο π α γ α ν δ ι σ τ ι κ ό ς ,  κ α ι  τ ώ ρ α  π η γ α ί ν ε ι   ω ς  π α τ ρ ι ά ρ χ η ς  σ ε  
ι η σ ο υ ί τ ι κ η  ε κ κ λ η σ ί α  ν α  π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ ε ι  τ ο ν  μ ι κ ρ ό  γ ι ό  τ ο υ  Γ ά λ λ ο υ  π ρ έ σ β η , τ ο υ  χ ε ι ρ ό τ ε ρ ο υ  ε χ θ ρ ο ύ  τ ο υ . 

Έ κ α ν ε   υ ψ η λ ή   π ο λ ι τ ι κ ή  ε κ ε ί ν η  τ η  σ τ ι γ μ ή  ο  Λ ο ύ κ α ρ η ς ,  π α ρ α μ ε ρ ί ζ ο ν τ α ς   κ ά π ω ς  τ ι ς  σ υ μ β α τ ι κ έ ς   σ υ μ π ε ­
ρ ι φ ο ρ έ ς  κ α ι  υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ι ς  τ ο υ   Ο ρ θ ό δ ο ξ ο υ   Π α τ ρ ι ά ρ χ η . 

Μ ί α  ά λ λ η  π η γ ή  α π ό  τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η   μ α ς  α ν α φ έ ρ ε ι ,  ό τ ι  π ο ύ   κ α ι  π ο ύ   τ ο  σ χ ο λ ε ί ο  α υ τ ό   α ν ε β ά ­
ζ ε ι  μ ί α  μ ι κ ρ ή  υ π ό θ ε σ η  κ α ι  ο ι  μ ι κ ρ ο ί  Έ λ λ η ν ε ς  μ α θ η τ έ ς  ε ί ν α ι   μ ά λ ι σ τ α  π ο λ ύ  κ α λ ο ί  η θ ο π ο ι ο ί . Δ ε ν   π ρ ο χ ω ρ ά ­
ε ι  σ ε  ά λ λ ε ς  λ ε π τ ο μ έ ρ ε ι ε ς . 

Π ά μ ε   σ τ η   Ν ά ξ ο   τ ώ ρ α .  Σ τ η   Ν ά ξ ο   έ χ ο υ μ ε   τ η ν   π α ρ ά σ τ α σ η ,  σ τ α   1628,  ό π ω ς   σ α ς   τ η ν   π ε ρ ι έ γ ρ α ψ α . 
Υ π ά ρ χ ο υ ν   ό μ ω ς   κ α ι   ά λ λ ε ς   π η γ έ ς   α π ό   τ ι ς   ε π ό μ ε ν ε ς   δ ε κ α ε τ ί ε ς ,  π ά λ ι   α π ό   τ έ τ ο ι ε ς   α ν α φ ο ρ έ ς   π ο υ   γ ί ν ο ν τ α ι  
γ ι α   τ η ν   Γ α λ λ ί α   σ τ η   σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν η   π ε ρ ί π τ ω σ η ,  γ ι α τ ί   Γ ά λ λ ο ι   έ μ π ο ρ ο ι   υ π ο σ τ ή ρ ι ξ α ν   τ η   Μ ο ν ή   τ η ς   Ν ά ξ ο υ  
χ ρ η μ α τ ι κ ά , γ ι α  ν α  σ τ α θ ε ί . 

Α ν α φ έ ρ ε τ α ι   ό τ ι  κ α ι  σ τ α  Ε ι σ ό δ ι α  τ η ς  Θ ε ο τ ό κ ο υ   έ γ ι ν α ν  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . Ε π ί σ η ς  σ τ ι ς  τ ρ ε ι ς  τ ε λ ε υ ­
τ α ί ε ς  η μ έ ρ ε ς  τ ο υ   κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ , γ ι α  ν α  μ η ν  τ ρ έ ξ ε ι   ο  κ ό σ μ ο ς   σ τ ι ς  μ α σ κ α ρ ά τ ε ς  π ο υ   γ ί ν ο ν τ α ι . Α υ τ ή  τ η ν  π λ η ­
ρ ο φ ο ρ ί α  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  τ η ν  δ ι α σ τ α υ ρ ώ σ ο υ μ ε   κ α ι  μ ε  τ η ν  Χ ί ο   π ο υ   έ χ ο υ μ ε  ε π ί σ η ς  μ ι α  τ έ τ ο ι α  π ε ρ ι γ ρ α φ ή  τ ο υ  
Μ α υ ρ ί κ ι ο υ .  Ο   Μ α υ ρ ί κ ι ο ς   ε ί ν α ι   π ι θ α ν ό τ α τ α   κ α ι   ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς   α υ τ ο ύ   τ ο υ   ά γ ν ω σ τ ο υ   έ ρ γ ο υ   γ ι α  τ ο ν  Ά γ ι ο  
Ι ω ά ν ν η  Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο , γ ι α τ ί  ή τ α ν  ο  μ ό ν ο ς  π ο υ  ή ξ ε ρ ε  τ α  ε λ λ η ν ι κ ά  α υ τ ή  τ η  σ τ ι γ μ ή  σ τ η ν  Γ α λ λ ι κ ή  Α π ο σ τ ο λ ή . 

27 
 Ο   Μ α υ ρ ί κ ι ο ς , θ α  κ ά ν ω  μ ι α  π α ρ έ ν θ ε σ η  ε δ ώ , τ ε λ ι κ ά  θ α  μ ε τ α β ε ί  π ά λ ι  σ τ η  Χ ί ο  κ α ι  θ α  γ ί ν ε ι  ο  η γ ο ύ μ ε ­
ν ο ς  τ η ς  Μ ο ν ή ς  τ ο υ  Α γ ί ο υ  Α ν τ ω ν ί ο υ  τ ο υ  Ε ξ ω μ ε ρ ί τ η  κ α ι  ε π ί  τ ω ν  η μ ε ρ ώ ν  τ ο υ  θ ' α κ μ ά σ ε ι  τ ο  θ έ α τ ρ ο  ε κ ε ί . 
Ο   Μ α υ ρ ί κ ι ο ς   ή τ α ν  ε π ι κ ε φ α λ ή ς  τ η ς   ι ε ρ α π ο σ τ ο λ ή ς   σ τ ο  Α ι γ α ί ο   ­ α υ τ ό ς   ε ί χ ε  ι δ ρ ύ σ ε ι   κ α ι  τ η  Μ ο ν ή  τ η ς  
Ν ά ξ ο υ   ­ κ α ι   σ τ α   1627 π η γ α ί ν ε ι   σ ε  μ ί α  π ο λ ύ   ε π ι κ ί ν δ υ ν η   α π ο σ τ ο λ ή  σ τ η ν  Κ ύ π ρ ο .  Σ τ η ν  Κ ύ π ρ ο  γ ι α τ ί  
ε ί χ α ν  κ α τ α φ θ ά σ ε ι  σ τ η ν  Propaganda Fide δ ι ά φ ο ρ ε ς  ε π ι σ τ ο λ έ ς  Β ε ν ε τ ώ ν  κ υ ρ ί ω ς  ε μ π ό ρ ω ν , ό τ ι  δ ε ν  έ χ ο υ ν  
ε π ί σ κ ο π ο , δ ε ν  έ χ ο υ ν  π α π ά , δ ε ν  έ χ ο υ ν  κ α ν έ ν α ν  ν α  τ ο υ ς  λ ε ι τ ο υ ρ γ ή σ ε ι , κ α ι  η  Propaganda Fide, γ ρ α φ ε ι ο ­
κ ρ α τ ι κ ό ς  ο ρ γ α ν ι σ μ ό ς  ό π ω ς  ή τ α ν , ε ξ έ τ α σ ε  έ ν α  ­ έ ν α  τ α  έ γ γ ρ α φ α  κ α ι  έ π α ι ρ ν ε  α π ο φ ά σ ε ι ς . Έ γ ι ν α ν  δ ο κ ι μ α ­
σ τ ι κ έ ς  α π ο σ τ ο λ έ ς , ε ά ν  π ρ ά γ μ α τ ι  ε ί ν α ι  έ τ σ ι , ε ά ν  π ρ ά γ μ α τ ι  χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι   ε π ί σ κ ο π ο ς , κ α ι  μ ε τ α ξ ύ  ά λ λ ω ν , έ ν α  
α π ό  τ α  σ χ έ δ ι α  α υ τ ά  ή τ α ν  ν α  π ά ν ε  δ ύ ο  Ι η σ ο υ ί τ ε ς  κ α ι  ν α  δ ο υ ν  ε π ί  τ ό π ο υ  τ ί  χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι  σ τ η ν  Κ ύ π ρ ο . Έ τ σ ι  
ξ ε κ ί ν η σ ε  ο  Μ α υ ρ ί κ ι ο ς  μ ε  έ ν α ν  ά λ λ ο  Γ ά λ λ ο  Ι η σ ο υ ί τ η , σ τ ο  ν η σ ί  ό μ ω ς  δ ε ν  β ρ ή κ α ν ε  ο ύ τ ε  έ ν α ν  κ α θ ο λ ι κ ό , 
α π ' ό ,τ ι  λ έ ν ε  σ τ η ν  α ν α φ ο ρ ά  τ ο υ ς . 

Α π ό  τ η ν  α ρ χ ή  ή τ α ν  φ ω ς  φ α ν ά ρ ι   ό τ ι  δ ε ν  χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι   ε π ι σ κ ο π ή  ε κ ε ί . Δ ε ν  ξ έ ρ ο υ μ ε  ό μ ω ς  γ ι α  π ο ι ο υ ς  
λ ό γ ο υ ς   π α ρ έ μ ε ι ν α ν   σ τ ο  ν η σ ί . Α ρ χ ι κ ά  ή τ α ν  σ τ η ν  Α μ μ ό χ ω σ τ ο , μ ε τ ά  σ τ η  Λ ε υ κ ω σ ί α .  Ε ί χ α ν   δ υ σ κ ο λ ί ε ς  
μ ε γ ά λ ε ς ,  κ ι ν δ ύ ν ε υ α ν   α π ό  τ ο υ ς   Τ ο ύ ρ κ ο υ ς ,  α λ λ ά   κ α ι   α π ό   τ ο υ ς   Β ε ν ε τ ο ύ ς   (μ η ν   ξ ε χ ά σ ε τ ε   ο ι   Β ε ν ε τ ο ί  
ή τ α ν   σ ύ μ μ α χ ο ι   τ ο υ   Κ ύ ρ ι λ λ ο υ   Λ ο ύ κ α ρ η ),  κ α ι   φ υ σ ι κ ά   α π ό   τ ο υ ς   Ο ρ θ ό δ ο ξ ο υ ς .  Ή τ α ν   π ά ρ α   π ο λ ύ  
δ ύ σ κ ο λ η  η  α π ο σ τ ο λ ή . Κ α ι  κ α τ α λ ή γ ο υ ν  σ τ η ν  Λ ε υ κ ω σ ί α , π ρ ώ τ α  σ τ η ν  κ α τ ο ι κ ί α  τ ο υ  Γ ά λ λ ο υ  π ρ ο ξ έ ν ο υ , 
ύ σ τ ε ρ α  φ ι λ ο ξ ε ν ο ύ ν τ α ι  σ τ ο  σ π ί τ ι  τ ο υ  Μ α τ θ α ί ο υ  Κ ι γ ά λ α , τ ο υ  π ρ ώ τ ο υ  ε κ δ ό τ η  τ η ς  "Ε ρ ω φ ί λ η ς " ο  ο π ο ί ­
ο ς   ή τ α ν   Ο ρ θ ό δ ο ξ ο ς   π ρ ω τ ο ν ο τ ά ρ ι ο ς ,  α λ λ ά   φ ι λ ε ν ω τ ι κ ό ς   ή  μ ά λ λ ο ν   έ π α ι ζ ε   σ ε  ό λ α  τ α  τ α μ π λ ώ .  Ε ί χ ε  
α λ λ η λ ο γ ρ α φ ί α  κ α ι  μ ε  τ ο υ ς  Π ρ ο τ ε σ τ ά ν τ ε ς  τ η ς  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η ς ,  μ ε  τ ο υ ς  Κ α θ ο λ ι κ ο ύ ς  κ α ι  ε ί χ ε  κ α ι  
τ ο   Ο ρ θ ό δ ο ξ ο   α ξ ί ω μ α .  Δ ε ν   ή τ α ν  ο   μ ό ν ο ς .  Σ ε  α υ τ ή ν  τ η   δ ύ σ κ ο λ η   ε π ο χ ή   θ α  μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε   ν α  π ο ύ μ ε , 
υ π ά ρ χ ε ι   σ χ ε δ ό ν   έ ν α   π λ η θ υ σ μ ι α κ ό   σ τ ρ ώ μ α ,  ο λ ό κ λ η ρ ο ,  τ ο   ο π ο ί ο   θ έ λ ε ι   ν α   κ ά ν ε ι   κ α ρ ι έ ρ α ,  ε ί τ ε  σ τ η  
ζ ω γ ρ α φ ι κ ή   (Ε Λ  Γ Κ Ρ Ε Κ Ο ), ε ί τ ε  σ τ η ν  Ε κ κ λ η σ ί α  κ ι  α λ λ ο ύ '  υ π ά ρ χ ο υ ν  μ ο ρ φ έ ς  ό π ω ς  ε ί ν α ι   ο  γ ι ο ς  τ ο υ  
Κ ι γ ά λ α ,  ο  Ι λ α ρ ί ω ν α ς   Κ ι γ ά λ α ς ,  π ο υ   θ α  τ ο ν  λ έ γ α μ ε  σ ή μ ε ρ α  δ ι π λ ό   π ρ ά κ τ ο ρ α :  ε ί χ ε  α ν ώ τ α τ α  α ξ ι ώ μ α τ α  
κ α ι  σ τ η ν  Κ α θ ο λ ι κ ή   Ε κ κ λ η σ ί α ,  α ν ώ τ α τ α   κ α ι   σ τ η ν  Ο ρ θ ο δ ο ξ ί α ,  κ α ι   έ κ α ν ε  ο μ ο λ ο γ ί ε ς   π ί σ τ ε ω ς  α ν α λ ό ­
γ ω ς   π ώ ς  τ ο ν   σ υ ν έ φ ε ρ ε '  τ ο   π ε ρ ί ε ρ γ ο   ε ί ν α ι   π ω ς   δ ε ν   υ π ή ρ χ ε   μ ε γ ά λ η  α ν τ ί σ τ α σ η ,  ο ύ τ ε   α π ό   ε δ ώ , ο ύ τ ε  
α π ό  ε κ ε ί . Α υ τ ό  μ α ς  δ ε ί χ ν ε ι ,  ό τ ι  τ α  σ α φ ή  ό ρ ι α  π ο υ  τ ρ α β ά μ ε  σ ή μ ε ρ α  σ υ μ β α τ ι κ ά  μ ε τ α ξ ύ  τ η ς  κ ο ι ν ό τ η τ α ς  
τ ω ν  Λ α τ ί ν ω ν  κ α ι  τ η ς  κ ο ι ν ό τ η τ α ς  τ ω ν  "Ε λ λ ή ν ω ν " δ ε ν  α ν τ α π ο κ ρ ί ν ο ν τ α ι   α κ ρ ι β ώ ς  σ τ η ν  π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α  
τ ο υ   17ο υ  α ι ώ ν α  π ά ν τ α . 

Φ ι λ ο ξ ε ν ε ί τ α ι  λ ο ι π ό ν  σ τ ο  σ π ί τ ι  τ ο υ  Μ α τ θ α ί ο υ   Κ ι γ ά λ α  κ α τ ά  τ ο υ ς  ζ ε σ τ ο ύ ς  κ α λ ο κ α ι ρ ι ν ο ύ ς   μ ή ν ε ς  τ ο υ  
1627 σ τ η  Λ ε υ κ ω σ ί α .  Τ ο ν  Α ύ γ ο υ σ τ ο   π ι ά ν ε τ α ι   α π ό  τ ο υ ς   Τ ο ύ ρ κ ο υ ς ,  φ υ λ α κ ί ζ ε τ α ι ,  κ α τ α δ ι κ ά ζ ε τ α ι   σ ε  
θ ά ν α τ ο  κ α ι  τ ε λ ι κ ά , δ ε ν  γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε  μ ε  β ε β α ι ό τ η τ α , π ώ ς  ­ φ υ γ α δ ε ύ τ η κ ε . Η  π ο λ ύ μ η ν η  σ υ ν ά ν τ η σ η  α υ τ ώ ν  
τ ω ν  δ ύ ο  α ν δ ρ ώ ν  δ ε ν  μ π ο ρ ε ί  ν α  ε ί ν α ι  τ υ χ α ί α  γ ι α  τ α  π ρ ά γ μ α τ α  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ , γ ι α τ ί  

1 ) ο  Μ α τ θ α ί ο ς  Κ ι γ ά λ α ς , ο  ο π ο ί ο ς  ε κ δ ί δ ε ι  κ υ ρ ί ω ς  ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ά  β ι β λ ί α , η θ ι κ ά , δ ι δ α κ τ ι κ ά  κ α ι  τ έ τ ο ι α , 

ξ α φ ν ι κ ά  σ τ η  Β ε ν ε τ ί α  π ο υ  θ α  π ά ε ι  σ τ α  1630 (θ α  β ο λ έ ψ ε ι  κ α ι  τ ο υ ς  τ ρ ε ί ς  γ ι ο υ ς  τ ο υ  σ τ ο  Κ ο λ έ γ ι ο  τ ο υ  Α γ ίο υ  
Α θ α ν α σ ί ο υ , γ ι α τ ί   ε ί χ ε  φ ι λ ο ξ ε ν ή σ ε ι   Ι η σ ο υ ί τ η  ­ ε ν έ γ ρ α ψ ε   υ π ο θ ή κ ε ς  γ ι α  τ ο  μ έ λ λ ο ν  τ ο υ , δ ε ν  έ γ ι ν ε  χ ω ρ ίς  
α ν ι δ ι ο τ έ λ ε ι α   α υ τ ή   η  π ρ ά ξ η  τ ο υ ),  σ τ η  Β ε ν ε τ ί α  ε κ δ ί δ ε ι   σ τ α   1637 τ η ν   "Ε ρ ω φ ί λ η " κ α ι  τ η ν  κ α τ α σ τ ρ έ φ ε ι 
σ τ η ν  κ υ ρ ι ο λ ε ξ ί α . Δ ε ν  κ α τ ά λ α β ε  τ η ν  κ ρ η τ ι κ ή  δ ι ά λ ε κ τ ο  ο  ί δ ι ο ς  έ γ ρ α φ ε  μ ι α  γ λ ώ σ σ α  λ ό γ ι α ' κ α ι  γ ι α τ ί  

28 
 2) ο  Δ ο μ ή ν ι κ ο ς  Μ α υ ρ ί κ ι ο ς  ε π ι δ ί δ ε τ α ι  α ρ γ ό τ ε ρ α  σ τ η  Χ ί ο  σ τ η ν  δ ι ο ρ γ ά ν ω σ η  θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν , 
ό π ω ς   α ν α φ έ ρ ε ι   κ α ι   ο   ί δ ι ο ς   σ ε  α ν α φ ο ρ ά   τ ο υ   σ τ η ν   Propaganda  Fide, ό τ ι  γ ι α  ν '  α π ο τ ρ έ ψ ε ι   τ ο ν   κ ό σ μ ο  ν α  
τ ρ έ χ ε ι  σ τ ι ς  μ α σ κ α ρ ά τ ε ς  σ τ ο  τ έ λ ο ς  τ ο υ  κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ , α ν ε β ά σ α ν ε  κ ω μ ω δ ί ε ς . 

Έ ν α  σ τ ο ι χ ε ί ο  α κ ό μ η  κ α ι  ν α  κ α τ α λ ή ξ ω . Α υ τ ή  η  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  τ ω ν  θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν  σ τ η  Χ ί ο , 
σ τ η ν  Ι η σ ο υ ί τ ι κ η  Μ ο ν ή  έ χ ε ι  κ α ι  σ υ ν έ χ ε ι α . Σ ή μ ε ρ α  έ χ ο υ μ ε  π έ ν τ ε  έ ρ γ α  α π ό  α υ τ ή  τ η  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  γ ν ω ρ ί ­
ζ ο υ μ ε   δ ε   κ α ι   α π ό   π ο ι ό ν   ε ί ν α ι .  Τ ρ ί α   α π ό   τ α   έ ρ γ α   α υ τ ά   ε ί ν α ι   ε ν ό ς   Μ ι χ α ή λ   Β ε σ τ ά ρ χ η ,  ο   ο π ο ί ο ς   ή τ α ν  
Ο ρ θ ό δ ο ξ ο ς .  Σ ώ ζ ο ν τ α ι   σ ή μ ε ρ α  δ ύ ο   ο μ ο λ ο γ ί ε ς  π ί σ τ ε ω ς  α π ό  τ ο ν  ί δ ι ο '  π ι θ α ν ό τ α τ α  έ χ ε ι  έ ρ θ ε ι  σ τ η ν  υ π η ρ ε ­
σ ί α   τ ω ν   Ι η σ ο υ ι τ ώ ν   σ ε   μ ί α   α π ό   τ ι ς   σ χ ο λ έ ς ,  π ο υ   ή τ α ν   κ α θ α ρ ά   Ο ρ θ ό δ ο ξ η   κ α ι   ο ι   δ ι δ ά σ κ α λ ο ι   ή τ α ν  
Ο ρ θ ό δ ο ξ ο ι , έ π α ι ρ ν ε  ό μ ω ς  μ ι σ θ ό  α π ό  τ η ν  Ρ ώ μ η . Γ ι α  ν α  π ά ρ ε ι  τ έ τ ο ι ο  μ ι σ θ ό , έ π ρ ε π ε  ν α  κ ά ν ε ι  ο π ω σ δ ή π ο τ ε  
ο μ ο λ ο γ ί α   π ί σ τ ε ω ς .  Α υ τ ό   ή τ α ν  τ ο   τ υ π ι κ ό   μ έ ρ ο ς  τ η ς   σ χ έ σ η ς   α υ τ ή ς   κ α ι   μ ά λ ι σ τ α   η   Propaganda  μ ε τ ά   α π ό  
χ ρ ό ν ι α  ρ ω τ ά ε ι  ξ α ν ά  ε ά ν  έ χ ε ι  κ ά ν ε ι  ο μ ο λ ο γ ί α  π ί σ τ ε ω ς . 

Τ ο   π ι θ α ν ό τ α τ ο   ε ί ν α ι  λ ο ι π ό ν  ό τ ι   ο   Β ε σ τ ά ρ χ η ς  γ ν ω ρ ί ζ ε ι   τ ο  θ έ α τ ρ ο  σ τ η  δ ι δ α σ κ α λ ί α  α υ τ ή  μ έ σ α  σ τ η  
σ χ ο λ ή  τ ω ν  Ι η σ ο υ ι τ ώ ν  κ α ι  α ρ χ ί ζ ε ι  ο  ί δ ι ο ς  ν α  π α ρ ά γ ε ι  κ α ι  ν α  γ ρ ά φ ε ι  θ ε α τ ρ ι κ ά  έ ρ γ α . 

Έ ν α ς  ά λ λ ο ς  π α π ά ς , ο  Γ α β ρ ι ή λ  Π ρ ο σ ο ψ ά ς , π ο υ   α π ο κ α λ ε ί  τ ο ν  ε α υ τ ό  τ ο υ   μ α θ η τ ή  τ ο υ   Β ε σ τ ά ρ χ η  δ ι δ ά ­
σ κ ε ι   γ ι α   σ α ρ ά ν τ α   τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν   χ ρ ό ν ι α   σ '  έ ν α   ο ρ θ ό δ ο ξ ο   φ ρ ο ν τ ι σ τ ή ρ ι ο   τ ο υ   Α γ ί ο υ   Β ί κ τ ω ρ ο ς .  Σ ή μ ε ρ α  
σ ώ ζ ε τ α ι  έ ν α  θ ε α τ ρ ι κ ό  τ ο υ  έ ρ γ ο , υ π ά ρ χ ε ι  ό μ ω ς  κ α ι  έ ν α ς  ά λ λ ο ς , ο  Γ ρ η γ ό ρ ι ο ς  Κ ο ν τ α ρ ά τ ο ς , α π ό  τ ο ν  ο π ο ί ο ν  
έ χ ο υ μ ε  θ ε α τ ρ ι κ ό  έ ρ γ ο . 

Λ ο ι π ό ν , η  θ ε α τ ρ ι κ ή  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  έ χ ε ι  π ρ ο έ κ τ α σ η  κ α ι  σ τ ο υ ς  Ο ρ θ ό δ ο ξ ο υ ς  σ τ η  Χ ί ο  κ α ι  σ ε  α υ τ ό  φ α ί ­
ν ε τ α ι  ό τ ι , ο  σ υ ν δ ε τ ι κ ό ς  κ ρ ί κ ο ς  ε ί ν α ι  η  μ ο ρ φ ή  τ ο υ  Μ ι χ α ή λ  Β ε σ τ ά ρ χ η . 

Τ ώ ρ α   σ τ ο   έ ν α   α π ό   τ α  τ ρ ί α   έ ρ γ α  τ ο υ ,  ε ί ν α ι   φ α ν ε ρ ό   π ω ς   ο   Β ε σ τ ά ρ χ η ς   έ χ ε ι   δ ι α β ά σ ε ι   τ η ν  "Ε ρ ω φ ί λ η ". 
Υ π ά ρ χ ο υ ν  ι σ χ υ ρ έ ς  ε ν δ ε ί ξ ε ι ς , α π η χ ή σ ε ι ς , τ ό σ ο  α π ό  τ ο ν  π ρ ό λ ο γ ο  τ ο υ  Χ ά ρ ο υ , ό σ ο  κ α ι  α π ό  τ η ν  π έ μ π τ η  π ρ ά ξ η . 

Σ '  έ ν α   α π ό   τ α   ά λ λ α   θ ρ η σ κ ε υ
υ π ά ρ χ ο υ ν   α π η χ ή σ ε ι ς   τ η ς   "Ε ρ ω φ
π ρ ό λ ο γ ο  τ ο υ   Χ ά ρ ο υ   κ ο μ μ ά τ ι α  ο λ
μ ό ν ο  ε κ ε ί  π ο υ   δ ε ν  τ ο υ  τ α ι ρ ι ά ζ ε ι  τ
σ τ ά  π ο υ  α ν τ ι γ ρ ά φ ε ι  κ α τ ά  λ έ ξ η , τ η
τ ι κ ά   έ ρ γ α  τ η ς   Ο ρ θ ο δ ο ξ ί α ς   σ τ η  Χ ί ο   α π ό  τ ο ν   Κ ο ν τ α ρ ά τ ο ,  ό χ ι   μ ό ν ο ν  
ί λ η ς ",  α λ λ ά   ο   ά ν θ ρ ω π ο ς   α ν τ ι γ ρ ά φ ε ι   π λ έ ο ν ,  δ η λ α δ ή   π α ί ρ ν ε ι  α π ό  τ ο ν  
ό κ λ η ρ α ,  έ χ ε ι  α ν ο ι γ μ έ ν ο   δ ί π λ α  τ ο  κ ε ί μ ε ν ο  τ η ς  "Ε ρ ω φ ί λ η ς " κ α ι  α λ λ ά ζ ε ι  
ο  κ ε ί μ ε ν ο  γ ι α  τ ο υ ς  δ ι κ ο ύ ς  τ ο υ   σ κ ο π ο ύ ς '  έ χ ε ι  κ α ι  μ ί α  α φ ι έ ρ ω σ η  μ π ρ ο ­
ν  α φ ι έ ρ ω σ η  τ ο υ  "Β α σ ι λ ι ά  Ρ ο δ ο λ ί ν ο υ ". 

Ά ρ α  λ ο ι π ό ν ,  σ τ η  Χ ί ο  ε κ ε ί ν η  τ η ν  ε π ο χ ή , υ π ά ρ χ ε ι   η  έ κ δ ο σ η  τ ο υ   "Β α σ ι λ ι ά  Ρ ο δ ο λ ί ν ο υ "  (1647) κ α ι  τ η ς  

"Ε ρ ω φ ί λ η ς ",  π ι θ α ν ό τ α τ α   π ρ ώ τ η   έ κ δ ο σ η   (1637), γ ι α τ ί   ο   Β ε σ τ ά ρ χ η ς   π ε θ α ί ν ε ι   τ ο   1662, κ α ι   α υ τ ά  τ α  έ ρ γ α  
τ ο υ  τ α  έ χ ε ι  γ ρ ά ψ ε ι  π ρ ι ν  (κ α ι  η  δ ε ύ τ ε ρ η  έ κ δ ο σ η  τ η ς  "Ε ρ ω φ ί λ η ς " ε ί ν α ι  τ ο   1676). Ά ρ α  ε ί χ ε  τ η ν  έ κ δ ο σ η  τ ο υ  
Κ ι γ ά λ α . 

Κ α ι   τ ώ ρ α   γ υ ρ ί ζ ω   σ τ η ν   σ κ η ν ή   α υ τ ή   σ τ η ν  Λ ε υ κ ω σ ί α .  Π ο ι ο ς   έ χ ε ι   ε π η ρ ε ά σ ε ι   π ο ι ό ν ;  Ο   Κ ι γ ά λ α ς   τ ο ν  
Δ ο μ ή ν ι κ ο   Μ α υ ρ ί κ ι ο  λ έ γ ο ν τ α ς  τ ο υ ,  ό τ ι   κ α λ ό  θ α  ή τ α ν  ο ι   Ι η σ ο υ ί τ ε ς  ν α  χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ ν   ε γ χ ώ ρ ι α  θ ε α τ ρ ι κ ή  

29 
π α ρ ά δ ο σ η   π ο υ   υ π ά ρ χ ε ι   μ ε   τ α   κ ε ί μ ε ν α   τ ο υ   Χ ο ρ τ ά τ σ η ,  τ ο   Κ ρ η τ ι κ ό   θ έ α τ ρ ο   κ .λ .π .,  ή   ο   Δ ο μ ή ν ι κ ο ς  
Μ α υ ρ ί κ ι ο ς  έ χ ε ι  π ρ ο τ ρ έ ψ ε ι  τ ο ν  Κ ι γ ά λ α  ν α  ε κ δ ώ σ ε ι  τ η ν  "Ε ρ ω φ ί λ η ", π α ρ ό λ ο  π ο υ   δ ε ν  ε ί χ ε  κ α μ ί α  ε ξ ο ι κ ε ί ω ­
σ η  μ ε  τ έ τ ο ι ο υ   ε ί δ ο υ ς  ε ρ γ α σ ί ε ς  κ α ι  τ ο  ε γ χ ε ί ρ η μ α  τ ο υ   α π έ τ υ χ ε . 

Κ λ ε ί ν ε ι   ε δ ώ  η  π α ρ έ ν θ ε σ η  α υ τ ή . Ξ α ν α γ υ ρ ί ζ ο υ μ ε   σ τ η  Ν ά ξ ο , ό π ο υ  τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ   κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ   υ π ή ρ ­
χ α ν  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . Τ α  Π ά θ η  τ ο υ  Χ ρ ί σ τ ο υ   α ν ε β ά ζ ο ν τ α ι ,  α ν ή μ ε ρ α  τ η ς  Α γ ί α ς  Δ ω ρ ε ά ς  σ τ η  μ ε γ ά λ η  
π ο ρ ε ί α  π ο υ   κ ά ν ο υ ν   σ ' ό λ η  τ η  χ ώ ρ α  τ η ς  Ν ά ξ ο υ .  Σ τ η  μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η   π λ α τ ε ί α  έ χ ο υ ν  σ τ ή σ ε ι  έ ν α  π α τ ά ρ ι ,  ό π ο υ  
τ ο π ο θ ε τ ο ύ ν  μ ά λ ι σ τ α  κ α ι  τ ο  α ρ τ ο φ ό ρ ι ο  τ ω ν  Κ α θ ο λ ι κ ώ ν  κ α ι  ε κ ε ί  γ ί ν ο ν τ α ι   δ ι ά φ ο ρ ε ς  σ υ μ β ο λ ι κ έ ς   α ν α π α ρ α ­
σ τ ά σ ε ι ς , μ ε τ α ξ ύ  ά λ λ ω ν  ό μ ω ς  κ α ι  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  α π ό  τ ο υ ς  μ α θ η τ έ ς  τ ο υ   Κ ο λ ε γ ί ο υ . 

Υ π ά ρ χ ο υ ν  ο ι  ε ν δ ε ί ξ ε ι ς  ό τ ι  ο ι  Κ α π ο υ τ σ ί ν ο ι   ε ί χ α ν  π α ρ ό μ ο ι α  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  σ χ ε τ ι κ ή  σ τ η  Ν ά ξ ο . 

Τ ο   π ι ο   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   ε ί ν α ι   ό μ ω ς ,  ό τ ι   α υ τ ή   η   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α   π ρ ο φ α ν ώ ς   κ ρ α τ ά ε ι   έ ω ς   τ ο   π ρ ώ τ ο   μ ι σ ό  
τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν α ,  γ ι α τ ί   μ α ς   σ ώ ζ ε τ α ι   έ ν α   χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο   ε ν ό ς   θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ο ύ   έ ρ γ ο υ ,  "τ ρ α γ ω δ ί α   τ ο υ   Α γ ί ο υ  
Δ η μ η τ ρ ί ο υ "  π ο υ   α ν α γ ρ ά φ ε ι   σ τ ο   τ ε λ ε υ τ α ί ο   φ ύ λ λ ο   τ ο υ   χ ε ι ρ ο γ ρ ά φ ο υ ,  ό τ ι   π α ρ α σ τ ά θ η κ ε   σ τ η ν   "Α ξ ί α   29 
Δ ε κ ε μ β ρ ί ο υ   1723." Δ η λ α δ ή , έ χ ο υ μ ε   ε κ α τ ό  χ ρ ό ν ι α   π ι θ α ν ό τ α τ α   π α ρ ά δ ο σ η   θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν   σ τ η  
Ν ά ξ ο   κ α ι  τ ο  π ι ο  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   ε ί ν α ι   ό τ ι  μ α ζ ί   μ ε  τ η ν  η μ ε ρ ο μ η ν ί α  α υ τ ή , α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι   κ α ι  τ α  ο ν ό μ α τ α  ό λ ω ν  
τ ω ν   η θ ο π ο ι ώ ν .  Δ ε ν   έ χ ο υ μ ε   ε ν τ ο π ί σ ε ι   α κ ό μ α ,  δ ε ν   τ ο υ ς   έ χ ο υ μ ε   τ α υ τ ί σ ε ι   α κ ό μ α ,  α λ λ ά   ε ί ν α ι   τ α   μ ε γ ά λ α  
ο ν ό μ α τ α  τ ω ν  γ ν ω σ τ ώ ν   α ρ χ ο ν τ ι κ ώ ν   ο ι κ ο γ ε ν ε ι ώ ν   τ ο υ   ν η σ ι ο ύ   π ο υ   π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ι   α π ό  τ η ν   Φ ρ α γ κ ο κ ρ α τ ί α . 
Ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   θ α   έ χ ε ι   η  τ α ύ τ ι σ η   α υ τ ή ,  ν α   δ ο ύ μ ε   σ ε   π ο ι α   η λ ι κ ί α   β ρ ί σ κ ο ν τ α ι   ο ι   η θ ο π ο ι ο ί   ό τ α ν   π α ρ ι σ τ ά ­
ν ο υ ν  τ ο  έ ρ γ ο  α υ τ ό . 

Ο   κ ύ ρ ι ο ς   Π α π α δ ό π ο υ λ ο ς   θ α  δ η μ ο σ ι ε ύ σ ε ι   σ ε  λ ί γ ο  κ α ι  ε ι δ ή σ ε ι ς  α π ό  τ η  Σ α ν τ ο ρ ί ν η   ό π ο υ   υ π ά ρ χ ε ι   σ τ η  
δ ε κ α ε τ ί α  τ ο υ   1660  έ ν α ς   Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ς   Ο ρ θ ό δ ο ξ ο ς   π ο υ   ε ρ γ ά ζ ε τ α ι   γ ι α  τ η ν  Δ υ τ ι κ ή   Ε κ κ λ η σ ί α   κ α ι   ζ η τ ά  κ α ι  
τ ο ν   μ ι σ θ ό   τ ο υ   Μ ι σ ι ο ν ά ρ ι ο υ   α π ό   τ η ν   Α γ ί α  Έ δ ρ α ,  κ α ι   ό π ω ς   μ α ς   β ε β α ι ώ ν ο υ ν   δ ύ ο   ά λ λ ε ς   π η γ έ ς   Γ ά λ λ ω ν  
Ι η σ ο υ ι τ ώ ν   σ τ ο   ν η σ ί ,  σ τ ο ν   Π ύ ρ γ ο   τ η ς   Σ α ν τ ο ρ ί ν η ς ,  ο ρ γ ά ν ω ν ε   τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν   γ ι α   δ ύ ο   χ ρ ο ν ι έ ς   θ ε α τ ρ ι κ έ ς  
π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . 

Ε δ ώ   ν ο μ ί ζ ω   ο λ ο κ λ η ρ ώ σ α μ ε   τ ο   π ρ ώ τ ο   μ έ ρ ο ς ,  τ η ν   ε ι κ ό ν α   τ ω ν   π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν   α υ τ ώ ν ,  π ι θ α ν ό τ α τ α   θ α  
β ρ ε θ ο ύ ν   σ τ ο  μ έ λ λ ο ν  κ α ι   ά λ λ α  α κ ό μ α , δ ε ν  μ π ο ρ ο ύ μ ε   ν α  τ α  α π ο κ λ ε ί σ ο υ μ ε .  Π ρ έ π ε ι  ν α   π ω , α π ό   π ρ ο σ ω π ι ­
κ ή   ε μ π ε ι ρ ί α   ό τ ι   ε ί ν α ι   κ α τ α π λ η κ τ ι κ ό   π ω ς   α ρ κ ε τ έ ς   π η γ έ ς   α π ό   α υ τ έ ς   έ χ ο υ ν   ή δ η   δ η μ ο σ ι ε υ τ ε ί ,  α λ λ ά   δ ε ν  τ α  
έ χ ε ι  δ ι α β ά σ ε ι  κ α ν έ ν α ς , μ ε  α υ τ ό  τ ο  μ ά τ ι  κ α ι  υ π ό  α υ τ ό  τ ο  π ρ ί σ μ α . 

Μ έ ρ ο ς   Δ ε ύ τ ε ρ ο   ­  Κ ε ί μ ε ν α  
Κ α ι  π ε ρ ν ά μ ε  τ ώ ρ α  σ τ α  θ ε α τ ρ ι κ ά  έ ρ γ α , κ ά π ω ς  τ ρ ο χ ά δ η ν . Λ ο ι π ό ν , τ α  έ ρ γ α  π ο υ   μ α ς  σ ώ ζ ο ν τ α ι   ε ί ν α ι  τ α  
ε ξ ή ς : Π ρ ώ τ ο ν , α υ τ ά  π ο υ   έ χ ο υ ν  ε κ δ ο θ ε ί  ε ί ν α ι  ο  "Δ α β ί δ " α π ό  τ η  Χ ί ο . 

Ό π ω ς   σ α ς  ε ί π α  ε ί ν α ι   έ ν α  σ χ ε τ ι κ ά  σ ύ ν τ ο μ ο   έ ρ γ ο , μ ε  600  σ τ ί χ ο υ ς   ό χ ι   μ ε  μ ε γ ά λ ε ς   π ο ι η τ ι κ έ ς   α ξ ι ώ σ ε ι ς . 
Π ι θ α ν ό ν   ν α   μ η ν   ε ί ν α ι   κ α ι   π λ ή ρ ε ς   τ ο   έ ρ γ ο   α υ τ ό '  υ π ά ρ χ ο υ ν   ο ρ ι σ μ έ ν α   χ ά σ μ α τ α . Έ χ ε ι   μ ί α   π ο λ ύ   μ ε γ ά λ η  
σ κ η ν ή , χ ο ρ ε υ τ ι κ ή   π ρ ο φ α ν ώ ς ,  ό π ο υ   ε μ φ α ν ί ζ ο ν τ α ι   τ έ σ σ ε ρ α  δ ι α β ο λ ά κ ι α   κ α ι   κ α τ α σ τ ρ ώ ν ο υ ν  τ η ν   α ν τ ι π λ ο ­

30 
 κ ή , θ α  λ έ γ α μ ε , τ ω ν  δ α ι μ ό ν ω ν , π ώ ς  θ α  ξ ε γ ε λ ά σ ο υ ν  τ ο ν  Δ α β ί δ '  ο  έ ν α ς  θ α  μ ε τα μ ο ρ φ ω θ ε ί  σ τ ο ν  π ρ ο φ ή τ η  
Γ ά δ  ο  ο π ο ί ο ς  θ α  φ έ ρ ε ι  τ ο  ψ ε ύ τ ι κ ο  μ ή ν υ μ α , ό τ ι  σ τ η  β α σ ι λ ε ί α  τ ο υ  Δ α β ί δ  ό λ α  ε ί ν α ι  μ έ λ ι  γ ά λ α , ώ σ π ο υ  ν α  
εμ φ α ν ι σ τ ε ί   ο   π ρ α γ μ α τ ι κ ό ς   Γ ά δ , ο   ο π ο ί ο ς   θ α  τ ο ν   ξ υ λ ο φ ο ρ τ ώ σ ε ι   κ .λ π .  Δ η λ α δ ή ,  μ ί α  υ π ο θ ε σ ο ύ λ α , μ ε  
π ο λ λ ά  τ ρ α γ ο ύ δ ι α ,  μ ο υ σ ι κ ή   κ .λ π .  π ο υ   μ α ς  π α ρ α π έ μ π ε ι   μ ά λ λ ο ν  α π ό  τ ο   Μ π α ρ ό κ   σ τ ο   Ρ ο κ ο κ ό   π λ έ ο ν , 
ό π ο υ  τ α  π α ι δ ι ά , τ α  χ α ρ ι τ ω μ έ ν α  δ ι α β ο λ ά κ ι α , δ α ι μ ο ν ά κ ι α  κ .λ π ., τ ο  π α ι χ ν ι δ ι ά ρ ικ ο   τ ο υ ς  ύ φ ο ς  έ χ ε ι  μ ε γ α ­
λ ύ τ ε ρ η   σ η μ α σ ί α   σ ε  α ν τ ι δ ι α σ τ ο λ ή   μ ε  τ ι ς   π η γ α ί ε ς   κ α ι   β ί α ι ε ς   δ ρ α μ α τ ι κ έ ς   σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ι ς   σ τ ο   θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  
Μ π α ρ ό κ , ό π ο υ  κ υ ρ ι α ρ χ ο ύ ν  τ α  υ π έ ρ μ ε τ ρ α  α ν θ ρ ώ π ι ν α  π ά θ η . 

Ε δ ώ  β ρ ι σ κ ό μ α σ τ ε  σ ' έ ν α  π ι ο  π α ι χ ν ι δ ι ά ρ ι κ ο , μ ο υ σ ι κ ο χ ο ρ ε υ τ ι κ ό  ε π ί π ε δ ο , τ ο  ο π ο ί ο  μ α ς  π α ρ α π έ μ π ε ι  σ ε  

μ ί α  ό ψ ι μ η  ε ξ έ λ ι ξ η  τ ο υ  ε ί δ ο υ ς  α υ τ ο ύ  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ . 

Τ α  έ ρ γ α  π ο υ   δ ε ν  έ χ ο υ ν  ε κ δ ο θ ε ί   ε ί ν α ι  τ α  ε ξ ή ς : ε ί ν α ι   π έ ν τ ε  θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ά  δ ρ ά μ α τ α  α π ό  τ η  Χ ί ο  κ α ι  
έ ν α  α ν ο λ ο κ λ ή ρ ω τ ο  π ρ ο σ χ έ δ ι ο , έ ξ ι  δ η λ α δ ή  σ υ ν ο λ ι κ ά , δ ύ ο  δ ρ ά μ α τ α  α π ό  τ ι ς  Κ υ κ λ ά δ ε ς  ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν α , 
κ α ι   έ ν α ς  "ρ ό λ ο ς ",  ό π ω ς   θ α  λ έ γ α μ ε , α π ό  τ ο ν   ί δ ι ο  χ ώ ρ ο   α π ό  τ ο ν  ο π ο ί ο   ε ί ν α ι   κ α τ α γ ρ α μ μ έ ν α   μ ό ν ο  τ α  
λ ό γ ι α  ε ν ό ς  σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ο υ   κ α ι  μ ά λ σ τ α  δ ε υ τ ε ρ ε ύ ο ν τ ο ς  ρ ό λ ο υ  ' τ ο  έ ρ γ ο  α ν α φ έ ρ ε τ α ι   σ τ α  β α σ α ν ι σ τ ή ρ ι α  
τ ο υ   Α γ ί ο υ   Γ ε ω ρ γ ί ο υ ,  έ χ ε ι   120  σ τ ί χ ο υ ς   ό λ ο υ ς   κ α ι   ό λ ο υ ς ,  π ρ ά γ μ α   π ο υ   ε ί ν α ι   α π ό δ ε ι ξ η   ό τ ι   τ α  έ ρ γ α  
α υ τ ά  π ρ α γ μ α τ ι κ ά  γ ρ ά φ τ η κ α ν  γ ι α  θ ε α τ ρ ι κ ή  π α ρ ά σ τ α σ η , γ ι α τ ί  π ρ ο φ α ν ώ ς  κ ρ ά τ η σ ε  τ ι ς  σ η μ ε ι ώ σ ε ι ς  α υ τ έ ς  
ο   η θ ο π ο ι ό ς  τ ο υ  ρ ό λ ο υ   α υ τ ο ύ . Μ ά λ σ τ α  δ ε ν  γ ρ ά φ ε ι   μ ό ν ο  τ ο  δ ι κ ό  τ ο υ  ρ ό λ ο , α λ λ ά  κ α ι  τ η ν  π ρ ο η γ ο ύ ­
μ ε ν η  α τ ά κ α  τ ο υ  ά λ λ ο υ  ρ ό λ ο υ   π ο υ  π ρ έ π ε ι  ν α  π ρ ο σ έ ξ ε ι , ν α  μ ά θ ε ι  α π έ ξ ω , γ ι α  ν α  ξ έ ρ ε ι  π ό τ ε  ν α  α ρ χ ί σ ε ι  
τ ο  δ ι κ ό  τ ο υ  μ έ ρ ο ς . 

Τ α  π έ ν τ ε  έ ρ γ α  α π ό  τ η  Χ ί ο  σ ώ ζ ο
Τ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο   σ υ μ π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε
Μ α υ ρ ο κ ο ρ δ ά τ ω ν , α ν τ ι γ ρ α φ έ α ς  ε ί ν α
κ α τ έ λ η ξ ε  κ ά π ο τ ε  σ τ η  Β ι β λ ο θ ή κ η  τ ο
τ ι κ ό  ο ί κ ο  τ ο υ  Λ ο ν δ ί ν ο υ  Southby, δ η
ν τ α ι  σ ' έ ν α  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο  π ο υ  έ χ ε ι  μ ί α  σ χ ε δ ό ν  α σ τ υ ν ο μ ι κ ή  π ε ρ ι π έ τ ε ι α . 
ι   κ α ι   π ο λ λ ά   ά λ λ α   χ ι ώ τ ι κ α   π ρ ά γ μ α τ α .  Ή τ α ν   σ τ η ν   κ α τ ο χ ή   τ ω ν  
ι  ο  Ι ω ά ν ν η ς  Μ α υ ρ ο κ ο ρ δ ά τ ο ς , ο  α δ ε λ φ ό ς  τ ο υ  "ε ξ  α π ο ρ ρ ή τ ω ν ", μ ε τ ά  
υ  Lord Guilford,  κ α ι  α π ό  ε κ ε ί  κ α ι  π έ ρ α  φ θ ά ν ε ι  τ ε λ κ ά  σ τ ο  δ η μ ο π ρ α ­
μ ο π ρ α τ ή θ η κ ε  σ τ α  1973. 

Π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς   α π ό  τ η ν  Α κ α δ η μ ί α  Α θ η ν ώ ν  ε ί χ ε  π ά ε ι  ο  Μ α ν ο ύ σ ο ς  Μ α ν ο ύ σ α κ α ς   κ α ι  τ ο  μ ε λ έ τ η σ ε , 
γ ι α τ ί  ό λ α  τ α  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α   π ο υ  θ α  δ η μ ο π ρ α τη θ ο ύ ν   ε ί ν α ι   β ε β α ί ω ς   α ν ο ι κ τ ά  γ ι α  μ ε λ έ τ η  κ α ι   ε κ τ ί μ η σ ε  ό τ ι  
ο π ω σ δ ή π ο τ ε   π ρ έ π ε ι   ν '  α π ο κ τη θ ε ί  α υ τ ό   τ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο ,  ε ξ α ι τ ί α ς   α υ τ ώ ν  τ ω ν   θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   έ ρ γ ω ν .  Η  
Α κ α δ η μ ία  ε ί χ ε  θ έ σ ε ι  έ ν α  ο ρ ι σ μ έν ο  χ ρ η μ α τ ι κ ό  ό ρ ι ο . 

Σ τ ο  Λ ο ν δ ί ν ο   β ρ ί σ κ ε ι   ξ α φ ν ι κ ά   ε κ π ρ ό σ ω π ο   τ ο υ   Α ρ χ ι ε π ί σ κ ο π ο υ   Μ α κ α ρ ί ο υ   α π ό  τ η ν   Κ ύ π ρ ο ,  π ο υ  
ή τ α ν  ε π ί σ η ς   α π ο φ α σ ι σ μ έ ν ο ς   ν α  α π ο κ τ ή σ ε ι   τ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο   α υ τ ό . Δ ε ν   μ π ο ρ έ σ α ν ε   ν α   σ υ ν ε ν ν ο η θ ο ύ ν . 
Π ρ ο χ ώ ρ η σ ε   η  δ η μ ο π ρ α σ ί α ,  έ φ τ α σ ε   σ τ α  ό ρ ι α   π ο υ   ε ί χ ε  θ έ σ ε ι   η  Α κ α δ η μ ί α   κ α ι  τ ο   α π ό κ τ η σ ε  τ ε λ κ ά  ο  
Κ ύ π ρ ι ο ς . Κ α τ έ λ η ξ ε  σ τ η  β ι β λ ο θ ή κ η  τ ο υ  Μ α κ ά ρ ι ο υ . Μ ε  τ ο  π ρ α ξ ι κ ό π η μ α  τ ο υ  Σ α μ ψ ώ ν  τ ο  1974 π υ ρ π ο ­
λ ή θ η κ ε  τ ο  Π ρ ο ε δ ρ ι κ ό  Μ έ γ α ρ ο  κ α ι  κ α ί γ ε τ α ι  τ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο  α υ τ ό . Ε υ τ υ χ ώ ς  ε κ  τ ω ν  υ σ τ έ ρ ω ν  β ρ έ θ η κ ε  ό τ ι  
κ ά π ο ι ο ς  ε ί χ ε  κ ά ν ε ι  φ ω τ ο α ν τ ί γ ρ α φ α  σ τ η ν  Α γ γ λ ί α  α π ό  ό λ ο  τ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο , α π ό  τ α  ο π ο ί α  ε κ δ ί δ ο υ μ ε  τ ώ ρ α  
­ ο  α κ α δ η μ α ϊ κ ό ς  Μ α ν ο ύ σ ο ς  Μ α ν ο ύ σ α κ α ς   κ α ι  ε γ ώ  ­ τ α  π έ ν τ ε  έ ρ γ α  α υ τ ά . Β ρ ι σ κ ό μ α σ τ ε  ή δ η  σ τ ο  τ έ λ ο ς  
κ α ι  π ι σ τ ε ύ ο υ μ ε  ό τ ι  σ ε  έ ν α , δ ύ ο  χ ρ ό ν ι α  θ α  κ υ κ λ ο φ ο ρ ή σ ε ι . 

31 
 Υ π ή ρ ξ ε   ό μ ω ς   μ ί α   δ υ σ κ ο λ ί α .  Χ ρ ε ι α ζ ό τ α ν   έ ν α ς   έ μ π ε ι ρ ο ς   θ ε α τ ρ ο λ ό γ ο ς   ε π ε ι δ ή   ο   κ ώ δ ι κ α ς   ή τ α ν   π ο λ ύ  
π α χ ύ ς ,  σ τ η   φ ω τ ο α ν τ ι γ ρ ά φ η σ η ,  δ ε ν   π α τ ι ό τ α ν   ο '  έ ν α  ο ρ ι σ μ έ ν ο   σ η μ ε ί ο .  Κ α ι   ο ι   ε ν δ ε ί ξ ε ι ς  τ ω ν   ο μ ι λ ο ύ ν τ ω ν  
π ρ ο σ ώ π ω ν   δ ε ν   ή τ α ν   π ά ν τ α   σ τ η  μ έ σ η , α λ λ ά  ή τ α ν   π ο λ λ έ ς  φ ο ρ έ ς   κ α ι   σ τ η ν   ά κ ρ η '  κ α ι   σ τ ι ς   δ ε ξ ι έ ς   σ ε λ ί δ ε ς , 
σ τ α   recta  δ η λ α δ ή ,  α υ τ ή   η  λ ω ρ ί δ α   δ ε ν   φ α ι ν ό τ α ν   σ τ ο   φ ω τ ο α ν τ ί γ ρ α φ ο   π ι α .  Δ η λ α δ ή ,  δ ε ν   ε ί χ α μ ε   α π ώ λ ε ι α  
κ ε ι μ έ ν ο υ ,  α λ λ ά  α π ώ λ ε ι α  τ ω ν  ε ν δ ε ί ξ ε ω ν  τ ω ν  ο μ ι λ ο ύ ν τ ω ν   π ρ ο σ ώ π ω ν . Υ π ή ρ χ α ν  μ ά λ ι σ τ α  μ ε ρ ι κ έ ς  π ε ρ ι π τ ώ ­
σ ε ι ς  α ρ κ ε τ ά  λ ε π τ ε π ί λ ε π τ ε ς  ό π ο υ   ή τ α ν  δ ύ σ κ ο λ ο  ν ' α π ο φ α σ ί σ ε ι   κ α ν ε ί ς , π ο ι ο ς  λ έ ε ι  τ ί . Τ ε λ ι κ ά   ξ ε π ε ρ ά σ τ η κ α ν  
α υ τ ά  τ α  π ρ ο β λ ή μ α τ α  κ α ι  ο ι  λ ύ σ ε ι ς  β γ ή κ α ν  μ ε  α ρ κ ε τ ά  λ ο γ ι κ ό  τ ρ ό π ο . 

Λ ο ι π ό ν ,  σ ε   α υ τ ό   τ ο   χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο   π ο υ   ε ί ν α ι   α ρ κ ε τ ά   μ ο ν α δ ι κ ό   υ π ά ρ χ ο υ ν   τ ρ ί α   έ ρ γ α   τ ο υ   Μ ι χ α ή λ  
Β ε σ τ ά ρ χ η , έ ν α τ ο υ   Π ρ ο σ ο ψ ά , ό π ω ς  α ν έ φ ε ρ α , κ α ι  έ ν α τ ο υ   Κ ο ν τ α ρ ά τ ο υ . 

Τ ο υ   Β ε σ τ ά ρ χ η   ε ί ν α ι  τ ρ ί α .  Κ α ι  α υ τ ά  τ α  τ ρ ί α  δ ε ί χ ν ο υ ν   κ ι ό λ α ς  τ η  σ τ α δ ι α κ ή  τ ο υ   ε ξ ο ι κ ε ί ω σ η   μ ε  τ ο  θ ε α ­
τ ρ ι κ ό  ε ί δ ο ς , γ ι α τ ί  τ ο  π ρ ώ τ ο  έ ρ γ ο  ε ί ν α ι  τ α  Ε ι σ ό δ ι α  τ η ς  Θ ε ο τ ό κ ο υ , έ ν α ς  δ ι ά λ ο γ ο ς  π ο υ   μ ι λ ο ύ ν  ο ι   δ ι ά φ ο ρ ο ι  
π ρ ο φ ή τ ε ς  τ η ς  Π α λ α ι ά ς  Δ ι α θ ή κ η ς , σ τ η ν  ο π ο ί α  δ ε ν  ε ί ν α ι   π ρ α γ μ α τ ι κ ό ς  δ ι ά λ ο γ ο ς '  έ χ ε ι  έ ν α ν  τ ε λ ε ί ω ς  α φ η γ η ­
μ α τ ι κ ό  λ ό γ ο  κ α ι   ε ί ν α ι   μ ί α  σ ε ι ρ ά  α π ό  μ ο ν ο λ ό γ ο υ ς   π ρ ο φ η τ ι κ ο ύ ς   γ ι α  τ ο  ρ ό λ ο  τ η ς  Θ ε ο τ ό κ ο υ   σ τ η ν   ι σ τ ο ρ ί α  
τ η ς   σ ω τ η ρ ί α ς '  π ρ ό κ ε ι τ α ι   κ υ ρ ί ω ς   γ ι α   ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ή   π ο ί η σ η .  Α κ ό μ α   δ ε ν   υ π ά ρ χ ο υ ν   σ κ η ν ι κ έ ς   ο δ η γ ί ε ς . 
Τ ο  έ ρ γ ο  δ ε ν  έ χ ε ι  θ ε α τ ρ ι κ ό τ η τ α . 

Τ ο   δ ε ύ τ ε ρ ο   ε ί ν α ι   τ α   Π ά θ η   τ ο υ   Χ ρ ι σ τ ο ύ .  Σ ε   έ ξ ι   σ κ η ν έ ς ,  ό π ο υ   υ π ά ρ χ ο υ ν   π λ έ ο ν   σ κ η ν ι κ έ ς   ο δ η γ ί ε ς , 
π ρ α γ μ α τ ι κ ο ί   δ ι ά λ ο γ ο ι ,  μ ε ρ ι κ έ ς   σ κ η ν έ ς   κ ι ό λ α ς   μ ε  χ ι ο ύ μ ο ρ ,  ό τ α ν   ο   Ι ω ά ν ν η ς   α μ φ ι σ β η τ ε ί   τ ο   τ ί   έ χ ε ι   δ ε ι   η  
Μ α ρ ί α  Μ α γ δ α λ η ν ή , φ α ν τ α σ μ έ ν η  γ υ ν α ί κ α . 

Ε π ί σ η ς  σ ε  α υ τ ό  τ ο  έ ρ γ ο  τ ο ν  π ρ ό λ ο γ ο   κ ά ν ε ι   ο  ί δ ι ο ς  ο   π ο ι η τ ή ς  ο  Β ε σ τ ά ρ χ η ς ,  ο  ο π ο ί ο ς   ε π ι κ α λ ε ί τ α ι   τ ι ς  
μ ο ύ σ ε ς   κ .λ π .  Σ τ ο   σ η μ ε ί ο   π ο υ   α ν α φ έ ρ ε τ α ι   σ τ ι ς   Μ ο ύ σ ε ς   σ τ ο ν   Ε λ ι κ ώ ν α  α π α γ γ έ λ ε ι   τ η ν   α ρ χ ή   τ η ς   Ι λ ι ά δ α ς  
κ α ι   τ η ς   Ο δ ύ σ σ ε ι α ς   σ τ α   α ρ χ α ί α .  Β έ β α ι α   κ ά π ω ς   π α ρ α μ ο ρ φ ω μ έ ν α ,  π ά ν τ ω ς   έ ν δ ε ι ξ η   ό τ ι   σ τ ι ς   σ χ ο λ έ ς   τ η ς  
Χ ί ο υ   τ ο ν   17ο  α ι ώ ν α  δ ε ν  δ ι δ ά σ κ ο υ ν  τ ί π ο τ ε  ά λ λ ο  α π '  ό τ ι  κ α ι  σ ή μ ε ρ α . Κ α ι  σ τ ο υ ς   Β υ ζ α ν τ ι ν ο ύ ς ,  ο  Ό μ η ρ ο ς  
ή τ α ν  α π ό  τ α  π ι ο  β α σ ι κ ά  κ ε ί μ ε ν α  π ο υ   δ ι δ ά χ τ η κ α ν . 

Τ ο  τ ρ ί τ ο  έ ρ γ ο , ε ί ν α ι   π ο λ ύ   θ ε α τ ρ ι κ ό  π λ έ ο ν  κ α ι  ε ί ν α ι   ί σ ω ς  α π ό   υ φ ο λ ο γ ι κ ή  ά π ο ψ η , έ ν α   α π ο κ ο ρ ύ φ ω μ α  
τ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   Μ π α ρ ό κ   σ τ η  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α .  Τ ο  θ έ μ α  ε ί ν α ι   ο ι  ε φ τ ά  π α ί δ ε ς  Μ α κ κ α β α ί ο ι   κ α ι  ο   Ε λ ε ά ζ α ρ ο ς , 
τ ο  μ α ρ τ ύ ρ ι ο  τ ο υ ς '  ε κ τ ε ν έ σ τ α τ ο  τ ο  έ ρ γ ο  μ ε   1600 σ τ ί χ ο υ ς  π ε ρ ί π ο υ   σ ε  8 σ κ η ν έ ς , α ρ κ ε τ ά  ρ η τ ο ρ ι κ έ ς  κ α ι  π λ α ­
δ α ρ έ ς ,  ό μ ω ς   έ χ ε ι   π ο λ λ ά   θ ε α μ α τ ι κ ά   σ τ ο ι χ ε ί α ,  γ ι α τ ί   τ α   β α σ α ν ι σ τ ή ρ ι α   τ ω ν   π α ι δ ι ώ ν   κ α ι   τ ο υ   γ η ρ α ι ο ύ  
Ε λ ε ά ζ α ρ ο υ   γ ί ν ο ν τ α ι   ε π ί   σ κ η ν ή ς   π λ έ ο ν   κ α ι   α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν   τ ι ς   λ ε π τ ο μ ε ρ ε ι α κ έ ς   π ε ρ ι γ ρ α φ έ ς   τ ο υ   4ο υ   β ι β λ ί ο υ  
τ ω ν  Μ α κ κ α β α ί ω ν ,  π ο υ   ε ί ν α ι   α π ό κ ρ υ φ ο   κ α ι  δ ε ν  ε κ δ ί δ ε τ α ι   π ά ν τ α   μ ε  τ η ν   Π α λ α ι ά  Δ ι α θ ή κ η  μ α ζ ί .  Ε π ί σ η ς ,  η  
μ η τ έ ρ α  τ ο υ ς  π ε θ α ί ν ε ι  ε π ί  σ κ η ν ή ς '  ε ί ν α ι  δ ι α σ κ ο ρ π ι σ μ έ ν α  τ α  μ έ λ η  π λ έ ο ν  τ ω ν  π α ι δ ι ώ ν  κ α ι  ε κ ε ί  π ο υ   α ν α γ ν ω ρ ί ­
ζ ε ι  α υ τ ά  έ ρ χ ο ν τ α ι  σ τ ο  ν ο υ  τ ο υ  Β ε σ τ ά ρ χ η  σ τ ί χ ο ι  τ η ς  Έ ρ ω φ ί λ η ς "  α π ό  τ η ν  π έ μ π τ η  π ρ ά ξ η , ό π ο υ   η  Ε ρ ω φ ί λ η  
α ν α γ ν ω ρ ί ζ ε ι  τ α  μ έ λ η  τ ο υ  Π α ν ά ρ ε τ ο υ , τ α  ο π ο ί α  ο  β α σ ι λ ι ά ς  π α τ έ ρ α ς  τ η ς , έ χ ε ι  δ ώ σ ε ι  ω ς  γ α μ ή λ ι ο  δ ώ ρ ο  σ ' έ ν α  
"β α τ σ έ λ ι ". Ά ρ α  ε δ ώ  π ρ ό κ ε ι τ α ι  γ ι α  σ υ ν ε ι ρ μ ι κ ή  υ π ο σ υ ν ε ί δ η τ η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α , π ρ α γ μ α τ ι κ ή  α π ή χ η σ η . 

Δ ε ν   τ ε λ ε ί ω σ α   α κ ό μ α   μ ε  τ ο υ ς   ε φ τ ά   Μ α κ κ α β α ί ο υ ς .  Έ χ ε ι   δ ύ ο   ά λ λ α   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ α   σ τ ο ι χ ε ί α .  Έ χ ε ι   έ ν α  
κ ω μ ι κ ό  ι ν τ ε ρ μ έ δ ι ο  σ τ ο  τ έ λ ο ς , γ ι α  ν α  δ ι α σ κ ε δ ά σ ε ι  ο  κ ό σ μ ο ς  μ ε τ ά  α π ό  α υ τ ό  τ ο  σ κ λ η ρ ό  κ α ι  φ ρ ι χ τ ό   θ έ α μ α , ν ' 

32 
α ν α κ ο υ φ ι σ τ ε ί   ψ υ χ ι κ ά .  Δ η λ α δ ή ,  έ ν τ ε χ ν α   π λ έ ο ν   υ π ο λ ο γ ί ζ ο ν τ α ι   ο ι   α ν τ ι δ ρ ά σ ε ι ς   τ ω ν   θ ε α τ ώ ν .  Ο   Β ε σ τ ά ρ χ η ς  
δ ι α ν ύ ε ι   μ ί α  ε ξ έ λ ι ξ η  π ρ ο ς  τ ο  θ ε α τ ρ ι κ ό  μ ε  τ α  τ ρ ί α  α υ τ ά  έ ρ γ α . Τ ο  π ο λ ύ  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  σ τ ο ι χ ε ί ο  ε ί ν α ι  ε π ί σ η ς  ό τ ι  
μ ί α  σ κ η ν ή ,  η  τ έ τ α ρ τ η ,  ε ί ν α ι   έ ν α   ι ν τ ε ρ μ έ δ ι ο   π ο υ   δ ε ν   έ χ ε ι   σ χ έ σ η   μ ε  τ η ν   υ π ό θ ε σ η ,  α λ λ ά  ε ί ν α ι   τ η ς   "θ υ σ ί α ς  
τ ο υ  Α β ρ α ά μ ". Α ν τ ι β ο λ ή  μ ε  τ ο  κ ρ η τ ι κ ό   κ ε ί μ ε ν ο  α π ο δ ε ι κ ν ύ ε ι   ό τ ι  δ ε ν  έ χ ε ι  υ π ό ψ η  τ ο υ  τ ο  κ ρ η τ ι κ ό  έ ρ γ ο , δ ε ν  
ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι   κ α θ ό λ ο υ   η  Σ ά ρ α .  Ε ί ν α ι   τ ε λ ε ί ω ς   θ ε ο λ ο γ ι κ ό   μ ε  τ η ν   έ ν ν ο ι α  τ η ς   π ε ι θ α ρ χ ί α ς   τ ω ν   π α ι δ ι ώ ν   σ τ η ν  
π ί σ τ η . Δ η λ α δ ή , ό π ω ς  ο   Ι σ α ά κ  τ ε λ ι κ ά  δ έ χ ε τ α ι   τ η ν  θ υ σ ί α  τ ο υ , έ τ σ ι   κ α ι   ο ι  ε φ τ ά   π α ί δ ε ς  Μ α κ κ α β α ί ο ι   π ρ έ π ε ι  
ν α  δ ε χ τ ο ύ ν  τ ο  μ α ρ τ ύ ρ ι ο  τ ο υ ς . Έ χ ε ι  π ρ ο π α ρ α σ κ ε υ α σ τ ι κ ή  λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α , δ ι δ α κ τ ι κ ό  π α ρ α λ λ η λ ι σ μ ό . 

Τ ο   τ έ τ α ρ τ ο   έ ρ γ ο   α π ό   τ η ν   Χ ί ο ,  τ ο υ   Κ ο ν τ α ρ ά τ ο υ ,  π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   μ ί α   ά λ λ η   λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ η ς   λ ε γ ό μ ε ν η ς  
ε π ί δ ρ α σ η ς .  Δ ε ν   ε ί ν α ι   π ι α   υ π ο σ υ ν ε ί δ η τ η ,  α λ λ ά   ο   σ υ γ γ ρ α φ έ α ς   α ν τ ι γ ρ ά φ ε ι   κ α ι   α λ λ ά ζ ε ι   μ ό ν ο   ε κ ε ί   π ο υ  
χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι .  Τ ο  θ έ μ α  ε ί ν α ι   "Ο ι   τ ρ ε ι ς  π α ί δ ε ς   ε ν  κ α μ ί ν ω "  κ α ι ,  ό π ω ς   ή δ η  α ν έ φ ε ρ α ,  α ν τ ι γ ρ ά φ ε ι   τ η ν  α φ ι έ ρ ω ­
σ η   τ ο υ   "Β α σ ι λ ι ά   Ρ ο δ ο λ ί ν ο υ ".  Τ ο   έ ρ γ ο   α υ τ ό   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ά   έ χ ε ι   έ ν α   π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   σ τ ο ι χ ε ί ο ,  ό τ ι  
π λ α ι σ ι ώ ν ε τ α ι  τ ρ ι π λ ά σ ι α  α π ό  π λ α ι σ ι ω τ ι κ έ ς   υ π ο θ έ σ ε ι ς . 

Κ α ι   τ ο   π έ μ π τ ο   έ ρ γ ο   ε ί ν α ι   έ ν α   θ έ μ α   α π ό   τ η ν   Κ α ι ν ή   Δ ι α θ ή κ η ,  "Τ ο   δ ρ ά μ α   τ ο υ   π ε ρ ί   γ ε ν ν η θ έ ν τ ο ς  
τ υ φ λ ο ύ "'  ε ί ν α ι  α π ό  τ ο  ε υ α γ γ έ λ ι ο  τ ο υ   Ι ω ά ν ν η . 

Π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  τ ο  έ ρ γ ο  γ ι α  τ ο υ ς  τ ρ ε ι ς  π α ί δ ε ς  α π ό  π ο λ λ έ ς  α π ό ψ ε ι ς . 

Η   π ρ ώ τ η   ε ί ν α ι   έ ν α  π α ι δ ά κ ι   π ο υ   "β γ α ί ν ε ι   ε ι ς  γ έ λ ι ο ", ό π ω ς  γ ρ ά φ ε ι   τ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο ,  έ ν α  μ ι κ ρ ό   π α ι δ ά ­
κ ι , π ο υ   δ ε ν  κ ά ν ε ι  τ ί π ο τ ε  ά λ λ ο  α π ό  α υ τ ό  π ο υ   έ κ α ν ε  ο  Χ ά ν τ κ ε  σ τ ο  "Β ρ ί ζ ο ν τ α ς  τ ο  κ ο ι ν ό ".  Β ρ ί ζ ε ι  τ ο  κ ο ι ν ό . 
Έ ν α  χ α ρ ι τ ω μ έ ν ο  μ ι κ ρ ό  π α ι δ ά κ ι .  Μ ε  α υ τ ό  έ χ ο υ μ ε  π ι ά  π ρ ο χ ω ρ ή σ ε ι   σ τ ο  Ρ ο κ ο κ ό . Τ ο  δ ε ύ τ ε ρ ο  ε ί ν α ι   ο  π ρ ό ­
λ ο γ ο ς  τ η ς  Ν η σ τ ε ί α ς   π ο υ   π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι   π ώ ς  θ α  β ο η θ ή σ ε ι  τ ο υ ς   "Τ ρ ε ί ς  π α ί δ ε ς  ε ν  κ α μ ί ν ω " κ α ι  θ α  τ ο υ ς  δ ρ ο ­
σ ί σ ε ι   κ .λ π .'  κ α ι   τ ο   τ ρ ί τ ο   ε ί ν α ι   η   α ν τ ι π λ ο κ ή   τ ω ν   δ α ι μ ό ν ω ν   π ο υ   π ρ ο τ ρ έ π ο υ ν   τ ο ν   Ν α β ο υ χ ο δ ο ν ό σ ω ρ  
τ ε λ ι κ ά   ν α   σ τ ή σ ε ι   τ η ν   ε ι κ ό ν α   τ ο υ   ε α υ τ ο ύ   τ ο υ ,  π ο υ   ο ι   τ ρ ε ι ς   π α ί δ ε ς   δ ε ν   τ η ν   π ρ ο σ κ υ ν ο ύ ν   κ α ι   γ ι '  α υ τ ό  
κ α τ α λ ή γ ο υ ν  σ τ η ν  κ ά μ ι ν ο . 

Έ χ ο υ μ ε  λ ο ι π ό ν , μ ί α  τ ρ ι π λ ή  π λ α ι σ ί ω σ η  τ η ς  υ π ό θ ε σ η ς  α υ τ ή ς , σ τ η ν  ο π ο ί α  υ π ά ρ χ ο υ ν  π ο λ λ ά  τ ρ α γ ο ύ δ ι α , 
π ο λ λ ή  μ ο υ σ ι κ ή  κ α ι  ε ν α λ λ α γ ή  μ έ τ ρ ω ν . Δ ε ν  ε ί ν α ι  μ ό ν ο  π ι α  η  δ ε κ α π ε ν τ α σ ύ λ λ α β ο ς ,  α λ λ ά  κ α ι  ά λ λ α  μ έ τ ρ α . 

Μ ί α   χ ι ώ τ ι κ η   σ π ε σ ι α λ ι τ έ   φ α ί ν ε τ α ι   ό τ ι   ε ί ν α ι   α υ τ ή   η   α ν τ ι π λ ο κ ή   τ ω ν   δ α ι μ ό ν ω ν :  τ η ν   έ χ ο υ μ ε   σ τ ο ν  
"Δ α β ί δ ",  τ η ν   ε ί χ α μ ε   κ α ι   σ τ ο   τ ρ ί τ ο   έ ρ γ ο   τ ο υ   Β ε σ τ ά ρ χ η ,  π ο υ   ξ έ χ α σ α  ν α   σ α ς   π ω ,  γ ι α  τ ο ν   Ε λ ε ά ζ α ρ ο '  κ α ι  
τ ο υ ς   "Ε π τ ά   π α ί δ ε ς   Μ α κ κ α β α ί ο υ ς ",  τ η ν   έ χ ο υ μ ε   τ ώ ρ α   σ τ ο υ ς   "Τ ρ ε ί ς   π α ί δ ε ς   ε ν   κ α μ ί ν ω "  κ α ι   σ '  έ ν α   ά λ λ ο  
έ ρ γ ο  π ο υ   δ ε ν  έ χ ε ι  ο λ ο κ λ η ρ ω θ ε ί ,  π ο υ   α ν α φ έ ρ ε τ α ι   σ τ α  μ α ρ τ ύ ρ ι α  τ ο υ  Α γ ί ο υ   Ι σ ι δ ώ ρ ο υ , ό π ο υ   υ π ά ρ χ ε ι   ε π ί ­
σ η ς  α ν τ ι π λ ο κ ή  τ ω ν  δ α ι μ ό ν ω ν . 

Α υ τ ή   η  α ν τ ι π λ ο κ ή   ό μ ω ς   δ ε ν   υ π ά ρ χ ε ι   σ τ ο   π έ μ π τ ο   έ ρ γ ο   τ ο υ   χ ε ι ρ ο γ ρ ά φ ο υ   α υ τ ο ύ ,  γ ι α  τ ο   θ έ μ α   τ ο υ  
π ε ρ ί   γ ε ν ν η θ έ ν τ ο ς   τ υ φ λ ο ύ   ό π ο υ   ο   Π ρ ο σ ο ψ ά ς   α κ ο λ ο υ θ ε ί   λ έ ξ η   ­  λ έ ξ η ,  γ ρ ά μ μ α   ­  γ ρ ά μ μ α   τ η ν   Κ α ι ν ή  
Δ ι α θ ή κ η   κ α ι   τ η ν   μ ε τ α τ ρ έ π ε ι   σ ε   δ η μ ο τ ι κ ή   κ α ι   σ ε   δ ε κ α π ε ν τ α σ ύ λ λ α β ο .  Κ α ι   μ ά λ ι σ τ α   μ ί α   υ π ό θ ε σ η   η  
ο π ο ί α   δ ε ν   ε ί ν α ι   ι δ ι α ί τ ε ρ α   κ α τ ά λ λ η λ η   γ ι α   δ ρ α μ α τ ο π ο ί η σ η .  Π α ρ α τ η ρ ο ύ μ ε   μ ί α  σ χ ε δ ό ν   κ λ α σ ι κ ή   ι σ ο ρ ρ ο ­

33 
 π ί α  κ α ι  μ ε γ ά λ η  ι κ α ν ό τ η τ α  κ α ι  ρ ο υ τ ί ν α   σ τ α  θ ε α τ ρ ι κ ά   π ρ ά γ μ α τ α .  Τ ο   έ ρ γ ο   α υ τ ό   έ χ ε ι κ α ι δ ύ ο  
intermedia,  τ α  ο π ο ί α   δ ε ν   έ χ ο υ ν   κ α μ ί α   σ χ έ σ η   μ ε  τ ο   κ ε ί μ ε ν ο ,  τ α  ο π ο ί α  α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι   σ ε  δ ι α γ ώ ν ι σ μ α  
τ ω ν  τ ρ ι ώ ν   σ ω μ α τ ο φ υ λ ά κ ω ν  τ ο υ   Π έ ρ σ η  β α σ ι λ έ ω ς  Δ α ρ ε ί ο υ  ' τ ο  κ ε ρ δ ί ζ ε ι   ο  Ζ ο ρ ο β ά δ ε λ  κ α ι  ζ η τ ά ε ι  ω ς  
β ρ α β ε ί ο  τ η ν  α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η  τ ω ν  Ι ε ρ ο σ ο λ ύ μ ω ν  κ α ι  τ ο υ  ν α ο ύ . Ε ί ν α ι  κ α ι  α υ τ ή  μ ι α  υ π ό θ ε σ η  π ο υ  α ν α φ έ ­
ρ ε τ α ι  σ τ η ν  Π α λ α ι ά  Δ ι α θ ή κ η . 

Σ τ α  χ α ρ τ ι ά  τ ο υ  Α λ λ ά τ ι ο υ , τ ο υ   Λ έ ο ν τ ο ς  Α λ λ ά τ ι ο υ , τ ο υ   γ ν ω σ τ ο ύ   Χ ί ο υ  λ ο γ ί ο υ   π ο υ   ε ρ γ α ζ ό τ α ν  σ τ ο  
Β α τ ι κ α ν ό ,  σ τ α  λ ε γ ό μ ε ν α   "carte  allacciane",  σ τ α   ο π ο ί α   έ χ ε ι   β ρ ε ι   κ α ι   ο   κ ύ ρ ι ο ς   Π α π α δ ό π ο υ λ ο ς   τ ο ν  
"Δ α β ί δ ", υ π ά ρ χ ε ι  κ α ι  έ ν α  δ ε ύ τ ε ρ ο  θ ε α τ ρ ι κ ό  έ ρ γ ο , τ ο  ο π ο ί ο  ό μ ω ς  δ ε ν  ε ί ν α ι  ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν ο  κ α ι  έ χ ε ι  σ χ έ σ η  
μ ε  τ ο  μ α ρ τ ύ ρ ι ο  τ ο υ  Α γ ί ο υ  Ι σ ί δ ω ρ ο υ , τ ο υ  π ρ ο σ τ ά τ η  τ η ς  Χ ί ο υ . Κ α ι  α υ τ ό  τ ο  έ ρ γ ο  ε ί ν α ι  π ο λ ύ  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν . 
Έ ν τ ο ν η  η  χ ρ ή σ η  τ η ς  μ ο υ σ ι κ ή ς  κ α ι  τ ο υ  τ ρ α γ ο υ δ ι ο ύ , ε ν α λ λ α γ ή  μ έ τ ρ ω ν . Υ π ά ρ χ ο υ ν  τ ό σ ο  μ ε γ ά λ α  χ ά σ μ α τ α  
σ τ η ν  υ π ό θ ε σ η  π ο υ  ε ί ν α ι  π ο λ ύ  δ ύ σ κ ο λ ο  ν α  σ υ γ κ ρ ο τ ή σ ε ι  π λ έ ο ν  κ α ν ε ί ς  τ η ν  υ π ό θ ε σ η  τ ο υ  έ ρ γ ο υ . Έ χ ε ι  440 
σ τ ί χ ο υ ς  π ε ρ ί π ο υ   κ α ι  τ ο  π ι ο  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  ε ί ν α ι   ό τ ι  υ π ά ρ χ ο υ ν  κ α ι  κ ο μ μ ά τ ι α  σ ε  π ε ζ ό  λ ό γ ο  μ έ σ α , ή  υ π ά ρ ­
χ ο υ ν  ε ν α λ λ α κ τ ι κ έ ς  γ ρ α φ έ ς .  Π ρ ο φ α ν ώ ς   π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α  έ ν α  π ρ ώ τ ο  π ρ ο σ χ έ δ ι ο  θ ε α τ ρ ι κ ο ύ   έ ρ γ ο υ   π ο υ  μ α ς  
ε π ι τ ρ έ π ε ι  ν α  ρ ί ξ ο υ μ ε  μ ι ά  μ α τ ι ά  σ τ ο  ε ρ γ α σ τ ή ρ ι ο  τ ω ν  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ώ ν  α υ τ ώ ν . 

Π ε ρ ν ά μ ε  τ ώ ρ α  τ ρ ο χ ά δ η ν  σ τ η ν  Π α ρ ο ν α ξ ί α , ό π ο υ  ξ έ χ α σ α  ν α  σ α ς  π ω , ό τ ι  α π ό  τ η ν  Π ά ρ ο  έ χ ο υ μ ε  κ α ι  
έ ν α  fragmentum  "Κ α λ λ ί μ α χ ο ς  κ α ι  Ρ ο δ ά μ ν ι α ",  π ο υ   ε ί ν α ι  μ ό ν ο  ο  π ρ ό λ ο γ ο ς  κ α ι  έ ν α ς  σ τ ί χ ο ς  τ η ς  π ρ ώ τη ς 
π ρ ά ξ η ς , α υ τ ο ύ σ ι ο   π α ρ ά θ ε μ α  α π ό  τ η ν  "Π α ν ώ ρ ι α ".  Δ η λ α δ ή , σ τ ι ς  Κ υ κ λ ά δ ε ς  σ υ ν ε χ ί ζ ε ι   η  π α ρ ά δ ο σ η  τ ο υ  
κ ρ η τ ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ . Κ α ι  τ ο  σ η μ α ν τ ι κ ό  μ ε  τ ο  ν έ ο  α υ τ ό  κ ε φ ά λ α ι ο  ε ί ν α ι , ό τ ι  "π α ν τ ρ ε ύ ε τ α ι " τ ο  θ ρ η σ κ ε υ τ ικ ό  
ι η σ ο υ ί τ ι κ ο  θ έ α τ ρ ο  τ η ν  ε γ χ ώ ρ ι ο  κ λ α σ ι κ ί ζ ο υ σ α  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ία  τ ο υ  κ ρ η τ ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ . 

Α π ό   τ η ν   Ν ά ξ ο   έ χ ο υ μ ε   λ ο ι π ό ν ,  τ η ν  τ ρ α γ ω δ ί α   τ ο υ   "Α γ ί ο υ   Δ η μ η τ ρ ί ο υ ",  π ε ν τ ά π ρ α κ τ η   τ ρ α γ ω δ ί α  
π ο υ  μ ε  α ρ κ ε τ ή  ε λ ε υ θ ε ρ ί α  χ ε ι ρ ί ζ ε τ α ι  τ ο  θ έ μ α  τ ο υ  Σ υ ν α ξ α ρ ί ο υ , ε ι σ ά γ ε ι  έ ν α  τ ε λ ε ί ω ς  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο  π ρ ό σ ω ­
π ο  π ο υ   ε ί ν α ι  τ ο  π ρ ό σ ω π ο   κ λ ε ι δ ί , τ ο ν  Γ α λ η ν ό , α ν η ψ ι ό  τ ο υ   α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α   Μ α ξ ι μ ι λ ι α ν ο ύ ,  π ο υ   γ ί ν ε τ α ι  
τ ο   μ ή λ ο   τ η ς   έ ρ ι δ ο ς   μ ε τ α ξ ύ   τ ω ν   Χ ρ ι σ τ ι α ν ώ ν   κ α ι   τ ω ν   Ρ ω μ α ί ω ν .  Α υ τ ό ς   α γ α π ά ε ι   π ο λ ύ   τ ο ν   Ά γ ι ο  
Δ η μ ή τ ρ ι ο , ε ί ν α ι  ε π ι σ τ ή θ ι ο ς  φ ί λ ο ς  τ ο υ , α π ό  τ η ν  ά λ λ η  ο  Ά γ ι ο ς  Δ η μ ή τ ρ ι ο ς  δ ε ν  θ έ λ ε ι  ν ' α λ λ α ξ ο π ι σ τ ή σ ε ι  
ό π ω ς  τ ο υ  τ ο  ζ η τ ά ε ι  ο  Α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς , κ α ι  ε π ι ζ η τ ε ί  τ ο  μ α ρ τ ύ ρ ι ο . Η  σ ύ γ κ ρ ο υ σ η  α υ τ ή  θ α  ε ί χ ε  τ ε λ ε ι ώ σ ε ι  
ή δ η  σ τ η ν  π ρ ώ τ η  π ρ ά ξ η , π ο υ  τ ο ν  σ υ λ λ α μ β ά ν ο υ ν , α λ λ ά  λ ό γ ω  τ ο υ  Γ α λ η ν ο ύ , γ ί ν ε τ α ι  τ ώ ρ α  έ ν α  π α ι χ ν ί δ ι  
μ ή π ω ς  π ε ι σ τ ε ί  α κ ό μ α  κ .λ .π . Έ χ ε ι  γ ρ α μ μ ι κ ή  ε π ε ι σ ο δ ι α κ ή  δ ο μ ή  τ ο  έ ρ γ ο  α υ τ ό . Τ ο  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   ε ί ν α ι  ό τ ι  
υ π ά ρ χ ο υ ν   κ α ι   τ έ σ σ ε ρ α   intermedia,  τ α  λ ε γ ό μ ε ν α   "Δ ι λ ο ύ δ ι α ",  τ α   ο π ο ί α   έ χ ο υ ν   τ ρ ί α   π ρ ό σ ω π α ,  έ ν α ν  
Κ ά σ σ α ν δ ρ ο  π ο υ  έ ρ χ ε τ α ι  α π ό  τ η ν  ι τ α λ ι κ ή  π α ρ ά δ ο σ η , έ ν α ν  Π ο λ έ μ α ρ χ ο  π ο υ  δ ε ν  ε ί ν α ι  τ ί π ο τ ε  ά λ λ ο  α π ό  
τ ο ν  Μ π ρ ά β ο   π ο υ   ξ έ ρ ο υ μ ε   α π ό  τ η ν  κ ρ η τ ι κ ή  κ ω μ ω δ ί α   κ α ι   έ ν α ν  Ν τ ο τ ό ρ ε   π ο υ   ε ί ν α ι   ε π ί σ η ς  γ ν ω σ τ ή  
μ ο ρ φ ή . Τ ο  π ρ ώ τ ο  α π ό  τ α  intermedia  δ ε ν  ε ί ν α ι   τ ί π ο τ ε  ά λ λ ο  α π ό  σ χ ε δ ό ν  κ α τ ά  λ έ ξ η  α ν τ ι γ ρ α φ ή  κ ω μ ι ­
κ ή ς  σ κ η ν ή ς  τ ο υ   "Κ α τ ζ ο ύ ρ μ π ο υ ". Μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν ' α π ο δ ε ί ξ ο υ μ ε  λ ο ι π ό ν , ό τ ι  σ τ α  1723 σ τ η  Ν ά ξ ο  υ π ά ρ ­
χ ε ι  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο  τ ο υ   "Κ α τ ζ ο ύ ρ μ π ο υ ", ο  ο π ο ί ο ς  έ χ ε ι  ε κ δ ο θ ε ί  μ ό λ ι ς  π ρ ό σ φ α τ α . Α υ τ ό  ρ ί χ ν ε ι   έ ν α  χ α ρ α ­
κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό   φ ω ς   σ τ η ν  ε υ ρ ε ί α   ε μ β έ λ ε ι α   π ο υ   έ χ ο υ ν  τ α  έ ρ γ α  τ ο υ   Χ ο ρ τ ά τ σ η , π ο υ   γ ι α   150­200  χ ρ ό ν ι α , 
ε ι δ ι κ ά   σ τ η ν   π ε ρ ί π τ ω σ η   τ η ς   "Ε ρ ω φ ί λ η ς "  β ρ ί σ κ ο υ μ ε   α κ ό μ α   α π η χ ή σ ε ι ς   σ τ η ν   Ε λ λ η ν ι κ ή   λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ή  
π α ρ α γ ω γ ή . Ε π ί σ η ς , ε π ι β ε β α ι ώ ν ε τ α ι   π ά λ ι  ο  ν έ ο ς  τ ρ ό π ο ς  ε ρ γ α σ ί α ς , η  α ν τ ι γ ρ α φ ή . Δ ε ν  ε ί ν α ι   π ι α  η  υ π ο ­
σ υ ν ε ί δ η τ η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α  π ο υ   δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί   τ ι ς  ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς  κ α ι  τ ι ς  α π η χ ή σ ε ι ς ,  α λ λ ά  έ χ ο υ μ ε  τ α  κ ε ί μ ε ν α  κ α ι  
α ν τ ι γ ρ ά φ ο υ μ ε  κ α ι  π α ί ρ ν ο υ μ ε  ό ,τ ι  μ α ς  χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι . 

34 
 Τ ο   δ ε ύ τ ε ρ ο   έ ρ γ ο   ε ί ν α ι   π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   ε π ί σ η ς ,  π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   έ ν α   χ ρ ι σ τ ο υ γ ε ν ν ι ά τ ι κ ο   δ ρ ά μ α ,  τ ο  
ο π ο ί ο   θ α   έ π ρ ε π ε   ν α   τ ο   ο ν ο μ ά σ ο υ μ ε   "Η ρ ώ δ η ς   ή   Σ φ α γ ή   τ ω ν   ν η π ί ω ν ".  Λ έ ω   θ α   έ π ρ ε π ε ,  γ ι α τ ί   λ ε ί π ε ι   τ ο  
π ρ ώ τ ο   φ ύ λ λ ο   π ο υ   έ χ ε ι   τ ο ν   τ ί τ λ ο   κ α ι   τ η ν   α ρ χ ή   τ ο υ   έ ρ γ ο υ   κ α θ ώ ς   κ α ι   τ ο ν   π ρ ό λ ο γ ο .  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   τ ο  
π ρ ώ τ ο  ε λ λ η ν ι κ ό  έ ρ γ ο  σ ε  π ε ζ ό  λ ό γ ο . 

Ε π ί σ η ς   ε ί ν α ι   π ο λ ύ   θ ε α μ α τ ι κ ό   τ ο  τ έ λ ο ς ,  η  α ρ ρ ώ σ τ ι α   κ α ι   ο  θ ά ν α τ ο ς   τ ο υ   Η ρ ώ δ η ,  η  ο π ο ί α  γ ί ν ε τ α ι   ε π ί ­
σ η ς   ε π ί   σ κ η ν ή ς ,  κ α ι   σ ε   α υ τ ό   τ ο   σ η μ ε ί ο   υ π ά ρ χ ο υ ν   π ά μ π ο λ λ α   γ ι α τ ρ ο σ ο φ ι κ ά   σ τ ο ι χ ε ί α ,  γ ι α τ ί   σ τ η   σ κ η ν ή  
α υ τ ή ,  υ π ά ρ χ ε ι   κ α ι   έ ν α ς   γ ι α τ ρ ό ς   ο   Μ α χ ά ω ν ,  β ε β α ί ω ς   ο   ο μ η ρ ι κ ό ς   Μ α χ ά ω ν ,  π ο υ   π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι   τ ί   α κ ρ ι β ώ ς  
σ υ μ β α ί ν ε ι   μ ε   τ ο ν   Η ρ ώ δ η ,  ο   ο π ο ί ο ς   π α θ α ί ν ε ι   κ α ι   μ ί α   φ ρ ε ν ο β λ ά β ε ι α   κ α ι   ν ο μ ί ζ ε ι   ό τ ι   σ υ μ μ ε τ έ χ ε ι   σ τ η ν  
α ρ χ α ί α  γ ι γ α ν τ ο μ α χ ί α ,  ε ν ώ  σ κ ο τ ώ ν ε ι  σ τ η ν  π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α  μ ό ν ο  π α ι δ ι ά . Η   Μ α ρ ι ά μ ν η   η  γ υ ν α ί κ α  τ ο υ  π ρ ο ­
σ π α θ ε ί   ν α  γ λ υ τ ώ σ ε ι   τ ο ν  μ ι κ ρ ό  Α ν τ ί γ ο ν ο   τ ο   δ ι κ ό  τ ο υ   γ ι ό , α π ό  τ η  μ α ν ί α  τ ο υ ,  δ ε ν  τ α  κ α τ α φ έ ρ ν ε ι   κ α ι  σ κ ο ­
τ ώ ν ε τ α ι   μ α ζ ί   μ ε  τ ο   δ ι κ ό   τ ο υ   π α ι δ ί .  Δ η λ α δ ή ,  έ ν α   π ο λ ύ   θ ε α μ α τ ι κ ό ,  ε ν τ υ π ω σ ι α κ ό   χ ρ ι σ τ ο υ γ ε ν ν ι ά τ ι κ ο   έ ρ γ ο  
π ο υ   δ ε ν  έ χ ω   κ α μ ί α  α μ φ ι β ο λ ί α ,  ό τ α ν   κ α τ ο ρ θ ώ σ ω   ν α  τ ο   ε κ δ ώ σ ω ,  θ α  τ ο   α ρ π ά ξ ε ι   ο  Σ π ύ ρ ο ς   Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο ς  
κ α ι  θ α  τ ο  α ν ε β ά σ ε ι . Έ χ ο υ μ ε  ε π ι τ έ λ ο υ ς  σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  κ α ι  έ ν α  χ ρ ι σ τ ο υ γ ε ν ν ι ά τ ι κ ο   έ ρ γ ο . 

Ε δ ώ   ό μ ω ς  κ υ ρ ί ε ς  κ α ι  κ ύ ρ ι ο ι   θ α  ή θ ε λ α  ν α  σ τ α μ α τ ή σ ω , ν α  μ ε  σ υ γ χ ω ρ έ σ ε τ ε   ε ά ν  η  ο μ ι λ ί α  μ ο υ   τ ρ ά β η ξ ε  
λ ί γ ο  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο  τ ο υ   δ έ ο ν τ ο ς . 

35 
 "Ο  δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς  κ α ι  ο  ρ ο μ α ν τ ι σ μ ό ς  
σ τ ο  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό   θ έ α τ ρ ο " 
Ο μ ι λ ή τ ρ ι α : Ά ν ν α  Τ Α Μ Π Α Κ Η  
Ε ν τ ε τ α λ μ έ ν η  Ε ρ ε υ ν ή τ ρ ι α  σ τ ο  Κ έ ν τ ρ ο  Ν ε ο ε )λ η ν ι κ ώ ν  Ε ρ ε υ ν ώ ν  τ ο υ  Ε .Ι .Ε . 

Π ρ ο λ ο γ ί ζ ε ι   η  κ . Ε λ έ ν η   Γ ρ α μ μ α τ ι κ ο π ο υ λ ο υ  

Η  Ά ν ν α   Τ α μ π ά κ η  γ ε ν ν ή θ η κ ε  σ τ ο ν  Π ε ι ρ α ι ά .  Ε ί ν α ι  π τ υ χ ι ο ύ χ ο ς  τ η ς   Φ ά ο σ ο φ ι κ ή ς  Σ χ ο λ ή ς  
τ ο υ   Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν . Π ρ α γ μ α τ ο π ο ί η σ ε ,  ω ς  υ π ό τ ρ ο φ ο ς  τ η ς  Γ α λ λ ι κ ή ς  Κ υ β ε ρ ν ή σ ε ω ς , 
μ ε τ α π τ υ χ ι α κ ή  ε ι δ ί κ ε υ σ η  σ τ η ν  Γ α λ λ ί α   σ τ ο ν  τ ο μ έ α  τ η ς  σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ή ς  κ α ι  vε oε λ L·vι κ ή ς  φ ι λ ο λ ο ­
γ ί α ς . Υ π ή ρ ξ ε  μ α θ ή τ ρ ι α   τ ο υ  Κ .Θ . Δ η μ α ρ ά  σ τ ο  Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό  Ι ν σ τ ι τ ο ύ τ ο  τ η ς  Σ ο ρ β ό ν ν η ς .  Ε ί ν α ι  
δ ι δ ά κ τ ω ρ  ι σ τ ο ρ ί α ς  κ α ι  π ο λ ι τ ι σ μ ώ ν  τ η ς École des Hautes Études en Sciences Sociales  τ ο υ  
Π α ρ ι σ ι ο ύ  μ ε   θ έ μ α  δ ι α τ ρ ι β ή ς  τ η ν  γ έ ν ε σ η  κ α ι  τ η ν  δ ι α μ ό ρ φ ω σ η   τ ο υ   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ .  Ο ι  
ι δ ε ο λ ο γ ι κ έ ς ,  κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς  κ α ι  α ι σ θ η τ ι κ έ ς   τ ο υ  π α ρ ά μ ε τ ρ ο ι   (Le théâtre néohellénique: Genèse et
formation. Ses composantes idéologiques, sociales et esthétiques).
Α π ό   τ ο  1980  ε ρ γ ά ζ ε τ α ι ,  α ρ χ ι κ ά  ω ς  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ή   σ υ ν ε ρ γ ά τ ι ς  κ α ι   έ π ε ι τ α  ω ς  ε ρ ε υ ν ή τ ρ ι α ,  σ τ ο  
Κ έ ν τ ρ ο  Ν ε ο ε λ Μ ν ι κ ώ ν  Ε ρ ε υ ν ώ ν  τ ο υ   Ε .Ι .Ε . Α π ό  τ ο  1995 κ α τ έ χ ε ι  τ η ν  θ έ σ η  τ ο υ  ε ν τ ε τ α λ μ έ ν ο υ  ε ρ ε υ ­
ν η τ ή  σ τ ο  π α ρ α π ά ν ω  Ι ν σ τ ι τ ο ύ τ ο .  Ε χ ε ι  σ υ μ μ ε τ ά σ χ ε ι  σ ε  π ο ι κ ί λ α  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ά  τ ο υ  π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α ,  σ ε  
ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ έ ς   α π ο σ τ ο λ έ ς  κ α θ ώ ς  κ α ι  σ τ ο  π ρ ό γ ρ α μ μ α   ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ώ ν  α ν τ α λ λ α γ ώ ν  τ ο υ  Ε θ ν ι κ ο ύ  
Ι δ ρ ύ μ α τ ο ς  Ε ρ ε υ ν ώ ν  μ ε   τ ο  Centre National de la Recherche Scientifique  (CNRS) τ η ς  Γ α λ λ ί α ς , 
ο π ό τ ε  κ α ι   έ δ ω σ ε  σ ε μ ι ν ά ρ ι α  μ ε τ α π τ υ χ ι α κ ο ύ   ε π ι π έ δ ο υ   σ τ η ν  Σ ο ρ β ό ν ν η   κ α ι  σ τ η ν École des Hautes
Études en Sciences Sociales.  Κ α τ ά   τ α  δ ύ ο   τ ε λ ε υ τ α ί α   α κ α δ η μ α ϊ κ ά   έ τ η  (1995­1996 &  1996­1997) 
δ ί δ α ξ ε  μ ε  β ά σ η  τ ο  Π .Α . 407/1980 (σ τ η ν  β α θ μ ί δ α  τ ο υ  α ν α π λ η ρ ω τ ή  κ α θ η γ η τ ή ) ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  ν ε ο ε λ ­
λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  σ τ ο  Τ μ ή μ α  Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν  τ η ς  Σ χ ο λ ή ς  Α ν θ ρ ω π ι σ τ ι κ ώ ν  κ α ι  Κ ο ι ν ω ν ι κ ώ ν  
Ε π ι σ τ η μ ώ ν  τ ο υ   Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Π α τ ρ ώ ν .  Τ έ λ ο ς  έ χ ε ι  σ υ μ μ ε τ ά σ χ ε ι  ω ς  ε κ π α ι δ ε ύ τ ρ ι α  σ ε  ε π ι δ ο τ ο ύ μ ε ­
ν α  α π ό  τ η ν  Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή  Ε π ι τ ρ ο π ή  σ ε μ ι ν ά ρ ι α  κ α ι  σ ε  ε π ι χ ο ρ η γ ο ύ μ ε ν α  ε ρ ε υ ν η τ ι κ ά  π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α . 
Ε ί ν α ι  ε ν ε ρ γ ό  μ έ λ ο ς  π ο λ λ ώ ν  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ώ ν  ε τ α ι ρ ε ι ώ ν  Έ χ ε ι  σ υ μ μ ε τ ά σ χ ε ι  σ ε  π ο λ υ ά ρ ι θ μ α  δ ι ε ­
θ ν ή  κ α ι  ε ι δ ι κ ο ύ  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ ο ς  Σ υ ν έ δ ρ ι α  κ α ι  έ χ ε ι  δ η μ ο σ ι ε ύ σ ε ι  π έ ν τ ε  α υ τ ο τ ε λ ή  β ι β λ ί α  κ α ι  π ε ρ ι σ ­
σ ό τ ε ρ ε ς  α π ό   π ε ν ή ν τ α  ε ρ γ α σ ί ε ς  γ ι α  θ έ μ α τ α  π ο υ  α φ ο ρ ο ύ ν  τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α   τ ω ν  ι δ ε ώ ν ,  τ ι ς  π ο λ ι τ ι σ μ ι κ έ ς  
ε π α φ έ ς  τ η ς  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή ς  κ ο ι ν ω ν ί α ς  μ ε  τ η ν  Α ν α τ ο λ ή  κ α ι   τ η  Δ ύ σ η ,  τ ο ν  ε λ λ η ν ι κ ό  π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι ­
κ ό  τ ύ π ο  κ α ι  ε ι δ ι κ ό τ ε ρ α   τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α   τ ο υ   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ  κ α τ ά  τ ο υ ς   18ο  κ α ι  19ο  α ι ., μ ε  
έ μ φ α σ η  σ τ η ν  μ ε λ έ τ η  τ ω ν  ε υ ρ ω π α ϊ κ ώ ν  ε π ι δ ρ ά σ ε ω ν  σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  θ ε α τ ρ ι κ ή   ζ ω ή . Α π ό  τ ι ς  α υ τ ο τ ε ­
λ ε ί ς  μ ε λ έ τ ε ς  τ η ς  α ς  α ν α φ ε ρ θ ο ύ ν :  Ο  Μ ο λ ι έ ρ ο ς  σ τ η ν  φ α ν α ρ ι ώ τ ι κ η   π α ι δ ε ί α .  Τ ρ ε ι ς  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ε ς  
μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς  (Α θ ή ν α ,  Κ Ν Ε /Ε Ι Ε , 1988), Δ η μ ο σ θ έ ν η  Μ ι σ ι τ ζ ή , Ο  Φ ι ά κ α ς ,  Ο  Δ ο υ ξ   τ η ς  β λ α κ ε ί α ς  
(Α θ ή ν α ,  Δ ω δ ώ ν η , 1992),  Η   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  κ α ι  ο ι  δ υ τ ι κ έ ς  τ η ς  ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς   (18ο ς   ­
19ο ς   α ι ). Μ ί α  σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ή  π ρ ο σ έ γ γ ι σ η   (Α θ ή ν α , Α φ ο ί   Τ ο λ ί δ η , 1993) κ α ι  Ξ έ ν ο ι  σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς  μ ε τ α ­
φ ρ α σ μ έ ν ο ι  ε λ λ η ν ι κ ά ,  18ο ς  α ι ώ ν α ς .  Ο  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς  (Α θ ή ν α , Κ Ν Ε /Ε Ι Ε ,  υ π ό  έ κ δ ο σ η ). 

37 
 Α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς   μ ί α  χ ρ ο ν ο λ ο γ ι κ ή  τ ά ξ η , α ν α λ ύ θ η κ α ν   σ τ ι ς  π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ε ς   δ ι α λ έ ξ ε ι ς  τ ό σ ο  ο ι  α π α ρ χ έ ς  
τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  (κ ρ η τ ι κ ό  κ α ι  ε π τ α ν η σ ι α κ ό ) ό σ ο  κ α ι  έ ν α  φ ά σ μ α  δ ρ α σ τ η ρ ι ο τ ή τ ω ν  π ο υ  σ υ ν δ έ ε ­
τ α ι  μ ε  τ ο  θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ό ,  π ρ ο π α γ α ν δ ι σ τ ι κ ό   θ έ α τ ρ ο  τ ω ν   Ι η σ ο υ ϊ τ ώ ν ,  μ ε  ε π ί κ ε ν τ ρ ο  τ α  ν η σ ι ά  τ ο υ  Α ι γ α ί ο υ  
(Χ ί ο ς , Ν ά ξ ο ς ) κ α ι  τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η .  Η  ο μ ι λ ί α  μ ο υ  θ α  π ε ρ ι σ τ ρ α φ ε ί  γ ύ ρ ω  α π ό  έ ν α  ά λ λ ο  π λ έ γ μ α  
φ α ι ν ο μ έ ν ω ν  π ο υ  ξ ε τ υ λ ί γ ε τ α ι  σ τ ο ν  ε υ ρ ύ  γ ε ω γ ρ α φ ι κ ό  χ ώ ρ ο  τ η ς  Ν ο τ ι ο ­Α ν α τ ο λ ι κ ή ς  Ε υ ρ ώ π η ς  σ τ ο ν  ο π ο ί ο  
δ ρ ά  ο  ε λ λ η ν ι σ μ ό ς  κ α τ ά  τ ο ν   18ο  κ α ι   19ο  α ι ώ ν α . Α ν  θ ε λ ή σ ο υ μ ε  ν α  ε ν τ ά ξ ο υ μ ε  τ α  ό σ α  θ α  π ο ύ μ ε  σ ή μ ε ρ α  
σ τ α  ρ ε ύ μ α τ α   ι δ ε ώ ν  κ α ι   σ τ ι ς  α ι σ θ η τ ι κ έ ς   α ν τ ι λ ή ψ ε ι ς  τ η ς   ε π ο χ ή ς   τ ο υ ς ,  θ α  π ρ έ π ε ι   ν α  χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ο υ μ ε  
α σ φ α λ ώ ς  τ ο υ ς  π ε ρ ι ε κ τ ι κ ο ύ ς  ό ρ ο υ ς  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς  κ α ι  Ρ ο μ α ν τ ι σ μ ό ς . 

Π ρ ι ν , ω σ τ ό σ ο , ν α  π ρ ο χ ω ρ ή σ ω  σ τ η ν  α ν ά λ υ σ η  μ ο υ , θ α  μ ο υ  ε π ι τ ρ έ ψ ε τ ε  ν α  π ρ ο β ώ  σ ε  μ ί α  δ ι α π ί σ τ ω ­

σ η :  η  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ 1  δ ε ν   έ χ ε ι   α κ ό μ η   α π ο τ υ π ω θ ε ί ,  μ ε  σ α φ ή ν ε ι α   σ τ η ν  ο λ ό τ η τ α  
τ η ς .  Α ν   κ α ι   ο ι   π ρ ώ τ ε ς   β ά σ ε ι ς   τ η ς   έ ρ ε υ ν α ς   τ έ θ η κ α ν   ή δ η   α π ό   τ ο ν   π ε ρ α σ μ έ ν ο   α ι ώ ν α   χ ά ρ ι ς   σ τ ο ν  
Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο   Σ ά θ α ,  κ υ ρ ί ω ς   σ ε  ι σ τ ο ρ ι κ ό   κ α ι   φ ι λ ο λ ο γ ι κ ό   ε π ί π ε δ ο   —θ υ μ ί ζ ω   τ ο   Ι σ τ ο ρ ι κ ό ν  Δ ο κ ί μ ι ο ν  
π ε ρ ί  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ  κ α ι  τ η ς  μ ο υ σ ι κ ή ς   τ ω ν  Β υ ζ α ν τ ι ν ώ ν  (Β ε ν ε τ ί α ,  1878)  κ α ι   τ ο   Κ ρ η τ ι κ ό ν   θ έ α τ ρ ο ν  ή  
Σ υ λ λ ο γ ή  α ν ε κ δ ό τ ω ν  κ α ι  α γ ν ώ σ τ ω ν  κ ε ι μ έ ν ω ν  (Β ε ν ε τ ί α ,  1879)—, ο ι  υ π ά ρ χ ο υ σ ε ς  ι σ τ ο ρ ί ε ς  τ η ς  ν ε ο ε λ λ η ­
ν ι κ ή ς   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς   (Ν ι κ ό λ α ο ς   Λ ά σ κ α ρ η ς ,  Ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ , Α θ ή ν α ι ,  1938­39* 
Γ ι ά ν ν η ς  Σ ι δ ε ρ ή ς , Ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  ν έ ο υ  ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ , τ ό μ ο ς  Α ,  1794­1908, α ' έ κ δ . Α θ ή ν α   1951, β ' 
έ κ δ .  Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ς ,  199Γ   Μ .  Β ά λ σ α ς ,  Le théâtre grec moderne de 1453 à 1900,  Β ε ρ ο λ ί ν ο   I960 μ ε  
π ρ ό σ φ α τ η  ε λ λ η ν ι κ ή  μ ε τ ά φ ρ α σ η  α π ό  τ η ν  Χ α ρ ά  Μ π α κ ο ν ι κ ό λ α ­Γ ε ω ρ γ ο π ο ύ λ ο υ , Α θ ή ν α , Ε ι ρ μ ό ς ,  1995) 
ό χ ι   μ ό ν ο ν   δ ε ν   κ α λ ύ π τ ο υ ν   ό λ ο  τ ο   φ ά σ μ α  τ ω ν   φ α ι ν ο μ έ ν ω ν   α λ λ ά  κ α ι   δ ε ν   σ υ μ φ ω ν ο ύ ν   ω ς   π ρ ο ς  τ η ν  
π ε ρ ι ο δ ο λ ό γ η σ η  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ . Ε ί ν α ι   π ο λ ύ  χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό   π ω ς  ο  Ν .Λ ά σ κ α ρ η ς , π α ρ ό λ ο  
π ο υ  δ ι α κ α τ έ χ ε τ α ι  σ τ η ν  Ε ι σ α γ ω γ ή  τ ο υ  α π ό  τ η ν  ε π ι θ υ μ ί α  ν α  π α ρ ο υ σ ι ά σ ε ι  μ ί α  ε ι κ ό ν α  α π ό λ υ τ η ς  σ υ ν έ χ ε ι ­
α ς  π ο υ   α ν ά γ ε τ α ι   ώ ς  τ α  ρ ω μ α ϊ κ ά  χ ρ ό ν ι α ,  α π ο ρ ρ ί π τ ε ι   τ α  έ ρ γ α  τ η ς  κ ρ η τ ι κ ή ς  α ν α γ έ ν ν η σ η ς ,  ε π ι μ έ ν ο ν τ α ς  
σ τ η ν  "ξ ε ν ι κ ή  π ρ ο έ λ ε υ σ η " τ ο υ ς 2. Τ ο π ο θ ε τ ε ί  τ ι ς  α π α ρ χ έ ς  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ  μ ό λ ι ς  σ τ ο ν  α ρ χ ό ­
μ ε ν ο   19ο   α ι ώ ν α .  Α λ λ ά   κ α ι   ο   Γ ι ά ν ν η ς   Σ ι δ ε ρ ή ς ,  ό π ω ς   ε π ε σ ή μ α ν ε   σ τ η ν   ο μ ι λ ί α   τ ο υ   κ α ι   ο   Σ π ύ ρ ο ς  
Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο ς , δ ε ν  ε ν τ ά σ σ ε ι  τ ο  κ ρ η τ ι κ ό  θ έ α τ ρ ο  σ τ η ν  Ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  κ α ι  α κ ό μ η  θ ε ω ρ ε ί  π ω ς   "δ ε ν  μ π ο ρ ε ί  ν α  
γ ί ν ε ι  λ ό γ ο ς  γ ι α  ι δ ι α ί τ ε ρ ο  ε π τ α ν η σ ι α κ ό  θ έ α τ ρ ο  π α ρ ά  γ ε ω γ ρ α φ ι κ ά ^". Ο  Μ .Β ά λ σ α ς , α π ό  τ η ν  μ ε ρ ι ά  τ ο υ , 
ε π ι μ έ ν ε ι   π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο   σ τ ο ν  "μ ε τ α ­β υ ζ α ν τ ι ν ό "  χ α ρ α κ τ ή ρ α   τ η ς   κ ρ η τ ι κ ή ς   π α ρ α γ ω γ ή ς '  τ α  έ ρ γ α   φ έ ρ ο υ ν  
"une influence byzantine, camouflée et lointaine [qui] persiste (...) en dépit d'une certaine "préciosité"
inévitable, plus discrètement influencée en tant que forme, par les littératures européennes du Moyen
Age et de la Renaissance^". Α υ τ ή ν  τ η ν  δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ή  ο π τ ι κ ή  ω ς  π ρ ο ς  τ η ν  α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η  τ ο υ  υ λ ι κ ο ύ  τ η ν  
β ρ ί σ κ ο υ μ ε   κ α ι   σ τ ι ς   π α λ α ι ό τ ε ρ ε ς   ε ρ γ α σ ί ε ς   κ α ι   μ ο ν ο γ ρ α φ ί ε ς .  Έ τ σ ι ,  ο   Γ ι ώ ρ γ ο ς   Β α λ έ τ α ς   σ τ ο  μ ε λ έ τ η μ α  
τ ο υ ,  Ο ι   α ρ χ έ ς   τ ο υ   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ .  Ο   ά γ ν ω σ τ ο ς   θ ε α τ ρ ι κ ό ς   π ρ ό δ ρ ο μ ο ς   Ε π ι φ ά ν ι ο ς  
Δ η μ η τ ρ ι ά δ η ς   ο  Σ κ ι ά θ ι ο ς  κ α ι  η   α ν έ κ δ ο τ η   τ ρ α γ ω δ ί α  τ ο υ   Π έ ρ σ α ι  ή  Ξ έ ρ ξ η ς ,  Α θ ή ν α ,  1953, θ ε ω ρ ε ί  

Β ά λ τ ε ρ  Π Ο Υ Χ Ν Ε Ρ , "Ε ρ ε υ ν η τ ι κ ά  π ρ ο β λ ή μ α τ α  σ τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ ", Δ ω δ ώ ν η  9 (1980), ο . 217 κ .ε . 

Ν . Λ Α Σ Κ Α Ρ Η Σ , Ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  ν ε ο ε )ώ η ν ι κ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ , τ . Α ' Α θ ή ν α ι ,  1938, σ σ . 95­96:  "τ α  δ ρ α μ α τ ι κ ά  έ ρ γ α  τ ω ν  Κ ρ η τ ώ ν  π ο ι η τ ώ ν , μ η  ε ξ α ι ρ ο υ μ έ ­
ν η ς  ο υ δ ' α υ τ ή ς  τ η ς  "Ε ρ ω φ ί λ η ς ", τ ο υ  ε ξ ο χ ω τ ά τ ο υ  α υ τ ο ύ  π ρ ο ϊ ό ν τ ο ς  τ ο υ  Κ ρ η τ ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  (...) π ο λ ύ τ ι μ α  π ά ν τ ω ς μ ε θ ' ά Α η ν  τ η ν  α ν α μ ψ ι σ β ή τ η τ ο ν  ξ ε ν ι ­
κ ή ν  α υ τ ώ ν  π ρ ο έ λ ε υ σ ι ν  ω ς  α π ε ι κ ο ν ί ζ ο ν τ α  ε ν  μ έ ρ ε ι  τ η ν  μ ε τ α β υ ζ α ν τ ι ν ή ν  φ ά ο λ ο γ ί α ν  η μ ώ ν , δ ε ν  δ ύ ν α ν τ α ι  ο υ χ ' ή τ τ ο ν , ω ς  α ν ω τ έ ρ ω  ε λ έ χ θ η ,  ν α  θ ε ω ρ η θ ώ ­
ο ι ν  ω ς  α π α ρ χ α ί  τ η ς  ε ν τ ε λ ώ ς  ν έ α ς  π ε ρ ι ό δ ο υ  τ ο υ  ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ ,  τ ο υ  Ν ε ο ε λ ^ν ι κ ο ύ   κ λ η θ έ ν τ ο ς  θ ε ά τ ρ ο υ  ". 
Γ ι ά ν ν η ς  Σ Ι Δ Ε Ρ Η Σ , "Τ ό  ε φ τ α ν η σ ι α κ ό  θ έ α τ ρ ο ", Θ έ α τ ρ ο  15 (1964), σ ο . 75­76. 
4
  Μ . Β Α Λ Σ Α Σ , Le théâtre grec moderne de 1453 à 1900, Β ε ρ ο λ ί ν ο  1960, σ . 122. 

38 
 "π ρ ο ϊ σ τ ο ρ ί α " τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  μ α ς  ό λ η ν  τ η ν  π ε ρ ί ο δ ο  π ο υ   ε κ τ ε ί ν ε τ α ι   έ ω ς  τ α  π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ά  χ ρ ό ν ι α  κ α ι  
τ η ν  ε θ ν ι κ ή  α φ ύ π ν ι σ η \ ε ν ώ  ο  Γ ι ώ ρ γ ο ς  Ζ ω ΐ δ η ς  σ τ ο  ά ρ θ ρ ο  τ ο υ , "Τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Φ ι λ ι κ ή ς  Ε τ α ι ρ ε ί α ς . Ο  
ρ ό λ ο ς  τ ο υ  σ τ η ν  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή  π ρ ο ε τ ο ι μ α σ ί α  τ ο υ   1821. Η  ε π ί δ ρ α σ η  τ ο υ  σ τ η ν  ε ξ έ λ ι ξ η  τ ο υ  ε λ λ η ν ι κ ο ύ  κ α ι  
τ ο υ  ρ ο υ μ α ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ ", ε φ α ρ μ ό ζ ο ν τ α ς  τ α  ε ρ γ α λ ε ί α  τ η ς  μ α ρ ξ ι σ τ ι κ ή ς  α ν ά λ υ σ η ς ,  α ν τ ι π α ρ α θ έ τ ε ι   τ ο ν  
ε θ ν ι κ ό  π ο λ ι τ ι σ μ ό , π ο υ   ε κ φ ρ ά ζ ε ι   η  π ε ρ ί ο δ ο ς   τ ο υ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ   μ ε  τ ο ν   α φ υ π ν ι σ τ ι κ ό ,  π α τ ρ ι ω τ ι κ ό  τ η ς  
χ α ρ α κ τ ή ρ α   σ τ ι ς   μ ο ρ φ έ ς   τ ο υ   π ρ ο ϋ π ά ρ χ ο ν τ ο ς   φ ε ο υ δ α ρ χ ι κ ο ύ  π ο λ ι τ ι σ μ ο ύ   π ο υ   ε κ φ ρ ά ζ ο ν τ α ι ,  κ α τ ά  τ η  
γ ν ώ μ η   τ ο υ ,  α π ό  τ ο   κ ρ η τ ι κ ό   κ α ι   τ ο   ε π τ α ν η σ ι α κ ό   θ έ α τ ρ ο ^. Α λ λ ά  κ α ι   σ ύ γ χ ρ ο ν ο ι   μ ε λ ε τ η τ έ ς ,  ό π ω ς  ο  
Δ η μ . Σ π ά θ η ς  {Ο  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς  κ α ι  τ ο  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο .  Ε π τ ά  μ ε λ έ τ ε ς ,  Θ ε σ σ α λ ο ν ί κ η ,  1986), π α ρ α ­
μ έ ν ο υ ν  δ ι σ τ α κ τ ι κ ο ί . Ο  τ ε λ ε υ τ α ί ο ς  θ ε ω ρ ε ί  τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ  ω ς  μ ί α  α ν α ­γ έ ν ν η σ η  τ η ς  ε λ λ η ­
ν ι κ ή ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς .  Δ ε ν  σ υ μ φ ω ν ε ί   μ ε  τ ι ς  α π ό ψ ε ι ς  τ ο υ  Λ ά σ κ α ρ η  ε ν ώ  π ι σ τ ε ύ ε ι   π ω ς  ο ι   ε π ι φ υ λ ά ξ ε ι ς  
τ ο υ   Σ ι δ ε ρ ή   δ ε ν   ε ί ν α ι   ο λ ω σ δ ι ό λ ο υ   α υ θ α ί ρ ε τ ε ς . Α ξ ί ζ ε ι   ν α  σ υ γ κ ρ α τ ή σ ο υ μ ε   ε δ ώ  δ ύ ο   σ τ ο ι χ ε ί α :  π ρ ώ τ α  
α π 'ό λ α   τ η ν  χ ρ ή σ η   τ ο υ   ό ρ ο υ   τ ο μ ή  α ν α φ ο ρ ι κ ά   μ ε  τ η ν   π ε ρ ί ο δ ο   τ ο υ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ ,  κ α ι   δ ε ύ τ ε ρ ο ν  τ ο  
γ ε γ ο ν ό ς   π ω ς   τ ο   θ έ α τ ρ ο  τ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ   κ α θ ί σ τ α τ α ι   α ν α μ φ ί β ο λ α   ο   σ υ ν δ ε τ ι κ ό ς   κ ρ ί κ ο ς  
α ν ά μ ε σ α  σ τ η ν  θ ε α τ ρ ι κ ή  π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή  κ α ι  μ ε τ ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή  ζ ω ή 7. 

Σ ύ μ φ ω ν α  λ ο ι π ό ν  μ ε  τ ο  ε ρ μ η ν ε υ τ ι κ ό  σ χ ή μ α  π ο υ  έ χ ε ι  δ ι α τ υ π ω θ ε ί , μ ε  δ ι ά φ ο ρ ε ς  π α ρ α λ λ α γ έ ς  ω ς  σ ή μ ε ­
ρ α  δ ί ν ε τ α ι  έ μ φ α σ η  σ τ η ν  π ε ρ ί ο δ ο  τ ο υ  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ  κ α τ ά  τ η ν  ο π ο ί α  δ ι α μ ο ρ φ ώ ν ο ν τ α ι  κ α ιν ο ύ ρ γ ια  ι δ ε ο λ ο ­
γ ι κ ά  κ α ι  π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ά  δ ε δ ο μ έ ν α , κ α ι  ε ί ν α ι  α υ τ ά  α κ ρ ι β ώ ς  π ο υ  ο δ η γ ο ύ ν  σ τ η ν  α π ο κ ρ υ σ τ ά λ λ ω σ η  τ η ς  ε θ ν ι κ ή ς  
σ υ ν ε ί δ η σ η ς 8. Ε δ ώ  ο ι  κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς   κ α ι  π ο λ ι τ ι κ έ ς  μ ε τ α λ λ α γ έ ς  π ο υ   σ υ ν ε π ι φ έ ρ ε ι ,  σ ε  ε υ ρ ω π α ϊ κ ό  ε π ί π ε δ ο , η  
έ κ ρ η ξ η  τ η ς  Γ α λ λ ι κ ή ς  Ε π α ν ά σ τ α σ η ς  δ ι α δ ρ α μ α τ ί ζ ο υ ν  έ ν α  σ η μ α ν τ ι κ ό  ρ ό λ ο . 

Ω σ τ ό σ ο , η  α μ η χ α ν ί α  κ α ι  η  α σ υ μ φ ω ν ί α  τ ω ν  ε ρ μ η ν ε ι ώ ν  ό π ω ς  ε κ φ ρ ά σ τ η κ α ν  κ υ ρ ί ω ς  κ α τ ά  τ ο  π α ρ ε λ ­
θ ό ν , έ χ ο υ ν  α σ φ α λ ώ ς  τ ι ς  β ά σ ε ι ς  τ ο υ ς . Ο  ι σ τ ο ρ ι κ ό ς  τ ω ν  ι δ ε ώ ν , τ η ς  π α ι δ ε ί α ς  τ ο υ  ν ε ώ τ ε ρ ο υ  ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ  
έ χ ε ι   ν α  π α λ έ ψ ε ι   μ ε  μ ί α  β α σ ι κ ή   π ο λ υ π λ ο κ ό τ η τ α ,  τ η ν   ε υ ρ ύ τ η τ α  τ ο υ   γ ε ω γ ρ α φ ι κ ο ύ   χ ώ ρ ο υ   σ τ ο ν  ο π ο ί ο  
ξ ε τ υ λ ί χ θ η κ α ν  τ α  π ν ε υ μ α τ ι κ ά  κ α ι  π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ά  φ α ι ν ό μ ε ν α : β ε ν ε τ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ο ς  κ α ι  τ ο υ ρ κ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ο ς  
ε λ λ η ν ι σ μ ό ς , ε λ λ η ν ι σ μ ό ς  τ η ς  δ ι α σ π ο ρ ά ς , κ α ι  σ υ ν α κ ό λ ο υ θ α   έ χ ε ι  ν α  α ν τ ι μ ε τ ω π ί σ ε ι  τ η ν  π ο λ υ μ ο ρ φ ί α  κ α ι  
τ η ν  α σ υ ν έ χ ε ι α  τ ω ν  π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ώ ν   δ ε δ ο μ έ ν ω ν .  Σ τ η ν  π ε ρ ί π τ ω σ η  μ α ς  δ ε ν  έ χ ο υ μ ε  ν α  κ ά ν ο υ μ ε   α π λ ώ ς  μ ε  
π ο ι ο τ ι κ έ ς  δ ι α φ ο ρ έ ς  α ν ά μ ε σ α  σ ε  ο ρ ι σ μ έ ν α  μ ε γ ά λ α  α σ τ ι κ ά  κ έ ν τ ρ α  κ α ι  τ η ν  υ π ό λ ο ι π η  χ ώ ρ α . Γ ι α  ν α  π ε ρ ι ο ­
ρ ι σ τ ώ  σ τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ , ο  18ο ς  α ι ώ ν α ς  π α ρ ο υ σ ί α ζ ε , ω ς  π ρ ό σ φ α τ α , μ ε γ ά λ α  ε ρ ε υ ν η τ ι κ ά  κ ε ν ά . 
Κ α τ ά  τ ι ς  τ ε λ ε υ τ α ί ε ς  δ ε κ α ε τ ί ε ς  ο ι  κ ρ ί κ ο ι  α π ο κ α θ ί σ τ α ν τ α ι   σ ι γ ά ­σ ι γ ά  κ α ι  ε ί ν α ι  δ υ ν α τ ό ν  ν α  μ ι λ ή σ ο υ μ ε  γ ι α  
έ ν α  ε ξ ε λ ι κ τ ι κ ό   σ χ ή μ α ,  π ο υ   ο δ η γ ε ί   α π ό  τ ο   θ έ α τ ρ ο ­α ν ά γ ν ω σ μ α   σ τ η ν   σ κ η ν ι κ ή   π ρ α κ τ ι κ ή . Έ ν α  ω ρ α ί ο  
δ ε ί γ μ α  α ξ ι ο π ο ί η σ η ς  τ ω ν  ν έ ω ν  δ ε δ ο μ έ ν ω ν  π ο υ  π ρ ο σ κ ο μ ί ζ ε ι  η  έ ρ ε υ ν α  π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ α μ ε  ε ξ ά λ λ ο υ  σ τ η ν  
π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η   ο μ ι λ ί α .  Η   ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η  τ η ς  θ α  μ ε τ α τ ρ έ ψ ε ι   τ η ν  ε λ λ ι π ή  ε ι κ ό ν α   π ο υ   ε ί χ α μ ε  έ ω ς  σ ή μ ε ρ α , 
κ ά ν ο ν τ α ς  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο  ο μ α λ ό  τ ο  π έ ρ α σ μ α  α π ό  τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  baroque σ τ ο ν  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό  9. 

'  Γ ι ώ ρ γ ο ς   Β Α Λ Ε Τ Α Σ , ό .π .,  σ σ .  ι ',  ί α '. 

"  Ε π ι θ ε ώ ρ η σ η   Τ έ χ ν η ς ,  Α π ρ ί λ ι ο ς   1963, σ . 261. 
7
  Δ η μ ή τ ρ η ς   Σ Π Α Θ Η Σ , ό .π .,  σ σ .  9­10. 
°  Β λ .  π ι ο   α ν α λ υ τ ι κ ά   γ ι α  τ α   π α ρ α π ά ν ω ,  Anna  TABAKE  Le théâtre néohellénique: Genèse et formation. Ses composantes sociales, idéologiques et
esthétiques, thèse de doctorat, Paris, École des Hautes Études en Sciences Sociales, 1995, vol. I, chap. 1er, ο σ . 20­37. 
9  Β ά λ τ ε ρ   Π Ο Υ Χ Ν Ε Ρ ,  "Μ ε θ ο δ ο λ ο γ ι κ ο ί   π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ο ί   κ α ι   ι σ τ ο ρ ι κ έ ς   π η γ έ ς   γ ι α   τ ο   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό   θ έ α τ ρ ο   τ ο υ   18ο υ   κ α ι   19ο υ   α ι ώ ν α .  Π ρ ο ο π τ ι κ έ ς  
κ α ι  δ ι α σ τ ά σ ε ι ς ,  π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι ς ",  Π α ρ ά β α σ ι ς /Pîrabasis, 1(1995), σ .  16 κ .ε . 

39 
 Κ α τ ά  τ ο ν  18ο  α ι ώ ν α  τ α  ε π ι τ ε ύ γ μ α τ α  τ η ς  κ ρ η τ ι κ ή ς  σ χ ο λ ή ς  έ χ ο υ ν  μ ί α  ι δ ι ό τ υ π η  τ ύ χ η : κ α τ α ρ χ ή ν , ό π ω ς  
ε ί ν α ι  γ ν ω σ τ ό , μ ε τ ά  α π ό  τ η ν  π τ ώ σ η  τ η ς  Κ ρ ή τ η ς  (1669) σ τ ο υ ς  Τ ο ύ ρ κ ο υ ς , μ ε τ α κ ε ν ώ ν ο ν τ α ι   σ τ ο ν  ε π τ α ν η ­
σ ι α κ ό  χ ώ ρ ο  κ α ι , α π ό  ε κ ε ί , δ ι α δ ί δ ο ν τ α ι  μ έ σ α  α π ό  τ η ν  γ ρ α π τ ή  α λ λ ά  κ α ι  μ έ σ α  α π ό  τ η ν  π ρ ο φ ο ρ ι κ ή  π α ρ ά δ ο ­
σ η  σ τ ο ν  ε υ ρ ύ τ ε ρ ο  ε λ λ α δ ι κ ό  χ ώ ρ ο 10 (Ρ ο ύ μ ε λ η , Θ ε σ σ α λ ί α , Γ ι ά ν ν ε ν α  α λ λ ά  κ α ι  γ ε ν ι κ ό τ ε ρ α  σ τ η ν  π ε ρ ι ο χ ή  
τ η ς  Η π ε ί ρ ο υ , Ά ρ τ α , Κ α ρ π ε ν ή σ ι ) κ α ι  σ τ α  ν η σ ι ά  τ ο υ  Α ι γ α ί ο υ . Ο ι  π ρ ώ τ ε ς  ε κ δ ό σ ε ι ς  τ ο υ ς  π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ο ύ ­
ν τ α ι  σ τ η ν  Β ε ν ε τ ί α  {Ε ύ μ ο ρ φ η  Β ο σ κ ο π ο ύ λ α ,  1627/ ά λ λ ε ς  ε κ δ ό σ ε ι ς :  1638,1666,1699,1752,1754,1755, 
1760,  1764,  1777,  1780,  1847—  Ε ρ ω φ υ η ,  1637,  ε π ι μ .  Μ α τ θ .  Κ ι γ ά λ α /  1676,  ε π ι μ . Α λ ο ΰ σ ι ο υ ­
Α μ β ρ ό σ ι ο υ   Γ ρ α δ ε ν ί γ ο υ ,  1682  /ά λ λ ε ς   ε κ δ ό σ ε ι ς :  1746,  1772,  1804,  1820—  Ο   Β α σ ι λ ε ύ ς  Ρ ο δ ο λ ί ν ο ς , 
1647—  Η   θ υ σ ί α  τ ο υ  Α β ρ α ά μ , 1696/ά λ λ ε ς   μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ε ς   ε κ δ ό σ ε ι ς :  1713, 1745,  1754,  1755, 1756, 
1760,  1766,  1771, 1777,  1782,  1791, 1795,  1796,  1798— Ε ρ ω τ ό ψ τ ο ς ,  1713/μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ε ς  ε κ δ ό ­
σ ε ι ς : 1737,1748,1756,1758,1772,1778,1789,1792,1797,1813,1817,1819,1847.  Α π ό  τ η ν  σ τ ι γ μ ή  
τ η ς  π ρ ώ τ η ς  τ υ π ο γ ρ α φ ι κ ή ς  τ ο υ ς  ε μ φ ά ν ι σ η ς  κ α ι  μ ε τ ά , π α ρ α τ η ρ ο ύ μ ε  μ ί α  ο υ σ ι α σ τ ι κ ή  μ ε τ α μ ό ρ φ ω σ η : α υ τ ά  
τ α  π ρ ο ϊ ό ν τ α  τ η ς  λ ό γ ι α ς ,  έ ν τ ε χ ν η ς   π α ρ ά δ ο σ η ς ,  π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τ α ι   "δ ι ά   ψ υ χ α γ ω γ ί α ν  κ α ι  δ ι ά   π ε ρ ι δ ι ά β α σ ι ν ", 
ε ν σ ω μ α τ ώ ν ο ν τ α ι   δ η λ α δ ή  σ ι γ ά  σ ι γ ά  σ τ ο υ ς   μ η χ α ν ι σ μ ο ύ ς   π ο υ   δ ι έ π ο υ ν  τ η ν  λ α ϊ κ ή  λ ο γ ο τ ε χ ν ί α .  Μ ά λ ι σ τ α , 
ι δ ω μ έ ν η  κ ά τ ω  α π 'α υ τ ό  τ ο  π ρ ί σ μ α , η  κ ρ η τ ι κ ή  λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ,  θ α  σ τ ι γ μ α τ ι σ τ ε ί  σ υ χ ν ά  α π ό  φ ο ρ ε ί ς  τ η ς  σ υ ν τ η ­
ρ η τ ι κ ή ς  ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ή ς  ι δ ε ο λ ο γ ί α ς  δ ί π λ α  σ τ α  ά λ λ α  ε ρ ω τ ι κ ά  κ α ι  σ α τ α ν ι κ ά  φ θ ο ρ ο π ο ι ά  α ν α γ ν ώ σ μ α τ α  (β λ . 
π .χ . Π η δ ά λ ι ο ν ,  1800) π . 

Δ ε ν  ν ο μ ί ζ ω , ω σ τ ό σ ο , π ω ς  μ π ο ρ ο ύ μ ε  σ ή μ ε ρ α  ν α  κ α τ α ν ο ή σ ο υ μ ε  α π ο λ ύ τ ω ς  τ ο  ε ι δ ι κ ό , ο ρ γ α ν ι κ ό  β ά ρ ο ς  

π ο υ   ε ν ε ί χ ε  α υ τ ή  η  δ ι α δ ι κ α σ ί α  σ ε  μ ί α  χ ρ ο ν ι κ ή  π ε ρ ί ο δ ο ,  ό π ο υ  τ ο  έ μ μ ε τ ρ ο , δ ι α λ ο γ ι κ ό   κ α ι  α φ η γ η μ α τ ι κ ό  
σ τ ο ι χ ε ί ο ,  η  δ η μ ό σ ι α  α π α γ γ ε λ ί α  κ α θ ώ ς  κ α ι   η  α π ο μ ν η μ ό ν ε υ σ η  α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν   α δ ι ά ρ ρ η κ τ α   σ τ ο ι χ ε ί α  μ ί α ς  
ζ ω ν τ α ν ή ς  π ρ α κ τ ι κ ή ς  ο ρ α τ ή ς  τ ό σ ο   σ τ η ν  λ α ϊ κ ή  ό σ ο  κ α ι  σ τ η ν  λ ό γ ι α  π α ρ ά δ ο σ η . 

Ο  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό ς  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς  γ ν ώ ρ ι σ ε  τ ρ ε ί ς  τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν  π ε ρ ι ό δ ο υ ς  έ κ φ ρ α σ η ς  κ α ι  β α θ μ ι α ί α ς  ω ρ ί ­
μ α ν σ η ς .  Κ α τ ά  τ η ν  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ η ς  π ρ ώ τ η ς , ο  τ ό ν ο ς  δ ό θ η κ ε  α π ό  τ ο υ ς  Φ α ν α ρ ι ώ τ ε ς . Χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε τ α ι   α π ό  
μ ί α  σ υ ν ε ι δ η τ ή  σ τ ρ ο φ ή  π ρ ο ς  τ ο  δ υ τ ι κ ό   π ν ε ύ μ α :  ζ η τ ή μ α τ α   η θ ι κ ή ς  φ ι λ ο σ ο φ ί α ς ,  π ο λ ι τ ι κ ο ύ   σ τ ο χ α σ μ ο ύ  
κ α ι  π α ι δ α γ ω γ ί α ς  α π α σ χ ό λ η σ α ν  κ α τ ε ξ ο χ ή ν  τ ο υ ς  π ρ ώ τ ο υ ς  Φ α ν α ρ ι ώ τ ε ς .  Κ ο ν τ ά  σ ε  ό λ α  α υ τ ά  έ χ ο υ μ ε  μ ί α  
δ ι ά χ υ τ η   δ ι ά θ ε σ η  α ν α ν έ ω σ η ς  τ ο υ  λ ό γ ο υ , μ ί α  λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ή   α ί σ θ η σ η  π ο υ  τ ε ί ν ε ι  ν α  δ ι α μ ο ρ φ ω θ ε ί ,  χ ω ρ ί ς  
ν α  έ χ ε ι  α κ ό μ η  ε σ ω τ ε ρ ι κ ή  σ υ ν ο χ ή , κ α θ ώ ς  π α ρ α τ η ρ ε ί   ε ύ σ τ ο χ α  ο  Κ .Θ .Δ η μ α ρ ά ς 12. Α υ τ ό  τ ο  δ ε ύ τ ε ρ ο , τ ο  
α ν ε π ί σ η μ ο  π ρ ό σ ω π ο , τ ο π ο θ ε τ ε ί τ α ι   σ τ ο  μ ε τ α ί χ μ ι ο  τ ο υ   π α λ α ι ο ύ  μ ε  τ ο  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο , β ρ ί σ κ ε τ α ι  σ ε  α ν α ζ ή ­
τ η σ η  τ η ς  ε φ ή μ ε ρ η ς  χ α ρ ά ς , τ η ς  π ο ι η τ ι κ ή ς  α π ό λ α υ σ η ς .  Σ 'α υ τ ό ν  τ ο ν  κ ύ κ λ ο  θ α  κ α λ λ ι ε ρ γ η θ ε ί   η  δ ι ά θ ε σ η  
μ ε τ ά φ ρ α σ η ς   δ υ τ ι κ ώ ν   λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ώ ν   κ α ι   θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   κ ε ι μ έ ν ω ν .  Α ς  μ η ν  ξ ε χ ν ά μ ε   π ω ς   ο   φ α ν α ρ ι ω τ ι κ ό ς  
κ ό σ μ ο ς   ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι   μ ε  μ ί α  γ λ ώ σ σ α  δ η μ ο τ ι κ ή ,  α ρ κ ε τ ά   π λ ο ύ σ ι α   σ ε  α π ο χ ρ ώ σ ε ι ς ,  π ο υ   σ υ ν ε χ ί ζ ε ι   μ ε  τ α  
ρ η τ ο ρ ι κ ά  τ η ς  σ χ ή μ α τ α  κ α τ ά  κ ά π ο ι ο  τ ρ ό π ο  τ η ν  μ ε τ α β υ ζ α ν τ ι ν ή   π α ρ ά δ ο σ η , π ο υ  α γ α π ά ε ι  τ α  σ τ ι χ ο υ ρ γ ή ­
μ α τ α  κ α ι  υ μ ν ε ί  τ ο ν  έ ρ ω τ α . 

10
  Β λ .  π .χ .  Walter  PUCHNER,  "Ε π ι β ι ώ μ α τ α   τ η ς   κ ρ η τ ι κ ή ς   α ν α γ ε ν ν η σ ι α κ ή ς   λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ς   σ τ ο ν   ε λ λ η ν ι κ ό   κ α ι   β α λ κ α ν ι κ ό   λ α ϊ κ ό   π ο λ ι τ ι σ μ ό . 
Π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι ς   π ά ν ω   σ τ η ν  α λ λ η λ ε ξ ά ρ τ η σ η  τ η ς   π ρ ο φ ο ρ ι κ ή ς   κ α ι  τ η ς  γ ρ α π τ ή ς   π α ρ ά δ ο σ η ς ",  σ τ ο ν  τ ό μ ο  Η  λ α ϊ κ ή  λ ο γ ο τ ε χ ν ί α  σ τ η  Ν ο τ ι ο α ν α τ ο λ ι κ ή  
Ε υ ρ ώ π η  (19ο ς  κ α ι  α ρ χ έ ς  20ο ύ  α ι .). Σ υ ν ά ν τ η σ η  ε ρ γ α σ ί α ς  21­22 Α π ρ ι λ ί ο υ  1988, Α θ ή ν α , Κ Ν Ε /Ε Ι Ε ,  1995, σ ο . 53­65, ι δ ί ω ς  σ . 63, ό π ο υ  κ α ι  α ν α λ υ τ ι κ ή  
β ι β λ ι ο γ ρ α φ ί α . 
' 1 Anna Τ Α Β Α Κ Ι , Le ééâtre néohellénique, ό .π ., vol. I, chap. II, σ ο . 74­104, ό π ο υ  π α ρ έ χ ε τ α ι  κ α ι  η  α ν ά λ ο γ η  τ ε κ μ η ρ ί ω σ η . 
12
 Κ .Θ .Δ Η Μ Α Ρ Α Σ , Ι σ τ ο ρ ί α  τ η ς  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή ς  λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ς , Α θ ή ν α , Ί κ α ρ ο ς , 1985  , ο . 98. 

40 
 Έ χ ε ι   σ η μ α σ ί α  ν α  π ο ύ μ ε  α κ ό μ η , α ν τ ι κ ρ ο ύ ο ν τ α ς   ε ν  μ έ ρ ε ι  μ ί α  κ α θ ι ε ρ ω μ έ ν η   α ν τ ί λ η ψ η   π ω ς  ο  φ α ν α ­
ρ ι ω τ ι κ ό ς  κ ό σ μ ο ς  δ ε ν  α π έ σ τ ρ ε ψ ε  σ τ ο  σ ύ ν ο λ ο  τ ο υ  τ ο  π ρ ό σ ω π ο  α π ό  τ η ν  κ ρ η τ ι κ ή  λ ο γ ο τ ε χ ν ί α   κ α ι  σ υ ν α ­
κ ό λ ο υ θ α   τ ο   κ ρ η τ ι κ ό   θ έ α τ ρ ο .  Η   δ ι ά δ ο σ η  τ η ς   κ ρ η τ ι κ ή ς  λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ς   (κ υ ρ ί ω ς   τ η ς  Ε ρ ω φ ί λ η ς  κ α ι  τ ο υ  
Ε ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο υ  σ τ ι ς  ρ ο υ μ α ν ι κ έ ς  χ ώ ρ ε ς  ε ί ν α ι  μ α ρ τ υ ρ η μ έ ν η  κ α ι  α π ο δ ε δ ε ι γ μ έ ν η  τ ό σ ο  γ ι α  τ ο ν   18ο  ό σ ο  κ α ι  
γ ι α  τ ο ν  19ο  α ι ώ ν α  ^.  Ο  κ ύ κ λ ο ς  π ρ έ π ε ι  ν α  ε ί ν α ι  ο  α κ ό λ ο υ θ ο ς : α φ ε ν ό ς  μ ε ν  ο ι  π ο λ λ α π λ έ ς  ε κ δ ό σ ε ι ς  τ ω ν  
έ ρ γ ω ν  τ η ς  κ ρ η τ ι κ ή ς   π α ρ α γ ω γ ή ς   δ ι α δ ό θ η κ α ν   σ τ ι ς  ρ ο υ μ α ν ι κ έ ς   χ ώ ρ ε ς  μ έ σ ω  τ ω ν  ε κ ε ί   ε γ κ α τ ε σ τ η μ έ ν ω ν  
Ε λ λ ή ν ω ν '  α π ό  τ η ν  ά λ λ η  η  ε ξ ά π λ ω σ η  τ η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς  γ λ ώ σ σ α ς  κ α ι  π α ι δ ε ί α ς  σ ' α υ τ έ ς  τ ι ς  π ε ρ ι ο χ έ ς , φ α ι ­
ν ό μ ε ν ο  π ο υ  γ ί ν ε τ α ι   α ι σ θ η τ ό  ή δ η  α π ό  τ ο ν   17ο  α ι ώ ν α , ε π ι τ ρ έ π ε ι   σ τ ο υ ς  ε λ λ η ν ο μ α θ ε ί ς  Μ ο λ δ ο β α λ ά κ ο υ ς  
ν α  α π ο λ α μ β ά ν ο υ ν  τ α  έ ρ γ α  α υ τ ά , π ο υ  δ ι α δ ί δ ο ν τ α ι   σ ε  έ ν τ υ π η  κ α ι  σ ε  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ η  μ ο ρ φ ή , σ ε  δ ι ά φ ο ρ ε ς  
π α ρ α λ λ α γ έ ς ,  σ τ ο   π ρ ω τ ό τ υ π ο   κ α ι   α ρ γ ό τ ε ρ α  σ ε  ρ ο υ μ α ν ι κ έ ς   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς . Α υ τ ή ν  τ η ν   π ρ ό σ λ η ψ η   π ε ρ ι ­
γ ρ ά φ ε ι  μ ε  ω ρ α ί ο  τ ρ ό π ο  ο  Κ α ι σ ά ρ ι ο ς  Δ α π ό ν τ ε ς  σ τ ο ν  Κ α θ ρ έ π τ η   γ υ ν α ι κ ώ ν   (Λ ε ι ψ ί α , 1766): 

Κ α ι  ε π α ι ν ο ύ ν τ α ι  δ υ ν α τ ά , κ α ι  τ α  σ υ γ γ ρ ά μ μ α τ α  τ ο υ ς  
π ο λ λ ο ί  τ α  έ χ ο υ ν , τ α  β α σ τ ο ύ ν  ε ι ς  τ α  π ρ ο σ κ έ φ α λ α  τ ο υ ς , 
μ ά λ ι σ τ α  τ ο ν  Ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο ν , ό σ τ ι ς  κ α ι  ε τ υ π ώ θ η  
ω ς  τ ώ ρ α  τ έ σ σ α ρ ε ς  φ ο ρ έ ς  (...). 

Ε ί ν α ι   γ ν ω σ τ ή   η  σ υ ν ή θ ε ι α  τ η ς   "μ ι σ μ α γ ι ά ς " (meçmua  σ τ α  τ ο ύ ρ κ ι κ α ,  α ν θ ο λ ό γ ι ο )  σ τ ο ν   φ α ν α ρ ι ω τ ι κ ό  

κ ό σ μ ο '  ο ι  "μ ι σ μ α γ ι έ ς " α π ο τ ε λ ο ύ ν  τ α  π ρ ο σ ω π ι κ ά  τ ο υ ς  κ α τ α σ τ ι χ ά κ ι α , ό π ο υ  κ α τ α γ ρ ά φ ο υ ν  π ο ι κ ί λ α  κ ε ί μ ε ­
ν α : σ τ ι χ ο υ ρ γ ή μ α τ α , μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς , α φ η γ η μ α τ ι κ ά  κ α ι  π α ρ α ι ν ε τ ι κ ά  έ ρ γ α , κ λ π  Κ   Σ 'έ ν α ν  τ έ τ ο ι ο  κ ώ δ ι κ α  τ ο υ  
1785  (κ ώ δ ι κ α ς   Μ ο υ σ ε ί ο υ   Μ π ε ν ά κ η ,  α ρ .  50) β ρ ί σ κ ο υ μ ε  τ η ν  Ε ύ μ ο ρ φ η   Β ο σ κ ο π ο ύ λ α   α ν τ ι γ ρ α μ μ έ ν η  
κ ο ν τ ά  σ ε  κ ε ί μ ε ν α  τ ο υ  Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ  κ α ι  σ ε  σ τ ι χ ο υ ρ γ ή μ α τ α . Α ς  σ κ ε φ τ ο ύ μ ε  α κ ό μ η  τ ο ν  Ν έ ο  Ε ρ ω τ ό κ ρ ι τ ο  
π ο υ  π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ε ι  ο  Δ ί ο ν . Φ ω τ ε ι ν ό ς   (Β ι έ ν ν η , 1818) σ τ η ν  φ α ν α ρ ι ώ τ ι κ η  α ι σ θ η τ ι κ ή  τ ο υ  α ρ χ ό μ ε ν ο υ   19ο υ  
α ι ώ ν α '  π α ρ ε μ β α ί ν ε ι  ο υ σ ι α σ τ ι κ ά  σ τ η ν  γ λ ώ σ σ α  α λ λ ά  κ α ι  σ τ η ν  "μ ο ν ό τ ο ν η  σ τ ι χ ο υ ρ γ ί α " τ ο υ  α ρ χ ι κ ο ύ  κ ε ι μ έ ­
ν ο υ ,  ό π ω ς  τ η ν  χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε ι , ε ν ώ  π α ρ ε μ β ά λ λ ε ι  γ ι α  ν α  κ ά ν ε ι  π ι ο  ε υ χ ά ρ ι σ τ ο  τ ο  κ ε ί μ ε ν ο  δ ι ά φ ο ρ α  σ τ ι χ ο υ ρ ­
γ ή μ α τ α  κ α ι  φ α ν α ρ ι ώ τ ι κ α  τ ρ α γ ο υ δ ά κ ι α . 

Ά λ λ ω σ τ ε   θ α  σ υ ν α ν τ ή σ ο υ μ ε   τ η ν  α π ο δ ο χ ή   ε ν ό ς  θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ο ύ   δ ρ ά μ α τ ο ς ,  ό π ω ς   ε ί ν α ι   η   Θ υ σ ί α  τ ο υ  
Α β ρ α ά μ , κ α ι  σ τ ο  ε υ ρ ύ τ ε ρ ο  π λ α ί σ ι ο  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ , σ ε  έ ν α  έ ρ γ ο  π ο υ  θ ε ω ρ ε ί τ α ι  ό ρ ι ο  τ η ς  
δ ι α δ ι κ α σ ί α ς  α π ο κ ρ υ σ τ ά λ λ ω σ η ς   ν έ ω ν  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ώ ν  ζ η τ ο υ μ έ ν ω ν ,  π ο υ   σ υ ν δ έ ε ι  τ ο ν  ι σ τ ο ρ ι σ μ ό , τ ο ν  ε γ κ υ ­
κ λ ο π α ι δ ι σ μ ό  κ α ι  τ η ν  α ν α ζ ή τ η σ η  τ η ς  ε θ ν ι κ ή ς  τ α υ τ ό τ η τ α ς  τ ω ν  Ν ε ο ε λ λ ή ν ω ν '  π ρ ό κ ε ι τ α ι  γ ι α  τ η ν  μ ε τ ά φ ρ α σ η  
τ η ς   Π α λ α ι ά ς  Ι σ τ ο ρ ί α ς  (Histoire ancienne) τ ο υ   Charles  Rollin  (Β ε ν ε τ ί α ,  1750). Ο   μ ε τ α φ ρ α σ τ ή ς  τ η ς  
Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς  Κ α γ κ ε λ λ ά ρ ι ο ς  α ν τ ι π ρ ο τ ε ί ν ε ι   σ τ ο ν  τ ε λ ε υ τ α ί ο  τ ό μ ο  τ ο υ   π ο ν ή μ α τ ο ς  τ ο υ , σ τ α   Π α ρ α γ γ έ λ μ α τ α  
δ ι α  τ η ν  κ α λ ή ν  α ν α τ ρ ο φ ή ν  τ ω ν  π α ί δ ω ν ,  τ η ν  α ν ά γ ν ω σ η  τ η ς   Θ υ σ ί α ς  τ ο υ  Α β ρ α ά μ   σ τ η ν  θ έ σ η  τ ω ν  θ ρ η ­
σ κ ε υ τ ι κ ώ ν  τ ρ α γ ω δ ι ώ ν  τ ο υ   Racine, Esther  κ α ι  Athalie15. 

i
  Π ρ β λ .  μ ε  τ ι ς  α ν ά λ ο γ ε ς   δ ι α π ι σ τ ώ σ ε ι ς   σ τ ι ς   ο π ο ί ε ς   π ρ ο β α ί ν ε ι   κ α ι  ο   Β ά λ τ ε ρ   Π Ο Υ Χ Ν Ε Ρ , "Ε π ι β ι ώ μ α τ α   τ η ς  κ ρ η τ ι κ ή ς   α ν α γ ε ν ν η σ ι α κ ή ς   λ ο γ ο τ ε ­
χ ν ί α ς ....", ό .π . 
]/
* Β λ . τ η ν  σ χ ε τ ι κ ή   α ν ά λ υ σ η   τ η ς  Α ν τ ε ι α ς   Φ Ρ Α Ν Τ Ζ Η ,  Μ ι σ μ α γ ι ά .  Α ν θ ο λ ό γ ι ο   φ α ν α ρ ι ώ τ ι κ η ς   π ο ί η σ η ς   κ α τ ά   τ η ν  έ κ δ ο σ η   Ζ ή σ η   Δ α ο ύ τ η   (1818), 
Α θ ή ν α , Ε σ τ ί α , 1993. 
'5 Σ χ ε τ ι κ ά  μ ε  τ η ν  μ ε τ ά φ ρ α σ η  α υ τ ή , β λ   κ α ι  τ η ν  μ ε λ έ τ η  μ ο υ  "Ο ι  π α ι δ α γ ω γ ι κ έ ς  α ν τ ι λ ή ψ ε ι ς  σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  μ ε τ ά φ ρ α σ η  τ ω ν  Π α ρ α γ γ ε λ μ ά τ ω ν   δ ι ά  τ η ν  
κ α λ ή ν   α ν α τ ρ ο φ ή ν   τ ω ν  π α ί δ ω ν   τ ο υ  Ch. Rollin", Ε λ ά η ν ι κ ά , 45(1995)1, σ σ . 75­84. 

41 
 Τ α  π α λ α ι ό τ ε ρ α  μ η ν ύ μ α τ α  τ ο υ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ   σ τ ο  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό   θ έ α τ ρ ο   α π ο κ ρ υ σ τ α λ λ ώ ν ο ν τ α ι   μ έ σ α  
α π ό  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς . Η  π ρ ώ τ η  έ ν τ υ π η  μ ε τ ά φ ρ α σ η  θ ε α τ ρ ι κ ο ύ  έ ρ γ ο υ  ε ί ν α ι  ο  Α μ ύ ν τ α ς  τ ο υ  Torquato Tasso 
(1745).  Ο   μ ε τ α φ ρ α σ τ ή ς ,  σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  τ η ν   έ ρ ε υ ν α   τ ο υ   Σ π ύ ρ ο υ   Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο υ ,  ε ί ν α ι   ο   κ υ θ ή ρ ι ο ς  
Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  Μ ό ρ μ ο ρ η ς . Α π ο μ α κ ρ ύ ν θ η κ ε   α ι σ θ η τ ά  α π ό  τ ο  κ ε ί μ ε ν ο  τ ο υ   ι τ α λ ο ύ   σ υ γ γ α φ έ α  π ο υ   ε κ τ ε ί ν ε τ α ι  
σ ε  1996 σ τ ί χ ο υ ς '  η  ε λ λ η ν ι κ ή  α π ό δ ο σ η  α π λ ώ ν ε τ α ι   σ ε  3842 σ τ ί χ ο υ ς . Η  μ ο ρ φ ο λ ο γ ί α  ξ ε φ ε ύ γ ε ι  μ 'α υ τ ό ν  
τ ο ν  τ ρ ό π ο  α π ό  τ ο  κ ο μ ψ ό  ε ί δ ο ς  τ η ς  commedia pastorale (β ο υ κ ο λ ι κ ή  κ ω μ ω δ ί α ) κ α ι  π λ η σ ι ά ζ ε ι  τ ο  δ ι δ α ­
κ τ ι κ ό   κ α ι   π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο   φ λ ύ α ρ ο   ύ φ ο ς   π ο υ   κ α θ ι ε ρ ώ ν ε ι   ο  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς   (π α ρ α λ λ η λ ι σ μ ό ς   μ ε  τ ο  θ έ α τ ρ ο  
τ ο υ  Β ο λ τ α ί ρ ο υ ) 1(\  Ε π ί σ η ς , π α ρ α μ έ ν ο ν τ α ς  γ ι α  λ ί γ ο  α κ ό μ η  σ τ ο ν  ε π τ α ν η σ ι α κ ό  χ ώ ρ ο , θ α  ή θ ε λ α  ν α  μ ν η ­
μ ο ν ε ύ σ ω   δ ύ ο   Ζ α κ ύ ν θ ι ο υ ς ,  τ ο ν   Ι ω ά ν ν η  Λ α ζ α ρ ό π ο υ λ ο ,  σ ύ γ χ ρ ο ν ο   τ ο υ   Ν ι κ ό λ α ο υ   Κ ο υ τ ο ύ ζ η   (1741­
1818),  π ο υ   μ ε τ α φ ρ ά ζ ε ι   τ η ν  Ζ η ν ο β ί α   τ ο υ   Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ   (μ ί α  β ε ν ε τ ι κ ή   έ κ δ ο σ η  τ η ς   Ζ η ν ο β ί α ς , γ ύ ρ ω  
σ τ ο   1753­1755 λ α ν θ ά ν ε ι '  δ ε ν  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ό μ ω ς  ν α  τ η ν  α π ο δ ώ σ ο υ μ ε  μ ε  σ ι γ ο υ ρ ι ά  σ τ ο ν  Λ α ζ α ρ ό π ο υ λ ο ) 
κ α ι   τ ο ν   Ι ω ά ν ν η   Κ α ν τ ο ύ ν η   (1731­1817)  π ο υ   έ χ ε ι   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι   έ μ μ ε τ ρ α   κ α ι   α υ τ ό ς   έ ρ γ α   τ ο υ  
Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ   (Α η μ ο φ ό ν τ η ς , Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η ς ...)17. 

Σ τ ο ν  τ ο υ ρ κ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ο   ε λ λ η ν ι σ μ ό ,  μ ε  ε ξ α ί ρ ε σ η  τ η ν   π ε ρ ι σ τ α σ ι α κ ή   θ ε α τ ρ ι κ ή   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  σ τ α  
π ρ ο ξ ε ν ι κ ά  μ έ γ α ρ α  τ η ς  Σ μ ύ ρ ν η ς  κ α ι  τ η ς  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η ς ,  η  σ κ η ν ι κ ή  π ρ α κ τ ι κ ή  ε ί ν α ι   α δ ύ ν α τ η . Τ ο  
σ ύ γ χ ρ ο ν ο  θ έ α τ ρ ο , μ ε  π ρ ω τ ο π ό ρ ο υ ς  τ ο υ ς  δ υ τ ι κ ο θ ρ ε μ μ έ ν ο υ ς   κ α ι  γ λ ω σ σ ο μ α θ ε ί ς  Φ α ν α ρ ι ώ τ ε ς  ε ι σ ά γ ε τ α ι  
α π ό  τ η ν  Δ ύ σ η , ω ς  "α ν ά γ ν ω σ μ α ",  ω ς  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο   ε ί δ ο ς , τ μ ή μ α  θ α  μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε  ν α  π ο ύ μ ε  τ η ς  "κ ο σ μ ι ­
κ ή ς " λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ς .  Κ α τ α ρ χ ή ν  ε π ι σ η μ α ί ν ο υ μ ε  τ ι ς  π ρ ώ τ ε ς  α ν α γ ν ώ σ ε ι ς  κ λ α σ ι κ ώ ν  θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν  
σ τ ο   π ρ ω τ ό τ υ π ο ,  α π ό  τ α  ι τ α λ ι κ ά  κ α ι  τ α  γ α λ λ ι κ ά   σ τ ο ν   κ ύ κ λ ο   τ ω ν   Μ α υ ρ ο κ ο ρ δ ά τ ω ν   κ α τ ά  τ ι ς   π ρ ώ τ ε ς  
δ ε κ α ε τ ί ε ς   τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν α .  Τ ο   ε π ό μ ε ν ο   β ή μ α   θ α   ε ί ν α ι   η  α π ό π ε ι ρ α   μ ε τ ά φ ρ α σ η ς '  π ρ έ π ε ι   ν α   δ ο ύ μ ε  
σ 'α υ τ ή ν  τ η ν  π ρ α κ τ ι κ ή  μ ί α  δ ι ά θ ε σ η  ά σ κ η σ η ς  σ υ ν δ ε δ ε μ έ ν η  μ ε  τ η ν  τ έ ρ ψ η . Α υ τ ά  τ α  μ ε τ α φ ρ α σ τ ι κ ά  π ο ν ή ­
μ α τ α  κ υ κ λ ο φ ό ρ η σ α ν  μ ε  τ ο  χ έ ρ ι , α ν τ ι γ ρ ά φ η κ α ν  κ α ι  π α ρ έ μ ε ι ν α ν , ε κ π λ η ρ ώ ν ο ν τ α ς  τ ο ν  σ κ ο π ό  τ ο υ ς , μ έ σ α  
α π ό  τ ο υ ς  μ η χ α ν ι σ μ ο ύ ς  τ η ς  δ ι α κ ί ν η σ η ς  τ ο υ ς  σ ε  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ η  μ ο ρ φ ή , κ α τ ά  έ ν α  π ο λ ύ   σ η μ α ν τ ι κ ό  π ο σ ο ­
σ τ ό  τ ο υ ς  α ν έ κ δ ο τ α .  Η  ε π ι σ ή μ α ν σ η  τ ο υ ς  κ α ι  η  α ξ ι ο λ ό γ η σ η  τ ο υ ς  τ α  τ ε λ ε υ τ α ί α  χ ρ ό ν ι α  μ α ς  ε π ι τ ρ έ π ο υ ν  
μ ί α  ο υ σ ι α σ τ ι κ ή   α ν α θ ε ώ ρ η σ η   τ ω ν   α π ό ψ ε ω ν   π ο υ   ε π ι κ ρ α τ ο ύ σ α ν .  Α ν α δ ε ι κ ν ύ ο υ ν   τ η ν   α ν α ζ ή τ η σ η   ν έ ω ν  
α ι σ θ η τ ι κ ώ ν   κ α ι   ι δ ε ο λ ο γ ι κ ώ ν   α ξ ι ώ ν , τ η ν  α ν ά γ κ η   ε ν ό ς  ν έ ο υ   κ ώ δ ι κ α  κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς   σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς ,  π ρ ο ­
σ α ρ μ ο σ μ έ ν ο υ  σ ε  δ υ τ ι κ ά  π ρ ό τ υ π α . 

Σ 'α υ τ ή ν   τ η ν  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ η   π α ρ ά δ ο σ η   ο φ ε ί λ ο υ μ ε   τ ι ς   π ρ ώ τ ε ς   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς   μ ο λ ι ε ρ ι κ ώ ν   έ ρ γ ω ν  σ τα  
ε λ λ η ν ι κ ά , ό τ α ν  σ τ α  1741, μ ε  τ η ν  π ρ ο τ ρ ο π ή  τ ο υ  η γ ε μ ό ν α  Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ   Μ α υ ρ ο κ ο ρ δ ά τ ο υ   α ρ χ ί ζ ε ι  μ ία  
μ ε τ α φ ρ α σ τ ι κ ή  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  π ο υ   μ ά λ λ ο ν  σ τ ό χ ε υ ε  σ τ η ν  σ υ ν ο λ ι κ ή  α π ό δ ο σ η  τ ο υ   έ ρ γ ο υ  τ ο υ  σ τα  
ε λ λ η ν ι κ ά 18. Σ ή μ ε ρ α  ε ί ν α ι  γ ν ω σ τ ο ί  τ έ σ σ σ ε ρ ι ς  κ ώ δ ι κ ε ς '  δ ύ ο  τ ο υ  Β ρ ε τ α ν ι κ ο ύ  Μ ο υ σ ε ί ο υ  π ο υ  π ε ρ ι έ χ ο υ ν  
τ η ν  "Κ ω μ ω δ ί α  τ ο υ  α ν α ί σ θ η τ ο υ " (L'Étourdi ou les contretemps) κ α ι  τ ο ν  "Κ α τ ά  φ α ν τ α σ ί α ν  κ ε ρ α τ ο φ ό ­
ρ ο "  (Sganarelle  ou le cocu imaginaire),  έ ν α ς   κ ώ δ ι κ α ς   τ η ς   Β ι β λ ι ο θ ή κ η ς   τ η ς   Ρ ο υ μ α ν ι κ ή ς   Α κ α δ η μ ία ς  

Σ π ύ ρ ο ς  Α .Ε Υ Α Γ Γ Ε Λ Α Τ Ο Σ , "Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  Μ ό ρ μ ο ρ η ς , ο  π ο ι η τ ή ς  τ ο υ  Α μ ύ ν τ α ",  Ε θ ν ι κ ά ,  22(1969), σ σ .  173­182. 

17
 Γ λ υ κ ε ρ ί α  Π Ρ Ω Τ Ο Π Α Π Α ­Μ Π Ο Υ Μ Π Ο Υ Λ Ι Δ Ο Υ ,  Τ ο  θ έ α τ ρ ο ν  ε ν Ζ α κ ύ ν θ ω   α π ό  τ ο υ  Ι Ζ 'μ έ χ ρ ι   τ ο υ  Ι Θ 'α ι ώ ν ο ς ,  Α θ ή ν α ,  1958, ο . 47 κ .ε . 
^  Loukia  DROULIA, "Molière traduit en grec-1741. Présentation de deux manuscrits", Symposium. L'époque phanariote, Thessalonique,
Institute for Balkan Studies, 1974, σ ο . 413­418, ι δ ί ω ς  σ ο . 417­418. 

42 
π ο υ   δ ι α σ ώ ζ ε ι   τ ο   "Σ χ ο λ ε ί ο ν   τ ω ν   σ υ ζ ύ γ ω ν " (L'école des maris)  κ α ι ,  τ έ λ ο ς ,  έ ν α ς   κ ώ δ ι κ α ς  τ η ς  
Β α τ ι κ α ν ή ς   Β ι β λ ι ο θ ή κ η ς   π ο υ   π ε ρ ι έ χ ε ι   τ ι ς   "Α ρ χ ό ν τ ι σ σ α ι ς   ε υ γ ε ν έ σ τ α τ α ι ς   κ α ι   α γ χ ι ν ο ύ σ τ α τ α ι ς   γ ε λ ο ιώ ­
δ ε ις "  (Les Précieuses ridicules).  Ο ι   δ ύ ο   π ρ ώ τ ε ς   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς   ε ί ν α ι   ε π ώ ν υ μ ε ς '  ο   μ ε τ α φ ρ α σ τ ή ς  τ ο υ ς  
ε ίν α ι   ο  Ι ω ά ν ν η ς   Ρ ά λ λ η ς , β α τ ά χ ο ς  τ ω ν  Α π ρ ώ τ ω ν ,  ά τ ο μ ο  δ η λ α δ ή  ε ν τ α γ μ έ ν ο   σ τ η ν  δ ι ο ι κ η τ ι κ ή   ι ε ρ α ρ χ ία  
τω ν   Φ α ν α ρ ι ω τ ώ ν .  Ο ι   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς   β α σ ί ζ ο ν τ α ι   σ τ ο   ι τ α λ ι κ ό   δ ι ά μ ε σ ο   τ ο υ   Nie.  Di  Castelli  (τ έ λ η  τ ο υ  
17ο υ  α ι .) κ α ι  ε ί ν α ι  σ ε  π ε ζ ό  λ ό γ ο 19. 

Χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ε ς  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς  τ ο υ  Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ  έ χ ο υ μ ε  ή δ η  α π ό  τ ο   1758'  ο  Α ν α σ τ ά σ ι ο ς  Σ ο υ γ δ ο υ ρ ή ς , 
λ ό γ ι ο ς   α π ό  τ α  Ι ω ά ν ν ι ν α ,  μ ε τ α φ ρ ά ζ ε ι   τ ο ν   "Α ν α γ ν ω ρ ι σ μ ό   τ η ς  Σ ε μ ι ρ ά μ ι δ ο ς "  (Semiramide),  κ ε ί μ ε ν ο  π ο υ  
δ ι α δ ό θ η κ ε  σ τ η ν  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ η  μ ο ρ φ ή  τ ο υ  σ τ ι ς  Π α ρ α δ ο υ ν ά β ι ε ς  Η γ ε μ ο ν ί ε ς , ό π ω ς  α κ ρ ι β ώ ς  δ ι α δ ό θ η κ α ν  κ α ι  
ά λ λ ε ς  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς  τ ο υ  δ η μ ο φ ι λ ο ύ ς  ι τ α λ ο ύ  σ υ γ γ ρ α φ έ α . Α ν α φ έ ρ ο μ α ι  ε ν δ ε ι κ τ ι κ ά  σ τ ο ν  κ ώ δ ι κ α  Η λ ι ά σ κ ο υ  
(π ε ρ ί π ο υ   1780­1785), π ο υ   δ ι α σ ώ ζ ε ι   μ ε τ α ξ ύ  ά λ λ ω ν  τ η ν  "Α κ α τ ο ί κ η τ η  ν ή σ ο "  (L'isola  disabitata) κ α ι  τ ο ν  
"Μ ε γ α κ λ ή "  (L'Olimpiade).  Ά λ λ ο ς  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο ς   κ ώ δ ι κ α ς   (Μ ο υ σ ε ί ο   Μ π ε ν ά κ η , α ρ .  50) δ ι α σ ώ ζ ε ι   τ ο ν  
"Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ", τ ο ν  "Α ν τ ί γ ο ν ο ", τ ο ν  "Έ ρ ω τ α  α ι χ μ ά λ ω τ ο " (L'Amorprigioniero). Α κ ό μ η  κ υ κ λ ο φ ό ρ η σ ε  σ ε  
χ ε ι ρ ό γ ρ α φ η   μ ο ρ φ ή   ο   "Α χ ι λ λ ε ύ ς   ε ν   Σ κ ύ ρ ω "  (Achille in  Sciro)  κ α ι   τ α   γ ν ω σ τ ά   μ α ς   "Ο λ ύ μ π ι α " 
(L'Olimpiade), σ ε  μ ε τ ά φ ρ α σ η  τ ο υ  Ρ ή γ α . 

Η   π ρ ώ τ η   σ η μ α ν τ ι κ ή   έ κ δ ο σ η   τ ρ α γ ω δ ι ώ ν   τ ο υ   Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ   π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή θ η κ ε   σ τ η ν   Β ε ν ε τ ί α  τ ο  
1779, σ ε  δ ύ ο  τ ό μ ο υ ς . Ο  π ρ ώ τ ο ς  π ε ρ ι έ χ ε ι  τ α  έ ρ γ α  Α ρ τ α ξ έ ρ ξ η ς , Α δ ρ ι α ν ό ς  ε ν  Σ υ ρ ί α   κ α ι  Δ η μ ή τ ρ ι ο ς  ε ν ώ  
ο  δ ε ύ τ ε ρ ο ς  π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι  τ η ν  Ε υ σ π λ α γ χ ν ί α  τ ο υ  Τ ί τ ο υ , τ ο ν  Σ ι ρ ό η   κ α ι  τ ο ν  Κ ά τ ω ν α  ε ν  Ι τ ύ κ η . Ο  α ν ώ ν υ ­
μ ο ς  μ ε τ α φ ρ α σ τ ή ς  (Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  Ν .Σ ο ύ τ σ ο ς  ή  Θ ω μ ά ς  ο  Ρ ό δ ι ο ς ) ε ξ υ μ ν ε ί  σ τ ο ν  π ρ ό λ ο γ ο  τ ο υ  τ ι ς  β α σ ι κ έ ς  α ρ ε ­
τ έ ς  τ ο υ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ :  π ρ ώ τ ι σ τ α   ε γ κ ω μ ι ά ζ ε ι   τ η ν  π ε ρ ι έ ρ γ ε ι α   κ α ι  τ η ν  φ ι λ ο μ ά θ ε ι α   π ο υ   ο δ η γ ο ύ ν   σ τ η ν  
γ ν ώ σ η  τ ο υ  ε π ι σ τ η τ ο ύ , σ τ η ν  π ρ ό ο δ ο  κ α ι  τ ο ν  π ο λ ι τ ι σ μ ό . Η  φ α ν α ρ ι ώ τ ι κ η  π ρ ο έ λ ε υ σ η  α υ τ ώ ν  τ ω ν  γ ρ α π τ ώ ν  
ε ί ν α ι  φ α ν ε ρ ή 20. 

Α ρ κ ε τ ά  α κ ό μ η   έ ρ γ α  τ ο υ   Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ   μ ε τ α φ ρ ά ζ ο ν τ α ι   ώ ς  τ ο  τ έ λ ο ς   τ ο υ   α ι ώ ν α :  ο   Δ η μ ο φ ό ν τ η ς  
(1794), ο  Α χ ιλ λ ε ύ ς  ε ν  Σ κ ύ ρ ω  (1794) κ α ι  ο   Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς  (1796) π ο υ   ε κ δ ί δ ε ι  ο   Π ο λ . Λ α μ π α ν ι τ ζ ι ώ τ η ς  
κ α θ ώ ς  κ α ι  τ α  Ο λ ύ μ π ι α  (1797) π ο υ   ο φ ε ί λ ο υ μ ε   σ τ ο ν  Ρ ή γ α . Ε κ δ ό σ ε ι ς  κ α ι  ε π α ν ε κ δ ό σ ε ι ς  τ ω ν  έ ρ γ ω ν  τ ο υ  
Μ ε τ α σ τ ά σ ιο υ  έ χ ο υ μ ε  κ α ι  σ τ ο ν  α ρ χ ό μ ε ν ο  19ο  α ι ώ ν α . 

Η   η θ ι κ ο ­ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή   δ ι δ α χ ή   θ α  π ρ ο β λ η θ ε ί   έ ν τ ο ν α  μ έ σ α  α π ό  τ η ν  κ λ α σ ι κ ή  θ ε μ α τ ι κ ή  κ α ι  τ ι ς  η ρ ω ι κ έ ς  
π ρ ά ξ ε ι ς , σ τ ο ι χ ε ί α  π ο υ  α ν α ζ η τ ο ύ ν  σ τ ο  έ ρ γ ο  τ ο υ  Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ  ο ι  Έ λ λ η ν ε ς  μ ε τ α φ ρ α σ τ έ ς  τ ο υ . Ο λ ο έ ν α  κ α ι  
ι σ χ υ ρ ο π ο ι ε ί τ α ι   σ τ η ν  α φ υ π ν ι ζ ό μ ε ν η   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή  σ υ ν ε ί δ η σ η  τ ο  σ χ ή μ α : τ έ ρ ψ η , δ ι δ α χ ή , σ ύ ν δ ε σ η  μ ε  τ η ν  
α ρ χ α ί α  ε λ λ η ν ι κ ή  κ λ η ρ ο ν ο μ ι ά 21. 

'9 Β λ  σ χ ε τ ι κ ά  τ η ν  μ ο ν ο γ ρ α φ ί α  μ ο υ , Ο  Μ ο λ ι έ ρ ο ς  ο τ η ν  φ α ν α ρ ι ώ τ ι κ η  π α ι δ ε ί α .  Τ ρ ε ι ς  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ε ς  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς , "Τ ε τ ρ ά δ ι α  Ε ρ γ α σ ί α ς  14", Α θ ή ν α , 

Κ Ν Ε /Ε Ι Ε , 1988. 
20
  Κ .Θ .Δ Η Μ Α Ρ Α Σ , Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό ς  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς , Α θ ή ν α , Ε ρ μ ή ς , σ ο . 251­252. 
21 Α ν ν α  Τ Α Μ Π Α Κ Η , "Η  ε π ο χ ή  τ ο υ   Κ ο ρ α ή  κ α ι  τ ο  θ έ α τ ρ ο ", Η   vε oε λ L·vlκ ή   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  κ α ι   ο ι  δ υ τ ι κ έ ς  τ η ς  ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς  (18ο ς ­19ο ς  ω .). Μ ί α  
σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ή  π ρ ο σ έ γ γ ι σ η , Α θ ή ν α , Α φ ο ί   Τ ο λ ί δ η ,  1993, σ ο . 23­25. Π ρ β λ .  Λ έ α ν δ ρ ο ς   Β Ρ Α Ν Ο Υ Σ Η Σ , "Ο   Ρ ή γ α ς   κ α ι  τ ο   θ έ α τ ρ ο .  Η   μ ε τ ά φ ρ α σ η  τ ω ν  
"Ο λ υ μ π ί ω ν " τ ο υ  Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ , Θ έ α τ ρ ο  5, Σ ε π τ .­Ο κ τ .  1961, σ . 25. 

43 
 .  Σ χ ε τ ι κ ά  μ ε  τ η ν  π α ρ ο υ σ ί α  τ ο υ  Carlo Goldoni σ τ ο  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο  22 α κ ο λ ο υ θ ε ί τ α ι  η  ί δ ι α  π ο ρ ε ί α : 
έ χ ο υ μ ε  π ρ ώ τ α ­π ρ ώ τ α  φ α ν α ρ ι ώ τ ι κ ε ς   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς   π ο υ   π α ρ α μ έ ν ο υ ν   σ ε  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ η   μ ο ρ φ ή : σ η μ α ν τ ι κ ό  
τ ε κ μ ή ρ ι ο  π α ρ α μ έ ν ε ι  ο  α χ ρ ο ν ο λ ό γ η τ ο ς  κ ώ δ ι κ α ς  14612 τ η ς  Β α σ ι λ ι κ ή ς  Β ι β λ ι ο θ ή κ η ς  τ ω ν  Β ρ υ ξ ε λ λ ώ ν ' ν ο μ ί ­
ζ ω  π ω ς  π ρ έ π ε ι  ν α  θ ε ω ρ ή σ ο υ μ ε  ί σ ω ς  ε δ ώ  ω ς  terminus post quem τ ω ν  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ω ν  τ ο  έ τ ο ς  1765, κ α τ ά  
τ ο   ο π ο ί ο ,  σ τ ο   π λ α ί σ ι ο   τ ω ν   μ ε τ α ρ ρ υ θ μ ί σ ε ω ν   τ ο υ   η γ ε μ ό ν α   Γ ρ η γ ό ρ ι ο υ   Γ κ ί κ α ,  ο   π ε ρ ί φ η μ ο ς   λ ό γ ι ο ς  
Ι ώ σ η π ο ς  Μ ο ι σ ι ό δ α ξ , μ ε τ α φ ρ α σ τ ή ς  τ η ς  Η θ ι κ ή ς  Φ ά ο σ ο φ ί α ς   τ ο υ  Muratori, δ ι ο ρ ί ζ ε τ α ι  κ α θ η γ η τ ή ς  φ ι λ ο ­
σ ο φ ί α ς  σ τ η ν  Η γ ε μ ο ν ι κ ή  Α κ α δ η μ ί α  τ ο υ   Ι α σ ί ο υ  23.  Σ τ η ν  κ ω μ ω δ ί α  "Ο  π α τ ή ρ  τ η ς  φ α μ ε λ ι ά ς "  (II padre di 
famiglia) γ ί ν ε τ α ι   α κ ρ ι β ώ ς  λ ό γ ο ς  γ ι α  έ ν α  σ χ ο λ ε ί ο  ό π ο υ   ο ι  μ α θ η τ έ ς  τ ο υ   δ ι δ ά σ κ ο ν τ α ι   μ α θ ή μ α τ α  η θ ι κ ή ς  
φ ι λ ο σ ο φ ί α ς . Τ α  έ ρ γ α  π ο υ  π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι  σ υ ν ο λ ι κ ά  ο  κ ώ δ ι κ α ς  ε ί ν α ι  δ έ κ α : "Η  φ ρ ό ν ι μ η  κ α ι  υ π ο μ ο ν η τ ι κ ή  
γ υ ν ή "  (La moglie saggia),  "Ο   π α τ ή ρ  τ η ς  φ α μ ε λ ι ά ς "  (Il padre di famiglia),  Ό   ε υ γ ε ν ή ς  κ α ι  α ρ ί φ η ς "  (11 
cavaliere du buon gusto),  "Ο  α λ η θ ή ς  κ α ι  π ι σ τ ό ς  φ ί λ ο ς "  (Il vero amico),  Ή   ν ο ι κ ο κ ε ρ ά  τ ο υ  ξ ε ν ο δ ο χ ε ί ο υ  
ή τ ο ι  η  γ κ ά ζ δ α "  (La locandiera),  "Θ υ γ ά τ η ρ  ε υ π ε ι θ ή ς " La figlia obbediente),  "Η  σ ώ φ ρ ω ν  κ α ι  σ τ ο χ α σ τ ι κ ή  
α ρ χ ό ν τ ι σ σ α "  (La dama prudente),  Ό   ε ρ γ έ ν η ς  μ ο υ σ ρ ο ύ φ η ς "  (Il prodigo),  "Η  π α ν ο ύ ρ γ ο ς  κ α ι  π ο λ ύ ξ ε υ ­
ρ ο ς  γ υ ν ή "  (La vedova  scaltra) κ α ι   "Η   κ α λ ή  γ υ ν ή "  (La buona  moglie).  Ή δ η   σ τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ   α ι ώ ν α , η  
Valerie Daniel σ χ ο λ ί α σ ε  α υ τ ό ν  τ ο ν  κ ώ δ ι κ α 24, ο  ο π ο ί ο ς  έ χ ε ι  α π ο τ ε λ έ σ ε ι  α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο  ε π ι σ τ α μ έ ν η ς  μ ε λ έ τ η ς  
α π ό  ο μ ά δ α  τ ο υ   Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  τ η ς  Padova, π ο υ  τ η ν  α π α ρ τ ί ζ ο υ ν  ο ι  κ υ ρ ί ε ς  Anna Gentium, Lidia Martini 
κ α ι  Cristina Stevanoni25. Η  Anna Gentilini έ χ ε ι  ε ν τ ο π ί σ ε ι  μ ά λ ι σ τ α  σ ε  β ι β λ ι ο θ ή κ ε ς  τ ο υ   Β ο υ κ ο υ ρ ε σ τ ί ο υ  
τ ρ ε ί ς   κ ώ δ ι κ ε ς   π ο υ   π ε ρ ι λ α μ β ά ν ο υ ν   κ ω μ ω δ ί ε ς   τ ο υ   Γ κ ο λ ν τ ό ν ι   μ ε τ α φ ρ α σ μ έ ν ε ς   α π ό  τ ο ν   η γ ε μ ό ν α  τ η ς  
Β λ α χ ί α ς  Ι ω ά ν ν η  Κ α ρ α τ ζ ά 2^. 

Τ ο   1791 ο  Π ο λ υ ζ ώ η ς  Λ α μ π α ν ι τ ζ ι ώ τ η ς  α ρ χ ί ζ ε ι  ν α  ε κ δ ί δ ε ι  σ τ η ν  Β ι έ ν ν η  κ ω μ ω δ ί ε ς  τ ο υ  ι τ α λ ο ύ  σ υ γ ­
γ ρ α φ έ α .  Π ρ ώ τ η   α ν ά μ ε σ α   τ ο υ ς   τ η ν  Α ρ ε τ ή   τ η ς   Π α μ έ λ α ς   (Pamela  nubile), "μ ι κ ρ ά ν   κ α τ ά  τ ο   σ χ ή μ α  
β ί β λ ο ν ,  μ ε γ ά λ η ν  δ ε  κ α τ ά  τ ο  ν ό η μ α ,  ε π ε ι δ ή   π ε ρ ι έ χ ε ι   τ ο ν  θ ρ ί α μ β ο ν  τ η ς  α ρ ε τ ή ς ". Τ ο  θ έ μ α  τ ο υ   έ ρ γ ο υ  
ε ί ν α ι   π α ρ μ έ ν ο   α π ό  τ ο  ο μ ώ ν υ μ ο , δ η μ ο φ ι λ έ ς   σ τ η ν  ε π ο χ ή   τ ο υ   μ υ θ ι σ τ ό ρ η μ α   τ ο υ   Samuel  Richardson, 
Pamela,  or Virtue Rewarded (1741). Σ τ ο ν  Π ρ ό λ ο γ ο  τ ο υ  ε κ δ ό τ η  δ ι α β λ έ π ο υ μ ε , κ ο ν τ ά  σ ε  ά λ λ α  ε ν δ ι α ­
φ έ ρ ο ν τ α  σ τ ο ι χ ε ί α , μ ί α  α π ο λ ο γ η τ ι κ ή  δ ι ά θ ε σ η  ' α ν τ ι π α ρ α θ έ τ ε ι  τ α  ε π ι χ ε ι ρ ή μ α τ α  τ η ς  η θ ι κ ή ς , τ ο υ  ε λ έ γ χ ο υ  
κ α ι  τ η ς  δ ι δ α σ κ α λ ί α ς  τ ο υ  ο ρ θ ο ύ  λ ό γ ο υ  σ τ ο υ ς  π ι θ α ν ο ύ ς  α ν τ ι ρ ρ η σ ί ε ς  π ο υ  κ α τ α κ ρ ί ν ο υ ν  τ ο  α σ ε λ γ έ ς  κ α ι  
τ ο   ε ρ ω τ ι κ ό   τ ο υ   κ ω μ ι κ ο ύ   ε ί δ ο υ ς .  Π α ρ α τ η ρ ο ύ μ ε   μ ί α   σ υ σ τ ο ι χ ί α   μ ε  τ α   ε π ι χ ε ι ρ ή μ α τ α   τ ο υ   Ρ ή γ α   σ τ ο  
Σ χ ο λ ε ί ο ν  τ ω ν  ν τ ε λ ι κ ά τ ω ν  ε ρ α σ τ ώ ν ,  "μ 'ό λ ο ν   ο π ο ύ   α ν  κ α ι   κ α μ μ ί α ν  φ ο ρ ά ν   π ε ρ ι έ χ η   ε ρ ω τ ι κ ή ν   υ π ό θ ε ­
σ ι ν ,  κ α τ α ν τ ά   π ά ν τ ο τ ε   ε ι ς  τ ί μ ι ο ν  γ ά μ ο ν  "27.  Τ η ν   ί δ ι α  χ ρ ο ν ι ά   ε κ δ ί δ ο ν τ α ι   α κ ό μ η   Ο  Δ ε ι σ ι δ α ί μ ω ν  α π ο ­
κ τ η τ ή ς  τ ω ν  α ρ χ α ι ο τ ή τ ω ν  κ α ι   α ϊ  δ ι χ ό ν ο ι α ι   π ε ν θ ε ρ ά ς  κ α ι  ν ύ μ φ η ς   (La famiglia  dell'antiquario  ο  sia  la 

22
  Giovanni SlDERIS, "La fortuna di Carlo Goldoni in Grecia, 1791­1969", Scudi Goldoniani, Quaderno N. 2, Venezia,  1970, α ν ά τ υ π ο , 48 σ ε λ  
23 Π ρ β λ   Π α σ χ ά λ η ς  Μ .Κ ί Τ Ρ Ο Μ Η Λ Ι Δ Η Σ , Ι ώ σ η π ο ς  Μ ο ι σ ι ό δ α ξ .  Ο ι  σ υ ν τ ε τ α γ μ έ ν ε ς   τ η ς β α λ κ α ν ι κ ή ς   σ κ έ ψ η ς  τ ο ν  18ο  α ι ώ ν α , Α θ ή ν α , Μ Ι Ε Τ ,  1985, 
σ . 73 κ .ε . 
Valerie DANIEL, Une traduction inédite en grec moderne de Goldoni. La question du Prodigo, Paris, 1928. 
25 Dieci commedie di Goldoni tradotte in neogreco (ms. Bruxelles, Bibl. Royale 14612). 1. Testi.  Edizione  a cura  di Anna  Gentilini,  Lidia 
Martini, Cristina Stevanoni, Padova,  1988. Π ρ β λ   μ ε  τ η ν  α ν ά λ υ ο ή  μ ο υ , Le théâtre néohellénique..., ό .π ., τ . II, σ σ . 409­416. 
26 Anna  GENTILINI, "Il Goldoni  di Karatzas",  III Convegno  Nazionale du Studi  Neogreci.  Italia  e  Grecia:  Due culture a confronto...,  Atti, 
Palermo,  1991,oo.  81­91. 
27 Β λ  Ά ν ν α  Τ Α Μ Π Α Κ Η , "Η  ε π ο χ ή  τ ο υ  Κ ο ρ α ή  κ α ι  τ ο  θ έ α τ ρ ο ", Η  ν ε ο ε λ Μ ν ι κ ή   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α   κ α ι  ο ι  δ υ τ ι κ έ ς   τ η ς  ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς ,  ό .π ., σ ο . 22, 25. 

44 
 suocera  e la nuora), Η   σ τ ο χ α σ τ ι κ ή   κ α ι  ω ρ α ί α  χ ή ρ α   (La  vedova scaltra)  κ α ι   Ο  Κ α φ ε ν έ ς  (La  Bottega 
dell caffè).  Σ τ α   1794 ο  Λ α μ π α ν ι τ ζ ι ώ τ η ς   ε κ δ ί δ ε ι   τ ο ν   Κ α λ ό  ο ι κ ο κ ύ ρ η  (Il padre di famiglia).  Α ς  π ρ ο ­
σ θ έ σ ω  α κ ό μ η  τ η ν  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  τ η ς  Μ η τ ι ώ ς  Σ α κ ε λ λ α ρ ί ο υ , σ υ ζ ύ γ ο υ  τ ο υ  κ ο ζ α ν ί τ η  ι α τ ρ ο φ ι λ ό σ ο φ ο υ  
Γ ε ω ρ γ ί ο υ  Σ α κ ε λ λ α ρ ί ο υ   κ α ι  θ υ γ α τ έ ρ α ς  τ ο υ  λ ό γ ι ο υ   ι ε ρ έ α  Χ α ρ ί σ ι ο υ  Μ ε γ δ ά ν η , π ο υ  ε ξ έ δ ω σ ε  σ τ α  1819 
τ ο  έ ρ γ ο   Κ α λ λ ι ό π η  π α λ ι ν ο σ τ ο υ σ α  ή  Π ε ρ ί  π ο ι η τ ι κ ή ς  μ ε θ ό δ ο υ  2%.  Η  Μ η τ ι ώ  μ ε τ α φ ρ ά ζ ε ι ,  μ έ σ α  σ ε  έ ν α  
η θ ι κ ο δ ι δ α κ τ ι κ ό   κ λ ί μ α ,  γ ύ ρ ω   σ τ α   1812 τ ο   έ ρ γ ο   Η   Π α τ ρ ι κ ή  α γ ά π η  ή   Η   ε υ γ ν ώ μ ω ν  δ oύ L·  (L'amor 
paterno ovvero la serva rinonoscente) κ α ι  τ η ν  Π α ν ο ύ ρ γ ο  χ ή ρ α   (La  vedova scaltra)'  τ α  έ ρ γ α  ε κ δ ί δ ο ­
ν τ α ι   σ τ η   Β ι έ ν ν η   σ τ α   1818.  Ε π ί σ η ς   α ξ ι ο σ η μ ε ί ω τ η   ε ί ν α ι   κ α ι   η  ε κ δ ο τ ι κ ή   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α   τ ο υ   Ι ω ά ν ν η  
Κ α ρ α τ ζ ά ,  σ τ ο ν   ο π ο ί ο   α ν α φ έ ρ θ η κ α   π ι ο   π ά ν ω .  Ε κ δ ί δ ε ι   μ ε τ ε π α ν α σ τ α τ ι κ ά   τ ρ ε ι ς   τ ό μ ο υ ς   μ ε  κ ω μ ω δ ί ε ς  
τ ο υ   Γ κ ο λ ν τ ό ν ι .  Σ τ ο  Ν α ύ π λ ι ο  α ρ χ ι κ ά   {Ε κ λ ε κ τ ό τ ε ρ α ι  κ ω μ ω δ ί α ι   τ ο υ  Κ α ρ ό λ ο υ  Γ ο λ δ ό ν ο υ ... 1834) β λ έ ­
π ο υ ν  τ ο  φ ω ς   δ ύ ο   έ ρ γ α :  Ο  α λ Ί ι θ ή ς  φ ί λ ο ς   (Il vero  amico)  κ α ι   η  Π α μ έ λ α  ε π ί γ α μ ο ς  (Pamela  nubile). 
Σ τ ο ν  Π ρ ό λ ο γ ο   δ ί ν ε τ α ι   έ μ φ α σ η   σ τ ο ν  α ν α μ ο ρ φ ω τ ι κ ό   χ α ρ α κ τ ή ρ α  τ ω ν  η θ ώ ν   π ο υ   ε ν έ χ ε ι   η  δ ι δ α σ κ α λ ί α  
τ η ς  κ ω μ ω δ ί α ς : "...Π ο λ λ ά  ε γ ρ ά φ η σ α ν  ή δ η   υ π έ ρ  κ α ι  κ α τ ά  τ η ς  Κ ω μ ω δ ί α ς '  π λ η ν  η  ω φ έ λ ε ι α  α υ τ ή ς  α ν ε ­
γ ν ω ρ ί σ θ η  ω ς  α ν α ν τ ί ρ ρ η τ ο ς  α π ό   τ ο  π λ ε ί σ τ ο ν  μ έ ρ ο ς   τ ω ν  α ξ ι ο λ ο γ ω τ έ ρ ω ν  κ ρ ι τ ι κ ώ ν , κ α ι  δ ε ν  μ έ ν ε ι  
π λ έ ο ν  κ α μ μ ί α  α μ φ ι β ο λ ί α  ό τ ι  α ϊ  η θ ι κ α ί  Κ ω μ ω δ ί α ι   σ υ ν ε τ έ λ ε σ α ν  τ α  μ έ γ ι σ τ α  ε ι ς  τ η ν  π ρ ό ο δ ο ν  κ α ι  τ η ν  
η θ ι κ ή ν  α ν ά π τ υ ξ ι ν  τ η ς  κ ο ι ν ω ν ί ο ς  κ α ι  τ η ς  φ ι λ ο κ α λ ί α ς  τ ω ν  π ο λ ι τ ι σ μ έ ν ω ν  ε θ ν ώ ν ".  Ο ι   π ρ ο σ φ ε ρ ό μ ε ν ε ς  
κ ω μ ω δ ί ε ς   π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο ν τ α ι   ω ς   "π α ρ α δ ό σ ε ι ς   η θ ι κ ώ ν   μ α θ η μ ά τ ω ν "  α λ λ ά   κ α ι   ω ς   "ύ λ η   π ο λ ύ τ ι μ ο ς   δ ι α  
μ έ λ λ ο υ σ α ν   σ ύ σ τ α σ ι ν   θ ε ά τ ρ ο υ ".  Σ τ η ν  Α θ ή ν α ,  σ τ α   1838, ο   Ι ω ά ν ν η ς   Κ α ρ α τ ζ ά ς   θ α   ε κ δ ό σ ε ι   σ ε   δ ύ ο  
τ ό μ ο υ ς  τ ο υ ς  ε ξ ή ς  π έ ν τ ε  τ ί τ λ ο υ ς : Α ' τ ό μ ο ς ,  Ο  δ ύ σ κ ο λ ο ς  α γ α θ ο π ο ι ό ς   (Il burbero  benefico), Ο ι  ε ρ ω ­
τ ε υ μ έ ν ο ι   (Gli innamorati) κ α ι   Η   π ρ ο σ π ο ι ο ύ μ ε ν η   τ η ν   α σ θ ε ν ή   (La fìnta ammalata)' Β '  τ ό μ ο ς ,  Η  
Σ κ ω τ σ έ ζ α  (La Scozzese),  Η  φ ρ ό ν ι μ η  σ ύ ζ υ γ ο ς   (La moglie saggia)  κ α ι  Η  Ξ ε ν ο δ ό χ ο ς  (La Locandiera). 
Π ρ ω τ α ρ χ ι κ ό ς   σ τ ό χ ο ς  τ ο υ   ε κ δ ό τ η ­μ ε τ α φ ρ α σ τ ή   π α ρ α μ έ ν ε ι   η  α ν α μ ό ρ φ ω σ η   τ ω ν  η θ ώ ν   κ α ι   η  π ρ ό ο δ ο ς  
τ ο υ  π ο λ ι τ ι σ μ ο ύ  σ τ η ν  Ε λ λ ά δ α  ε ν ώ  υ π ε ρ α σ π ί ζ ε τ α ι  μ ε  θ έ ρ μ η  τ η ν  η θ ι κ ό τ η τ α  τ ω ν  κ ω μ ω δ ι ώ ν 2^. 

Σ τη ν  κ α μ π ή  τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν α ,  α ν ή κ ο υ ν  κ α ι  ο ρ ι σ μ έ ν α  π ρ ω τ ό τ υ π α  σ α τ ι ρ ι κ ά  φ α ν α ρ ι ώ τ ι κ α  κ ε ί μ ε ν α : 
κ α τα ρ χή ν   ο  Α λ ε ξ α ν δ ρ ο β ό δ α ς  ο   α σ υ ν ε ίδ η το ς , 1785 τ ο υ   Γ .Ν .Σ ο ύ τ σ ο υ 30,  π ο υ  ε κ δ ό θ η κ ε  π ρ ό σ φ α τα  
α π ό  τ ο ν  Δ η μ .  Σ π ά θ η .  Ε ί ν α ι   έ ν α ς  λ ί β ε λ λ ο ς  κ α τ ά  τ ο υ  Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ   Μ α υ ρ ο κ ο ρ δ ά τ ο υ  τ ο υ  Φ ι ρ α ρ ή , μ ε  
κ α υ σ τ ικ έ ς  α ι χ μ έ ς  κ α τ ά  τ ο υ   η θ ώ ν  τ ο υ  φ α ν α ρ ι ω τ ι σ μ ο ύ   κ α ι , κ α τ ά  μ ί α  έ ν ν ο ι α , κ α τ ά  τ ο υ   α π ελ ευ θ ερ ω τ ι­

κ ό   Σ χ ε τ ι κ ά   μ ε   τ ο   π α ρ α π ά ν ω   π ό ν η μ α ,  β λ .  Ά ν τ ε ι α   Φ Ρ Α Ν Τ Ζ Η ,  "Κ α λ λ ι ό π η   π α λ ι ν ο σ τ ο υ σ α   ή   Π ε ρ ί   π ο ι η τ ι κ ή ς   μ ε θ ό δ ο υ   τ ο υ   Χ α ρ ί σ ι ο υ   Μ ε γ δ ά ν η  
(1819)",  Π α λ ί μ ψ η σ τ ο ν   6/7,  Δ ε κ .  1988,  σ σ .  188­199. 
Β λ   Α ν ν α   Τ Α Μ Π Α Κ Η ,  "Η   ε λ λ η ν ι κ ή   κ ω μ ω δ ί α   τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α   κ α ι   ο ι   ε υ ρ ω π α ϊ κ έ ς   τ η ς  ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς ",  Η   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ....,  ό .π .,  σ ο . 
132­133. 
3"  Ο   Γ .Ν .Σ ο ύ τ σ ο ς   ε ξ έ δ ω σ ε   κ α ι  τ α   Π ο ν ή μ α τ α   τ ι ν ά   δ ρ α μ α τ ι κ ά ,  1805.  Π ρ ό σ φ α τ η   έ ρ ε υ ν α   έ δ ε ι ξ ε   π ω ς   α π ό  τ α  τ έ σ σ ε ρ α   δ ρ α μ α τ ι κ ά ­δ ι α λ ο γ ι κ ά   κ ε ί μ ε ­
ν α ,  τ α  ο π ο ί α   σ τ ο  σ ύ ν ο λ ο   τ ο υ ς   α π η χ ο ύ ν   θ ε μ α τ ι κ ά   κ α ι   μ ο ρ φ ο λ ο γ ι κ ά   τ η ν  α ι σ θ η τ ι κ ή  τ ο υ   μ π α ρ ό κ ,  π ο υ   π ε ρ ι έ χ ε ι   η  σ υ λ λ ο γ ή , τ α  τ ρ ί α  α π ο τ ε λ ο ύ ν   δ ι α σ κ ε υ έ ς  
έ ρ γ ω ν  τ ο υ   Metastasio  κ α ι  τ ο υ   Goldoni.  Τ ο   Ά σ υ λ ο ν   τ ο υ   φ θ ό ν ο υ   θ υ μ ί ζ ε ι   τ ο   L'asilo  d'Amore  τ ο υ   Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ ,  ο  Α υ λ ι κ ό ς   ο   π ε φ ω τ ι σ μ έ ν ο ς   π α ρ α ­
φ ρ ά ζ ε ι   τ ο   II Disinganno  in  Cone  τ ο υ   Goldoni.(Π α ρ ί σ ι ,  1780) ε ν ώ   η  Π α τ ρ ί ς   τ ω ν   τ ρ ε λ λ ώ ν   μ α ς  φ έ ρ ν ε ι   κ ο ν τ ά  σ τ ο  dramma  giocoso, Arcifanfano  re dei 
mata  τ ο υ   Goldoni,  ν ε α ν ι κ ό   έ ρ γ ο   τ ο υ   ι τ α λ ο ύ   σ υ γ γ ρ α φ έ α   π ο υ   π α ρ α σ τ ά θ η κ ε   γ ι α   π ρ ώ τ η   φ ο ρ ά   σ τ η ν   Β ε ν ε τ ί α   τ ο   1750.  Β λ .  σ χ ε τ ι κ ά   D.  SPATHIS, 
"Gheorghios  N.Sutsos  traduce/riadatta  Guarini,  Metastasio,  Goldoni",  Testi  letterari italiani tradotti  in greco  (da! '500 ad oggi) a cura di Mario  Vitti, 
Messina,  Rubbettino,  1994, oc.  163­172.  Ε π ί σ η ς   β ρ ί σ κ ο υ μ ε   κ α ι   σ τ ι χ ο υ ρ γ ή μ α τ α   τ ο υ   σ ε  α ν θ ο λ ο γ ί ε ς  τ η ς   ε π ο χ ή ς ,  ό π ω ς   γ ι α   π α ρ ά δ ε ι γ μ α   σ τ η ν   α ν θ ο λ ο γ ί α  
τ ο υ   Ζ ή σ η   Δ α ο ύ τ η ,  Δ ι ά φ ο ρ α   η θ ι κ ά   κ α ι   α σ τ ε ί α   σ τ ι χ ο υ ρ γ ή μ α τ α ,  Β ι έ ν ν η ,  1818.  Ε ί ν α ι   α κ ό μ η   ο   μ ε τ α φ ρ α σ τ ή ς   τ ο υ   Pastor  Fido  τ ο υ   Guarini  (Ο   Π ι σ τ ό ς  
β ο σ κ ό ς ,  Β ε ν ε τ ί α ,  1804) ε ν ώ  θ ε ω ρ ε ί τ α ι   έ ν α ς  α π ό  τ ο υ ς   π ι θ α ν ο ύ ς   μ ε τ α φ ρ α σ τ έ ς   τ ω ν   Τ ρ α γ ω δ ι ώ ν τ ο υ   Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ   (1779),  ί σ ω ς  κ α ι   ά λ λ ω ν  έ ρ γ ω ν ,  ό π ω ς  
τ ο υ   Δ η μ ο φ ό ν τ η ,  τ ο υ  Α χ ι λ λ έ ω ς   ε ν  Σ κ ύ ρ ω ,  π ο υ   ε κ δ ό θ η κ α ν  τ ο   1794. 

45 
 κ ο ύ   τ ω ν   η θ ώ ν   δ ι α φ ω τ ι σ τ ι κ ο ύ   π ν ε ύ μ α τ ο ς 31.  Ο   Χ α ρ α κ τ ή ρ   τ η ς   Β λ α χ ί α ς , π ο υ   έ χ ε ι   γ ρ α φ ε ί   μ ε τ α ξ ύ  
1785­1820,  α π ο τ ε λ ε ί   κ ρ ι τ ι κ ή   τ ο υ   μ ε τ α σ χ η μ α τ ι σ μ ο ύ   τ η ς   ε λ λ η ν ο ρ ο υ μ α ν ι κ ή ς   κ ο ι ν ω ν ί α ς   κ α ι   τ η ς   δ ι α ­
μ ό ρ φ ω σ η ς  ν έ ω ν  κ ο ι ν ω ν ι κ ώ ν   σ τ ρ ω μ ά τ ω ν  ε ν ώ  η  Ν έ α   Κ ω μ ω δ ί α   τ η ς  Β λ α χ ί α ς  (Α π ρ ί λ .  1820)32, σ τ ρ έ ­
φ ε τ α ι   κ α τ ά  τ ω ν  ν ε ω τ ε ρ ι σ τ ώ ν   ι α τ ρ ώ ν  τ ο υ   Β ο υ κ ο υ ρ ε σ τ ί ο υ  '  μ ε τ α ξ ύ   α υ τ ώ ν   π α ρ ω δ ε ί τ α ι   κ α ι   ο  Μ ι χ α ή λ  
Χ ρ η σ τ α ρ ή ς ,  σ η μ α ν τ ι κ ό ς   λ ό γ ι ο ς   κ α ι   μ ε τ α φ ρ α σ τ ή ς   τ ρ α γ ω δ ι ώ ν   τ ο υ   Β ο λ τ α ί ρ ο υ ,  δ ι ό τ ι   ε φ α ρ μ ό ζ ο ν τ α ς  
μ ε θ ό δ ο υ ς  τ ο υ   ζ ω ι κ ο ύ   μ α γ ν η τ ι σ μ ο ύ  33  ο τ έ λ ν ε ι   τ ο υ ς   α σ θ ε ν ε ί ς   σ τ ο ν  ά λ λ ο  κ ό σ μ ο .  Ο ι   γ ι α τ ρ ο ί   κ α τ η γ ο ­
ρ ο ύ ν τ α ι  α π ό  τ ο υ ς  Κ ρ ι τ έ ς  τ η ς  Κ ό λ α σ η ς , σ τ ο ν  Ά δ η ,  π ω ς  π ρ ο μ η θ ε ύ τ η κ α ν  τ α  σ χ ε τ ι κ ά  μ ε  τ ο ν  θ α ν α τ η φ ό ­
ρ ο   μ α γ ν η τ ι σ μ ό   β ι β λ ί α  τ ο υ ς   α π ό   τ η ν   β ι β λ ι ο θ ή κ η   τ ο υ   Β ο λ τ α ί ρ ο υ .  Κ ρ ι τ ι κ ή   κ α τ ά  τ ω ν   φ ι λ ο σ ο φ ι κ ώ ν  
ι δ ε ώ ν  κ α ι  τ ο υ   Β ο λ τ α ί ρ ο υ   π ρ ο σ ω π ι κ ά  α σ κ ε ί  κ α ι  η  Ε π ά ν ο δ ο ς  ή  τ ο  Φ α ν ά ρ ι   τ ο υ  Δ ι ο γ έ ν ο υ ς ,  γ ρ α μ μ έ ν ο  
γ ύ ρ ω  σ τ α  1803 (ε κ δ ό θ η κ ε  μ ό λ ι ς  σ τ α  1836), π ο υ  κ υ κ λ ο φ ό ρ η σ ε  σ ε  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ η  μ ο ρ φ ή  34. 

Α λ λ ά  ε ί μ α σ τ ε  π ι α  σ τ ο ν  19ο  α ι ώ ν α . Κ ά ν ο ν τ α ς  μ ί α  π α ρ έ ν θ ε σ η , α ς  θ υ μ ί σ ω  π ω ς  τ ο   θ έ α τ ρ ο , ω ς  λ ο γ ο τ ε χ ν ι ­

κ ό ς  λ ό γ ο ς  α λ λ ά  κ α ι  ω ς  σ κ η ν ι κ ή  π ρ ά ξ η , ε ν έ χ ε ι  σ τ η ν  κ α μ π ή  τ ο υ  α ι ώ ν α  ά μ ε σ η  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή  φ ό ρ τ ι σ η  κ α ι  δ ι α ­
π ν έ ε τ α ι  α π ό  τ α  μ ε ί ζ ο ν α   φ ι λ ο σ ο φ ι κ ά   ε ρ ω τ ή μ α τ α  τ η ς  ε π ο χ ή ς   τ ο υ . Ε ά ν   η  έ ν τ α ξ η  τ ο υ   σ τ ο  π λ α ί σ ι ο  τ η ς  
"κ ο σ μ ι κ ή ς  σ υ ν α ν α σ τ ρ ο φ ή ς " α π ό  τ η ν  Α ν α γ έ ν ν η σ η  κ α ι  μ ε τ ά , ε ά ν  η  λ υ ρ ι κ ή  ε κ δ ο χ ή  τ ο υ  (η  ό π ε ρ α ) α π ε τ έ λ ε σ ε  
κ ο ρ υ φ α ί α  σ υ ν α ν α σ τ ρ ο φ ή  τ η ς  α σ τ ι κ ή ς  κ ο ι ν ω ν ί α ς ,  δ ε ν  π ρ έ π ε ι  ν α  π α ρ α γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε   π ω ς  η  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  
λ ε ιτ ο ύ ρ γ η σ ε  ε κ  π α ρ α λ λ ή λ ο υ  σ ε  ε υ ρ ω π α ϊ κ ό  ε π ί π ε δ ο  ω ς  κ α τ α λ ύ τ η ς , ω ς  σ τ ο ι χ ε ί ο  ρ ι ζ ο σ π α σ τ ι κ ό  κ α ι  σ υ χ ν ά  
α ν α τ ρ ε π τ ικ ό . Α ς  θ υ μ η θ ο ύ μ ε  τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ η ς  "φ ι λ ο σ ο φ ι κ ή ς  π ρ ο π α γ ά ν δ α ς " (Β ο λ τ α ί ρ ο ς ), τ ο υ ς  ι τ α λ ο ύ ς  δ ρ α ­
μ α το υ ρ γο ύ ς  τ η ς  κ α μ π ή ς  τ ο υ   18ο υ  α ι ώ ν α  (Α λ φ ι έ ρ ι ), κ α ι  α κ ό μ η  σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ ς  μ α ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ο ύ ς . 

Τ ο  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο  τ ο υ   19ο υ  α ι ώ ν α , ε ί τ ε  π ρ ό κ ε ι τ α ι  γ ι α  π ρ ω τ ό τ υ π α  έ ρ γ α , ε ί τ ε  γ ι α  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς , 

δ ε ν  μ π ο ρ ε ί  ν α  ν ο η θ ε ί , ε ά ν  δ ε ν  κ α τ α ν ο ή σ ο υ μ ε  ε ξ ά λ λ ο υ  τ η ν  σ η μ α σ ί α  τ ο υ  "ε θ ν ι κ ο ύ " ρ ό λ ο υ  π ο υ  ε π ι φ ο ρ τ ί ­
ζ ε τ α ι .  Κ α ι  α κ ό μ η , θ α  σ υ μ φ ω ν ή σ ω   μ ε  τ η ν   ά π ο ψ η  τ ο υ   κ α θ η γ η τ ή   Β ά λ τ ε ρ   Π ο ύ χ ν ε ρ ,  σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  τ η ν  
ο π ο ί α , η  ι δ ι ά ζ ο υ σ α  κ α ι  ε ξ ε λ ι κ τ ι κ ή  έ ν ν ο ι α  τ ο υ  ε θ ν ι κ ο ύ   (κ α ι  σ υ ν  τ ω  χ ρ ό ν ω  ε θ ν ι κ ι σ τ ι κ ο ύ ) χ α ρ α κ τ ή ρ α  τ ο υ  
ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ , ε ρ μ η ν ε ύ ε τ α ι   κ α λ ύ τ ε ρ α ,  ε ά ν  τ η ν  τ ο π ο θ ε τ ή σ ο υ μ ε   σ ε  μ ί α  β α λ κ α ν ι κ ή   σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ή  
ο π τ ι κ ή .  Ε ί ν α ι   μ ά λ ι σ τ α  π ρ ο τ ι μ ό τ ε ρ ο   ε δ ώ  ν α  χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ο υ μ ε   τ ο ν  ε υ ρ ύ τ ε ρ ο   π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ά  ό ρ ο  Ν ο τ ι ο ­
α ν α τ ο λ ι κ ή  Ε υ ρ ώ π η , π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ  ν α  ε ν τ ά ξ ο υ μ ε  σ τ η ν  π ρ ο β λ η μ α τ ι κ ή  μ α ς  π ε ρ ι ο χ έ ς  ό π ω ς  η  Ο υ γ γ α ρ ί α , η  
Σ λ ο β ε ν ί α , η  Κ ρ ο α τ ί α , η  Τ ρ α ν σ υ λ β α ν ί α  35.  Ε κ τ ό ς  α π ό  τ η ν  α ν ά π τ υ ξ η  σ υ ν α φ ώ ν  ε θ ν ι κ ώ ν  φ α ι ν ο μ έ ν ω ν , δ ε ν  
π ρ έ π ε ι  ν α  π α ρ α γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε  κ α ι  τ ο ν  ρ ό λ ο  τ ω ν  ε λ λ η ν ι κ ώ ν  κ ο ι ν ο τ ή τ ω ν  κ α ι  τ ο υ  ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ  τ ο υ ς  σ υ σ τ ή ­
μ α τ ο ς  σ τ ι ς  π ε ρ ι ο χ έ ς  τ η ς  Β α λ κ α ν ι κ ή ς . Ε ά ν  ο ι  π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο ι  α ι ώ ν ε ς  ε π έ τ ρ ε ψ α ν  σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  γ λ ώ σ σ α  ν α  
π α ί ξ ε ι  τ ό ν  α φ ο μ ο ι ω τ ι κ ό  ρ ό λ ο  μ ι α ς  γ λ ώ σ σ α ς  π α ι δ ε ί α ς   (langue de culture),  κ υ ρ ί ω ς  μ έ σ ω  τ ω ν  ε μ π ο ρ ι κ ώ ν  
δ ι κ τ ύ ω ν  κ α ι  τ ω ν  π ν ε υ μ α τ ι κ ώ ν  elites, ο   19ο ς  α ι ώ ν α ς , μ ε  τ η ν  ε ξ ά π λ ω σ η  τ ω ν  ε λ λ η ν ι κ ώ ν  σ χ ο λ ε ί ω ν , έ δ ω σ ε  

31 Π ρ β λ .  μ ε  Cornelia  PAPACOSTEA­DANIELOPOLU,  "La satire sociale­politique  dans  la littérature dramatique en langue grecque des Principautés
(1784-1830)",  Revue  des Etudes  Sud­Est Européennes, I(XV) 1977, oo. 75-92.
3 2  Ο ι   δ ύ ο   χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ε ς   σ ά τ ι ρ ε ς ,  π ο υ   δ ι α σ ώ ζ ο ν τ α ι   σ τ η ν   Β ι β λ ι ο θ ή κ η   τ η ς   Ρ ο υ μ α ν ι κ ή ς   Α κ α δ η μ ί α ς ,  ή ρ θ α ν   σ τ ο   φ ω ς   χ ά ρ ι ς   σ τ η ν   έ ρ ε υ ν α  τ η ς   κ υ ρ ί α ς  
Cornelia  PAPACOSTEA­DANIELOPOLU'  β λ . τ η ς   ί δ ι α ς  "La satire sociale­politique...",  ό .π . 
33 Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α  τ ο ν mesmérisme,  α π ό   τ ο   ό ν ο μ α  τ ο υ   β ι ε ν ν έ ζ ο υ   ι α τ ρ ο ύ   Franz­Anton  Mesmer,  π ο υ   α ν έ π τ υ ξ ε   τ ι ς  σ χ ε τ ι κ έ ς   θ ε ω ρ ί ε ς  τ ο υ   π ρ ι ν   α π ό  
τ η ν   Γ α λ λ ι κ ή   Ε π α ν ά σ τ α σ η .  Ο ι   μ έ θ ο δ ο ι   τ ο υ   έ γ ι ν α ν   π ο λ ύ   τ η ς   μ ό δ α ς   σ τ η ν   Ε υ ρ ώ π η   τ η ς   κ α μ π ή ς   τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν α   κ α ι   α π έ κ τ η σ α ν   π ο λ λ ο ύ ς   θ ι α σ ώ τ ε ς .  Ο ι  
ε φ α ρ μ ο γ έ ς   α υ τ έ ς   ή τ α ν   γ ν ω σ τ έ ς   σ τ ο υ ς   έ λ λ η ν ε ς   δ ι α ν ο ο ύ μ ε ν ο υ ς '  γ ύ ρ ω   σ τ α   1818  μ ε   1820,  β ρ ί σ κ ο υ μ ε   σ τ ο ν   ε λ λ η ν ι κ ό   π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ό   τ ύ π ο ,  π .χ .  σ τ ο ν  
Λ ό γ ι ο   Ε ρ μ ή ,  ε κ τ ε ν ή  ά ρ θ ρ α   κ α ι  σ χ ό λ ι α  α φ ι ε ρ ω μ έ ν α   σ τ ο ν   "ζ ω ι κ ό   μ α γ ν η τ ι σ μ ό ". 
Β λ . C.Th.DlMARAS,  La Grèce m temps des Lumières, Genève, Droz, 1969, o. 87.
35 Β ά λ τ ε ρ   Π Ο Υ Χ Ν Ε Ρ ,  H  ι δ έ α   τ ο υ   ε θ ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   σ τ α   Bahavia  τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α .  Ι σ τ ο ρ ι κ ή   τ ρ α γ ω δ ί α   κ α ι   κ ο ι ν ω ν ι ο κ ρ π ι κ ή   κ ω μ ω δ ί α   σ τ ι ς   ε θ ν ι ­
κ έ ς  λ ο γ ο τ ε χ ν ί ε ς   τ η ς   Ν ο ν ο ν α τ α λ ι κ ή ς   Ε υ ρ ώ π η ς ,  Α θ ή ν α ,  Π λ έ θ ρ ο ν ,  σ ε ι ρ ά  "Θ ε ω ρ ί α   κ α ι   κ ο ι ν ω ν ί α ",  1993. 

46 
 κ ο ι ν έ ς  β ά σ ε ι ς  π α ι δ ε ί α ς  κ α ι  κ ο ι ν έ ς  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  ε μ π ε ι ρ ί ε ς  σ ε  μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ε ς  κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς  ο μ ά δ ε ς . Γ ι α  π α ρ ά δ ε ι γ ­
μ α , σ τ η ν  Β ο υ λ γ α ρ ί α , ο ι  π α λ α ι ό τ ε ρ ε ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή θ η κ α ν   σ τ α  σ χ ο λ ε ί α  τ ω ν  ε λ λ η ν ι κ ώ ν  κ α ι  
τ ω ν  ά λ λ ω ν  ξ έ ν ω ν  κ ο ι ν ο τ ή τ ω ν  (β λ . α κ ό μ η  ρ ο υ μ α ν ι κ έ ς  χ ώ ρ ε ς , π ε ρ ι ο χ έ ς  τ η ς  Σ ε ρ β ί α ς , κ λ π .). 

Π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ  γ ι α  τ ο ν   19ο  α ι ., τ ο  σ τ ο ι χ ε ί ο  τ η ς  "ε θ ν ι κ ή ς " σ κ η ν ή ς  π ρ ο β ά λ λ ε ι  σ τ α θ ε ρ ά  ω ς  π ρ ο β λ η μ α ­

τ ι σ μ ό ς   α λ λ ά  κ α ι   ω ς   σ η μ ε ί ο   α ν α φ ο ρ ά ς   τ ο υ   σ υ ν ό λ ο υ   σ χ ε δ ό ν  τ η ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς   μ α ς 36.  Γ ι α  τ ι ς   δ ύ ο  
δ ε κ α ε τ ί ε ς  π ο υ   π ρ ο η γ ο ύ ν τ α ι   α π ό  τ ο ν  Α γ ώ ν α  τ η ς  Α ν ε ξ α ρ τ η σ ί α ς , τ ο  "ε θ ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο " τ α υ τ ί ζ ε τ α ι  — κ α ι  
α υ τ ό  σ υ μ β α ί ν ε ι   σ ε  π λ ή ρ η  α ν τ ι δ ι α σ τ ο λ ή  μ ε  τ η ν  γ ε ω γ ρ α φ ι κ ή  ε υ ρ ύ τ η τ α  τ ο υ  φ α ι ν ο μ έ ν ο υ , ε υ ρ ύ τ η τ α  π ο υ  
ο φ ε ί λ ε τ α ι ,  ό π ω ς  ε ί ν α ι  γ ν ω σ τ ό , σ τ ο  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  μ έ  τ ο  ο π ο ί ο  π ε ρ ι έ β α λ ε  τ η ν  θ ε α τ ρ ι κ ή  π ρ ά ξ η  ο  ε λ λ η ν ι ­
σ μ ό ς   τ η ς   Δ ι α σ π ο ρ ά ς ,  τ ό σ ο   μ έ σ α   σ τ ο   π λ α ί σ ι ο   τ η ς   Ο θ ω μ α ν ι κ ή ς   α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ί α ς :  Π α ρ α δ ο υ ν ά β ι ε ς  
Η γ ε μ ο ν ί ε ς ,  ό σ ο   κ α ι   σ τ ο   π λ α ί σ ι ο   τ ω ν   ε λ λ η ν ι κ ώ ν   π α ρ ο ι κ ι ώ ν   τ ο υ   ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ : Δ ύ σ η   (Τ ε ρ γ έ σ τ η ),  Ν . 
Ρ ω σ ί α   (Ο δ η σ σ ό ς )37  —  α υ τ ό  τ ο  λ ε γ ό μ ε ν ο   "π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ό "  θ έ α τ ρ ο  τ α υ τ ί ζ ε τ α ι   μ ε  τ η ν   α ν α ζ ή τ η σ η  
τ η ς   ε θ ν ι κ ή ς   τ α υ τ ό τ η τ α ς   τ ω ν   Ν ε ο ε λ λ ή ν ω ν   κ α ι   τ η ς   ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή ς   τ ο υ ς   α φ ύ π ν ι σ η ς .  Μ ε τ ά   τ η ν  
Ε π α ν ά σ τ α σ η  τ ο υ   1821 δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί τ α ι   έ ν α  ε θ ν ι κ ό  κ ρ ά τ ο ς . Ώ σ τ ε  η  έ ν ν ο ι α  τ ο υ  "ε θ ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ " ε ί ν α ι  
τ ώ ρ α  α μ φ ί σ η μ η : α π ό  τ η  μ ί α  α ν ά γ ε τ α ι  σ τ ι ς  π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς  γ ι α  ν α  σ χ η μ α τ ι σ θ ε ί  κ α ι  ν α  ε δ ρ α ι ω θ ε ί  η  θ ε α τ ρ ι ­
κ ή  ζ ω ή  σ τ ο  ν ε α ρ ό   κ ρ ά τ ο ς  κ α ι  α π ό  τ η ν  ά λ λ η  α φ ο ρ ά  σ τ η ν  χ ά ρ α ξ η  τ ω ν  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ώ ν   π α ρ α μ έ τ ρ ω ν  κ α ι  
τ η ς   ε μ β έ λ ε ι α ς   τ ο υ   φ α ι ν ο μ έ ν ο υ .  Έ τ σ ι   η  π ρ ο τ ε ρ α ι ό τ η τ α   π ο υ   δ ό θ η κ ε   σ τ α  ι σ τ ο ρ ι κ ά   θ έ μ α τ α  ω ς   π η γ έ ς  
έ μ π ν ε υ σ η ς  σ υ ν δ ε ό τ α ν  μ ε  τ η ν  α ν ά γ κ η  ν α  α π ο κ ρ υ σ τ α λ λ ω θ ε ί   η  ε θ ν ι κ ή  τ α υ τ ό τ η τ α  κ α ι  ν α  ε ν σ ω μ α τ ω θ ο ύ ν  
τ α  δ ι α χ ρ ο ν ι κ ά  σ τ ο ι χ ε ί α  τ ο υ  ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ  σ τ η ν  φ υ σ ι ο γ ν ω μ ί α  τ ο υ  Έ θ ν ο υ ς . Π ο ι α  π ρ έ π ε ι  ν α  ε ί ν α ι  λ ο ι π ό ν  
η  φ ύ σ η  κ α ι  ο  ρ ό λ ο ς  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  π ρ ά ξ η ς ; Χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι   α ν α ν έ ω σ η  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  γ ρ α φ ή ς .  Π ρ ό β λ η μ α  
π ο υ   ε π ι κ ε ν τ ρ ώ ν ε τ α ι   κ υ ρ ί ω ς   σ τ ο   π έ ρ α σ μ α   α π ό  τ η ν   "ν ε ο κ λ α σ ι κ ή   τ ρ α γ ω δ ί α "  σ τ ο   "ι σ τ ο ρ ι κ ό   δ ρ ά μ α " ' 
α υ τ έ ς  ο ι  α ι σ θ η τ ι κ έ ς  κ α ι  ι δ ε ο λ ο γ ι κ έ ς   α ν α ζ η τ ή σ ε ι ς  τ ε ί ν ο υ ν   κ α τ ά  τ η ν  ω ρ ί μ α ν σ η  τ ο υ ς  ν α  ο δ η γ ή σ ο υ ν  σ ε  
έ ν α  σ υ γ κ ε ρ α σ μ ό  τ ω ν  κ υ ρ ί α ρ χ ω ν  ν ε ο κ λ α σ ι κ ώ ν  κ α ι  ρ ο μ α ν τ ι κ ώ ν  σ τ ο ι χ ε ί ω ν  τ ο υ ς , σ ύ γ κ λ ι σ η  μ ο ρ φ ο λ ο γ ι ­
κ ή   κ α ι   θ ε μ α τ ο λ ο γ ι κ ή ,  σ ε   μ ί α  ν έ α   π ρ ο ο π τ ι κ ή   κ α τ ε ξ ο χ ή ν   "ε θ ν ι κ ή "  (β λ .  λ .χ .  τ ο   ύ σ τ ε ρ ο   έ ρ γ ο   τ ο υ  
Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η ). Τ έ λ ο ς , η  α ν ά γ κ η  έ κ φ ρ α σ η ς  μ έ σ α  σ τ ο  δ ι ε υ ρ υ μ έ ν ο  γ ε ω γ ρ α φ ι κ ά  π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ά  π λ α ί σ ι ο  π ο υ  
υ π έ θ α λ π ε   η  π ο λ ι τ ι κ ή  τ η ς  Μ ε γ ά λ η ς   Ι δ έ α ς   κ α λ λ ι έ ρ γ η σ ε   α κ ρ ι β ώ ς  τ η ν   ί δ ι α  α ν τ ί λ η ψ η   α ν α φ ο ρ ι κ ά   μ ε  τ α  
θ έ μ α τ α  —τ α  α γ α π η τ ά  ι σ τ ο ρ ι κ ά  μ ο τ ί β α  τ ο υ  ρ ο μ α ν τ ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  τ η ς  Δ ύ σ η ς  α λ λ ά  κ α ι  ε λ λ η ν ι κ ά  έ ρ γ α  μ ε  
"π α τ ρ ι ω τ ι κ ο ύ ς "  σ τ ό χ ο υ ς —,  π ο υ   α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν   τ ο   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ό   ρ ε π ε ρ τ ό ρ ι ο   σ τ ο υ ς   χ ώ ρ ο υ ς   τ ο υ  
"α λ ύ τ ρ ω τ ο υ  ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ " (β λ . λ .χ . τ ι ς  α π ό ψ ε ι ς  τ ο υ  Α λ έ ξ α ν δ ρ ο υ  Ζ ω η ρ ο ύ  π ο υ  δ ρ ά  σ τ η ν  Κ /π ο λ η ). 

Ά μ ε σ ο  π ρ ο ϊ ό ν  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο
σ β ή τ η τ α  φ ο ρ έ α ς  τ ω ν  π ρ ο ω θ η μ έ ν ω
ν ι κ ή   α π ο σ τ ο λ ή " τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   κ α
Π ρ ό κ ε ι τ α ι , σ τ ι ς  π ι ό  ώ ρ ι μ ε ς  σ τ ι γ μ έ ς
μ ί α  α π ό π ε ι ρ α  α ν α κ ύ κ λ η σ η ς ,  σ υ μ β
ώ σ τ ε  ν α  σ υ ν δ ε θ ε ί  ά ρ ρ η κ τ α  τ ο  α ν α γ
ύ  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ , τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ η ς  ε ι κ ο σ α ε τ ί α ς   1800­1821 ε ί ν α ι  α ν α μ φ ι ­
ν  σ χ ε τ ι κ ώ ν  α ν τ ι λ ή ψ ε ω ν  τ ο υ  Ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ   18ο υ  α ι ώ ν α  γ ι α  τ η ν  "κ ο ι ν ω ­
θ ώ ς   κ α ι  τ ω ν   α π η χ ή σ ε ω ν   τ ο υ   γ α λ λ ι κ ο ύ   ε π α ν α σ τ α τ ι κ ο ύ   π ν ε ύ μ α τ ο ς . 
 τ ο υ , γ ι α  έ ν α  θ έ α τ ρ ο  ι δ ε ώ ν  κ α ι  π ο λ ι τ ι κ ο ύ  σ τ ο χ α σ μ ο ύ  38. Κ α ι  α κ ό μ η , σ ε  
ά λ λ ε ι   σ τ η ν .α ν α β ί ω σ η   τ η ς  π α τ ρ ο γ ο ν ι κ ή ς   κ λ η ρ ο ν ο μ ι ά ς  τ ω ν  Ε λ λ ή ν ω ν , 
ε ν ν ώ μ ε ν ο  θ έ α τ ρ ο  μ ε  τ η ν  π α ρ α κ α τ α θ ή κ η  τ ω ν  α ρ χ α ί ω ν  κ λ α σ ι κ ώ ν . 

·*> Π ρ β λ   μ ε  τ α  ό ο α  ε κ θ έ τ ω  σ τ ο  κ ε φ ά λ α ι ο  "Η  χ ρ ή σ η  τ ο υ  ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ  μ ύ θ ο υ  σ τ η  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  τ ο υ  19ο υ  α ι ώ ν α . Ό ψ ε ι ς  κ α ι  ε ρ μ η ν ε ί ε ς  τ ο υ  φ α ι ν ο ­

μ έ ν ο υ ", Η  ν ε ο ε )ι λ η ν ι κ ά  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α   , ό .π ., σ ο . 109­126. 
"  Β λ  τ α  σ χ ε τ ι κ ά  κ ε φ ά λ α ι α  τ η ς  Ι σ τ ο ρ ί α ς τ ο υ  Ν ι κ . Λ ά σ κ α ρ η ' κ α ι  Δ η μ . Σ Π Α Θ Η Σ , Ο  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς  κ α ι  τ ο  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο , ό .π . 
Β λ   τ ο  κ ε φ ά λ α ι ο   "Ο ι  α π η χ ή σ ε ι ς  τ ω ν  ε π α ν α σ τ α τ ι κ ώ ν  ι δ ε ώ ν  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  ε λ λ η ν ι κ ο ύ  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ   (1800­1821)", Η   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή   δ ρ α μ α ­
τ ο υ ρ γ ί α   , ό .π ., σ ο . 51­73. 

47 
 Τ ο  π ο λ υ π λ η θ έ ς  υ λ ι κ ό  τ η ς  δ υ τ ι κ ή ς  α ρ χ α ι ο λ α τ ρ ε ί α ς  τ ο  ο π ο ί ο  μ ε τ ά  τ η ν  Γ α λ λ ι κ ή  Ε π α ν ά σ τ α σ η , ε σ τ ι ά ζ ε ­
τ α ι   κ α τ ά   κ ύ ρ ι ο   λ ό γ ο   σ τ η ν   α ν α ζ ή τ η σ η   δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ώ ν   θ ε μ ά τ ω ν   π ο υ   α ν τ λ ο ύ ν τ α ι   α π ό  τ ι ς   π η γ έ ς  τ η ς  
ρ ω μ α ϊ κ ή ς  π ο λ ι τ ε ί α ς   (Π λ ο ύ τ α ρ χ ο ς ) ή  α π ό  τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  μ υ θ ο λ ο γ ί α  κ α ι  τ η ν  κ λ α σ ι κ ή  α ρ χ α ι ό τ η τ α , μ ε τ α ­
φ έ ρ ε τ α ι  σ τ η ν  π α ι δ ε ί α  μ α ς  κ α ι  σ τ ο  α ν α γ ε ν ν ώ μ ε ν ο  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο . Ε ί ν α ι  γ ν ω σ τ ό  ε ξ ά λ λ ο υ  ό τ ι , τ ό σ ο  
τ α  θ έ μ α τ α  ό σ ο  κ α ι  η  ί δ ι α  η  σ κ η ν ι κ ή  π ρ α κ τ ι κ ή  τ ω ν  α μ έ σ ω ς  π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ώ ν  χ ρ ό ν ω ν , σ τ ο χ ε ύ ο υ ν  σ τ ο  
ν α  δ ι ε γ ε ί ρ ο υ ν  σ τ η ν  ψ υ χ ή  τ ο υ  θ ε α τ ή  τ α  α ι σ θ ή μ α τ α  τ η ς  φ ι λ ο π α τ ρ ί α ς  κ α ι  τ η ς  α γ ά π η ς  π ρ ο ς  τ η ν  ε λ ε υ θ ε ρ ί α  
κ α ι  ν α  τ ο ν  α σ κ ή σ ο υ ν  σ τ α  υ ψ η λ ά  δ ι δ ά γ μ α τ α  τ η ς  δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ή ς  α ρ ε τ ή ς  τ ο υ  π ο λ ί τ η  κ α ι  τ ο υ  χ ρ έ ο υ ς  τ ο υ  
ν α  π ρ ο α σ π ι σ τ ε ί  τ ο  δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ό  π ο λ ί τ ε υ μ α .  Ε τ σ ι  τ α  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο  π ρ ο ω θ η μ έ ν α  α π ό  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή  ά π ο ψ η  
έ ρ γ α  τ ο υ   π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ο ύ   ρ ε π ε ρ τ ο ρ ί ο υ   —τ ό σ ο   δ η λ α δ ή   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς   "α ν τ ι τ υ ρ α ν ν ι κ ώ ν "  έ ρ γ ω ν  τ ο υ  
Alfieri,  τ ο υ   Voltaire, τ ο υ   Monti,  ό σ ο   κ α ι   κ ε ί μ ε ν α   τ η ς   π ρ ω τ ό τ υ π η ς   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς ,  ό π ω ς   λ .χ .  ο  
Τ ι μ ο λ έ ω ν  τ ο υ  Ι ω ά ν ν η  Ζ α μ π έ λ ι ο υ  ή  ο  Α ρ μ ό δ ι ο ς  κ α ι  Α ρ ι σ τ ο γ ε ί τ ω ν  τ ο υ  Γ ε ω ρ γ ί ο υ   Λ α σ σ ά ν η  — π ρ α γ ­
μ α τ ε ύ ο ν τ α ι   α κ ρ ι β ώ ς   τ ο   ζ ή τ η μ α   τ η ς   "τ υ ρ α ν ν ο κ τ ο ν ί α ς "  κ α ι   τ η ς   π ρ ο σ τ α σ ί α ς   τ η ς   δ η μ ο κ ρ α τ ί α ς . 
Μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς ,  ό π ω ς   ο   Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς   τ ο υ   Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ   ή  π ρ ω τ ό τ υ π α   έ ρ γ α ,  ό π ω ς   ο  Α ε ω ν ί δ α ς  ε ν  
Θ ε ρ μ ο π ύ λ α ι ς  ή  ο  Θ ά ν α τ ο ς  τ ο υ  Δ η μ ο σ θ έ ν ο υ ς  τ ο υ  Ν . Π ί κ κ ο λ ο υ   π ρ α γ μ α τ ε ύ ο ν τ α ι  τ ο  ζ ή τ η μ α  τ η ς  ι δ ε ο ­
λ ο γ ι κ ή ς   σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ς   α ν ά μ ε σ α  σ τ ο   δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ό   π ν ε ύ μ α   π ο υ   ε κ φ ρ ά ζ ε ι   η  α θ η ν α ϊ κ ή   π ο λ ι τ ε ί α   κ α ι  τ ο ν  
α π ο λ υ τ α ρ χ ι σ μ ό .  Σ τ ο ν  τ ε λ ε υ τ α ί ο  μ ά λ ι σ τ α  τ ί τ λ ο  π ο υ  μ ν η μ ό ν ε υ σ α  γ ί ν ε τ α ι  χ ρ ή σ η  τ η ς  ι σ τ ο ρ ι κ ή ς  π ε ρ ι ο δ ο ­
λ ο γ ή σ ε ω ς  π ο υ  υ ι ο θ ε τ ε ί  ο  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ς  σ χ ε τ ι κ ά  μ ε  τ η ν  π ο λ ι τ ι κ ή  π α ρ α κ μ ή  τ ο υ  α ρ χ α ί ο υ  κ ό σ μ ο υ , π α ρ α κ ­
μ ή  π ο υ   σ υ ν ε π ι φ έ ρ ε ι   ή  έ λ ε υ σ η  τ ω ν  Μ α κ ε δ ό ν ω ν .Α υ τ ά   τ α  π α ρ α π ά ν ω   σ υ μ β α ί ν ο υ ν   σ τ ο υ ς   κ ύ κ λ ο υ ς  τ ω ν  
'π ρ ο ο δ ε υ τ ι κ ώ ν ' σ ύ μ φ ω ν α  μ ε  τ α  δ ε δ ο μ έ ν α  τ η ς  ε π ο χ ή ς  λ ο γ ί ω ν , κ α τ ά  κ ύ ρ ι ο  λ ό γ ο  σ τ η ν  π ν ε υ μ α τ ι κ ή  α τ μ ό ­
σ φ α ι ρ α  τ ω ν  σ χ ο λ ε ί ω ν '  γ ε ω γ ρ α φ ι κ ά  ο ρ ι ο θ ε τ ο ύ ν τ α ι  ω ς  φ α ι ν ό μ ε ν ο  σ τ ο ν  ε υ ρ ύ τ ε ρ ο  χ ώ ρ ο  τ η ς  Δ ι α σ π ο ρ ά ς , 
ό π ω ς   ε ί π α  α ρ χ ι κ ά :  π α ρ ο ι κ ί ε ς   σ τ η  Δ ύ σ η , ό π ω ς   η  Τ ε ρ γ έ σ τ η , σ τ η  Ν .Ρ ω σ ί α ,  ό π ω ς   η  Ο δ η σ σ ό ς   κ α ι  σ τ ι ς  
Π α ρ α δ ο υ ν ά β ι ε ς  Η γ ε μ ο ν ί ε ς , Β ο υ κ ο υ ρ έ σ τ ι , Ι ά σ ι ο . Τ ο  π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ό  θ έ α τ ρ ο  α π ο κ ρ υ σ τ α λ λ ώ ν ε ι  ώ ς  έ ν α  
β α θ μ ό  τ α  ε θ ν ι κ ά  α ι τ ή μ α τ α  τ η ς  σ χ η μ α τ ι ζ ό μ ε ν η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς  ε μ π ο ρ ι κ ή ς  α σ τ ι κ ή ς  τ ά ξ η ς  κ α ι  τ ω ν  λ ο γ ί ω ν  τ η ς . 

Γ ι α  ό σ ο υ ς  λ ο ι π ό ν  ε σ τ ε ρ ν ί ζ ο ν τ α ι  τ ο  π ν ε ύ μ α  τ ο υ  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ  κ α ι  τ η  δ ι δ α σ κ α λ ί α  τ ο υ , τ ο  θ έ α τ ρ ο  α π ο ­
τ ε λ ε ί  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ό  μ ο χ λ ό  τ η ς  ε θ ν ι κ ή ς  α ν α γ έ ν ν η σ η ς , ε ί ν α ι  τ ο  "κ ο ι ν ό  σ χ ο λ ε ί ο  τ ο υ  λ α ο ύ ". Α ξ ί ζ ε ι  ν α  σ υ γ κ ρ α ­
τ ή σ ο υ μ ε   α υ τ ή ν  τ η ν  έ κ φ ρ α σ η  τ ο υ   Κ ω ν σ τ . Α σ ώ π ι ο υ ,  ε ι π ω μ έ ν η   σ τ α   1817, ό χ ι   μ ό ν ο ν  γ ι α τ ί   α π ε ι κ ο ν ί ζ ε ι  
ε ν α ρ γ έ σ τ α τ α  τ η ν  ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ή  δ ι ά σ τ α σ η  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  π ρ ά ξ η ς , α ν τ ί λ η ψ η  δ ι α τ υ π ω μ έ ν η  ή δ η  α π ό  τ ο ν  17ο  
α ι ώ ν α  σ τ η ν  Ε υ ρ ώ π η , π ο υ  β ρ ή κ ε  τ η ν  κ ο ρ ύ φ ω σ η  τ η ς  σ τ ι ς  θ ε ω ρ ί ε ς  τ ω ν  γ ά λ λ ω ν  Ε γ κ υ κ λ ο π α ι δ ι σ τ ώ ν  τ ο υ  
18ο υ   α ι ώ ν α  κ α ι   υ ι ο θ ε τ ή θ η κ ε   α π ό  τ η ν   Γ α λ λ ι κ ή  Ε π α ν ά σ τ α σ η , α λ λ ά  κ α ι  γ ι α τ ί   θ α  τ η ν  σ υ ν α ν τ ή σ ο υ μ ε  ε ν  
χ ρ ή σ ε ι  σ ε  κ ε ί μ ε ν α  τ η ς  π ε ρ ι ό δ ο υ   1840­1850 σ χ ε τ ι κ ά  μ ε  τ ο ν  χ α ρ α κ τ ή ρ α  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  σ τ η ν  α θ η ν α ϊ κ ή  π ρ ω ­
τ ε ύ ο υ σ α .  Τ η ν   ί δ ι α   α κ ρ ι β ώ ς   δ ι α τ ύ π ω σ η   θ α  σ υ ν α ν τ ή σ ο υ μ ε   κ α ι   σ ε  μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ α   κ ε ί μ ε ν α  τ ο υ   19ο υ  
α ι ώ ν α . Ο  α υ σ τ η ρ ό ς , μ ο ν ο μ ε ρ ή ς , κ α θ α ρ ά  δ ι δ α κ τ ι κ ό ς  π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό ς  τ η ς  τ ε λ ε υ τ α ί α ς  φ ά σ η ς  τ ο υ  ν ε ο ε λ ­
λ η ν ι κ ο ύ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ   σ χ ε τ ι κ ά  μ ε  τ η ν   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ή   π ρ ά ξ η   ε π ι β ι ώ ν ε ι   σ τ ι ς   σ υ ν ε ι δ ή σ ε ι ς   ο ρ ι σ μ έ ν ω ν  
λ ο γ ί ω ν  κ α ι  ο π λ ί ζ ε ι  μ ε  ε π ι χ ε ι ρ ή μ α τ α  τ η  μ ε ρ ί δ α  ε κ ε ί ν η , η  ο π ο ί α  κ α ι  μ ε τ ά  τ ο  1830 ε μ μ έ ν ε ι  σ τ η ν  α π ο κ λ ε ι σ τ ι ­
κ ή  "ε θ ν ι κ ή " κ α ι  "δ ι δ α κ τ ι κ ή " α π ο σ τ ο λ ή  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ . 

Σ το ν  τ ο μ έ α  τ η ς  α ι σ θ η τ ι κ ή ς  ο ι  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς , θ ε ω ρ η τ ι κ ά  τ ε κ μ η ρ ι ω μ έ ν ε ς  α π ό ψ ε ι ς  σ υ γ κ λ ί ν ο υ ν  σ τ η ν  α π ο δ ο ­
χ ή  τ η ς  μ ο ρ φ ο λ ο γ ί α ς  π ο υ  έ χ ε ι  η  "κ λ α σ ι κ ι σ τ ι κ ή  τ ρ α γ ω δ ί α " τ ο υ  18ο υ  α ι ώ ν α  κ α θ ώ ς  κ α ι  σ ε  μ ί α  δ ή λ ω σ η  υ π ο τ α ­
γ ή ς  σ τ ο υ ς  α ρ ισ τ ο τ ε λ ικ ο ύ ς  κ α ν ό ν ε ς . Π α ρ ό λ α  α υ τ ά  υ π ε ι σ έ ρ χ ο ν τ α ι  β α θ μ ι α ί α , κ υ ρ ί ω ς  σ τ η ν  π ρ ω τ ό τ υ π η  π α ρ α ­
γ ω γ ή , ο ρ ισ μ έ ν α  ρ ο μ α ν τ ι κ ά  μ ο ρ φ ο λ ο γ ι κ ά  κ α ι  θ ε μ α τ ο λ ο γ ι κ ά  σ τ ο ι χ ε ί α  π ο υ  ο δ η γ ο ύ ν  π ρ ο ς  τ η ν  "ι σ τ ο ρ ι κ ή  τ ρ α ­

48 
γ ω δ ί α " κ α ι  τ ο  "ρ ο μ α ν τ ι κ ό  δ ρ ά μ α ". Σ ε  μ ι κ ρ ό  π ο σ ο σ τ ό  δ ι α κ ρ ί ν ο υ μ ε  ε π ί σ η ς  ά λ λ ε ς  δ ι α θ έ σ ε ι ς  σ τ ι ς  μ ε τ α φ ρ α σ τ ι ­
κ έ ς  ε π ι λ ο γ έ ς  λ ο γ ί ω ν  π ο υ   έ ρ χ ο ν τ α ι   σ ε  δ ι α ρ κ έ σ τ ε ρ η  ε π α φ ή  μ ε  τ η ν  γ ε ρ μ α ν ι κ ή  π α ι δ ε ί α , π ο υ   ε ν δ ι α τ ρ ί β ο υ ν   λ χ . 
σ τ η ν   Β ι έ ν ν η ,  σ τ η ν   Ι έ ν α ,  κ λ π .  Α ν ά μ ε σ α   τ ο υ ς   σ υ γ κ α τ α λ έ γ ε τ α ι   ο   κ ο ζ α ν ί τ η ς   ι α τ ρ ο φ ι λ ό σ ο φ ο ς   Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  
Σ α κ ε λ λ ά ρ ι ο ς  π ο υ  μ ε τ α φ ρ ά ζ ε ι  τ ο ν  Φ ά ό τ α  τ ο υ  Lessing, π ι θ α ν ό ν  Shakespeare  (Ρ ω μ α ί ο  κ α ι  Ι ο υ λ ι έ τ τ α ) κ α ι  ά λ λ α  
έ ρ γ α  τ ο υ   γ ε ρ μ α ν ι κ ο ύ   ρ ε π ε ρ τ ο ρ ί ο υ   ή   ο  λ ό γ ι ο ς   έ μ π ο ρ ο ς   Κ ω ν σ τ .  Κ ο κ κ ι ν ά κ η ς ,  π ο υ   μ ε τ α φ ρ ά ζ ε ι   ε κ τ ό ς   α π ό  
Μ ο λ ι έ ρ ο ,  Babo  (Ο ι   Σ τ ρ ε λ ί τ ζ ο ι ,  Β ι έ ν ν η ,  1818)  κ α ι   Kotzebue  [Μ ι σ α ν θ ρ ω π ί α   κ α ι   Μ ε τ ά ν ο ι α ,  Ο ι   Κ ό ρ σ α ι , 
Π τ ω χ ε ί α  κ α ι  α ν δ ρ ε ί α , Β ι έ ν ν η , 1801, ί σ ω ς  κ α ι  τ ο  Η  Ε κ ο ύ σ ι ο ς   θ υ σ ί α , Β ι έ ν ν η , Γ .Β ε ν τ ό τ η ς ,  1801). Σ ε  α υ τ έ ς  τ ι ς  
α π ο τ ι μ ή σ ε ι ς   δ ε ν   π ρ έ π ε ι   ν α   π α ρ α β λ έ π ο υ μ ε   κ α ι   α ι σ θ η τ ι κ έ ς   δ ι α φ ο ρ ο π ο ι ή σ ε ι ς   π ο υ   α π ο ρ ρ έ ο υ ν   α π λ ά  α π ό   τ η ν  
π ρ α κ τ ι κ ή  τ ο υ   ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ   18ο υ   α ι ώ ν α .  Τ ρ ί α  ε ί ν α ι  τ α  κ υ ρ ι ό τ ε ρ α  κ α ν ά λ ι α ,  ο ι  ο δ ο ί   π α ι δ ε ί α ς  δ ι ά  μ έ σ ο υ   τ ω ν  
ο π ο ί ω ν  μ ε τ α φ έ ρ θ η κ α ν   ο ι  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ο ί   κ ώ δ ι κ ε ς  σ τ ο ν  ν ε ώ τ ε ρ ο   ε λ λ η ν ι σ μ ό , σ ε  μ ί α  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή   δ ι α δ ι κ α σ ί α  
π ρ ό σ λ η ψ η ς ­α ν α κ ύ κ λ η σ η ς ,  ό π ω ς   ε ί π α   π ι ό   π ά ν ω ,  τ ω ν   α ξ ι ώ ν   Α ρ χ α ι ό τ η τ α ­φ ω τ ι σ μ έ ν η   Ε υ ρ ώ π η ­Ν ε ώ τ ε ρ ο ς  
ε θ ν ι σ μ ό ς ,  η  Γ α λ λ ί α , κ υ ρ ί ω ς  μ έ σ α  α π ό  τ η ν  α π ο δ ο χ ή  τ ο υ  έ ρ γ ο υ  τ ο υ  Β ο λ τ α ί ρ ο υ , η  Ι τ α λ ί α , κ υ ρ ί ω ς  μ έ σ α  α π ό  
τ ο ν   α κ ρ α ι φ ν ή ,  η ρ ω ι κ ό   "ν ε ο κ λ α σ ι κ ι σ μ ό "  τ ο υ   Alfieri  κ α ι  τ η ν   ε π ι ρ ρ ο ή   τ ο υ   Ο υ γ ο υ   Φ ώ σ κ ο λ ο υ   κ α ι   τ έ λ ο ς ,  η  
Γ ε ρ μ α ν ί α ,  σ ε  μ ι κ ρ ό τ ε ρ ο   π ο σ ο σ τ ό   β ε β α ί ω ς .  Ω σ τ ό σ ο   δ ε ν  π ρ έ π ε ι   ν α  λ η σ μ ο ν ο ύ μ ε   ό τ ι   κ α ι   σ ε  α υ τ ή ν ,  τ ό σ ο  τ ο  
"ν ε ο κ λ α σ ι κ ό "  π ν ε ύ μ α   ό σ ο   κ α ι   η  χ ρ ή σ η   τ ο υ   α ρ χ α ί ο υ   μ ύ θ ο υ ,  γ ν ω ρ ί ζ ο υ ν   ά ν θ ι σ η   σ τ ο   γ ύ ρ ι σ μ α   τ ο υ   18ο υ  
α ι ώ ν α . Μ έ σ α  α π ό  α υ τ ό  τ ο  π ρ ί σ μ α  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  ε ν τ ά ξ ο υ μ ε  σ τ ο  π α ρ α π ά ν ω  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ό  π λ α ί σ ι ο  τ η ν  μ ε τ ά φ ρ α ­
σ η   σ τ α   ε λ λ η ν ι κ ά   τ η ς   Ι φ ι γ έ ν ε ι α ς   ε ν   Τ α ύ ρ ο ι ς   τ ο υ   Gœthe  α π ό   τ ο ν   Ι ω ά ν ν η   Π α π α δ ό π ο υ λ ο   (Ι έ ν α ,  1818). 
Ε ξ ά λ λ ο υ   ο ι  κ ο ρ υ φ α ί ο ι   Γ ε ρ μ α ν ο ί   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ο ί ,  ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς   ο  Schiller κ α ι  ο  Klopstock,  φ α ί ν ε τ α ι   ό τ ι  ε μ π ν έ ­
ο υ ν   τ ο υ ς   Ε λ λ η ν ε ς   σ τ η ν   π ρ ο σ π ά θ ε ι α  τ ο υ ς   ν α   α ν α ζ η τ ή σ ο υ ν   μ ί α  ν έ α   μ ε τ ρ ι κ ή   μ ο ρ φ ή   τ ο υ   π ο ι η τ ι κ ο ύ   έ ρ γ ο υ : 
έ τ σ ι  ο  κ ο ρ α ϊ σ τ ή ς  Ι ω ά ν ν η ς  Ζ α μ π έ λ ι ο ς  μ ν η μ ο ν ε ύ ε ι  τ ο υ ς  η ρ ω ι κ ο ύ ς  ε ξ α μ έ τ ρ ο υ ς  τ ω ν  δ ύ ο  Γ ε ρ μ α ν ώ ν  σ υ γ γ ρ α φ έ ­
 3<?
ω ν , π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ  ν α  ε ι σ α γ ά γ ε ι  π ρ ώ τ ο ς  σ τ η ν  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  μ α ς  τ ο ν  ι α μ β ι κ ό  α ν ο μ ο ι ο κ α τ ά λ η κ τ ο  σ τ ί χ ο . 

Μ έ σ α  σ ε  ό λ α  α υ τ ά  δ ε ν  α π ο μ έ ν ε ι  π ο λ ύ ς  ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς  χ ρ ό ν ο ς  κ α ι  δ ι ά θ ε σ η  ώ σ τ ε  ν α  δ ι α τ υ π ω θ ε ί  έ ν α ς  π α ρ ό ­
μ ο ι ο ς   π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ό ς   γ ύ ρ ω   α π ό   τ η ν   κ ω μ ω δ ί α .  Ε κ τ ό ς   α π ό   τ ι ς   π ε ρ ι σ τ α σ ι α κ ά   ε κ φ ρ α σ μ έ ν ε ς   α π ό ψ ε ι ς   τ ο υ  
Κ ο ρ α ή   γ ι α   τ ο   θ έ μ α   α υ τ ό   —κ υ ρ ί ω ς   ο   σ ο φ ό ς   δ ι δ ά σ κ α λ ο ς   τ ο υ   Γ έ ν ο υ ς   τ ο ν ί ζ ε ι   τ η ν   α ν ά γ κ η   ν α   μ ε τ α φ ρ α ­
σ θ ο ύ ν  ε λ λ η ν ι κ ά , γ ι α  τ η ν  ω φ έ λ ε ι α  τ ο υ   Γ έ ν ο υ ς , ο ι  π ρ ο σ φ ι λ ε ί ς  σ τ ο ν  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό   μ ε γ ά λ ε ς  "κ ω μ ω δ ί ε ς  χ α ρ α ­
κ τ ή ρ α " τ ο υ   Μ ο λ ι έ ρ ο υ ,  ο   Τ α ρ τ ο ύ φ ο ς   κ α ι   ο   Μ ι σ ά ν θ ρ ω π ο ς —,  τ ο   ζ η τ ο ύ μ ε ν ο   μ ί α ς   "ε θ ν ι κ ή ς "  κ ω μ ω δ ί α ς  
θ ί γ ε τ α ι   σ υ γ κ ρ ο τ η μ έ ν α   μ ό ν ο ν   α π ό   τ ο ν   Κ ω ν σ τ .Ο ι κ ο ν ό μ ο ,  σ τ α   1816,  μ έ σ α  α π ό   τ ο ν   Π ρ ό λ ο γ ο   τ ο υ   "Π ρ ο ς  
τ ο υ ς  Έ λ λ η ν ε ς "  σ τ η ν   δ ι α σ κ ε υ ή   τ ο υ   Φ ά ά ρ γ υ ρ ο υ   τ ο υ   Μ ο λ ι έ ρ ο υ   (τ ο υ   δ η μ ο φ ι λ ο ύ ς   Ε ξ η ν τ α β ε λ ώ ­ν η ).  Γ ι ά  
τ ο ν  τ ό τ ε  φ ω τ ι σ μ έ ν ο   δ ι δ ά σ κ α λ ο   τ ο υ   Φ ι λ ο λ ο γ ι κ ο ύ   Σ χ ο λ ε ί ο υ   τ η ς   Σ μ ύ ρ ν η ς ,  η  κ ω μ ω δ ί α   έ χ ε ι  ω ς   σ τ ό χ ο   τ η ν  
δ ι ό ρ θ ω σ η  τ ω ν  η θ ώ ν  κ α ι  τ η ν  α π ο τ ύ π ω σ η  τ ω ν  ε λ α τ τ ω μ ά τ ω ν  ε ν ό ς  Έ θ ν ο υ ς . Χ ω ρ ί ς  τ ο  ά μ ε σ ο  α υ τ ό  "ε θ ν ι κ ό " 
ό φ ε λ ο ς   η  κ ω μ ω δ ί α   ε ί ν α ι   π ε ρ ι τ τ ή . Α π ό ψ ε ι ς   π ο υ   φ έ ρ ο υ ν   π ρ ο φ α ν ή   δ ά ν ε ι α   α π ό  τ ι ς   σ χ ε τ ι κ έ ς   μ ε  τ ο   ζ ή τ η μ α  
α υ τ ό   α ν τ ι λ ή ψ ε ι ς   τ ο υ   ά γ γ λ ο υ   α ι σ θ η τ ι κ ο ύ   Hugh  Blair  κ α θ ώ ς   κ α ι   α π ό   τ ο υ ς   Ε γ κ υ κ λ ο π α ι δ ι σ τ έ ς ,  ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς  
μ ν η μ ο ν ε ύ ο ν τ α ι   α π ό  τ ο ν  Κ .Ο ι κ ο ν ό μ ο   ο   Diderot,  ο  J.­J.  Rousseau κ α ι   ο  δ η μ ο φ ι λ ή ς   κ α τ ά  τ ο  γ ύ ρ ι σ μ α  τ ο υ  
18ο υ   α ι ώ ν α   κ λ α σ ι κ ι σ τ ή ς   κ ρ ι τ ι κ ό ς   Laharpe.  Τ ο ν   Ο ι κ ο ν ό μ ο   τ ο ν   α π α σ χ ο λ ο ύ ν   σ ο β α ρ ά   θ ε ω ρ η τ ι κ ά   κ α ι  
α ι σ θ η τ ι κ ά   ζ η τ ή μ α τ α ,  ό π ω ς   η   η θ ι κ ό τ η τ α   τ ο υ   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ο ύ   έ ρ γ ο υ   κ α ι   α κ ό μ η ,  η   "α λ η θ ο φ ά ν ε ι α "  τ ο υ  
(:vraisemblance)40.  Δ ε ν   δ ι σ τ ά ζ ε ι   ν α   π ρ ο χ ω ρ ή σ ε ι   σ ε  τ ο λ μ η ρ έ ς   π α ρ ε μ β ά σ ε ι ς ,  ω ς   κ α ι   σ τ η ν  π ρ ο σ θ ή κ η   ο λ ό ­

Β λ  τ ο  κ ε φ ά λ α ι ο  "Σ τ ο ι χ ε ί α  κ α ι  α ι σ θ η τ ι κ ή ς  σ τ ο  δ ρ α μ α τ ι κ ό  έ ρ γ ο  τ ο υ  Ι ω ά ν ν η  Ζ α μ π έ λ ι ο υ ", Η  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α   , ό .π ., σ σ . 91­107. 

40 Τ α  θ έ μ α τ α  α υ τ ά  α ν α λ ύ ω  δ ι ε ξ ο δ ι κ ά  σ τ η ν  ε ρ γ α σ ί α  μ ο υ , "Π ρ ο σ ε γ γ ί σ ε ι ς  τ ο υ   μ ο λ ι ε ρ ι κ ο ύ   έ ρ γ ο υ   σ τ ο ν  ε λ λ η ν ι κ ό   19ο  α ι ώ ν α ",  Π ρ α κ τ ι κ ά   τ ο υ  Α ' 
Δ ι ε θ ν ο ύ ς  Σ υ ν ε δ ρ ί ο υ  τ η ς  Ε Ά η ν ι κ ή ς  Ε τ α ι ρ ε ί α ς  Γ ε ν ι κ ή ς  κ α ι  Σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ή ς  Γ ρ α μ μ α τ ο λ ο γ ί α ς .  Σ χ έ σ ε ι ς   τ η ς  ε θ ν ι κ ή ς   μ ε  τ ι ς  ξ έ ν ε ς  λ ο γ ο τ ε χ ν ί ε ς ),  Α θ ή ν α , 
Δ ό μ ο ς , 1995,σ σ .367­385. 

49 
κ λ ή ρ ω ν   σ κ η ν ώ ν .  Κ α τ ο ρ θ ώ ν ε ι   ν α   π ρ ο σ δ ώ σ ε ι   μ ο ν α δ ι κ ή   ζ ω ν τ ά ν ι α   κ α ι   ε λ λ η ν ι κ ό τ η τ α   σ τ η ν   δ ι α σ κ ε υ ή   τ ο υ  
χ ω ρ ί ς  ν α   π ρ ο δ ώ σ ε ι   τ ο   α ρ χ ι κ ό   π ν ε ύ μ α  τ ο υ   σ υ γ γ ρ α φ έ α .  Ο   Τ α ρ τ ο ύ φ ο ς   τ ο υ   Κ .Κ ο κ κ ι ν ά κ η ,  λ ι γ ό τ ε ρ ο   τ ο λ ­
μ η ρ ό ς ,  δ έ ν  ε ί ν α ι   π α ρ ό λ α   α υ τ ά  λ ι γ ό τ ε ρ ο   σ τ ρ α τ ε υ μ έ ν ο ς   σ τ ο   π ν ε ύ μ α   κ α ι   σ τ ι ς   ι δ ε ο λ ο γ ι κ έ ς   α ν α ζ η τ ή σ ε ι ς   τ ο υ  
ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ .  Ε φ ο δ ι α σ μ έ ν ο ς   κ α ι   α υ τ ό ς   μ ε  ε κ τ ε ν ή   "Π ρ ο λ ε γ ό μ ε ν α ",  ε μ π ε ρ ι έ χ ε ι   τ ι ς   β α σ ι κ έ ς  
α ν τ ι λ ή ψ ε ι ς   τ ω ν   Φ ώ τ ω ν :  δ ι ά θ ε σ η  γ ι α   ε ν η μ έ ρ ω σ η   κ α ι   σ υ σ τ η μ α τ ι κ ή   μ ε τ α κ έ ν ω σ η   τ η ς   δ υ τ ι κ ή ς   γ ν ώ σ η ς   α π ό  
τ η ν  μ ί α , π ρ ο β ο λ ή  τ ο υ  δ ι δ α κ τ ι κ ο ύ  χ α ρ α κ τ ή ρ α  τ η ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς  α π ό  τ η ν  ά λ λ η . 

Σ υ ν ή θ ω ς   α π ό  α υ τ έ ς  τ ι ς  α π ο τ ι μ ή σ ε ι ς   ε ξ α ι ρ ο ύ ν τ α ι   τ α  Ι ό ν ι α  Ν η σ ι ά ,  κ υ ρ ί ω ς   ε ξ α ι τ ί α ς  τ η ς   γ ε ω γ ρ α φ ι κ ή ς , 
π ο λ ι τ ι κ ή ς   κ α ι   σ υ ν α κ ό λ ο υ θ α   π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ή ς   τ ο υ ς   ι δ ι ο τ υ π ί α ς   π ο υ   τ α   κ α θ ι σ τ ά   μ ί α   ι δ ι α ί τ ε ρ η   ε ν ό τ η τ α .  Η  
δ ι ά ρ θ ρ ω σ η   τ ω ν   π ν ε υ μ α τ ι κ ώ ν   φ α ι ν ο μ έ ν ω ν   κ α ι   η  ε π τ α ν η σ ι α κ ή   λ ό γ ι α   π α ρ α γ ω γ ή   δ ε ν   ε υ θ υ γ ρ α μ μ ί ζ ο ν τ α ι  
π ά ν τ ο τ ε   μ ε  ό σ α  σ υ μ β α ί ν ο υ ν   σ τ ο ν  ε υ ρ ύ τ ε ρ ο   ε λ λ η ν ι κ ό   χ ώ ρ ο   κ α ι   ό λ ω ς   ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς   σ τ ο ν  ε λ λ α δ ι κ ό   κ α τ ά  
τ ο ν   19ο   α ι ώ ν α ,  τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν   ώ ς   τ η ν  Έ ν ω σ η   (1864).  Μ ε τ ά   α π ό   α υ τ ή ν   τ η ν   χ ρ ο ν ο λ ο γ ί α ,  η  Α θ ή ν α ,  ω ς  
μ η τ ρ ο π ο λ ι τ ι κ ό   κ έ ν τ ρ ο ,  α π ο ρ ρ ο φ ά   β α θ μ ι α ί α  τ ι ς   π ν ε υ μ α τ ι κ έ ς   δ υ ν ά μ ε ι ς .  Ω σ τ ό σ ο   τ ο   κ λ ί μ α  τ ο υ   ε υ ρ ω π α ϊ ­
κ ο ύ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ ,  ό π ω ς   δ ι α χ έ ε τ α ι   μ έ σ α  α π ό  τ η ν   ι τ α λ ι κ ή   κ α ι  τ η ν  γ ε ρ μ α ν ι κ ή   π α ρ ά δ ο σ η ,  μ ε τ α κ ε ν ώ ν ε τ α ι  
κ α ι  σ τ η  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  τ ω ν   Ε π τ α ν η σ ί ω ν . 

Ε κ τ ό ς  α π ό  τ ο  π λ ο ύ σ ι ο  σ ε  κ α ρ π ο ύ ς  έ ρ γ ο  τ ο υ  λ ε υ κ ά δ ι ο υ   Ι ω . Ζ α μ π έ λ ι ο υ , π ο υ   δ ε ν  π ρ έ π ε ι  ν α  τ ο  θ ε ω ρ ή ­
σ ο υ μ ε   μ ε   τ η ν   σ τ ε ν ή   έ ν ν ο ι α   ε π τ α ν η σ ι α κ ό ,  μ ι ά   π ο υ   δ ε ν   ε κ φ ρ ά ζ ε ι   κ α θ ό λ ο υ   τ ο π ι κ έ ς   ι δ ι α ι τ ε ρ ό τ η τ ε ς ,  α λ λ ά  
α ν τ ι κ α τ ο π τ ρ ί ζ ε ι  τ α  ζ η τ ο ύ μ ε ν α  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ   σ τ η ν  ο λ ό τ η τ α  τ ο υ , π ρ έ π ε ι  ν α   μ ν η μ ο ν ε υ θ ε ί  
σ 'α υ τ ό   τ ο   π λ α ί σ ι ο   α ν α φ ο ρ ά ς   η  π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α   κ α ι   τ ο   έ ρ γ ο   τ ο υ   Δ η μ η τ ρ ί ο υ   Γ ο υ ζ έ λ η   (1774­1843),  α π ό  
τ ο υ ς   π ι ο   γ ν ή σ ι ο υ ς   ε κ φ ρ α σ τ έ ς   τ ω ν  γ α λ λ ι κ ώ ν   ε π α ν α σ τ α τ ι κ ώ ν   ι δ ε ώ ν   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α .  Σ τ η ν   π ε ρ ί π τ ω σ η   τ ο υ  
Γ ο υ ζ έ λ η ,  η  φ ι λ ο λ ο γ ι κ ή   κ α ι   θ ε α τ ρ ο λ ο γ ι κ ή   κ ρ ι τ ι κ ή  σ τ ά θ η κ ε   κ α τ ε ξ ο χ ή ν   κ α ι   ό χ ι   α δ ι κ α ι ο λ ό γ η τ α   σ τ η ν  θ ε μ ε ­
λ ι α κ ή ,  α ν α μ φ ί β ο λ α ,  σ α τ ι ρ ι κ ή   κ ω μ ω δ ί α  τ ο υ ,  ο  Χ ά σ η ς   (1790).  Ω σ τ ό σ ο ,  ο   Γ ο υ ζ έ λ η ς ,  ε π η ρ ε α σ μ έ ν ο ς   π ο λ ­
λ α π λ ά   α π ό   τ ο ν   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ό ,  έ δ ω σ ε   κ α ι   ά λ λ α  δ ε ί γ μ α τ α   γ ρ α φ ή ς ,  ά ξ ι α  ν α   μ ν η μ ο ν ε υ θ ο ύ ν .  Σ τ ι ς   α ρ χ έ ς   τ ο υ  
19ο υ   α ι .  (1800  ή   1805)  μ ε τ α φ ρ ά ζ ε ι   σ τ α   ε λ λ η ν ι κ ά   τ ο   σ α τ ι ρ ι κ ό   φ υ λ λ ά δ ι ο   τ ο υ   F.­G.­J.­S.  Andrieux,  La 
Querelle de Saint­Roch  et de Saint­Thomas  sur l'ouverture du manoir céleste A Mademoiselle Chameroy
(Τ ο   Τ ζ ά κ ω μ α   τ ο υ   Ά ϊ   Ρ ό κ ο υ   κ α ι   τ ο υ   Ά ϊ   Θ ω μ ά .  Γ ι α   ν α  α ν ο ί ξ η   τ ο   ο υ ρ ά ν ι ο   π α λ ά τ ι   ν α  έ μ π η   η   α ρ χ ο ν τ ο ­
π ο ύ λ α   Σ α μ ε ρ ο ά ).  Τ ο   κ ε ί μ ε ν ο   π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι   α π ό   τ ο   έ ν τ ο ν ο   α ν τ ι θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ό   κ λ ί μ α   τ η ς   π ε ρ ι ό δ ο υ   τ η ς  
Σ υ μ β α τ ι κ ή ς   (Convention).  Π α ρ ω δ ε ί τ α ι   ο  α ι ώ ν ι ο ς   Π α ρ ά δ ε ι σ ο ς   κ α ι   η  β α σ ι κ ή   α ν τ ί θ ε σ η   δ ι α γ ρ ά φ ε τ α ι   α ν ά ­
μ ε σ α  σ ε  δ ύ ο   χ α ρ α κ τ ή ρ ε ς : τ ο ν   α π ό κ ο σ μ ο   κ α ι  λ ι τ ό  Α ϊ   Ρ ό κ ο ,  φ α ν α τ ι κ ό   π ο λ έ μ ι ο  τ ω ν   α π ο λ α ύ σ ε ω ν   κ α ι   τ ω ν  
σ υ ν α ν α σ τ ρ ο φ ώ ν   κ α ι  τ ο ν  ή π ι ο  κ α ι  γ λ υ κ ύ  Α ϊ  Θ ω μ ά , π ο υ   α π ο δ έ χ ε τ α ι   μ α ζ ί  μ ε  τ ο υ ς  ά λ λ ο υ ς  Α γ ί ο υ ς , ό λ ε ς  τ ι ς  
α π ο λ α ύ σ ε ι ς  τ ω ν  θ ε α μ ά τ ω ν , τ η ν  μ ο υ σ ι κ ή , τ ο υ ς  χ ο ρ ο ύ ς   κ α ι  τ ι ς  θ ε α τ ρ ι κ έ ς   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς .  Κ ι ν ο ύ μ ε ν ο ς   ε ξ ά λ ­
λ ο υ   σ τ ο   η θ ι κ ό   κ α ι   δ ι δ α κ τ ι κ ό   κ λ ί μ α   τ ο υ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ ,  ο   Γ ο υ ζ έ λ η ς   μ ε τ α φ ρ ά ζ ε ι   τ η ν   Ε λ ε υ θ ε ρ ω μ έ ν η  
Ι ε ρ ο υ σ α λ ή μ   τ ο υ   Torquato Tasso  (Β ε ν ε τ ί α ,  1807),  έ ρ γ ο   π ο υ   ε φ ο δ ι ά ζ ε ι   μ ε  π ο λ λ έ ς   υ π ο σ η μ ε ι ώ σ ε ι ς   π α ι δ α ­
γ ω γ ι κ ο ύ   χ α ρ α κ τ ή ρ α ,  κ α ι   σ υ γ γ ρ ά φ ε ι   α ρ γ ό τ ε ρ α   έ ν α   δ ρ α μ α τ ι κ ό   έ ρ γ ο   μ ε   ι σ τ ο ρ ι κ ό   κ α μ β ά :  Η   μ ε γ α λ ο φ ι λ ί α  
τ ο υ   Δ ά μ ω ν ο ς   κ α ι  τ ο υ   Φ ι ν τ ί ο υ  ή  ο  Δ ι ο ν ύ σ ι ο ς ,  τ ύ ρ α ν ν ο ς   τ ω ν  Σ υ ρ α κ ο υ σ ώ ν   (Ν α ύ π λ ι ο ,  1833) 41 .  Ε ξ ά λ λ ο υ  
η  λ ι τ ή , κ λ α σ ι κ ι σ τ ι κ ή  δ ο μ ή  κ α ι  η  α ν τ ι τ υ ρ α ν ν ι κ ή   θ ε μ α τ ο λ ο γ ί α  τ ω ν  τ ρ α γ ω δ ι ώ ν  τ ο υ  Vittorio Alfieri  ε π η ρ έ α ­
σ α ν ,  ε κ τ ό ς   α π ό   τ ο ν   Ι ω .  Ζ α μ π έ λ ι ο ,  έ ν α ν   α κ ό μ η   ε ξ έ χ ο ν τ α   ε π τ α ν ή σ ι ο   δ η μ ι ο υ ρ γ ό ,  τ ο ν   π ο ι η τ ή   τ ω ν   Ω δ ώ ν  
Α ν δ ρ έ α   Κ ά λ β ο ,  π ο υ   σ υ ν έ θ ε σ ε   π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ά   σ τ η ν   ι τ α λ ι κ ή   γ λ ώ σ σ α   κ λ α σ ι κ ι σ τ ι κ έ ς   τ ρ α γ ω δ ί ε ς   (Ippia, 

AnnaTABAKI,  Le théâtre néohellénique...,  ό .π .,  τ . Ι , κ ε φ .  ULI, σ σ .  145­148. 

50 
Teramene,  Danaidi^2,  Abantida,  ο  τ ε λ ε υ τ α ί ο ς   τ ί τ λ ο ς   α π ο τ ε λ ε ί   σ χ έ δ ι ο   τ ρ α γ ω δ ί α ς   π ο υ   έ φ ε ρ ε   σ τ ο   φ ω ς   ο  
Ν ά σ ο ς   Β α γ ε ν ά ς ) ^.  Α γ ν ο η μ έ ν ο   σ τ ά θ η κ ε   κ α ι   τ ο   έ ρ γ ο   τ η ς   Ε λ ι σ ά β ε τ   Μ ο υ τ ζ ά ν ­Μ α ρ τ ι ν έ γ κ ο υ .  Τ ο   δ ρ α μ α ­
τ ο υ ρ γ ι κ ό   έ ρ γ ο  τ η ς   ζ α κ υ ν θ ί α ς   λ ο γ ί α ς   α ν έ ρ χ ε τ α ι ,  σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  μ α ρ τ υ ρ ί α  τ η ς   ί δ ι α ς ,  σ ε  22  έ ρ γ α ,  τ ρ α γ ω δ ί ε ς  
κ α ι   κ ω μ ω δ ί ε ς ,  γ ρ α μ μ έ ν ε ς   σ ε  ε λ λ η ν ι κ ή   κ α ι   ι τ α λ ι κ ή  γ λ ώ σ σ α .  Δ ε ν   δ ι α σ ώ ζ ο ν τ α ι   σ ή μ ε ρ α  ε κ τ ό ς   α π ό   έ ν α , τ η ν  
κ ω μ ω δ ί α   Ο   Φ ά ά ρ γ υ ρ ο ς   (1823). Τ ό σ ο  η  π ρ ο σ έ γ γ ι σ η  τ ω ν  τ ί τ λ ω ν  τ ω ν  χ α μ έ ν ω ν  έ ρ γ ω ν  τ η ς  κ α θ ώ ς  κ α ι  ό σ ε ς  
π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   μ α ς  π α ρ έ χ ο ν τ α ι   σ τ η ν  Α υ τ ο β ι ο γ ρ α φ ί α   τ η ς ,  ό σ ο  κ α ι   η  π ρ ο σ ε κ τ ι κ ή   μ ε λ έ τ η  τ ο υ   Φ ά ά ρ γ υ ρ ο υ , 
μ α ς  ε π ι τ ρ έ π ο υ ν   ν α   ε ν τ ά ξ ο υ μ ε   τ ο   σ ύ ν ο λ ο   τ ο υ   έ ρ γ ο υ   τ η ς   σ τ ο   η θ ι κ ο δ ι δ α κ τ ι κ ό   π λ α ί σ ι ο  τ ο υ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ . 
Α υ τ ό   τ ο   ζ ή τ η μ α   έ μ ε ν ε   ε ν τ ε λ ώ ς   π α ρ α μ ε λ η μ έ ν ο   α π ό   τ η ν   έ ρ ε υ ν α '  ε ί ν α ι   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   ν α   ε π ι σ η μ ά ν ο υ μ ε   ε δ ώ  
τ η ν  φ ρ ο ν τ ί δ α  τ η ς  γ ι α  τ η ν  μ ο ρ φ ο λ ο γ ι κ ή   α ρ τ ι ό τ η τ α  τ ο υ   έ ρ γ ο υ , σ τ ο  π λ α ί σ ι ο  τ ο υ   κ λ α σ ι κ ι σ μ ο ύ   π ά ν τ ο τ ε , τ η ν  
έ γ ν ο ι α  τ η ς   σ υ γ γ ρ α φ έ ω ς   π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ   ν α   ε ν η μ ε ρ ω θ ε ί   σ ε  θ έ μ α τ α  α ι σ θ η τ ι κ ή ς   κ α ι  ν α  τ η ρ ή σ ε ι   τ ο υ ς   α ι σ θ η τ ι ­
κ ο ύ ς   κ α ν ό ν ε ς (:règles), τ ι ς  ε π ι σ η μ ά ν σ ε ι ς   σ τ ι ς  ο π ο ί ε ς   π ρ ο β α ί ν ε ι   γ ι α  τ ι ς  π η γ έ ς  κ α ι  τ ι ς  α ν α γ ν ώ σ ε ι ς   τ η ς   (π .χ . 
τ η ν   π ο ι η τ ι κ ή  τ ο υ   G.B.  Gravina)  α λ λ ά  κ α ι  τ η ν  β α θ ύ τ ε ρ η   κ ο ι ν ω ν ι κ ή   κ ρ ι τ ι κ ή   π ο υ   α π ο τ ο λ μ ά   μ έ σ α  α π ό  τ ο ν  
Φ ά ά ρ γ υ ρ ο   τ η ς  π α ρ α δ ο σ ι α κ ή ς ,  ε π τ α ν η σ ι α κ ή ς   κ ο ι ν ω ν ί α ς .  Ο   κ ε ν τ ρ ι κ ό ς   ή ρ ω α ς ,  ο  Σ έ λ η μ ο ς , μ ε  τ η ν  β α ρ β α ­
ρ ό τ η τ α   κ α ι  τ η ν  σ κ λ η ρ ό τ η τ α  τ ο υ   α ν α δ ε ι κ ν ύ ε ι   λ ι γ ό τ ε ρ ο   τ η ν   κ ω μ ι κ ή   π λ ε υ ρ ά  τ ο υ   κ λ α σ ι κ ο ύ   χ α ρ α κ τ ή ρ α  τ ο υ  
φ ι λ ά ρ γ υ ρ ο υ   κ α ι  α σ φ α λ ώ ς   π ο λ ύ   π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο  τ η ν  κ α τ α π ι ε σ τ ι κ ή , τ υ ρ α ν ν ι κ ή   μ ο ρ φ ή  τ ο υ   δ ε σ π ο τ ι κ ο ύ   π α τ έ ­
ρ α   κ α ι   σ υ ζ ύ γ ο υ ,  α π ο μ ε ι ν ά ρ ι   μ ί α ς   ά λ λ η ς   ε π ο χ ή ς ^.  Χ ε ι ρ ί ζ ε τ α ι   δ η λ α δ ή   τ ο   θ έ μ α   π ο υ   θ α   α π ο τ ε λ έ σ ε ι   λ ί γ ο  
α ρ γ ό τ ε ρ α  τ ο  κ ε ν τ ρ ι κ ό  έ ν α υ σ μ α  τ ο υ   έ ξ ο χ ο υ   Β α σ ι λ ι κ ο ύ   τ ο υ  Α ν τ .Μ ά τ ε σ η   (1830, α   έ κ δ .  1859). Ε χ ο υ ν   ε π ι ­
σ η μ α ν θ ε ί   ο ι  α π η χ ή σ ε ι ς  τ ο υ  Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ   σ τ ο  π ρ ο ω θ η μ έ ν ο  α υ τ ό  έ ρ γ ο  κ α ι  η  ε ξ ά ρ τ η σ η  τ ο υ   α π ό  τ ι ς  δ ρ α μ α ­
τ ο υ ρ γ ι κ έ ς  α ν α ζ η τ ή σ ε ι ς  τ ο υ   Diderot γ ύ ρ ω  α π ό  τ ο  ο ι κ ο γ ε ν ε ι α κ ό , α σ τ ι κ ό  δ ρ ά μ α  45. 

Ω σ τ ό σ ο   ο   π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό ς   π ρ ο ς   μ ί α   "ε θ ν ι κ ή   τ ρ α γ ω δ ί α "  α π ο τ ε λ ε ί   έ ν α   χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό   σ η μ ε ί ο  
σ τ η ν  ε ξ έ λ ι ξ η  τ ο υ   π ρ ο β λ ή μ α τ ο ς . Χ ω ρ ί ς  α μ φ ι β ο λ ί α  ο  Ι ω ά ν ν η ς   Ζ α μ π έ λ ι ο ς   υ π ή ρ ξ ε  π ρ ω τ ε ρ γ ά τ η ς   σ 'α υ τ ό ν  
τ ο ν   τ ο μ έ α .  Τ ο   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ό   τ ο υ   έ ρ γ ο   (12  θ ε α τ ρ ι κ ά   έ ρ γ α )  ε κ τ ε ί ν ε τ α ι   α π ό   τ ο   1817  έ ω ς   τ ο   1844  κ α ι  
ε ί ν α ι   κ υ ρ ί ω ς   α ξ ι ο π ρ ό σ ε κ τ ο   σ ε   τ ο ύ τ ο :  α π ο τ ε λ ε ί   έ ν α   σ η μ ε ί ο   μ ε τ ά β α σ η ς   α π ό   τ η ν   π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή  
π ε ρ ί ο δ ο   σ τ α  μ ε τ ε π α ν α σ τ α τ ι κ ά   χ ρ ό ν ι α .  Ο   Ζ α μ π έ λ ι ο ς ,  έ χ ο ν τ α ς  σ υ γ κ ρ ο τ η θ ε ί   μ έ σ α  σ τ ο   π ν ε ύ μ α   ε ν ό ς   ε π α ­
ν α σ τ α τ ι κ ο ύ   κ α ι  α υ σ τ η ρ ο ύ   ν ε ο κ λ α σ ι κ ι σ μ ο ύ   ε γ κ α ι ν ι ά ζ ε ι   τ η ν  σ υ γ γ ρ α φ ι κ ή  τ ο υ   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α   μ ε  έ ν α  
τ υ π ι κ ό   έ ρ γ ο   ω ς   π ρ ο ς  τ ο   θ έ μ α  κ α ι  τ η ν   δ ο μ ή : τ ο ν   Τ ψ ο λ έ ο ν τ α   (1817),  ό π ο υ ,  κ α τ α φ α ν ώ ς   ε π η ρ ε α σ μ έ ν ο ς  
α π ό   τ ο ν   Α λ φ ι έ ρ ι ,  ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ ε τ α ι   τ ο   ζ ή τ η μ α   τ η ς   τ υ ρ α ν ν ο κ τ ο ν ί α ς .  Σ τ η   σ υ ν έ χ ε ι α   γ ρ ά φ ε ι   τ ο ν  
Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο   Π α λ α ι ο λ ό γ ο   (1818) 46 ,  έ ρ γ ο   μ έ σ α  α π ό  τ ο  ο π ο ί ο   π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ μ ε   τ ι ς  τ ε λ ε υ τ α ί ε ς   σ τ ι γ μ έ ς  

42 Mario  VITTI, Α . Cîlvos e i suoi scritti in italiano, Napoli.

43 Ν ά σ ο ς   Β Α Γ Ε Ν Α Σ , "Γ ι α   μ ι α  ν έ α  χ ρ ο ν ο λ ό γ η σ η  τ ο υ   Ι π π ί α ",  Π α ρ ά β α ο ι ς /Parabasis,  1 (1995), σ σ .  123­133. 
Anna  TABAK!, Le théâtre néohellénique...,ό .π .,  τ .  Ι ,  κ ε φ .  III.II,  σ σ .  218­238  (ε κ δ ό θ η κ ε   κ α ι   σ τ ο   π ε ρ .  Σ ύ γ κ ρ ι σ η /Comparaison,  τ χ .  7,  Ι ο ύ ν ι ο ς  
1996, σ ο .  59­74, μ ε  τ ί τ λ ο "L'œuvre dramatique d' Elisabeth Moutzan-Martinengou").
45 Α π ό   τ ο υ ς   π ρ ώ τ ο υ ς   π ο υ   δ ι έ κ ρ ι ν α ν   σ τ ο   έ ρ γ ο   τ ο υ   Μ ά τ ε σ η   π ι θ α ν ή   ε π ί δ ρ α σ η   τ ο υ   Diderot  ή τ α ν   ο   Δ ί ο ν .  Ρ Ω Μ Α Σ ,  "Τ ο   ε π τ α ν η σ ι α κ ό   θ έ α τ ρ ο ", 
Ν έ α   Ε σ τ ί α ,  τ χ .  76, Χ ρ ι σ τ .  1964, σ .  100.  Π ρ β λ .  Δ η μ .  Σ Π Α Θ Η Σ ,  "Ο   Β α σ ι λ ι κ ό ς  τ ο υ   Α .  Μ ά τ ε σ η   σ τ ο   ε ύ φ ο ρ ο   χ ώ μ α  τ ο υ   Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ ",  Ο   Π ο λ ί τ η ς ,  τ χ . 
100/20 Α υ γ .  1989, σ ο .  54­63.  Κ α ι  Anna  Τ Α Β Α Κ Ι ,  Le théâtre néohellénique...,  ό .π .,  τ . Ι , κ ε φ . III.II, σ σ .  253­276. 
™ Έ ρ γ ο   ε μ π ν ε υ σ μ έ ν ο   α π ό   τ ο ν   τ ρ α γ ι κ ό   α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α   τ ο υ   Β υ ζ α ν τ ί ο υ ,  μ ε   τ ί τ λ ο   "Ο   τ ε λ ε υ τ α ί ο ς   Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς ",  φ α ί ν ε τ α ι   π ω ς   έ γ ρ α ψ ε   κ α τ ά   τ α  
π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ά   χ ρ ό ν ι α   κ α ι   ο   Κ ω ν σ τ .  Ο ι κ ο ν ό μ ο ς .  Π ρ β λ .  Σ ο φ ο κ λ ή ς   Ο ί Κ Ο Ν Ο Μ Ο Σ ,  Σ ω ζ ό μ ε ν α   Φ ι λ ο λ ο γ ι κ ά   Σ υ γ γ ρ ά μ μ α τ α   Κ ω ν σ τα ν τίν ο υ  
Π ρ ε σ β υ τ έ ρ ο υ   κ α ι   Ο ι κ ο ν ό μ ο υ   τ ο υ   ε ξ   Ο ι κ ο ν ό μ ω ν ...,  Α ',  Α θ ή ν α   1871, σ .  ζ '.  Ο   Σ ο φ ο κ λ ή ς   Ο ι κ ο ν ό μ ο ς   υ π ο σ τ η ρ ί ζ ε ι   μ ά λ ι σ τ α   ό τ ι   τ η ν   τ ρ α γ ω δ ί α   α υ τ ή ν  
τ η ν   α π ώ λ ε σ ε   ο   π α τ έ ρ α ς   τ ο υ   σ τ η ν   Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η   σ τ α   1821  κ α τ ά   τ η ν   π ρ ο σ π ά θ ε ι α   τ ο υ   ν α   δ ι α σ ω θ ε ί   α π ό   τ η   μ α ν ί α   τ ω ν   Τ ο ύ ρ κ ω ν .  Μ ε τ ά   τ η ν  
Ε π α ν ά σ τ α σ η ,  γ ρ ά φ τ η κ α ν   κ α ι   ά λ λ α   θ ε α τ ρ ι κ ά   έ ρ γ α   μ ε   θ έ μ α  τ ο ν   Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο   Π α λ α ι ο λ ό γ ο '  μ ν η μ ο ν ε ύ ω   ε δ ώ  τ η ν   π ε ν τ ά π ρ α κ τ η   τ ρ α γ ω δ ί α   τ ο υ   Ν ι κ ο λ ά ο υ  
Τ ι μ ο λ έ ο ν τ ο ς   Β ο ύ λ γ α ρ η ,  Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς   ο  Π α λ α ι ο λ ό γ ο ς   (Α θ ή ν α ,  1847). 

51 
 τ η ς   Β υ ζ α ν τ ι ν ή ς   α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ί α ς .  Σ τ η  σ υ ν ε ί δ η σ η   τ ο υ ,  σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  τ ο   ι δ ε ο λ ο γ ι κ ό   κ λ ί μ α  τ ω ν   Φ ώ τ ω ν  
κ α ι  τ η ν  ε π ί δ ρ α σ η  τ ο υ  Γ ί β β ω ν α , τ ο  Β υ ζ ά ν τ ι ο  π α ρ α μ έ ν ε ι  μ ί α  π ε ρ ί ο δ ο ς  π ο λ ι τ ι κ ή ς  π α ρ α κ μ ή ς , "ο ι  σ κ ο τ ε ι ­
ν ο ί  μ α ς  α ι ώ ν ε ς ", "ε π ο χ ή  μ ι κ ρ ο φ ρ ο σ ύ ν η ς  κ α ι  δ ε ι λ ί α ς "'  ω σ τ ό σ ο  η  υ ψ η λ ο φ ρ ο σ ύ ν η  τ ο υ   Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ  
κ α ι   η  θ υ σ ί α  τ ο υ   μ α ς  ε ι σ ά γ ο υ ν   μ έ σ α  σ ε  μ ί α  α τ μ ό σ φ α ι ρ α  τ ρ α γ ι κ ή ,  ό π ο υ   κ α ι   η  σ ι λ λ ε ρ ι κ ή   έ ν ν ο ι α  τ ο υ  
"υ ψ η λ ο ύ " δ ε ν  ε ί ν α ι  α π ο ύ σ α . Τ η ν  ί δ ι α  ε π ο χ ή  γ ρ ά φ ε ι  τ ο ν  Γ ε ώ ρ γ ι ο  Κ α σ τ ρ ι ώ τ η   (Σ κ ε ν τ έ ρ μ π ε η ),  α λ β α ν ό  
ή ρ ω α  τ ο υ   ο π ο ί ο υ   η  ε θ ν ι κ ή  τ α υ τ ό τ η τ α   π ρ ο σ δ ι ο ρ ί ζ ε τ α ι   κ α τ ά  τ ο ν  Ζ α μ π έ λ ι ο   μ ε  τ α  χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά  τ ο υ  
"χ ρ ι σ τ ι α ν ο ύ " κ α ι  τ ο υ  'Έ λ λ η ν α ".  Μ ί α  β α σ ι κ ή  δ ι α φ ο ρ ο π ο ί η σ η  α π ό  τ η ν  α μ ι γ ή  ν ε ο κ λ α σ ι κ ι σ τ ι κ ή  θ ε μ α τ ο ­
λ ο γ ί α   α ρ χ ί ζ ε ι   ν α  γ ί ν ε τ α ι   α ι σ θ η τ ή .  Μ ε τ ά  τ η ν   Ε π α ν ά σ τ α σ η ,  ο   Ζ α μ π έ λ ι ο ς   α ι σ θ ά ν ε τ α ι   τ ο   κ α θ ή κ ο ν  ν α  
"δ ρ α μ α τ ο π ο ι ή σ ε ι " τ α  έ ν δ ο ξ α  γ ε γ ο ν ό τ α  τ ο υ  Α γ ώ ν α , α κ ρ ι β ώ ς  ό π ω ς  έ κ α ν α ν  κ α ι  ο ι  α ρ χ α ί ο ι   (Η ρ ό δ ο τ ο ς , 
Α ι σ χ ύ λ ο ς ).  Ο ι   ή ρ ω ε ς  τ ο υ , ν τ υ μ έ ν ο ι   μ ε  τ η ν  ά κ α μ π τ η  σ τ ο λ ή  τ η ς  ι α μ β ι κ ή ς  τ ρ α γ ω δ ί α ς   σ υ ν ε ν ώ ν ο υ ν  τ ι ς  
π α τ ρ ο γ ο ν ι κ έ ς   α ρ ε τ έ ς   μ ε  τ η ν   π ο λ ε μ ι κ ή   τ ό λ μ η :  Ρ ή γ α ς   Θ ε σ σ α λ ό ς ,  Μ ά ρ κ ο ς   Β ό σ σ α ρ ι ς ,  Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  
Κ α ρ α ϊ σ κ ά κ η ς , Α θ α ν ά σ ι ο ς  Δ ι ά κ ο ς , Ο δ υ σ σ ε ύ ς  Α ν δ ρ ο ύ τ σ ο ς ,  Ι ω ά ν ν η ς  Κ α π ο δ ί σ τ ρ ι α ς ,  Κ ό δ ρ ο ς , σ υ μ β ο ­
λ ι κ ή   π α ρ α ί ν ε σ η   π ο υ   α π ε υ θ ύ ν ε ι   σ τ ο ν   β α σ ι λ έ α  Ό θ ω ν α .  Σ τ η ν  Χ ρ ι σ τ ί ν α  Α ν α γ ν ω σ τ ο π ο ύ λ ο υ   π ά λ ι   τ ο  
π ά θ ο ς  ε π ι κ ε ν τ ρ ώ ν ε τ α ι  σ τ η ν  ε σ ω τ ε ρ ι κ ή  π ά λ η  τ η ς  η ρ ω ί δ α ς : η  λ ύ σ η  τ η ς  τ ρ α γ ω δ ί α ς  έ ρ χ ε τ α ι  μ ε  τ ο ν  θ ρ ί α μ ­
β ο  τ η ς  φ ι λ ο π α τ ρ ί α ς   κ α ι  τ η ς  ο ρ θ ό δ ο ξ η ς   π ί σ τ η ς .  Ε κ τ ό ς  α π ό  τ η ν  δ ι ε υ ρ υ μ έ ν η   θ ε μ α τ ο λ ο γ ί α ,  τ ο  δ ρ α μ α ­
τ ο υ ρ γ ι κ ό   έ ρ γ ο  τ ο υ   Ζ α μ π έ λ ι ο υ   ε κ φ ρ ά ζ ε ι   κ α ι  σ τ ο ν  τ ο μ έ α  τ η ς  α ι σ θ η τ ι κ ή ς  τ η ν  σ τ α δ ι α κ ή   α π ο μ ά κ ρ υ ν σ η  
τ ο υ  δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ   α π ό  τ α  α μ ι γ ή  ν ε ο κ λ α σ ι κ ι σ τ ι κ ά  ι δ ε ώ δ η . Ω ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ό ς  ο  Ζ α μ π έ λ ι ο ς  υ ι ο θ ε τ ε ί  β α θ ­
μ ι α ί α  λ ύ σ ε ι ς  α ι σ θ η τ ι κ ά  α σ υ μ β ί β α σ τ ε ς  μ ε  τ ο υ ς  κ α ν ό ν ε ς  τ ο υ  κ λ α σ ι κ ι σ μ ο ύ , π α ρ ε κ κ λ ί σ ε ι ς  π ο υ  ο φ ε ί λ ο ν τ α ι  
π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο  σ ε  ρ ο μ α ν τ ι κ έ ς  ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς . 

Α ν α φ ε ρ θ ή κ α μ ε  ή δ η  σ τ ο  π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ό  ρ ε π ε ρ τ ό ρ ι ο . Η  ί δ ι α  η  Ε π α ν ά σ τ α σ η  έ δ ω σ ε  ν έ ο  υ λ ι κ ό  γ ι α  
ν α   α π ε ι κ ο ν ι σ θ ο ύ ν   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ά   ο ι   η ρ ω ι κ έ ς   τ η ς   σ ε λ ί δ ε ς .  Ε ρ γ α   σ α ν  τ ο ν   Ν ι κ ή ρ α τ ο   τ η ς   Ε υ α ν θ ί α ς  
Κ α ϊ ρ η   (μ ε  θ έ μ α  τ η ν  ά λ ω σ η  τ ο υ   Μ ε σ ο λ ο γ γ ί ο υ ), τ ο ν  θ ά ν α τ ο  τ ο υ   Μ ά ρ κ ο υ   Μ π ό τ σ α ρ η , π ο υ   γ ν ω ρ ί ζ ε ι  
δ ι ά φ ο ρ ε ς   ε κ δ ο τ ι κ έ ς   π α ρ α λ λ α γ έ ς   (Θ ε ό δ ω ρ ο ς   Α λ κ α ί ο ς ,  Α λ έ ξ .  Σ ο ύ τ σ ο ς )  κ α ι   μ ε γ ά λ η   ε π ι τ υ χ ί α   ή  τ ο ν  
Γ ε ώ ρ γ ι ο  Κ α ρ α ϊ σ κ ά κ η   (Π α ν . Σ ο ύ τ σ ο ς ) κ α θ ώ ς  υ π α κ ο ύ ο υ ν  κ α τ ά  β ά θ ο ς  σ ε  κ ο ι ν έ ς  ι δ ε ο λ ο γ ι κ έ ς  α ξ ί ε ς  μ ε  
τ α  π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν α ,  π α ρ α τ ά σ σ ο ν τ α ι , ε μ π λ ο υ τ ί ζ ο ν τ α ς  τ ο , δ ί π λ α  σ τ ο  π α ν ό ρ α μ α  τ ω ν  α ρ χ α ι ο κ λ α σ ι κ ώ ν  τ ρ α ­
γ ω δ ι ώ ν . Ω σ τ ό σ ο  δ ε ν  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  α γ ν ο ή σ ο υ μ ε  π ώ ς , π α ρ ά λ λ η λ α  μ ε  τ η ν  ε π ι β ί ω σ η  τ ω ν  κ α θ α ρ ά  π ρ ο ε ­
π α ν α σ τ α τ ι κ ώ ν  θ ε μ ά τ ω ν , δ ι ε υ ρ ύ ν ε τ α ι  τ ώ ρ α  π ι ά  η  θ ε μ α τ ο λ ο γ ί α  σ ε  χ ώ ρ ο υ ς  π ο υ  π ρ ο σ φ έ ρ ε ι   σ τ ο ν  ν ε ώ τ ε ­
ρ ο  ε λ λ η ν ι σ μ ό  η  σ ύ γ χ ρ ο ν η  τ ο υ  β ι ω μ έ ν η  ι σ τ ο ρ ι κ ή  ε μ π ε ι ρ ί α , τ ό λ μ η μ α  π ο υ  σ υ ν τ α ι ρ ι ά ζ ε τ α ι  μ ε  τ ι ς  α ν α ζ η ­
τ ή σ ε ι ς   τ ο υ   α ρ χ ό μ ε ν ο υ   ρ ο μ α ν τ ι σ μ ο ύ ,  σ '  ό ,τ ι   α φ ο ρ ά   τ η ν   α ν ά π τ υ ξ η   τ ο υ   "ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ   δ ρ ά μ α τ ο ς ". 
Α ρ γ ό τ ε ρ α , κ α τ ά  τ α  μ έ σ α  τ ο υ   19ο υ  α ι ώ ν α , η  ε π ι τ α κ τ ι κ ή  α ν ά γ κ η  σ υ μ φ ι λ ί ω σ η ς  μ ε  τ η ν  β υ ζ α ν τ ι ν ή  π ε ρ ί ο ­
δ ο ,  ε κ τ ό ς   α π ό   τ ι ς   ι σ τ ο ρ ι ο γ ρ α φ ι κ έ ς   α π ο τ ι μ ή σ ε ι ς   ε ν ό ς   Σ π υ ρ .  Ζ α μ π ε λ ί ο υ   ή   ε ν ό ς   Κ ω ν σ τ . 
Π α π α ρ ρ η γ ό π ο υ λ ο υ ,  σ τ ρ έ φ ε τ α ι   κ α ι  π ρ ο ς  τ η  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α .  Β ε β α ί ω ς  ο  ρ ο μ α ν τ ι σ μ ό ς   σ τ ι ς  θ ε ω ρ η τ ι κ έ ς  
τ ο υ   ε κ φ ά ν σ ε ι ς   υ π ή ρ ξ ε   κ α τ α ρ χ ή ν   α ρ ν η τ ι κ ό ς   ω ς   π ρ ο ς  τ η ν  α π ο δ ο χ ή   τ η ς  Α ρ χ α ι ό τ η τ α ς   κ α ι  τ η ς  χ ρ ή σ η ς  
σ υ ν ε π ώ ς  π α ρ ε μ φ ε ρ ώ ν  λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ώ ν   κ α ι  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ώ ν  μ ο τ ί β ω ν . Α ξ ί ζ ε ι  ν α  ε π ι σ η μ ά ν ο υ μ ε ,  ε ν  τ ο ύ ­
τ ο ι ς   ό τ ι   σ τ ο υ ς  Έ λ λ η ν ε ς   ρ ο μ α ν τ ι κ ο ύ ς   δ ε ν   φ θ ά ν ο υ μ ε   π ο τ έ   σ ε  μ ί α  ο λ ο κ λ η ρ ω τ ι κ ή   ρ ή ξ η   μ ε  τ η ν  
Α ρ χ α ι ό τ η τ α  ω ς   π η γ ή  έ μ π ν ε υ σ η ς .  Ε ά ν  π α ρ α τ η ρ ο ύ μ ε   ο ρ ι σ μ έ ν ε ς   φ ο ρ έ ς  μ ί α  κ ρ ι τ ι κ ή  σ τ ά σ η , σ υ χ ν ά  κ α ι  
τ ι ς  α π ο χ ρ ώ σ ε ι ς   μ ί α ς  π ο λ ε μ ι κ ή ς ,  π ο υ   δ ι α τ υ π ώ ν ε τ α ι   σ ε  π ρ ο λ ο γ ι κ ά  κ ε ί μ ε ν α  τ ω ν  κ υ ρ ι ο τ έ ρ ω ν  ε κ π ρ ο σ ώ ­
π ω ν  τ ο υ   κ ι ν ή μ α τ ο ς ,  π α ρ ό λ α  α υ τ ά  κ α τ ά  τ η ν  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ η ς  ε ξ έ λ ι ξ η ς  τ η ς  σ κ έ ψ η ς  τ ο υ ς  α ν α θ ε ω ρ ο ύ ν  κ α ι  
σ υ χ ν ά   κ α τ α λ ή γ ο υ ν   σ ε  μ ί α  ε π α ν ε κ τ ί μ η σ η   κ α ι   μ ί α  ν έ α  π ρ ο σ έ γ γ ι σ η  τ η ς  α ξ ί α ς  τ η ς  κ λ α σ ι κ ή ς  τ έ χ ν η ς  κ α ι  
τ η ς  δ ι α χ ρ ο ν ι κ ή ς  τ η ς  α ξ ί α ς . Μ π ο ρ ο ύ μ ε  λ ο ι π ό ν  ν α  σ υ μ π ε ρ ά ν ο υ μ ε   π ω ς , σ ε  γ ε ν ι κ έ ς  γ ρ α μ μ έ ς , ο  ε λ λ η ν ι ­

52 
 κ ό ς  ρ ο μ α ν τ ι σ μ ό ς  α φ ο μ ο ί ω σ ε  κ α τ ά  τ η ν  ω ρ ι μ ό τ η τ α  τ ο υ , ε κ τ ό ς  α π ό  τ η ν  π ρ ο σ φ ι λ ή  σ τ ο  α ν τ ί σ τ ο ι χ ο  ε υ ρ ω ­
π α ϊ κ ό  ρ ε ύ μ α  θ ε μ α τ ο λ ο γ ί α , κ α ι  τ η ν  λ α τ ρ ε ί α  τ η ς  Α ρ χ α ι ό τ η τ α ς ^. Α ν α ζ η τ ώ ν τ α ς , τ έ λ ο ς , τ ο  ε ι δ ι κ ό  β ά ρ ο ς  
τ ο υ  ε λ λ η ν ι κ ο ύ  ρ ο μ α ν τ ι σ μ ο ύ   δ ι α π ι σ τ ώ ν ο υ μ ε  ό τ ι  έ ν α  μ ε γ ά λ ο  μ έ ρ ο ς  τ η ς  θ ε ω ρ η τ ι κ ή ς  α λ λ ά  κ α ι  τ η ς  δ η μ ι ­
ο υ ρ γ ι κ ή ς  τ ο υ  έ κ φ ρ α σ η ς  ε μ π ν έ ε τ α ι  α π ό  τ η ν  θ ρ η σ κ ε ί α  —έ ν α  ω ρ α ί ο  π α ρ ά δ ε ι γ μ α  π ρ ο σ φ έ ρ ε ι  ο  Μ ε σ σ ί α ς  
ή   Τ α  Π ά θ η  Ι η σ ο ύ  Χ ρ ι σ τ ο ύ  τ ο υ   Π α ν . Σ ο ύ τ σ ο υ   (Α θ ή ν α ,  1839), π ο υ   α π ο τ ε λ ε ί  π ρ σ π ά θ ε ι α  σ υ γ γ ρ α φ ή ς  
θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ο ύ   μ υ σ τ η ρ ί ο υ   κ α τ ά  μ ί μ η σ η  τ ο υ   Χ ρ ι σ τ ο ύ   π ά σ χ ο ν τ ο ς — κ α ι   δ ι α μ ο ρ φ ώ ν ε ι   μ ί α  ε θ ν ι κ ι σ τ ι κ ή  
ο π τ ι κ ή .  Σ τ α   1827,  ο   Π α ν .  Σ ο ύ τ σ ο ς   σ υ ν θ έ τ ε ι   τ ο ν   Ο δ ο ι π ό ρ ο ,  έ ρ γ ο   μ ε   έ ν τ ο ν α   ρ ο μ α ν τ ι κ ά   σ τ ο ι χ ε ί α , 
"β υ ρ ω ν ι κ ό " τ ο  α π ο κ α λ ε ί   ο  Γ ι ά ν ν η ς  Σ ι δ ε ρ ή ς  σ τ η ν  Ι σ τ ο ρ ί α   τ ο υ ,  π ο υ   ε κ δ ί δ ε τ α ι   σ τ α   1831. Π ά ν τ ω ς  ο  
Byron μ ε τ α φ ρ ά ζ ε τ α ι  α ρ κ ε τ ά  α ρ γ ά  σ τ α  ε λ λ η ν ι κ ά . 

Ο ι   μ ε ί ζ ο ν ε ς  ρ ο μ α ν τ ι κ ο ί   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς   (Gœthe, Schiller,  Shakespeare κ α ι  ο  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο  ε υ ν ο η μ έ ν ο ς  
α π 'ό λ ο υ ς  V.Hugo) α ρ χ ί ζ ο υ ν  ν α  γ ί ν ο ν τ α ι  γ ν ω σ τ ο ί , μ έ σ ω  τ ω ν  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ω ν  τ ο υ ς  σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  γ λ ώ σ ­
σ α , μ ε τ ά  τ ο   1840. Γ ι α  ν α  δ ώ σ ω  μ ε ρ ι κ ά  π α ρ α δ ε ί γ μ α τ α , τ ο   1843 θ α  κ ά ν ε ι  τ η ν  π ρ ώ τ η  τ η ς  ε μ φ ά ν ι σ η  η  
σ ι λ λ ε ρ ι κ ή  Louisa Miller.  Kabale und Liebe (1784) μ ε  τ ί τ λ ο  Ρ α δ ι ο υ ρ γ ί α  κ α ι  Έ ρ ω ς   (Κ ω ν /π ο λ η , 1843). 
Τ ο   1850  π ρ ω τ ο μ ε τ α φ ρ ά ζ ε τ α ι   ο   V.Hugo'  ο   Γ .Α .Λ α γ κ α δ ά ς   ε κ δ ί δ ε ι   σ τ η ν   Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η   τ ο ν  
Ά γ γ ε λ ο   Τ ύ ρ α ν ν ο   τ η ς  Π α δ ο ύ η ς   (Angelo, tyran  de Padoue,  1835)  ε ν ώ  τ ο   1852  ο   π ο λ υ γ ρ α φ ώ τ α τ ο ς  
Ι ω ά ν ν η ς  Ι σ ι δ ω ρ ί δ η ς  Σ κ υ λ ί τ σ η ς  ε κ δ ί δ ε ι   σ τ η ν  Σ μ ύ ρ ν η  τ η ν  Λ ο υ κ ρ η τ ί α  Β ο ρ γ ί α (Lucrèce Borgia,  1831). 
Τ η ν  ί δ ι α  α υ τ ή  χ ρ ο ν ι ά , μ έ σ α  α π ό  τ ο ν  δ ί α υ λ ο  τ ο υ  μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς  θ α  κ ά ν ε ι  τ η ν  ε μ φ ά ν ι σ η  τ ο υ  έ ν α  α κ ό μ η  
έ ρ γ ο  τ ο υ  Schiller, Ο ι  L·σ τ α ί , μ ε λ ό δ ρ α μ α  τ ο υ  Α . Μ α φ φ έ η   [Andrea Maffei]  ε ρ α ν ι σ θ έ ν  ε κ  τ ί ν ο ς  δ ρ ά μ α ­
τ ο ς  τ ο υ  Σ ι λ λ έ ρ ο υ  κ α ι  μ ε λ ο π ο ι η θ έ ν  υ π ό  Ι . Β έ ρ δ η ... Τ ο   1857, ο  Λ ε ω ν ί δ α ς   Κ α π έ λ λ ο ς  μ ε τ α φ ρ ά ζ ε ι  κ α ι  
ε κ δ ί δ ε ι  σ τ η ν  Α θ ή ν α  τ ο ν  Κ λ α β ί γ γ ι ο  (Clavigo,  Μ Ί Α ) τ ο υ  Gœthe. Τ ο  1858 ο  Ι ω ά ν ν η ς   Η .Π ε ρ β ά ν ο γ λ ο υ  
θ α  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι  τ ο ν  Α μ λ έ τ ο  (Hamlet) τ ο υ  Shakespeare. Θ α  ξ ε χ ω ρ ί σ ω , τ έ λ ο ς , τ η ν  π λ ο ύ σ ι α  δ ρ α σ τ η ρ ι ό ­
τ η τ α   ε ν ό ς   σ η μ α ν τ ι κ ο ύ   ρ ο μ α ν τ ι κ ο ύ   λ ο γ ί ο υ ,  τ ο υ   Ι ω ά ν ν η   Μ .Ρ α π τ ά ρ χ η ,  ο   ο π ο ί ο ς   ε κ δ ί δ ε ι   σ τ η ν  
Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η   (1860­1861), σ ε  δ ύ ο   τ ό μ ο υ ς ,  6 δ ρ ά μ α τ α  τ ο υ   V.Hugo: ο  π ρ ώ τ ο ς  τ ό μ ο ς  π ε ρ ι έ χ ε ι  
τ η ν  Α ο υ κ ρ η τ ί α  Β ο ρ γ ί α , τ ο ν  Ά γ γ ε λ ο   τ ύ ρ α ν ν ο  Π α τ α υ ΐ ο υ   κ α ι  τ η ν  Μ α ρ ί α  Τ υ δ ώ ρ   (Marie Tudor,  1833) 
ε ν ώ  ο  δ ε ύ τ ε ρ ο ς  π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι  τ α  έ ρ γ α  Ρ ο υ ΐ ­Β λ ά ς  (Ruy Blas,  1838), Β υ ρ γ ρ ά β ο ι  (Les Burgraves,  1843) 
κ α ι  Ε ρ ν ά ν η ς  (Hernani,  1830). Έ ν α ς  α ρ κ ε τ ά  μ ε γ ά λ ο ς  α ρ ι θ μ ό ς  ρ ο μ α ν τ ι κ ώ ν   έ ρ γ ω ν  μ ε τ α φ ρ ά ζ ο ν τ α ι  κ α ι  
ε κ δ ί δ ο ν τ α ι   κ α τ ά  τ η ν  δ ε κ α ε τ ί α   1850­1860  κ α ι  λ ί γ ο  α ρ γ ό τ ε ρ α . Ω σ τ ό σ ο , η  χ ρ υ σ ή  σ τ ι γ μ ή  τ ο υ  ρ ο μ α ν τ ι ­
σ μ ο ύ   σ τ ο   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ό   π ρ ο σ κ ή ν ι ο   θ α  σ η μ ά ν ε ι   μ ε τ ά  τ ο   1860, ό τ α ν   α ρ χ ί ζ ε ι   ν α  σ τ α θ ε ρ ο π ο ι ε ί τ α ι   η  
ε λ λ η ν ι κ ή   σ κ η ν ή .  Η   π α ρ ο υ σ ί α   ο ρ ι σ μ έ ν ω ν   α γ α π η τ ώ ν  τ ί τ λ ω ν   θ α  δ ι α τ η ρ η θ ε ί   σ τ α θ ε ρ ή   σ τ ο  ρ ε π ε ρ τ ό ρ ι ο  
τ ω ν  δ ρ α μ α τ ι κ ώ ν  ε λ λ η ν ι κ ώ ν  θ ι ά σ ω ν  κ α τ ά  τ ι ς  τ ε λ ε υ τ α ί ε ς  δ ε κ α ε τ ί ε ς  τ ο υ   19ο υ  α ι ώ ν α , τ ό σ ο  σ τ η ν  Α θ ή ν α  
ό σ ο   κ α ι   σ τ ι ς   μ ε γ ά λ ε ς   π ε ρ ι ο δ ε ί ε ς   π ο υ   π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ο ύ ν   σ τ α   μ ε γ ά λ α   α σ τ ι κ ά   κ έ ν τ ρ α  τ η ς   "κ α θ 'η μ ά ς  
Α ν α τ ο λ ή ς "  (Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η ,  Β ά ρ ν α ,  Ο δ η σ σ ό ς ,  Σ μ ύ ρ ν η , Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ι α ,  Κ ά ι ρ ο ,  κ λ π .).  Ο   θ ί α σ ο ς  
π .χ .  τ ο υ   Ν ι κ .  Λ ε κ α τ σ ά  ε ί χ ε  ά φ θ ο ν ο   Shakespeare  σ τ ο  ρ ε π ε ρ τ ό ρ ι ο   τ ο υ . Χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ σ ε   μ ά λ ι σ τ α  τ ι ς  
μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς   τ ο υ   Δ η μ .  Β ι κ έ λ α .  Ο   θ ί α σ ο ς   τ ο υ ,  ό π ω ς   κ α ι   ο   π ε ρ ί φ η μ ο ς   "Μ έ ν α ν δ ρ ο ς "  τ ο υ   Δ ί ο ν . 
Τ α β ο υ λ ά ρ η , ο  θ ί α σ ο ς  τ ο υ  Δ η μ ο σ θ . Α λ ε ξ ι ά δ η , τ η ς  Β ο ν α σ έ ρ α , κ λ π . ε ί χ α ν  σ τ ο  ε ν ε ρ γ η τ ι κ ό  τ ο υ ς  π ο λ λ ά  
έ ρ γ α  τ ο υ  Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ   Δ ο υ μ ά ,  π α τ ρ ό ς   κ α ι   υ ι ο ύ , τ ο υ Eugène Sue, τ ο υ   Octave  Feuillet, τ ο υ   Georges 
Ohnet, τ ο υ Eugène Scribe, τ ο υ  Jules Verne, τ ο υ  D'Ennery. 

C.Th.DlMARAS, "Le développement des littératures du Sud-Est européen en relation avec les autres littératures de lafindu XVIIIe siècle à nos
jours", Acres du 1er Congrès International des Études Balkaniques et Sud-Est Européennes, Σ ό φ ι α ,  1971, α ν ά τ υ π ο , σ . 37. 

53 
 Α ν α φ ο ρ ι κ ά  τ ώ ρ α  μ ε  τ ι ς  ρ ο μ α ν τ ι κ έ ς   α ν α ζ η τ ή σ ε ι ς  ^8  γ ι α  τ η  γ έ ν ε σ η  τ ο υ   "ε θ ν ι κ ο ύ   δ ρ ά μ α τ ο ς "  κ α ι  τ η  
δ ι ε ί σ δ υ σ η  τ ω ν  α ν τ ί σ τ ο ι χ ω ν  ε υ ρ ω π α ϊ κ ώ ν  α ι σ θ η τ ι κ ώ ν  ρ ε υ μ ά τ ω ν , π ρ έ π ε ι  ν α  π ο ύ μ ε  ό τ ι  ο ι  σ χ ε τ ι κ έ ς  ζ υ μ ώ ­
σ ε ι ς  φ έ ρ ο υ ν  α ρ χ ι κ ά  τ η ν  ε π ί δ ρ α σ η  τ η ς  γ α λ λ ι κ ή ς  σ χ ο λ ή ς  (τ η ς  "θ ε ω ρ ί α ς  τ ο υ  δ ρ ά μ α τ ο ς " τ ο υ  V. Hugo) κ α ι  
α ρ γ ό τ ε ρ α  χ ρ ω σ τ ο ύ ν  π ο λ λ ά  δ ά ν ε ι α  σ τ η  ρ ο μ α ν τ ι κ ή  γ ε ρ μ α ν ι κ ή  σ κ έ ψ η  (γ ν ω ρ ι μ ί α  τ ω ν  Μ α θ η μ ά τ ω ν   δ ρ α μ α ­
τ ο υ ρ γ ί α ς  τ ο υ  A.­W. Schlegel, τ η ς  Α ι σ θ η τ ι κ ή ς  τ ο υ  Hegel). Η  π ρ ώ τ η  σ υ γ κ ρ ο τ η μ έ ν η  θ ε ώ ρ η σ η  κ α ι  α ι σ θ η ­
τ ι κ ή  α μ φ ι σ β ή τ η σ η  ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι   σ τ ο ν  ε λ λ η ν ι κ ό  π ν ε υ μ α τ ι κ ό  χ ώ ρ ο  χ ά ρ ι ς  σ τ ο ν  Α λ έ ξ α ν δ ρ ο   Ρ ί ζ ο  Ρ α γ κ α β ή  
π ο υ  δ η μ ο σ ι ε ύ ε ι  τ ο   1837 τ ο  δ ρ ά μ α  τ ο υ   Φ ρ ο σ ύ ν η ,  σ ε  έ μ μ ε τ ρ ο   15/σ ύ λ λ α β ο  σ τ ί χ ο . Τ ο  έ ρ γ ο  έ χ ε ι  ω ς  θ έ μ α  
τ ο υ   τ η ν  γ ν ω σ τ ή   ι σ τ ο ρ ί α  τ η ς  γ ι α ν ν ι ώ τ ι σ σ α ς   Φ ρ ο σ ύ ν η ς   κ α ι  δ ι α δ ρ α μ α τ ί ζ ε τ α ι   σ τ η ν  α υ λ ή  τ ο υ  Α λ ή  π α σ ά . 
Ε ί ν α ι   έ ν α  έ ρ γ ο  γ ε μ ά τ ο  ί ν τ ρ ι γ κ ε ς  κ α ι  π ά θ η . Π ρ ο τ ά σ σ ε τ α ι   έ ν α ς  Π ρ ό λ ο γ ο ς  σ ε  δ ι α λ ο γ ι κ ή  μ ο ρ φ ή  α ν ά μ ε σ α  
σ τ ο ν  π ο ι η τ ή  κ α ι  σ ε  έ ν α ν  σ χ ο λ α σ τ ι κ ό  λ ο γ ι ώ τ α τ ο , ό π ο υ  τ ί θ ε ν τ α ι  ε π ί  τ ά π η τ ο ς  κ α ι  α μ φ ι σ β η τ ο ύ ν τ α ι  ο ι  κ α ν ό ­
ν ε ς  τ ο υ  κ λ α ι σ ι κ ι σ μ ο ύ . Σ υ γ κ ρ α τ ώ  α π ό  τ η ν  ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ο λ ο γ ί α  τ ο υ   Ρ α γ κ α β ή  τ α  σ χ ε τ ι κ ά  μ ε  τ η ν  μ ί ξ η  τ ω ν  
δ ρ α μ α τ ι κ ώ ν  ε ι δ ώ ν , τ ο υ  κ ω μ ι κ ο ύ  δ η λ α δ ή  μ ε  τ ο  τ ρ α γ ι κ ό (mélange des genres), τ η ν  κ α τ ά ρ γ η σ η  τ ω ν  τ ρ ι ώ ν  
κ λ α σ ι κ ώ ν  ε ν ο τ ή τ ω ν  —μ ό ν ο ν  η  ε ν ό τ η τ α  τ η ς  "δ ρ ά σ η ς " τ ο υ  φ α ί ν ε τ α ι  ά ξ ι α  ν α  δ ι α φ υ λ α χ θ ε ί , α κ ρ ι β ώ ς  ό π ω ς  
υ π ο σ τ η ρ ί ζ ε ι   κ α ι   ο  V.Hugo σ τ ο  π ε ρ ί φ η μ ο   Μ α ν ι φ έ σ τ ο   τ ο υ , σ τ η ν "Préface de Cromwell"— τ έ λ ο ς  τ η ν  
ε λ ε υ θ ε ρ ί α  ε π ι λ ο γ ή ς  θ ε μ ά τ ω ν  π έ ρ α  α π ό  τ α  σ τ ε ν ά  α ρ ι σ τ ο τ ε λ ι κ ά  ό ρ ι α , ό π ο υ  μ ό ν ο ν  ο ι  "η γ ε μ ό ν ε ς " μ π ο ρ ο ύ ν  
ν α  χ ρ η σ ι μ ε ύ σ ο υ ν  ω ς  δ ρ α μ α τ ι κ ή  ύ λ η . Σ ύ μ φ ω ν α  μ ε  τ η ν  β α σ ι κ ή  δ ι ά κ ρ ι σ η  τ ο υ  V.Hugo, τ η ν  ο π ο ί α  υ ι ο θ ε τ ε ί  
κ α ι  ο  Ρ α γ κ α β ή ς , η  α ρ χ α ι ό τ η τ α  έ χ ε ι  χ α ρ α κ τ ή ρ α  ε π ι κ ό  ε ν ώ  ο ι  ν ε ώ τ ε ρ ο ι  χ ρ ό ν ο ι  έ χ ο υ ν  χ α ρ α κ τ ή ρ α  δ ρ α μ α τ ι ­
κ ό  (les temps antiques sont épiques # les temps modernes sont dramatiques)^. Τ ο  μ ο τ ί β ο  τ η ς  ά γ ν ο ι α ς  
π ο υ  χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί  ο  Ρ α γ κ α β ή ς : "Δ ε ν  γ ν ω ρ ί ζ ω  τ ο  σ ύ μ β ο λ ο ν  τ η ς  π ί σ τ ε ω ς  τ ω ν  κ λ α σ ι κ ώ ν  κ α ι  τ ω ν  ρ ο μ α ν τ ι ­
κ ώ ν " μ π ο ρ ε ί  ε ξ ά λ λ ο υ  ν α  μ α ς  ο δ η γ ή σ ε ι  κ α ι  σ ε  μ ί α  ά λ λ η  π ι θ α ν ή  π η γ ή , σ τ ο  κ ε ί μ ε ν ο  τ ο υ  Stendhal,  Racine 
er Shakespeare  (1823). Α ς  κ ρ α τ ή σ ο υ μ ε ,  τ έ λ ο ς , τ ο ν   ε π α ν α σ τ α τ ι κ ό ,  μ ε τ α ρ ρ υ θ μ ι σ τ ι κ ό   χ α ρ α κ τ ή ρ α  π ο υ  
π ρ ο σ δ ί δ ε ι   σ τ π ν  ρ ο μ α ν τ ι κ ό  κ ί ν η μ α  ο  Ρ α γ κ α β ή ς :  "Η  ν έ α  ι δ έ α  ε π ι φ έ ρ ε ι   ν έ ο υ ς  κ α ν ό ν α ς   (...) Ο  κ λ α σ ι κ ό ς  
ε ί ν α ι  υ π ή κ ο ο ς  π ι σ τ ό ς  κ α ι  φ ι λ ό ν ο μ ο ς ,  ο  δ ε  ρ ο μ α ν τ ι κ ό ς  ν ο μ ο θ έ τ η ς  κ α ι  μ ε τ α ρ ρ υ θ μ ι σ τ ή ς ...". 

Κ α τ ά  τ η ν   δ ι ά ρ κ ε ι α   τ η ς   μ α κ ρ ά ς   π α ρ ο υ σ ί α ς   τ ο υ   σ τ α  γ ρ ά μ μ α τ α   μ α ς ,  ο   Ρ α γ κ α β ή ς   σ υ ν έ θ ε σ ε   τ ρ ί α  
α κ ό μ η   δ ρ ά μ α τ α ,  τ η ν   Π α ρ α μ ο ν ή   (τ η ς  Ε π α ν α σ τ ά σ ε ω ς ), ε π ι κ ή   τ ο ι χ ο γ ρ α φ ί α   τ ο υ   Ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ ,  τ ο ν  
Δ ο ύ κ α , μ ε  θ έ μ α  α ν τ λ η μ έ ν ο  α π ό  τ η  β υ ζ α ν τ ι ν ή   ι σ τ ο ρ ί α '  η  δ ρ ά σ η  τ ο υ  έ ρ γ ο υ   ξ ε τ υ λ ί γ ε τ α ι  κ α τ ά  τ η  δ ι ά ρ ­
κ ε ι α  τ η ς  ά λ ω σ η ς  τ η ς  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η ς  α π ό  τ ο υ ς  Φ ρ ά γ κ ο υ ς  (1204). Ε δ ώ  γ ί ν ε τ α ι  α ι σ θ η τ ή  η  φ ρ ο ν τ ί ­
δ α  τ ο υ  σ υ γ γ ρ α φ έ α , μ έ σ α  α π ό  τ η ν  χ ρ ή σ η  β υ ζ α ν τ ι ν ώ ν   π η γ ώ ν  κ α ι  ι σ τ ο ρ ι κ ώ ν  μ ε λ ε τ ώ ν , ν α  α π ο δ ώ σ ε ι  μ ε  
α υ θ ε ν τ ι κ ό τ η τ α   τ η ν   α τ μ ό σ φ α ι ρ α . Έ ν α   ά λ λ ο  τ ο υ   έ ρ γ ο ,  Ο ι   Τ ρ ι ά κ ο ν τ α  [Τ ύ ρ α ν ν ο ι ] ε ί ν α ι   ε μ π ν ε υ σ μ έ ν ο  

Ο   Γ ι ά ν ν η ς   Σ Ι Δ Ε Ρ Η Σ   δ ι α κ ρ ί ν ε ι   σ τ η ν   Ι σ τ ο ρ ί α   τ ο υ   {Ι σ τ ο ρ ί α ,  ό .π .,  ο .  31  κ .ε .)  τ ρ ε ι ς   κ ύ ρ ι ε ς   τ ά σ ε ι ς ,  α ν ά λ ο γ α   μ ε  τ ι ς  ξ έ ν ε ς   ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς   π ο υ   δ έ χ τ η κ ε  

κ α ι   α φ ο μ ο ί ω σ ε   η   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α   μ α ς :  τ ο ν   β υ ρ ω ν ι σ μ ό ,  τ η ν   ε π ι ί δ ρ α σ η   π ο υ   ά σ κ η σ α ν   ο   Schiller  κ α ι   ο   Hugo  κ α ι   τ έ λ ο ς   τ η ν   ε π ί δ ρ α σ η   τ ο υ   Shakespeare. 
Δ ι α τ η ρ ώ   ε π ι φ υ λ ά ξ ε ι ς   ω ς   π ρ ο ς   τ η ν  α κ ρ ι β ή   ε φ α ρ μ ο γ ή   α υ τ ο ύ   τ ο υ   σ χ ή μ α τ ο ς .  Ε δ ώ   θ α   ή θ ε λ α   α κ ό μ η   ν α   υ π ε ν θ υ μ ί σ ω   π ω ς   ο   σ η μ ε ρ ι ν ό ς   μ ε λ ε τ η τ ή ς ,  π ε ρ ι σ ­
σ ό τ ε ρ ο   ν η φ ά λ ι ο ς   κ α ι   α π α λ λ α γ μ έ ν ο ς   π ι α   α π ό   τ ο   β ά ρ ο ς   τ ο υ   μ α χ ό μ ε ν ο υ   δ η μ ο τ ι κ ι σ μ ο ύ ,  π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ   ν α · κ α τ α ν ο ή σ ε ι   τ η ν   π α ρ α γ ω γ ή   τ ο υ   π ε ρ α σ μ έ ν ο υ  
α ι ώ ν α ,  θ α   π ρ έ π ε ι   ν α   α ν α θ ε ω ρ ή σ ε ι   ρ ι ζ ι κ ά   τ η ν   ά π ο ψ η   τ ο υ   π ρ ω τ ο π ό ρ ο υ   ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ   τ ο υ   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   Γ ι ά ν ν η   Σ ι δ ε ρ ή   ω ς   π ρ ο ς   τ η ν   α ι σ θ η τ ι κ ή  
α ρ τ ι ό τ η τ α  κ α ι  τ η ν  σ η μ α σ ί α  τ ω ν   "ι α μ β ι κ ώ ν " τ ρ α γ ω δ ι ώ ν   κ α ι  τ ω ν  δ ρ α μ ά τ ω ν  τ η ς   κ α θ α ρ ε ύ ο υ σ α ς . 
49
  Β λ .  Anna  TABAKE  "L'impact  de  la pensée et de l'œuvre de Victor Hugo en Grèce (ca 1830-1880)",  Folk  Neohellenica, VII (1985-1986),
σ σ .  160­177.  Δ η μ ο σ ι ε ύ ε τ α ι   ε π ί σ η ς   σ τ ο ν   τ ό μ ο :  Le  rayonnement  international  de  Victor  Hugo. Édité par Francis Ckudon. Actes du Symposium de
l'Association internationale de Littérature Comparée. Xle Congrès international (Paris, août 1985), vol. I, Peter Lang. New York-Bern-Frankfurt ara
Main-Paris, 1989, σ σ .  183­196.  Γ ι α  τ η ν  π ρ ό σ λ η ψ η  τ ο υ   μ ε γ ά λ ο υ   ρ ο μ α ν τ ι κ ο ύ   σ υ γ γ ρ α φ έ α   σ τ η ν   Ε λ λ ά δ α , β λ   τ ώ ρ α  Δ έ σ π ο ι ν α   Π Ρ Ο Β Α Τ Α , Vïcror Hugo en
Grèce (1842-1902),  δ ι δ α κ τ ο ρ ι κ ή   δ ι α τ ρ ι β ή , Π α ρ ί σ ι , Université de Paris-Sorbonne (Paris IV), 1994.

54
α π ό  τ η ν   α ρ χ α ι ό τ η τ α   (τ έ λ ο ς  τ ο υ   π ε λ ο π ο ν ν η σ ι α κ ο ύ   π ο λ έ μ ο υ ).  Θ ε μ α τ ο λ ο γ ι κ ή   ε μ β έ λ ε ι α ,  π ο υ   α γ κ α λ ι ά ζ ε ι  
τ η ν  ο λ ό τ η τ α  τ η ς  ι σ τ ο ρ ί α ς  τ ο υ   ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ   κ α ι  ο φ ε ί λ ε τ α ι   π ρ ο φ α ν ώ ς   σ τ η ν  β α θ μ ι α ί α  δ ι ε ύ ρ υ ν σ η   τ ω ν  
α ι σ θ η τ ι κ ώ ν   κ α ι  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ώ ν   δ ε κ τ ι κ ο τ ή τ ω ν  τ ο υ   Ρ α γ κ α β ή . 

Ο ι   α ν τ ι λ ή ψ ε ι ς   π ε ρ ί   "ε θ ν ι κ ο ύ   δ ρ ά μ α τ ο ς "  β ρ ί σ κ ο υ ν   τ ο   α π ο κ ο ρ ύ φ ω μ α   τ ο υ ς   σ τ η ν   σ υ ν θ ε τ ι κ ή   θ ε ώ ρ η σ η  
τ ο υ  Δ η μ .Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η , ό τ α ν , σ τ α   1858, π ρ ο τ ά σ σ ε ι   σ τ ο  έ ρ γ ο  τ ο υ   Μ α ρ ί α   Δ ο ξ α π α ψ ή ,  μ ε  θ έ μ α  π α ρ μ έ ν ο  α π ό  
τ ο  μ ε σ α ι ω ν ι κ ό  Χ ρ ο ν ι κ ό ν   τ ο υ   Μ ο ρ έ ω ς ,  τ α  π ε ρ ί φ η μ α  "Π ρ ο λ ε γ ό μ ε ν α   π ε ρ ί  ε θ ν ι κ ο ύ  Δ ρ ά μ α τ ο ς , κ α ι  ι δ ί ω ς  τ ο υ  
π α ρ ό ν τ ο ς .."'  ε δ ώ   α π ο π ε ι ρ ά τ α ι   ν α   σ κ ι α γ ρ α φ ή σ ε ι   τ α   β α σ ι κ ά   χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά   τ ο υ   ε ί δ ο υ ς .  Ε μ φ ο ρ ο ύ μ ε ν ο ς  
α π ό  τ ο  π ν ε ύ μ α  τ ο υ  γ ε ρ μ α ν ι κ ο ύ   ρ ο μ α ν τ ι σ μ ο ύ   κ α ι  τ ω ν  π ρ α γ μ α τ ώ σ ε ω ν  τ ο υ   σ τ ο ν  τ ο μ έ α  τ η ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς , 
π ρ ο τ ε ί ν ε ι  τ η ν  α π ο δ ο χ ή  τ ο υ   Shakespeare, μ έ σ α  ό μ ω ς  α π ό  τ ο  π ρ ο σ φ ο ρ ό τ ε ρ ο  κ λ ί μ α  τ ο υ  γ ε ρ μ α ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ  
(α κ ο λ ο υ θ ε ί  σ τ ι ς  τ υ π ο λ ο γ ι κ έ ς  τ ο υ  δ ι α κ ρ ί σ ε ι ς  κ α ι  σ τ η ν  α ξ ι ο λ ό γ η σ η  τ ω ν  ε θ ν ι κ ώ ν  σ χ ο λ ώ ν  τ ο ν  A.W.Schlegel). 
Ο ι   δ ύ ο   β α σ ι κ ο ί   ά ξ ο ν ε ς   π ο υ   ο φ ε ί λ ο υ ν   ν α   δ ι έ π ο υ ν   τ η ν   π ρ ω τ ό τ υ π η   π α ρ α γ ω γ ή   ε ί ν α ι   η  κ α λ λ ι έ ρ γ ε ι α   τ ο υ  
"ε θ ν ι σ μ ο ύ " κ α ι  τ η ς  "θ ρ η σ κ ε ί α ς ".  Ω σ τ ό σ ο  ο  Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η ς  κ α θ ώ ς  ε ξ ε λ ί σ σ ε τ α ι , κ α ι  π α ρ ά λ λ η λ α  κ α θ ώ ς  δ έ χ ε ­
τ α ι   τ ι ς   ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς   τ ω ν   ν έ ω ν   κ α ι ρ ώ ν ,  σ υ μ φ ι λ ι ώ ν ε τ α ι   β α θ μ ι α ί α ,  κ υ ρ ί ω ς   μ έ σ α   α π ο   τ η   μ ε τ α φ ρ α σ τ ι κ ή   τ ο υ  
θ η τ ε ί α  σ τ ι ς  Ε υ ρ ι π ί δ ε ι ε ς  τ ρ α γ ω δ ί ε ς , μ ε  τ η  δ ι α χ ρ ο ν ι κ ή  α ξ ί α  τ η ς  κ λ α σ ι κ ή ς  τ έ χ ν η ς .  Ε τ σ ι  ο ι  θ ε μ α τ ο λ ο γ ι κ έ ς  τ ο υ  
ε π ι λ ο γ έ ς   α λ λ ά  κ α ι   ο ι   μ ο ρ φ ο λ ο γ ι κ έ ς   τ ο υ   κ α τ ε υ θ ύ ν σ ε ι ς   ξ ε π ε ρ ν ο ύ ν   σ υ ν   τ ω   χ ρ ό ν ω   τ α   α κ ρ α ι φ ν ή   α ι σ θ η τ ι κ ά  
π λ α ί σ ι α  τ ο υ   ρ ο μ α ν τ ι σ μ ο ύ   (π .χ .  Κ υ ψ ε λ ί δ α ι ,  1860, Μ ε ρ ό π η ,  1868, Α ν τ ι ό π η ,  1890), α λ λ ά  κ α ι   Ε υ φ ρ ο σ ύ ν η  
(1882) κ α ι   Ν ι κ η φ ό ρ ο ς   Φ ω κ ά ς  (1896). Σ τ ο  σ υ γ γ ρ α φ ι κ ό   τ ο υ   α π ο κ ο ρ ύ φ ω μ α   μ ά λ ι σ τ α , τ η ν   Φ α ύ σ τ α   (1893) 
π ρ ο τ ε ί ν ε ι ,  θ α  λ έ γ α μ ε  τ η ν  μ ί ξ η  τ ω ν  κ λ α σ ι κ ι σ τ ι κ ώ ν  κ α ι  ρ ο μ α ν τ ι κ ώ ν   σ τ ο ι χ ε ί ω ν ,  σ ε  μ ί α  π ρ ο ο π τ ι κ ή   κ α τ ε ξ ο χ ή ν  
"ε θ ν ι κ ή " 5°. Ο   ρ ο μ α ν τ ι σ μ ό ς   ε ί ν α ι   π λ ο ύ σ ι ο ς   σ ε   π α ρ ό μ ο ι ο υ ς   π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ο ύ ς ,  κ υ ρ ί ω ς   σ χ ε τ ι κ ά   μ ε   τ η ν  
χ ρ ή σ η  τ ο υ  π ρ ο σ ή κ ο ν τ ο ς  θ ε μ α τ ο λ ο γ ι κ ο ύ   υ λ ι κ ο ύ , π ο υ  ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ ε τ α ι   π ο ι κ ι λ ο τ ρ ό π ω ς  τ ο ν  ι σ τ ο ρ ι κ ό  μ ύ θ ο . 

Α ς   δ ο ύ μ ε   μ ε ρ ι κ ά   α κ ό μ η   π α ρ α δ ε ί γ μ α τ α :  τ ο ν   Α λ έ ξ α ν δ ρ ο   Ζ ω η ρ ό   κ α τ α ρ χ ή ν   π ο υ   ζ ε ί   κ α ι   δ ρ ά   σ τ ο ν  
χ ώ ρ ο   τ ο υ   ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ   τ η ς   Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η ς .  Ε μ φ ο ρ ο ύ μ ε ν ο ς   α π ό   τ η ν   "Μ ε γ ά λ η   ι δ έ α   ε ν ό ς   ε θ ν ι κ ο ύ  
θ ε ά τ ρ ο υ "  έ γ ρ α ψ ε   σ ε   η λ ι κ ί α   ε ί κ ο σ ι   χ ρ ο ν ώ ν   "ι σ τ ο ρ ι κ ά   δ ρ ά μ α τ α "  μ ε  χ α ρ α κ τ ή ρ α   α π ο λ ύ τ ω ς   "δ ι δ α κ τ ι κ ό ". 
Η   λ α τ ρ ε ί α   τ η ς   α ρ χ α ι ό τ η τ α ς   δ ι α τ ρ έ χ ε ι   τ ο   έ ρ γ ο  τ ο υ   Ζ ω η ρ ο ύ   π α ρ ό λ η   τ η ν   μ ί ξ η  τ ω ν   ε ι δ ώ ν   κ α ι   τ η ν   ε ι σ α ­
γ ω γ ή   σ τ ο   έ ρ γ ο   τ ο υ   δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ι κ ώ ν   σ τ ο ι χ ε ί ω ν   κ α θ α ρ ά   ρ ο μ α ν τ ι κ ώ ν   (Ε ι ς   α π ό γ ο ν ο ς   τ ο υ   Τ ι μ ο λ έ ο ν τ ο ς  
ή τ ο ι   Π α τ ρ ί ς ,  Μ ή τ η ρ ,  Έ ρ ω ς ,  Ο ι   Τ ρ ι α κ ό σ ι ο ι   ή τ ο ι   ο   Χ α ρ α κ τ ή ρ   τ ο υ   Α ρ χ α ί ο υ   Έ λ λ η ν ο ς ,  Δ η μ ο σ θ έ ν η ς , 
Β ο ρ ρ ά ς   κ α ι  Α ν α τ ο λ ή ,  Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς   ο   Μ έ γ α ς ,  Σ ω κ ρ ά τ η ς ).  Δ ύ ο   ά λ λ ο ι   ε κ π ρ ό σ ω π ο ι   τ η ς   ε π ο χ ή ς   τ ο υ ς ,  ο  
Α ν τ . Α ν τ ω ν ι ά δ η ς   κ α ι   ο  Τ ι μ ο λ έ ω ν  Α μ π ε λ ά ς ,  χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ο ν τ α ι   ε π ί σ η ς   α π ό   έ ν α ν   "ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό "  δ ι δ α κ τ ι ­
σ μ ό .  Ο   Α ν τ . Α ν τ ω ν ι ά δ η ς   ε π ι μ έ ν ε ι   ν α  τ ο ν ί ζ ε ι   λ .χ .  σ τ ο ν   Φ ί λ ι π π ο   τ ο ν   Μ α κ ε δ ό ν α   (1866)  τ ο   "ε θ ν ι κ ό   ό φ ε ­
λ ο ς "  π ο υ   π ρ ο σ φ έ ρ ο υ ν   π α ρ ό μ ο ι α   ι σ τ ο ρ ι κ ά  δ ρ ά μ α τ α .  Σ τ ο ν   Π ρ ό λ ο γ ο   τ ο υ   έ ρ γ ο υ   ε ξ ο μ ο λ ο γ ε ί τ α ι   π ω ς  ε π ε ­
δ ί ω ξ ε   ν α   α π ο φ ύ γ ε ι   τ η ν   μ ί μ η σ η  τ η ς   ρ ο μ α ν τ ι κ ή ς   σ χ ο λ ή ς .  Ο   Φ ί λ ι π π ο ς   ε ί χ ε  β ρ α β ε υ θ ε ί   σ τ ο ν   Β ο υ τ σ ι ν α ί ο  
τ ο υ   έ τ ο υ ς   1865  ε ν ώ   τ ο   έ ρ γ ο   τ ο υ   Κ ρ ί σ π ο ς   (1877)  β ρ α β ε ύ θ η κ ε   σ τ ο ν   Β ο υ τ σ ι ν α ί ο   τ ο υ   1 8 6 9 ^ .  Ο  
Τ ι μ ο λ έ ω ν  Α μ π ε λ ά ς  ε ί χ ε  μ ί α  π ο λ ύ μ ο ρ φ η   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α   σ τ η ν  Ε ρ μ ο ύ π ο λ η  τ η ς  Σ ύ ρ ο υ .  Μ α ς  έ δ ω σ ε ,  α ν ά ­
μ ε σ α   σ ε   π λ η θ ώ ρ α   δ ρ α μ ά τ ω ν ,  έ ν α   έ ρ γ ο   π ο υ   χ ε ι ρ ί ζ ε τ α ι   έ ν α   σ ύ γ χ ρ ο ν ο   τ ο υ   ι σ τ ο ρ ι κ ό   γ ε γ ο ν ό ς ,  τ ο υ ς  

5°  Β λ   Ι .  Κ Α Β Α Ρ Ν Ο Σ ,  Η   δ ρ α μ α τ ι κ ή   π ο ί η σ ι ς   τ ο υ   Δ η μ η τ ρ ί ο υ   Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η ,  Α θ ή ν α ,  1962, κ α ι   Δ η μ .  Σ Π Α Θ Η Σ ,  Ό   δ ρ α μ α τ ι κ ό ς   Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η ς :  κ λ α ­
σ ι κ ό ς   ή  ρ ο μ α ν τ ι κ ό ς ",  Λ ε σ β ι α κ ά   Ι Α ',  Α θ ή ν α   1987, ο σ .  58­88. 
Σ χ ε τ ι κ ά   μ ε   τ ο υ ς   π ο ι η τ ι κ ο ύ ς   δ ι α γ ω ν ι σ μ ο ύ ς ,  β λ .  Panayotis  MOULLAS,  Les  concours poétiques de l'Université d'Athènes, 1851-1877, thèse
d'état, Paris, 1976  (Α θ ή ν α , Γ ε ν ι κ ή   Γ ρ α μ μ α τ ε ί α   Ν έ α ς   Γ ε ν ι ά ς ,  1989). 

55 
 Μ ά ρ τ υ ρ ε ς  τ ο υ  Α ρ κ α δ ί ο υ  (1867). Α ς  σ η μ ε ι ώ σ ο υ μ ε  π ω ς  έ χ ε ι  σ υ γ γ ρ ά ψ ε ι  δ ρ ά μ α τ α  ε μ π ν ε υ σ μ έ ν α  α π ό  τ η ν  
ρ ω μ α ϊ κ ή   ι σ τ ο ρ ί α , τ ο ν   Ν έ ρ ω ν α  κ α ι  τ η ν   Β ι ρ γ ι ν ί α  τ η ν  Ρ ω μ α ί α '  κ α ι  τ α  δ ύ ο   ε κ δ ό θ η κ α ν   σ τ α   1871. Σ τ η  
Β ι ρ γ ι ν ί α ,  η  τ ρ α γ ι κ ή  σ ύ γ κ ρ ο υ σ η  δ ι α γ ρ ά φ ε τ α ι   α ν ά μ ε σ α  σ τ η ν  "α ρ ε τ ή " κ α ι  τ ο  "κ α κ ό ". Κ α τ ά  τ ο ν  Α μ π ε λ ά , 
τ α  κ ε φ ά λ α ι α  τ η ς  ρ ω μ α ϊ κ ή ς  ι σ τ ο ρ ί α ς , π ο υ  π ε ρ ι γ ρ ά φ ο υ ν  τ ι ς  α π α ι τ ο ύ μ ε ν ε ς  θ υ σ ί ε ς  γ ι α  τ η ν  π ρ ο σ τ α σ ί α  τ η ς  
"ε λ ε υ θ ε ρ ί α ς  τ ο υ  π ο λ ί τ η ", π α ρ α μ έ ν ο υ ν  π ά ν τ ο τ ε  χ ρ ή σ ι μ α  κ α ι  δ ι δ α κ τ ι κ ά  γ ι α  τ ι ς  μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ε ς  γ ε ν ι έ ς . 

Ό μ ω ς , ε ά ν  κ α τ ά  τ η  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ η ς  ε ξ έ λ ι ξ η ς  τ ο υ   "ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ   δ ρ ά μ α τ ο ς " π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ α μ ε   σ ε  γ ε ν ι κ έ ς  

γ ρ α μ μ έ ς  τ η ν  π ρ ό σ μ ι ξ η  τ ω ν  δ ύ ο  κ υ ρ ί α ρ χ ω ν  σ τ ο ι χ ε ί ω ν , τ ο υ  "ε λ λ η ν ι κ ο ύ  έ θ ν ο υ ς " (ι δ ω μ έ ν ο υ  δ ι α χ ρ ο ν ι κ ά ) 
κ α ι  τ ο υ   "χ ρ ι σ τ ι α ν ι σ μ ο ύ ",  σ ε  μ ί α  ε ν ό τ η τ α  κ α ι  σ ε  μ ί α  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή   μ ο ρ φ ή , σ τ α   1865, θ α  π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή ­
σ ο υ μ ε  ε π ί σ η ς  τ η ν  έ κ φ ρ α σ η  μ ί α ς  δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ή ς  σ τ ά σ η ς . Α υ τ ή ν  τ η ν  φ ο ρ ά  ο  ι σ τ ο ρ ι κ ό ς  μ ύ θ ο ς  χ ρ η σ ι μ ε ύ ε ι  
ω ς   π ρ ο κ ά λ υ μ μ α   κ α ι   ω ς   β ά σ η   γ ι α   ν α   α ρ θ ρ ω θ ε ί   μ ί α   τ ο λ μ η ρ ή ,  ρ ι ζ ο σ π α σ τ ι κ ή   π ρ ο β λ η μ α τ ι κ ή . 
Χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ώ ν τ α ς   τ ο   π ο λ ύ   ε ύ γ λ ω τ τ ο   π α ρ ά δ ε ι γ μ α   τ ο υ   Ι ο υ λ ι α ν ο ύ   τ ο υ   Π α ρ α β ά τ η , ο   Κ λ έ ω ν   Ρ ί ζ ο ς  
Ρ α γ κ α β ή ς   α ν α δ ε ι κ ν ύ ε ι   σ τ ο  έ ρ γ ο   τ ο υ   τ η ν   β α θ ύ τ ε ρ η   σ ύ γ κ ρ ο υ σ η   π ο υ   ε ν υ π ά ρ χ ε ι   σ τ ο  λ υ κ ό φ ω ς   τ ο υ  
"π α γ α ν ι σ τ ι κ ο ύ "  π ν ε ύ μ α τ ο ς   α ν ά μ ε σ α   σ τ ο ν   ε λ λ η ν ι σ μ ό   κ α ι   τ ο ν   χ ρ ι σ τ ι α ν ι σ μ ό .  Σ τ α   Π ρ ο λ ε γ ό μ ε ν α   τ ο υ  
Ι ο υ λ ι α ν ο ύ , ο  Κ λ έ ω ν  Ρ α γ κ α β ή ς  ε κ φ ρ ά ζ ε ι  μ ε  τ ό λ μ η  τ η ν  π ί σ τ η  τ ο υ  σ τ η ν  α π ο δ ε ι κ τ ι κ ή  α ξ ί α  τ η ς  ε π ι σ τ ή μ η ς  
κ α ι  τ η ν  α μ φ ι β ο λ ί α  τ ο υ   ω ς   π ρ ο ς  τ α  δ ό γ μ α τ α  τ η ς  χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ή ς   θ ρ η σ κ ε ί α ς .  Ω σ τ ό σ ο ,  δ ύ ο   δ ρ ά μ α τ α  μ ε  
β υ ζ α ν τ ι ν ό   θ έ μ α  π ο υ  γ ρ ά φ ε ι   α ρ γ ό τ ε ρ α  β γ α ί ν ο υ ν   α π ό  έ ν α  ε ν τ ε λ ώ ς  δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ό   π ν ε ύ μ α :  ο   Η ρ ά κ λ ε ι ο ς  
(1884)  κ α ι   η   Θ ε ο δ ώ ρ α  (1885)  σ υ ν η γ ο ρ ο ύ ν   υ π έ ρ   τ ο υ   "π ρ ω τ ο τ ύ π ο υ  π ν ε ύ μ α τ ο ς   τ ο υ   Β υ ζ α ν τ ί ο υ ". 
Κ υ ρ ί ω ς   η  φ υ σ ι ο γ ν ω μ ί α   τ ο υ   Η ρ ά κ λ ε ι ο υ   α π ο δ ί δ ε τ α ι   ω ς   α υ τ ή   ε ν ό ς   μ α χ η τ ή ­ή ρ ω α ,  "π ρ ο σ τ ά τ ο υ   τ ο υ  
Σ τ α υ ρ ο ύ ". Η  σ υ μ φ ι λ ί ω σ η  μ ε  τ α  σ χ ή μ α τ α  π ο υ  π ο λ έ μ η σ ε  α ρ χ ι κ ά  ο  Κ λ έ ω ν  Ρ α γ κ α β ή ς  φ α ί ν ε τ α ι  π λ ή ρ η ς . 

Α λ λ ά  μ έ σ α  σ τ ο  ρ ο μ α ν τ ι κ ό  π λ α ί σ ι ο  π ο υ  ε ί δ α μ ε  π ι ο  π ρ ί ν , ε π ι χ ε ι ρ ή θ η κ α ν  κ α ι  ά λ λ ο ι  π ε ι ρ α μ α τ ι σ μ ο ί , π ο υ  
ξ ε π ε ρ ν ώ ν τ α ς  κ α ι  π ά λ ι  τ ο  Β υ ζ ά ν τ ι ο , α π ο ρ ρ ί π τ ο ν τ α ς  τ ο ,  θ έ λ η σ α ν  ν α  σ υ ν δ έ σ ο υ ν  τ η ν  λ α ϊ κ ή  λ ο γ ο τ ε χ ν ί α  — 
τ α  δ η μ ο τ ι κ ά  τ ρ α γ ο ύ δ ι α — μ ε  τ η ν  α ρ χ α ι ό τ η τ α . Α υ τ ό  α π ο π ε ι ρ ά θ η κ ε  ν α  κ ά ν ε ι  ο  Σ π υ ρ . Β α σ ι λ ε ι ά δ η ς  μ ε  τ η ν  
π ε ρ ί φ η μ η  Γ α λ ά τ ε ι α ,  (1873)' χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί  τ ο ν  μ ά θ ο  τ ο υ  β α σ ι λ έ α  τ η ς  Κ ύ π ρ ο υ  Π υ γ μ α λ ί ω ν α  σ ε  σ υ ν δ υ α ­
σ μ ό  μ ε  τ ο  δ η μ ο τ ι κ ό  τ ρ α γ ο ύ δ ι   "Τ ' α γ α π η μ έ ν α  α δ έ λ φ ι α  κ α ι  η  ά π ι σ τ η  γ υ ν α ί κ α " π ο υ  α ν τ λ ε ί  α π ό  τ η ν  σ υ λ ­
λ ο γ ή  τ ο υ  Passow. Ε τ σ ι  ο ι  χ ώ ρ ο ι  έ μ π ν ε υ σ η ς  τ η ς  "ε θ ν ι κ ή ς  π ο ί η σ η ς " δ έ ν  ε ί ν α ι  π α ρ ά  δ ύ ο :  η  Α ρ χ α ι ό τ η τ α  κ α ι  
η  α υ θ ό ρ μ η τ η , λ α ϊ κ ή  δ η μ ι ο υ ρ γ ί α . 

Ω σ τ ό σ ο  δ ί π λ α  σ τ ι ς  κ υ ρ ί α ρ χ ε ς  μ ο ρ φ έ ς  τ ο υ   "ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ   δ ρ ά μ α τ ο ς " κ α ι  τ η ς  "ν ε ο κ λ α σ ι κ ι σ τ ι κ ή ς  τ ρ α γ ω ­

δ ί α ς ", κ α τ ά  τ α  μ ε τ ε π α ν α σ τ α τ ι κ ά  χ ρ ό ν ι α  ε ί ν α ι  έ κ δ η λ ο  τ ο  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  γ ι α  τ η ν  κ ω μ ω δ ί α , π ο υ  κ α τ α κ τ ά  μ ά λ ι ­
σ τ α  μ ί α  π ε ρ ί ο π τ η  θ έ σ η  σ τ ο  σ κ η ν ι κ ό  ρ ε π ε ρ τ ό ρ ι ο  τ ο υ  19ο υ  α ι ώ ν α . Τ ο  ε ί δ ο ς  α υ τ ό  υ π α κ ο ύ ε ι , ό π ω ς  α κ ρ ι β ώ ς  
ε ί δ α μ ε  ν α  σ υ μ β α ί ν ε ι  κ α ι  μ ε  τ ο  δ ρ ά μ α , σ τ ι ς  κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς  κ α ι  ι δ ε ο λ ο γ ι κ έ ς  α ν α γ κ α ι ό τ η τ ε ς  τ η ς  ε π ο χ ή ς . Η  π ρ ω ­
τ ό τ υ π η  κ ω μ ω δ ι ο γ ρ α φ ι κ ή  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  π ρ ο σ α ν α τ ο λ ί ζ ε τ α ι   α ρ χ ι κ ά  σ τ η ν  π ο λ ι τ ι κ ή  κ α ι  κ ο ι ν ω ν ι κ ή  σ ά τ ι ρ α ' 
α ρ γ ό τ ε ρ α , μ ε τ ά  τ ο   1850, σ τ ρ έ φ ε τ α ι  σ χ ε δ ό ν  ε ξ  ο λ ο κ λ ή ρ ο υ   π ρ ο ς  τ η ν  κ ω μ ω δ ί α  η θ ώ ν . Α ς  σ υ γ κ ρ α τ ή σ ο υ μ ε  
ο ρ ι σ μ έ ν ο υ ς  τ ί τ λ ο υ ς : Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς   Ρ ί ζ ο ς   Ρ α γ κ α β ή ς ,  Γ ά μ ο ς  ά ν ε υ  ν ύ μ φ η ς , έ ν τ ο ν α  μ ο λ ι ε ρ ι κ ό   (Ν α ύ π λ ι ο , 
1832), τ ο  ο π ο ί ο  ε κ δ ό θ η κ ε  π ο λ ύ  α ρ γ ό τ ε ρ α  μ ε  τ ο ν  π α ρ α λ λ α γ μ έ ν ο  τ ί τ λ ο   Ο  μ ν η σ τ ή ρ  τ η ς  Α ρ χ ο ν τ ο ύ λ α ς ^2, 
Τ ο υ  Κ ο υ τ ρ ο ύ λ η  ο  γ ά μ ο ς , κ ο ι ν ω ν ι κ ή  σ ά τ ι ρ α ' Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς  Σ ο ύ τ σ ο ς ,  Ο  Α σ ω τ ο ς ,  π ρ ω τ ό λ ε ι α  κ ω μ ω δ ί α  μ ε  

Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς  Ρ ί Ζ Ο Σ  Ρ Α Γ Κ Α Β Η Σ , Ά π α ν τ α   τ α  Φ ά ο λ ο γ ι κ ά ,  τ . Γ ", Α θ ή ν α ,  1874, ο ο . 375­437. Ε κ δ ί δ ε τ α ι  α ρ γ ό τ ε ρ α  κ α ι  ω ς   Α γ ρ ο ι κ ο γ ι ά ν ν η ς . 

56 
 έ ν τ ο ν ε ς  μ ο λ ι ε ρ ι κ έ ς  ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς   (Ν α ύ π λ ι ο ,  1830) α λ λ ά  κ α ι   Ο  Π ρ ω θ υ π ο υ ρ γ ό ς  κ α ι   Ο  Α τ ί θ α σ ο ς  Π ο ι η τ ή ς , 
(Β ρ υ ξ έ λ λ ε ς   1843) κ α ι  τ ο  Σ υ ν τ α γ μ α τ ι κ ό ν  Σ χ ο λ ε ί ο ν  (Α θ ή ν α ,  1850)'  Δ .Κ .  Β υ ζ ά ν τ ι ο ς ,  η  Β α β υ λ ω ν ί α   (α  
έ κ δ ο σ η  1836), ο  Σ ι ν ά ν η ς ,  έ ρ γ ο  π ο υ  ε ν τ ά σ σ ε τ α ι , μ ε  ε λ α φ ρ έ ς  π α ρ α λ λ α γ έ ς  τ ο υ  κ α μ β ά  δ ρ ά σ η ς , σ τ η  σ ω ρ ε ί α  
κ ω μ ω δ ι ώ ν  π ο υ  μ ε τ ά  τ ο ν  Ο ι κ ο ν ό μ ο  ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ θ η κ α ν  τ ο  κ λ α σ ι κ ό  μ ο τ ί β ο  τ ο υ  ε ρ ω τ ό λ η π τ ο υ  κ α ι  φ ι λ ά ρ γ υ ­
ρ ο υ   γ έ ρ ο υ '  η  Γ υ ν α ι κ ο κ ρ α τ ί α ,  σ ά τ ι ρ α   η θ ώ ν  τ η ς  α θ η ν α ϊ κ ή ς   κ ο ι ν ω ν ί α ς ,  ο  Κ ό λ α ξ ,  κ ο ι ν ω ν ι κ ή   σ ά τ ι ρ α ' 
Ι ά κ ω β ο ς   Ρ ί ζ ο ς  Ν ε ρ ο υ λ ό ς ,  Η   ε ρ ω τ η μ α τ ι κ ή   ο ι κ ο γ έ ν ε ι α ,  Ο  ε φ η μ ε ρ ι δ ο φ ό β ο ς ,  κ ρ ι τ ι κ ή  τ η ς  ε ξ ο υ σ ί α ς  τ ο υ  
τ ύ π ο υ  —η  π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  τ ο υ  σ υ ν ο ψ ί ζ ε τ α ι  σ τ ι ς  τ ρ α γ ω δ ί ε ς  Α σ π α σ ί α  κ α ι  Π ο λ υ ξ έ ν η  κ α ι  
σ τ η ν  ε π ι τ υ χ η μ έ ν η  γ λ ω σ σ ι κ ή  σ ά τ ι ρ α  κ α τ ά  τ ο υ  κ ο ρ α ϊ κ ο ύ  σ υ σ τ ή μ α τ ο ς ,  Κ ο ρ α κ ι σ τ ι κ ά .  Τ ο  έ ρ γ ο  έ ρ γ ο  φ έ ρ ε ι  
α ρ κ ε τ ά  μ ο λ ι ε ρ ι κ ά  δ ά ν ε ι α  α λ λ ά  κ α ι  κ ρ ύ β ε ι ,  π ί σ ω  α π ό  τ ο  π ρ ώ τ ο   π λ ά ν ο  τ η ς  σ ά τ ι ρ α ς  κ α ι  τ ω ν  φ α ρ σ ι κ ώ ν  
κ α τ α σ τ ά σ ε ω ν   π ο υ   δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ ν τ α ι ,  β α θ ύ τ ε ρ α  σ τ ο ι χ ε ί α  κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς   κ α ι   ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή ς   α ν τ ι π α ρ ά θ ε σ η ς   (ο  
κ ό σ μ ο ς  τ ω ν  Φ α ν α ρ ι ω τ ώ ν  π ο υ  έ π α ψ ε  ν α  ε ί ν α ι  ο  α δ ι α μ φ ι σ β ή τ η τ ο ς   π ν ε υ μ α τ ι κ ό ς  η γ έ τ η ς  τ ο υ  Ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ  
σ υ γ κ ρ ο ύ ε τ α ι  μ ε  τ η ν  α ν ε ρ χ ό μ ε ν η  ε μ π ο ρ ι κ ή  α σ τ ι κ ή  τ ά ξ η , π ο υ  ε κ π ρ ο σ ω π ε ί  ο  κ ο ρ α ί 'σ μ ό ς )^. 

Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό   π α ρ ά δ ε ι γ μ α  γ ι α  τ ο υ ς   π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ο ύ ς   τ η ς   π ρ ω τ ό τ υ π η ς   κ ω μ ω δ ι ο γ ρ α φ ί α ς ,  τ ο ν  
σ υ σ χ ε τ ι σ μ ό  τ η ς  μ ε  τ ι ς  κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς  π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ ε ς  τ η ς  ε π ο χ ή ς  α λ λ ά  κ α ι  τ η  β α θ μ ι α ί α  ε ξ έ λ ι ξ η  κ α ι  μ ε τ α λ ­
λ α γ ή  τ η ς ,  α π ο τ ε λ ε ί   τ ο   έ ρ γ ο  τ ο υ   Μ .Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η .  Τ ο  π ρ ω τ ό λ ε ι ο   τ ο υ   Ο  Α ε π ρ έ ν τ η ς   (1835),  φ α ρ σ ι κ ή  
κ ω μ ω δ ί α  χ α ρ α κ τ ή ρ α , φ έ ρ ε ι  τ ι ς  ε π ι δ ρ ά σ ε ι ς  τ ο υ  π α ρ α δ ο σ ι α κ ο ύ   ε ί δ ο υ ς , κ α θ ώ ς  ο ι  κ ε ν τ ρ ι κ ο ί  τ ύ π ο ι  τ η ς , ο  
ε ρ ω τ ι ά ρ η ς  γ έ ρ ο ς , η  π ρ ο ξ ε ν ή τ ρ α , κ λ π . α ν α κ α λ ο ύ ν  σ τ η  μ ν ή μ η  μ α ς  τ ι ς  κ λ α σ ι κ έ ς  α ν τ ί σ τ ο ι χ ε ς   μ ο ρ φ έ ς  τ η ς  
ι τ α λ ι κ ή ς  λ α ϊ κ ή ς  κ α ι  έ ν τ ε χ ν η ς  κ ω μ ω δ ί α ς  (commedia dell' arte, commedia erudita). Σ ύ μ φ ω ν α  μ ε  ν ε ώ τ ε ρ η  
ε κ τ ί μ η σ η  τ η ς  έ ρ ε υ ν α ς , τ ο  έ ρ γ ο  σ υ ν ι σ τ ά  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο , π ο λ ι τ ι κ ό  λ ί β ε λ λ ο  π α ρ ά  π α ρ α δ ο σ ι α κ ή , σ υ μ β α τ ι κ ή  
κ ω μ ω δ ί α   μ ε  τ η ν  σ τ ε ν ή   έ ν ν ο ι α   τ ο υ   ό ρ ο υ . Α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν   Ο   Τ υ χ ο δ ι ώ κ τ η ς   (1835)  κ α ι   Ο  Υ π ά Ί ά η λ ο ς  
(1836), π ο λ ι τ ι κ έ ς  σ ά τ ι ρ ε ς  π ο υ  σ τ η ρ ί ζ ο ν τ α ι  μ ο ρ φ ο λ ο γ ι κ ά  σ τ ο  π α ρ α δ ο σ ι α κ ό  μ ο ν τ έ λ ο  τ η ς  κ ω μ ω δ ί α ς  χ α ρ α ­
κ τ ή ρ α . Τ έ λ ο ς  τ ο  λ α ν θ ά ν ο ν  έ ρ γ ο  τ ο υ  Χ ο ρ ό ς  (1842), μ ε  θ έ μ α  τ η  δ ι α φ θ ο ρ ά  τ ω ν  η θ ώ ν  ε ξ α ι τ ί α ς  τ η ς  ά κ ρ ι τ η ς  
μ ί μ η σ η ς  τ ω ν  ξ ε ν ο φ ε ρ μ έ ν ω ν  σ υ ρ μ ώ ν , κ α θ ώ ς  κ α ι  τ α  ό ψ ι μ α  έ ρ γ α  τ ο υ  Μ α λ α κ ώ φ  (1865) κ α ι   Ο ψ ί π λ ο υ τ ο ς  
(1878) — τ α  δ ύ ο  τ ε λ ε υ τ α ί α  γ ρ ά φ ο ν τ α ι  σ τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η , ό π ο υ  κ α τ α φ ε ύ γ ε ι  σ τ ο  τ έ λ ο ς  τ ο υ  β ί ο υ  
τ ο υ  ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς  — π ο υ  π ρ α γ μ α τ ε ύ ο ν τ α ι  τ η ν  ε κ ζ ή τ η σ η  τ ω ν  σ υ ρ μ ώ ν  κ α ι  τ η ν  ε π ι θ υ μ ί α  τ ω ν  ν ε ό π λ ο υ ­
τ ω ν  γ ι α  κ ο ι ν ω ν ι κ ή   ά ν ο δ ο , χ ρ ω μ α τ ί ζ ο υ ν   ω ρ α ί α  τ η ν  σ τ ρ ο φ ή  τ ο υ  Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η   σ τ η ν  κ ω μ ω δ ί α   η θ ώ ν  μ ε  
η θ ι κ ο δ ι δ α κ τ ι κ έ ς  τ ά σ ε ι ς   ^. 

Α π ό  τ η ν  ο ξ ε ί α  κ ρ ι τ ι κ ή  π ο υ   ε μ π ε ρ ι έ χ ε ι  η  π ο λ ι τ ι κ ή  σ ά τ ι ρ α  σ τ η ν  δ ι α κ ω μ ώ δ η σ η  τ ω ν  α κ ρ ο τ η τ ώ ν  τ ω ν  
η θ ώ ν  μ ί α ς  ν ε ο σ χ η μ α τ ι ζ ό μ ε ν η ς  κ ο ι ν ω ν ί α ς : α υ τ ό  ε ί ν α ι  τ ο  δ ι ά γ ρ α μ μ α  ε ξ έ λ ι ξ η ς  τ η ς  κ ω μ ω δ ι ο γ ρ α φ ί α ς  μ α ς  
κ α τ ά  τ ο ν  19ο  α ι ώ ν α . Π ρ ο σ φ ι λ ή  θ έ μ α τ α  σ ά τ ι ρ α ς  ε ί ν α ι  η  φ α υ λ ό τ η τ α  τ ω ν  κ ρ α τ ι κ ώ ν  υ π α λ λ ή λ ω ν  κ α ι  τ η ς  
κ ρ α τ ι κ ή ς ,  δ ι ο ι κ η τ ι κ ή ς   μ η χ α ν ή ς ,  τ α   α ν ε ρ χ ό μ ε ν α   κ ο ι ν ω ν ι κ ά  σ τ ρ ώ μ α τ α ,  ο ι   υ π ά λ λ η λ ο ι ,  ο ι   π ο λ ι τ ι κ ο ί . 
Ο μ ω ς  η  ε λ λ α δ ι κ ή , κ α ι  ι δ ί ω ς  η  α θ η ν α ϊ κ ή  κ ο ι ν ω ν ί α ,  μ ί α  κ ο ι ν ω ν ί α  ε ν  ε ξ ε λ ί ξ ε ι , π ρ ο σ φ έ ρ ε ι   σ τ η ν  κ ρ ι τ ι κ ή  
μ α τ ι ά  τ ο υ   κ ω μ ω δ ι ο γ ρ ά φ ο υ ,  ά φ θ ο ν ο   υ λ ι κ ό   γ ι α  τ η   δ ι α κ ω μ ώ δ η σ η   τ ω ν   α κ ρ ο τ η τ ώ ν   τ η ς .  Ε τ σ ι   ε ά ν  η  
π ο λ ι τ ι κ ή   σ ά τ ι ρ α   ε ι σ έ ρ χ ε τ α ι   α κ ά θ ε κ τ η   σ τ ο ν  χ ώ ρ ο   τ η ς   κ ω μ ω δ ι ο γ ρ α φ ί α ς   μ ε τ ά  τ ο   1830,  η  κ ω μ ω δ ί α  

"  Β λ . Θ ό δ ω ρ ο ς   Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Σ , "Γ λ ω σ σ ι κ ή   κ α ι   ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή   α ν τ ι π α ρ ά θ ε σ η   κ ο ρ ά ί σ μ ο ύ   κ α ι   φ α ν α ρ ι ω τ ι σ μ ο ύ   μ έ σ α  α π ό  τ α  Κ ο ρ α κ ι σ τ ι κ ά  τ ο υ  

Ι α κ ω β ά κ η  Ρ ί ζ ο υ  Ν ε ρ ο υ λ ο ύ ", σ τ ο ν  τ ό μ ο  Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο . Ι σ τ ο ρ ί α ­Δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α , Α θ ή ν α , Κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ,  1987, σ . 94 κ .ε . 
Δ η μ . Σ Π Α Θ Η Σ , "Μ .Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η ς " σ τ ο ν  τ ό μ ο  Σ ά τ ι ρ α  κ α ι  π ο ν τ ι κ ή  σ τ η  Ν ε ώ τ ε ρ η  Ε λ λ ά δ α . Α π ό  τ ο ν  Σ ο λ ω μ ό  ώ ς  τ ο ν  Σ ε φ έ ρ η , Α θ ή ν α , Ε τ α ι ρ ε ί α  
Σ π ο υ δ ώ ν  Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  Π ο λ ι τ ι σ μ ο ύ  κ α ι  Γ ε ν ι κ ή ς  Π α ι δ ε ί α ς , 1979, σ σ . 71­97. 

57 
 η θ ώ ν  κ ε ρ δ ί ζ ε ι   α σ φ α λ ώ ς  τ ο  π ρ ο β ά δ ι σ μ α  γ ύ ρ ω  σ τ α   1860. Η  α ν ό η τ η  ε κ ζ ή τ η σ η  τ ω ν  α ν ε ρ χ ό μ ε ν ω ν  κ ο ι ­
ν ω ν ι κ ώ ν   σ τ ρ ω μ ά τ ω ν ,  π ο υ , α φ ο ύ   α π ο κ τ ή σ ο υ ν  χ ρ ή μ α τ α ,  θ έ λ ο υ ν  ν α  μ ά θ ο υ ν  κ α λ ο ύ ς  τ ρ ό π ο υ ς   κ α ι  ν α  
ζ ή σ ο υ ν   "α ρ ι σ τ ο κ ρ α τ ι κ ά ",  ο ι   κ ο μ ψ ε υ ό μ ε ν ε ς ,  γ α λ λ ο μ α ν ε ί ς   κ υ ρ ί ε ς ,  ο ι   ψ ε υ τ ο δ ι α ν ο ο ύ μ ε ν ο ι ,  ό λ ε ς  ο ι  
α κ ρ ό τ η τ ε ς  μ ί α ς  κ ο ι ν ω ν ί α ς   π ο υ   α ν α ζ η τ ά  τ ο  "α σ τ ι κ ό " τ η ς  π ρ ό σ ω π ο  ω θ ο ύ ν  σ τ η  σ υ γ γ ρ α φ ή  έ ρ γ ω ν  π ο υ  
π α ρ ω δ ο ύ ν   τ α   ή θ η .  Α λ λ ά   ό χ ι   μ ό ν ο ν   σ τ η   σ υ γ γ ρ α φ ή .  Π ο λ λ έ ς   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς ,  κ υ ρ ί ω ς   έ ρ γ ω ν   τ ο υ  
Μ ο λ ι έ ρ ο υ ,  κ α λ ο ύ ν τ α ι   ν α   ε π ω μ ι σ τ ο ύ ν   α υ τ ό ν   τ ο ν   ρ ό λ ο .  Η   έ ν ν ο ι α  τ η ς   δ ι α σ κ ε υ ή ς ,  τ η ς   π α ρ ά φ ρ α σ η ς  
ε ί ν α ι   π ρ ο σ φ ι λ ή ς   σ ε   ό λ ο ν   τ ο ν   19ο   α ι ώ ν α .  Π ρ ω τ ε ρ γ ά τ η ς   σ τ ά θ η κ ε   ο   Κ .Ο ι κ ο ν ό μ ο ς   μ ε   τ ο ν  
Ε ξ η ν τ α β ε λ ώ ν η   τ ο υ . Τ ώ ρ α  κ α λ λ ι ε ρ γ ο ύ ν τ α ι   ν έ ε ς   α ν ά γ κ ε ς '  α υ τ έ ς  κ α λ ύ π τ ο υ ν   μ ε  α π ό λ υ τ η   ε π ι τ υ χ ί α   Α ι  
Κ ε ρ α τ σ ί τ σ α ι   (Les Précieuses ridicules) σ ε   δ ι α σ κ ε υ ή   τ ο υ   Λ ά κ ω ν α ,  ή  ο ι   δ ι α σ κ ε υ έ ς   τ ο υ   Π α ν τ ε λ ή  
Σ ο ύ τ σ α ,  Ο  Α ρ χ ο ν τ ο χ ω ρ ι ά τ η ς   (Le Bourgeois gentilhomme)  κ α ι   ο  Α γ α θ ό π ο υ λ ο ς   ο  Ξ η ρ ο χ ω ρ ί τ η ς  
(Monsieur de Pourceaugnâc).  Κ α ι  τ α  τ ρ ί α  α υ τ ά  έ ρ γ α  α π ο τ έ λ ε σ α ν  σ υ σ τ α τ ι κ ά  σ τ ο ι χ ε ί α  τ ο υ  ρ ε π ε ρ τ ο ρ ί ο υ  
τ ω ν   ε λ λ η ν ι κ ώ ν   θ ι ά σ ω ν , τ ό σ ο   σ τ ι ς   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   τ ο υ ς   σ ε  π ό λ ε ι ς   τ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   κ ρ ά τ ο υ ς   ό σ ο   κ α ι  σ ε  
π ε ρ ι ο δ ε ί ε ς  σ ε  π ό λ ε ι ς  τ ο υ  α λ ύ τ ρ ω τ ο υ  ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ . Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά  σ η μ ε ι ώ ν ω  ό τ ι  ο ι  Κ ε ρ α τ σ ί τ σ ε ς  ή σ α ν  
α ν α μ φ ι σ β ή τ η τ α  σ τ η ν  α φ ε τ η ρ ί α  τ η ς  έ μ π ν ε υ σ η ς  κ α ι  σ υ γ γ ρ α φ ή ς  δ ύ ο  τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν  π ρ ω τ ό τ υ π ω ν  κ ω μ ω ­
δ ι ώ ν : τ η ς  Κ ό ρ η ς  τ ο υ  π α ν τ ο π ώ λ ο υ  τ ο υ  Α γ γ έ λ ο υ  Β λ ά χ ο υ  κ α ι  τ ο υ   Φ ι ά κ α  τ ο υ  Δ η μ ο σ θ έ ν η  Μ ι σ ι τ ζ ή  55. 
Η   "κ ω μ ω δ ί α  η θ ώ ν " β ρ ί σ κ ε τ α ι  σ τ ο  π ρ ο σ κ ή ν ι ο  τ η ς  ε π ι κ α ι ρ ό τ η τ α ς  γ ι α  π ο λ λ ά  χ ρ ό ν ι α  κ α ι  π α ρ α χ ω ρ ε ί  τ η  
θ έ σ η  τ η ς  κ α τ ά  τ ι ς  τ ε λ ε υ τ α ί ε ς  δ ε κ α ε τ ί ε ς  τ ο υ   19ο υ  α ι ώ ν α  σ τ ο  κ ω μ ε ι δ ύ λ λ ι ο  κ α θ ώ ς  κ α ι  σ τ η ν  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  
γ ι α  ν α  μ ε τ α φ ε ρ θ ε ί   σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή   κ ω μ ω δ ι ο γ ρ α φ ι κ ή   π α ρ α γ ω γ ή   η  α τ μ ό σ φ α ι ρ α  τ ο υ   γ α λ λ ι κ ο ύ   β ο υ λ ε ­
β ά ρ τ ο υ  κ α ι  τ η ς  ε λ α φ ρ ι ά ς  φ ά ρ σ α ς . 

Ε ν α  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  ο ρ ό σ η μ ο  γ ι α  τ ο  θ ε ω ρ η τ ι κ ό  π λ έ γ μ α  μ έ σ α  σ τ ο  ο π ο ί ο  κ ι ν ή θ η κ ε  ο  ε π α ν α π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό ς  
τη ς  κ ω μ ω δ ι ο γ ρ α φ ι κ ή ς   π α ρ α γ ω γ ή ς  σ ε  σ υ ν ά ρ τ η σ η  μ ά λ ι σ τ α  μ ε  τ η ν  ώ ρ α  τ η ς  κ ρ ι τ ι κ ή ς  α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η ς  τ ο υ  
ρ ο μ α ν τ ι σ μ ο ύ  α π ο τ ε λ ε ί  η  υ π ο β ο λ ή  κ ω μ ω δ ι ώ ν  σ τ ο υ ς  π ο ι η τ ι κ ο ύ ς  δ ι α γ ω ν ι σ μ ο ύ ς , π ο υ  κ υ ρ ι α ρ χ ο ύ ν  γ ι α  δ ύ ο  
π ε ρ ί π ο υ  δ ε κ α ε τ ί ε ς  σ τ η ν  π ν ε υ μ α τ ι κ ή  ζ ω ή  τ ο υ  τ ό π ο υ   (1851­1877), κ α ι  η  θ έ σ η  α ν τ ί σ τ ι ξ η ς  π ο υ  π ρ ο σ λ α μ ­
β ά ν ε ι   η  π α ρ ο υ σ ί α  τ η ς  κ ω μ ω δ ί α ς   σ 'α υ τ ο ύ ς   α π έ ν α ν τ ι   σ τ η  μ ε γ α λ ο σ τ ο μ ί α  κ α ι  σ τ η ν  ά κ ρ α τ η  ρ η τ ο ρ ε ί α .  Η  
κ ω μ ω δ ί α  γ ί ν ε τ α ι   μ ί α  π η γ ή  ρ ε α λ ι σ μ ο ύ , ε ί ν α ι   έ ν α  ά ν ο ι γ μ α   σ τ η ν  π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α 56.  Ο  Α γ γ ε λ ο ς  Β λ ά χ ο ς , 
υ π έ ρ μ α χ ο ς  σ τ ο  θ ε ω ρ η τ ι κ ό  σ κ έ λ ο ς  μ ί α ς  "ε θ ν ι κ ή ς  κ ω μ ω δ ί α ς  χ α ρ α κ τ ή ρ α 57",  ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι   κ ύ ρ ι ο ς  μ ο χ λ ό ς  
α υ τ ή ς  τ η ς   α ν α ν έ ω σ η ς .  Π α ρ ό λ α  ό μ ω ς  τ α  μ ε γ α λ ό σ χ η μ α   κ η ρ ύ γ μ α τ α  τ ο υ , ο   Β λ ά χ ο ς   π έ φ τ ε ι   σ υ χ ν ά   θ ύ μ α  
τω ν  α ι σ θ η τ ι κ ώ ν   ε υ κ ο λ ι ώ ν  τ η ς  ε π ο χ ή ς   τ ο υ  '  έ τ σ ι  ο  ί δ ι ο ς  σ υ χ ν ά   μ ε τ α φ έ ρ ε ι   σ τ ο  ε λ λ η ν ι κ ό  κ ο ι ν ό   ή σ σ ο ν α  
έρ γ α  τ ο υ  γ α λ λ ι κ ο ύ  κ α ι  τ ο υ  γ ε ρ μ α ν ι κ ο ύ  ρ ε π ε ρ τ ο ρ ί ο υ , ε ρ ε θ ί σ μ α τ α  τ α  ο π ο ί α  δ ε ί χ ν ε ι  ν α  α ν τ ι μ ά χ ε τ α ι  σ ' έ ν α  
θ ε ω ρ η τ ι κ ό  ε π ί π ε δ ο . 

Α λ λ ά ,  π ρ ο ς  τ ο  τ έ λ ο ς  τ ο υ   α ι ώ ν α ,  έ ν α  ν έ ο   κ ύ μ α   α ν α ν έ ω σ η ς   έ ρ χ ε τ α ι   δ ρ ι μ ύ :  α π ο ρ ρ ί π τ ε τ α ι   τ ώ ρ α  η  
"υ ψ η λ ή " κ α ι  α π ό μ α κ ρ η  φ ύ σ η  τ ο υ   θ ε ά μ α τ ο ς  κ α ι  η  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή  α ι σ θ η τ ι κ ή , σ ε  σ υ μ φ ω ν ί α  μ ε  τ η ν  ε υ ρ ω ­
π α ϊ κ ή  μ ό δ α , σ τ ρ έ φ ε τ α ι  σ τ ο ν  ν α τ ο υ ρ α λ ι σ μ ό   κ α ι  σ τ ο  α σ τ ι κ ό  δ ρ ά μ α . 

55 Β λ  τ η ν  ε ι σ α γ ω γ ή   π ο υ  π ρ ο τ ά σ σ ω   σ τ ο  Δ η μ ο σ θ έ ν η ς   Μ ί Σ Ι Τ Ζ Η Σ ,  Ο   Φ ι ά κ α ς   ­  Ο   Δ ο ύ ξ   τ η ς  Β λ α κ ε ί α ς .  Ε ι σ α γ ω γ ή ­ε π ψ έ λ ε ι α :  Ά ν ν α   Τ α μ π ά κ η , 
Α θ ή ν α ,  Δ ω δ ώ ν η , σ ε ι ρ ά  "Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή   Θ ε α τ ρ ι κ ή   Β ι β λ ι ο θ ή κ η ",  1992. 
56
  Panayotis MOULLAS, ό .π . 
57
 Α γ γ έ λ ο υ   Β Λ Α Χ Ο Υ , Κ ω μ ω δ ί α ι ,  Α θ ή ν α ι ,  1871, σ . π '. 

58 
 "Ό ψ ε ι ς  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  
1880 ­1980" 
Ο μ ι λ η τ ή ς : Κ ώ σ τ α ς   Γ Ε Ω Ρ Γ Ο Υ Σ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ  
Κ ρ ι τ ι κ ό ς  Θ ε ά τ ρ ο υ , Ε π ι σ κ έ π τ η ς  Κ α θ η γ η τ ή ς  τ ο υ   Τ μ ή μ α τ ο ς  Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν  
τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν  

Π ρ ο λ ο γ ί ζ ο υ ν   ο ι  κ . Ε λ έ ν η   Γ ρ α μ μ α τ ι κ ο π ο ύ λ ο υ   κ α ι  Ά ν ν α   Τ α μ π ά κ η  

Ε .Γ .  Κ ά θ ε  φ ο ρ ά   π ο υ   α π ε υ θ υ ν ό μ α σ τ ε  κ α ι  ζ η τ ά μ ε  α π ό  Π α ν ε π ι σ τ η μ ι α κ ο ύ ς  δ α σ κ ά λ ο υ ς  ή  κ α ι  
α ν θ ρ ώ π ο υ ς  τ ω ν  Γ ρ α μ μ ά τ ω ν  κ α ι   Τ ε χ ν ώ ν  ν α  κ α λ ύ ψ ο υ ν  μ έ ρ ο ς  τ ω ν  μ α θ η μ ά τ ω ν ­δ ι α λ έ ξ ε ω ν  τ ω ν  
Μ ο ρ φ ω τ ι κ ώ ν   Ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν  τ ο υ   Ε .Ι .Ε .  ν ι ώ θ ο υ μ ε  ό τ ι  κ ά π ω ς  ε ι σ β ά λ λ ο υ μ ε  σ τ ο ν  π ρ ο σ ω π ι κ ό  
τ ο υ ς  χ ρ ό ν ο ,  ο  ο π ο ί ο ς  ά λ λ ω σ τ ε  ε ί ν α ι   π ά ν τ α  π ο λ ύ  π ε ρ ι ο ρ ι σ μ έ ν ο ς  κ ω   τ ο υ ς  π α γ ι δ ε ύ ο υ μ ε  ώ σ τ ε  
α υ τ ο ί  σ τ η   σ υ ν έ χ ε ι α  ν α  μ η  μ π ο ρ ο ύ ν  ν α  μ α ς  α ρ ν η θ ο ύ ν  τ η  σ υ μ μ ε τ ο χ ή  τ ο υ ς  σ  α υ τ έ ς . 
Π ρ ό σ φ α τ α  ό μ ω ς  ε ί χ α  τ η ν  ε υ τ υ χ ή  σ υ γ κ υ ρ ί α  ν α  π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ ω  μ ί α  π ο λ ύ  π ρ ο σ ω π ι κ ή  κ α ι  
ε κ  β α θ έ ω ν  σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η  τ ο υ  κ .  Κ ώ σ τ α   Γ ε ω ρ γ ο σ ό π ο υ λ ο υ  σ τ ο   "Τ ρ ί τ ο  Π ρ ό γ ρ α μ μ α ", ο  ο π ο ί ο ς  
π ρ α γ μ α τ ι κ ά   α π ά λ υ ν ε  τ ι ς  ε ν ο χ έ ς  μ α ς  α υ τ έ ς .  Ε κ ε ί  λ ο ι π ό ν  α ν ά μ ε σ α  σ τ α  π ο λ ύ  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ α  π ο υ  
α ν έ φ ε ρ ε  ε ί π ε  ό τ ι :  "Δ ε ν   μ π ο ρ ε ί  ν α  ν ο ι ώ σ ε ι  τ ο ν  ε α υ τ ό  τ ο υ  έ ξ ω  α π ό  τ η  σ χ έ σ η  δ α σ κ ά λ ο υ  ­ μ α θ η ­
τ ή ,  γ ι α τ ί  τ ο   ν α  ε ί σ α ι  δ ά σ κ α λ ο ς  σ η μ α ί ν ε ι  ό τ ι  ε ί σ α ι  α ι ώ ν ι α  μ α θ η τ ή ς .  Κ ά θ ε  π α ι δ ί  κ ρ ύ β ε ι  μ έ σ α  τ ο υ  
κ ά τ ι  κ ω  ε κ ε ί ν ο ς  σ α ν  δ ά σ κ α λ ο ς  έ χ ε ι  π ά ν τ α  τ η  λ α χ τ ά ρ α   ν α  λ ε ι τ ο υ ρ γ ή σ ε ι  ω ς  μ ο χ λ ό ς  ώ σ τ ε  ν α  μ π ο ­
ρ έ σ ο υ ν   ο ι  μ α θ η τ έ ς  ν α  β γ ά λ ο υ ν   α π ό  μ έ σ α  τ ο υ ς  ό τ ι  τ ο υ ς  σ τ ο ι χ ε ι ώ ν ε ι . " Α υ τ ό   τ ο  κ ρ α τ ά μ ε   σ α ν  
υ π ο θ ή κ η  ­  υ π ό σ χ ε σ η  γ ι α  ν α  τ ο ν  π ρ ο σ κ α λ έ σ ο υ μ ε , χ ω ρ ί ς  ι δ ι α ί τ ε ρ ο   δ ι σ τ α γ μ ό  κ α ι  σ ε  μ ε λ λ ο ν τ ι ­
κ ο ύ ς   κ ύ κ λ ο υ ς   ο μ ι λ ι ώ ν  π ο υ   σ κ ο π ε ύ ο υ μ ε   ν α  δ ι ο ρ γ α ν ώ σ ο υ μ ε . Τ ο ν   ε υ χ α ρ ι σ τ ο ύ μ ε  π ο λ ύ   π ο υ  
δ έ χ τ η κ ε  ν α  ε ί ν α ι  α π ό ψ ε  κ ο ν τ ά  μ α ς . 
Α . Τ .  Έ χ ω  τ η  χ α ρ ά  ν α  π ω  κ ω  ε γ ώ  μ ε  τ η  σ ε ι ρ ά  μ ο υ   δ ύ ο  λ ό γ ι α , γ ι α  τ ο ν   π ο λ ύ  γ ν ω σ τ ό  μ α ς  κ ρ ι τ ι κ ό  
θ ε ά τ ρ ο υ  κ α ι  ε π ι σ κ έ π τ η  Κ α θ η γ η τ ή  τ ο υ   Τ μ ή μ α τ ο ς  Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν   τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  
Α θ η ν ώ ν . Σ υ μ μ ε τ έ χ ε ι  σ τ ι ς  ε κ δ η λ ώ σ ε ι ς  α υ τ ο ύ  τ ο υ  κ ύ κ λ ο υ  μ ε  τ ι ς  δ ύ ο  α υ τ έ ς  τ ο υ  ι δ ι ό τ η τ ε ς . 
Ο   κ . Γ ε ω ρ γ ο υ σ ό π ο υ λ ο ς  γ ε ν ν ή θ η κ ε  σ τ η   Α α μ ί α ,  ό π ο υ  κ ω  τ έ λ ε ι ω σ ε  τ ο  Γ υ μ ν ά σ ι ο . Τ η  μ ύ η σ η  
τ ο υ  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ η ν  ο φ ε ί λ ε ι  κ α τ α ρ χ ά ς  σ τ ο ν  π α τ έ ρ α  τ ο υ , ο  ο π ο ί ο ς  υ π ή ρ ξ ε  λ ά τ ρ η ς  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ , 
κ α ι   α σ φ α λ ώ ς   σ τ ο ν   Δ η μ ή τ ρ η   Ρ ο ν τ ή ρ η ,  τ η ν   "Ο ρ έ σ τ ε ι α " τ ο υ   ο π ο ί ο υ   π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ ε   σ τ ο  
Η ρ ώ δ ε ι ο  τ ο   1949,  δ ώ ρ ο  τ ο υ  π α τ έ ρ α  τ ο υ , ό π ω ς  ε ξ ο μ ο λ ο γ ή θ η κ ε  ο  ί δ ι ο ς ,  ε π ε ι δ ή  μ π ή κ ε  π ρ ώ τ ο ς  
σ τ ο  Γ υ μ ν ά σ ι ο . Τ ο   1955  μ π α ί ν ε ι  σ τ η  Φ ά ο σ ο φ ι κ ή   Σ χ ο λ ή  τ ο υ   Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν . Ε κ ε ί  
γ ν ω ρ ί ζ ε ι  τ ο ν  Δ η μ ή τ ρ η   Ρ ο ν τ ή ρ η  ο  ο π ο ί ο ς  μ ό λ ι ς  ε ί χ ε  α π ο λ υ θ ε ί  α π ό  Π ρ ό ε δ ρ ο ς   τ ο υ  Ε θ ν ι κ ο ύ  
Θ ε ά τ ρ ο υ  κ ω  ε ί χ ε  π ρ ο σ ύ η θ ε ί   α π ό  τ ο ν  Μ α ρ ι ν ά τ ο  σ τ ο  Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο  Α θ η ν ώ ν  μ ε  σ κ ο π ό  ν α  δ η μ ι ­
ο υ ρ γ ή σ ε ι  ε κ ε ί  έ ν α ν  π υ ρ ή ν α  Π α ν ε π ι σ τ η μ ι α κ ο ύ   Θ ε ά τ ρ ο υ . Τ ό τ ε  α π ο φ α σ ί ζ ο υ ν  ν α  α ν ε β ά σ ο υ ν  τ η ν  
"Ο ρ έ σ τ ε ι α " σ τ η ν  ο π ο ί α ,  ω ς  φ ο ι τ η τ ή ς  τ η ς  Φ ά ο σ ο φ ι κ ή ς , π α ί ρ ν ε ι  μ έ ρ ο ς  σ τ ι ς  π ρ ό β ε ς  τ ω ν  π α ρ α ­
σ τ ά σ ε ω ν . Α π ό  τ ό τ ε  έ μ ε ι ν ε  γ ο η τ ε υ μ έ ν ο ς  κ ω   "κ ρ ε μ α σ μ έ ν ο ς , " ό π ω ς  λ έ ε ι  ο  ί δ ι ο ς ,  α π ό  τ η ν  π ρ ο σ ω ­

59 
 π ι κ ό τ η τ α  τ ο υ  Ρ ο ν τ ή ρ η .  Ε π ε ι δ ή ,  δ ε , ε ί χ ε  ε κ δ η λ ώ σ ε ι  κ α ι  τ η  σ φ ο δ ρ ή  τ ο υ  ε π ι θ υ μ ί α  ν α  γ ί ν ε ι  θ ε ω ρ η ­
τ ι κ ό ς  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ ,  ο  Ρ ο ν τ ή ρ η ς  τ ο υ  π ρ ο τ ε ί ν ε ι  κ α ι  τ ο  1957 ο  κ . Γ ε ω ρ γ ο υ σ ό π ο υ λ ο ς  δ ί ν ε ι  ε ξ ε τ ά ­
σ ε ι ς  σ τ η  Δ ρ α μ α τ ι κ ή  Σ χ ο λ ή ,  α π ό π ο υ  τ ο  I960 α π ο φ ο ι τ ά  μ ε  ά ρ ι σ τ α . 
Έ κ τ ο τ ε  τ ο ν  α κ ο λ ο υ θ ε ί ,  α κ ό μ α  κ α ι  σ τ ι ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  π ο υ   δ ί ν ε ι  ο  Ρ ο ν τ ή ρ η ς  μ ε  τ ο  Π ε ι ρ α ϊ κ ό  
Θ έ α τ ρ ο , τ ο  ο π ο ί ο  ε ί χ ε  ι δ ρ ύ σ ε ι  σ τ ο  μ ε τ α ξ ύ , σ τ η ν  Ε υ ρ ώ π η  κ α ι  σ τ η ν  Α μ ε ρ ι κ ή  ω ς  β ο η θ ό ς  τ ο υ . 
Τ η ν  α ν ά μ ι ξ η   τ ο υ  μ ε  τ η ν  κ ρ ι τ ι κ ή   θ ε ά τ ρ ο υ  τ η ν  ο φ ε ί λ ε ι  σ ε  δ ύ ο  α ν θ ρ ώ π ο υ ς ,  π ο λ ύ  σ η μ α ν τ ι κ ο ύ ς , 
σ τ ο ν   π ο λ ύ   γ ν ω σ τ ό  Ά γ γ ε λ ο   Τ ε ρ ζ ά κ η   ­ έ ν α  κ ύ ρ ι ο   τ ω ν  γ ρ α μ μ ά τ ω ν  μ α ς   ­ κ α ι   σ τ ο ν  Κ ω σ τ ή  
Σ κ α λ ι ό ρ α  ' π α ί ρ ν ε ι   τ η  θ έ σ η  τ ο υ  κ ρ ι τ ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  σ τ ο   "Β Η Μ Α ". Τ ο   1971, μ ε  τ ο  ψ ε υ δ ώ ν υ μ ο  
Κ .Χ .Μ ύ ρ η ς ,  ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι  ω ς  σ τ ι χ ο υ ρ γ ό ς  σ τ ο  δ ί σ κ ο  τ ο υ  Γ ι ά ν ν η  Μ α ρ κ ό π ο υ λ ο υ   "Χ ρ ο ν ι κ ό "μ ε  
τ ο ν  ο π ο ί ο  σ υ ν ε χ ί ζ ε ι  τ η  σ υ ν ε ρ γ α σ ί α  τ ο υ . Π α ρ ά Ί ^λ α   μ ε  τ ο  Θ έ α τ ρ ο  κ α ι  τ η ν  κ ρ ι τ ι κ ή  ε ί ν α ι  κ α θ η ­
γ η τ ή ς  (κ α ι   δ ά σ κ α λ ο ς  π ο λ λ ώ ν  π α ρ ε υ ρ ι σ κ ο μ έ ν ω ν ) ε δ ώ  κ α ι  21 χ ρ ό ν ι α  σ τ η  Σ χ ο λ ή  Μ ω ρ α ΐ τ η   κ α ι  
α π ό  τ ο  1990 σ τ ο  Θ ε α τ ρ ι κ ό   Τ μ ή μ α  τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν . Τ ο  1985 π ή ρ ε  τ ο  Α ' Κ ρ α τ ι κ ό  
Β ρ α β ε ί ο   Δ ο κ ι μ ί ο υ ,  υ π ή ρ ξ ε  μ έ λ ο ς  τ ο υ  Δ .Σ .  τ ο υ   Ε θ ν ι κ ο ύ  Θ ε ά τ ρ ο υ   (τ ο  1981) κ α ι  Π ρ ό ε δ ρ ο ς  
τ ο υ ,  ε ί ν α ι  Π ρ ό ε ρ ο ς   κ α ι  ε μ ψ υ χ ω τ ή ς   ­  θ α  έ λ ε γ α   ­  τ ο υ   "Κ έ ν τ ρ ο υ  Έ ρ ε υ ν α ς  κ α ι  Π ρ α κ τ ι κ ώ ν  
Ε φ α ρ μ ο γ ώ ν  Α ρ χ α ί ο υ   Δ ρ ά μ α τ ο ς   "Δ Ε Σ Μ Ο Ι ",  έ χ ε ι  γ ρ ά ψ ε ι  δ ύ ο   π ο ι η τ ι κ έ ς  σ υ λ λ ο γ έ ς   κ α ι  έ χ ε ι  
μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι  17 α ρ χ α ί α  δ ρ ά μ α τ α  (έ χ ε ι  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι  ό λ ο ν  τ ο ν  Α ι σ χ ύ λ ο ). 

Α ρ θ ο γ ρ α φ ε ί ,  ό π ω ς  γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε  ό λ ο ι , σ τ ο ν  η μ ε ρ ή σ ι ο  τ ύ π ο ,  έ χ ε ι  π ά ρ ε ι  μ έ ρ ο ς   σ ε  π ο λ λ έ ς  
ε κ π ο μ π έ ς  τ ο υ  ρ α δ ι ο φ ώ ν ο υ  κ α ι  τ η ς  τ η λ ε ό ρ α σ η ς  κ α ι  έ χ ε ι  δ η μ ο σ ι ε ύ σ ε ι   π ο λ λ ά  α υ τ ο τ ε λ ή  β ι β λ ί α  
κ α ι  μ ε λ έ τ ε ς . 
Τ ο ν  ε υ χ α ρ ι σ τ ο ύ μ ε  π ο υ  δ έ χ τ η κ ε  τ η ν  π ρ ό σ κ λ η σ η  μ α ς  κ α ι  τ ο ν  κ α λ ώ  ν α  π ά ρ ε ι  τ ο  λ ό γ ο . 

Τ α   π ρ ο η γ η θ έ ν τ α   β ι ο γ ρ α φ ι κ ά   έ γ ι ν α ν   ο υ σ ι α σ τ ι κ ά ,  ε ρ ή μ η ν   μ ο υ ,  σ υ λ λ έ χ θ η κ α ν   ε δ ώ   κ ι   ε κ ε ί .  Σ υ ν ή θ ω ς  
ε ί μ α ι   ε ν α ν τ ί ο ν   α υ τ ώ ν  τ ω ν  π ρ ο λ ό γ ω ν ,  ο  κ α θ έ ν α ς   α ν τ λ ε ί ,  ό χ ι   α π ό  τ η  β ι ο γ ρ α φ ί α  τ ο υ , ό σ ο  α π ό  τ ο   ε κ ά σ τ ο τ ε  
π α ρ ό ν ,  ο π ο ι ο δ ή π ο τ ε   κ ύ ρ ο ς  τ ο υ   κ α ι  α π ό ψ ε  θ α  δ ι α κ ι ν δ υ ν ε ύ σ ω   ά λ λ η  μ ι α  φ ο ρ ά  τ ο  κ ύ ρ ο ς  μ ο υ , α φ ο ύ   π ρ ό ­
κ ε ι τ α ι   σ '  α υ τ ή  τ η ν  ώ ρ α   π ο υ   έ χ ω  σ τ η  δ ι ά θ ε σ η   μ ο υ , ν α   δ ι α τ ρ έ ξ ω   έ ν α ν   α ι ώ ν α  θ ε ά τ ρ ο υ .  Μ ό ν ο   κ α ι   μ ό ν ο   η  
α ν α γ γ ε λ ί α   μ ι α ς  τ έ τ ο ι ο υ   ε ί δ ο υ ς   δ ι α π ρ α γ μ ά τ ε υ σ η ς   ε ί ν α ι   σ χ ε δ ό ν   ύ β ρ ι ς ,  α λ λ ά  θ α   π ρ ο σ π α θ ή σ ω   ν α   κ α λ ύ ψ ω  
ό σ ο   ε ί ν α ι   δ υ ν α τ ό ν   τ ι ς   α π α ι τ ή σ ε ι ς   α υ τ ο ύ   τ ο υ   θ έ μ α τ ο ς ,  υ π α κ ο ύ ο ν τ α ς   α ν   θ έ λ ε τ ε ,  σ τ η ν   π α γ ί δ ε υ σ η   τ ο υ  
θ έ μ α τ ο ς  ό τ ι  θ α  μ ι λ ή σ ω  γ ι α  κ ά π ο ι ε ς  ό ψ ε ι ς  τ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   α υ τ ή ς  τ η ς  ε κ α τ ο ν τ α ε τ ί α ς . 

Π ρ έ π ε ι   ν α   π ω   ε ξ α ρ χ ή ς   ό τ ι   δ ε ν   υ π ά ρ χ ε ι   κ α ν έ ν α ς   μ ε θ ο δ ο λ ο γ ι κ ό ς   λ ό γ ο ς   γ ι '  α υ τ ή ν   τ η ν   π ε ρ ί ο δ ο ,  δ ε ν  
υ π ά ρ χ ε ι   τ ί π ο τ ε   π ο υ   ν α  μ α ς  κ α θ ο δ η γ ε ί   ό τ ι   α υ τ ή   η  π ε ρ ί ο δ ο ς   έ χ ε ι   μ ι α ν  α υ τ ο τ έ λ ε ι α   κ α ι   μ ι α  σ υ ν έ χ ε ι α ,  ε ί ν α ι  
μ ι α  σ ε ι ρ ά   α π ό   γ ε γ ο ν ό τ α  τ α  ο π ο ί α   σ υ γ κ ρ ο τ ο ύ ν ,  β έ β α ι α ,  μ ι α  ε ι κ ό ν α . Ί σ ω ς   τ ε λ ε ι ώ ν ο ν τ α ς   α υ τ ή   τ η   β ρ α δ ι ά  
ν α   μ π ο ρ ο ύ μ ε   ν α   β γ ά λ ο υ μ ε   κ α ι   κ ά π ο ι α   σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α   α π ό   α υ τ ή  τ η   δ ι α π ρ α γ μ ά τ ε υ σ η ,  π ο υ ,  π ι θ α ν ό ν ,  ν α  
ε ί ν α ι   κ α ι   έ ν α ς   π υ ρ ή ν α ς   π ο υ   ν α   υ π ό σ χ ε τ α ι   κ ά π ο ι ο υ   ε ί δ ο υ ς   σ υ ν ο χ ή   σ τ ο   θ έ μ α ,  α λ λ ά  ν ο μ ί ζ ω   ό τ ι   α υ τ ό   θ α  
τ ο  δ ε ί ξ ε ι   η  σ υ ν έ χ ε ι α . 

60 
 1880­1980: Ε κ α τ ό  χ ρ ό ν ι α  θ ε ά τ ρ ο υ , κ α ι , φ υ σ ι κ ά ,  ε ί ν α ι   έ ν α  χ ρ ο ν ι κ ό  δ ι ά σ τ η μ α  ό χ ι  π ο λ ύ  μ ε γ ά λ ο  γ ι α  
τ ι ς  κ α μ π ύ λ ε ς  τ ο υ  Π α γ κ ο σ μ ί ο υ  Θ ε ά τ ρ ο υ : ε ί ν α ι  έ ν α ς  κ ρ ί σ ι μ ο ς  χ ρ ό ν ο ς  γ ι α  τ ο  ε λ λ η ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο , δ ε δ ο μ έ ν ο υ  
ό τ ι   σ τ α   1880 τ ο  Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό   θ έ α τ ρ ο  δ ε ν  έ χ ε ι   π α ρ α π ά ν ω  α π ό  45­50 χ ρ ό ν ι α  ζ ω ή ς . Ε π ι τ ρ έ ψ τ ε  μ ο υ , ε ν  
ο λ ί γ ο ι ς , ν α  π ω  τ ί  π ρ ο η γ ε ί τ α ι  "χ ο ν δ ρ ι κ ά " σ τ α  50 α υ τ ά  χ ρ ό ν ι α , σ τ ο  μ ι σ ό  α ι ώ ν α  π ο υ  π ρ ο η γ ε ί τ α ι  τ η ς  π ε ρ ι ό ­
δ ο υ  π ο υ  θ α  ε ξ ε τ ά σ ο υ μ ε . Θ α  μ ε ί ν ω  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο  σ ε  ε λ έ γ ξ ι μ α  σ τ ο ι χ ε ί α , ό π ω ς  ε ί ν α ι  λ .χ .,  η  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α  
κ α ι  ό χ ι  τ ό σ ο  α υ τ ό  π ο υ  ο ν ο μ ά ζ ο υ μ ε  σ ύ ν ο λ ο  θ ε α τ ρ ι κ ό  φ α ι ν ό μ ε ν ο , δ ι ό τ ι  π ρ έ π ε ι  ν α  π ο ύ μ ε  ό τ ι  ε ί ν α ι  π ο λ ύ  
π ε ν ι χ ρ έ ς  ο ι  π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς  π ο υ  έ χ ο υ μ ε  γ ι α  τ α  θ ε α τ ρ ι κ ά  σ υ μ φ ρ α ζ ό μ ε ν α  τ η ς  ε π ο χ ή ς  α υ τ ή ς . Έ χ ο υ μ ε , β έ β α ι α , 
κ ά π ο ι ε ς  π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς  γ ι α  τ ο υ ς  τ ρ ό π ο υ ς  μ ε  τ ο υ ς  ο π ο ί ο υ ς  π ρ ο σ ε γ γ ι ζ ό τ α ν  τ ο  θ ε α τ ρ ι κ ό  φ α ι ν ό μ ε ν ο  α υ τ ή ν  
τ η ν  ε π ο χ ή , α λ λ ά  δ ε ν  έ χ ο υ μ ε  α σ φ α λ ή  κ ρ ι τ ή ρ ι α  γ ι α  ν α  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  κ α τ α λ ά β ο υ μ ε  τ ο  ή θ ο ς  κ α ι  τ ο  ύ φ ο ς  
τ η ς  υ π ο κ ρ ι τ ι κ ή ς  κ α ι  γ ε ν ι κ ό τ ε ρ α  τ η ς  σ κ η ν ι κ ή ς  π α ρ α γ ω γ ή ς  α υ τ ώ ν  τ ω ν  ε τ ώ ν . 

Έ χ ο υ μ ε , ό μ ω ς , κ ε ί μ ε ν α  κ α ι  τ ο  π ι ο  σ υ ν τ α ρ α κ τ ι κ ό  α π ό λ α  ε ί ν α ι  ό τ ι  τ α  σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ α  κ ε ί μ ε ν α  α υ τ ή ς  τ η ς  
π ε ρ ι ό δ ο υ  ε ί ν α ι  κ ε ί μ ε ν α  π ο υ  δ ε ν  π α ί χ τ η κ α ν  σ τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ ς . Θ έ λ ω  ν α  π ω  ό τ ι  ο  σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ ο ς  σ υ γ γ ρ α ­
φ έ α ς  τ η ς  π ε ν τ η κ ο ν τ α ε τ ί α ς  π ρ ι ν  α π ό  τ ο  1880 ο  Μ ι λ τ ι ά δ η ς  κ α ι  ό χ ι , ό π ω ς  λ α ν θ α σ μ έ ν α  ν ο ι μ ί ζ α μ ε  ω ς  τ ώ ρ α , 
Μ ι χ α ή λ  Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η ς ,  δ ε ν  ε υ τ ύ χ η σ ε   ό σ ο   ζ ο ύ σ ε  ν α  δ ε ι   έ ρ γ ο  τ ο υ   π α ι γ μ έ ν ο .  Κ α ι  τ ο  π ι ό   σ υ ν τ α ρ α κ τ ι κ ό  
α π ό λ α  ε ί ν α ι  ό τ ι  ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς  α υ τ ό ς  π ρ ω τ ο π α ί χ τ η κ ε   κ α ι  ε ί δ ε  τ ο  φ ω ς  τ η ς  σ κ η ν ή ς  σ τ α  1971, δ η λ . π ε ρ ί ­
π ο υ  135 χ ρ ό ν ι α  α π ό  τ ό τ ε  π ο υ  έ γ ρ α ψ ε  τ ο  έ ρ γ ο  τ ο υ . Ο ι  λ ό γ ο ι  ε ί ν α ι  π ά ρ α  π ο λ λ ο ί , κ ο ι ν ω ν ι κ ο ί  κ α ι  π ο λ ι τ ι κ ο ί  
­  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο   π ο λ ι τ ι κ ο ί ,  π α ρ ά  κ ο ι ν ω ν ι κ ο ί .  Ο   Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η ς   ή τ α ν  έ ν α ς  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς   π ο υ   α π ο κ λ ε ί σ τ η κ ε  
α π ό  τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ  λ ό γ ω  τ η ς  τ ό λ μ η ς  τ ο υ  κ α ι  τ η ς  β α θ ε ι ά ς , ο ξ υ δ ε ρ κ ο ύ ς  μ α τ ι ά ς  τ ο υ  π ά ν ω  σ τ α  φ α ι ν ό μ ε ν α  
τ ο υ  κ α ι ρ ο ύ , δ ε δ ο μ έ ν ο υ   ό τ ι  ή τ α ν  έ ν α ς  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς  η θ ώ ν  ο  ο π ο ί ο ς  κ α τ έ γ ρ α ψ ε  κ α ι  κ α τ ή γ γ ε ι λ ε  σ ε  β ά θ ο ς  
τ η ν  π ο λ ι τ ι κ ή  σ υ γ κ υ ρ ί α  τ η ς  ε π ο χ ή ς  τ ο υ  π ο υ , ό π ω ς  ό λ ο ι  ξ έ ρ ο υ μ ε , ή τ α ν  η  Β α υ α ρ ο κ ρ α τ ί α . Α υ τ ό ς  ο  ά ν θ ρ ω ­
π ο ς  έ μ ε ι ν ε  α π α γ ο ρ ε υ μ έ ν ο ς  σ τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ . 

Έ ν α ς  ά ν θ ρ ω π ο ς  π ω  ζ ώ σ τ η κ ε  τ ' ά ρ μ α τ α , ή ρ θ ε  ν ε α ρ ό ς  σ τ η ν  Ε λ λ ά δ α  α π ό  τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η  ν α  
π ο λ ε μ ή σ ε ι   τ ο   1821  π λ ά ϊ   σ τ ο ν   α γ ω ν ι ζ ό μ ε ν ο   Έ λ λ η ν α ,  σ υ ν δ ύ α σ ε   τ ο   κ α ρ υ ο φ ύ λ λ ι   μ ε  τ η ν   π έ ν α   (ό τ α ν  
ή ρ θ α ν   ο ι   Β α υ α ρ ο ί   ά φ η σ ε  τ ο  κ α ρ υ ο φ ύ λ λ ι   κ ι '  έ π ι α σ ε  τ η ν  π έ ν α  σ α ν  ό π λ ο  κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς   κ ρ ι τ ι κ ή ς ), έ γ ι ν ε  
β ο υ λ ε υ τ ή ς , έ γ ι ν α ν  τ ρ ε ι ς  δ ο λ ο φ ο ν ι κ έ ς  α π ό π ε ι ρ ε ς  ε ν α ν τ ί ο ν  τ ο υ  α π ό  τ ρ α μ π ο ύ κ ο υ ς  τ η ς  ε π ο χ ή ς . Α υ τ ό ς  ο  
ά ν θ ρ ω π ο ς   π ο υ   ή ρ θ ε  σ τ η ν  Ε λ λ ά δ α  γ ι α  ν α  γ ι ο ρ τ ά σ ε ι   κ α ι  ν '  α γ ω ν ι σ τ ε ί   μ α ζ ί  τ η ς  γ ι α  τ η ν  ε λ ε υ θ ε ρ ί α  τ η ς , 
τ ε λ ι κ ά  κ α τ έ φ υ γ ε  σ τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η  τ ο υ  Σ ο υ λ τ ά ν ο υ  γ ι α  ν α  β ρ ε ι  η ρ ε μ ί α . Ε κ ε ί  κ α ι  π έ θ α ν ε . Π ρ έ π ε ι  
ν α  σ α ς  π ω  ε δ ώ , μ ι α  κ α ι  έ χ ο υ μ ε  έ ν α  α κ ρ ο α τ ή ρ ι ο  π ο υ   έ χ ε ι  σ χ έ σ η  π ι θ α ν ό ν  κ α ι  μ ε  τ ο  θ έ α τ ρ ο  ά μ ε σ α , ό τ ι  
τ ο ν  Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η  τ ο ν  α γ ν ό η σ ε  η  ε λ λ η ν ι κ ή  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  κ α ι  έ χ ω  έ ν α  α ν έ κ δ ο τ ο  ν α  κ α τ α θ έ σ ω  ε δ ώ  
μ ' ό λ η  τ η ν  τ ρ υ φ ε ρ ή  μ ν ή μ η  π ο υ  έ χ ω  γ ι α  τ ο ν  Δ ά σ κ α λ ο  μ ο υ , Γ ι ά ν ν η  Σ ι δ ε ρ ή : τ ο   1971, γ ι α  π ρ ώ τ η  φ ο ρ ά , 
π α ί ζ ε τ α ι  Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η ς ,  π α ί ζ ε τ α ι  α π ό  ε ρ α σ ι τ έ χ ν ε ς   σ τ ο  Κ ο λ λ έ γ ι ο  Α θ η ν ώ ν . Έ χ ω  β ρ ε ί  τ ο  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο  τ ο υ  
"Υ π α λ λ ή λ ο υ ", τ ο  έ χ ω  φ ω τ ο τ υ π ή σ ε ι   κ α ι  τ ο  έ χ ω  ε γ χ ε ι ρ ί σ ε ι   σ τ α  π α ι δ ι ά  τ ο υ   Κ ο λ λ ε γ ί ο υ   π ο υ   έ χ ο υ ν  ε κ ε ί  
έ ν α  Θ ε α τ ρ ι κ ό   Τ μ ή μ α .  Σ κ η ν ο θ έ τ η ς   τ ό τ ε  τ η ς   π α ρ ά σ τ α σ η ς ,  μ α θ η τ ή ς  τ ο υ   Κ ο λ λ ε γ ί ο υ ,  έ γ κ ρ ι τ ο ς   σ ή μ ε ρ α  
σ κ η ν ο θ έ τ η ς , ο  Β ί κ τ ω ρ  Α ρ δ ί τ τ η ς . 

Ό τ α ν  τ έ λ ε ι ω σ ε  η  π α ρ ά σ τ α σ η  τ ο υ  "Υ π α λ λ ή λ ο υ ", η  π ρ ώ τ η  δ η λ α δ ή  ύ σ τ ε ρ α  α π ό  137 χ ρ ό ν ι α  π α ρ ά σ τ α ­

σ η  έ ρ γ ο υ   τ ο υ  Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η   ­  ε ί χ ε  γ ρ ά ψ ε ι   π έ ν τ ε   έ ρ γ α  ­ β γ α ί ν ο ν τ α ς   α π ό   ε κ ε ί ν ο   τ ο   π α λ ι ό   θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  
Κ ο λ λ ε γ ί ο υ , ό χ ι  τ ο  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο , τ ο  π α λ ι ό  π ο υ  ε ί χ ε  δ ο ξ ά σ ε ι  ο  Κ ο υ ν  σ τ η ν  π α λ ι ά  ε π ο χ ή , σ τ ή ρ ι ζ α  σ τ η ν  έ ξ ο δ ο  

61 
 τ ο   Γ ι ά ν ν η  Σ ι δ ε ρ ή : Α ρ γ ό τ ε ρ α  σ ε  τ έ σ σ ε ρ α  χ ρ ό ν ι α , τ ο   1975, θ α  μ α ς  α φ ή σ ε ι   χ ρ ό ν ο υ ς   ε ί ν α ι   γ η ρ α ι ό ς  κ α ι  
δ ύ σ κ ο λ α  κ ι ν ε ί τ α ι .  Φ τ ά ν ο ν τ α ς   σ τ η ν  έ ξ ο δ ο , τ ο ν  π ή ρ α ν  τ α  κ λ ά μ α τ α , γ ύ ρ ι σ ε  κ α ι  μ ο υ   ε ί π ε : Α γ α π η τ έ  μ ο υ  
μ α θ η τ ή , π ώ ς  θ α  μ ε  σ υ γ χ ω ρ έ σ ε τ ε ;". Τ ο υ  λ έ ω , γ ι α τ ί , κ . Σ ι δ έ ρ η ;". "Π ώ ς  θ α  μ ε  σ υ γ χ ω ρ έ σ ε τ ε ; α γ ν ό η σ α  τ ο ν  
Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η ". Τ ο ν  Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η  τ ο ν  ε ί χ ε  ο  Σ ι δ ε ρ ή ς  σ ε  υ π ο σ η μ ε ί ω σ η , λ έ γ ο ν τ α ς  ό τ ι  ε ί ν α ι  έ ν α ς  κ α κ ό ς  κ α ι  
μ έ τ ρ ι ο ς  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς ­  ε ί χ ε  ε μ π ι σ τ ε υ θ ε ί  τ ο ν  Λ ά σ κ α ρ η . Ο  Λ ά σ κ α ρ η ς  ε ί χ ε  δ ε ι  τ ο ν  Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η , δ ε ν  ε ί χ ε  τ ο ν  
ε ί χ ε  κ α τ α ν ο ή σ ε ι  κ α ι  ο  Σ ι δ ε ρ ή ς  δ ε ν  ε ί χ ε  α ν α τ ρ έ ξ ε ι  σ τ α  κ ε ί μ ε ν α . 

Α υ τ ό ς  ο  έ ν τ ι μ ο ς  ι σ τ ο ρ ι κ ό ς , ο  π ρ α γ μ α τ ι κ ά  σ η μ α ν τ ι κ ό ς  ι σ τ ο ρ ι ο δ ί φ η ς  ή τ α ν  α π α ρ η γ ό ρ η τ ο ς  ε κ ε ί ν ο  τ ο  
β ρ ά δ υ   π ο υ   ε ί χ α μ ε   δ ε ι   τ η   σ κ η ν ι κ ή   ε π ά ρ κ ε ι α   τ ο υ   Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η ,  τ η ν   α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ό τ η τ α   τ ο υ   α π ό  
σ κ η ν ή ς '  δ ε ν  ή τ α ν  έ ν α ς  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς   α π λ ώ ς  κ α ι  μ ό ν ο   π ο υ   έ γ ρ α φ ε  γ ι α  ν α  δ ι α β ά ζ ε τ α ι ,  α λ λ ά  π ο υ  μ π ο ­
ρ ο ύ σ ε  ν α  π α ι χ τ ε ί . 

Ο   Σ ι δ ε ρ ή ς  ε ί χ ε  ζ η τ ή σ ε ι  α π ό  τ ο  ν ε ώ τ ε ρ ο  μ α θ η τ ή  τ ο υ  ν α  σ υ γ χ ω ρ έ σ ε ι  η  ν ε ώ τ ε ρ η  γ ε ν ι ά  θ ε α τ ρ ο λ ό γ ω ν  
τ η ν  α β λ ε ψ ί α  τ ο υ . Μ α κ ά ρ ι  ν ά χ α μ ε  τ έ τ ο ι ε ς  έ ν τ ι μ ε ς  α ν τ ι μ ε τ ω π ί σ ε ι ς  κ ι  α π ό  ά λ λ ο υ ς  ε π ι σ τ ή μ ο ν ε ς . 

Α ν  μ έ ν ω  σ ' α υ τ ή  τ η  μ ι κ ρ ή , α ν ε κ δ ο τ ο λ ο γ ι κ ή  λ ε π τ ο μ έ ρ ε ι α , ε ί ν α ι  γ ι α τ ί  θ έ λ ω  ν α  δ ε ί ξ ω  π ό σ ο  α ν ε κ μ ε τ ά λ ­

λ ε υ τ η  έ μ ε ι ν ε  α υ τ ή  η  ε π ο χ ή  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  μ α ς  κ α ι  π ρ έ π ε ι  ν α  π ω , α γ α π η τ ο ί  φ ί λ ο ι , ό τ ι  τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  19ο υ  
α ι ώ ν α , τ ο  ο π ο ί ο  θ ' α ρ χ ί σ ω  σ ε  λ ί γ ο  π ρ ο ς  τ ο  τ έ λ ο ς  τ ο υ  ν α  δ ι α π ρ α γ μ α τ ε ύ ο μ α ι , έ μ ε ι ν ε  ά γ ν ω σ τ ο  κ α ι  σ υ κ ο ­
φ α ν τ η μ έ ν ο  σ τ ο  ε λ λ η ν ι κ ό  κ ο ι ν ό , ω ς  τ ο  1970 π ε ρ ί π ο υ . Τ ό τ ε  ξ α ν ά , ί σ ω ς  λ ό γ ω  σ υ γ κ υ ρ ι ώ ν , λ ό γ ω  π ι έ σ ε ω ν  
π ρ έ π ε ι  ν α  π ω  ό τ ι  ο '  α υ τ έ ς  τ ι ς  π ι έ σ ε ι ς  σ υ ν έ τ ε ι ν ε   κ α ι  η  τ α π ε ι ν ό τ η τ α   μ ο υ , π ο υ   ε π έ μ ε ι ν α  ό τ ι  τ ο  ε λ λ η ν ι κ ό  
θ έ α τ ρ ο  έ χ ε ι  ρ ί ζ ε ς ,  έ χ ε ι   π α ρ ά δ ο σ η , σ υ ν έ χ ε ι α ,σ υ ν ο χ ή   κ ι  ε ί χ α  γ ί ν ε ι   σ χ ε δ ό ν  ε ν ο χ λ η τ ι κ ό ς   σ τ η ν  α ρ χ ή  ό τ α ν  
κ α τ έ β η κ α   σ '  α υ τ ό   τ ο   σ τ ί β ο   π ο υ   λ έ γ ε τ α ι   κ ρ ι τ ι κ ή .  Ε π έ μ ε ι ν α   ό τ ι   π ρ έ π ε ι   ν α  ψ ά ξ ο υ μ ε   π ρ ο ς   τ α  π ί σ ω . 
Ν ο μ ί ζ ω  ό τ ι  έ γ ι ν ε  α ρ κ ε τ ή  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  κ α ι  σ η μ α ν τ ι κ ή  σ υ μ β ο λ ή  σ τ η ν  α ν α κ ά λ υ ψ η  σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν  π ο υ  σ υ ν ­
δ έ ο υ ν  τ ο  Κ ρ η τ ι κ ό  θ έ α τ ρ ο  ω ς  τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ  α ι ώ ν α  μ α ς . Έ χ ο υ μ ε  ε ν τ ω μ ε τ α ξ ύ  κ α λ ύ ψ ε ι  π ά ρ α  π ο λ λ ά  κ ε ν ά , 
έ χ ο υ μ ε  σ υ μ π λ η ρ ώ σ ε ι  κ ρ ί κ ο υ ς  α υ τ ή ς  τ η ς  π ε ρ ι ό δ ο υ , ξ ε κ ι ν ώ ν τ α ς   α π ό  τ ο ν  "Χ ά σ η " τ ο υ   Γ ο υ ζ έ λ η , π ε ρ ν ώ ­
ν τ α ς  α π ό  τ ο ν  Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η , τ ο ν  Σ ο φ ο κ λ ή  Κ α ρ ύ δ η  κ α ι  φ τ ά ν ο ν τ α ς  ω ς  τ ο ν  Κ α π ε τ α ν ά κ η , έ ν α ν  π ο λ ύ  μ ε γ ά ­
λ ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α  τ ο υ  α ι ώ ν α  π ο υ  π ρ έ π ε ι  ν α  π ο ύ μ ε  ό τ ι  ε π α ν ε κ τ ι μ ή θ η κ ε  σ τ η  δ ε κ α ε τ ί α  τ ο υ  1970. 

Γ ι ' α υ τ ή ν , λ ο ι π ό ν , τ η ν  π ε ρ ί ο δ ο  π ο υ  α ρ χ ί ζ ε ι  σ τ α  1880 κ α ι  φ τ ά ν ε ι  ω ς  τ ι ς  μ έ ρ ε ς  μ α ς , θ α  ή θ ε λ α  ν α  μ ι λ ή σ ω . 

Τ ο  π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο , ά μ ε σ ο  θ ε α τ ρ ι κ ό  δ ι ά σ τ η μ α  κ α τ α ν α λ ώ ν ε τ α ι  ­ ε π ι τ ρ έ ψ τ ε  μ ο υ  τ ο ν  ό ρ ο  ­ α π ό  τ ο  π ο ι ­

η τ ι κ ό , κ α θ α ρ ε υ ο υ σ ι ά ν ι κ ο  θ έ α τ ρ ο . Ε ί ν α ι  μ ι ά  π ρ α γ μ α τ ι κ ά  ά δ ι κ η  π ε ρ ί ο δ ο ς  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  μ α ς , γ ι α τ ί  έ χ ο υ ­
μ ε  τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν  έ ν α ν  μ ε ί ζ ο ν α  σ υ γ γ ρ α φ έ α , τ ο ν  Δ η μ . Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η . Π ρ α γ μ α τ ι κ ά  έ ν α ς  μ ε ί ζ ω ν  σ υ γ γ ρ α φ έ ­
α ς  π ο υ  ε ί χ ε  τ η ν  α τ υ χ ί α  ν α  σ υ γ κ ρ ο τ ή σ ε ι  τ α  δ ρ ά μ α τ α  τ ο υ  σ τ η ν  κ α θ α ρ ε ύ ο υ σ α , δ η λ α δ ή  σ ε  μ ι ά  α κ ο ι ν ώ ν η ­
τ η   θ ε α τ ρ ι κ ώ ς  γ λ ώ σ σ α .  Ο   Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η ς ,  α ν   ε ί χ ε  γ ρ ά ψ ε ι   σ τ η  ζ ω ν τ α ν ή   γ λ ώ σ σ α  τ ο υ   κ α ι ρ ο ύ ,  θ α  ή τ α ν  
έ ν α ς   α π ό   τ ο υ ς   μ ε γ ά λ ο υ ς   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς   τ η ς   Ε υ ρ ώ π η ς .  Δ ε ν   έ χ ε ι   ν α   ζ η λ έ ψ ε ι   τ ί π ο τ α   α π ό λ ο υ ς   τ ο υ ς  
Γ ε ρ μ α ν ο ύ ς  ή  τ ο υ ς  Γ ά λ λ ο υ ς  π ο ι η τ ι κ ο ύ ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ο ύ ς ,  δ η λ . δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ο ύ ς   π ο ι η τ ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ , ο ι  
ο π ο ί ο ι ,  ό λ ο ι ,  μ ι μ ή θ η κ α ν  τ ο ν  Σ α ί ξ π η ρ .  Ε ί ν α ι   σ α φ ώ ς  έ ν α ς  μ ε τ α ­σ α ι ξ π η ρ ι κ ό ς   σ υ γ γ ρ α φ έ α ς ,  α λ λ ά  μ ε τ α ­
σ α ι ξ π η ρ ι κ ό ς   ή τ α ν  κ α ι  ο  Σ ί λ λ ε ρ , μ ε τ α ­σ α ι ξ π η ρ ι κ ο ί   ή τ α ν  α κ ό μ η  κ α ι   ο ι  μ ε γ ά λ ο ι   Γ ε ρ μ α ν ο ί   ε ξ π ρ ε σ σ ι ο ν ι ­
σ τ έ ς , μ ε τ α ­σ α ι ξ π η ρ ι κ ή  ε π ι ρ ο ή , α ν  θ έ λ ε τ ε , δ έ χ θ η κ ε  κ ι  έ ν α ς  Μ π ύ χ ν ε ρ . 

62 
 Ό λ ο ι  α υ τ ο ί  ζ ο υ ν  κ ά τ ω  α π ό  τ ο ν  α σ τ ε ρ ι σ μ ό  τ ο υ  Σ α ί ξ π η ρ  κ α ι  ε ξ α ι τ ί α ς  τ ω ν  σ α ι ξ π η ρ ι κ ώ ν  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ω ν  
σ τ ι ς  ε υ ρ ω π α ϊ κ έ ς  γ λ ώ σ σ ε ς . Κ α ι  ο  Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η ς  έ χ ε ι  α ί σ θ η σ η  α υ τ ο ύ  π ο υ  κ ά ν ε ι  κ α ι  ξ έ ρ ε ι  ν α  χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί  
τ α  μ α θ ή μ α τ α  τ η ς  Σ α ι ξ π η ρ ι κ ή ς  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς ,  α λ λ ά , β ε β α ί ω ς  χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί   α υ τ ή  τ η  γ λ ώ σ σ α  π ο υ  ε ί ν α ι  
ό ν τ ω ς  α κ ο ι ν ώ ν η τ η . Δ ε  θ α  έ λ ε γ α , σ ε  κ α μ ί α  π ε ρ ί π τ ω σ η , ό τ ι  α ξ ί ζ ε ι  τ ο ν  κ ό π ο  ν '  α σ χ ο λ η θ ε ί   κ α ν ε ί ς , ό π ω ς  
γ ί ν ε τ α ι   π ρ ό σ φ α τ α , μ ε  τ ο  ν α  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι  τ ο ν  Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η  σ τ η  δ η μ ο τ ι κ ή . Κ α λ ώ ς  ή  κ α κ ώ ς , έ ν α ς  π ο ι η τ ή ς  
δ ρ α  μ ό ν ο  μ ε  τ η  γ λ ώ σ σ α  τ ο υ  κ α ι  ό π ο ι ο ς  μ π ο ρ ε ί  ν α  χ α ρ ε ί  έ σ τ ω  κ ι  α υ τ ή  τ η  ν ε κ ρ ή  γ λ ώ σ σ α  σ τ ο  π ρ ω τ ό τ υ π ο  
τ η ς  θ α  δ ε ι  ό τ ι  η  γ λ ώ σ σ α  τ ο υ  Β ε ρ ν α ρ δ ά κ η  έ χ ε ι  α ξ ί ε ς  π ο ι η τ ι κ έ ς , μ ε  τ η  δ ι α φ ο ρ ά  ό τ ι  δ ε ν  ε υ δ ο κ ί μ η σ ε  α υ τ ή  η  
γ λ ώ σ σ α  σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α . Α υ τ ό  τ ο  θ έ α τ ρ ο  ε γ κ α τ α λ ε ί π ε τ α ι  σ τ α  1880 κ α ι  δ ε ν  ε ί ν α ι  τ υ χ α ί ο ς , 
σ υ μ β ο λ ι κ ά , α υ τ ό ς  ο  χ ω ρ ι σ μ ό ς  α φ ο ύ  α π ό  τ ο  1880 κ α ι  μ ε τ ά  ο υ σ ι α σ τ ι κ ά  α ρ χ ί ζ ε ι  ν α  δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί  τ η  ζ ύ μ ω σ η  
τ ο υ  "τ ο  Τ α ξ ί δ ι  μ ο υ " τ ο υ  Ψ υ χ ά ρ η . 

Ο   ί δ ι ο ς   ο  Ψ υ χ ά ρ η ς ,  θ έ λ ο ν τ α ς  ν α  ε φ α ρ μ ό σ ε ι   τ ι ς   ι δ έ ε ς  τ ο υ   π ε ρ ί  γ λ ώ σ σ α ς  κ α ι  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο , ε ί χ ε  τ η  
σ υ ν ε ι δ η τ ή  ψ υ χ ο λ ο γ ί α  ε ν ό ς  π ρ α γ μ α τ ι κ ο ύ  π ρ ο π α γ α ν δ ι σ τ ή , μ ε  ό λ η  τ η  σ ο β α ρ ό τ η τ α  π ο υ  έ χ ε ι  ο  ό ρ ο ς  ­ ό τ α ν  
λ έ ω  π ρ ο π α γ α ν δ ι σ τ ή ς   ό χ ι   μ ε  τ η ν  τ ρ έ χ ο υ σ α  σ η μ α σ ί α , τ η  φ τ η ν ή : ή τ α ν  έ ν α ς   ά ν θ ρ ω π ο ς ,  ο  ο π ο ί ο ς  ή ξ ε ρ ε  
π ο λ ύ  κ α λ ά  ν α  δ ι α δ ί δ ε ι  τ η ς  ι δ έ ε ς  τ ο υ  κ α ι  ν α  τ ι ς  κ ά ν ε ι  ε λ κ υ σ τ ι κ έ ς . 

Α π ό  τ η ν  ά λ λ η  μ ε ρ ι ά , ή τ α ν  έ ν α ς  μ έ γ α ς  θ ε ω ρ η τ ι κ ό ς  π ο υ   έ χ ε ι  τ η ν  έ γ ν ο ι α  ν α  δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ε ι   ε κ ε ί ν α  τ α  
π α ρ α δ ε ί γ μ α τ α  τ α  ο π ο ί α  θ α  κ ά ν ο υ ν  τ η  θ ε ω ρ ί α  τ ο υ  ε φ α ρ μ ό σ ι μ η  κ α ι  π ε ι σ τ ι κ ή . Έ τ σ ι , ό π ω ς  ξ έ ρ ε τ ε  π ι θ α ν ό ν , 
ο  Ψ υ χ ά ρ η ς  δ ο κ ί μ α σ ε  κ α ι  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  κ α ι  έ κ α ν ε  έ ν α ν  τ ό μ ο  μ ε  μ ι α  κ α τ α π λ η κ τ ι κ ή  ε ι σ α γ ω γ ή  γ ι α  τ α  θ ε ω ρ η τ ι ­
κ ά  π ρ ο β λ ή μ α τ α  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  κ α ι  δ ύ ο  έ ρ γ α  (ω ς  π ρ ο π α γ α ν δ ι σ τ ή ς , ή τ α ν  π λ ή ρ ω ς  ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο ς ): δ ύ ο  έ ρ γ α , 
έ ν α  δ ρ ά μ α  κ α ι  μ ί α  κ ω μ ω δ ί α , γ ι α  ν α  δ ε ί ξ ε ι  π ω ς  τ ο  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο  ι δ ί ω μ α , η  δ η μ ο τ ι κ ή  γ λ ώ σ σ α , μ π ο ρ ε ί  ν α  λ ε ι ­
τ ο υ ρ γ ή σ ε ι  κ α ι  σ τ α  δ ύ ο  ε π ί π ε δ α  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  γ λ ώ σ σ α ς , σ τ η  γ λ ώ σ σ α  τ η ς  τ ρ α γ ι κ ό τ η τ α ς  κ α ι  σ τ η  γ λ ώ σ σ α  
τ η ς  ε υ φ ο ρ ί α ς .  Τ α  δ ύ ο   έ ρ γ α  ε ί ν α ι :  "Ο   Κ υ ρ ο ύ λ η ς "  κ α ι   ο  Τ ο υ α ν ά κ ο ς ".  Α ν ε π ί δ ο τ α   έ ρ γ α ,  π α ρ ό λ '  ό τ ι  ο  
Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο ς   έ κ α ν ε  μ ι α  α π ό π ε ι ρ α  ν '  α ν ε β ά σ ε ι   τ ο ν   "Γ ο υ α ν ά κ ο "  ­ κ α ι  τ ο ν   α ν έ β α σ ε   μ ε  ό σ η  μ π ο ρ ο ύ σ ε , 
θ ά λ ε γ ε  κ α ν ε ί ς , σ τ ο ρ γ ή  ­ ε ί ν α ι  έ ρ γ α  τ ε λ ε ί ω ς  α λ ε ι τ ο ύ ρ γ η τ α . Τ ο  λ έ ω  α υ τ ό , γ ι α τ ί  ο  μ ε γ ά λ ο ς  α υ τ ό ς  κ α ι ν ο τ ό ­
μ ο ς  τ η ς  γ λ ώ σ σ α ς  δ ε ν  ε π η ρ έ α σ ε  π α ρ ά  μ ο ν ά χ α  ω ς  π ν ε ύ μ α  τ ο  θ έ α τ ρ ο  κ α ι  τ ο  θ έ α τ ρ ο  έ δ ω σ ε  λ ύ σ ε ι ς  έ ξ ω  α π ' 
α υ τ ή ν  τ η  θ ε ω ρ η τ ι κ ή  π ρ ό θ ε σ η  τ ο υ  Ψ υ χ ά ρ η . 

Π ρ ο θ ά λ α μ ο ς   α υ τ ή ς   τ η ς   μ ε γ ά λ η ς   ε ξ ό δ ο υ   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   μ έ σ ω   τ η ς   γ λ ώ σ σ α ς ,  δ η λ .  μ έ σ ω   τ η ς  
Δ η μ ο τ ι κ ή ς , ή τ α ν  ο ι  μ ο ν ό π ρ α κ τ ε ς  κ ω μ ω δ ί ε ς . Ε ί ν α ι   α ξ ι ο σ η μ ε ί ω τ ο  ν α  ε ι π ω θ ε ί  ό τ ι  ο  π ρ ω τ ο π ό ρ ο ς  α υ τ ή ς  
τ η ς  π ρ α κ τ ι κ ή ς  ή τ α ν  έ ν α ς  κ α θ α ρ ε υ ο υ σ ι ά ν ο ς : ο  Α γ γ ε λ ο ς  Β λ ά χ ο ς . Α υ τ ό ς  ο  σ η μ α ν τ ι κ ό ς  λ ό γ ι ο ς , μ ε τ α φ ρ α ­
σ τ ή ς  τ ο υ   Σ α ί ξ π η ρ   κ α ι  τ ο υ  Χ ά ϊ ν ε ,  δ ι ε υ θ υ ν τ ή ς   α ρ γ ό τ ε ρ α  τ ο υ   Β α σ ι λ ι κ ο ύ   Θ ε ά τ ρ ο υ ,  π ο λ ι τ ι κ ό   π ρ ό σ ω π ο  
τ η ς   ε π ο χ ή ς ,  λ ό γ ι ο ς   τ η ς   σ υ ν τ ή ρ η σ η ς ,  γ ρ ά φ ε ι   μ ι α  κ ω μ ω δ ί α ,  τ η ν   "Κ ό ρ η  τ ο υ   Π α ν τ ο π ώ λ ο υ ",  η  ο π ο ί α  
ε ί ν α ι   γ ρ α μ μ έ ν η   σ τ η ν   κ α θ ο μ ι λ ο υ μ έ ν η .  Ο   σ τ ό χ ο ς   τ η ς   ε ί ν α ι   σ υ ν τ η ρ η τ ι κ ό ς   κ α ι   ν α   π ώ ς  γ ί ν ο ν τ α ι   κ α μ ι ά  
φ ο ρ ά  μ υ σ τ ή ρ ι α  π ο υ   α ν ο ί γ ο υ ν   δ ρ ό μ ο υ ς   σ τ ο  θ έ α τ ρ ο , ε ν ώ  έ χ ο υ ν  ξ ε κ ι ν ή σ ε ι   μ ε  α ν τ ί θ ε τ ε ς  π ρ ο θ έ σ ε ι ς .  Ο  
ά ν θ ρ ω π ο ς  α υ τ ό ς  θ έ λ ε ι  ν α  κ ά ν ε ι  μ ι α  κ ρ ι τ ι κ ή  σ τ η  μ ι κ ρ ο α σ τ ι κ ή  α ν τ ί λ η ψ η  τ η ς  ε π ο χ ή ς , ν α  κ ά ν ε ι  μ ι α  κ ά θ ε ­
τ η  τ ο μ ή  σ τ ο  μ α ϊ μ ο υ δ ι σ μ ό  μ ι α ς  τ ά ξ η ς  η  ο π ο ί α  β ι ά ζ ε τ α ι  ν ' α ν έ β ε ι  κ ο ι ν ω ν ι κ ά .  Η  κ ό ρ η  τ ο υ  π α ν τ ο π ώ λ ο υ  
ε ί ν α ι   η  κ ό ρ η  τ ο υ  μ π α κ ά λ η  π ο υ  θ έ λ ε ι  ν α  ε ί ν α ι  π α ν τ ο π ώ λ η ς ,  δ η λ . θ έ λ ε ι  ν ' α ν α β α θ μ ι σ τ ε ί   κ ο ι ν ω ν ι κ ά  κ α ι  
ν α  π ε ρ ά σ ε ι  π ο λ ύ  γ ρ ή γ ο ρ α  α π ό  τ η  μ ι α  τ ά ξ η  σ τ η ν  ά λ λ η  χ ω ρ ί ς  ν α  μ ε σ ο λ α β ή σ ε ι  μ ι α  δ ι α δ ι κ α σ ί α  ν ο μ ο τ ε λ ε ι ­
α κ ή  κ ο ι ν ω ν ι κ ώ ς .  Κ ά ν ε ι   κ ρ ι τ ι κ ή   σ ε  μ ι α   ο λ ό κ λ η ρ η  τ ά ξ η ,  η  ο π ο ί α   θ έ λ ε ι   ν α   π ε ρ ά σ ε ι   α π ό   μ ι α  κ α θ α ρ ά  
μ ι κ ρ ο α σ τ ι κ ή  ή  α κ ό μ α  κ α ι  λ ο ύ μ π ε ν  δ ι ά σ τ α σ η  σ ε  μ ε γ α λ ο α σ τ ι κ ή  τ ά ξ η . 

63 
 Ε ί ν α ι   μ ι α  σ ά τ ι ρ α   ε ι ς   β ά ρ ο ς   α υ τ ή ς   τ η ς  τ ά ξ η ς ,  τ η ν   ο π ο ί α   ε γ ώ   θ ε ω ρ ώ   ω ς   μ ι α  α π ό   τ ι ς   σ η μ α τ ν ι κ ό τ ε ρ ε ς  
μ ο ρ φ έ ς   π ρ ο ο δ ε υ τ ι κ ό τ η τ α ς   σ τ η ν   Ε λ λ ά δ α .  Α υ τ ό ν   τ ο ν   α γ ώ ν α   π ο υ   κ ά ν ε ι   ο  'Ε λ λ η ν α ς   σ ε  μ ι α   κ ο ι ν ω ν ί α   π ο υ  
π ο τ έ   δ ε ν   ή τ α ν   α ρ κ ο ύ ν τ ω ς   κ α ι   ε π ι κ ι ν δ ύ ν ω ς   τ α ξ ι κ ή   ­  η   ε λ λ η ν ι κ ή . Ή τ α ν   π ά ν τ α   μ ι α   θ ο λ ο ύ ρ α   κ ο ι ν ω ν ι κ ή , 
γ ι α υ τ ό   α κ ρ ι β ώ ς   κ α ι   δ ε ν  ν ι ώ θ α ν ε   π ά ρ α  π ο λ ύ   ά σ χ η μ α ,  ό π ω ς   ν ι ώ θ ο υ ν   α κ ό μ α   κ α ι   σ τ η ν  Α γ γ λ ί α   σ ή μ ε ρ α ,  ν ' 
α λ λ ά ξ ο υ ν   ε ύ κ ο λ α  τ ά ξ η . Σ τ η ν  Ε λ λ ά δ α  α υ τ ό  τ ο  π ρ ά γ μ α   ή τ α ν  α π ο τ έ λ ε σ μ α   π ρ ο σ ω π ι κ ο ύ   μ ό χ θ ο υ   κ α ι  α υ τ ο ­
δ η μ ι ο ύ ρ γ η τ η ς   έ φ ε σ η ς . Α ν  μ π ο ρ ο ύ σ ε ς ,  ά λ λ α ζ ε ς  τ ά ξ η  κ α ι  κ α ν έ ν α ς  δ ε  σ ε  σ χ ο λ ί α ζ ε  γ ι α υ τ ό . Η   α ρ ι σ τ ο κ ρ α τ ί α  
τ ο υ  κ α ι ρ ο ύ , ο ι  β λ ά χ ο ι   π ο υ   έ ρ χ ο ν τ α ν  α π ό  τ η ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η , τ ο  β λ έ π α ν  ε π ι κ ί ν δ υ ν ο   κ α ι  σ α ν  α ν τ ι κ ε ί ­
μ ε ν ο  σ ά τ ι ρ α ς .  "Ο ι   κ α τ ώ τ ε ρ ε ς  τ ά ξ ε ι ς  ο ι  ο π ο ί ε ς   θ έ λ ο υ ν  ν α  μ α ς  μ ο ι ά σ ο υ ν ".  Κ ά τ ω  α π '  α υ τ ή ν  τ η ν  ο π τ ι κ ή , ο  
Β λ ά χ ο ς  θ έ λ η σ ε  ν α  χ τ υ π ή σ ε ι   α υ τ ό  τ ο  φ α ι ν ό μ ε ν ο . 

Ό μ ω ς   έ χ ε ι  μ ι α ν  ε ν τ ι μ ό τ η τ α , α κ ο ύ ε ι  τ η  γ λ ώ σ σ α  σ ω σ τ ά , α κ ο ύ ε ι   σ ω σ τ ά  τ ι ς  σ χ έ σ ε ι ς  τ ο υ ς , β λ έ π ε ι   δ η λ α δ ή  

π ο λ ύ   σ ω σ τ ά   τ ι ς   δ ο μ έ ς .  Κ α ι   ε ν ώ   η   π ρ ό θ ε σ η   τ ο υ   ε ί ν α ι   σ α φ ώ ς   σ υ ν τ η ρ η τ ι κ ή ,  η   π ρ ό τ α σ η   τ ο υ   η   θ ε α τ ρ ι κ ή  
ε ί ν α ι   π ρ ο ο δ ε υ τ ι κ ή .  Κ α τ α γ ρ ά φ ε ι   μ ι α ν  ο λ ό κ λ η ρ η   π ε ρ ί ο δ ο ,  σ χ ε δ ό ν   φ ω τ ο γ ρ α φ ι κ ά .  Ο   Β λ ά χ ο ς   ε ί ν α ι   σ χ ε δ ό ν  
έ ν α ς   π ρ ό δ ρ ο μ ο ς   ν α τ ο υ ρ α λ ι σ τ ή ς .  Α κ ο ύ ε ι   τ ο υ ς   ή χ ο υ ς   τ η ς   κ α θ η μ ε ρ ι ν ή ς   λ α λ ι ά ς ,  μ ε   τ η ν   έ ν ν ο ι α   ό τ ι   θ έ λ ε ι  
α π λ ώ ς   κ α ι   μ ό ν ο   ν α   ε ν τ ο π ί σ ε ι   τ η ν   π η γ ή  τ ω ν   μ ι κ ρ ο β ί ω ν   κ α ι  ν α   δ ι α π ι σ τ ώ σ ε ι   τ η ν  π α θ ο λ ο γ ί α  τ ο υ   φ α ι ν ο μ έ ­
ν ο υ   α λ λ ά  τ α υ τ ο χ ρ ό ν ω ς  έ χ ε ι  μ ι α ν  ε ν τ ι μ ό τ η τ α  σ τ η ν  κ α τ α γ ρ α φ ή . 

Α υ τ ό ς ,  λ ο ι π ό ν ,  ε ί ν α ι   ε κ ε ί ν ο ς   π ο υ   β ά ζ ε ι   τ ι ς   ρ ί ζ ε ς   α υ τ ο ύ   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   π ο υ   θ ά ρ θ ε ι   α ρ γ ό τ ε ρ α   ν α  
π α ρ ο υ σ ι ά σ ε ι   τ ρ ί α   π ρ ω τ ο φ α ν ή   γ ι α   τ η ν   ε υ ρ ω π α ϊ κ ή   ι σ τ ο ρ ί α   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   ι δ ι ό τ υ π α   θ ε α τ ρ ι κ ά   φ α ι ν ό μ ε ν α , 
ω ς   φ ό ρ μ ε ς .  Α υ τ ό   τ ο   θ έ α τ ρ ο ,  α υ τ ή   η   τ έ χ ν η ,  η   ο π ο ί α   ε ί χ ε   α π ο κ ο π ε ί   α π ό   τ ι ς   ρ ί ζ ε ς   τ η ς ,  λ ό γ ω   τ η ς  
Τ ο υ ρ κ ο κ ρ α τ ί α ς   τ ό σ ο ν   κ α ι ρ ό ,  π ο υ   δ ε ν   ε ί χ ε   φ υ σ ι κ ά   κ α μ ι ά   ε ξ έ λ ι ξ η   σ τ ο   θ ε α τ ρ ι κ ό   φ α ι ν ό μ ε ν ο   κ α ι   π ο υ  
σ α φ ώ ς   ή τ α ν ,  ό π ω ς   τ α   π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α   φ α ι ν ό μ ε ν α   ­  ό χ ι   μ ό ν ο   τ ο υ   π ο λ ι τ ι σ μ ο ύ ,  α λ λ ά   κ α ι   τ η ς   ο ι κ ο ν ο μ ί α ς   ή  
τ η ς   π ο λ ι τ ι κ ή ς   ­ φ α ι ν ό μ ε ν α   μ ε τ α π ρ α τ ι κ ά  τ ο υ   ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ   φ α ι ν ο μ έ ν ο υ ,  δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ ε ,  κ ά τ ω   α π ό   σ υ ν θ ή ­
κ ε ς   π ο υ   α υ τ ή ν   τ η   σ τ ι γ μ ή   θ α   ή θ ε λ α   μ ι α ν   ο λ ό κ λ η ρ η   δ ι ά λ ε ξ η   ν α   τ ι ς   α ν α λ ύ σ ο υ μ ε ,  τ ρ ί α   π ρ ω τ ο γ ε ν ή   ε ί δ η  
θ ε ά τ ρ ο υ ,  δ η λ .  π ο υ   δ ε ν   έ χ ο υ ν   π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο   σ τ ο   ε υ ρ ω π α ϊ κ ό   θ έ α τ ρ ο :  τ ο   Κ ω μ ε ι δ ύ λ λ ι ο ,  τ ο   Δ ρ α μ α τ ι κ ό  
Ε ι δ ύ λ λ ι ο   κ α ι  τ η ν  Ε π ι θ ε ώ ρ η σ η . 

Κ α ν έ ν α   α π ό   τ α   τ ρ ί α   α υ τ ά   ε ί δ η   δ ε ν   έ χ ε ι   ό μ ο ι ο   σ τ η ν   Ε υ ρ ώ π η .  Έ χ ε ι   π α ρ α π λ ή σ ι ε ς   μ ο ρ φ έ ς ,  α π ό π ο υ  
ξ ε κ ί ν η σ ε   π ι θ α ν ό ν   ω ς   έ ν α υ σ μ α   η  ε λ λ η ν ι κ ή   ι δ ι ο μ ο ρ φ ί α ,  α λ λ ά   π ο υ   έ δ ώ   έ κ α ν ε   έ ν α   ά λ μ α   π ο ι ο τ ι κ ό   ­  δ ε   θ α  
π ω ,  θ ε τ ι κ ό   ή   α ρ ν η τ ι κ ό   ­  π ο ι ο τ ι κ ό   ά λ μ α ,  δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ό   κ α ι   δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ ε   μ ι α  τ ε λ ε ί ω ς   ι δ ι ά ζ ο υ σ α   ι θ α γ ε ν ή  
θ ε α τ ρ ι κ ή  μ ο ρ φ ή . 

Π ρ ώ τ α ­π ρ ώ τ α ,  τ ο   δ ρ α μ α τ ι κ ό   ε ι δ ύ λ λ ι ο ,  τ ο   ο π ο ί ο   ν ι ώ θ ε ι   κ α ν ε ί ς   ό τ ι   έ χ ε ι   β α θ ε ι έ ς   ρ ί ζ ε ς   μ έ σ α   σ ε   μ ι α  
κ α θ α ρ ά   ε λ λ η ν ι κ ή   π α ρ ά δ ο σ η   λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ή ,  ό π ω ς   ε ί ν α ι   λ .χ .  ο ι   μ υ θ ι σ τ ο ρ ί ε ς   τ ο υ   Β υ ζ α ν τ ί ο υ ,  α λ λ ά   κ α ι   τ α  
π α λ ι ά  μ υ θ ι σ τ ο ρ ή μ α τ α  τ η ς  ε π ο χ ή ς  τ η ς  Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ι α ς   ­ ό π ω ς  τ ο  "Δ ά φ ν ι ς  κ α ι  Χ λ ό η " τ ο υ   Λ ό γ γ ο υ . 

Α π ό   ε κ ε ί   ξ ε κ ι ν ο ύ ν   ο ι  ρ ί ζ ε ς  τ ο υ   μ ε  τ η   δ ι α φ ο ρ ά   ό τ ι  τ ώ ρ α ,  γ ι α   π ρ ώ τ η  φ ο ρ ά ,  κ α ι   α υ τ ό   ε ί ν α ι   κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο  
σ τ ο ι χ ε ί ο  κ α ι  μ ά λ ι σ τ α  π ο λ ύ  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  ε ί ν α ι  έ μ μ ε τ ρ α  δ ρ ά μ α τ α  κ α ι  μ ά λ ι σ τ α  έ μ μ ε τ ρ α  ό χ ι  ο μ ο ι ο κ α τ ά λ η κ τ α  ώ σ τ ε  
ν α  θ υ μ ί ζ ο υ ν  έ σ τ ω  κ ι  α π ό  μ α κ ρ υ ά  τ η ν  κ ρ η τ ι κ ή  π α ρ ά δ ο σ η . Μ ι μ ο ύ ν τ α ι  ό μ ω ς  τ ο  δ η μ ο τ ι κ ό  τ ρ α γ ο ύ δ ι . Τ ο  δ η μ ο ­
τ ι κ ό  τ ρ α γ ο ύ δ ι  μ ε  τ η  μ ε σ ο λ ά β η σ η  τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν  τ ο υ  Σ ο λ ω μ ο ύ   κ α ι  τ ο υ   Β α λ α ω ρ ί τ η  ο υ σ ι α σ τ ι κ ά  ή τ α ν ε  έ ν α  π ρ ο ­
ο δ ε υ τ ι κ ό   κ ί ν η μ α   τ η ς   π ο ί η σ η ς   μ α ς   ­  ω ς   μ ο ρ φ έ ς   λ α ϊ κ ό τ ε ρ ε ς   κ α ι   α κ μ α ί ε ς :  η   "Γ κ ό λ φ ω ",  ο   "Α γ α π η τ ι κ ό ς   τ η ς  

64 
Β ο σ κ ο π ο ύ λ α ς " κ α ι  τ α  ά λ λ α  κ ω μ ε ι δ ύ λ λ ι α  ε ί ν α ι  γ ρ α μ μ έ ν α  σ ε  σ τ ί χ ο  κ α ι  π ρ έ π ε ι  ε δ ώ  ν α  τ ο  π ο ύ μ ε ­ σ ε  κ α λ ό  σ τ ί χ ο  
δ ε κ α π ε ν τ α σ ύ λ λ α β ο .  Δ ε ν  έ χ ε ι  σ η μ α σ ί α ,  α ν  η  υ π ο κ ρ ι τ ι κ ή  π α ρ ά δ ο σ η  σ χ ε δ ό ν  σ υ κ ο φ ά ν τ η σ ε   α υ τ ο ύ  τ ο υ   ε ί δ ο υ ς  
τ η   σ τ ι χ ο υ ρ γ ί α ,  α υ τ ό ν ο μ α   ό μ ω ς   ό τ α ν   δ ε ι   κ α ν ε ί ς  τ η ν   α υ τ ά ρ κ ε ι α   α υ τ ώ ν  τ ω ν   σ τ ί χ ω ν ,  έ χ ο υ ν   π ρ α γ μ α τ ι κ ά   μ ι α ν  
ι κ α ν ό τ η τ α  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ό τ η τ α ς . Α υ τ ό ς  ο  σ τ ί χ ο ς  δ ε ν  φ ι λ ο λ ο γ ε ί , δ ε ν  ε ί ν α ι  σ τ ί χ ο ς  μ ε  π ε ρ ι κ ο κ λ ά δ ε ς , 
δ ε ν   ε ί ν α ι   κ α ν   ο   ρ ο μ α ν τ ι κ ό ς   σ τ ί χ ο ς   τ ο υ   Β α λ α ω ρ ί τ η .  Ε ί ν α ι   σ τ ί χ ο ς   δ ε κ α π ε ν τ α σ ύ λ λ α β ο ς ,  ά μ ε σ ο ς ,  δ ρ α σ τ ι κ ό ς , 
δ η λ α δ ή  π ρ ο ω θ ε ί  τ ο  λ ό γ ο , δ ε ν  π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι , δ ε ν  α υ τ ο α ν α π α ύ ε τ α ι   ο ύ τ ε  ν α ρ κ ι σ σ ε ύ ε τ α . Π ο λ λ έ ς  φ ο ρ έ ς , φ τ ά ν ο υ ­
μ ε  σ ε  μ ι α ν  α υ τ ο ν ο μ ί α  τ ο υ   ί δ ι ο υ   τ ο υ   σ τ ί χ ο υ , δ η λ α δ ή   δ ε ν   υ π ά ρ χ ο υ ν   δ ι α σ κ ε λ ι σ μ ο ί ,  δ ε  φ ε ύ γ ε ι   τ ο  ν ό η μ α  α π ό  
τ ο ν  έ ν α  σ τ ί χ ο  σ τ ο ν  ά λ λ ο  ­ κ ά τ ι  π ο υ   σ η μ α ί ν ε ι  λ ο γ ι ό τ η τ α  ­ έ χ ε ι  τ η ν  α υ τ ο ν ο μ ί α  π ο υ   έ χ ε ι  ο  δ η μ ο τ ι κ ό ς  δ ε κ α π ε ­
ν τ α σ ύ λ λ α β ο ς  σ τ ί χ ο ς . Α υ τ ό  τ ο  π έ τ υ χ ε  μ ό ν ο ν  έ ν α ς  Δ ι ο ν ύ σ ι ο ς  Σ ο λ ω μ ό ς , ν α  έ χ ε ι  ο  σ τ ί χ ο ς  α υ τ ή  τ η ν  ε σ ω τ ε ρ ι κ ή , 
σ α ν   μ ο ρ φ ή   ε λ α τ η ρ ί ο υ ,  δ υ ν α μ ι κ ή ,  ν ά ν α ι   α υ τ ό ν ο μ ο ς ,  ν α   σ τ έ κ ε ι .  Υ π ά ρ χ ε ι ,  π .χ .  έ ν α ς   σ τ ί χ ο ς   σ τ ο   δ ρ α μ α τ ι κ ό  
ε ι δ ύ λ λ ι ο  π ο υ  κ ά π ο ι α  σ τ ι γ μ ή  έ ν α ς  ή ρ ω α ς  λ έ γ ο ν τ α ς   γ ι α  κ ά π ο ι ε ς  ε ρ ω τ ο δ ο υ λ ε ι έ ς , λ έ ε ι : "Α υ τ ά  δ ε ν  ε ί ν α ι  π ρ έ π ο ­
ν τ α ς ". Κ α ι  μ ε τ ά  α κ ο ύ γ ε τ α ι  ο  ε ξ ή ς  κ α τ α π λ η κ τ ι κ ό ς  σ τ ί χ ο ς : "Α υ τ ά  δ ε ν  ε ί ν α ι  π ρ έ π ο ν τ α ς  μ α  ε ί ν α ι  φ υ σ ι κ ό ν τ α ς ". 

Έ χ ο υ ν   μ ι α  τ έ τ ο ι α   π υ κ ν ή   α υ τ ο ν ο μ ί α   π ο υ   φ τ ά ν ο υ ν   σ χ ε δ ό ν   σ ε   α υ τ ό   π ο υ   ο ν ο μ ά ζ ο υ μ ε   γ ν ω μ ι κ ό   ή   α ν  
θ έ λ ε τ ε   ζ η τ ο ύ μ ε ν ο   τ ο υ   σ τ ί χ ο υ .  Τ ο   ί δ ι ο   σ υ μ β α ί ν ε ι   κ α ι   μ ε  τ ο   κ ω μ ε ι δ ύ λ λ ι ο :  δ ε   θ α  μ ε ί ν ω ,  α γ α π η τ ο ί   φ ί λ ο ι , 
γ ι α τ ί   δ ε ν   ε ί ν α ι   ο  σ κ ο π ό ς   μ ο υ   σ τ η ν  ι δ ε ο λ ο γ ί α   α υ τ ο ύ   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ . Έ χ ο υ ν   γ ρ α φ τ ε ί   π ά ρ α  π ο λ λ ά   π ρ ά γ μ α ­
τ α   γ ι α   τ α   ι δ ε ο λ ο γ ή μ α τ α   π ο υ   υ π ο τ ί θ ε τ α ι   ό τ ι   ε ξ έ π ε μ π ε   τ ο   θ έ α τ ρ ο   α υ τ ή ς   τ η ς   ε π ο χ ή ς .  Έ χ ο υ ν   α ν α φ ε ρ θ ε ί  
α ρ ν η τ ι κ ά   σ τ ο ι χ ε ί α   κ α ι  γ ι α  τ ο   δ ρ α μ α τ ι κ ό   ε ι δ ύ λ λ ι ο   κ α ι   γ ι α  τ ο   κ ω μ ε ι δ ύ λ λ ι ο   π ο υ   σ τ η ρ ί ζ ο υ ν   τ η ν   ε π ι χ ε ι ρ η ­
μ α τ ο λ ο γ ί α  τ ο υ ς   π ά ν ω   σ τ ο  γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι   υ π ή ρ ξ α ν   π α ρ α π λ α ν η τ ι κ ά  κ ε ί μ ε ν α  π ο υ   π α ρ έ π ε μ π α ν  σ ε  μ ι α  ω ρ α ι ο ­
π ο ί η σ η   τ η ς   υ π α ί θ ρ ο υ .  Ή τ α ν   μ ι α   π ρ ο σ π ά θ ε ι α   α π ο π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ο ύ ,  μ ι α   ω ρ α ι ο π ο ί η σ η   τ η ς   ι δ ε ο λ ο γ ί α ς  
τ η ς  ε π ο χ ή ς   ε κ ε ί ν η ς ,  μ ι α  φ υ γ ή   α π ' τ η ν  π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α   κ α ι   π ά ε ι  λ έ γ ο ν τ α ς . Έ χ ο υ μ ε   π ά ρ α  π ο λ λ ά   σ τ ο ι χ ε ί α  
γ ι α   ν α   υ π ο σ τ η ρ ί ξ ο υ μ ε   μ ι α  τ έ τ ο ι α   ά π ο ψ η   ­  ε ί ν α ι   Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή ,  ό χ ι   μ ο ν ά χ α   Ε λ λ η ν ι κ ή   ­ κ α ι   α π ό   τ η ν   ά λ λ η  
μ ε ρ ι ά ,  α υ τ ό   τ ο   σ τ ο ι χ ε ί ο   έ χ ε ι   τ ο   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   π ώ ς   ο ι  Έ λ λ η ν ε ς   τ η ν   ε π ο χ ή   τ ο υ   Ν α τ ο υ ρ α λ ι σ μ ο ύ   π ο υ   σ τ η ν  
Ε υ ρ ώ π η   έ γ ι ν ε   μ ι α   α ν α τ ο μ ί α   τ ο υ   κ α κ ο ύ   (α υ τ ή   ή τ α ν   η   ι δ ε ο λ ο γ ί α ,  τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν   τ ο υ   Ζ ο λ ά )  α ν έ σ τ ρ ε ψ α ν  
τ ο υ ς   σ τ ό χ ο υ ς .  Ο   Ζ ο λ ά   ή θ ε λ ε   ν α  κ ά ν ε ι   α ν α τ ο μ ί α   τ η ς   ζ ω ή ς ,  ή θ ε λ ε  ν α   δ ε ί ξ ε ι   ό τ ι  τ ο   κ α κ ό   ε ί ν α ι   σ ύ μ φ υ τ ο  
σ τ ο ν   κ ό σ μ ο . Έ ρ χ ο ν τ α ι   ο ι   έ λ λ η ν ε ς   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς ,  π α ί ρ ν ο υ ν   α υ τ ό   τ ο   ζ η τ ο ύ μ ε ν ο ,  δ η λ α δ ή   τ η ν   κ α τ α γ ρ α φ ή  
τ η ς   π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α ς   ­  φ ω ν ο γ ρ α φ ι κ ή   κ α ι   φ ω τ ο γ ρ α φ ι κ ή   ­  κ ι   α ν α τ ρ έ π ο υ ν   τ α   δ ε δ ο μ έ ν α .  Κ ά ν ο υ ν   α υ τ ό  
π ο υ   σ τ η ν  Ε υ ρ ώ π η   ή τ α ν  α π α ι σ ι ό δ ο ξ ο   σ ύ ν θ η μ α ,  α ι σ ι ό δ ο ξ ο .  Κ α ι  μ ό ν ο  α υ τ ή  η  α ν α τ ρ ο π ή   έ χ ε ι  τ ο   ε ν δ ι α φ έ ­
ρ ο ν  τ η ς , α ν ε ξ ά ρ τ η τ α  α π ό  τ ο  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ό   π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο   π ο υ   μ π ο ρ ε ί  ν α  π ε ρ ι κ λ ε ί ε ι .  Τ η ν  ε π ο χ ή  ε κ ε ί ν η , κ α τ ά  
κ ά π ο ι ο   τ ρ ό π ο ,  υ π ή ρ ξ ε   μ έ σ α   σ τ η ν   π ο λ ι τ ι κ ή   μ α ς   σ υ γ κ υ ρ ί α   μ ι α   φ ο β ί α   γ ι α   τ α   Ε υ ρ ω π α ϊ κ ά   δ ε δ ο μ έ ν α ,  μ ί α  
φ ο β ί α  γ ι α  τ η ν  α σ τ ι κ ή  α ν τ ί λ η ψ η   π ο υ   ε ρ χ ό τ α ν . Δ ε ν  θ α  ε ξ ε τ ά σ ω  κ α τ ά  π ό σ ο   ή τ α ν  ή  δ ε ν  ή τ α ν  σ ω σ τ ή , α π ο ­
τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ή   ή  ό χ ι   κ α ι  τ ί  σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α   μ π ο ρ ε ί   κ α ν έ ν α ς   ν α  β γ ά λ ε ι . Έ ω ς   π ρ ό σ φ α τ α ,  η  σ ύ γ χ ρ ο ν η   π ο λ ι τ ι ­
κ ή   μ α ς   ζ ω ή   ε ί χ ε   κ α ι   έ χ ε ι   α κ ό μ η   π ά ρ α   π ο λ λ έ ς   φ ο β ί ε ς   γ ι α   τ η ν   Ε υ ρ ώ π η ,  γ ι α   τ α   ι δ ε ο λ ο γ ή μ α τ α   τ η ς   π ο υ  
θ ά ρ θ ο υ ν   ν α   μ α ς   μ ο λ ύ ν ο υ ν ,  ν α   μ α ς   κ α θ υ π ο τ ά ξ ο υ ν ,  ν α   α λ λ ο ι ώ σ ο υ ν   τ η   φ υ σ ι ο γ ν ω μ ί α   μ α ς .  Δ ε ν   ε ί ν α ι , 
λ ο ι π ό ν   έ ν α  φ α ι ν ό μ ε ν ο   τ ο υ   1890,  ε ί ν α ι   φ α ι ν ό μ ε ν α   κ α ι   τ ο υ   1980  ­ η  Ε υ ρ ώ π η   π ο υ   θ ά ρ θ ε ι   ν α   μ α ς  κ α τ α ­
κ λ ύ σ ε ι , ν α  μ α ς  κ α τ α κ υ ρ ι ε ύ σ ε ι '  ν α  μ α ς  δ ώ σ ε ι  τ η  μ ό δ α  τ η ς  ή  ν α  α λ λ ο ι ώ σ ε ι  τ η ν  ι θ α γ έ ν ε ι α  μ α ς . 

Η   α ν τ ί σ τ α σ η   σ ε  α υ τ ό  τ ο   π ν ε ύ μ α   ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι   μ έ σ α  α π ό  τ ο  κ ω μ ε ι δ ύ λ λ ι ο   κ α ι  τ ο   δ ρ α μ α τ ι κ ό   ε ι δ ύ λ λ ι ο  μ ε  
τ η ν  τ ά σ η  ε π ι σ τ ρ ο φ ή ς   σ ε  μ ι α ν  α υ θ ε ν τ ι κ ή , υ π ο θ ε τ ι κ ή   ε λ λ η ν ι κ ό τ η τ α   π ο υ   τ α υ τ ί ζ ε τ α ι   μ ε  τ ι ς  χ α ρ έ ς  τ ο υ   υ π α ί ­
θ ρ ι ο υ   β ί ο υ ,  φ α ι ν ό μ ε ν ο   ε π α ν α λ α μ β α ν ό μ ε ν ο   κ α τ ά   κ α ι ρ ο ύ ς   μ έ σ α   σ τ η ν   Ι σ τ ο ρ ί α   μ ε   π ρ ώ τ η   ε μ φ ά ν ι σ η   τ η ν  
ε π ο χ ή  τ η ς  Α λ ε ξ ά ν δ ρ ι ε α ς : σ τ η  μ ε γ ά λ η  δ ι α σ π ο ρ ά  τ ο υ  Ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ   κ α ι  σ τ ι ς  μ ε γ ά λ ε ς  κ ο σ μ ο π ό λ ε ι ς  π ο υ   ε μ φ α ­

65 
ν ί ζ ο ν τ α ι   ε κ ε ί ν η  τ η ν  ε π ο χ ή  υ π ά ρ χ ε ι   μ ι ά  σ τ ρ ο φ ή   π ρ ο ς  τ ο  α υ θ ε ν τ ι κ ό  τ η ς  υ π α ί θ ρ ο υ . Ε ί ν α ι  τ ο  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο   ι δ ε ­
ο λ ό γ η μ α   τ η ς  ω ρ α ι ο π ο ί η σ η ς ,  η  ο π ο ί α  τ α υ τ ί ζ ε τ α ι   μ ε  μ ι ά  μ ό δ α  ε υ ρ ω π α ϊ κ ή  π ο υ   π έ ρ α σ ε  γ ύ ρ ω  σ τ ο ν   17ο ­18ο  
α ι ώ ν α  μ ε  τ η  μ ο ρ φ ή  τ η ς  Α ρ κ α δ ί α ς , δ η λ α δ ή  τ η ς  ε π ι σ τ ρ ο φ ή ς  σ τ ι ς  π α γ α ν ι σ τ ι κ έ ς  κ α ι  α π λ έ ς  υ π α ί θ ρ ι ε ς  χ α ρ έ ς . 

Ω ς   α ν τ ί β α ρ ο  σ   α υ τ ή  τ η  ν ο ο τ ρ ο π ί α , τ η ν  ί δ ι α  ε π ο χ ή , σ τ α   1892­93, ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι   η  ε π ι θ ε ώ ρ η σ η : μ ι α  κ α ί ­

ρ ι α  τ ο μ ή   σ τ α  π ρ ά γ μ α τ α  τ η ς   ε π ο χ ή ς .  Ε ί ν α ι   έ ν α  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο   ε ί δ ο ς ,  α ν ύ π α ρ κ τ ο   σ τ η ν   Ε υ ρ ώ π η .  Ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  
ό μ ω ς   τ ο   π ώ ς   φ τ ά σ α μ ε ,  κ ά π ο ι α   σ τ ι γ μ ή   ν α   δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ο υ μ ε   ε κ  τ ο υ   μ η δ ε ν ό ς ,  μ ε   μ ι α   α φ ο ρ μ ή   ε ν ό ς ,  τ η ν  
ε π ο χ ή   ε κ ε ί ν η   γ ο η τ ε υ τ ι κ ο ύ   θ ε ά μ α τ ο ς   π ο ύ χ ε   ε μ φ α ν ι σ τ ε ί   σ τ η ν   Α θ ή ν α ,  μ ι α ς  ε π ι θ ε ώ ρ η σ η ς ,  ό π ω ς   θ α  λ έ γ α μ ε  
σ ή μ ε ρ α ,  φ α ν τ α σ μ α γ ο ρ ι κ ή ς .  Ν α   δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ο υ μ ε   έ ν α   ε ί δ ο ς   π ο υ   δ ε ν   ή τ α ν   κ α θ ό λ ο υ   φ α ν τ α σ μ α γ ο ρ ι κ ό , 
α λ λ ά  α ν τ ί θ ε τ α  μ ι ά  κ ά θ ε τ η  π ο λ ι τ ι κ ή  σ ά τ ι ρ α  γ ι α  τ α  π ο λ ι τ ι κ ά  π ρ ά γ μ α τ α  τ η ς  η μ έ ρ α ς , ε ί ν α ι   α π ό  τ α  π ρ ο ς  ε ξ έ τ α ­
σ ι ν  φ α ι ν ό μ ε ν α   (α υ τ ή  η  ε ξ έ τ α σ η  δ ε ν  έ χ ε ι  γ ί ν ε ι   α π ό  τ η  θ ε α τ ρ ο λ ο γ ί α  μ α ς ). Π α ρ ό λ ο   ό τ ι  έ χ ε ι  κ α τ α τ ε θ ε ί   π ο λ ύ ς  
μ ό χ θ ο ς  ε π ά ν ω  σ τ η ν  ε π ι θ ε ώ ρ η σ η  δ ε ν  έ χ ε ι  ε ρ μ η ν ε υ θ ε ί  τ ο  π ώ ς  έ γ ι ν ε  α υ τ ή  η  μ ε τ ά β α σ η  κ α ι  π ώ ς , κ ά π ο ι α  σ τ ι γ ­
μ ή , α π ό  τ ο  ε ρ έ θ ι σ μ α  ε ν ό ς  γ α λ λ ο ­ι σ π α ν ι κ ο ύ   θ ι ά σ ο υ   π ο υ   ή ρ θ ε  σ τ η ν  Α θ ή ν α  κ α ι  π α ρ ο υ σ ί α σ ε   φ α ν τ α σ μ α γ ο ρ ι ­
κ ό   θ έ α μ α   ­  μ ε  τ η ν   ε π ι θ ε ώ ρ η σ η   "Grande  Via" ­ Σ '  έ ν α  χ ρ ό ν ο   μ ε τ ά ,  ο ι  Έ λ λ η ν ε ς   π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο υ ν   τ η   μ ο ρ φ ή  
τ η ς   ε π ι θ ε ώ ρ η σ η ς   π ο υ   π ε ρ ί π ο υ   ξ έ ρ ο υ μ ε   σ ή μ ε ρ α ,  μ ε  τ η   σ η μ ε ρ ι ν ή   δ ο μ ή  τ ο υ   σ π ο ν δ υ λ ω τ ο ύ   θ ε ά μ α τ ο ς ,  τ ω ν  
σ α τ ι ρ ι κ ώ ν   ν ο ύ μ ε ρ ω ν ,  τ ά  ο π ο ί α   "κ ω μ ω δ ο ύ ν   ο ν ο μ α σ τ ί ".  Τ ο   "ο ν ο μ α σ τ ί   κ ω μ ω δ ε ί ν "  ε ί ν α ι   α ν ύ π α ρ κ τ ο   σ τ η ν  
Ε υ ρ ώ π η ,  ε υ δ ο κ ί μ η σ ε   μ ο ν ά χ α  σ ε  π ο λ ύ   μ ι κ ρ έ ς , σ τ ε ν έ ς  σ υ γ κ υ ρ ί ε ς ,  ε ι δ ι κ ά  σ τ ο  γ ε ρ μ α ν ι κ ό   κ α μ π α ρ έ  σ ε  τ ε λ ε ί ­
ω ς  κ λ ε ι σ τ ά  κ υ κ λ ώ μ α τ α . Υ π ή ρ ξ ε  έ ν α  τ έ τ ο ι ο  θ έ α μ α  κ α ι  σ τ η ν  Α γ γ λ ί α  κ α ι   α λ λ ο ύ  ­ μ ε  τ η ν   extravaganza  κ α ι  τ α  
υ π ό λ ο ι π α   ­ ή τ α ν  σ ά τ ι ρ α  κ α ι  κ ω μ ω δ ί α   η θ ώ ν , δ ε ν  ή τ α ν ε   "ο ν ο μ α σ τ ί   κ ω μ ω δ ε ί ν ",  δ η λ α δ ή  κ α τ ε υ θ ε ί α ν   σ ά τ ι ρ α  
π ρ ο σ ώ π ω ν  τ η ς  π ο λ ι τ ι κ ή ς  ε π ι κ α ι ρ ό τ η τ α ς . 

Α υ τ ό , ό σ ο  κ α ι  ν α  θ έ λ ο υ μ ε  ν α  τ ο  α π ο φ ύ γ ο υ μ ε ,  σ τ ο  β ά θ ο ς  θ υ μ ί ζ ε ι  Α ρ ι σ τ ο φ ά ν η   μ ε  τ η  δ ι α φ ο ρ ά  ό τ ι  δ ε ν  
π ρ έ π ε ι   ν α  τ ο υ   φ ο ρ τ ώ σ ο υ μ ε   Α ρ ι σ τ ο φ α ν ι σ μ ό .  Α π λ ο ύ σ τ α τ α   π ρ ο σ π α θ ο ύ ν   ν α   ε ρ μ η ν ε ύ ο υ ν   μ ί α  π α ρ ά δ ο σ η   η  
ο π ο ί α   ε ί χ ε   π ο λ ύ   μ ε γ ά λ ο   β ά θ ο ς   σ τ η ν   ε λ λ η ν ι κ ή  δ η μ ο σ ι ο γ ρ α φ ι κ ή   σ ά τ ι ρ α  τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α . Έ χ ε ι   π ρ ο η γ η θ ε ί  
κ α ι   ο   Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η ς   κ α ι   ο   Σ ο φ ο κ λ ή ς   Κ α ρ ύ δ η ς   ­  ά λ λ η   μ ι α   σ η μ α ν τ ι κ ή   μ ο ρ φ ή   τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α ­.  Έ ν α ς  
ά ν θ ρ ω π ο ς   π ο υ   π έ ρ α σ ε  τ α  μ ι σ ά  χ ρ ό ν ι α  τ η ς  ζ ω ή ς  τ ο υ   σ τ η  φ υ λ α κ ή  γ ι α  ν α  μ π ο ρ ε ί   κ ά θ ε  φ ο ρ ά  ν α  τ ο λ μ ά ε ι  ν α  
σ α τ ι ρ ί ζ ε ι  τ ο υ ς  Β α υ α ρ ο ύ ς  ο ν ο μ α σ τ ί .  Θ υ μ ί ζ ω  μ ο ν ά χ α  τ η ν  α φ ι έ ρ ω σ η  τ ο υ  Χ ο υ ρ μ ο ύ ζ η   σ τ ο ν  "Τ υ χ ο δ ι ώ κ τ η " 
τ ο υ : σ α τ ι ρ ί ζ ε ι  έ ν α ν  Β α υ α ρ ό  π ο υ  έ χ ε ι  έ ρ θ ε ι  σ τ η ν  Ε λ λ ά δ α  κ α ι  λ υ μ α ί ν ε τ α ι  τ ο ν  τ ό π ο , π ρ ο σ π α θ ώ ν τ α ς  ν α  φ τ ι ά ­
ξ ε ι   π ε ρ ι ο υ σ ί α   ε κ μ ε τ α λ λ ε υ ό μ ε ν ο ς   τ η ν  π ο λ ι τ ι κ ή   μ α ς  α σ τ ά θ ε ι α  κ α ι   μ ι ζ έ ρ ι α .  Σ τ ο  ε σ ώ φ υ λ λ ο  τ ο υ   β ι β λ ί ο υ   π ο υ  
τ ύ π ω σ ε  τ η ν  ε π ο χ ή   ε κ ε ί ν η  α φ ι ε ρ ώ ν ε ι   ω ς   ε ξ ή ς  τ ο   β ι β λ ί ο  τ ο υ :  "Σ τ ο ν  α ξ ι ό τ ι μ ο ν   κ ύ ρ ι ο ν  Χ α ί ϋ ν τ ε κ  τ ο ν  τ υ χ ο ­
δ ι ώ κ τ η   ο   σ υ γ γ ρ α φ ε ύ ς   α φ ι ε ρ ο ί ".  Χ ω ρ ί ς   ν α   β ά ζ ε ι   κ ό μ μ α ,  π α ί ζ ο ν τ α ς   μ ε  τ ι ς  λ έ ξ ε ι ς   κ α ι   μ ε  τ η   δ ι σ η μ ί α   τ ο υ  
π ρ ά γ μ α τ ο ς , σ χ ε δ ό ν  σ α ν  τ ο  ή ξ ε ι ς ­α φ ή ξ ε ι ς  τ ο υ  Δ ε λ φ ι κ ο ύ  χ ρ η σ μ ο ύ . Τ έ τ ο ι α  ή τ α ν  η  τ ό λ μ η  τ ο υ ς . 

Υ π ά ρ χ ε ι , λ ο ι π ό ν ,  μ ι α  τ έ τ ο ι α  ο ν ο μ α σ τ ί   σ ά τ ι ρ α  α π ό  τ ο υ ς  δ η μ ο σ ι ο λ ο γ ο ύ ν τ ε ς   κ α ι  τ ο υ ς   δ η μ ο σ ι ο γ ρ α φ ο ύ ­
σ ε ς   τ η ς   ε π ο χ ή ς   ε κ ε ί ν η ς ,  υ π ά ρ χ ε ι   μ ι ά   τ έ τ ο ι α   σ ά τ ι ρ α   α π ό   τ ο υ ς   α δ ε λ φ ο ύ ς   Σ ο ύ τ σ ο υ ς ,  ο ι   ο π ο ί ο ι   κ ά ν ο υ ν  
θ α υ μ ά σ ι ε ς   κ α ι   π ο λ λ έ ς  φ ο ρ έ ς   τ ο λ μ η ρ έ ς   σ ά τ ι ρ ε ς   π ο υ   τ ι ς   π λ ή ρ ω σ α ν   μ ε  φ υ λ α κ έ ς ,  ε ν α ν τ ί ο ν   τ ω ν   Β α υ α ρ ώ ν  
κ ι   έ ρ χ ε τ α ι   τ ώ ρ α  τ ο   θ έ α τ ρ ο , σ τ ο  τ έ λ ο ς  τ ο υ   α ι ώ ν α  ν α  δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ε ι   έ ν α  ε ί δ ο ς  θ ε ά τ ρ ο υ   μ ο ν α δ ι κ ό   κ α ι   α ν ε ­
π α ν ά λ η π τ ο .  Δ ε ν   υ π ά ρ χ ε ι   π ο υ θ ε ν ά   σ τ ο ν   κ ό σ μ ο .  Έ ν α   θ έ α τ ρ ο   π ο υ   θ α   γ ε ν ν ή σ ε ι   μ ι α   π ο λ ύ   γ ε ν ν α ί α   γ ε ν ι ά  
θ ε α τ ρ ί ν ω ν .  Σ ε   α υ τ ή   τ η   γ ε ν ι ά   ο φ ε ί λ ο υ μ ε   χ ά ρ ι τ α ς ,  γ ι α τ ί   ή δ η   α π ό   έ ν α ν   α ι ώ ν α   κ α λ λ ι ε ρ γ ε ί   κ α τ ά   τ ρ ό π ο  
σ υ ν τ α ρ α κ τ ι κ ό   γ ε ν ι έ ς   μ α σ τ ό ρ ω ν .  Ξ ε κ ι ν ά ν ε   α π ό   τ ο υ ς   π ρ ώ τ ο υ ς   μ ε γ ά λ ο υ ς   ε κ ε ί ν ο υ ς   η θ ο π ο ι ο ύ ς ,  τ ο ν  
Π α ν τ ό π ο υ λ ο , έ ν α ν  η θ ο π ο ι ό  γ ί γ α ν τ α , γ ι α  π α ρ ά δ ε ι γ μ α . 

66 
 Ο   Ρ ο ν τ ή ρ η ς ,  μ ο υ   έ λ ε γ ε :  "Ε γ ώ   ο φ ε ί λ ω   τ '  ό τ ι   έ γ ι ν α   η θ ο π ο ι ό ς   σ τ ο ν   Π α ν τ ό π ο υ λ ο ".  Ε ί δ ε   τ ο ν  
Π α ν τ ό π ο υ λ ο  κ α ι  ε ί π ε  ό τ ι  θ α  γ ί ν ε ι  η θ ο π ο ι ό ς . Έ ν α ς  μ ε γ ά λ ο ς  η θ ο π ο ι ό ς  τ ο υ  Ν α τ ο υ ρ α λ ι σ μ ο ύ : α υ τ ό ς  έ π α ι ξ ε  
τ ο υ ς  μ ε γ ά λ ο υ ς  λ α ϊ κ ο ύ ς  τ ύ π ο υ ς  σ τ ο  Κ ω μ ε ι δ ύ λ λ ι ο , ό π ω ς  τ ο ν  Μ π ά ρ μ π α ­Λ ι ν ά ρ δ ο . 

Α υ τ ο ί   ο ι  ά ν θ ρ ω π ο ι   έ φ τ ι α ξ α ν  γ λ ώ σ σ α  θ ε ά τ ρ ο υ ,  ε ι δ ι κ ά  μ έ σ α  α π ό  τ η ν  α μ ε σ ό τ η τ α  τ η ς  ε π ι θ ε ώ ρ η σ η ς  
δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ α ν   α υ τ ό   π ο υ   ο ν ο μ ά ζ ο υ μ ε   ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό   υ π ο κ ρ ι τ ι κ ό   ρ υ θ μ ό .  Κ α ι  σ υ ν ε χ ί ζ ο υ ν   ω ς  τ ι ς  μ έ ρ ε ς  
μ α ς  ν α  τ ο ν  δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ ν , θ έ λ ο υ μ ε  δ ε  θ έ λ ο υ μ ε , υ π ο γ ε ί ω ς . Χ ω ρ ί ς  α υ τ ή  τ η  μ ε γ ά λ η  κ α τ ά θ ε σ η , τ η ν  ο π ο ί α  
π ο λ λ ο ί  α π ό  μ α ς  σ ή μ ε ρ α  ε ι σ π ρ ά τ τ ο υ μ ε  ε μ μ έ σ ω ς , σ τ ' ά θ λ ι α , κ α τ ά  τ ' ά λ λ α , υ π ο π ρ ο ϊ ό ν τ α  τ ο υ  λ ε γ ό μ ε ν ο υ  
λ α ϊ κ ο ύ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   κ ι ν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο υ ,  π ο υ   ό μ ω ς   κ α τ α γ ρ ά φ ο υ ν   α υ τ ο ύ ς   τ ο υ ς   μ ε γ ά λ ο υ ς   μ ά σ τ ο ρ ε ς  τ ο υ  
λ ό γ ο υ ,  α υ τ ή  τ η ν   κ α τ α π λ η κ τ ι κ ή   ρ υ θ μ ο π ο ΐ α   τ η ς   κ α θ η μ ε ρ ι ν ή ς   κ ο υ β έ ν τ α ς   π ο υ   α υ τ ο ί   ο ι   ά ν θ ρ ω π ο ι   τ η ν  
κ α τ έ θ ε σ α ν  κ α ι  π ο υ   μ α ς  σ τ ο ί χ ε ι ω σ ε . Α υ τ ο ί  κ α ι  δ υ ό  τ ρ ε ί ς  α κ ό μ η  μ ε γ ά λ ο ι   κ ω μ ι κ ο ί  τ ο υ  λ ε γ ό μ ε ν ο υ   θ ε ά ­
τ ρ ο υ  τ η ς  φ α ρ σ ο κ ω μ ω δ ί α ς   ­ ο  Λ ο γ ο θ ε τ ί δ η ς , λ .χ . Α υ τ ο ί  μ α ς  μ ά θ α ν ε  τ ο ν  ε λ λ η ν ι κ ό  ρ υ θ μ ό  υ π ο κ ρ ι τ ι κ ή ς , 
τ ο ν  λ ό γ ο  τ η ς  κ α θ η μ ε ρ ι ν ό τ η τ α ς   π ο υ   έ γ ι ν ε   π ο ι η τ ι κ ά  α ν α π τ ε ρ ω μ έ ν ο ς  λ ό γ ο ς . Δ ε ν  ε ί ν α ι   ν α τ ο υ ρ α λ ι σ τ ι κ ό ς  
λ ό γ ο ς , ε ί ν α ι  λ ό γ ο ς  ρ υ θ μ ο ύ   π ο υ  έ χ ε ι  μ έ σ α  τ ο υ  μ ι α  ε σ ω τ ε ρ ι κ ή  τ ρ έ λ λ α , δ η λ α δ ή  θ ε α τ ρ ι κ ή  μ α ν ί α , ο ί σ τ ρ ο . 
Α υ τ ή  η  κ α τ ά θ ε σ η  ξ ε κ ι ν ά ε ι  α π ' τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ  α ι ώ ν α  α π ό  τ ό τ ε  π ο υ  η  ε π ι θ ε ώ ρ η σ η , μ ε τ ά  α π ό  μ ι ά  έ κ λ ε ι ψ η  
δ έ κ α  ε τ ώ ν , ξ α ν α ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι   π ά λ ι  μ ε τ ά  τ ο  Γ ο υ δ ί   (1909). Έ χ ο υ μ ε  τ ό τ ε  μ ι α  έ κ ρ η ξ η  τ η ς  σ α τ ι ρ ι κ ή ς  ε υ φ ο ­
ρ ί α ς , γ ι α  π ο λ λ ά  χ ρ ό ν ι α  έ χ ο υ μ ε  μ ι α  μ ε γ ά λ η  π α ρ ά δ ο σ η  κ ω μ ω δ ι ώ ν  π ο υ  φ τ ά ν ε ι  ω ς  τ η ν  α κ μ ή  τ ο υ ς  σ τ ο υ ς  
Β α λ κ α ν ι κ ο ύ ς   Π ο λ έ μ ο υ ς   μ ι α   μ ι α   α π α ν ω τ ή   σ ε ι ρ ά   ε π ι θ ε ω ρ ή σ ε ω ν   μ ε   π α ν ο μ ο ι ό τ υ π ο   τ ί τ λ ο :  τ α  
Π α ν α θ ή ν α ι α . Π α ν α θ ή ν α ι α  τ ο υ   1909,1910,1911. Α υ τ ά  δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ ν  μ ε γ ά λ η  π α ρ ά δ ο σ η  κ α ι  τ υ π ο λ ο γ ί α , 
γ ι α τ ί  ε ί ν α ι  λ α ϊ κ ό  θ έ α τ ρ ο , π ο υ  σ η μ α ί ν ε ι  θ έ α τ ρ ο  χ ω ρ ί ς  α ι φ ν ι δ ι α σ μ ο ύ ς . Τ ο  λ α ϊ κ ό  θ έ α τ ρ ο  δ ε ν  έ χ ε ι  π ρ ω τ ο ­
τ υ π ί α  κ α ι  δ ε ν  α ι φ ν ι δ ι ά ζ ε ι  τ ο  κ ο ι ν ό  τ ο υ . Τ ο  κ ο ι ν ό  τ ο υ  α π ο ζ η τ ά  τ η  ν ο μ ι μ ό τ η τ α  τ ο υ  τ ύ π ο υ , α ν α π α ύ ε τ α ι  
μ έ σ α  σ τ ο ν  τ ύ π ο '  τ ο  λ α ϊ κ ό   κ ο ι ν ό   θ έ λ ε ι   ν α  β ρ ε ι   μ π ρ ο σ τ ά  τ ο υ   α υ τ ό   π ο υ   ξ έ ρ ε ι ,  κ α ι   θ έ λ ε ι   α π λ ο ύ σ τ α τ α , 
κ ά θ ε  φ ο ρ ά  ν α  τ ο  β λ έ π ε ι  σ ε  ν έ ε ς  π ε ρ ι π έ τ ε ι ε ς . 

Δ ε ί τ ε  τ ο ν  Κ α ρ α γ κ ι ό ζ η : έ χ ε ι  τ ο  τ υ π ο λ ο γ ί α  τ ο υ , τ η ν  κ λ ε ι σ τ ή  π α ρ έ α  τ ω ν  χ α ρ τ ό μ ο υ τ ρ ώ ν  τ ο υ   κ ι  α π ό  
κ ε ι   κ α ι   π έ ρ α ,  κ ά θ ε  φ ο ρ ά   ο ι   ί δ ι ο ι   α υ τ ο ί   χ α ρ α κ τ ή ρ ε ς   μ ε  τ α  σ υ μ φ ρ α ζ ό μ ε ν α   τ ο υ ς   μ ε  τ α  δ ε δ ο μ έ ν α  τ ο υ  
τ ύ π ο υ  τ ο υ ς , δ ε  μ α ς  α ι φ ν ι δ ι ά ζ ο υ ν  π ο τ έ  μ ε  α λ λ α γ ή  σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς : ο  Χ α τ ζ η α β ά τ η ς  ε ί ν α ι  π ά ν τ α  ο  ί δ ι ο ς , 
δ ε ν  κ ά ν ε ι  κ ά τ ι  ά λ λ ο  α π ' α υ τ ό  π ο υ  π ε ρ ι μ έ ν ο υ μ ε . Κ ά θ ε  φ ο ρ ά , λ ε ι τ ο υ ρ γ ε ί  ω ς  τ ύ π ο ς  μ έ σ α  σ τ ο ν  κ α ι ν ο ύ ρ ­
γ ι ο  μ ύ θ ο . Έ τ σ ι  ε ί ν α ι  κ α ι  η  ε π ι θ ε ώ ρ η σ η , γ ι ' α υ τ ό  α κ ρ ι β ώ ς  κ α ι  ο δ ε ύ ε ι  π ρ ο ς  τ ο  τ υ π ο λ ό γ ι ο : μ ε γ ά λ ε ς  σ τ ι γ ­
μ έ ς  τ ο υ   π α γ κ ό σ μ ι ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ :  Commedia  dell'arte, τ ο   π α λ ι ό   ι τ α λ ι κ ό   θ έ α τ ρ ο , τ ο  Ρ ω μ α ϊ κ ό  θ έ α τ ρ ο   (η  
π η γ ή  η  π α ν ά ρ χ α ι α  π η γ ή  ό λ ω ν  τ ω ν  τ υ π ο π ο ι η μ έ ν ω ν  λ α ϊ κ ώ ν  θ ε ά τ ρ ω ν  ή τ α ν  η  Μ ε γ α ρ ι κ ή  φ ά ρ σ α ). Ε ί ν α ι  
γ ε ρ ό  θ έ α τ ρ ο  α υ τ ό  κ ι  ε ί μ α σ τ ε  τ υ χ ε ρ ο ί  π ο υ  α υ τ ό  τ ο  θ έ α τ ρ ο  δ η μ ι ο υ ρ γ ή θ η κ ε  σ ε  μ ι α  σ τ ι γ μ ή  κ α ί ρ ι α , γ ι α  ν α  
κ ρ α τ ή σ ε ι  έ τ σ ι  τ α  ν ή μ α τ α  κ α ι  τ ο  υ π ό β α θ ρ ο  π ά ν ω  σ τ ο  ο π ο ί ο  θ α  σ τ η ρ ι χ θ ε ί  ο λ ό κ λ η ρ η  η  π ο ρ ε ί α  τ η ς  ε κ α ­
τ ο ν τ α ε τ ί α ς . Ή τ α ν  τ ό σ ο  γ ε ρ ό  α υ τ ό  τ ο  υ π ό β α θ ρ ο , ώ σ τ ε  δ ε ν  κ ι ν δ ύ ν ε υ σ ε   κ ά π ο ι α  σ τ ι γ μ ή  α π ό  τ η ν  κ α λ ο ­
π ρ ο α ί ρ ε τ η  ε ι σ β ο λ ή  τ ο υ  λ ε γ ό μ ε ν ο υ  α σ τ ι κ ο ύ  ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ . 

Κ ι  ε δ ώ  θ α  μ ι λ ή σ ω
α σ τ έ ρ ι  τ ο υ  Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ
λ ο ς  μ ά σ τ ο ρ α ς , α λ λ ά  μ
σ τη ν  ε λ λ η ν ι κ ή  π ρ α γ μ α
θ έα τ ρ ο  α υ τ ή ς  τ η ς  π ε ρ
 γ ι α  τ η  δ ε ύ τ ε ρ η  φ ά σ η  α υ τ ή ς  τ η ς  Ι σ τ
 Ξ ε ν ό π ο υ λ ο υ   μ ι α  π ρ α γ μ α τ ι κ ά  σ υ ν τ α ρ
ά σ τ ο ρ α ς , τ ί π ο τ α  π α ρ α π ά ν ω . Η  φ ι λ ο δ ο
τ ι κ ό τ η τ α  τ ι ς  ι δ ε ο λ ο γ ι κ έ ς  σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ι ς
ι ό δ ο υ . Ε ί ν α ι  δ ι κ ό ς  τ ο υ  ό ρ ο ς  τ ο  θ έ α τ ρ
ο ρ ί α ς : σ τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ   α ι ώ ν α  ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι  τ ο  
α κ τ ι κ ή  μ ο ρ φ ή  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  μ α ς , έ ν α ς  μ ε γ ά ­
ξ ί α  τ ο υ  ή τ α ν  ν α  μ ε τ α φ έ ρ ε ι  κ α ι  ν α  μ ε τ α γ γ ί σ ε ι  
 σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  ι δ ε ώ ν , ό π ω ς  ο  ί δ ι ο ς  ο ν ό μ α σ ε  τ ο  
ο  τ ω ν  ι δ ε ώ ν . Έ τ σ ι  ε ρ μ ή ν ε υ σ ε  τ ο  θ έ α τ ρ ο  κ α ι  

67 
τ η ς  Γ α λ λ ι κ ή ς , κ α λ ά  φ τ ι α γ μ έ ν η ς  κ ω μ ω δ ί α ς  (Λ α μ π ί ς , Φ ε ϋ ν τ ώ  κ λ π .), α λ λ ά  κ α ι  τ ο υ  Ε ρ ρ ί κ ο υ  Ι ψ ε ν  ­ ε ξ ά λ λ ο υ  
ο  Ί ψ ε ν ,  ό π ω ς   ο   ί δ ι ο ς   έ λ ε γ ε ,  ό φ ε ι λ ε   τ α  π ά ν τ α   σ τ ο   μ ε γ ά λ ο   Γ ά λ λ ο  τ ε χ ν ί τ η   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ , τ ο ν   Ε υ γ έ ν ι ο  
Σ κ ρ ι μ π : τ ο υ  κ α λ ά  δ ο μ η μ έ ν ο υ   έ ρ γ ο υ , σ χ ε δ ό ν  τ η ς  Κ α ρ τ ε σ ι α ν ή ς  μ ο ρ φ ή ς , π ο υ   έ χ ε ι  μ ι α  γ ε ω μ ε τ ρ ι κ ή  α κ ρ ί ­
β ε ι α , ό π ο υ  τ α  π ά ν τ α  ε ί ν α ι  λ ο γ ι κ ά  κ α ι  α υ τ ο ε λ ε γ χ ό μ ε ν α , μ έ σ α  σ τ ο ν  ί δ ι ο  τ ο  χ ώ ρ ο  τ ο υ ς  α υ τ ο ε λ έ γ χ ο ν τ α ι  κ α ι  
α υ τ ο σ υ ν τ η ρ ο ύ ν τ α ι .  Δ ε ν   υ π ά ρ χ ο υ ν   φ υ γ έ ς ,  υ π ά ρ χ ε ι   έ ν α  κ α λ ά  ο ι κ ο δ ο μ η μ έ ν ο   ό λ ο '  τ έ τ ο ι α  ε ί ν α ι   τ α  έ ρ γ α  
τ ο υ  Ί ψ ε ν , τ έ τ ο ι α  α ρ γ ό τ ε ρ α  θ α  ε ί ν α ι  τ α  έ ρ γ α  τ ο υ  μ ε γ ά λ ο υ  μ ι μ η τ ή  τ ο υ , Τ ζ ώ ρ τ ζ  Μ π ε ρ ν ά ρ  Σ ω . Α υ τ ό  ε ί ν α ι  
τ ο  θ έ α τ ρ ο  ι δ ε ώ ν  κ α ι  τ ο  κ α λ λ ι έ ρ γ η σ ε  ο  Ξ ε ν ό π ο υ λ ο ς , π έ ρ α  κ α ι  ε ρ ή μ η ν  τ ω ν  α ν α γ κ ώ ν  τ η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς  κ ο ι ν ω ­
ν ί α ς .  Γ ι α υ τ ό  κ α ι  τ α  έ ρ γ α  τ ο υ , α κ ό μ η  κ α ι  σ ή μ ε μ ρ α , θ ε ω ρ ο ύ ν τ α  ι δ ε ο λ ο γ ι κ ά  ξ ε π ε ρ α σ μ έ ν α  α λ λ ά  α ν τ έ χ ο υ ν  
γ ι α τ ί  ε ί ν α ι  μ ε γ ά λ ο  θ έ α τ ρ ο . Έ ν α  θ έ α τ ρ ο  δ η λ α δ ή  π ο υ  ξ έ ρ ε ι  ν α  ε λ έ γ χ ε ι  ο  σ υ γ γ ρ α φ έ α ς  ­ κ α ι  ό σ ο ι  α π ό  μ α ς  
ε δ ώ  ε ί ν α ι  θ ε α τ ρ ι κ ο ί  σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς  τ ο  κ α τ α λ α β α ί ν ο υ ν  ­ τ ι ς  ε ι σ ό δ ο υ ς  κ α ι  ε ξ ό δ ο υ ς  τ ω ν  π ρ ο σ ώ π ω ν '  τ ο  μ ε γ ά ­
λ ο  μ υ σ τ ι κ ό   ε ν ό ς  θ ε α τ ρ ι κ ο ύ   σ υ γ γ ρ α φ έ α   ε ί ν α ι   ν α  ξ έ ρ ε ι   π ό τ ε  θ α  μ π ά σ ε ι  κ α ι  θ α  β γ ά λ ε ι   α π ό  τ η  σ κ η ν ή  τ α  
π ρ ό σ ω π α  τ ο υ . Ν α  μ η ν  κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ ν   τ υ χ α ί α , ν α  έ χ ο υ ν   π ά ν τ α  α υ τ ό  π ο υ   ο ν ό μ α ζ ε  ο  Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς , τ η ν  
"ο ι κ ε ί α ν  φ ύ σ ι ν " τ ο υ ς  κ α ι  τ η ν  ο ι κ ε ί α  θ έ σ η  τ ο υ ς  μ έ σ α  σ τ ο  έ ρ γ ο . 

Ο  Ξ ε ν ό π ο υ λ ο ς  ξ έ ρ ε ι  κ α λ ά  ν α  γ ρ ά φ ε ι  α υ τ ό  τ ο  θ έ α τ ρ ο , δ ε ν  υ π ά ρ χ ο υ ν  π ε ρ ι τ τ έ ς  σ κ η ν έ ς  κ α ι  σ υ γ κ ρ ο ύ ­
σ ε ι ς  ε ί ν α ι   ό λ α  ρ υ θ μ ι σ μ έ ν α .  Μ ι λ ά ε ι   γ ι α  μ ι α  κ ο ι ν ω ν ί α   π ο υ   δ ε ν   υ π ά ρ χ ε ι ,  γ ι α υ τ ό   π ο λ ύ   σ υ χ ν ά   κ α τ έ φ υ γ ε  
σ τ η ν  ε π τ α ν η σ ι α κ ή  κ ο ι ν ω ν ί α . Κ ά π ο ι ο ι  ν ό μ ι ζ α ν  ό τ ι , ε π ε ι δ ή  έ γ ρ α ψ ε  Ζ α κ υ ν θ ι ν ά  δ ρ ά μ α τ α , ή τ α ν  Ζ α κ ύ ν θ ι ο ς , 
ό μ ω ς  ή τ α ν  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο υ π ο λ ί τ η ς .  Β ρ έ θ η κ ε  σ τ η  Ζ ά κ υ ν θ ο  π ο λ ύ  μ ι κ ρ ό ς , γ ι α τ ί  ο  π α τ έ ρ α ς  τ ο υ  ή τ α ν  υ π ά λ ­
λ η λ ο ς . Β ρ ή κ ε  κ α τ α φ υ γ ή  σ τ η  Ζ ά κ υ ν θ ο , γ ι α τ ί  ο ι  ε υ ρ ω π α ϊ κ έ ς  δ ο μ έ ς  π ο υ  ε ί χ α ν  ο ι  Ι τ α λ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ε ς  π ε ρ ι ο ­
χ έ ς  τ ω ν  Ε π τ α ν ή σ ω ν  τ ο ν  β ο η θ ο ύ σ α ν  γ ι α  ν α  μ π ο ρ ε ί  ν α  δ ε ι  λ ι γ ά κ ι  τ ι ς  α σ τ ι κ έ ς  σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ι ς . Ε κ ε ί  υ π ή ρ χ ε  
libro d'  oro,  υ π ή ρ χ α ν  τ ά ξ ε ι ς . Μ π ο ρ ο ύ σ ε  ν α  ε ρ μ η ν ε ύ σ ε ι  φ α ι ν ό μ ε ν α  π ο ύ 'χ ε  α ν τ ι μ ε τ ω π ί σ ε ι   σ τ ο  Β ο ρ ρ ά  ο  
Ί ψ ε ν ,  σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ι ς   α ν ά λ ο γ ε ς   μ ε  τ ο υ ς   "Β ρ υ κ ό λ α κ ε ς "  ή  τ η   "Ν ό ρ α "  ή  μ ε  τ ο ν   "Ε χ θ ρ ό  τ ο υ  Λ α ο ύ ". Δ ε ν  
υ π ή ρ χ α ν  α ν τ ί σ τ ο ι χ α  τ ο υ ς  σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  κ ο ι ν ω ν ί α ,  η  ο π ο ί α  α κ ό μ α  τ ο   1909 π α λ ε ύ ε ι  ν α  ξ ε φ ύ γ ε ι   α π ό  τ η  
φ ε ο υ δ α ρ χ ί α  τ ο υ  Κ ι λ ε λ έ ρ . Δ ε ν  έ χ ο υ μ ε  α σ τ ι κ ή  τ ά ξ η  σ τ η ν  Ε λ λ ά δ α  κ α ι  ε ί ν α ι  κ α τ α π λ η κ τ ι κ ό  ό τ ι  σ ε  ο λ ό κ λ η ρ ο  
τ ο  δ η μ ο τ ι κ ό  μ α ς  τ ρ α γ ο ύ δ ι , α λ λ ά  κ α ι  σ ' ό λ ο  τ ο  ρ ε μ π έ τ ι κ ο  τ ρ α γ ο ύ δ ι , δ ε ν  υ π ά ρ χ ε ι  ο ύ τ ε  έ ν α  τ ρ α γ ο ύ δ ι  π ο υ  
ν α  α ν α φ έ ρ ε τ α ι  σ ε  π α τ έ ρ α . Μ ο ν ά χ α  μ α ν ά δ ε ς  π ά ν ε  σ τ ι ς  φ υ λ α κ έ ς , μ α ν ά δ ε ς  κ α ι ρ ο φ υ λ α κ τ ο ύ ν , ό π ω ς  η  μ ά ν α  
τ ο υ  Κ ί τ σ ο υ . Μ α ν ά δ ε ς , π ο υ θ ε ν ά  π α τ ε ρ ά δ ε ς , γ ι α τ ί  δ ε ν  έ χ ο υ μ ε  α σ τ ι κ ή  τ ά ξ η . Κ ε ν τ ρ ι κ ό ς  ά ξ ο ν α ς  τ ο υ  α σ τ ι ­
κ ο ύ  δ ρ ά μ α τ ο ς  ε ί ν α ι  ο  π α τ έ ρ α ς . 

Τ ο  π ρ ώ τ ο  α σ τ ι κ ό  δ ρ ά μ α  τ η ς  Ι σ τ ο ρ ί α ς  τ η ς  Ε υ ρ ώ π η ς  έ χ ε ι  τ ο ν  ε ν δ ε ι κ τ ι κ ό  τ ί τ λ ο  "Pere de Famille" τ ο υ  
Diderot. Α π ό  τ ο ν  τ ί τ λ ο  α υ τ ό ν , Π ά τ ε ρ  Φ α μ ί λ ι α ς , ε γ κ α ι ν ι ά ζ ε τ α ι   τ ο  α σ τ ι κ ό  δ ρ ά μ α . Α υ τ ή  ε ί ν α ι   μ ι α  κ α ι ­
ν ο ύ ρ γ ι α   δ ο μ ή , ε κ ε ί ν ο ς  γ ί ν ε τ α ι   π α ρ ά γ ω ν  κ ο ι ν ω ν ι κ ό ς ,  ε ί ν α ι   ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή   ο ν τ ό τ η τ α '  κ ι  ό τ α ν  α κ ό μ α  έ χ ε ι  
α π έ ν α ν τ ι   τ ο υ   θ η λ υ κ ά ,  α ν   ε ί ν α ι   η  Λ ο υ ΐ ζ α   Μ ί λ λ ε ρ ,  ο   π α τ έ ρ α ς   ή  ο   π ρ ί γ κ ι π α ς   ε ί ν α ι   τ ο   κ ε ν τ ρ ι κ ό  
π ρ ό σ ω π ο '  α ν  ε ί ν α ι   η ρ ω ί δ ε ς  τ ο υ  μ υ θ ι σ τ ο ρ ή μ α τ ο ς ,  ό π ω ς  η  Ε υ γ ε ν ί α  Γ κ ρ α ν τ έ , ο  Γ κ ρ α ν τ έ  κ υ ρ ι α ρ χ ε ί  μ ε ς  
τ ο   έ ρ γ ο ,  δ ι ό τ ι   ο ι   Ε υ ρ ω π α ί ο ι   α σ τ ο ί   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς   δ ι ε ρ ε ύ ν η σ α ν   τ η ν   κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α   δ ο μ ή   π ο υ   ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι  
α π ό  τ ο ν   π ά τ ε ρ   φ α μ ί λ ι α ς ,  α υ τ ό ς   ε ί ν α ι   η  μ ο ρ φ ή   τ ο υ   κ υ ρ ί α ρ χ ο υ   π ά ν τ ρ ε   π α τ ρ ό ν ε .  Σ τ η ν   Ε λ λ ά δ α   δ ε ν  
έ χ ο υ μ ε   τ έ τ ο ι α   φ α ι ν ό μ ε ν α :  ο ι   ή ρ ω ε ς ­ά ν τ ρ ε ς ,  π α τ ρ ι α ρ χ ι κ έ ς   ο ν τ ό τ η τ ε ς ,  ε ί ν α ι   ο   Ρ ο ν κ ά λ α ς   α π ό   τ ο ν  
"Β α σ ι λ ι κ ό " τ ο υ   Μ ά τ ε σ ι   ­ μ ο ρ φ ή   κ α θ α ρ ά   ε π τ α ν η σ ι α κ ή   ­ κ α ι   φ υ σ ι κ ά   ο   Β ι ο λ ά ν τ η ς   τ ο υ   Ξ ε ν ό π ο υ λ ο υ , 
π ά λ ι   μ ι α  ε ρ μ η ν ε ί α  τ ο υ   α σ τ ι κ ο ύ   μ ύ θ ο υ   τ η ς   Ζ α κ ύ ν θ ο υ   π ο υ   έ χ ε ι   ε υ ρ ω π α ϊ κ έ ς   π ρ ο ο π τ ι κ έ ς .  Ν α   γ ι α τ ί  ο  
Ξ ε ν ό π ο υ λ ο ς  ο υ σ ι α σ τ ι κ ά  δ ε ν  μ π ό ρ ε σ ε  ν α  ε ρ μ η ν ε ύ σ ε ι  τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ ' ν α  γ ι α τ ί  ε ί π α  π ρ ι ν  ό τ ι  ο ι  σ τ α θ ε ρ έ ς  
β ά σ ε ι ς  π ο ύ  ε ί χ α ν  β ά λ ε ι  α π ό  κ ά τ ω  μ ε  τ ο  Κ ω μ ε ι δ ύ λ λ ι ο , τ ο  Δ ρ α μ α τ ι κ ό  Ε ι δ ύ λ λ ι ο  κ α ι  τ η ν  Ε π ι θ ε ώ ρ η σ η , ο ι  

68 
 μ α σ τ ό ρ ο ι   τ ο υ   Θ ε ά τ ρ ο υ   μ π ό ρ ε σ α ν   κ α ι   σ υ γ κ ρ ά τ η σ α ν   τ ο ν   ι σ τ ό ,  π έ ρ α σ ε   α π ό   π ά ν ω  τ ο   α σ τ ι κ ό  θ έ α τ ρ ο , 
α λ λ ά  δ ε ν  ά φ η σ ε  σ η μ ά δ ι α  π α ρ ά  μ ο ν ά χ α  τ η ν  τ ε χ ν ι κ ή  τ ο υ . Δ ε ν  μ π ό ρ ε σ ε  ν α  ε π ι β ι ώ σ ε ι , γ ι α υ τ ό  κ α ι  η  σ υ ν έ ­
χ ε ι α  τ ο υ   ή τ α ν   μ ι ά   σ υ ν έ χ ε ι α ,  α ς  τ ο   π ο ύ μ ε   έ τ σ ι ,  Φ ι λ ο λ ο γ ι κ ή . Ό σ ο ι   π η γ ά ζ ο υ ν   α π ό   τ ο ν   Ξ ε ν ό π ο υ λ ο , 
φ ι λ ο λ ο γ ο ύ ν   θ ε α τ ρ ι κ ά . Δ η λ α δ ή  δ ε ν  έ χ ο υ ν  α ν α φ ο ρ ά  τ ο υ ς  τ η ν  κ ο ι ν ω ν ί α ,  α ν α φ ο ρ ά  τ ο υ ς  έ χ ο υ ν  τ ο  θ έ α ­
τ ρ ο . Μ ι μ ο ύ ν τ α ι   θ ε α τ ρ ι κ έ ς  μ ο ρ φ έ ς , ν α  α ν α φ έ ρ ω  ε δ ώ  σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς  α υ τ ή ς  τ η ς  π ε ρ ι ό δ ο υ   π ο υ  κ α λ λ ι έ ρ γ η ­
σ α ν   α υ τ ό   π ο υ   ο ν ο μ ά σ τ η κ ε   κ ο μ ε ν τ ί   ­  ά λ λ ο   π ε ρ ί ε ρ γ ο   ε ί δ ο ς   ε λ λ η ν ι κ ό :  Ι ω α ν ν ό π ο υ λ ο ς , 
Λ ι δ ω ρ ί κ η ς ,Κ α γ ι ά ς ,  ο  α σ τ ι κ ό ς  Μ π ό γ ρ η ς  μ ε  τ η ν  "Κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α  Ζ ω ή ", ο  Μ ε λ ά ς  (σ τ η ν  α σ τ ι κ ή  τ ο υ  π ε ρ ί ο ­
δ ο , ό χ ι  τ η ν  π ρ ώ τ η , τ η ν  π ο ι η τ ι κ ή ). 

Ό λ ο ι  α υ τ ο ί  κ α λ λ ι έ ρ γ η σ α ν  έ ν α  ι δ ί ω μ α  Ξ ε ν ο π ο ύ λ ε ι ο , τ ο  ο π ο ί ο  δ ε ν  ε ί χ ε  α ν τ α π ό κ ρ ι σ η  σ τ η  ζ ω ή , δ ε ν  τ η ν  
ε ρ μ ή ν ε υ ε '  ό τ α ν  π ρ ο σ π ά θ η σ ε  ν α  ε ρ μ η ν ε ύ σ ε ι  τ η  ζ ω ή , τ η ν  α λ λ ο ί ω σ ε . 
Π α ρ ά δ ε ι γ μ α  δ ύ ο  έ ρ γ α  τ ο υ  Μ ε σ ο π ο λ έ μ ο υ  π ο υ  θ α  θ ε ω ρ η θ ο ύ ν  σ χ ε δ ό ν  σ υ μ π τ ώ μ α τ α  φ α σ ι σ τ ι κ ή ς  δ ρ α ­
μ α τ ο υ ρ γ ί α ς  ­ π α ρ α κ α λ ώ , δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α ς , δ ε  μ ι λ ά ω  γ ι α  φ α σ ί σ τ ε ς  α ν θ ρ ώ π ο υ ς . Τ ο  έ ν α  α π ' α υ τ ά  ε ί ν α ι  τ ο  
π ο λ ύ  γ ν ω σ τ ό  έ ρ γ ο  τ ο υ  Μ ε λ ά  "Ο  μ π α μ π ά ς  ε κ π α ι δ ε ύ ε τ α ι ". Τ ί  μ α ς  λ έ ε ι  τ ο  έ ρ γ ο  α υ τ ό  σ τ ο ν  Μ ε σ ο π ό λ ε μ ο , 
ό τ α ν  α ν θ ί ζ ο υ ν  ο ι  φ α σ ι σ μ ο ί  σ τ η ν  Ε υ ρ ώ π η , ό τ ι  ό π ο ι ο ς  σ π ο υ δ ά ζ ε ι , χ α λ ά ε ι . Α υ τ ό  λ έ ε ι  τ ο  έ ρ γ ο , γ ι α υ τ ό  κ ι  ο  
ή ρ ω α ς  τ ο υ , ο  γ ι ο ς  τ ο υ  μ π α μ π ά  π ο υ   ε κ π α ι δ ε ύ ε τ α ι , ο  γ ι ο ς  π ο ύ  έ φ υ γ ε , σ π ο ύ δ α σ ε  κ α ι  χ ά λ α σ ε , σ τ ο  τ έ λ ο ς  
ξ α ν α φ ο ρ ά ε ι   τ η ν  π ο δ ι ά  τ ο υ   τ α β ε ρ ν ι ά ρ η   κ α ι   ξ α ν α μ ο ι ρ ά ζ ε ι   μ ι σ α δ ά κ ι α .  Μ ε  λ ί γ α  λ ό γ ι α ,  ξ α ν α γ υ ρ ί ζ ε ι   σ τ ι ς  
ρ ί ζ ε ς  τ ο υ .  Δ ε ν  μ π ο ρ ώ  ν α  φ α ν τ α σ τ ώ   π ι ο  σ υ ν τ η ρ η τ ι κ ή   θ έ σ η  α π ό  α υ τ ή . Τ ο  ί δ ι ο   σ υ μ β α ί ν ε ι   κ α ι   μ ε  τ η ν  
"Κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α   Ζ ω ή " τ ο υ  Δ η μ . Μ π ό γ ρ η , ό π ο υ   Κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α   ζ ω ή  σ η μ α ί ν ε ι   τ ο  κ ο ρ ί τ σ ι   π ο υ   π α ρ α σ τ ρ ά τ η σ ε  
κ α ι  ξ α ν α γ υ ρ ί ζ ε ι   π ά λ ι  γ ι α  ν α  τ ε λ ε ι ώ σ ε ι  κ ά ν ο ν τ α ς  φ ι ν ά λ ε , λ ι β α ν ί ζ ο ν τ α ς  τ ι ς  ε ι κ ό ν ε ς  σ τ η ν  κ ό γ χ η  τ ο υ  σ π ι τ ι ­
ο ύ . Α υ τ ή  ε ί ν α ι   η  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α   ζ ω ή , δ η λ α δ ή  η  π α λ ι ά . Ο ι   ά ν θ ρ ω π ο ι   α υ τ ο ί  δ ε ν  μ π ό ρ ε σ α ν  ν α  β ρ ο υ ν  α ν τ ι ­
σ τ ο ι χ ί ε ς  σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  κ ο ι ν ω ν ί α ,  δ ε ν  μ π ό ρ ε σ α ν  ν α  κ α τ α γ ρ ά ψ ο υ ν  τ ι ς  α ν η σ υ χ ί ε ς   κ α ι  τ ο υ ς  κ ρ α δ α σ μ ο ύ ς  
τ η ς   σ τ ο  Μ ε σ ο π ό λ ε μ ο   ή  μ ε τ ά . Δ ε ν   ε μ φ α ν ί ζ ο ν τ α ι   π ο υ θ ε ν ά   σ ε  ο λ ό κ λ η ρ η   τ η  δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ί α   α υ τ ή ς  τ η ς  
π ε ρ ι ό δ ο υ   ο ύ τ ε  μ ι α  φ ο ρ ά  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  ο ι  σ υ ν έ π ε ι ε ς  ­ ο ύ τ ε  κ α ν  τ α  α π ο ν έ ρ ι α  ­ τ η ς  Μ ι κ ρ α σ ι α τ ι κ ή ς  κ α τ α ­
σ τ ρ ο φ ή ς .  Ξ έ ρ ε τ ε   ε σ ε ί ς  κ α ν έ ν α   έ ρ γ ο  τ ο υ   μ ε σ ο π ο λ έ μ ο υ ,  ω ς  τ ο   1940­41  π ο υ   α λ λ ά ζ ο υ ν  τ α  π ρ ά γ μ α τ α , 
κ ά π ο ι ο ν  σ υ γ γ ρ α φ έ α   π ο υ   ν α  α ν α φ έ ρ ε τ α ι   σ τ η  Μ ι κ ρ α σ ι α τ ι κ ή   κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ; Ά λ λ α ξ ε  ά ρ δ η ν  τ ο  κ ο ι ν ω ν ι κ ό  
τ ο π ί ο  τ η ς  Α θ ή ν α ς , τ ρ ι π λ α σ ι ά σ τ η κ ε  ο  π λ η θ υ σ μ ό ς  τ η ς  Α τ τ ι κ ή ς  κ α ι  δ ε ν  υ π ά ρ χ ε ι  π ο υ θ ε ν ά  κ α μ ί α  ν ύ ξ η  γ ι α υ ­
τ ή  τ η ν  α λ λ α γ ή  σ τ η  ν ο ο τ ρ ο π ί α . Έ σ ω σ α ν , κ ά π ο ι ε ς  φ ο ρ έ ς , τ α  π ρ ο σ χ ή μ α τ α  μ ε ρ ι κ ο ί  α π ό  τ ο υ ς  μ υ θ ι σ τ ο ρ ι ο ­
γ ρ ά φ ο υ ς  τ η ς  γ ε ν ι ά ς  τ ο υ  '30. 

Σ '  α υ τ ή ν  τ η ν   ί δ ι α   π ε ρ ί ο δ ο   έ χ ο υ μ ε   μ ι α  α π ό π ε ι ρ α   σ η μ α ν τ ι κ ώ ν   σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν   ­ π α ρ ά λ λ η λ α   μ ε  τ ο υ ς  
ά λ λ ο υ ς  π ο υ  α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν  α υ τ ή  τ η  μ ί μ η σ η  τ ο υ  Ξ ε ν ό π ο υ λ ο υ . Έ χ ο υ μ ε  μ ι α ν  α π ό π ε ι ρ α  μ ε γ ά λ ω ν  π ο ι η τ ώ ν  μ α ς  
ν α  γ ρ ά ψ ο υ ν  π ο ι η τ ι κ ό  θ έ α τ ρ ο : μ ι λ ά ω  γ ι α  τ η ν  α π ό π ε ι ρ α , τ α  α π ο ν ε ν ο η μ έ ν α  δ ι α β ή μ α τ α  τ ο υ  Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η , τ ο υ  
Π ο ρ ι ώ τ η , τ ο υ  Σ ι κ ε λ ι α ν ο ύ , τ ο υ  Π ρ ε β ε λ ά κ η  α ρ γ ό τ ε ρ α  κ α ι  λ ί γ ο  κ α θ υ σ τ ε ρ η μ έ ν α  τ ο υ  Ρ ώ τ α , ν α  γ ρ ά ψ ο υ ν  π ο ι ­
η τ ι κ ό  θ έ α τ ρ ο : α π ο τ υ γ χ ά ν ο υ ν   Ο Λ Ο Ι . Α π ο τ υ γ χ ά ν ο υ ν   δ ι ό τ ι   δ ε ν  π α ί ζ ο ν τ α ι .  Π ρ έ π ε ι  ν α  σ α ς  π ω  ό τ ι  υ π ά ρ ­
χ ο υ ν  σ η μ α ν τ ι κ ά  έ ρ γ α  α υ τ ή ς  τ η ς  π ε ρ ι ό δ ο υ   π ο υ  μ ε  μ ι α ν  ά λ λ η  ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α  κ α ι  τ η  β ο ή θ ε ι α  α ν θ ρ ώ π ω ν  τ ο υ  
θ ε ά τ ρ ο υ  π ο υ  θ α  μ π ο ρ ο ύ σ α ν  ν α  σ υ μ β ά λ ο υ ν  σ τ η  δ η μ ι ο υ ρ γ ί α  α υ τ ο ύ  τ ο υ  έ ρ γ ο υ , θ α  ε ί χ α μ ε  σ η μ α ν τ ι κ ά  έ ρ γ α  
α ν ά λ ο γ α  μ ε  τ ο υ  Τ Σ .Έ λ ι ο τ  ή  τ ο υ  Γ έ η τ ς  ­ ω ς  ι δ έ ε ς  μ ε ρ ι κ ά  ε ί ν α ι  σ η μ α ν τ ι κ ό τ α τ α , α λ λ ά  δ ε ν  ε υ δ ο κ ί μ η σ α ν . Δ ε ν  
μ π ό ρ ε σ α ν  ν α  χ α ρ ο ύ ν  τ η  σ κ η ν ι κ ή  π ρ ά ξ η . Σ κ ε φ τ ε ί τ ε  ό τ ι  ο  Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η ς  π έ θ α ν ε  έ χ ο ν τ α ς  γ ρ ά ψ ε ι   15 τ ρ α γ ω ­
δ ί ε ς   κ α ι   ε υ τ ύ χ η σ ε   ό σ ο   ζ ο ύ σ ε  ν α  δ ε ι   μ ό ν ο  μ ί α  π α ι γ μ έ ν η , τ ο ν   "Κ α π ο δ ί σ τ ρ ι α ",  τ ο   1945. Ο   Σ ι κ ε λ ι α ν ό ς  
κ α μ ί α . Ν α  δ ο υ ν  τ α  ε λ α τ τ ώ μ α τ α  τ ο υ ς  σ τ η  σ κ η ν ή , ν α  τ α  δ ο υ ν  ν α  γ ι γ α ν τ ώ ν ο ν τ α ι ,  ό π ω ς  ό ν τ ω ς  σ υ μ β α ί ν ε ι  

69 
 π ο λ λ έ ς  φ ο ρ έ ς  σ τ η  σ κ η ν ή  ' γ ι α τ ί  α υ τ ό  τ ο  θ έ α τ ρ ο  σ υ κ ο φ α ν τ ή θ η κ ε , δ ό θ η κ ε  π ο λ ύ  μ ε γ ά λ η  σ η μ α σ ί α  σ ε  α υ τ ό  
τ ο  ψ ε υ τ ο θ έ α τ ρ ο  φ ι λ ο λ ο γ ι κ ή ς  γ ρ α φ ή ς . Δ ι α β ά σ τ ε  ­ τ ο λ μ ώ  ν α  π ω  ο ν ό μ α τ α  ­ τ α  έ ρ γ α  τ ο υ   Ι ω α ν ν ό π ο υ λ ο υ , 
τ ο υ  Λ ι δ ω ρ ί κ η , έ ν τ ι μ α  έ ρ γ α , κ α λ ο γ ρ α μ μ έ ν α , ό ζ ο υ ν  α υ τ ό  π ο υ  ο ν ο μ ά ζ ο υ μ ε  λ υ χ ν ί α . Ε ί ν α ι  γ ρ α μ μ έ ν α  φ ι λ ο λ ο ­
γ ι κ ά , δ η λ α δ ή  ο ι  ά ν θ ρ ω π ο ι  μ ι λ ο ύ ν  έ ξ ω  α π ό  τ η  ζ ω ή , φ ι λ ο λ ο γ ι κ ά , π ο ι η τ ι κ ά , μ ε  ω ρ α ί ε ς  λ έ ξ ε ι ς . 

Ε υ τ υ χ ώ ς  π ο υ   υ π ά ρ χ ε ι   α υ τ ό  τ ο  υ π ό β α θ ρ ο   π ο υ   ε ί π α μ ε  π ρ ι ν . Η   π α ρ ά δ ο σ η  σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι ,  η  ε π ι θ ε ώ ­
ρ η σ η   κ ά ν ε ι   τ η   δ ο υ λ ε ι ά  τ η ς . Τ η  δ ο υ λ ε ι ά  τ η ς   κ ά ν ε ι   α κ ό μ η   κ ι   έ ν α  θ έ α τ ρ ο   α ρ κ ε τ ά  σ υ κ ο φ α ν τ η μ έ ν ο :  η  
φ α ρ σ ο κ ω μ ω δ ί α . Έ ν α  γ ε ν ν α ί ο , τ έ τ α ρ τ ο  ε ί δ ο ς , μ ο ν α δ ι κ ό   π ο υ   δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ ε  α υ τ ό ς  ο  τ ό π ο ς . Α π ό  μ ι ζ έ ­
ρ ι α  τ α  δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ ε   κ α ι   τ η ν   ε π ι θ ε ώ ρ η σ η   κ α ι   α υ τ ό ,  α π ό   α δ υ ν α μ ί ε ς   κ α ι   α δ ι έ ξ ο δ α   α κ ό μ η   κ α ι   σ τ η ν  
π α ρ α γ ω γ ή . 

Α κ ρ ι β ώ ς  ό μ ω ς  ε π ε ι δ ή  υ π ή ρ χ ε  η  έ γ ν ο ι α  κ α ι  ο ι  μ ε γ ά λ ο ι  μ α σ τ ό ρ ο ι  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  π ο υ  τ ο  σ τ ή ρ ι ξ α ν , έ γ ι ν ε  
έ ν α  θ έ α τ ρ ο  γ ε ν ν α ί ο . Τ ί  σ η μ α ί ν ε ι  φ α ρ σ ο κ ω μ ω δ ί α ; Ο  ό ρ ο ς  α υ τ ό ς  ε π ι σ τ ρ α τ ε ύ τ η κ ε , κ α τ α σ κ ε υ ά σ τ η κ ε  γ ι α  ν α  
σ υ κ ο φ α ν τ ή σ ε ι  τ ο  ε ί δ ο ς . Σ α  ν α  λ έ μ ε , ο ύ τ ε  φ ά ρ σ α  ο ύ τ ε  κ ω μ ω δ ί α . Ο ι  ά ν θ ρ ω π ο ι , β έ β α ι α , π ο υ  τ ο  έ φ τ ι α ξ α ν  
ε ν ν ο ο ύ σ α ν  κ α ι  φ ά ρ σ α  κ α ι  κ ω μ ω δ ί α , α π ό  τ η  μ ι α  μ ε ρ ι ά  ζ ο υ μ ί  φ ά ρ σ α ς , κ α λ π ά ζ ο ν τ ε ς  ρ υ θ μ ο ί , α π ρ ο σ δ ό κ η ­
τ ε ς  α λ λ α γ έ ς , α ν α τ ρ ο π έ ς , ε υ φ υ ο λ ο γ ή μ α τ α '  α π ό  τ η ν  ά λ λ η  μ ε ρ ι ά , θ έ μ α  π ο υ  π ρ ο σ α ρ μ ο ζ ό τ α ν   ή  κ α ι  κ α τ ε υ ­
θ υ ν ό τ α ν  σ ε  α υ τ ό  π ο υ  ο ν ο μ ά ζ ο υ μ ε  κ ω μ ω δ ί α  η θ ώ ν . Κ α μ ί α  α π ό  τ ι ς  λ ε γ ό μ ε ν ε ς  φ α ρ σ ο κ ω μ ω δ ί ε ς  δ ε ν  υ π ή ρ ­
χ ε  π ο υ  ν α  μ η ν  ε ί χ ε  σ τ ό χ ο  τ η ς  έ ν α  κ ο ι ν ω ν ι κ ό  φ α ι ν ό μ ε ν ο . Δ ε ν  έ χ ε ι  σ η μ α σ ί α  π ό σ ο  ε π ι φ α ν ε ι α κ ά  τ ο  έ π ι α ν ε , 
ή τ α ν , λ .χ .,  η  α δ ε λ φ ή  π ο υ  δ ε ν  μ π ο ρ ε ί  ν α  π α ν τ ρ ε υ τ ε ί   κ ι  έ τ σ ι  μ έ ν ε ι  α ν ύ π α ν τ ρ ο ς  κ ι  ο  α δ ε ρ φ ό ς   (γ ύ ρ ω  σ τ ο  
1948 π ε ρ ί π ο υ ) ή τ α ν  ο  σ τ ρ α τ η γ ό ς  π ο υ  γ ί ν ε τ α ι  ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η  γ ι α  ν α  π ο ν τ ά ρ ο υ ν  π ά ν ω  τ ο υ  κ ά π ο ι ο ι  α λ η τ ή ­
ρ ι ο ι  γ ι α  ν α  φ τ ι ά ξ ο υ ν  κ ό λ π α  κ α ι  ν α  ε κ μ ε τ α λ λ ε υ τ ο ύ ν  τ ο  μ ύ θ ο , τ ο  θ ρ ύ λ ο  τ ο υ  κ α ι  τ α  τ ρ α ύ μ α τ α  τ ο υ . 

Θ έ μ α τ α , λ ο ι π ό ν ,  κ ο ι ν ω ν ι κ ά   γ ρ α μ μ έ ν α  μ ε  φ α ρ σ ι κ ό  τ ρ ό π ο . Α υ τ ό  δ ε ν  ε ί ν α ι  λ α θ ε μ έ ν η  α λ λ ά  ε υ φ υ ή ς  
τ ε χ ν ι κ ή   ε ί ν α ι   έ ν α ς  Δ ο ύ ρ ε ι ο ς  Ί π π ο ς .  Δ η μ ι ο υ ρ γ η σ α ν ε   τ ο ν   Δ ο ύ ρ ε ι ο  Ί π π ο   τ η ς   φ ά ρ σ α ς ,  π έ ρ α σ α ν  μ έ σ α  
α π ό  α υ τ ή ν  σ τ η ν  δ ύ σ κ ο λ η  ε π ο χ ή  τ ο υ  Ε μ φ υ λ ί ο υ , γ ι α  π α ρ ά δ ε ι γ μ α , θ έ μ α τ α  κ ο ι ν ω ν ι κ ά . Α κ ό μ α  κ α ι  σ ή μ ε ­
ρ α  ε γ ώ  θ ε ω ρ ώ  τ ο λ μ η ρ ό  ό τ ι  τ ο   1949 α ν έ β η κ ε  τ ο  "Ε ν α ς  ή ρ ω ς  μ ε  π α ν τ ο ύ φ λ ε ς " σ ε  μ ι α  ε π ο χ ή  π ο υ  γ ι ν ό ­
τ α ν   ό ,τ ι   γ ι ν ό τ α ν   σ τ ο ν   Γ ρ ά μ μ ο   κ α ι   έ ρ χ ε τ α ι   έ ν α ς   κ ά π ο ι α   σ τ ι γ μ ή   κ α ι   μ ι λ ά ε ι   γ ι α  τ η ν   ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η  τ ο υ  
σ τ ρ α τ η γ ο ύ   κ α ι  τ ω ν  π α ρ α σ ή μ ω ν  τ ο υ . Π ώ ς  α λ λ ι ώ ς  θ α  μ π ο ρ ο ύ σ ε  ν α  π ε ρ ά σ ε ι  α υ τ ό , α ν  ό χ ι  μ έ σ α  α π ό  τ ο  
κ ύ ρ ο ς  ε ν ό ς  Λ ο γ ο θ ε τ ί δ η , ε ν ό ς  λ α ϊ κ ο ύ  κ ω μ ι κ ο ύ , κ α ι  α π ό  τ η ν  ά λ λ η  μ ε ρ ι ά , μ έ σ α  α π ό  τ η  φ α ρ σ ι κ ή  δ ο μ ή  η  
ο π ο ί α  φ α ι ν ό τ α ν  π ω ς  γ ι ν ό τ α ν , τ ά χ α , π ρ ο ς  κ ο ι ν ή  δ ι α σ κ έ δ α σ η  κ α ι  η δ ο ν ή  τ η ς  σ τ ι γ μ ή ς  ά φ η ν ε  ό μ ω ς  π ί σ ω  
τ η ς  σ η μ ά δ ι α  κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς  κ ρ ι τ ι κ ή ς . Τ ο  ί δ ι ο  σ υ μ β α ί ν ε ι  κ α ι  μ ε  τ ι ς  κ ω μ ω δ ί ε ς  η θ ώ ν  π ο υ  θ έ λ η σ ε  ν α  γ ρ ά ψ ε ι  
ο  Ψ α θ ά ς , ά λ λ α  σ τ η   δ ο μ ή  τ ο υ ς  ή τ α ν  φ ά ρ σ ε ς . Α υ τ ο ί  ο ι  ά ν θ ρ ω π ο ι   δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ α ν  γ λ ώ σ σ α  θ ε ά τ ρ ο υ  κ α ι  
φ τ ι ά ξ α ν ε   ­  α ς   τ ο   π ο ύ μ ε   έ τ σ ι   ω μ ά   ­  τ ο υ ς   π υ ρ ή ν ε ς   π ο υ   θ α ρ θ ε ί   α ρ γ ό τ ε ρ α   τ ο   θ έ α τ ρ ο   μ ε τ ά   τ ο ν  
Κ α μ π α ν έ λ λ η  ν α  ε κ μ ε τ α λ λ ε υ τ ε ί . 

Τ ο υ ς  π υ ρ ή ν ε ς  τ ο υ  τ υ π ο λ ο γ ί ο υ  τ ο υ  μ ι κ ρ ο α σ τ ο ύ   κ α ι  τ ο υ  α σ τ ο ύ  Έ λ λ η ν α : α υ τ ο ύ  τ ο υ  π ε ρ ί ε ρ γ ο υ  κ ρ ά ­
μ α τ ο ς  π ο υ   ε ί ν α ι   μ α ζ ί  έ ξ υ π ν ο ς  κ α ι  κ α π ά τ σ ο ς , μ ι κ ρ ο π ρ ο δ ό τ η ς ,  α π α τ ε ω ν ί σ κ ο ς ,  ά ν θ ρ ω π ο ς  τ η ς  ε υ κ α ι ρ ί α ς , 
τ η ς  π λ ά κ α ς , τ η ς  ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς , π ρ ο δ ο τ ά κ ο ς  τ ω ν  φ ί λ ω ν  κ α ι  τ α υ τ ό χ ρ ο ν α  γ ε ν ν α ι ό δ ω ρ ο ς . 

70 
 Ο   Κ α μ π α ν έ λ λ η ς  μ ε  τ η ν  "Α υ λ ή  τ ω ν  θ α υ μ ά τ ω ν " έ δ ω σ ε  τ ο  σ τ ί γ μ α  α υ τ ο ύ  τ ο υ  τ ύ π ο υ   π ο υ   υ π ή ρ χ ε , ό μ ω ς , 
κ α ι  π ρ ι ν  δ ι ά χ υ τ ο ς  μ έ σ α  σ τ ι ς  κ ω μ ω δ ί ε ς  τ ο υ  Ψ α θ ά , τ ο υ  Σ α κ ε λ λ ά ρ ι ο υ , τ ο υ  Τ σ ι φ ό ρ ο υ .  Ο   Κ α μ π α ν έ λ λ η ς  τ ο υ  
έ δ ω σ ε   κ ο ι ν ω ν ι κ ή   π ρ ο έ κ τ α σ η ,  τ ο ν   τ ο π ο θ έ τ η σ ε   μ έ σ α   σ τ η   δ ο μ ή   τ η ς   κ ο ι ν ω ν ί α ς .  Α κ ο λ ο ύ θ η σ ε   μ ι α   σ ε ι ρ ά  
π ο λ ύ   α ξ ι ό λ ο γ ω ν  ε π ι γ ό ν ω ν  π ο υ   κ α τ ό ρ θ ω σ α ν  ν α  δ ώ σ ο υ ν   π ρ ι σ μ α τ ι κ ά  ο λ ό γ λ υ φ η   δ ι α π ρ α γ μ ά τ ε υ σ η   α υ τ ο ύ  
τ ο υ   τ ύ π ο υ ,  τ ο π ο θ ε τ ώ ν τ α ς   ο   κ α θ έ ν α ς   τ ο ν   τ ύ π ο   α υ τ ό   μ έ σ α   σ ε   σ υ ν θ ή κ ε ς   κ ο ι ν ω ν ι κ ά   α ν α γ ν ω ρ ί σ ι μ ε ς :  α π ό  
τ η ν   μ ι α   ή τ α ν   ε ν ό ς   α π ρ ο σ δ ι ό ρ ι σ τ ο υ   π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο υ ,  λ ο ύ μ π ε ν   π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο υ   (π ο υ   κ α λ λ ι έ ρ γ η σ α ν   σ τ η ν  
α ρ χ ή   τ η ς   κ α ρ ι έ ρ α ς   τ ο υ ς   ο   Δ ι α λ ε γ μ έ ν ο ς ,  ο   Π ό ν τ ι κ α ς   κ α ι   ά λ λ ο ι ).  Ο   Π ό ν τ ι κ α ς   έ κ α ν ε   ό ,τ ι   δ ε ν   έ κ α ν ε   η  
Κ ο ι ν ω ν ι ο λ ο γ ί α   έ ν α ν  α ι ώ ν α : σ τ ο  π ρ ώ τ ο  τ ο υ   μ ε γ ά λ ο  έ ρ γ ο , σ τ ο  "Λ ά κ κ ο ς  κ α ι  η  Φ ά β α ", μ α ς  ε ί π ε  κ ά τ ι  π ο υ   η  
Κ ο ι ν ω ν ι ο λ ο γ ί α   δ ε  μ α ς  τ ό χ ε ι   π ε ι   α κ ό μ α : τ ο   π ώ ς   ο  Έ λ λ η ν α ς  λ ο ύ μ π ε ν   π ρ ο λ ε τ ά ρ ι ο ς ,  ο  α π ρ ο σ δ ι ό ρ ι σ τ ο ς   κ α ι  
α σ υ ν ε ί δ η τ ο ς ,  κ ά ν ε ι   ά λ μ α  α π ό  τ ο  λ ο ύ μ π ε ν   π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο   σ τ ο ν  μ ι κ ρ ο α σ τ ι σ μ ό . Α υ τ ό   δ ε ν  τ ο   κ α τ ά λ α β ε   ο ύ τ ε  
κ α ν  τ ο  σ υ ν ε ι δ η τ ο π ο ί η σ ε   ο ύ τ ε  τ ο   Κ Κ Ε , τ ο  ο π ο ί ο  β ρ έ θ η κ ε  σ ε  α ξ ι έ ξ ο δ ο   ό τ α ν  μ ε τ ά  τ ο   1974 ε ί δ ε  ν ' α λ λ ο ι ώ ­
ν ε τ α ι   η   κ ά λ π η   τ ο υ   σ τ η ν   π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α ,  δ η λ .  σ τ ο   Π ε ρ ι σ τ έ ρ ι   κ α ι   κ ά π ο ι α   σ τ ι γ μ ή   ε ί δ ε   ν α   π ε τ ά ν ε   α λ λ ο ύ   ο ι  
ψ η φ ο φ ό ρ ο ι   τ ο υ , γ ι α τ ί  ε ν τ ω μ ε τ α ξ ύ   ε ί χ α ν  φ τ ι ά ξ ε ι  μ ι ά  μ ι κ ρ ή  κ ο υ ζ ί ν α  μ '  έ ν α ν  κ α μ π ι ν έ , ε ί χ α ν  α λ λ ά ξ ε ι  τ ά ξ η . 

Α υ τ ά  τ α  ε ί δ ε  π ρ ώ τ ο ς   ο  Π ό ν τ ι κ α ς   κ ι  ά λ λ ο ι   σ η μ α ν τ ι κ ο ί   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς   α υ τ ή ς  τ η ς  ε π ο χ ή ς   ο ι  ο π ο ί ο ι   κ α τ έ ­
γ ρ α ψ α ν   α υ τ ή  τ η ν  α π ρ ο σ δ ι ό ρ ι σ τ η   μ ά ζ α  π ο υ   κ ι ν ε ί τ α ι   π ρ ο ς  ό λ ε ς  τ ι ς  κ α τ ε υ θ ύ ν σ ε ι ς   ­ α π ό  τ ο  ε μ π ό ρ ι ο  ω ς  τ η ν  
μ ι κ ρ ή   υ π α λ λ η λ ί α ,  κ α ι   δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί   α κ ρ ι β ώ ς   α υ τ ό   τ ο   μ ι κ ρ ό   π λ α γ κ τ ό ν   π ο υ   ε ί ν α ι   η   ε λ λ η ν ι κ ή   κ ο ι ν ω ν ι κ ή  
π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α . 

Α π ρ ο σ δ ι ό ρ ι σ τ η   κ α ι  α κ ό μ α  α κ α θ ό ρ ι σ τ η   κ ο ι ν ω ν ι ο λ ο γ ι κ ά .  Α υ τ ή  η  ο μ ά δ α  ο φ ε ί λ ε ι   π ά ρ α  π ο λ λ ά ,  α σ υ ν ε ί ­
δ η τ α  ή  σ υ ν ε ι δ η τ ά ,  σ '  α υ τ ο ύ ς  τ ο υ ς   μ ε γ ά λ ο υ ς  ρ υ θ μ ο π ο ι ο ύ ς   τ η ς  γ λ ώ σ σ α ς . Χ ω ρ ί ς   α υ τ ή  τ η  μ ε γ ά λ η  γ λ ώ σ σ α  
π ο υ   δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ α ν   ο   Λ ο γ ο θ ε τ ί δ η ς ,  ο   Η λ ι ό π ο υ λ ο ς ,  ο   Φ ω τ ό π ο υ λ ο ς ,  ο   Σ τ α υ ρ ί δ η ς ,  ο   Α υ λ ω ν ί τ η ς   κ α ι   η  
Β α σ ι λ ε ι ά δ ο υ ,  α υ τ ή   η   γ λ ώ σ σ α   τ η ς   τ ρ έ χ ο υ σ α ς   α λ λ ά   σ υ γ χ ρ ό ν ω ς   κ α ι   τ η ς   μ α ν ι κ ή ς   π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α ς   δ ε ν  
ε ί ν α ι  μ ό ν ο  κ α τ α γ ρ α φ ή  τ η ς  κ α θ η μ ε ρ ι ν ή ς  κ ο υ β έ ν τ α ς , έ χ ε ι  μ ι α  τ ρ έ λ λ α . 

Α υ τ ό  α ρ γ ό τ ε ρ α  τ ο  υ λ ι κ ό  ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ τ η κ α ν   ό λ ο ι  ο ι  ν ε ώ τ ε ρ ο ι   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς   κ α θ ώ ς  μ α θ ή τ ε υ σ α ν  σ ' α υ τ ό , 
ό π ω ς   α κ ό μ α   μ α θ η τ ε ύ ο υ ν   τ α   π α ι δ ι ά   μ α ς   σ τ η  γ ο η τ ε ί α   α υ τ ο ύ   τ ο υ   λ ό γ ο υ ,  γ ι α υ τ ό   ε ί ν α ι   δ η μ ο φ ι λ ή   α υ τ ά  τ α  
φ ι λ μ   σ τ η ν   τ η λ ε ό ρ α σ η . Έ χ ο υ ν   κ υ ρ ί ω ς   α υ τ ή   τ η   μ α γ ε ί α  τ η ς   γ λ ώ σ σ α ς .  Δ ε ν   δ ι α σ ώ ζ ο ν τ α ι   γ ι α  τ ί π ο τ ε   ά λ λ ο , 
ο ύ τ ε   γ ι α   τ η ν   τ ε χ ν ι κ ή   τ ο υ ς .  Ο ι   μ ε γ ά λ ο ι   α υ τ ο ί   μ α σ τ ό ρ ο ι   μ ι λ ά ν ε   α υ τ ή   τ η   γ λ ώ σ σ α   μ ε  τ ρ ό π ο   φ υ σ ι κ ό ,  ε ν ώ  
τ α υ τ ό χ ρ ο ν α   έ χ ο υ ν   κ α ι   μ ι α  τ ρ έ λ λ α . Α υ τ ή   ε ί ν α ι   η  λ α ϊ κ ή   π ο ι η τ ι κ ή  τ η ς  γ λ ώ σ σ α ς   κ α ι   α υ τ ό   δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ ε   τ η  
ν ε ώ τ ε ρ η , π ρ α γ μ α τ ι κ ά  α κ μ α ί α , σ χ ο λ ή  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ   μ α ς  π ο υ   έ χ ο υ μ ε  τ α  τ ε λ ε υ τ α ί α  20­25 χ ρ ό ν ι α . 
Γ ι α τ ί ,  α γ α π η τ ο ί   φ ί λ ο ι ,  έ χ ο υ μ ε   μ ι α   α κ μ α ί α   σ χ ο λ ή   θ ε ά τ ρ ο υ   α υ τ ή   τ η   σ τ ι γ μ ή   σ τ η ν   Ε λ λ ά δ α ,  μ ο ν α δ ι κ ή  
σ τ η ν   Ε υ ρ ώ π η .  Π ο υ θ ε ν ά   σ τ η ν  Ε υ ρ ώ π η   δ ε ν   υ π ά ρ χ ο υ ν   15 σ η μ α ν τ ι κ ο ί   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς   δ ρ ώ ν τ ε ς   ο ι   ο π ο ί ο ι   ν α  
κ α τ α θ έ τ ο υ ν  κ ά θ ε  τ ό σ ο , λ ί γ ο   ή  π ο λ ύ   ο  κ α θ έ ν α ς , τ ο   έ ρ γ ο  τ ο υ ς  κ α ι  ν α  ε ί ν α ι   α ν α γ ν ω ρ ί σ ι μ ο ι   λ α ϊ κ ά ,  δ η λ α δ ή  
η  α ν α γ ν ώ ρ ι σ η  τ ο υ ς  ν α  ε ί ν α ι   π λ α τ ι ά . 

Σ τ η ν  Ε υ ρ ώ π η , α κ ό μ α  κ α ι  ο ι  σ η μ α ν τ ι κ ο ί  σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς , κ α τ α ν α λ ώ ν ο ν τ α ι   α π ό  π ο λ ύ  μ ι κ ρ έ ς  μ ε ρ ί δ ε ς  κ ο ι ν ο ύ : 
α π ό  έ ν α  δ η λ α δ ή  ε ν η μ ε ρ ω μ έ ν ο   κ α ι  μ υ η μ έ ν ο  κ ο ι ν ό . Α υ τ ό  σ υ μ β α ί ν ε ι   κ α ι  σ τ η ν  Α γ γ λ ί α  κ α ι  σ τ η  Γ ε ρ μ α ν ί α . Δ ε ν  
έ χ ο υ ν  α υ τ ό  π ο υ  λ έ μ ε  λ α ϊ κ ή  α ν τ α π ό κ ρ ι σ η . Ε δ ώ , ό τ α ν  υ π ά ρ χ ε ι  μ ι α  ε π ι τ υ χ ί α , έ χ ε ι  λ α ϊ κ ή  α ν τ α π ό κ ρ ι σ η . Σ ε  ό λ α  
τ α  σ τ ρ ώ μ α τ α  κ ι  ό χ ι  μ ό ν ο  σ τ ο υ ς  α ν θ ρ ώ π ο υ ς  τ ο υ ς  δ ι α ν ο ο ύ μ ε ν ο υ ς  ή  τ ο υ ς  α ν θ ρ ώ π ο υ ς  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ . 

71 
 Έ χ ο υ μ ε  λ ο ι π ό ν  μ ι α  γ ε ν ν α ί α  σ χ ο λ ή  π ο υ  ξ ε κ ι ν ά ε ι  α π ό  τ ο ν  π ά τ ρ ο ν α  τ η ς  Ι σ τ ο ρ ί α ς , τ ο ν  Κ α μ π α ν έ λ λ η , ο  ο π ο ί ­
ο ς  α κ ό μ α  ό χ ι  α π λ ώ ς  δ ρ α  α λ λ ά  μ α ς  α ι α φ ν ι δ ι ά ζ ε ι   κ ι ό λ α ς  μ ε  τ α  σ ύ γ χ ρ ο ν α  έ ρ γ α  τ ο υ , α ν α ν ε ώ ν ε τ α ι   κ α ι   υ π ά ρ χ ε ι  
α π ό   π ί σ ω   μ ι α   σ ε ι ρ ά   α π ό   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς   ο ι   ο π ο ί ο ι   κ α λ ύ π τ ο υ ν   ό λ ο   τ ο   φ ά σ μ α   τ η ς   ε υ ρ ω π α ϊ κ ή ς   τ υ π ο λ ο γ ί α ς . 
Έ χ ο υ μ ε   α κ ρ α ί ο υ ς   ν α τ ο υ ρ α λ ι σ τ έ ς   π ο υ   φ τ ά ν ο υ ν   σ ή μ ε ρ α  ν α   ε ί ν α ι   σ χ ε δ ό ν   π ρ ω τ ο π ό ρ ο ι   κ α ι   μ ε τ α μ ο ν τ ε ρ ν ι κ ο ί , 
μ έ χ ρ ι   υ π ε ρ ρ ε α λ ι σ τ έ ς   κ α ι   σ υ μ β ο λ ι κ ο ί   σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς .  Σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς   ε π ί σ η ς   λ υ ρ ι κ ο ύ ς ,  ό π ω ς   ε ί ν α ι   η   Λ ο ύ λ α  
Α ν α γ ν ω σ τ ά κ η  σ τ α  π ρ ώ τ α  τ η ς  έ ρ γ α  π ο υ  έ χ ο υ ν  μ ι α  λ υ ρ ι κ ό τ η τ α  κ α ι  μ ι α  μ ο υ σ ι κ ή  σ ύ λ λ η ψ η  τ ο υ  π ρ ά γ μ α τ ο ς . Α π ό  
τ η ν  ά λ λ η  π λ ε υ ρ ά , υ π ά ρ χ ο υ ν  κ α ι  ο ι  α π ο γ ε ι ώ σ ε ι ς  τ ο υ  Ζ ι ώ γ α  σ τ ο ν  υ π ε ρ ρ ε α λ ι σ μ ό  ή  τ ο  β ι τ ρ ι ο λ ι κ ό  χ ι ο ύ μ ο ρ  τ ο υ  
Μ ά τ ε σ ι , ο ι  κ α τ α γ ρ α φ έ ς  τ η ς  π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α ς  μ έ σ α  α π ό  έ ν α  υ ψ η λ ό  χ ι ο ύ μ ο ρ  τ ο υ   Κ ε χ α ϊ δ η  ή  α κ ό μ α  μ ι α  ε ν δ ι α ­
φ έ ρ ο υ σ α   π ο ρ ε ί α ,  ό π ω ς   ε κ ε ί ν η   π ο υ   σ α ς   ε ί π α   π ρ ι ν ,  τ ο υ   Π ο ν τ ί κ α .  Υ π ά ρ χ ε ι   α κ ό μ α   κ α ι   ω μ ό τ η τ α   σ τ η  γ ρ α φ ή , 
ό π ω ς  α υ τ ή  τ ο υ  Σ κ ο ύ ρ τ η , ο  ο π ο ί ο ς  ξ ε κ ί ν η σ ε  α π ό  μ ι α  λ α τ ρ ε ί α  π ρ ο ς  τ ο  π α ρ ά λ ο γ ο  ή  τ ο  θ έ α τ ρ ο  τ ο υ   Π ί ν τ ε ρ  γ ι α  
ν α  φ τ ά σ ε ι  σ ε  έ ν α  ω μ ό  έ ρ γ ο , ό π ω ς  ο ι  "Ε κ τ ε λ ε σ τ έ ς ", τ ο  ο π ο ί ο  ή τ α ν  μ έ ν  μ ί α  κ α τ α γ ρ α φ ή , α λ λ ά  α π ο γ ε ι ω μ έ ν η . 

Έ χ ο υ μ ε   έ ν α  ε υ ρ ύ   φ ά σ μ α  θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν   π ο υ   τ ρ ο φ ο δ ο τ ο ύ ν   τ η ν  α γ ο ρ ά  μ α ς  κ α ι   π ο υ   ο υ σ ι α ­
σ τ ι κ ά  δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ ν  τ ι ς  π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ι ς  ν α  ε ί μ α σ τ ε  α ι σ ι ό δ ο ξ ο ι   π ω ς  α υ τ ή  τ η  σ τ ι γ μ ή  έ χ ο υ μ ε  έ ν α  α κ μ α ί ο  θ έ α ­
τ ρ ο  π ο υ   υ π η ρ ε τ ε ί  ι δ έ ε ς  κ α ι  α ξ ί ε ς . 

Α ν α φ έ ρ ω   τ ι ς   σ α τ ι ρ ι κ έ ς   "δ ι α γ ν ώ σ ε ι ς "  τ ο υ   Μ α ν ό λ η   Κ ο ρ ρ έ   π ο υ   ε ξ ε τ ά ζ ε ι   τ η   Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή   π α θ ο λ ο γ ί α  
κ α ι  τ α  δ ε ι κ τ ι κ ά  ψ υ χ ο δ ρ ά μ α τ α  τ ο υ   Π ώ ρ ο υ   Μ α ν ι ώ τ η .  Ο   Σ τ ρ α τ ή ς   Κ α ρ ρ ά ς  σ τ ο   "Σ υ ν ο δ ό "  π ρ ο σ π ά θ η σ ε   ν α  
δ ε ι  τ ο  π α ρ ά λ ο γ ο   α λ λ ά  ε π α ν ή λ θ ε  ξ α ν ά  π ά λ ι  σ τ η ν  ο ρ θ ή  γ ρ α φ ή , τ η ν  ι θ α γ ε ν ή , ό τ α ν  έ κ α ν ε  ά λ λ α  έ ρ γ α . 

Α υ τ ή ,  λ ο ι π ό ν ,  η  τ ε λ ε υ τ α ί α   θ ε α τ ρ ι κ ή   ο μ ά δ α   π ο υ   τ ι μ ά  τ η   θ ε α τ ρ ι κ ή   μ α ς   π α ρ α γ ω γ ή   έ ρ χ ε τ α ι   ν α   κ λ ε ί σ ε ι  
τ η ν   ε κ α τ ο ν τ α ε τ ί α ,  μ ε τ ά  α π '  α υ τ έ ς   ό λ ε ς  τ ι ς  γ ό ν ι μ ε ς   π ε ρ ι π έ τ ε ι ε ς   α κ ό μ α   κ α ι  τ ι ς   α π ο τ υ χ η μ έ ν ε ς   ­  α φ ή ν ο ν τ α ς  
α π '  έ ξ ω   δ ύ ο   π ο λ ύ   σ η μ α ν τ ι κ ά   π ρ ά γ μ α τ α :  τ η ν   ε π ο π ο ι ί α   τ η ς   μ ε τ α φ ρ α σ τ ι κ ή ς   τ ο υ   Α ρ χ α ί ο υ   Δ ρ ά μ α τ ο ς   σ τ ο ν  
τ ό π ο   μ α ς  (μ ο ν α δ ι κ ή   π α γ κ ο σ μ ί ω ς ). Ε μ ε ί ς  ο ι  φ ι λ ό λ ο γ ο ι   έ χ ο υ μ ε  σ τ α  χ έ ρ ι α  μ α ς  έ ν α  σ η μ α ν τ ι κ ό   ε ρ γ α λ ε ί ο , τ η  
β ι β λ ι ο γ ρ α φ ί α  τ ο υ  Α γ γ ε λ ι ν ά ρ α   κ α ι  τ ο υ   Ο ι κ ο ν ό μ ο υ ,  ό π ο υ   σ ε  π ι ά ν ε ι   κ λ ά μ α  ν α  β λ έ π ε ι ς  τ ί  έ χ ε ι  κ α τ α τ ε θ ε ί  σ ε  
έ μ μ ε τ ρ ε ς   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς   α ρ χ α ί ο υ   δ ρ ά μ α τ ο ς   α π ό   τ ο ν   π ε ρ α σ μ έ ν ο   α ι ώ ν α   ω ς   σ ή μ ε ρ α .  Τ ί   έ χ ε ι   μ ε τ α φ ρ α σ τ ε ί , 
π ώ ς  έ χ ε ι  μ ε τ α φ ρ α σ τ ε ί   η  "Μ ή δ ε ι α ".  Τ ο   1988 ή μ ο υ ν α  π ε ρ ή φ α ν ο ς   π ο υ   ή μ ο υ ν  ο  δ έ κ α τ ο ς  μ ε τ α φ ρ α σ τ ή ς  τ η ς  
Ό ρ έ σ τ ε ι α ς "  κ α ι  έ χ ο υ ν  μ ε σ ο λ α β ή σ ε ι   α π ό  τ ό τ ε  ά λ λ ε ς  τ ρ ε ι ς ! Δ ε κ α τ ρ ε ί ς  μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς  τ ο υ   έ ρ γ ο υ   μ έ σ α  σ ε  90 
χ ρ ό ν ι α  ε ί ν α ι  μ ο ν α δ ι κ ό  ε υ ρ ω π α ϊ κ ό  φ α ι ν ό μ ε ν ο ,  μ ι α  μ ε γ ά λ η  μ ε τ α φ ρ α σ τ ι κ ή   π ε ρ ι π έ τ ε ι α . Τ ο  δ ε ύ τ ε ρ ο   σ τ ο ι χ ε ί ο  
ε ί ν α ι  μ ι α  γ ε ν ν α ί α  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  σ τ η ν  ε ρ μ η ν ε ί α  τ ο υ  Α ρ χ α ί ο υ   Δ ρ ά μ α τ ο ς . 

Δ ύ ο   π ρ ά γ μ α τ α , ό μ ω ς , π ο υ   ε ί ν α ι  έ ξ ω  σ χ ε δ ό ν  α π ό  τ η  σ η μ ε ρ ι ν ή  δ ι α π ρ α γ μ ά τ ε υ σ η  μ ο υ . 

72 
 "Τ ο  θ έ α μ α  σ τ ο ν  α σ τ ι κ ό  χ ώ ρ ο : 
η  π ε ρ ί π τ ω σ η  τ η ς   Κ έ ρ κ υ ρ α ς " 
Ο μ ι λ η τ ή ς : Π λ ά τ ω ν  Μ Α Υ Ρ Ο Μ Ο Υ Σ Τ Α Κ Ο Σ  
Ε π ί κ ο υ ρ ο ς  Κ α θ η γ η τ ή ς  τ ο υ  Τ μ ή μ α τ ο ς  Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν  τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν  

Π ρ ο λ ο γ ί ζ ε ι   η  κ . Ε λ έ ν η   Γ ρ α μ μ α τ ι κ ο π ο ύ λ ο υ  

Ο   Π λ ά τ ω ν  Μ α υ ρ ο μ ο ύ σ τ α κ ο ς   π ή ρ ε  τ ο  π τ υ χ ί ο   τ ο υ   α π ό  τ η  Ν ο μ ι κ ή   Σ χ ο λ ή   τ ο   1981  ' μ ε  
υ π ο τ ρ ο φ ί α   τ ο υ   Ι δ ρ ύ μ α τ ο ς   Κ ρ α τ ι κ ώ ν   Υ π ο τ ρ ο φ ι ώ ν   έ κ α ν ε  μ ε τ α π τ υ χ ι α κ έ ς   σ π ο υ δ έ ς   σ τ η  
Σ ο ρ β ό ν η , σ τ ο  Ι ν σ τ ι τ ο ύ τ ο  Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν ,  μ ε   τ η ν  κ α θ ο δ ή γ η σ η  τ ο υ  δ ι α κ ε κ ρ ι μ έ ν ο υ   θ ε α ­
τ ρ ο λ ό γ ο υ  Bernard Dort, α π   ό π ο υ  τ ο  1987  α π έ χ τ η σ ε  δ ι δ α κ τ ο ρ ι κ ό  δ ί π λ ω μ α . 
Τ ο   1991  ε κ λ έ γ ε τ α ι  λ έ κ τ ο ρ α ς  σ τ ο  Θ ε α τ ρ ι κ ό  Τ μ ή μ α  τ ο υ  Π α ν /μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν , κ α ι  τ ο  1995 
Ε π ί κ ο υ ρ ο ς  Κ α θ η γ η τ ή ς . Η   ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ή   κ ι  ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή   τ ο υ   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α   α π ό  τ ο  1984 
μ έ χ ρ ι  σ ή μ ε ρ α  ε ί ν α ι  π ο λ ύ  έ ν τ ο ν η . 
Τ ο ν  σ υ ν α ν τ ο ύ μ ε  ω ς   ε ι σ η γ η τ ή  ρ ε π ε ρ τ ο ρ ί ο υ  σ τ ο  τ μ ή μ α  θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  π α ρ α γ ω γ ώ ν  τ η ς   Ε Τ Ι  κ α ι  
Ε Τ 2,  σ υ ν ε ρ γ ά τ η   τ ο υ   Τ ρ ί τ ο υ   Π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς   κ α ι   τ ο υ   Δ ι ε θ ν ο ύ ς   Φ ε σ τ ι β ά λ  Π α τ ρ ώ ν ,  τ ο υ  
Δ η μ ο τ ι κ ο ύ   Π ε ρ ι φ ε ρ ε ι α κ ο ύ   Θ ε ά τ ρ ο υ   Κ α λ α μ ά τ α ς ,  ε ι σ η γ η τ ή  δ ρ α μ α τ ο λ ο γ ί ο υ  τ ο υ   Δ η μ ο τ ι κ ο ύ  
Π ε ρ ι φ ε ρ ε ι α κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   Ρ ό δ ο υ ,  μ έ λ ο ς   τ η ς   Ε π ι τ ρ ο π ή ς   τ ο υ   Θ ε α τ ρ ι κ ο ύ   Τ μ ή μ α τ ο ς   τ ο υ  
Υ π ο υ ρ γ ε ί ο υ  Π ο λ ι τ ι σ μ ο ύ , κ α θ ώ ς  ε π ί σ η ς  κ α ι   τ ο υ  π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς   "Μ ε λ ί ν α ",  έ ν α   π ρ ό γ ρ α μ μ α  π ο υ  
γ ί ν ε τ α ι  σ ε  σ υ ν ε ρ γ α σ ί α  τ ω ν  Υ π ο υ ρ γ ε ί ω ν  Π ο λ ι τ ι σ μ ο ύ  κ α ι  Π α ι δ ε ί α ς  ' σ ύ μ φ ω ν α  μ ε  α υ τ ό  π ρ ο β λ έ ­
π ε τ α ι   ν α  ε ν τ α χ θ ε ί  η  Κ α λ λ ι τ ε χ ν ι κ ή  Π α ι δ ε ί α  σ τ η ν  π ρ ω τ ο β ά θ μ ι α  κ α ι   δ ε υ τ ε ρ ο β ά θ μ ι α  ε κ π α ί δ ε υ σ η . 
Ε ί ν α ι  ε π ί σ η ς  μ έ λ ο ς  σ ε  π ο λ λ έ ς  ο ρ γ α ν ω τ ι κ έ ς  κ α ι   κ ρ ι τ ι κ έ ς  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  ε π ι τ ρ ο π έ ς . Ω ς  ε π ι σ τ η μ ο ­
ν ι κ ό ς  σ υ ν ε ρ γ ά τ η ς  τ ο υ   Θ ε α τ ρ ι κ ο ύ  Μ ο υ σ ε ί ο υ   ε π ι μ ε λ ή θ η κ ε   τ ο  σ ύ ν ο λ ο  τ ο υ  έ ρ γ ο υ   τ ο υ   Γ ι ά ν ν η  
Σ ι δ έ ρ η  τ ο  ο π ο ί ο  ε κ δ ό θ η κ ε  μ ε  τ ο ν  τ ί τ λ ο  "Ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  Ν έ ο υ   Ε )ά η ν ι κ ο ύ  Θ ε ά τ ρ ο υ ". Ε ί ν α ι  μ έ λ ο ς  
τ ο υ   Δ ι ε θ ν ο ύ ς   Ι ν σ τ ι τ ο ύ τ ο υ   Θ ε ά τ ρ ο υ ,  κ α θ ώ ς  ε π ί σ η ς   κ α ι   τ η ς   Ε τ α ι ρ ε ί α ς   Κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς   κ α ι  
Ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς  Ι σ τ ο ρ ί α ς   τ ο υ   "Κ έ ν τ ρ ο υ  Ε ρ ε υ ν α ς   κ α ι  Π ρ α κ τ ι κ ώ ν  Ε φ α ρ μ ο γ ώ ν   τ ο υ   Α ρ χ α ί ο υ  
Ε λ λ η ν ι κ ο ύ  Δ ρ ά μ α τ ο ς ". 
Ε χ ε ι  δ η μ ο σ ι ε ύ σ ε ι  π ε ρ ί  τ α  50 ά ρ θ ρ α  σ ε  ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ά   π ε ρ ι ο δ ι κ ά ,  θ ε α τ ρ ι κ ά   π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α , 
σ ε  ε φ η μ ε ρ ί δ ε ς . Τ ο   1994 κ υ κ λ ο φ ό ρ η σ ε   η  μ ε λ έ τ η   τ ο υ   Ε ν α  θ α μ π ό  χ ε ι ρ ό γ ρ α φ ο . Π α ρ ο υ σ ί α σ η  
τ ω ν  α ν έ κ δ ο τ ω ν  κ ε ι μ έ ν ω ν  τ ο υ  Γ ι ά ν ν η  Σ ι δ έ ρ η . Ο  Β ' τ ό μ ο ς  τ η ς  "Ι σ τ ο ρ ί α ς  τ ο υ  Ν έ ο υ  Ε λ λ η ν ι κ ο ύ  
Θ ε ά τ ρ ο υ ".  Α π '  τ ο   1992 α σ χ ο λ ε ί τ α ι  μ ε   τ η  μ ε λ έ τ η   τ η ς   θ ε α τ ρ ι κ ή ς  ζ ω ή ς  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς   σ τ η ν  
ο π ο ί α  κ α ι   θ α  α ν α φ ε ρ θ ε ί  σ τ η ν  α π ο ψ ι ν ή  τ ο υ  δ ι ά λ ε ξ η . 
Τ ο ν  ε υ χ α ρ ι σ τ ο ύ μ ε  γ ι α   τ η ν  ε δ ώ   π α ρ ο υ σ ί α  τ ο υ  κ α ι   τ ο υ  π α ρ α χ ω ρ ο ύ μ ε  τ ο  β ή μ α . 

73 
 Σ τ ο   δ ι ά σ τ η μ α   π ο υ   έ χ ω   σ τ η   δ ι ά θ ε σ η   μ ο υ ,  θ α   π ρ ο σ π α θ ή σ ω   ν α   π α ρ ο υ σ ι ά σ ω   τ α  τ ε λ ε υ τ α ί α   π ο ρ ί σ μ α τ α  
τ η ς   έ ρ ε υ ν α ς   π ο υ   έ χ ω   δ ι ε ν ε ρ γ ή σ ε ι ,  μ ε   α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο   τ η   θ ε α τ ρ ι κ ή   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α   σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α 1.  Α ρ χ ι κ ά  
θ α   π ρ ο σ π α θ ή σ ω   ν α   σ α ς   π α ρ ο υ σ ι ά σ ω   τ η ν   π ρ ο ϊ σ τ ο ρ ί α   α υ τ ή ς   τ η ς   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α ς   (σ τ α   Ε π τ ά ν η σ α   κ α ι  
κ υ ρ ί ω ς   σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α )  κ α ι   σ τ η   σ υ ν έ χ ε ι α   θ α   σ α ς   ε κ θ έ σ ω   τ α   σ χ ε τ ι κ ά   μ ε  τ η   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ  
San Giacomo, π ο υ  α π ο τ έ λ ε σ ε  κ α ι  τ ο ν  β α σ ι κ ό  π ό λ ο  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  ζ ω ή ς  σ τ ο  ν η σ ί . 

Θ α   'θ ε λ α   ε ι σ α γ ω γ ι κ ά   ν α   σ η μ ε ι ώ σ ω   ό τ ι   η  μ ε λ έ τ η  τ η ς   θ ε α τ ρ ι κ ή ς   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α ς   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α   κ α ι   η  
κ α τ α γ ρ α φ ή  τ ω ν  σ τ ο ι χ ε ί ω ν  τ η ς  α π ο τ ε λ ε ί  έ ν α  μ ε γ ά λ ο  κ ε ν ό , ί σ ω ς  έ ν α  α π ό  τ α  π ι ό  σ η μ α ν τ ι κ ά  ε ρ ω τ ή μ α τ α  γ ι α  τ η  
σ ύ γ χ ρ ο ν η   θ ε α τ ρ ο λ ο γ ι κ ή   έ ρ ε υ ν α .  Π ρ έ π ε ι   ν α   π ω   ό τ ι   σ τ α   π ρ ο λ ε γ ό μ ε ν α   τ η ς   θ ε α τ ρ ο λ ο γ ι κ ή ς   έ ρ ε υ ν α ς   γ ι α  τ ο  
Ε π τ α ν η σ ι α κ ό   θ έ α τ ρ ο  θ α  σ υ ν α ν τ ή σ ο υ μ ε  τ η  γ ν ω σ τ ή  δ ι α μ ά χ η , α ν ά μ ε σ α  σ τ ο ν  Δ ι ο ν ύ σ ι ο   Ρ ώ μ α  κ α ι  τ ο ν  Γ ι ά ν ν η  
Σ ι δ έ ρ η  ­ α ρ κ ε τ ά  έ ν τ ο ν η , θ α  'λ έ γ ε  κ α ν ε ί ς  ­ η  ο π ο ί α  π ρ ο κ α λ ε ί τ α ι   α π ό  τ η  δ η μ ο σ ί ε υ σ η  ε ν ό ς  ά ρ θ ρ ο υ  τ ο υ   Ρ ώ μ α  
γ ι α  τ ο   Ε π τ α ν η σ ι α κ ό   θ έ α τ ρ ο .  Ε κ ε ί ,  σ τ ο  α φ ι έ ρ ω μ α  τ η ς  Ν έ α   Ε σ τ ί α ς  γ ι α  τ α  Ε π τ ά ν η σ α ,  ο   Ρ ώ μ α ς   κ α τ α λ ο γ ί ζ ε ι  
σ τ ο ν  Σ ι δ έ ρ η   ό τ ι   δ ε ν  σ υ μ π ε ρ ι έ λ α β ε   σ τ η ν  Ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ   τ α  α ν α φ ε ρ ό μ ε ν α   σ τ η  θ ε α τ ρ ι κ ή   ζ ω ή  τ ω ν   Ε π τ α ν ή σ ω ν  
σ τ ο ι χ ε ί α ,  μ η  ε ν τ ά σ σ ο ν τ α ς  τ η  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α   π ο υ   α ν α π τ ύ χ θ η κ ε   σ τ α  Ε π τ ά ν η σ α  κ α ι  τ η ν  Κ ρ ή τ η  σ τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α  
τ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ . Ο   Σ ι δ ε ρ ή ς  ­ κ α ι  α υ τ ό  δ ε ί χ ν ε ι   τ ο  ή θ ο ς  τ ο υ   σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ ο υ   ι σ τ ο ρ ι ο δ ί φ η  τ ο υ  ν έ ο υ  
ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   ­  δ έ χ θ η κ ε  τ ι ς   π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι ς  τ ο υ   Ρ ώ μ α  κ α ι  τ ε λ ι κ ά  ε υ θ υ γ ρ α μ μ ί σ τ η κ ε   μ ε  τ η  λ ο γ ι κ ή   π ο υ  
α ν τ ι μ ε τ ω π ί ζ ε ι  τ ο  Κ ρ η τ ι κ ό  κ α ι  Ε π τ α ν η σ ι α κ ό  Θ έ α τ ρ ο  ω ς  β α σ ι κ ό  τ μ ή μ α  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ . 

Μ έ χ ρ ι   τ η  δ η μ ο σ ί ε υ σ η  τ ω ν  δ ι δ α κ τ ο ρ ι κ ώ ν   δ ι α τ ρ ι β ώ ν  τ ο υ   Σ π ύ ρ ο υ   Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο υ   κ α ι  τ η ς   Γ λ υ κ ε ρ ί α ς  
Π ρ ω τ ο π α π π ά ­Μ π ο υ μ π ο υ λ ί δ ο υ ,  μ ε   α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο   τ η   θ ε α τ ρ ι κ ή   ζ ω ή   σ τ η ν   Κ ε φ α λ λ ο ν ι ά   κ α ι   σ τ η   Ζ ά κ υ ν θ ο  
α π ό   τ ο ν   16ο  ω ς  τ ο ν   19ο   α ι ώ ν α ,  ο ι   μ ό ν ε ς   σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ε ς   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   π ο υ   ε ί χ α μ ε  γ ι α  τ η   θ ε α τ ρ ι κ ή   ζ ω ή  
σ τ α   Ε π τ ά ν η σ α   π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ν   κ υ ρ ί ω ς   α π ό   τ η ν   Ι σ τ ο ρ ί α   τ ο υ   Ν ε ο ε )Α η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   π ο υ   ε ξ έ δ ω σ ε   ο  
Ν ι κ ό λ α ο ς   Λ ά σ κ α ρ η ς ,  ο   π ρ ώ τ ο ς   ι σ τ ο ρ ι κ ό ς   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   μ α ς .  Ε ι δ ι κ ά   γ ι α   τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α   υ π ή ρ χ ε   α π ό   τ ι ς  
α ρ χ έ ς   τ ο υ   α ι ώ ν α   έ ν α   π ο λ ύ   ε υ σ υ ν ε ί δ η τ ο   π ό ν η μ α   α π ό   τ ο ν   Λ α υ ρ έ ν τ ι ο   Β ρ ο κ ί ν η ,  α ρ χ ε ι ο ν ό μ ο   σ τ η ν  
Κ έ ρ κ υ ρ α ,  ο   ο π ο ί ο ς   ε ξ έ δ ω σ ε   έ ν α  ο λ ι γ ο σ έ λ ι δ ο   μ ε λ έ τ η μ α   π ο υ   τ ι τ λ ο φ ο ρ ε ί τ α ι :  Π ε ρ ί   τ η ς   ο ι κ ο δ ο μ ή ς   τ η ς   ε ν  
τ ω  Κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ό   Ά σ τ ε ι   Σ τ ο ά ς   ­Loggia­ κ α ι  τ η ς  ε ι ς  θ έ α τ ρ ο ν μ ε τ α τ ρ ο π ή ς   α υ τ ή ς . 

Ο ρ ι σ μ έ ν ε ς   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   ε ί χ α μ ε   κ α ι   α π ό   κ ά π ο ι ε ς   σ ύ ν τ ο μ ε ς   δ η μ ο σ ι ε ύ σ ε ι ς   σ ε  Κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ά   π ε ρ ι ο δ ι κ ά  
κ α ι  ε φ η μ ε ρ ί δ ε ς ,  ο ι  ο π ο ί ε ς  κ α τ ά  κ ύ ρ ι ο  λ ό γ ο  κ α τ έ γ ρ α φ α ν  κ α ι   α ν α π α ρ ή γ α γ α ν   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   π ο υ   δ ι α σ ώ ζ ο ­
ν τ α ι μ έ χ ρ ι σ ή μ ε ρ α  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  α π ό  δ ι η γ ή σ ε ι ς  π α λ α ι ώ ν  Κ ε ρ κ υ ρ α ί ω ν  κ α ι α π ό  μ ι κ ρ ό τ ε ρ α   ά ρ θ ρ α  
Ε π τ α ν η σ ί ω ν  λ ο γ ί ω ν . 

Θ α   π ρ έ π ε ι   ν α   σ η μ ε ι ω θ ε ί   ό τ ι   α υ τ έ ς   ο ι   δ ι η γ ή σ ε ι ς   π ρ ο κ α λ ο ύ σ α ν   ε ρ ω τ η μ α τ ι κ ά '  δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ σ α ν   σ η μ α ­
ν τ ι κ ά  ε ρ ε θ ί σ μ α τ α  γ ι α  τ η ν  έ ρ ε υ ν α .  Γ ι α  τ η ν  ε ν α σ χ ό λ η σ η   μ ε  τ η ν  μ ε λ έ τ η  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς   ζ ω ή ς   σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α  
μ ε   π α ρ α κ ί ν η σ ε   κ α ι   ο   κ α θ η γ η τ ή ς   κ α ι   α γ α π η τ ό ς   σ υ ν ά δ ε λ φ ο ς   σ τ ο   Τ μ ή μ α   Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   Σ π ο υ δ ώ ν ,  Β ά λ τ ε ρ  
Π ο ύ χ ν ε ρ .  Ο   π ε ι ρ α σ μ ό ς   ή τ α ν  α κ ό μ α  μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο ς ,  α φ ο ύ   σ ή μ ε ρ α  π ι α  ε ί ν α ι   α π ό λ υ τ α  β έ β α ι ο   ό ,τ ι   τ ο   π ο λ ύ ­

Θ α  ή θ ε λ α  ν α  ε υ χ α ρ ι σ τ η θ ώ , γ ι α  τ η  β ο ή θ ε ι α  τ η ς  σ τ η  δ ι ό ρ θ ω σ η  τ ο υ  α π ο μ α γ ν η τ ο φ ω ν η μ έ ν ο υ   κ ε ι μ έ ν ο υ  τ η ς  ο μ ι λ ί α ς  τ η  φ ο ι τ ή τ ρ ι α  τ ο υ  μ ε τ α π τ υ ­
χ ι α κ ο ύ   κ ύ κ λ ο υ   τ ο υ   Τ μ ή μ α τ ο ς   Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   Σ π ο υ δ ώ ν ,  κ υ ρ ί α   Γ ε ω ρ γ ί α   Β α ρ ζ ε λ ι ώ τ η .  Γ ι α   π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α   σ τ ο ι χ ε ί α   σ χ ε τ ι κ ά   μ ε  τ η   θ ε α τ ρ ι κ ή   ζ ω ή  τ η ς  
Κ έ ρ κ υ ρ α ς   β λ .  Π λ ά τ ω ν   Μ α υ ρ ο μ ο ύ σ τ α κ ο ς :  "Τ ο   ι τ α λ ι κ ό   μ ε λ ό δ ρ α μ α   σ τ ο   θ έ α τ ρ ο   Σ α ν   Τ ζ ι ά κ ο μ ο   τ η ς   Κ έ ρ κ υ ρ α ς   (1733  ­  1789)",  Π α ρ ά β α σ ι ς , 
Ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ό  Δ ε λ τ ί ο  τ ο υ  Τ μ ή μ α τ ο ς  Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν  τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν , 1ο ς  Τ ό μ ο ς , Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ,  1995, σ σ . 147 ­ 191, ό π ο υ  κ α ι  ο ι  
π λ ή ρ ε ι ς  β ι β λ ι ο γ ρ α φ ι κ έ ς  π α ρ α π ο μ π έ ς . 

74 
τ ι μ ο   α ρ χ ε ί ο   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   San  Giacomo  κ α τ α σ τ ρ ά φ η κ ε   σ τ η   μ ε γ ά λ η   π υ ρ κ α γ ι ά   π ο υ   α π ο τ έ φ ρ ω σ ε   τ ο  
Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   τ η ς   Κ έ ρ κ υ ρ α ς   τ ο   1943, μ ε τ ά   α π ό   γ ε ρ μ α ν ι κ ή   α ε ρ ο π ο ρ ι κ ή   δ ι α δ ρ ο μ ή   μ ε   ε μ π ρ η σ τ ι κ έ ς  
β ό μ β ε ς . Τ ρ ί α  σ η μ α ν τ ι κ ά  κ τ ί ρ ι α  κ α τ α σ τ ρ ά φ η κ α ν   σ ' α υ τ ή  τ η ν  ε π ι δ ρ ο μ ή : τ ο  έ ν α  ή τ α ν  η  Ι ό ν ι α  Α κ α δ η μ ί α , τ ο  
ά λ λ ο   ή τ α ν  τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   κ α ι  τ ο  τ ρ ί τ ο  τ ο   Μ έ γ α ρ ο   Φ λ α μ π ο υ ρ ι ά ρ η   π ο υ   σ τ ε γ ά ζ ε ι   σ ή μ ε ρ α  τ ο   ξ ε ν ο ­
δ ο χ ε ί ο   "Cavalieri". Μ ά λ ι σ τ α , σ χ ε τ ι κ ά  μ ε  τ η ν  κ α τ α σ τ ρ ο φ ή  τ ο υ   α ρ χ ε ί ο υ   κ α τ έ γ ρ α ψ α  μ ί α  π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο υ ­
σ α  μ α ρ τ υ ρ ί α   α π ό   έ ν α ν   ε ρ α σ τ ή   τ ο υ   Ι τ α λ ι κ ο ύ   μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς ,  β ε τ ε ρ ά ν ο   μ έ λ ο ς  τ η ς   Commissione  Teatrale 
τ ο υ  ν έ ο υ   Δ η μ ο τ ι κ ο ύ   Θ ε ά τ ρ ο υ , τ ο ν  Μ ά χ ο   Ρ ο ύ σ σ η , ο  ο π ο ί ο ς  τ η  μ έ ρ α  τ η ς  π υ ρ κ α γ ι ά ς   π ρ ο σ π ά θ η σ ε , γ ν ω ­
ρ ί ζ ο ν τ α ς   σ ε  π ο ι ο  μ έ ρ ο ς  τ ο υ   κ τ ι ρ ί ο υ   β ρ ι σ κ ό τ α ν  τ ο  α ρ χ ε ί ο  τ ο υ   Δ η μ ο τ ι κ ο ύ   Θ ε ά τ ρ ο υ   τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς , ν α  τ ο  
δ ι α σ ώ σ ε ι , α λ λ ά  τ ε λ ι κ ά  δ ε ν  μ π ό ρ ε σ ε  ν α  μ π ε ι  σ τ ο  κ τ ί ρ ι ο . 

Π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς ,  π ά ν τ ω ς , π ο υ   α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι   σ τ η  θ ε α τ ρ ι κ ή  ζ ω ή  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς , σ ε  π ρ ο γ ε ν έ σ τ ε ρ ε ς  α π ό  τ η  
λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   San  Giacomo  ε π ο χ έ ς ,  σ υ ν α ν τ ο ύ μ ε   κ α ι   σ ε   δ η μ ο σ ι ε υ μ έ ν ε ς   ε ρ γ α σ ί ε ς   τ ο υ  
Ν ι κ ο λ ά ο υ   Π α ν α γ ι ω τ ά κ η   ­  κ υ ρ ί ω ς   μ ε   α φ ο ρ μ ή   τ η ν   π α ρ ο υ σ ί α   τ ο υ   α ρ κ ε τ ά   γ ν ω σ τ ο ύ   Antonio  Molino  ­
κ α θ ώ ς   κ α ι   σ ε  ά λ λ ε ς  μ ε λ έ τ ε ς   π ο υ   σ χ ε τ ί ζ ο ν τ α ι   μ ε  τ η   Β ε ν ε τ ο κ ρ α τ ί α .  Υ π ά ρ χ ο υ ν   α κ ό μ η , κ α ι   δ ύ ο   π ρ ό σ φ α τ ε ς  
ε ρ γ α σ ί ε ς  Κ ε ρ κ υ ρ α ί ω ν  ι σ τ ο ρ ι ο δ ι φ ώ ν   ο ι  ο π ο ί ε ς  α ξ ι ο π ο ι ο ύ ν  π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς  π ο υ   π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ι   α π ό   α ρ χ ε ι α κ έ ς  
π η γ έ ς   κ α ι   γ ι '  α υ τ ό   τ ο   λ ό γ ο   ε ί ν α ι   π ο λ ύ τ ι μ ε ς :  π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   τ ι ς   ε ρ γ α σ ί ε ς   τ ο υ   Ν ι κ ό λ α ο υ   Κ α π ά δ ο χ ο υ   κ α ι  
τ ο υ   Γ ε ω ρ γ ί ο υ   Χ υ τ ή ρ η ,  ο ι   ο π ο ί ε ς   π α ρ ά  τ ο ν   α π ο σ π α σ μ α τ ι κ ό   τ ο υ ς   χ α ρ α κ τ ή ρ α ,  κ ο μ ί ζ ο υ ν   σ η μ α ν τ ι κ ά   σ τ ο ι ­
χ ε ί α  κ α ι  δ ί ν ο υ ν   π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο υ σ ε ς   ε ν δ ε ί ξ ε ι ς  γ ι α  τ η ν  κ ά λ υ ψ η   ο ρ ι σ μ έ ν ω ν   α π ό  τ α  κ ε ν ά .  Ο υ σ ι α σ τ ι κ ά ,  τ α  
κ ε ν ά   ο φ ε ί λ ο ν τ α ι   σ τ η   μ ε γ ά λ η   α δ υ ν α μ ί α   π ο υ   ε ί χ α μ ε ,  κ υ ρ ί ω ς   λ ό γ ω   τ η ς   κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ς   τ ο υ   α ρ χ ε ί ο υ ,  σ τ η  
σ υ λ λ ο γ ή  α σ φ α λ ώ ν  π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν  γ ύ ρ ω  α π ό  τ η  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ , γ ι α  τ ο ν   18ο  α ι ώ ν α . 

Θ α   έ λ ε γ α , ό τ ι   ε δ ώ  λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ α ν   β ο η θ η τ ι κ ά   ο ι  σ ε ι ρ έ ς  τ ω ν   Κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ώ ν  α ρ χ ε ί ω ν   π ο υ   έ χ ο υ ν  δ ι α σ ω ­
θ ε ί .  Π ρ έ π ε ι   ν α   θ ε ω ρ ή σ ο υ μ ε   μ ε γ ά λ ο   ε υ τ ύ χ η μ α   τ ο   γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι   τ α   α ρ κ ε τ ά   π λ ο ύ σ ι α   Α ρ χ ε ί α   τ ο υ   Ν ο μ ο ύ  
Κ ε ρ κ ύ ρ α ς   ε ί ν α ι   τ α   κ α λ ύ τ ε ρ α   ο ρ γ α ν ω μ έ ν α   ε λ λ η ν ι κ ά   δ η μ ό σ ι α   α ρ χ ε ί α ,  π ι σ τ ε ύ ω   χ ά ρ η   σ τ ι ς   ε ν έ ρ γ ε ι ε ς   τ η ς  
δ ι ε υ θ ύ ν τ ρ ι α ς  τ ο υ ς  Α λ ί κ η ς   Ν ι κ η φ ό ρ ο υ ­Testone. 

Π ι σ τ ε ύ ω   ό τ ι  μ ε  τ η ν  έ ρ ε υ ν α   π ο υ   θ α  σ α ς  ε κ θ έ σ ω  σ τ η   σ υ ν έ χ ε ι α   ε π ι β ε β α ι ώ ν ε τ α ι   η  μ ε γ ά λ η  σ η μ α σ ί α   π ο υ  
ε ί χ ε  η  κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ή  θ ε α τ ρ ι κ ή  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  γ ι α  τ η ν  α ν ά π τ υ ξ η  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  ζ ω ή ς  σ τ ο ν  τ ό π ο  μ α ς . Ν ο μ ί ζ ω  
ό τ ι  π ι α  α ρ χ ί ζ ο υ μ ε  ν α  τ ε ί ν ο υ μ ε  σ τ η ν , α ν  ό χ ι  ο ρ ι σ τ ι κ ή , τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν  ε π α ρ κ ή  σ υ μ π λ ή ρ ω σ η  τ ω ν  κ ε ν ώ ν . 

Ο υ σ ι α σ τ ι κ ά   σ τ ό χ ο ς  τ η ς   έ ρ ε υ ν α ς   ή τ α ν  η  α π ά ν τ η σ η   σ ε  ο ρ ι σ μ έ ν α   ε ρ ω τ ή μ α τ α   π ο υ   σ χ ε τ ί ζ ο ν τ α ι   μ ε  τ η ν  
π ο λ ύ χ ρ ο ν η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   San Giacomo  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  κ α ι  μ ι ά  ν έ α  π ρ ο σ έ γ γ ι σ η  τ η ς   ι δ ι ά ζ ο υ σ α ς  
θ έ σ η ς  π ο υ   κ α τ έ χ ο υ ν  τ α  Ε π τ ά ν η σ α ,  κ α ι  ε ι δ ι κ ά  η  Κ έ ρ κ υ ρ α ,  σ τ ο ν  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ό   π ο λ ι τ ι σ μ ό . Η   α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η  
κ α ι  η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   San Giacomo, π ο υ   α ν ά γ ε τ α ι   σ τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν α  ά λ λ ω σ τ ε , μ α ς  ε π ι ­
τ ρ έ π ε ι  ν α   υ π ο θ έ σ ο υ μ ε   ό τ ι  κ α ι  σ τ ο υ ς   π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο υ ς   χ ρ ό ν ο υ ς   υ π ή ρ χ ε   κ ά π ο ι α  μ ο ρ φ ή   θ ε α τ ρ ι κ ή ς  δ ρ α σ τ η ­
ρ ι ό τ η τ α ς   σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α ,  φ υ σ ι κ ά   ό χ ι   τ ό σ ο   ο ρ γ α ν ω μ έ ν η ,  ό σ ο   ε π ι β ά λ λ ε ι   η   σ υ σ τ η μ α τ ι κ ή   λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   ε ν ό ς  
θ ε ά τ ρ ο υ . Ή δ η   α ν έ φ ε ρ α   ό τ ι  μ έ σ α  σ τ ο ν   16ο  α ι ώ ν α  ε ν τ ο π ί ζ ε τ α ι   η  π α ρ ο υ σ ί α  τ ο υ  Antonio  Molino ­ τ ο  θ έ μ α  
τ ο  δ ι α λ ε υ κ ά ν ε ι   ο  κ .  Π α ν α γ ι ω τ ά κ η ς   ­ κ α ι  θ α  π ρ έ π ε ι  ν α  δ ο ύ μ ε   ό τ ι  κ ά π ο ι ε ς  α ν α γ ν ώ σ ε ι ς ,  α π α γ γ ε λ ί ε ς   ή  έ σ τ ω  
α τ ε λ ε ί ς  μ ο ρ φ έ ς  θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν  π ρ έ π ε ι  ν α  π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή θ η κ α ν   α π ό  τ ο  δ ι ά σ τ η μ α  π ο υ  τ α ξ ί δ ε ψ ε  ο  
Antonio  Molino  σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α   μ έ χ ρ ι   τ ο   τ έ λ ο ς   τ ο υ   16ο υ   α ι ώ ν α ,  σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν α   α π ό   τ ο   1526/28  ω ς   τ ο  
τ έ λ ο ς  τ ο υ   α ι ώ ν α . Έ χ ο υ μ ε  μ ά λ ι σ τ α  μ ί α  π λ η ρ ο φ ο ρ ί α  τ η ν  ο π ο ί α  α ν τ λ ο ύ μ ε   α π ό  έ ν α  λ ι μ π ρ έ τ τ ο   π ο υ   β ρ ί σ κ ε τ α ι  

75 
σ τ ι ς   σ υ λ λ ο γ έ ς  τ η ς   Μ α ρ κ ι α ν ή ς   Β ι β λ ι ο θ ή κ η ς   κ α ι   ε ν ε τ ό π ι σ ε   ο  Alfred  Vincent'  π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   μ ί α   κ ω μ ω δ ί α  
π ο υ   λ έ γ ε τ α ι   La  Fanciulla.  Σ τ η ν   τ υ π ω μ έ ν η   μ ο ρ φ ή   τ ο υ   έ ρ γ ο υ   υ π ά ρ χ ε ι   μ ί α   χ ε ι ρ ό γ ρ α φ η   σ η μ ε ί ω σ η   ό π ο υ  
α ν α φ έ ρ ε τ α ι   ό τ ι  τ ο  έ ρ γ ο  α υ τ ό  δ ι α β ά σ τ η κ ε  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α   ("/erra  adi 21 Novembre  1583 in  Corfu...").  Θ α  
π ρ έ π ε ι   ν α   υ π ο θ έ σ ο υ μ ε   ­  σ ύ μ φ ω ν α   κ α ι   μ ε  τ η ν   ε ρ μ η ν ε ί α   π ο υ   δ ί ν ε ι   ο  Σ τ έ φ α ν ο ς   Κ α κ λ α μ ά ν η ς   σ τ η ν   έ ρ ε υ ν α  
τ ο υ  γ ι α  τ ο ν  Χ ο ρ τ ά τ σ η  α π ο δ ί δ ο ν τ α ς   μ ι α  δ ι ε υ ρ η μ έ ν η   ε ρ μ η ν ε ί α  τ η ς  λ έ ξ η ς  "letta"­ ό τ ι  η  κ ω μ ω δ ί α   ό χ ι   α π λ ώ ς  
"α ν α γ ν ώ σ τ η κ ε ",  α λ λ ά  ε ν δ ε χ ο μ έ ν ω ς  "α π α γ γ έ λ θ η κ ε " ή  κ α ι  "π α ί χ τ η κ ε " μ ' έ ν α ν  υ π ο τ υ π ώ δ η  θ ε α τ ρ ι κ ό  τ ρ ό π ο . 

Ε ξ ά λ λ ο υ   δ ε ν  π ρ έ π ε ι   ν α  μ α ς  δ ι α φ ε ύ γ ε ι   η  π ι θ α ν ό τ η τ α   π α ρ ο υ σ ί α σ η ς   θ ε α τ ρ ό μ ο ρ φ ω ν   ε κ φ ρ ά σ ε ω ν   ή  
α κ ό μ η  κ α ι  κ ά π ο ι ω ν  ε ρ α σ ι τ ε χ ν ι κ ώ ν   π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  μ ε  α φ ο ρ μ ή   δ η μ ό σ ι ε ς  τ ε λ ε τ έ ς  π ο υ   ο ρ γ α ­
ν ώ ν ο ν τ α ι   σ τ ο   π λ α ί σ ι ο   τ η ς   π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ έ ν η ς   π ρ ο ς   τ η   Β ε ν ε τ ί α   κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς   ζ ω ή ς   τ ο υ   ν η σ ι ο ύ .  Ο ι   θ ε α ­
τ ρ ό φ ι λ ο ι   Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ι ,  α κ ό μ η  κ α ι  σ ή μ ε ρ α , α ν α φ έ ρ ο υ ν   ω ς   π ρ ό γ ο ν ο υ ς  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς   δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α ς   σ τ ο  
ν η σ ί  τ α  π ε ρ ί φ η μ α   "μ ο μ ά ρ ι α "  ή  "μ π ο μ π ά ρ ι α " τ α  ο π ο ί α  θ α  π ρ έ π ε ι  ν α  ε ί χ α ν  τ ο  μ ε ρ ί δ ι ο  τ ο υ ς   σ ε  θ ε α μ α τ ι κ έ ς  
ε κ δ η λ ώ σ ε ι ς   κ α ι   σ τ η   δ η μ ι ο υ ρ γ ί α   τ ο υ   θ ε α μ α τ ι κ ο ύ   σ τ ο ι χ ε ί ο υ   μ ε  τ ο   ο π ο ί ο   π ε ρ ι έ β α λ λ ε   η   γ α λ η ν ό τ α τ η  
Δ η μ ο κ ρ α τ ί α  τ η ς  Β ε ν ε τ ί α ς  τ η ν  ε ξ ο υ σ ί α  τ η ς  σ τ ι ς  α π ο ι κ ί ε ς . Τ α  "μ π ο μ π ά ρ ι α " ε ί ν α ι  λ έ ξ η  π ρ ο ε ρ χ ό μ ε ν η  α π ό  τ η  
β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ η   "momarie" ή  "bombarle". 

Γ ι α  τ η ν   ε τ υ μ ο λ ο γ ί α   τ η ς  λ έ ξ η ς   υ π ά ρ χ ο υ ν   δ ι ά φ ο ρ ε ς   ε ρ μ η ν ε ί ε ς .  Ο   Σ ά θ α ς   σ ε   κ ά π ο ι ο   σ η μ ε ί ο   α ν α φ έ ρ ε ι  
ό τ ι   π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι   α π ό   τ η   Β υ ζ α ν τ ι ν ή   λ έ ξ η   "β ο μ β ω ν ά ρ ι α "  ­  χ ω ρ ί ς   π ε ρ α ι τ έ ρ ω   ε ξ η γ ή σ ε ι ς .  Η   π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α  
μ ά λ λ ο ν  π ρ έ π ε ι  ν α  ε ί ν α ι  ό τ ι  η  λ έ ξ η  π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι   α π ό  τ ο  "momare", "μ ώ μ ο ς ", "μ ί μ ο ς " ή  τ ο  "bombare" κ α ι  τ η  
λ έ ξ η  "bomba", η  ο π ο ί α  σ τ η  Β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ η  δ ι ά λ ε κ τ ο  ε ί ν α ι  η  α ν τ ί σ τ ο ι χ η  τ η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς  λ έ ξ η ς   "κ α λ α μ π ο ύ ρ ι ". 

Σ τ η  Β ε ν ε τ ί α , ο ι  momarie χ ρ ο ν ο λ ο γ ο ύ ν τ α ι   α π ό  τ ο   1441 κ α ι  κ α θ ώ ς  φ α ί ν ε τ α ι   ή τ α ν  π ρ ο σ φ ι λ ή ς   δ ι α σ κ έ δ α ­

σ η  γ ι α  τ ο υ ς   Β ε ν ε τ σ ι ά ν ο υ ς '  π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο ν τ α ν   μ ε  τ η ν   ε υ κ α ι ρ ί α   σ η μ α ν τ ι κ ώ ν   ε ο ρ τ α σ τ ι κ ώ ν   ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν ,  σ τ ο  
π ε ρ ι θ ώ ρ ι ο  τ ω ν  ε π ί σ η μ ω ν  τ ε λ ε τ ώ ν , α ρ χ ι κ ά  σ ε  α ρ χ ο ν τ ι κ ά  κ α ι   σ τ η  σ υ ν έ χ ε ι α  σ ε  δ η μ ό σ ι ο υ ς  χ ώ ρ ο υ ς ,  κ α ι  σ τ α ­
δ ι α κ ά  μ ε τ α τ ρ ά π η κ α ν   σ ε  κ ω μ ω δ ί ε ς  μ ε  υ π ό θ ε σ η . Π α ρ ε ν θ ε τ ι κ ά  σ η μ ε ι ώ ν ω  ό τ ι  momaria  ή τ α ν  έ ν α  ε ί δ ο ς  α λ λ η ­
γ ο ρ ι κ ο ύ   θ ε ά μ α τ ο ς   π ο υ   ε ί χ ε   σ χ έ σ η   κ α ι   μ ε  τ η ν   ε π ι κ α ι ρ ό τ η τ α   κ α ι   μ ε  τ ο υ ς   γ ε ν ι κ ο ύ ς   π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ο ύ ς   τ η ς  
β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ η ς  κ ο ι ν ω ν ί α ς . Momarie φ α ί ν ε τ α ι  π ω ς  ή τ α ν  κ α ι  ο ι  π ρ ώ τ ε ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  π ο υ  δ ό θ η κ α ν  σ τ ο  π ρ ώ τ ο  
ξ ύ λ ι ν ο  θ έ α τ ρ ο  π ο υ   ο ι κ ο δ ο μ ή θ η κ ε  σ τ η  Β ε ν ε τ ί α  γ ι α  ν α  σ τ ε γ ά σ ε ι  τ η ν  Compagnia della Calza τ ω ν  Sempiterni, 
μ ί α  ε τ α ι ρ ί α   π ο υ   π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι   σ ε  δ ι ά φ ο ρ ε ς   θ ε α μ α τ ι κ έ ς   ε κ δ η λ ώ σ ε ι ς .  Μ ι ά   π λ η ρ ο φ ο ρ ί α   π ο υ   μ α ς   ε π ι τ ρ έ π ε ι  
ν α   δ ι α τ υ π ώ σ ο υ μ ε   α υ τ ή   τ η ν   υ π ό θ ε σ η ,  τ ο ν   σ υ σ χ ε τ ι σ μ ό   δ η λ α δ ή   τ ω ν   momarie  μ ε  τ η ν   θ ε α τ ρ ι κ ή   ζ ω ή   σ τ η ν  
Κ έ ρ κ υ ρ α ,  ε ί ν α ι   ό τ ι   ο ι   momarie  ε ί χ α ν   δ ι α δ ο θ ε ί   σ τ η ν   α ν α τ ο λ ή   μ έ σ ω  τ ω ν   Β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ ω ν   κ ο ι ν ο τ ή τ ω ν '  τ η ν  
π λ η ρ ο φ ο ρ ί α   α υ τ ή   ε π ι β ε β α ι ώ ν ο υ μ ε   κ α ι   α π ό   μ ί α   ε π ι σ τ ο λ ή  τ ο υ   Β α ί λ ο υ   τ η ς   Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η ς   ­  δ η λ α δ ή  
τ ο υ  β ε ν ε τ σ ι ά ν ο υ   α ξ ι ω μ α τ ο ύ χ ο υ   π ο υ   ε κ π ρ ο σ ω π ο ύ σ ε  τ η  Β ε ν ε τ ί α  σ τ η ν  Ο θ ω μ α ν ι κ ή   Π ύ λ η  ­ σ ύ μ φ ω ν α  μ ε  τ η ν  
ο π ο ί α   μ α θ α ί ν ο υ μ ε   ό τ ι   σ τ ι ς   17  Φ ε β ρ ο υ α ρ ί ο υ   τ ο υ   1524  ο ι   β ε ν ε τ σ ι ά ν ο ι   τ η ς   ε κ ε ί   μ ι κ ρ ή ς   π α ρ ο ι κ ί α ς ,  σ τ η ν  
Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η ,  π α ρ ο υ σ ί α σ α ν  momaria κ α τ ά  τ η  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ ο υ  Κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ . Α υ τ ή  η  β έ β α ι η  π λ η ρ ο φ ο ­
ρ ί α  γ ι α  μ ί α  τ ό σ ο  π ρ ώ ι μ η  π α ρ ά σ τ α σ η , κ α ι  μ ά λ ι σ τ α  σ ε  μ ί α  κ ο ι ν ό τ η τ α  π ο λ ύ   μ ι κ ρ ό τ ε ρ η  α π ό  τ η ν  Κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ή , 
ε π ι τ ρ έ π ε ι   ν α   υ π ο θ έ σ ο υ μ ε   ό τ ι   μ ε  τ η ν   ε υ κ α ι ρ ί α   κ ά π ο ι α ς   α π ό   τ ι ς   π ο λ υ ά ρ ι θ μ ε ς   τ ε λ ε τ έ ς   π ο υ   γ ί ν ο ν τ α ι   σ τ η ν  
Κ έ ρ κ υ ρ α  θ α  π ρ έ π ε ι  ν α  π α ρ ο υ σ ι ά σ τ η κ α ν  κ ά π ο ι ε ς  μ ο ρ φ έ ς  momarie. 

Γ ι α  τ ο  θ έ μ α  α υ τ ό  έ χ ο υ μ ε  α κ ό μ α  μ ί α  π λ η ρ ο φ ο ρ ί α  α π ό  τ ο ν  Σ π υ ρ ί δ ω ν α  Δ ε  Β ι ά ζ η : "Ε ί χ ε ν   ε ι σ α χ θ ε ί  η   ε ν  
τ α ι ς   ο ι κ ί α ι ς  π α ρ ά σ τ α σ ι ς   τ ω ν  κ ω μ ι κ ώ ν   σ κ η ν ώ ν   ο ν ο μ α ζ ό μ ε ν ω ν   Momaria  ή   Bombarla". Α υ τ ή   η   έ ν δ ε ι ξ η  

76 
τ ο υ   Δ ε   Β ι ά ζ η   (ο  ο π ο ί ο ς   δ ε ν   π α ρ α θ έ τ ε ι   τ η ν  π η γ ή  τ η ς   π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η ς   τ ο υ )  δ ε ν  θ α  π ρ έ π ε ι   ν '  α π ο κ λ ε ι σ τ ε ί . 
Η   σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν η   π λ η ρ ο φ ο ρ ί α ,  ό μ ω ς ,  μ α ς  τ α λ α ι π ώ ρ η σ ε   α ρ κ ε τ ά ,  δ ι ό τ ι   σ τ η   σ υ ν έ χ ε ι α   τ η ν   α ν α π α ρ ή γ α γ ε   ο  
Λ ά σ κ α ρ η ς .  Ο   Δ ε   Β ι ά ζ η ς   σ '  έ ν α   ά ρ θ ρ ο   σ τ ο   π ε ρ ι ο δ ι κ ό   Α ν α τ ο λ ή   γ ι α   ν α   δ ώ σ ε ι   μ ί α   ι δ έ α   τ ο υ   τ ί   ε ί ν α ι   ο ι  
mom arie  π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι   α ν α λ υ τ ι κ ά   μ ί α   π α ρ ά σ τ α σ η   π ο υ   έ γ ι ν ε   σ τ η   Β ε ν ε τ ί α .  Η   π α ρ α π ά ν ω   π λ η ρ ο φ ο ρ ί α   τ ο υ  
Δ ε   Β ι ά ζ η   δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ ε   μ ί α   σ χ ε τ ι κ ή   σ ύ γ χ υ σ η ,  η   ο π ο ί α   δ ι α τ η ρ ή θ η κ ε   μ έ χ ρ ι   τ η ν   π ρ ό σ φ α τ η   έ κ δ ο σ η   τ η ς  
Ι σ τ ο ρ ί α ς   τ ο υ   Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   τ ο υ   Μ ί μ η   Β ά λ σ α .  Κ ά π ο ι ο ι   λ ι γ ό τ ε ρ ο   π ρ ο σ ε κ τ ι κ ο ί   α ν α γ ν ώ σ τ ε ς   τ ο υ  
θ ε ω ρ ο ύ ν   ω ς   δ ε δ ο μ έ ν ο   ό τ ι   η  π ε ρ ι γ ρ α φ ή   π ο υ   κ ά ν ε ι   ο  Δ ε  Β ι ά ζ η ς   σ τ ο  ά ρ θ ρ ο  τ ο υ   α ν α φ έ ρ ε τ α ι   σ τ η ν  
Κ έ ρ κ υ ρ α .  Τ ε λ ι κ ά   ο   Μ ί μ η ς   Β ά λ σ α ς   σ τ η ν   Ι σ τ ο ρ ί α ...  γ ρ ά φ ε ι   ό τ ι   σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α   τ ο   1524  π α ρ ο υ σ ι ά σ τ η κ ε  
σ τ η ν   π λ α τ ε ί α   τ ο υ   Α γ ί ο υ   Μ ά ρ κ ο υ   π α ρ ά σ τ α σ η   mom aria  τ η ς   ο π ο ί α ς   τ η ν   π ε ρ ι γ ρ α φ ή   δ ί ν ε ι   ο   "σ ο φ ό ς   Δ ε  
Β ι ά ζ η ς ". Η   π λ α τ ε ί α , β ε β α ί ω ς , τ ο υ  Α γ ί ο υ  Μ ά ρ κ ο υ   β ρ ί σ κ ε τ α ι  σ τ η  Β ε ν ε τ ί α  κ α ι  ό χ ι  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α . 

Π α ρ α π ο ι η μ έ ν ε ς   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς  σ α ν  α υ τ ή ν , ή  ά λ λ ε ς  α ν ε ξ α κ ρ ί β ω τ ε ς ,  ε ν τ ο π ί ζ ο ν τ α ι   σ υ χ ν ά   σ χ ε τ ι κ ά  μ ε  τ η ν  
θ ε α τ ρ ι κ ή   ζ ω ή  τ ω ν  Ε π τ α ν ή σ ω ν   μ ε  α π ο τ έ λ ε σ μ α  ν α   π ρ ο κ α λ ο ύ ν τ α ι   π ο λ λ ά   ε ρ ω τ η μ α τ ι κ ά  γ ι α  τ η ν   θ ε α τ ρ ι κ ή  
δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  τ ω ν  π α λ α ι ό τ ε ρ ω ν  ε π ο χ ώ ν . 

Θ α   π ρ έ π ε ι ,  ε ξ ά λ λ ο υ , ν α  σ η μ ε ι ω θ ε ί   ό τ ι  τ ο   φ ι λ ι κ ό   σ υ ν α ί σ θ η μ α  τ ω ν   Κ ε ρ κ υ ρ α ί ω ν   π ρ ο ς  τ ι ς   β ε ν ε τ σ ι ά ν ι ­
κ ε ς  σ υ ν ή θ ε ι ε ς  ε ί ν α ι   δ ε δ ο μ έ ν ο , ό π ω ς  δ ε δ ο μ έ ν η  ε ί ν α ι   κ α ι  η  ε π ι θ υ μ ί α  τ ω ν  τ ο π ι κ ώ ν  α ρ χ ώ ν  ν α   ε ν θ α ρ ρ ύ ν ο υ ν  
τ η ν  κ α θ ι έ ρ ω σ η  ε κ φ ρ ά σ ε ω ν  π ο υ   ε ν ι σ χ ύ ο υ ν  τ ο ν  θ ε α μ α τ ι κ ό  χ α ρ α κ τ ή ρ α  τ ω ν  δ η μ ο σ ί ω ν  ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν  κ α ι  
ι δ ι α ί τ ε ρ α  τ ω ν  τ ε λ ε τ ώ ν . 

Η   σ υ χ ν ή   δ ι ο ρ γ ά ν ω σ η   ε ο ρ τ ώ ν   κ α ι  τ ε λ ε τ ώ ν  κ α θ '  ό λ η  τ η  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ ο υ   έ τ ο υ ς   π ο υ   ε ί χ ε  κ α θ ι ε ρ ω θ ε ί   σ τ η  
μ η τ ρ ό π ο λ η   τ η ς   Β ε ν ε τ ί α ς   ­  τ η ν   α ξ ι ο ζ ή λ ε υ τ η   Laguna  ­  κ α ι   π ά ν τ α   μ ε   ε π ί κ ε ν τ ρ ο   τ η ν   π λ α τ ε ί α   τ ο υ   Α γ ί ο υ  
Μ ά ρ κ ο υ ,  μ ε τ α φ έ ρ θ η κ ε   π ο λ ύ   γ ρ ή γ ο ρ α   σ τ ι ς   β ε ν ε τ ι κ έ ς   κ τ ή σ ε ι ς .  Ο ι   τ ε λ ε τ έ ς   α υ τ έ ς   ε ί χ α ν   σ κ ο π ό   ν α  ν ο μ ι μ ο ­
π ο ι ή σ ο υ ν  κ α ι  ν α  δ ι α δ ό σ ο υ ν  τ ο  μ ύ θ ο  μ ε  τ ο ν  ο π ο ί ο  ε ί χ ε  α π ο φ α σ ί σ ε ι   η  Γ α λ η ν ό τ α τ η  ν α  π ε ρ ι β ά λ ε ι  τ η ν  ε ξ ο υ ­
σ ί α  τ η ς ,  έ τ σ ι  ώ σ τ ε  ν α  γ ί ν ε ι   π ι ό   ε ύ κ ο λ α   α π ο δ ε κ τ ή   α π ό  τ ι ς  σ υ ν ε ι δ ή σ ε ι ς  τ ω ν   υ π η κ ό ω ν  τ η ς .  Ε δ ώ   θ α  π ρ έ π ε ι  
ν α  λ ά β ο υ μ ε   υ π ό ψ η   μ α ς  κ α ι   μ ι α  ά λ λ η   π α ρ ά μ ε τ ρ ο : Τ η ν   ε π ι θ υ μ ί α  τ η ς   β ε ν ε τ ι κ ή ς   ε ξ ο υ σ ί α ς   ν α   υ π ο δ η λ ώ σ ε ι  
τ η  δ ι α τ ή ρ η σ η  τ ο υ  τ ε λ ε τ ο υ ρ γ ι κ ο ύ   τ ω ν  Β υ ζ α ν τ ι ν ώ ν  τ ε λ ε τ ώ ν  κ α ι   τ ε λ ι κ ά  ν α  π α ρ ο υ σ ι α σ τ ε ί   ω ς  δ ι ά δ ο χ ο ς  τ ο υ  
Β υ ζ α ν τ ί ο υ   κ α ι   σ υ ν ε χ ι σ τ ή ς   τ η ς   π α ρ ά δ ο σ η ς   τ ο υ ,  γ ε γ ο ν ό ς   π ο υ   π ρ έ π ε ι   ν α   ε ί χ ε   ι δ ι α ί τ ε ρ η   έ μ φ α σ η   σ τ η ν  
Κ έ ρ κ υ ρ α  ε φ ό σ ο ν  ε π ρ ό κ ε ι τ ο  γ ι α  ε λ λ η ν ι κ ό  χ ώ ρ ο . 

Η   σ η μ α σ ί α  π ο υ   έ δ ι ν ε   η  Β ε ν ε τ ι κ ή  ε ξ ο υ σ ί α  σ τ ι ς  ε κ δ η λ ώ σ ε ι ς   α υ τ έ ς , ι δ ι α ί τ ε ρ α  ό σ ο ν  α φ ο ρ ά  τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α , 
γ ί ν ε τ α ι   α κ ό μ η  π ρ ο φ α ν έ σ τ ε ρ η   μ ε τ ά  τ η ν  π τ ώ σ η  τ η ς  Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η ς   κ α ι  κ ο ρ υ φ ώ ν ε τ α ι   μ ε  τ η ν  π τ ώ σ η  τ ο υ  
Χ ά ν δ α κ α   τ ο   1669,  γ ε γ ο ν ό τ α   π ο υ   έ χ ο υ ν   ω ς   α π ο τ έ λ ε σ μ α   τ η   μ α ζ ι κ ή   υ π ο δ ο χ ή   π ρ ο σ φ ύ γ ω ν   α π ό  
Τ ο υ ρ κ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν ε ς   π ε ρ ι ο χ έ ς   σ τ α   Ε π τ ά ν η σ α .  Π ά ν τ ω ς ,  π ρ έ π ε ι   ν α   σ η μ ε ι ω θ ε ί   ό τ ι   ο ι   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   γ ι α   τ α  
μ ο μ ά ρ ι α  κ α ι  τ ι ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  τ ο υ ς , δ ε ν  έ χ ο υ ν  ε ξ α κ ρ ι β ω θ ε ί  α π ό  τ ι ς  α ρ χ ε ι α κ έ ς  π η γ έ ς  π ο υ  π ε ρ ι γ ρ ά φ ο υ ν  τ ο  ε π ί ­
σ η μ ο  τ ε λ ε τ ο υ ρ γ ι κ ό  τ ω ν  ε ο ρ τ ώ ν , ο ύ τ ε  α π ό  τ α  χ ρ ο ν ι κ ά  τ ω ν  τ ε λ ε τ ώ ν , κ α ι  ε π ο μ έ ν ω ς  δ ε ν  θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ι  β έ β α ι ε ς . 

Σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  τ ι ς  έ ρ ε υ ν ε ς   π ο υ   έ χ ε ι   δ ι ε ν ε ρ γ ή σ ε ι   η  δ ι ε υ θ ύ ν τ ρ ι α  τ ω ν  Α ρ χ ε ί ω ν  τ ο υ   Ν ο μ ο ύ   Κ ε ρ κ ύ ρ α ς ,  η  
κ .  Α λ ί κ η   Ν ι κ η φ ό ρ ο υ ­Testone,  ο ι   π ι θ α ν ό τ η τ ε ς   ν α   ά φ η ν α ν   ί χ ν η   τ έ τ ο ι ο υ   τ ύ π ο υ   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   ε ί ν α ι   λ ι γ ο ­
σ τ έ ς . Ό μ ω ς ,  α υ τ ο ύ   τ ο υ  τ ύ π ο υ   η  έ ρ ε υ ν α  ξ ε φ ε ύ γ ε ι   α π ό  τ α  ό ρ ι α  π ο υ   θ έ τ ε ι   η  έ ρ ε υ ν α  π ο υ   σ α ς   π α ρ ο υ σ ι ά ζ ω  
ε δ ώ  κ α ι  π ο υ   ε ί ν α ι  κ υ ρ ί ω ς  ε σ τ ι α σ μ έ ν η  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  San Giacomo. 

77 
 Γ ι α  ν α  μ ι λ ή σ ο υ μ ε  σ υ μ π ε ρ α σ μ α τ ι κ ά  γ ι α  τ ο  θ έ μ α  α υ τ ό , θ α  π ρ έ π ε ι  ν ' α ν α γ ν ω ρ ί σ ο υ μ ε  ό τ ι  μ έ σ α  α π ό  τ ι ς  
τ ε λ ε τ ο υ ρ γ ί ε ς   κ α ι  τ ι ς   π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς   τ η ς   Β ε ν ε τ ί α ς  ν α  π ε ρ ι β ά λ ε ι   μ ε  β υ ζ α ν τ ι ν ή   α ί γ λ η  τ η ν  ε ξ ο υ σ ί α  τ η ς , η  
Κ έ ρ κ υ ρ α   α π ο τ ε λ ε ί   έ ν α ν  π ρ ο ν ο μ ι ο ύ χ ο   τ ό π ο   σ τ η ν  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  ν α  δ η μ ι ο υ ρ γ η θ ε ί   έ ν α ς  χ ώ ρ ο ς   υ π ο δ ο χ ή ς  
τ η ς  α σ τ ι κ ή ς  τ ε λ ε τ ο υ ρ γ ί α ς  π ο υ  α ν ή κ ε ι  σ τ η  β ε ν ε τ ι κ ή  ε ξ ο υ σ ί α , ε ν ώ  α π ό  τ η ν  ά λ λ η  μ ε ρ ι ά  θ α  π ρ έ π ε ι  ν α  θ ε ω ­
ρ ή σ ο υ μ ε  ω ς  δ ε δ ο μ έ ν η  τ η ν  π ρ ό θ ε σ η  τ ω ν  Κ ε ρ κ υ ρ α ί ω ν  ν α  π ρ ο σ ο μ ο ι ά σ ε ι   η  κ ο ι ν ω ν ί α  κ α ι  ο  τ ρ ό π ο ς  ζ ω ή ς  
τ ο υ ς , μ ε  τ η ν  κ ο ι ν ω ν ί α  κ α ι  τ ο ν  τ ρ ό π ο  ζ ω ή ς  σ τ η  Laguna. 

Σ τ ο  π λ α ί σ ι ο  τ η ς  π ρ ο σ π ά θ ε ι α ς  ν α  ε ξ ο μ ο ι ω θ ε ί  η  ζ ω ή  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  μ ε  τ η  ζ ω ή  σ τ η  Β ε ν ε τ ί α  ε ν τ ά σ σ ε ­
τ α ι  κ α ι  η  α π ό φ α σ η  γ ι α  τ η ν  α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η  μ ι α ς  loggia, μ ι α ς  σ τ ο ά ς . Ε ί ν α ι  χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ή  η  δ ι α τ ύ π ω σ η  
τ ο υ   ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ  Α ν δ ρ έ α  Μ ά ρ μ ο ρ α  σ τ ο  β ι β λ ί ο  τ ο υ  γ ι α  τ η ν  Ι σ τ ο ρ ί α  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς , ό τ α ν  α ν α φ έ ρ ε τ α ι  σ τ η  
δ ε κ α ε τ ί α  τ ο υ   1660: "Τ ο ι ο υ το τ ρ ό π ω ς  κ α ι  ά ν ε υ  ά λ λ ο υ  ε π ε ι σ ο δ ί ο υ  α ξ ί ο υ  μ ν ε ί α ς  π α ρ ή ρ χ ο ν τ ο  τ α  έ τ η  μ έ χ ρ ι  
τ ο υ   65ο υ   [...] ε κ τ ί σ θ η  δ ε  κ α ι  δ η μ ο σ ί α  δ α π ά ν η  λ έ σ χ η   θ α υ μ ά σ ι α ς  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς  κ α ι  α π ο τ ε λ ο ύ σ η ς  
κ ό σ μ η μ α   τ η ς  π ό λ ε ω ς  ε λ κ ύ ο ν   τ ο υ ς   π ε ρ ι δ ι α β ά ζ ο ν τ α ς  κ α ι  π ρ ο ς   α υ τ ό   φ ε ρ ό μ ε ν ο υ ς   χ ά ρ ι ν   π ε ρ ι π ά τ ο υ  
Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο υ ς  α σ τ ο ύ ς  . 

Ο ι   δ ι ε ρ γ α σ ί ε ς  γ ι α  τ η ν  α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η  τ η ς  loggia α ρ χ ί ζ ο υ ν   α π ό  τ ο  δ ε ύ τ ε ρ ο   μ ι σ ό  τ ο υ   17ο υ   α ι ώ ν α , 
γ ύ ρ ω  σ τ ο  1660 ό π ω ς  α π ο δ ε ι κ ν ύ ε τ α ι   α π ό  τ ι ς  δ ι ά φ ο ρ ε ς  ε γ γ ρ α φ έ ς  π ο υ  υ π ά ρ χ ο υ ν  σ τ α  π λ ο ύ σ ι α  σ ε  π λ η ρ ο ­
φ ο ρ ι α κ ό   υ λ ι κ ό  κ α τ ά λ ο ι π α  τ ω ν  Argomenti  diversi della Città di Corfu, - α ρ χ ε ι α κ ό  υ λ ι κ ό  π ο υ  α π ο τ ε λ ε ί  
μ ί α  β α σ ι κ ή  σ ε ι ρ ά  τ ω ν  π η γ ώ ν  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  ­ κ α θ ώ ς  ε π ί σ η ς  α π ό  τ ι ς  σ υ χ ν έ ς   α ν α φ ο ρ έ ς   κ α ι  τ α  σ τ ο ι χ ε ί α  
π ο υ  μ α ς  π α ρ α δ ί δ ο υ ν  ο ι  ι σ τ ο ρ ι κ ο ί  τ ο υ  ν η σ ι ο ύ . 

Β ο η θ η τ ι κ έ ς   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   σ χ ε τ ι κ ά   μ ε   τ η   δ ι α δ ι κ α σ ί α   τ η ς   α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η ς ,  μ α ς   δ ί ν ε ι   κ α ι   ο  
Λ α υ ρ έ ν τ ι ο ς   Β ρ ο κ ί ν η ς .  Τ α  π ρ ώ τ α  σ τ ο ι χ ε ί α  γ ι '  α υ τ ή  τ η ν  α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η   κ α τ α τ ί θ ε ν τ α ι  τ ο   1660, ό μ ω ς  η  
ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η  τ ω ν  ε ρ γ α σ ι ώ ν  κ α θ υ σ τ ε ρ ε ί  α ρ κ ε τ ά , α φ ο ύ  τ ο  Σ υ μ β ο ύ λ ι ο  δ ε ν  μ π ο ρ ε ί  α π ό  τ η ν  α ρ χ ή  ν α  ε ξ α ­
σ φ α λ ί σ ε ι  τ ο  α π α ρ α ί τ η τ ο  κ ε φ ά λ α ι ο . Μ ά λ ι σ τ α  ο  Μ ά ρ μ ο ρ α ς  β ρ ί σ κ ε ι  τ η ν  ε υ κ α ι ρ ί α  ν α  ε ξ α σ κ ή σ ε ι  τ ο ν  α ν τ ι ­
σ ι μ η τ ι σ μ ό  τ ο υ , α π ο δ ί δ ο ν τ α ς  τ η ν  ε υ θ ύ ν η  γ ι α  τ η  μ η  σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η  τ ο υ  κ ε φ α λ α ί ο υ   σ τ η ν  α π ρ ο θ υ μ ί α  τ η ς  
α κ μ ά ζ ο υ σ α ς  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  Ι σ ρ α η λ ι τ ι κ ή ς   Κ ο ι ν ό τ η τ α ς  ν α  ε ν ι σ χ ύ σ ε ι   ο ι κ ο ν ο μ ι κ ά  α υ τ ή  τ η  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η ­
τ α . Τ ο  γ ε γ ο ν ό ς  α υ τ ό  δ ε ν  ξ έ ρ ο υ μ ε  α ν  α λ η θ ε ύ ε ι , υ π ά ρ χ ο υ ν  π ε ρ ί ο δ ο ι  ό π ο υ  ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι  μ ι α  α ν τ ι σ ι μ η τ ι κ ή  
τ ά σ η   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α ,  η  ο π ο ί α   π ε ρ ι ο ρ ί ζ ε τ α ι   α π ό  τ η ν   π ο λ ι τ ι κ ή   ι σ ο ν ο μ ί α ς  τ η ς   β ε ν ε τ ι κ ή ς   ε ξ ο υ σ ί α ς   π ο υ  
ε π ι δ ι ώ κ ε ι   τ η  δ ι α τ ή ρ η σ η   ό λ ω ν  τ ω ν  μ ι κ ρ ό τ ε ρ ω ν   κ ο ι ν ο τ ή τ ω ν   τ η ς  π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α ς   τ η ς   Γ α λ η ν ό τ α τ η ς  
Δ η μ ο κ ρ α τ ί α ς . 

Η  α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η  τ η ς  loggia α ρ χ ί ζ ε ι  τ ο  1663 κ α ι  η  ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η  τ ο υ  κ υ ρ ί ο υ  μ έ ρ ο υ ς  τ ο υ  ο ι κ ο δ ο μ ή ­
μ α τ ο ς  π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ε ί τ α ι   τ ο   1690, σ χ ε δ ό ν  ύ σ τ ε ρ α  α π ό  μ ι α  τ ρ ι α κ ο ν τ α ε τ ί α . Έ χ ο υ ν  μ ε σ ο λ α β ή σ ε ι   α ρ κ ε τ ά  
δ ι α σ τ ή μ α τ α  δ ι α κ ο π ή ς  τ ω ν  ε ρ γ α σ ι ώ ν  π ο υ , ο φ ε ί λ ο ν τ α ι  κ υ ρ ί ω ς , σ ε  δ ι ε κ δ ι κ ή σ ε ι ς  κ ά π ο ι ω ν  ι δ ι ο κ τ η τ ώ ν  γ ι α  
τ ο   ο ι κ ό π ε δ ο ,  σ ε  δ ι α φ ω ν ί ε ς   μ ε  τ ο υ ς   ε ρ γ ο λ ά β ο υ ς   κ α ι   ό λ α  τ α  γ ν ω σ τ ά   π ρ ο β λ ή μ α τ α   π ο υ   σ υ ν α ν τ ο ύ ν  
σ υ ν ή θ ω ς   ο ι   α ν ο ι κ ο δ ο μ ή σ ε ι ς   δ η μ ο σ ί ω ν  κ τ ι ρ ί ω ν  σ ε  ό λ ε ς  τ ι ς  π ο λ ι τ ε ί ε ς . Τ ο   1691, κ α ι   π α ρ ά  τ ο  γ ε γ ο ν ό ς  
ό τ ι  δ ε ν  έ χ ε ι  ο λ ο κ λ η ρ ω θ ε ί  τ ο  έ ρ γ ο  σ τ ο  σ ύ ν ο λ ο  τ ο υ , α ν α ρ τ ά τ α ι   έ ν α  ε γ κ ώ μ ι ο  σ τ ο ν  Μ ο ρ ο ζ ί ν ι ,  μ ί α  "α ν α ­
θ η μ α τ ι κ ή  τ ω  Μ ω ρ ο ζ ί ν η " ε π ι γ ρ α φ ή ,  π ο υ   δ ι α σ ώ ζ ε τ α ι   μ έ χ ρ ι   σ ή μ ε ρ α   ­ μ ι λ ώ   π ά ν τ α  γ ι α  τ ο   θ έ α τ ρ ο  San 
Giacomo π ο υ , π α ρ έ λ ε ι ψ α  ν α  π ω , υ π ά ρ χ ε ι   α κ ό μ η : ε ί ν α ι  τ ο  κ τ ί ρ ι ο  π ο υ  σ τ ε γ ά ζ ε ι  τ ο  Δ η μ α ρ χ ε ί ο . Μ ε  μ ί α  
ε π ί σ κ ε ψ η  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α , μ π ο ρ ε ί τ ε  ν α  δ ι α π ι σ τ ώ σ ε τ ε  ό τ ι  α υ τ ή  η  ε π ι γ ρ α φ ή  σ τ ο ν  Μ ο ρ ο ζ ί ν ι   υ π ά ρ χ ε ι . 

78 
 Ε ί ν α ι   ε ν τ υ π ω σ ι α κ ό   ό τ ι   η   ε π ι γ ρ α φ ή   α π ε ι κ ο ν ί ζ ε ι   τ ο ν   Μ ο ρ ο ζ ί ν ι   μ α ζ ί   μ ε   τ α   π α ι δ ι ά   τ ο υ .  Δ ε ν   ξ έ ρ ω  
π ο ι ο ς   ή τ α ν   ο   ε μ π ν ε υ σ τ ή ς   α υ τ ή ς   τ η ς   ι δ έ α ς ,  α λ λ ά   ε ί ν α ι   γ ν ω σ τ ό   ό τ ι   ο   Μ ο ρ ο ζ ί ν ι   ή τ α ν   ά κ λ η ρ ο ς .  Λ ί γ ο  
α ρ γ ό τ ε ρ α ,  τ ο   1668, μ ε  α φ ο ρ μ ή   έ ν α  κ λ η ρ ο δ ό τ η μ α   π ο υ   δ ό θ η κ ε   ε ι δ ι κ ά  γ ι '  α υ τ ό   τ ο   σ κ ο π ό ,  α π ο φ α σ ί ζ ε τ α ι  
ν α  χ τ ι σ τ ε ί   σ τ η   μ ι κ ρ ή   π λ α τ ε ί α   π ο υ   υ π ά ρ χ ε ι   μ π ρ ο σ τ ά   α π ό   τ ο   θ έ α τ ρ ο   San  Giacomo  μ ί α   δ ε ξ α μ ε ν ή ,  ό π ω ς  
γ ρ ά φ ε ι   χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά   η  σ χ ε τ ι κ ή  ε γ γ ρ α φ ή  σ τ α  Argomenti  diversi, "Per maggior ornamento"  ­  "γ ι α   τ ο ν  
ε ξ ω ρ α ϊ σ μ ό   τ η ς   π λ α τ ε ί α ς ". 

Τ ο  γ ε γ ο ν ό ς  τ η ς  κ α θ υ σ τ έ ρ η σ η ς   π ε ρ ά τ ω σ η ς  τ ω ν  ε ρ γ α σ ι ώ ν  α ι τ ι ο λ ο γ ε ί   κ α ι  τ ο   ό τ ι   σ '  ό λ ο υ ς  τ ο υ ς   χ ά ρ τ ε ς  
τ η ς  ε π ο χ ή ς  η  loggia ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι   ω ς   cominciata, δ η λ α δ ή  ω ς  κ τ ί ρ ι ο  υ π ό   α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η . 

Μ ε τ ά   τ ο   τ έ λ ο ς   τ η ς   α ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η ς ,  η   σ τ ο ά   χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί τ α ι   ω ς   τ ό π ο ς   σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η ς   κ α ι   σ υ ν α ν α ­
σ τ ρ ο φ ή ς   τ ω ν   nobile  di  Corfu,  μ έ χ ρ ι   τ ο   1720.  Ε κ ε ί ν η   τ η ν   χ ρ ο ν ι ά ,  μ ε   π ρ ω τ ο β ο υ λ ί α   τ ο υ   Providitore 
General  da  Mar  Α ν δ ρ έ α   Κ σ ρ ν έ ρ ,  δ η λ α δ ή   τ ο υ   Γ ε ν ι κ ο ύ   Π ρ ο β λ ε π τ ή ,  τ ο υ   δ ι ο ι κ η τ ή   τ ω ν   Ε π τ α ν ή σ ω ν   α π ό  
τ η ν   π λ ε υ ρ ά   τ η ς   Β ε ν ε τ ί α ς ,  α π ο φ α σ ί ζ ε τ α ι   η   μ ε τ α τ ρ ο π ή   τ η ς   σ τ ο ά ς   σ ε   θ έ α τ ρ ο   μ ε   ε π α κ ό λ ο υ θ η   τ η ν   α π ο μ ά ­
κ ρ υ ν σ η  τ ο υ   Σ υ μ β ο υ λ ί ο υ   τ η ς   π ό λ η ς   α π ό  τ η  δ ι α χ ε ί ρ ι σ η  τ ο υ   κ τ ι ρ ί ο υ   κ α ι  τ η ν  α ν ά θ ε σ η   α υ τ ή ς  τ η ς   δ ι α χ ε ί ρ ι ­
σ η ς  σ τ ι ς  σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ έ ς  α ρ χ έ ς . Τ ο  Σ υ μ β ο ύ λ ι ο  τ η ς  π ό λ ε ω ς  δ ι α μ α ρ τ ύ ρ ε τ α ι   δ υ σ α ρ ε σ τ η μ έ ν ο   κ α ι  τ ο   1728 α ν α ­
λ α μ β ά ν ε ι   α υ τ ό  τ η ν   κ υ ρ ι ό τ η τ α  τ η ς   σ τ ο ά ς  κ α ι  τ η ν  ε υ θ ύ ν η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς  τ ο υ   χ ώ ρ ο υ   π ο υ   π ο λ ύ   σ ύ ν τ ο μ α   θ α  
α ρ χ ί σ ε ι   ν α   λ ε ι τ ο υ ρ γ ε ί   ω ς   θ έ α τ ρ ο .  Ε ν τ ο π ί ζ ο ν τ α ι   κ α ι   ά λ λ ε ς   α ν α γ ρ α φ έ ς   σ χ ε τ ι κ έ ς   μ ε   δ ι ά φ ο ρ ε ς   ε ρ γ α σ ί ε ς  
σ υ ν τ ή ρ η σ η ς   κ α ι   β ε λ τ ί ω σ η ς   τ η ς  λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α ς   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   α π ό  τ η ν  τ ρ ί τ η   δ ε κ α ε τ ί α  τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν α  
κ α ι   μ ε τ ά ,  μ έ χ ρ ι   τ ο   τ έ λ ο ς   τ ο υ .  Θ ε ω ρ ώ ν τ α ς   ω ς   δ ε δ ο μ έ ν ο   ό τ ι   ο ι   Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ι ,  π ά ν τ α   π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ έ ν ο ι  
π ρ ο ς  τ η  Β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ η  ζ ω ή , γ ν ω ρ ί ζ ο υ ν   π ω ς  ή δ η  μ ι α  ε κ α τ ο ν τ α ε τ ί α  π ρ ι ν  έ χ ε ι  α ρ χ ί σ ε ι   σ τ η  Β ε ν ε τ ί α  η  α ν ο ι κ ο ­
δ ό μ η σ η   θ ε ά τ ρ ω ν   π ο υ   π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο υ ν   μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ α ,  θ α   μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε   ν α   π α ρ α τ η ρ ή σ ο υ μ ε   ό τ ι   η   Κ έ ρ κ υ ρ α  
έ χ ε ι  μ ε ί ν ε ι  α ρ κ ε τ ά  π ί σ ω  σ τ ο ν  ε ν α ρ μ ο ν ι σ μ ό  τ η ς  μ ε  τ ο ν  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ ο  τ ρ ό π ο   ζ ω ή ς . 

Μ έ χ ρ ι   τ η   λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   San  Giacomo  έ χ ο υ ν   ή δ η   χ τ ι σ τ ε ί   ε ί κ ο σ ι   π ε ρ ί π ο υ   θ έ α τ ρ α   σ τ η  
Β ε ν ε τ ί α  κ α ι   η  π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ η   τ ω ν   π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν   κ α τ ά  τ η   δ ι ά ρ κ ε ι α  τ ο υ   Κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ   α π ο τ ε λ ε ί   μ ι α  κ ο ι ­
ν ω ν ι κ ή  υ π ο χ ρ έ ω σ η  σ τ η ν  κ α θ η μ ε ρ ι ν ό τ η τ α  τ ω ν  Β ε ν ε τ σ ι ά ν ω ν . 

Σ τ ο   π λ α ί σ ι ο   τ η ς  λ ο γ ι κ ή ς   α υ τ ή ς ,  τ ο   θ έ α τ ρ ο   τ η ς   Κ έ ρ κ υ ρ α ς   έ χ ε ι  ν α  μ ι μ η θ ε ί   έ ν α  σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ο   π ρ ό τ υ ­
π ο . Α ν  ε ξ ε τ ά σ ο υ μ ε  τ ο υ ς   ό ρ ο υ ς  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   (θ α  τ ο  δ ι α π ι σ τ ώ σ ο υ μ ε   σ τ η  σ υ ν έ χ ε ι α  τ η ς  σ η μ ε ­
ρ ι ν ή ς   ο μ ι λ ί α ς )  ε π ι β ε β α ι ώ ν ε τ α ι   ό τ ι   τ ο   θ έ α τ ρ ο   San  Giacomo  π ρ ά γ μ α τ ι   α κ ο λ ο υ θ ε ί   α υ τ ό   τ ο   π ρ ό τ υ π ο .  Τ ο  
γ ε γ ο ν ό ς   α υ τ ό ,  π ο υ   ε ί ν α ι   μ ο ν α δ ι κ ό   γ ι α  τ α  δ ε δ ο μ έ ν α  τ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   χ ώ ρ ο υ   κ α τ ά  τ ο   18ο   α ι ώ ν α ,  α π ο τ ε λ ε ί  
μ ί α  σ η μ α ν τ ι κ ή   ι δ ι ο μ ο ρ φ ί α   σ τ η ν   Ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ .  Μ ί α   δ ε ύ τ ε ρ η   ι δ ι ο μ ο ρ φ ί α ,  π ο υ   ε π ί σ η ς  
π ρ έ π ε ι   ν α   σ η μ ε ι ώ σ ο υ μ ε ,  ε ί ν α ι   η   μ α κ ρ ό χ ρ ο ν η   δ ι ά ρ κ ε ι α   λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ ,  τ ο   ο π ο ί ο   π ή ρ ε   τ ο  
ό ν ο μ α  τ ο υ   ­ α ς  μ η ν  τ ο   ξ ε χ ν ο ύ μ ε   ­ α π ό  τ η  γ ε ι τ ν ί α σ η  τ ο υ   μ ε  τ η ν   Κ α θ ο λ ι κ ή   Μ η τ ρ ό π ο λ η   π ο υ   ε ί ν α ι   α φ ι ε ­
ρ ω μ έ ν η   σ τ ο ν  Α γ ι ο   Ι ά κ ω β ο .  Τ ο   θ έ α τ ρ ο   α υ τ ό   ε ί ν α ι   τ ο   μ ο ν α δ ι κ ό   σ τ η ν   Ε λ λ ά δ α   π ο υ   έ χ ε ι   ή δ η   150  χ ρ ό ν ι α  
λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς  μ έ χ ρ ι  τ η ν  α υ γ ή  τ ο υ   20ο ύ   α ι ώ ν α . 

Β έ β α ι α , δ ε ν  π ρ έ π ε ι  ν α  μ α ς  δ ι α φ ε ύ γ ε ι   ό τ ι  η  δ υ ν α μ ι κ ή   π α ρ ο υ σ ί α  τ ο υ  μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς  σ τ ι ς  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ ε ς  
σ κ η ν έ ς   α ρ χ ί ζ ε ι   σ τ η ν   π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α   τ ο   1637  μ ε   τ η ν   π α ρ ά σ τ α σ η   τ η ς   "Α ν δ ρ ο μ έ δ α ς "  σ ε   μ ο υ σ ι κ ή   τ ο υ  
Francesco Manuelli da Tivoli κ α ι  λ ι μ π ρ έ τ τ ο  τ ο υ   Benedetto  Ferrari della Tiorba.  Π ρ ό κ ε ι τ α ι  γ ι α  τ η ν  π ρ ώ τ η  

79 
 δ η μ ό σ ι α  π α ρ ο υ σ ί α σ η  έ ρ γ ο υ  γ ι α  μ ο υ σ ι κ ή  ­opera per musica­  σ τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ  Ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ , η  
ο π ο ί α   θ '  α π ο τ ε λ έ σ ε ι   τ ο  έ ν α υ σ μ α  γ ι α  μ ι α  σ υ ν ε χ ό μ ε ν η   κ α ι   σ χ ε δ ό ν   α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ή   κ υ ρ ι α ρ χ ί α   τ ο υ   ε ί δ ο υ ς  
τ ό σ ο  σ τ α  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ α  Θ έ α τ ρ α  ό σ ο  κ α ι  σ ' ε κ ε ί ν α  π ο υ  θ α  λ ε ι τ ο υ ρ γ ή σ ο υ ν  σ ε  ά λ λ ε ς  π ό λ ε ι ς  υ π ό  β ε ν ε τ ι κ ή  
κ α τ ο χ ή . Θ α  π ρ έ π ε ι  ν α  σ η μ ε ι ώ σ ο υ μ ε  ό τ ι  ή δ η  α π ό  τ ο ν  17ο  α ι ώ ν α  ε ί ν α ι  ο ρ α τ ή  η  σ τ α δ ι α κ ή  π τ ώ σ η  τ η ς  β ε ν ε ­
τ σ ι ά ν ι κ η ς  θ α λ α σ σ ο κ ρ α τ ο ρ ί α ς  κ α ι  ν α  υ π ο θ έ σ ο υ μ ε  ό τ ι  η  ε λ α φ ρ ό τ η τ α  κ α ι  η  ψ υ χ α γ ω γ ί α  λ ε ι τ ο υ ρ γ ο ύ σ α ν  ω ς  
α ν τ ί δ ο τ ο  σ τ η ν  α π ο π ν ι κ τ ι κ ή  α ί σ θ η σ η  π α ρ α κ μ ή ς  π ο υ  β ί ω ν α ν  ο ι  υ π ή κ ο ο ι  τ η ς  Γ α λ η ν ό τ α τ η ς  Δ η μ ο κ ρ α τ ί α ς . 

Η  α ί σ θ η σ η  τ η ς  ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς  κ ρ ί σ η ς  κ α ι  τ η ς  σ υ ρ ρ ί κ ν ω σ η ς  τ η ς  Β ε ν ε τ ί α ς  γ ί ν ε τ α ι  π ι ο  έ ν τ ο ν α  α ν τ ι λ η π τ ή  
κ υ ρ ί ω ς  μ ε τ ά  τ η ν  π τ ώ σ η  τ ο υ  Χ ά ν δ α κ α , τ ό σ ο  σ τ ο υ ς   Β ε ν ε τ σ ι ά ν ο υ ς ,  ό σ ο  κ α ι  σ τ ο υ ς   υ π η κ ό ο υ ς   π ο υ   ζ ο υ ν  
μ α κ ρ ι ά  α π ' τ η  Laguna. Α υ τ ό  τ ο  κ λ ί μ α  μ ε τ α φ έ ρ ε τ α ι  σ ε  ό λ ε ς  τ ι ς  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ ε ς  κ τ ή σ ε ι ς  ο ι  ο π ο ί ε ς , ό π ω ς  κ α ι  
η  Κ έ ρ κ υ ρ α , α ν α μ φ ί β ο λ α  ζ ο υ ν  κ ά τ ω  α π ό  τ η ν  δ ι α κ α ή  ε π ι θ υ μ ί α  ν α  ε ν α ρ μ ο ν ι σ τ ο ύ ν , ν α  τ α υ τ ι σ τ ο ύ ν  μ ε  τ η ν  
Μ η τ ρ ό π ο λ η . Α ν ά λ ο γ α  μ ε  τ η ν  π ρ α γ μ α τ ι κ ή  α π ό σ τ α σ η , μ ε  τ ο  β α θ μ ό  α ν ά π τ υ ξ η ς  κ ά θ ε  π ό λ η ς  ή , α ν  θ έ λ ε τ ε , 
μ ε  τ η  μ ο ρ φ ή  τ η ς  κ ο ι ν ω ν ί α ς  κ α ι  τ ο  ε π ί π ε δ ο  τ η ς  δ ι α δ ι κ α σ ί α ς  τ ο υ   ε ν α ρ μ ο ν ι σ μ ο ύ   τ η ς  μ ε  τ η  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ η  
κ ο ι ν ω ν ί α , α π ό  τ α  μ έ σ α  τ ο υ   17ο υ  α ι ώ ν α  σ ε  κ ά θ ε  π ό λ η  χ τ ί ζ ε τ α ι   έ ν α  δ η μ ό σ ι ο  θ έ α τ ρ ο  π ο υ  α κ ο λ ο υ θ ε ί  τ ο ν  
π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ι σ μ ό  κ α ι  τ ι ς  ε π ι λ ο γ έ ς  π ο υ  χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ο υ ν  τ η  θ ε α τ ρ ι κ ή  ζ ω ή  τ η ς  Μ η τ ρ ό π ο λ η ς . Η  π ε ρ ι φ ε ρ ε ι α ­
κ ή  α υ τ ή  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  θ α  ο δ η γ ή σ ε ι  τ ο υ ς  ι τ α λ ι κ ο ύ ς  θ ι ά σ ο υ ς  σ ε  μ ι α  δ ι α ρ κ ή  κ ι ν η τ ι κ ό τ η τ α , δ η μ ι ο υ ρ γ ώ ­
ν τ α ς , τ ε λ ι κ ά , κ ι  έ ν α  α ρ κ ε τ ά  α ν α π τ υ γ μ έ ν ο   κ ύ κ λ ω μ α  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  π α ρ α γ ω γ ή ς  μ ε  ι μ π ρ ε σ ά ρ ι ο υ ς , σ κ η ν ο γ ρ ά ­
φ ο υ ς , χ ο ρ ο γ ρ ά φ ο υ ς , μ ο υ σ ι κ ο ύ ς , η θ ο π ο ι ο ύ ς , τ ρ α γ ο υ δ ι σ τ έ ς  κ α ι  χ ο ρ ε υ τ έ ς  π ο υ  σ υ μ β ά λ λ ο υ ν  μ ε  τ ι ς  π ε ρ ι ο ­
δ ε ί ε ς  τ ο υ ς  σ τ η  δ ι ά δ ο σ η  τ ο υ  μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς  ό χ ι  μ ό ν ο  σ ' ό λ ε ς  τ ι ς  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ ε ς  κ τ ή σ ε ι ς , α λ λ ά  κ α ι  σ ' ό λ ε ς  
τ ι ς  υ π ό λ ο ι π ε ς  χ ώ ρ ε ς . Α ς  μ η ν  ξ ε χ ν ά μ ε  ό τ ι  α κ ό μ α  κ α ι  σ τ η ν  Α ρ γ ε ν τ ι ν ή  φ τ ι ά χ ν ε τ α ι   θ έ α τ ρ ο  π ο υ  π α ί ζ ε ι  ι τ α λ ι ­
κ ό  μ ε λ ό δ ρ α μ α  ­ τ ο  θ έ α τ ρ ο  Dell' Torre. Τ ο  θ έ α τ ρ ο  San Giacomo ε ν τ ά σ σ ε τ α ι  α π ό  τ η ν  α ρ χ ή  σ τ η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α  
α υ τ ή '  ε ί ν α ι , ό π ω ς  ή δ η  α ν α φ έ ρ θ η κ ε , τ ο  π ρ ώ τ ο  ε λ λ η ν ι κ ό  θ έ α τ ρ ο  π ο υ  α κ ο λ ο υ θ ε ί  τ α  π ρ ό τ υ π α  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς  
τ α  ο π ο ί α  κ α θ ι ε ρ ώ ν ε ι  σ τ η ν  υ π ό λ ο ι π η  Ε υ ρ ώ π η  η  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ η  π ρ α κ τ ι κ ή . 

Φ υ σ ι κ ά  τ ο   θ έ α τ ρ ο   San  Giacomo  α κ ο λ ο υ θ ε ί   ε π ι λ ο γ έ ς   ρ ε π ε ρ τ ο ρ ί ο υ   μ ε  α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ό   γ ν ώ μ ο ν α  τ η ν  
π ρ ο σ π ά θ ε ι α   ι κ α ν ο π ο ί η σ η ς   τ ω ν  γ ο ύ σ τ ω ν   τ ο υ   κ ο ι ν ο ύ   κ α ι   τ η ς   α ν ά γ κ η ς   τ ο υ   γ ι α  ψ υ χ α γ ω γ ί α .  Κ υ ρ ί ω ς  
ό μ ω ς , σ τ ο χ ε ύ ε ι  σ τ η ν  ε ξ υ π η ρ έ τ η σ η  μ ι α ς  ά λ λ η ς  σ κ ο π ι μ ό τ η τ α ς , ζ η τ ο ύ μ ε ν ο  τ η ς  ο π ο ί α ς  ε ί ν α ι  η  δ η μ ι ο υ ρ γ ί α  
ε ν ό ς  χ ώ ρ ο υ   κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς   σ υ ν α ν α σ τ ρ ο φ ή ς ,  σ υ ν ε ύ ρ ε σ η ς ,  ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α ς ,  α λ λ ά  κ α ι  ε π ι β ε β α ί ω σ η ς  τ η ς  κ ο ι ­
ν ω ν ι κ ή ς  θ έ σ η ς  τ ω ν  θ ε α τ ώ ν . Η  α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   ω ς   μ έ σ ο υ   κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς   π ρ ο β ο λ ή ς  κ α ι  κ α τ α ­
ξ ί ω σ η ς  χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε ι   ό χ ι   μ ό ν ο  τ ο  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ ο   π ρ ό τ υ π ο ,  α λ λ ά  κ α ι  τ η  θ ε α τ ρ ι κ ή  ζ ω ή  ο   ο λ ό κ λ η ρ η  τ η ν  
Ε υ ρ ώ π η . Η  π α ρ ο υ σ ί α  τ η ς  τ ά σ η ς  α υ τ ή ς  σ τ ο ν  Ε λ λ α δ ι κ ό  χ ώ ρ ο  δ ι α φ α ί ν ε τ α ι   π ρ ώ τ η  φ ο ρ ά  σ τ η ν  ι δ ι α ί τ ε ρ α  
ε ν δ ι α φ έ ρ ο υ σ α   α ν α φ ο ρ ά ­ε ι σ ή γ η σ η   τ ω ν   σ υ ν δ ί κ ω ν   Θ ε ο δ ώ ρ ο υ   Θ ε ο τ ό κ η   κ α ι   Μ π ε ν έ τ ο υ   Τ ρ ι β ό λ η  τ ο υ  
1733,  σ τ η ν   ο π ο ί α   υ π ά ρ χ ε ι   μ ί α   ε μ π ε ρ ι σ τ α τ ω μ έ ν η   π α ρ ο υ σ ί α σ η   τ ω ν   π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ . 
Σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  τ ι ς  α π ό ψ ε ι ς  τ ω ν   δ ύ ο   σ υ ν δ ί κ ω ν   π ρ ο κ ύ π τ ε ι   έ ν α  σ χ έ δ ι ο   ε ι σ α γ ω γ ή ς   μ ο υ σ ι κ ώ ν   έ ρ γ ω ν '  τ ο  
γ ε γ ο ν ό ς   α υ τ ό  δ ε ί χ ν ε ι   ό τ ι  η  π ρ ώ τ η  π α ρ ά σ τ α σ η  τ ο υ   μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς ,  π ο υ   υ π ο θ έ τ ο υ μ ε   ό τ ι  έ γ ι ν ε  τ ο  1733, 
ε ί χ ε  κ ά π ο ι α  θ ε τ ι κ ή  α ν τ α π ό κ ρ ι σ η  σ τ ο  κ ο ι ν ό  κ α ι  σ υ ν έ β α λ ε  σ τ η ν  ε δ ρ α ί ω σ η  τ η ς  ε π ι θ υ μ ί α ς  ν ' α κ ο λ ο υ θ ή σ ε ι  
η  Κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ή   κ ο ι ν ω ν ί α  τ ο  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ ο   μ ο ν τ έ λ ο . Ε ί ν α ι   ε π ί σ η ς  χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό   ό τ ι   η  σ υ ν έ χ ε ι α  α υ τ ή ς  
τ η ς  ε ι σ ή γ η σ η ς   π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι   μ ε ρ ι κ ά  μ έ τ ρ α  υ π έ ρ  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ , α ν ά μ ε σ α  σ τ α  ο π ο ί α  ε ί ν α ι   η  ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή  
ε ν ί σ χ υ σ η   τ η ς  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α ς   α υ τ ή ς  ­ μ ά λ ι σ τ α  π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι   κ α ι  π ό σ α  τ σ ε κ ί ν ι α   π ρ έ π ε ι   ν α  δ ο θ ο ύ ν   ­ κ α ι  
μ ί α   π ρ ό τ α σ η   π ο υ ,  ό μ ω ς ,  δ ε ν   ε ί ν α ι   α π ο λ ύ τ ω ς   σ α φ ή ς ,  π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ   ν α  α ξ ι ο π ο ι η θ ο ύ ν   ν τ ό π ι α ,  μ ι κ ρ ά  
ο χ ρ η σ τ ρ ι κ ά  σ υ γ κ ρ ο τ ή μ α τ α  (η  μ π ά ν τ α  τ ο υ  σ τ ρ α τ ο ύ  κ .λ π .). 

80 
 Α υ τ ή   η  ε ι σ ή γ η σ η   ο δ η γ ε ί   τ ο  θ έ α τ ρ ο ,  α π ό  τ α  π ρ ώ τ α  χ ρ ό ν ι α  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς  τ ο υ , σ τ η ν  π α ρ ά σ τ α σ η   θ ε α μ ά ­
τ ω ν   π ο υ   σ υ ν δ υ ά ζ ο υ ν   τ ο   λ ό γ ο   μ ε  τ η   μ ο υ σ ι κ ή   κ α ι   σ τ η ν   π α ρ ο υ σ ί α σ η   θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   β ρ α δ ι ώ ν   π ο υ   σ υ ν δ υ ά ­
ζ ο υ ν ,  ό π ω ς   ά λ λ ω σ τ ε  σ υ ν η θ ί ζ ε τ α ι   σ τ η  Β ε ν ε τ ί α , μ ι α  opera seria ή  μ ι α  opera giocosa μ '  έ ν α  ballo, έ ν α  ε ί δ ο ς  
χ ο ρ ο δ ρ ά μ α τ ο ς   κ α ι  χ ο ρ ο γ ρ α φ ί α ς   π ο υ   ε ί ν α ι  κ υ ρ ί ω ς   ε σ τ ι α σ μ έ ν ο  σ τ ο  χ ο ρ ό , α λ λ ά  σ υ χ ν ά   π ε ρ ι έ χ ε ι  κ α ι  τ μ ή μ α ­
τ α   α π α γ γ ε λ ί α ς .  Τ α   θ ε ά μ α τ α   π ο υ   π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο ν τ α ι   σ τ ο   κ ο ι ν ό   κ α τ ά  τ η   δ ι ά ρ κ ε ι α   τ ο υ   φ θ ι ν ο π ώ ρ ο υ   κ α ι   τ ω ν  
ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν   τ ο υ   Κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ   π ο υ ,  σ ε  γ ε ν ι κ έ ς   γ ρ α μ μ έ ς ,  μ ο ι ά ζ ε ι   ν '  α κ ο λ ο υ θ ε ί   τ η ν   π α ρ ά δ ο σ η   μ ε γ ά λ η ς  
δ ι ά ρ κ ε ι α ς   π ο υ   χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε ι   τ η   Laguna  τ η ς   Β ε ν ε τ ί α ς ,  α ρ χ ί ζ ο υ ν   δ η λ α δ ή   π ε ρ ί π ο υ   σ τ ι ς   α ρ χ έ ς   τ ο υ  
Ο κ τ ω β ρ ί ο υ   κ α ι  τ ε λ ε ι ώ ν ο υ ν  τ η ν  Κ υ ρ ι α κ ή  τ η ς  Τ υ ρ η ν ή ς .  Η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   ε ξ α σ φ α λ ί ζ ε τ α ι   μ ε  τ η ν  
α ν ά θ ε σ η  τ η ς   π α ρ ο χ ή ς   τ ω ν   θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   υ π η ρ ε σ ι ώ ν   ε ρ γ ο λ α β ι κ ά   ­impresa­  σ ε  ε π ι λ ε γ μ έ ν ο   α π ό  τ η   Δ ι ο ί κ η σ η  
π ρ ό σ ω π ο   ­τ ο ν  impresario  δ η λ α δ ή  τ ο ν   ε ρ γ ο λ ά β ο ­ π ο υ   π ρ ο κ ρ ί ν ε τ α ι   ύ σ τ ε ρ α  α π ό  τ η  δ ι ε ξ ο δ ι κ ή   μ ε λ έ τ η  τ ω ν  
π ρ ο τ ά σ ε ω ν  ρ ε π ε ρ τ ο ρ ί ο υ   κ α ι  τ ω ν  ο ν ο μ ά τ ω ν  τ ω ν  η θ ο π ο ι ώ ν ,  π ο υ  κ ά θ ε  ε ρ γ ο λ ά β ο ς  κ α τ α θ έ τ ε ι  μ ε τ ά  α π ό  σ χ ε ­
τ ι κ ή  π ρ ό σ κ λ η σ η  ε κ δ ή λ ω σ η ς   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ ο ς . 

Ο ι   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ   ε π ι λ έ γ ο ν τ α ι   α π ό  τ ο ν  ε ρ γ ο λ ά β ο  α λ λ ά  ε γ κ ρ ί ν ο ν τ α ι   α π ό  τ η ν  Ε π ι τ ρ ο π ή  τ ο υ  
Θ ε ά τ ρ ο υ ,  η  ο π ο ί α  κ α θ ι ε ρ ώ ν ε τ α ι   π ά ρ α  π ο λ ύ   ν ω ρ ί ς ,  σ υ γ κ ρ ο τ ε ί τ α ι   δ η λ α δ ή  σ χ ε δ ό ν   α π ό  τ ι ς  α ρ χ έ ς  λ ε ι τ ο υ ρ ­
γ ί α ς  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ , τ ο   1733. Π ρ ο β λ έ π ε τ α ι   α κ ό μ η  μ ι κ ρ ό ς  α ρ ι θ μ ό ς  χ ο ρ ε υ τ ι κ ώ ν   ε σ π ε ρ ί δ ω ν , τ ω ν  cavalchine, 
κ α θ ο ρ ι σ μ έ ν ω ν ,  ό μ ω ς ,  α υ σ τ η ρ ά   κ α τ ά  τ ι ς   η μ έ ρ ε ς   κ ο ρ ύ φ ω σ η ς   τ ο υ   Κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ ,  ό π ω ς   κ ι   έ ν α ς   μ ι κ ρ ό ς  
α ρ ι θ μ ό ς   "ε υ ε ρ γ ε τ ι κ ώ ν "  ή   "τ ι μ η τ ι κ ώ ν '  π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν   π ρ ο ς   ό φ ε λ ο ς   κ ά π ο ι ο υ   α π ό   τ ο υ ς   τ ρ α γ ο υ δ ι σ τ έ ς   ή  
τ ο υ ς   η θ ο π ο ι ο ύ ς   π ο υ   λ α μ π ρ ύ ν ο υ ν   μ ε  τ η ν   π α ρ ο υ σ ί α   τ ο υ ς   τ ο   θ ί α σ ο .  Η   π α ρ ά δ ο σ η   α υ τ ώ ν   τ ω ν   έ κ τ α κ τ ω ν  
π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν   δ ι α τ η ρ ε ί τ α ι   μ έ χ ρ ι  τ α  μ έ σ α  τ ο υ   20ο ύ   α ι ώ ν α  σ τ η ν  Ε λ λ ά δ α , ά λ λ ο τ ε  γ ι α  ν α  τ ι μ η θ ε ί   η  σ η μ α ν τ ι ­
κ ή  π ρ ο σ φ ο ρ ά   ε ν ό ς   η θ ο π ο ι ο ύ   σ τ ο  θ ί α σ ο , ε ν ώ  ά λ λ ο τ ε   γ ι α  ν α   ε υ ε ρ γ ε τ η θ ε ί   κ ά π ο ι ο ς  η θ ο π ο ι ό ς ,  κ α ι  ν '  α ν τ ι ­
μ ε τ ω π ί σ ε ι  μ ι α  ξ α φ ν ι κ ή  δ α π ά ν η  ή  μ ι α  α σ θ έ ν ε ι α . 

Ο ι   η θ ο π ο ι ο ί   κ α ι   ο ι   τ ρ α γ ο υ δ ι σ τ έ ς   ε ί ν α ι   Ι τ α λ ο ί '  σ τ η ν   ο ρ χ ή σ τ ρ α ,  δ ε ι λ ά ­δ ε ι λ ά ,  ε μ φ α ν ί ζ ο ν τ α ι   ο ι  
Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ι .  Α υ τ ή   η  σ τ α δ ι α κ ή   ε ί σ ο δ ο ς   θ α  α υ ξ η θ ε ί   κ α τ ά  π ο λ ύ   α π ό  τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α ,  μ έ χ ρ ι   τ ο  
σ η μ ε ί ο  ν α  π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο ν τ α ι   ε κ ε ί  ό π ε ρ ε ς  γ ρ α μ μ έ ν ε ς  α π ό  Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο υ ς   ή  κ α ι  α π ό  ά λ λ ο υ ς   Ε π τ α ν ή σ ι ο υ ς . 

Η   κ α θ ι έ ρ ω σ η  μ ι α ς  ε φ ά π α ξ  ε π ι δ ό τ η σ η ς  π ρ ο ς  τ ο ν  ι μ π ρ ε σ ά ρ ι ο  ι σ χ ύ ε ι   α π ό  τ α  μ έ σ α  τ ο υ   18ο υ  α ι ώ ν α  κ α ι , 
τ ε λ ι κ ά , δ ι α π ι σ τ ώ ν ο υ μ ε   ό τ ι   α υ τ ό  τ ο  μ ο ν τ έ λ ο  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς  τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   ε ί ν α ι   α κ ρ ι β ώ ς  α υ τ ό   π ο υ   θ α  χ ρ η σ ι ­
μ ο π ο ι ή σ ο υ ν  π ο λ ύ   α ρ γ ό τ ε ρ α  ό λ α  τ α  ε λ λ η ν ι κ ά  θ έ α τ ρ α , α ν τ ι γ ρ ά φ ο ν τ α ς   α κ ό μ η  κ α ι  τ ο υ ς  ε σ ω τ ε ρ ι κ ο ύ ς  κ α ν ο ­
ν ι σ μ ο ύ ς   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   τ η ς   Κ έ ρ κ υ ρ α ς .  Δ ι α π ι σ τ ώ ν ε τ α ι   ό τ ι   ο   ε σ ω τ ε ρ ι κ ό ς   κ α ν ο ν ι σ μ ό ς   λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς   τ ο υ   θ ε ά ­
τ ρ ο υ   τ η ς   Σ ύ ρ ο υ ,  γ ι α   π α ρ ά δ ε ι γ μ α ,  α ν τ ι γ ρ ά φ ε ι ,  σ χ ε δ ό ν mot-à-mot,  τ ο ν   κ α ν ο ν ι σ μ ό   λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς   τ ο υ   θ ε ά ­
τ ρ ο υ   τ η ς   Κ έ ρ κ υ ρ α ς   (φ υ σ ι κ ά   έ ν α ν   α π ό   τ ο υ ς   μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ο υ ς ,  μ ε   ό λ ε ς   τ ι ς   τ ρ ο π ο π ο ι ή σ ε ι ς   τ ο υ   α ρ χ ι κ ο ύ , 
π ο υ   ο φ ε ί λ ο ν τ α ι   σ τ η ν  ε μ π ε ι ρ ί α  τ ο υ   San Giacomo). 

Έ ν α  π ρ ό σ θ ε τ ο   σ τ ο ι χ ε ί ο   π ο υ   α π ο δ ε ι κ ν ύ ε ι   τ ο ν  π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό   τ ο υ   κ ο ι ν ο ύ   σ τ η ν  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  μ ί μ η σ η ς  
τ ο υ   β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ ο υ   π ρ ο τ ύ π ο υ   σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς ,  α π ο τ ε λ ε ί  τ ο  μ ε γ ά λ ο  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   π ο υ   έ χ ο υ ν  ο ι  Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ι  γ ι α  
ζ η τ ή μ α τ α  κ α τ ο χ ή ς  τ ω ν  θ έ σ ε ω ν  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο : δ ι α π ι σ τ ώ ν ε τ α ι   ό τ ι  έ ν α ς  π ο λ ύ   μ ε γ ά λ ο ς  α ρ ι θ μ ό ς  α π ό  τ α  έ γ γ ρ α φ α  
τ ω ν  α ρ χ ε ί ω ν  τ η ς  π ό λ η ς  ε ί ν α ι  δ ι α μ α ρ τ υ ρ ί ε ς  δ ι α φ ό ρ ω ν   nobili di Corfu  ο ι  ο π ο ί ο ι   ε ν ο χ λ η μ έ ν ο ι   α π ό  τ η ν  π α ρ α ­
χ ώ ρ η σ η  κ ά π ο ι ο υ  σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ο υ   θ ε ω ρ ε ί ο υ  σ ε  π ρ ό σ ω π α  α ν τ ί π α λ η ς  ο ι κ ο γ έ ν ε ι α ς  π ρ ο κ α λ ο ύ ν  έ ν α ν  π ρ α γ μ α τ ι κ ό  
π ό λ ε μ ο , μ ε  μ ι α  δ ι α ρ κ ή  α λ λ η λ ο γ ρ α φ ί α  α ν ά μ ε σ α  σ τ ο υ ς  ε υ γ ε ν ε ί ς  κ α ι  τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ η ς  π ό λ η ς . Α ν τ ί σ τ ο ι χ ο   φ α ι ν ό μ ε ­

81 
ν ο  π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι  ή δ η  α π ό  τ ο ν   17ο  α ι ώ ν α  σ τ η  Β ε ν ε τ ί α , δ ι α ρ κ ε ί  π ά ρ α  π ο λ λ ά  χ ρ ό ν ι α  κ α ι  σ τ α μ α τ ά ε ι  μ ε  ε π έ μ β α ­
σ η  τ ω ν  Riformatori  dello Studio di Padova, τ η ς  Β α σ ι κ ή ς  Ο ρ γ α ν ω τ ι κ ή ς  Α ρ χ ή ς  τ ω ν  Α σ τ υ ν ο μ ι κ ώ ν  δ ι α τ ά ξ ε ω ν . 
Η   υ π ό θ ε σ η  έ μ ε ι ν ε  γ ν ω σ τ ή  σ τ η  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ η  ι σ τ ο ρ ί α  ω ς  "La guerra dei Palchi", "ο  π ό λ ε μ ο ς  τ ω ν  θ ε ω ρ ε ί ω ν ". 

Γ ι α  τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α   υ π ά ρ χ ε ι   κ α ι   μ ι ά  σ χ ε τ ι κ ή   μ α ρ τ υ ρ ί α   α π ό   π α ρ ά σ τ α σ η   α ρ κ ε τ ά  χ ρ ό ν ι α   α ρ γ ό τ ε ρ α ,  π ρ ο ς  
τ ο  τ έ λ ο ς  τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν α , γ ύ ρ ω   σ τ ο   1790, π ο υ   ε ί ν α ι   α π ο κ α λ υ π τ ι κ ή   κ α ι  α π ο λ α υ σ τ ι κ ή .  Σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  ό σ α  
π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι   ο   Ando  Grasset  Saint  Sauveur,  (τ ο   ε ν τ ο π ί ζ ε ι   ο   Σ ι ν ό π ο υ λ ο ς   σ τ η ν   π ο λ ύ τ ο μ η   έ κ δ ο σ η   τ ο υ   μ ε  
π ε ρ ι η γ η τ ι κ ά   κ ε ί μ ε ν α  ξ έ ν ω ν  γ ι α  τ η ν   Ε λ λ ά δ α )  ύ σ τ ε ρ α   α π ό  τ ι ς   π ρ ώ τ ε ς   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   ε ν ό ς   έ ρ γ ο υ ,  η   π α ρ ο υ ­
σ ί α   τ ω ν   Κ ε ρ κ υ ρ α ί ω ν   σ τ ο   θ έ α τ ρ ο   ε ί χ ε   σ κ ο π ό   κ α θ α ρ ά   κ ο ι ν ω ν ι κ ό :  κ α ν έ ν α ς   δ ε ν   π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε   τ ο  
θ έ α μ α , γ ί ν ο ν τ α ν   ε π ι σ κ έ ψ ε ι ς   α π ό  θ ε ω ρ ε ί ο   σ ε  θ ε ω ρ ε ί ο  γ ι α  α ν τ α λ λ α γ ή   φ ι λ ο φ ρ ο ν ή σ ε ω ν .  Ε π ι κ ρ α τ ο ύ σ ε   α π ό ­
λ υ τ η  ε λ ε υ θ ε ρ ί α : ά λ λ ο ι  έ π α ι ζ α ν  χ α ρ τ ι ά , ά λ λ ο ι  έ τ ρ ω γ α ν . Μ ε ρ ι κ ά  θ ε ω ρ ε ί α  θ ύ μ ι ζ α ν   ε σ τ ι α τ ό ρ ι α ,  ά λ λ α  α ί θ ο υ ­
σ ε ς  χ α ρ τ ο π α ι γ ν ί ο υ .  Ο ι   θ ε α τ ρ ί ν ε ς  κ α τ ά  τ η ν  π α ρ α μ ο ν ή  τ ο υ ς  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  φ ρ ό ν τ ι ζ α ν  ν α   δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ο υ ν  
φ ι λ ί ε ς   γ ι α   ν α   ε ξ α σ φ α λ ί σ ο υ ν   π ρ ο σ τ ά τ ε ς '  σ κ ο π ό ς   τ η ς   π ρ ο σ τ α σ ί α ς   ή τ α ν   η  σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η   ε ν ό ς   π ο σ ο ύ   γ ι α  
τ η ν   ε ν ί σ χ υ σ η   τ η ς   θ ε α τ ρ ί ν α ς .  Ο   π ρ ο σ τ ά τ η ς   δ ε ν   π λ ή ρ ω ν ε   μ ό ν ο   α π ό   τ η ν   τ σ έ π η   τ ο υ   γ ι '  α υ τ ά   τ α   ρ ε γ ά λ α  
α λ λ ά  π α ρ α κ ι ν ο ύ σ ε   κ α ι  τ ο υ ς   φ ί λ ο υ ς  τ ο υ   ή , ­  α ν   ή τ α ν   π ρ ό σ ω π ο   μ ε  μ ε γ ά λ ο   α ξ ί ω μ α   ­ τ ο υ ς   υ φ ι σ τ α μ έ ν ο υ ς  
τ ο υ , ν α  σ υ μ β ά λ ο υ ν  σ τ η  δ ι κ ή  τ ο υ  γ ε ν ν α ι ο δ ω ρ ί α .  Η   θ ε α τ ρ ί ν α  έ π α ι ρ ν ε  τ ο  π ο σ ό  α π ό  τ α  χ έ ρ ι α  τ ο υ   π ρ ο σ τ ά τ η  
τ η ς  κ α ι  α υ τ ό ς  ε ί χ ε  τ ο  δ ι κ α ί ω μ α  ν '  α π ο λ α μ β ά ν ε ι   τ ι ς  ε κ δ η λ ώ σ ε ι ς   ε υ γ ν ω μ ο σ ύ ν η ς   τ η ς  π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν η ς .  Η  
π ρ ο σ φ ο ρ ά   α υ τ ή   ο ν ο μ α ζ ό τ α ν   mancia.  Ο ι   α ν τ α γ ω ν ι σ μ ο ί   α ν ά μ ε σ α   σ τ ο υ ς   δ ι ά φ ο ρ ο υ ς   π ρ ο σ τ ά τ ε ς   ο δ η γ ο ύ ­
σ α ν  σ υ χ ν ά   σ ε  σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ι ς , μ ε  α π ο τ έ λ ε σ μ α  ν α  σ τ α μ α τ ή σ ο υ ν  α υ τ ο ύ  τ ο υ   ε ί δ ο υ ς  τ α  ρ ε γ ά λ α . 

Ω σ τ ό σ ο , ο ι  θ ε α τ ρ ί ν ε ς  δ ε ν  έ χ α σ α ν  τ ί π ο τ α , φ ρ ό ν τ ι σ α ν  ν ' α ν τ ι κ α τ α σ τ ή σ ο υ ν  τ ι ς  μ ά ν τ σ ι ε ς  κ α ι  τ ι ς  κ α β α λ κ ί ν ε ς  

μ ε  τ ο υ ς   χ ο ρ ο ύ ς   μ ε τ α μ φ ι ε σ μ έ ν ω ν   π ο υ   έ δ ι ν α ν   σ τ ο   θ έ α τ ρ ο .  Η   μ ά σ κ α   ή τ α ν   α π α ρ α ί τ η τ η :  σ τ η ν   ε ί σ ο δ ο ,  π ί σ ω  
α π ό  έ ν α  τ ρ α π έ ζ ι ,  κ α θ ό τ α ν   η  θ ε α τ ρ ί ν α   π ο υ   ε ί χ ε  ο ρ γ α ν ώ σ ε ι   τ ο  χ ο ρ ό '  π ά ν ω   σ τ ο  τ ρ α π έ ζ ι   υ π ή ρ χ ε   μ ι ά  μ ε γ ά λ η  
λ ε κ ά ν η   ό π ο υ   ο   κ ά θ ε   ε π ι σ κ έ π τ η ς   κ α τ έ θ ε τ ε  τ η ν   ε ι σ φ ο ρ ά   τ ο υ ,  μ ε   α ν τ ά λ λ α γ μ α   μ ι ά   β α θ ι ά   ρ ε β ε ρ έ ν τ ζ α   ή   έ ν α ν  
τ α π ε ι ν ό  χ α ι ρ ε τ ι σ μ ό . Υ π ή ρ χ α ν  κ α β α λ κ ί ν ε ς  π ο υ  σ υ γ κ έ ν τ ρ ω ν α ν  γ ύ ρ ω  σ τ ι ς  2.000 φ ρ ά γ κ α  ­ π ο σ ό  τ ε ρ ά σ τ ι ο . 

Π α ρ ό μ ο ι ε ς   π ρ α κ τ ι κ έ ς   α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τ α ι   κ α ι   σ τ η ν   υ π ό λ ο ι π η   Ε λ λ ά δ α ,  π ο λ ύ   α ρ γ ό τ ε ρ α   β έ β α ι α ,  π ρ ο ς   τ ο  
τ έ λ ο ς   τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α .  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   π ά γ ι α   λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   σ τ η ν   Ε υ ρ ώ π η   μ έ χ ρ ι   π ε ρ ί π ο υ   τ α  
μ έ σ α  τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α  ­ α κ ό μ α  κ α ι  ο  Balzac π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι   π α ρ ό μ ο ι ε ς  σ κ η ν έ ς  σ τ η ν  Ό π ε ρ α  τ ο υ   Π α ρ ι σ ι ο ύ . 

Σ '  α υ τ ό , λ ο ι π ό ν , τ ο  π λ α ί σ ι ο  λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ ε  τ ο  θ έ α τ ρ ο  San Giacomo, ό χ ι  μ ό ν ο  κ α τ ά  τ ο ν   18ο  α ι ώ ν α  α λ λ ά  

κ α ι  σ τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ   19ο υ . Α π ό  τ α  μ έ σ α  τ ο υ   19ο υ  α ι ώ ν α  δ ι α π ι σ τ ώ ν ε τ α ι   μ ι ά  σ η μ α ν τ ι κ ή  α λ λ α γ ή  μ ε  τ η ν  ε μ φ ά ­
ν ι σ η  κ ο ι ν ο ύ   π ο υ   ε ί ν α ι  π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο  π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ έ ν ο   π ρ ο ς  τ ο  θ έ α τ ρ ο  κ α ι  ό χ ι  π ρ ο ς  τ ι ς  δ ι π λ α ν έ ς  λ ό ν τ ζ ι ε ς . 

Α ι τ ί ε ς  γ ι α  τ η ν  δ υ σ κ ο λ ί α   κ ά λ υ ψ η ς  τ ω ν  κ ε ν ώ ν  κ α τ ά  τ η ν  π ρ ο σ π ά θ ε ι α   α π ο κ α τ ά σ τ α σ η ς  τ η ς  ι σ τ ο ρ ί α ς  τ ο υ  
θ ε ά τ ρ ο υ   San  Giacomo  σ τ ά θ η κ α ν   α φ ε ν ό ς   η   κ α τ α σ τ ρ ο φ ή   τ ο υ   α ρ χ ε ί ο υ   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   κ α ι   α φ ε τ έ ρ ο υ   η  
α π ο υ σ ί α  τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ο υ   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  κ α τ ά  τ ο ν   18ο  α ι ώ ν α . 

Π α ρ ε ν θ ε τ ι κ ά   π ρ έ π ε ι   ν α   υ π ε ν θ υ μ ί σ ω   ό τ ι   ό ρ ο   τ η ς  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς   τ η ς   ό π ε ρ α ς   σ τ η   Β ε ν ε τ ί α   κ α ι   σ τ ι ς   υ π ό ­
λ ο ι π ε ς  π ε ρ ι ο χ έ ς  ό π ο υ   π α ρ ο υ σ ι α ζ ό τ α ν   ό π ε ρ α , α π ο τ ε λ ο ύ σ ε   η  έ κ δ ο σ η  τ ο υ  λ ι μ π ρ έ τ τ ο υ  τ ο υ   έ ρ γ ο υ   ε ι δ ι κ ά  γ ι α  
κ ά θ ε   π α ρ ά σ τ α σ η   τ ο υ .  Σ ε   κ ά θ ε  λ ι μ π ρ έ τ τ ο ,  σ τ η   θ έ σ η  τ η ς   σ ε λ ί δ α ς   τ ί τ λ ο υ ,  υ π ή ρ χ ε   ο  τ ί τ λ ο ς   τ ο υ   έ ρ γ ο υ ,  τ ο  

82 
 ό ν ο μ α  τ ο υ  σ υ ν θ έ τ η , τ ο  ό ν ο μ α  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ , η  θ ε α τ ρ ι κ ή  π ε ρ ί ο δ ο ς  κ α ι  τ ο  έ τ ο ς  τ η ς  π α ρ ά σ τ α σ η ς , ε ν ώ  σ τ ο  
π ί σ ω  μ έ ρ ο ς  τ η ς  σ ε λ ί δ α ς  τ ί τ λ ο υ  ή τ α ν  τ υ π ω μ έ ν η  η  δ ι α ν ο μ ή  μ ε  τ α  ο ν ό μ α τ α  τ ω ν  μ ε λ ώ ν  τ ο υ  θ ι ά σ ο υ  κ α ι  τ ω ν  
κ υ ρ ι ό τ ε ρ ω ν   μ ο υ σ ι κ ώ ν .  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α  μ ι ά  κ ο ι ν ή  π α ρ ά δ ο σ η  η  ο π ο ί α  σ υ ν α ν τ ά τ α ι   ή δ η  α π ό  τ α  μ έ σ α  τ ο υ  
17ο υ  α ι ώ ν α . Σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ο  π ρ ω τ ο λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ ε  μ ε  τ η ν  έ λ ε υ σ η  τ ω ν  Δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ώ ν  Γ ά λ λ ω ν  
δ η λ α δ ή   μ ε τ ά  τ η ν  κ α τ ά ρ ρ ε υ σ η  τ η ς   Γ α λ η ν ό τ α τ η ς .  Ο ι   π ρ ώ τ ε ς  μ η χ α ν έ ς   φ τ ά ν ο υ ν   γ ύ ρ ω   σ τ ο   1798­1799. 
Σ υ ν ε π ώ ς   ζ η τ ο ύ μ ε ν ο   γ ι α  τ η ν  έ ρ ε υ ν α   α π ο τ ε λ ο ύ σ ε   η  α ν ε ύ ρ ε σ η   libretti  κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ώ ν   π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν  τ ο υ  
18ο υ  α ι ώ ν α  π ο υ   σ ύ μ φ ω ν α  μ ε  ό σ α  ε κ τ έ θ η κ α ν  ω ς  ε δ ώ  θ α  ε ί χ α ν  τ υ π ω θ ε ί   σ ε  κ ά π ο ι ο ν  ά λ λ ο  τ ό π ο  κ α ι  ό χ ι  
σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α . Μ ε  δ ε δ ο μ έ ν η  τ η ν  π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ή  ε ξ ά ρ τ η σ η  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  α π ό  τ η  Μ η τ ρ ό π ο λ η , π ρ ο κ ύ π τ ε ι  
α β ί α σ τ α  τ ο  σ υ μ π έ ρ α σ μ α  ό τ ι  τ α  libretti τ ο υ  San Giacomo γ ι α  τ ι ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  μ έ χ ρ ι  τ ο  1798, τ υ π ώ θ η κ α ν  
σ ε  κ ά π ο ι ο  τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ο  τ η ς  Β ε ν ε τ ί α ς  κ α ι  α ν  ό χ ι  ε κ ε ί  α σ φ α λ ώ ς  σ ε  κ ά π ο ι α  ά λ λ η  ι τ α λ ι κ ή  π ό λ η . 

Η  π ρ ώ τ η   π α ρ ά σ τ α σ η   μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς ,  τ ο υ   1733,  π ο υ   α ν α φ έρ ετα ι   σ τ ο   σ ύ ν τ ο μ ο   μ ε λ έ τ η μ α  τ ο υ  
Β ρ ο κ ίν η , π α ρ έ μ ε ν ε  έ ν α  μ ε γ ά λ ο  ε ρ ω τ η μ α τ ι κ ό , α φ ο ύ  ο  τ ί τ λ ο ς  τ ο υ  μ ελ ο δ ρ ά μ α τ ο ς  δ ε ν  α ν α φ ε ρ ό τ α ν  α π ό  τ ο ν  
Β ρ ο κ ίν η  κ α ι  δ ε ν  ε ί χ ε  ε ν τ ο π ι σ τ ε ί  τ ο  σ χ ε τ ι κ ό  λ ι μ π ρ έ τ τ ο .  Τ ο  έ ρ γ ο  π ο υ  π α ρ α σ τ ά θ η κ ε  τ ο  1733 ή τ α ν  ά γ ν ω σ τ ο  
α κ ό μ η  κ α ι  σ τ α  π ι ο  π ρ ό σ φ α τ α  δ η μ ο σ ι ε ύ μ α τ α  π ο υ  σ χ ε τ ί ζ ο ν τ α ν  μ ε  τ ο  θ έ α τ ρ ο  San Giacomo. 

Α ν α γ κ α σ τ ι κ ά  η  α ν α ζ ή τ η σ η  τ ω ν  π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν  γ ι α  τ η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α  τ ο υ  San Giacomo έ π ρ ε π ε  ν α  σ τ ρ α ­
φ ε ί  σ τ η  μ ε λ έ τ η  τ ω ν  σ υ λ λ ο γ ώ ν  libretti π ο υ  φ υ λ ά σ σ ο ν τ α ι   σ ε  ι τ α λ ι κ έ ς  β ι β λ ι ο θ ή κ ε ς . Σ τ η ν  π ρ ο σ π ά θ ε ι α  ν α  
ε ν τ ο π ι σ τ ο ύ ν  α υ τ ά  τ α  libretti, π ο λ ύ τ ι μ ο ι   α ρ ω γ ο ί   ε ί ν α ι  ο ι  π ά ρ α  π ο λ ύ  π λ ο ύ σ ι ο ι  κ α ι  ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ά  ο γ κ ώ δ ε ι ς  
κ α τ ά λ ο γ ο ι   τ ω ν  libretti  π ο υ   κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ ν   κ α τ ά  κ ό ρ ο ν   ε δ ώ   κ α ι   μ ι ά  ε ι κ ο σ α ε τ ί α .  Π ρ έ π ε ι   π ρ ά γ μ α τ ι   ν α  
π α ρ α δ ε χ τ ο ύ μ ε  ό τ ι  ο ι  μ ο υ σ ι κ ο λ ό γ ο ι  σ υ ν ά δ ε λ φ ο ι  μ α ς , σ τ η  μ ε λ έ τ η  τ η ς  ό π ε ρ α ς  έ χ ο υ ν  κ ά ν ε ι  μ ι ά  θ η ρ ι ώ δ η  
ε ρ γ α σ ί α '  υ π ά ρ χ ο υ ν   σ υ λ λ ο γ έ ς   libretti  π ο υ   ξ ε π ε ρ ν ο ύ ν   τ ο υ ς   25.000  τ ί τ λ ο υ ς .  Σ ε   μ ι α  β ι β λ ι ο θ ή κ η   π ο υ  
β ρ έ θ η κ ε  σ τ η  Β ε ν ε τ ί α , έ ν α ς  μ ο υ σ ι κ ο λ ό γ ο ς   π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε  ν α  κ α τ α γ ρ ά ψ ε ι  τ η  σ υ λ λ ο γ ή  κ ά π ο ι ο υ   φ α ν α τ ι ­
κ ο ύ  μ ο υ σ ι κ ό φ ι λ ο υ   π ο υ   π ε ρ ι ε λ ά μ β α ν ε  35.000 libretti μ έ χ ρ ι  τ ο  τ έ λ ο ς  τ ο υ   19ο υ  α ι ώ ν α . Π ρ ό κ ε ι τ α ι , λ ο ι ­
π ό ν , γ ι α  τ ε ρ ά σ τ ι ε ς  σ υ λ λ ο γ έ ς , γ ι α  έ ν α  υ λ ι κ ό  ε φ ή μ ε ρ ο , α ν τ ί σ τ ο ι χ ο  μ ε  τ α  π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α  τ ω ν  θ ε ά τ ρ ω ν ' γ ι α  
έ ν α  ε υ τ ε λ έ ς  έ ν τ υ π ο , π ο υ  ε ί ν α ι  ό μ ω ς  π ο λ ύ τ ι μ ο  τ ε κ μ ή ρ ι ο . 

Ο ι   κ α τ ά λ ο γ ο ι   τ ω ν   σ υ λ λ ο γ ώ ν   libretti  σ υ μ π λ η ρ ώ ν ο ν τ α ι   κ ι   α π ό   έ ν α ν   π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ α   ο δ η γ ό , 
α ρ κ ε τ ά   σ π ά ν ι ο   σ τ η   β ι β λ ι ο γ ρ α φ ι κ ή   έ ρ ε υ ν α   ­  π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   μ ι α  π ε ρ ι ο δ ι κ ή   έ κ δ ο σ η   π ο υ   τ ι τ λ ο φ ο ρ ε ί τ α ι  
Indice  de  Teatrali spetâcoii,  μ ί α   σ π ά ν ι α   π λ η ρ ο φ ο ρ ι α κ ή   π η γ ή .  Ε ί ν α ι   ο   κ α τ ά λ ο γ ο ς   θ ε α μ ά τ ω ν   π ο υ  
κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ σ ε  κ ά θ ε  θ ε α τ ρ ι κ ή  π ε ρ ί ο δ ο  π ρ ο ς  χ ρ ή σ ι ν  τ ω ν  δ ι α φ ό ρ ω ν  im pressarli π ο υ  τ α ξ ί δ ε υ α ν  α ν ά  τ η ν  
Ε υ ρ ώ π η . Η  σ υ λ λ ο γ ή  α ρ ι θ μ ε ί  π ε ρ ί  τ α  40 τ ε ύ χ η  π ο υ  χ ρ ο ν ο λ ο γ ο ύ ν τ α ι  α π ό  τ α  μ έ σ α  τ ο υ   18ο υ  α ι ώ ν α  ε ω ς  
τ ι ς  δ ύ ο  τ ε λ ε υ τ α ί ε ς  δ ε κ α ε τ ί ε ς  τ ο υ   19ο υ  α ι ώ ν α . Σ ' α υ τ ο ύ ς  τ ο υ ς  κ α τ α λ ό γ ο υ ς , κ α τ α γ ρ ά φ ε τ α ι  τ ο  ρ ε π ε ρ τ ό ­
ρ ι ο  ό λ ω ν  τ ω ν  θ ε ά τ ρ ω ν  π ο υ  λ ε ι τ ο υ ρ γ ο ύ ν  σ τ η ν  Ε υ ρ ώ π η . Α ν α γ ρ ά φ ο ν τ α ι  τ α  θ έ α τ ρ α  κ ά θ ε  π ό λ η ς , ο ι  τ ί τ ­
λ ο ι   τ ω ν   δ ρ α μ ά τ ω ν   π ο υ   π α ί ζ ο ν τ α ι ,  α λ λ ά   κ α ι   η  σ ύ ν θ ε σ η   τ ο υ   θ ι ά σ ο υ   γ ι α   κ ά θ ε   θ ε α τ ρ ι κ ή   π ε ρ ί ο δ ο . 
Δ υ σ τ υ χ ώ ς ,  π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α  α ρ κ ε τ ά  ε π ι σ φ α λ ή  π η γ ή '  δ ε ν  έ χ ο υ μ ε  ά λ λ α  π ρ ό σ θ ε τ α  σ τ ο ι χ ε ί α  π ο υ  ν α  ε π ι β ε ­
β α ι ώ ν ο υ ν   α ν  τ ε λ ι κ ά   ο ι   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   π ο υ   έ φ τ α σ α ν   σ τ ο υ ς   σ υ ν τ ά κ τ ε ς   τ ω ν   κ α τ α λ ό γ ω ν   ή τ α ν  σ ω σ τ έ ς , 
α φ ο ύ   δ ε ν  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  ξ έ ρ ο υ μ ε  τ ί  γ ε γ ο ν ό τ α  ε ί χ α ν  μ ε σ ο λ α β ή σ ε ι   α ν ά μ ε σ α  σ τ η ν  α π ο σ τ ο λ ή  τ ω ν  π λ η ρ ο ­
φ ο ρ ι ώ ν  κ α ι  σ τ ι ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς ,  έ τ σ ι  ώ σ τ ε  ν α  μ η ν  ε ί μ α σ τ ε  α π ό λ υ τ α  β έ β α ι ο ι  γ ι α  τ ο  α ν  ο ι   α ν α φ ε ρ ό μ ε ν ε ς  
π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   τ ε λ ι κ ά   π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή θ η κ α ν .  Α π ό   τ η ν   α ν τ ι π α ρ α β ο λ ή   τ ω ν   κ α τ α λ ό γ ω ν   τ ω ν   Indice de 
Teatrali spetâcoii  π ρ ο ς   τ ο υ ς   κ α τ α λ ό γ ο υ ς   τ ω ν   σ υ λ λ ο γ ώ ν   libretti  π ο υ   μ έ χ ρ ι   σ τ ι γ μ ή ς   έ χ ο υ ν   ε κ δ ο θ ε ί , 

83 
 ε ν τ ο π ί ζ ο ν τ α ι   γ ύ ρ ω   σ τ α  45  libretti  π ο υ   β ρ ί σ κ ο ν τ α ι   σ ε  δ ι ά φ ο ρ ε ς   β ι β λ ι ο θ ή κ ε ς .  Η   δ ι α σ τ α ύ ρ ω σ η   τ ω ν  
π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν  δ ε ν  α φ ή ν ε ι   π ο λ λ έ ς  α μ φ ι β ο λ ί ε ς   γ ι α   τ η ν   φ ε ρ ε γ γ υ ό τ η τ α   τ η ς   δ ε ύ τ ε ρ η ς   π η γ ή ς   μ α ς . 
Υ π ο θ έ τ ο υ μ ε  ό τ ι  κ α ι  ο ι  π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς  τ ω ν  Indice de Teatrali spetacoli γ ι α  τ ι ς  ο π ο ί ε ς  δ ε ν  μ π ο ρ ο ύ μ ε  ν α  
β ρ ο ύ μ ε  τ α  libretti, κ α τ ά  π ά σ α  π ι θ α ν ό τ η τ α , ε ί ν α ι  σ ω σ τ έ ς . 

Α ς  α π ο μ α κ ρ υ ν θ ο ύ μ ε  γ ι α  λ ί γ ο  α π ' α υ τ ή  τ η ν  σ ύ ν θ ε τ η  έ ρ ε υ ν α  α ν ά μ ε σ α  σ ε  κ α τ α λ ό γ ο υ ς , ψ α ξ ί μ α τ α  γ ι α  
libretti κ α ι  κ α τ α λ ό γ ο υ ς  β ι β λ ι ο θ η κ ώ ν   γ ι α  ν α  ε π α ν έ ρ θ ο υ μ ε  σ τ η  μ ό ν η  π ρ ο ϋ π ά ρ χ ο υ σ α  σ α φ ή  π λ η ρ ο φ ο ρ ί α . 
Ano τ α  γ ρ α φ ό μ ε ν α  τ ο υ   Β ρ ο κ ί ν η  γ ν ω ρ ί ζ ο υ μ ε   ό τ ι   υ π ε ύ θ υ ν ο ς   γ ι α  τ η ν  π α ρ ά σ τ α σ η   ή τ α ν  κ ά π ο ι ο ς   Carlo 
Grassi. Ε ί ν α ι   ο  π ρ ώ τ ο ς  θ ε α τ ρ ώ ν η ς  σ τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ . Ο   Β ρ ο κ ί ν η ς ,  π ο υ   α ν τ λ ε ί  τ η ν  
π λ η ρ ο φ ο ρ ί α  τ ο υ  α π ό  τ α  λ ε γ ό μ ε ν α  τ ο υ   Θ ε ο τ ό κ η  κ α ι  τ ο υ  Τ ρ ι β ό λ η  σ τ η  γ ν ω σ τ ή  μ α ς  ε ι σ ή γ η σ η  τ ο υ  1733, 
π ά ν τ ω ς , δ ι α τ η ρ ε ί  μ ι α  α ο ρ ι σ τ ί α  σ χ ε τ ι κ ά  μ ' α υ τ ό ν  τ ο ν  Grassi. Α ν α π α ρ ά γ ε ι  τ α  σ τ ο ι χ ε ί α  π ο υ  π α ρ α δ ί δ ο υ ν  μ ε  
τ η ν  ε ι σ ή γ η σ η  ο ι  δ ύ ο   Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ι   ε υ γ ε ν ε ί ς ,  σ ύ μ φ ω ν α  μ ε  τ α  ο π ο ί α  ο  Grassi, π ο υ   κ α τ ά  τ η  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ ο υ  
Κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ   δ ι ε τ έ λ ε σ ε   ι μ π ρ ε σ ά ρ ι ο ς  τ ο υ   θ ι ά σ ο υ , έ χ α σ ε  μ ί α  σ η μ α ν τ ι κ ή   π ο σ ό τ η τ α  χ ρ η μ ά τ ω ν   σ τ η ν  ε ξ ά ­
σ κ η σ η  τ ο υ  ε π α γ γ έ λ μ α τ ο ς  α υ τ ο ύ . Σ τ η  σ υ ν έ χ ε ι α  ε π α ν α λ α μ β ά ν ε ι , π ά ν τ α  α ν τ λ ώ ν τ α ς  α π ό  τ η ν  ί δ ι α  π η γ ή ,  ό τ ι  
π ρ ο κ ύ π τ ε ι  έ ν α  σ χ έ δ ι ο  ε ι σ α γ ω γ ή ς  τ η ς  ό π ε ρ α ς  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α . 

Α υ τ έ ς   ή τ α ν  ο ι   δ ύ ο   μ ό ν ε ς  θ ε τ ι κ έ ς   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   μ έ χ ρ ι   π ο λ ύ   π ρ ό σ φ α τ α  γ ι α  τ η ν   π ρ ώ τ η   π α ρ ά σ τ α σ η  
μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς   σ τ ο  θ έ α τ ρ ο   San  Giacomo τ ο   1733. Π ο ι ο   ή τ α ν ,  ό μ ω ς , τ ο  έ ρ γ ο   π ο υ   π α ρ α σ τ ά θ η κ ε  σ τ η ν  
Κ έ ρ κ υ ρ α  τ ο  1733; Τ ο  ε ρ ώ τ η μ α  π α ρ έ μ ε ν ε  α ν α π ά ν τ η τ ο . 

Α π ό  τ η ν  έ ρ ε υ ν α   π ο υ   δ ι ε ξ ή χ θ η , α π ο κ α λ ύ φ θ η κ ε   ό τ ι  τ ο   έ ρ γ ο   π ο υ   π α ρ α σ τ ά θ η κ ε   δ ε ν  ή τ α ν  ά γ ν ω σ τ ο , 
α π λ ώ ς  δ ε ν  ε ί χ ε  ε ν τ ο π ι σ τ ε ί   α π ό  τ η ν  έ ρ ε υ ν α . Μ ί α  π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο υ σ α  κ α τ α γ ρ α φ ή  θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  έ ρ γ ω ν  κ α ι  
μ ε λ ο δ ρ α μ ά τ ω ν  τ η ς  ο π ο ί α ς  η  α ρ χ ι κ ή  σ υ γ γ ρ α φ ή  ο φ ε ί λ ε τ α ι  σ τ ο ν  Λ έ ο ν τ α  Α λ λ ά τ ι ο , δ η μ ο σ ι ε ύ τ η κ ε  ή δ η  α π ό  
τ ο   1755 κ α ι   α ν α τ υ π ώ θ η κ ε   τ ο   1972.  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α  τ ο  γ ν ω σ τ ό   έ ρ γ ο   Drammaturgia  di Lione Allacci, 
σ υ μ π λ η ρ ω μ έ ν ο   μ έ χ ρ ι  τ ο   1755. Α ν ά μ ε σ α  σ τ α  έ ρ γ α  π ο υ   α π ο δ ε λ τ ι ώ ν ε ι   ο  Α λ λ ά τ ι ο ς   δ ι α β ά ζ ο υ μ ε   κ α ι  τ η ν  
α κ ό λ ο υ θ η   ε γ γ ρ α φ ή :  "Gerone Tiranno  di Siracusa  drama per musica  representato  nell teatro  di  San 
Giacomo in Corfu l'autuno dell'Anno 1733 [...] κ α ι  σ υ μ π λ η ρ ώ ν ε ι  ο  Allacci: d'incerto autore', δ η λ α δ ή  
"Ο  Ι έ ρ ω ν ,  Τ ύ ρ α ν ν ο ς  τ ω ν  Σ υ ρ α κ ο υ σ ώ ν ,  π α ρ α σ τ ά θ η κ ε  σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  San  Giacomo τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  τ ο  φ θ ι ­
ν ό π ω ρ ο  τ ο υ  1733 κ α ι  ε ί ν α ι  ά γ ν ω σ τ ο υ  σ υ γ γ ρ α φ έ α ". 

Τ η ν  π λ η ρ ο φ ο ρ ί α  ε π ι β ε β α ι ώ ν ε ι   κ α ι  ο  π ι ο  π ρ ό σ φ α τ ο ς  κ α τ
μ έ λ ε ι α  τ ο υ  Claudio Sartori, σ τ ο ν  ο π ο ί ο , ε κ τ ό ς  α π ό  τ η ν  ε π α ν
τ ί θ ε τ α ι  τ ο  α ν τ ί γ ρ α φ ο  τ η ς  σ ε λ ί δ α ς  τ ί τ λ ο υ  τ ο υ  λ ι μ π ρ έ τ τ ο υ   ό π
π ο ι ώ ν  π ο υ  π α ρ έ σ τ η σ α ν  γ ι α  π ρ ώ τ η  φ ο ρ ά  μ ε λ ό δ ρ α μ α  σ τ η ν  Κ
σ τ ο ν  κ α τ ά λ ο γ ο  τ ω ν  ο ν ο μ ά τ ω ν  α υ τ ώ ν  υ π ά ρ χ ο υ ν  μ ε ρ ι κ ο ί  δ ι ά
ρ ί σ ο υ μ ε  μ ί α  κ υ ρ ί α  π ο υ  ο ν ο μ ά ζ ε τ α ι  Elisabetta d' Afrisio κ ι  έ χ
ά λ ο γ ο ς  τ ω ν  libretti Ί  π ο υ  ε κ δ ό θ η κ ε  μ ε  ε π ι ­
ά λ η ψ η  τ η ς  α ν α γ ρ α φ ή ς  τ ο υ  Allacci, π α ρ α ­
ο υ   δ ι α β ά ζ ο υ μ ε   κ α ι  τ α  ο ν ό μ α τ α  τ ω ν  η θ ο ­
έ ρ κ υ ρ α . Δ ι α π ι σ τ ώ ν ο υ μ ε , α κ ό μ α , ό τ ι  μ έ σ α  
σ η μ ο ι   η θ ο π ο ι ο ί  ­ α ν ά μ ε σ α  τ ο υ ς  θ α  ξ ε χ ω ­
ε ι  τ ο  π α ρ α τ σ ο ύ κ λ ι  "Passalacqua". 

Σ τ ο ν  Sartori υ π ά ρ χ ε ι  κ α ι  μ ί α  π ρ ό σ θ ε τ η  π λ η ρ ο φ ο ρ ί α , τ η ν  ο π ο ί α  δ ε ν  π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι  ο  Allacci, ό τ ι  δ η λ α ­

δ ή  τ η ν  ί δ ι α  β ρ α δ ι ά  π ο υ  π α ρ α σ τ ά θ η κ ε  ο  Ι έ ρ ω ν ...  π α ρ ο υ σ ι ά σ τ η κ α ν  κ α ι  ι ν τ ε ρ μ έ δ ι α  μ ε  ε υ θ ύ ν η  τ η ς  Ippolita 
Costa di Bologna ό π ο υ  τ ρ α γ ο ύ δ η σ ε  η  ί δ ι α , σ ο π ρ ά ν ο , κ α θ ώ ς  κ α ι  ο  Domenico Scipione de Cicco α π ό  τ η  
Ν ά π ο λ η , μ π ά σ σ ο ς . 

84 
 Π ρ έ π ε ι  ν α  σ υ μ π λ η ρ ώ σ ω  ό τ ι , π α ρ ά  τ ο  γ ε γ ο ν ό ς  ό τ ι  τ ο  libretto  ε ν τ ο π ί ζ ε τ α ι   α π ό  κ α τ ά λ ο γ ο   π ο υ   ε ξ ε δ ό θ η  
μ ό λ ι ς  τ ο   1991 κ α ι  ε ί ν α ι   β έ β α ι ο   σ ε  π ο ι α  β ι β λ ι ο θ ή κ η   β ρ ί σ κ ε τ α ι ,  η  π ρ ο σ π ά θ ε ι α   μ ο υ   ν α  τ ο   β ρ ω  σ τ η  β ι β λ ι ο ­
θ ή κ η   α υ τ ή  α π έ β η   ά κ α ρ π η   ­ δ ε ν  ε ί ν α ι   μ ό ν ο   ο ι   ε λ λ η ν ι κ έ ς   β ι β λ ι ο θ ή κ ε ς   π ο υ   έ χ ο υ ν  τ ο   π ρ ο ν ό μ ι ο   ν α   χ ά ν ο υ ν  
τ α  β ι β λ ί α  τ ο υ ς   ­  α ν α γ κ α σ τ ι κ ά   ε π ο μ έ ν ω ς   π α ρ α θ έ τ ω  τ η ν  π λ η ρ ο φ ο ρ ί α   α υ τ ή  α π ό  δ ε ύ τ ε ρ ο  χ έ ρ ι ,  α λ λ ά  α ρ κ ε ­
τ ά  β έ β α ι ο   χ έ ρ ι ,  δ ε ν   έ χ ω   μ π ο ρ έ σ ε ι   δ υ σ τ υ χ ώ ς   ν α   κ ά ν ω   α υ τ ο ψ ί α .  Ο ι   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   π ο υ   θ α   π α ρ α θ έ σ ω   γ ι α  
τ α  υ π ό λ ο ι π α  libretti σ τ α  ο π ο ί α  θ α  α ν α φ ε ρ θ ο ύ μ ε   σ τ η  σ υ ν έ χ ε ι α ,  έ γ ι ν α ν  ό λ ε ς  μ ε  α υ τ ο ψ ί α , ε ί τ ε  μ ε  ε ν τ ο π ι σ μ ό  
τ ο υ   λ ι μ π ρ έ π ο υ   σ ε   β ι β λ ι ο θ ή κ η   κ α ι   κ α τ α γ ρ α φ ή   τ ω ν   π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν ,  ε ί τ ε   μ ε   ε ν τ ο π ι σ μ ό   τ η ς   α ν α γ ρ α φ ή ς  
σ τ ο υ ς  κ α τ α λ ό γ ο υ ς  κ α ι  α ν α ζ ή τ η σ η  τ ο υ  λ ι μ π ρ έ π ο υ   σ τ η  σ υ ν έ χ ε ι α  σ τ ι ς  σ υ λ λ ο γ έ ς  κ ά π ο ι α ς   β ι β λ ι ο θ ή κ η ς . 

Γ ι α  τ ο   δ ι ά σ τ η μ α   1734­1771, υ π ά ρ χ ο υ ν   π ο λ ύ   λ ί γ ε ς   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   γ ι α   τ η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   San 
Giacomo ­ η  μ ό ν η  π λ η ρ ο φ ο ρ ί α  π ο υ   έ χ ο υ μ ε  ε ί ν α ι  α υ τ ή  π ο υ   μ α ς  π α ρ α θ έ τ ε ι   ο  δ ι ά σ η μ ο ς  Giacomo  Casanova 
σ τ α   α π ο μ ν η μ ο ν ε ύ μ α τ α   τ ο υ   κ α τ ά   τ ο   δ ι ά σ τ η μ α   τ η ς   π α ρ α μ ο ν ή ς   τ ο υ   σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α .  Γ ο η τ ε υ μ έ ν ο ς   α π ό   τ η  
σ ύ ζ υ γ ο  κ ά π ο ι ο υ   Β ε ν ε τ σ ι ά ν ο υ   α ξ ι ω μ α τ ο ύ χ ο υ ,  η  ο π ο ί α  σ τ ε ν ο χ ω ρ ι ό τ α ν ,  γ ι α τ ί  δ ε ν  υ π ή ρ χ ε  ω ρ α ί ο   Κ α ρ ν α β ά λ ι  
σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α ,  α π ο φ ά σ ι σ ε   ν α   π ε ί σ ε ι   τ ο ν   Γ ε ν ι κ ό   Π ρ ο β λ ε π τ ή   ν α   τ ο υ   δ α ν ε ί σ ε ι   τ η ν   π ο λ ε μ ι κ ή   φ ρ ε γ ά δ α   τ η ς  
Κ έ ρ κ υ ρ α ς  γ ι α  ν α  "π ε τ α χ τ ε ί " μ έ χ ρ ι  τ ο  Otranto  (π ο υ  ε ί ν α ι , τ ο  π ι ο  κ ο ν τ ι ν ό  μ έ ρ ο ς  τ η ς  Ι τ α λ ί α ς ) κ α ι  ε κ ε ί , β λ έ π ο ­
ν τ α ς   μ έ σ α   α π ό   τ ο   π α ρ α θ υ ρ ά κ ι   τ η ς   κ α ρ α ν τ ί ν α ς ,  ε π έ λ ε ξ ε   α ν ά μ ε σ α   σ ε   δ ύ ο   θ ι ά σ ο υ ς   έ ν α ν ,  τ ο ν   ο π ο ί ο   έ φ ε ρ ε  
π ά ρ α  π ο λ ύ  γ ρ ή γ ο ρ α  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α , α φ ο ύ   κ ι ν δ ύ ν ε υ σ ε   κ α ι  α π ό  π ε ι ρ α τ έ ς  σ τ ο  τ α ξ ί δ ι . Ο ι  π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς  σ χ ε τ ι ­
κ ά  μ ε  τ ο υ ς  η θ ο π ο ι ο ύ ς   π ο υ   ι σ χ υ ρ ί ζ ε τ α ι   ό τ ι  έ φ ε ρ ε  μ α ζ ί  τ ο υ   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  π ε ρ ι γ ρ ά φ ο υ ν  σ α φ ώ ς  έ ν α ν  θ ί α σ ο  
Commedia  dell' Arte. Α υ τ ή  η  ι σ τ ο ρ ί α  τ ο υ   Casanova, ο  ο π ο ί ο ς  έ χ ε ι  ο ι κ ο γ ε ν ε ι α κ έ ς  ρ ί ζ ε ς  α π ό  η θ ο π ο ι ο ύ ς  τ η ς  
Commedia  dell' Arte, δ ε ν  έ χ ε ι  ε π ι β ε β α ι ω θ ε ί   μ έ χ ρ ι   σ τ ι γ μ ή ς  ­κ α ν έ ν α  ί χ ν ο ς   δ ε ν  υ π ά ρ χ ε ι   σ ε  κ ά π ο ι α  α ρ χ ε ι α κ ή  
π η γ ή ­ κ α ι  η  δ ι ή γ η σ η  τ ο υ  δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί  έ ν α  α κ ό μ η  ε ρ ώ τ η μ α  π ο υ  θ α  ή τ α ν  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  κ α ν ε ί ς  ν α  ε ξ ε τ ά σ ε ι . 

Τ ο   γ ε γ ο ν ό ς   α υ τ ό   α ν α κ ι ν ε ί   έ ν α   ά λ λ ο   ζ ή τ η μ α ,  α ν   δ η λ α δ ή   π α ί χ τ η κ α ν   μ ό ν ο   ι τ α λ ι κ ά   μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ α   σ τ η ν  
Κ έ ρ κ υ ρ α '  κ ά π ο ι ε ς  α π ό  τ ι ς  α ν α κ ο ι ν ώ σ ε ι ς  τ η ς  Ε π ι τ ρ ο π ή ς  τ ο υ  θ ε ά τ ρ ο υ  San Giacomo ε π ι τ ρ έ π ο υ ν  ν α  υ π ο θ έ ­
σ ο υ μ ε   ό τ ι   κ ά τ ι   τ έ τ ο ι ο   ε ν δ έ χ ε τ α ι   κ α ι   ν α   σ υ ν έ β η .  Θ α   σ α ς   π α ρ α θ έ σ ω   μ ί α   α ν α κ ο ί ν ω σ η   τ η ς   Commissione 
Teatrale,  η  ο π ο ί α   β έ β α ι α   ε ί ν α ι   π ο λ ύ   μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ η ,  δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί   ό μ ω ς   μ ι α  υ π ό ν ο ι α  γ ι α  τ ο ν   π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι ­
σ μ ό   τ ο υ   ρ ε π ε ρ τ ο ρ ί ο υ .  Η   α ν α κ ο ί ν ω σ η   α υ τ ή   τ ο π ο θ ε τ ε ί τ α ι   χ ρ ο ν ο λ ο γ ι κ ά   σ τ ο   1814  κ α ι   α ν α φ έ ρ ε ι   τ α   ε ξ ή ς : 
"Τ ο   θ έ α τ ρ ο  θ α  α ν ο ί ξ ε ι  α π ό  τ ι ς  15/27 Α υ γ ο ύ σ τ ο υ ,  ά λ λ ω ς  ο π ω σ δ ή π ο τ ε   κ α τ ά  τ η  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ ο υ   Σ ε π τ ε μ β ρ ί ο υ  
π ο υ   α κ ο λ ο υ θ ε ί .  Θ α  δ ο θ ο ύ ν   α π ό  τ ο  θ ί α σ ο  π ο υ   π ρ έ π ε ι   ν α  ε ί ν α ι  π λ ή ρ η ς   κ α ι  ν α  π ε ρ ά α μ β ά ν ε ι   έ ν α ν   Α ρ λ ε κ ί ν ο  
κ α ι  έ ν α ν   Τ ύ ρ α ν ν ο   τ ρ ι ά ν τ α  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   τ ρ α γ ω δ ί α ς   κ α ι  κ ω μ ω δ ί α ς   σ τ η   δ ι ά ρ κ ε ι α   ο λ ό ι ά η ρ η ς   α υ τ ή ς   τ η ς  
π ε ρ ι ό δ ο υ .[...]  Ο ι   ί δ ι ο ι   ι μ π ρ ε σ ά ρ ι ο ι   θ '  α ν ο ί ξ ο υ ν   τ ο   θ έ α τ ρ ο   κ α τ ά   τ η ν   π ε ρ ί ο δ ο   τ ο υ   φ θ ι ν ο π ώ ρ ο υ   κ α ι   τ ο υ  
Κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ   π ο υ   α κ ο λ ο υ θ ε ί   τ η  β ρ α δ ι ά   τ η ς   10/22  Ο κ τ ω β ρ ί ο υ   κ α ι   θ α  σ τ α μ α τ ή σ ο υ ν   τ η ν   τ ε λ ε υ τ α ί α   μ έ ρ α  
τ ο υ   Κ α ρ ν α β α λ ι ο ύ   τ ο υ   1814.  Ο ι   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   θ α  ε ί ν α ι  τ ρ α γ ω δ ί ε ς   κ α ι  κ ω μ ω δ ί ε ς   κ α ι   θ α  δ ο θ ο ύ ν   α π ό   έ ν α  
θ ί α σ ο  σ ε  π λ ή ρ η   σ ύ ν θ ε σ η : μ ο υ σ ι κ ό   ι ν τ ε ρ μ έ δ ι ο   θ α  π ο ι κ ί λ ε ι  τ ι ς  β ρ α δ ι έ ς  μ ε   α ξ ι ό λ ο γ ε ς   κ ω μ ι κ έ ς   ό π ε ρ ε ς ". 

Ο   π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ό ς   π ο υ   δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί   η  σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν η   α ν α κ ο ί ν ω σ η ,  ε ν τ ο π ί ζ ε τ α ι   σ τ ο  σ η μ ε ί ο  π ο υ   γ ί ν ε ­
τ α ι   λ ό γ ο ς   γ ι α   "έ ν α ν   Α ρ λ ε κ ί ν ο "  ρ ό λ ο   π ο υ   π α ρ α π έ μ π ε ι   σ τ η ν   κ λ α σ σ ι κ ή   ι τ α λ ι κ ή   κ ω μ ω δ ί α .  Δ ε ν   ξ έ ρ ω   α ν  
α υ τ ή  η  α ν α φ ο ρ ά   ο φ ε ί λ ε τ α ι   σ τ ο  γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι  ε ί χ α ν  γ ν ώ σ η   ο ι  σ υ ν τ ά κ τ ε ς  τ ο υ   σ υ μ β ο λ α ί ο υ   μ ε  τ ο  θ ε α τ ρ ώ ν η  
γ ι α   κ ά π ο ι ε ς   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   ι τ α λ ι κ ή ς   κ ω μ ω δ ί α ς ,  κ α ι   ό χ ι   ι τ α λ ι κ ή ς   ό π ε ρ α ς   σ τ ο   π α ρ ε λ θ ό ν ,  ή   σ τ η ν   π ρ ό θ ε σ η  
τ ω ν   α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ι κ ώ ν   Γ ά λ λ ω ν ,  ο ι   ο π ο ί ο ι   κ α τ ε ί χ α ν   τ ο   ν η σ ί   σ τ α   1814,  ν α   σ τ ρ έ ψ ο υ ν   τ η   δ ι α σ κ έ δ α σ η   π ο υ  
π α ρ ε ί χ ε   τ ο   θ έ α τ ρ ο   San  Giacomo  σ '  έ ν α ν   π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό   δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ό   α π '  α υ τ ό ν   τ ο υ   μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς  
π ο υ  χ α ρ α κ τ ή ρ ι ζ ε  τ η ν  β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ η  ζ ω ή . 

85 
 Α π ό  τ ο   1771  κ α ι   μ ε τ ά  τ ο   θ έ α τ ρ ο  λ ε ι τ ο υ ρ γ ε ί   σ υ σ τ η μ α τ ι κ ά ,  μ ε  μ ι ά  μ ι κ ρ ή  δ ι α κ ο π ή   α π ό  τ ο   1779 ω ς   τ ο  
1784. Α π ό  τ ο   1771  ε ν τ ο π ί ζ ο υ μ ε   σ υ ν ο λ ι κ ά  γ ύ ρ ω   σ τ α  90  libretti.  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   δ η λ α δ ή  γ ι α  μ ι ά  σ υ ν ε χ ή   θ ε α ­
τ ρ ι κ ή  δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α  η  ο π ο ί α , α π ο δ ί δ ε ι  τ έ σ σ ε ρ ι ς  π α ρ α γ ω γ έ ς  κ ά θ ε  χ ρ ο ν ι ά . 

Π ρ ώ τ η   π α ρ ά σ τ α σ η   ε π ι β ε β α ι ω μ έ ν η   α π ό   α υ τ ο ψ ί α   σ ε  λ ι μ π ρ έ τ τ ο   ε ί ν α ι   τ ο   "Il matrimonio  per  inganno, 

Drama  giocoso  per  musica,",  μ ε  μ ο υ σ ι κ ή  τ ο υ   Baitassare Galuppi  κ α ι  λ ι μ π ρ έ τ τ ο  τ ο υ   Α β β ά   Pietro  Chiari. 
Θ α   π ρ έ π ε ι   ν α  σ η μ ε ι ώ σ ο υ μ ε   ό τ ι   ο   Chiari  α ν ή κ ε ι   σ τ η ν   ο μ ά δ α  τ ω ν  μ ε γ ά λ ω ν   ε χ θ ρ ώ ν  τ ο υ   Goldoni  γ ι α  τ η ν  
α ν α μ ό ρ φ ω σ η   τ η ς   ι τ α λ ι κ ή ς   Commedia  dell'  Arte.  Ο   ι μ π ρ ε σ ά ρ ι ο ς   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   ο ν ο μ ά ζ ε τ α ι   Giovanni 
Guadagnin  ή  Guadagnini  κ α ι  π α ρ α μ έ ν ε ι   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  γ ι '  α ρ κ ε τ ά  χ ρ ό ν ι α . Τ ρ ί α  χ ρ ό ν ι α  α ρ γ ό τ ε ρ α ,  ο   ί δ ι ο ς  
ι μ π ρ ε σ ά ρ ι ο ς ,  π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε ι   τ ρ ί α   μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ α   γ ι α   δ ύ ο   α π ό   τ α   ο π ο ί α   έ χ ο υ μ ε   α ρ κ ε τ έ ς   υ π ό ν ο ι ε ς   ό τ ι   α ν ή ­
κ ο υ ν   σ τ ο ν   Goldoni'  π ά ν τ ω ς ,  ε ί ν α ι   β έ β α ι ο   ό τ ι   τ ο   1774  ο   Guadagnin  π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε ι   γ ι α   π ρ ώ τ η   φ ο ρ ά   τ ο  
μ ε λ ό δ ρ α μ α   "La Conversazione" τ ο υ   ο π ο ί ο υ  τ ο  libretto α ν ή κ ε ι   σ τ ο ν  Goldoni κ α ι  η  μ ο υ σ ι κ ή  σ τ ο ν  Scolari. 
Τ ο   σ τ ο ι χ ε ί ο   α υ τ ό   ε ί ν α ι   ι δ ι α ί τ ε ρ α   σ η μ α ν τ ι κ ό   α φ ο ύ   σ ύ μ φ ω ν α   μ ε  τ ι ς   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   π ο υ   έ χ ο υ μ ε   γ ι α  τ η ν  
υ π ο δ ο χ ή   τ ο υ   Goldoni, π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α  τ η ν  π ρ ώ τ η  π α ρ ο υ σ ί α σ η   έ ρ γ ο υ  τ ο υ   σ ε  ε λ λ η ν ι κ ό  χ ώ ρ ο .  Η   π α ρ ά σ τ α ­
σ η   α υ τ ή   π ρ ο η γ ε ί τ α ι   τ η ς   έ κ δ ο σ η ς   τ ω ν   μ ε τ α φ ρ ά σ ε ω ν   τ ω ν   έ ρ γ ω ν   τ ο υ   Goldoni  α π ό   τ ο ν   Π ο λ υ ζ ώ η  
Λ α μ π α ν ι τ ζ ι ώ τ η   ­α ν α φ έ ρ ω   π α ρ ε ν θ ε τ ι κ ά   ό τ ι   τ ο   1774  π ο υ   π α ί ζ ε τ α ι   σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α   η   "Conversazione",  ο  
Goldoni  ζ ε ι   α κ ό μ α ,  π ε θ α ί ν ε ι   τ ο   1793  σ τ η   Γ α λ λ ί α ­  ε ν ώ   σ κ ό π ι μ ο   θ α   ή τ α ν  ν α   σ η μ ε ι ώ σ ο υ μ ε   κ α ι   τ η ν   α κ ό ­
λ ο υ θ η   π ο λ ύ   ε ν δ ι α φ έ ρ ο υ σ α   π α ρ ά μ ε τ ρ ο :  ε ί ν α ι   χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό   κ α ι   σ η μ α δ ε ύ ε ι   τ η ν  π α ρ ο υ σ ί α  τ ο υ   Goldoni 
σ '  ό λ ο  τ ο ν  κ ό σ μ ο , τ ο  γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι  γ ί ν ε τ α ι   π ρ ώ τ α  γ ν ω σ τ ό ς   α π ό  τ α  έ ρ γ α  per  musica  κ α ι   ό χ ι   α π ό  τ η ν   α ν α ­
μ ο ρ φ ω μ έ ν η   ι τ α λ ι κ ή  κ ω μ ω δ ί α  π ο υ   α π ο τ ε λ ο ύ σ ε  κ α ι  τ ο  μ ε γ ά λ ο  τ ο υ   π ά θ ο ς . 

Α π ό   τ ο   1784  κ α ι   μ ε τ ά ,  η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   San  Giacomo  ε ί ν α ι   π ο λ ύ   σ υ σ τ η μ α τ ι κ ή '  ε π ι λ έ γ ω  

μ ε ρ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   π ο υ   ε ί ν α ι   π ι ο  χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ έ ς   κ α ι  τ ω ν  ο π ο ί ω ν  ο ι  π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   έ χ ο υ ν   ε π ι β ε β α ι ω θ ε ί  
σ τ ο  σ ύ ν ο λ ο  τ ο υ ς   α π ό  α ν ε ύ ρ ε σ η   τ ω ν  σ χ ε τ ι κ ώ ν  libretti.  Γ ι α  π ρ ώ τ η  φ ο ρ ά   π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι   έ ρ γ ο  σ ε  μ ο υ σ ι κ ή  
τ ο υ   Domenico  Cimarosa τ ο   1784'  τ ο   1786  π α ί ζ ε τ α ι   έ ν α  δ ε ύ τ ε ρ ο   έ ρ γ ο  τ ο υ   Goldoni,  ε ί ν α ι   τ ο   "Fra i  due 
litiganti il terzo code",  "Α ν ά μ ε σ α   σ ε  Suo  π ο υ   τ σ α κ ώ ν ο ν τ α ι ,  ο  τ ρ ί τ ο ς  ε ί ν α ι  π ο υ   κ ε ρ δ ί ζ ε ι ". 

Λ ί γ ο   α ρ γ ό τ ε ρ α ,  τ ο   1791, έ χ ο υ μ ε   μ ί α   α κ ό μ α   π λ η ρ ο φ ο ρ ί α   π ο υ   μ α ς   ε ν δ ι α φ έ ρ ε ι :  π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   τ η ν  
ό π ε ρ α  π ο υ   τ ι τ λ ο φ ο ρ ε ί τ α ι   '7 amanti confusi ossia  II brutto  fortunato"  κ α ι  τ η ς  ο π ο ί α ς  τ η  μ ο υ σ ι κ ή   έ γ ρ α ψ ε  
κ ά π ο ι ο ς   Stefano  Pogiago. Α υ τ ό ς   ο   σ υ ν θ έ τ η ς   δ ε ν   ε ί ν α ι   ά λ λ ο ς   α π ό   τ ο ν  γ ν ω σ τ ό   μ α ς   α π ό   μ ο υ σ ι κ ο λ ο γ ι κ έ ς  
ε ρ γ α σ ί ε ς   Σ τ έ φ α ν ο   Π ο γ ι ά γ ο .  Ο   Π ο γ ι ά γ ο ς   ε ί ν α ι   Έ λ λ η ν α ς ,  α ν ή κ ε ι   σ τ ι ς   π ρ ώ τ ε ς   γ ε ν ι έ ς   τ ω ν   Ε π τ α ν ή σ ι ω ν  
σ υ ν θ ε τ ώ ν ,  κ α ι   μ ά λ ι σ τ α   ο   Γ ι ώ ρ γ ο ς   Λ ε ω τ σ ά κ ο ς   σ τ ο ν   "κ α τ ά λ ο γ ο   τ ω ν   α π ο λ ε σ θ έ ν τ ω ν "  π ο υ   κ α τ α θ έ τ ε ι   σ τ ο  
π ε ρ ι ο δ ι κ ό   Ε π ί λ ο γ ο ς   μ ε   τ ί τ λ ο   "Ο ι   χ α μ έ ν ε ς   ε λ λ η ν ι κ έ ς   ό π ε ρ ε ς   ή   ο   α φ α ν ι σ μ ό ς   τ ο υ   μ ο υ σ ι κ ο ύ   μ α ς   π ο λ ι τ ι ­
σ μ ο ύ ",  τ ο ν   τ ο π ο θ ε τ ε ί   π ρ ώ τ ο   σ τ α   θ έ μ α τ α   π ρ ο ς   δ ι ε ρ ε ύ ν η σ η .  Η   π α ρ ά σ τ α σ η   π ο υ   ε ν τ ο π ί ζ ο υ μ ε   π ρ α γ μ α τ ο ­
π ο ι ε ί τ α ι   τ ο   1791,  ε ν ώ   μ έ χ ρ ι   τ ώ ρ α   ο ι   π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς   π ο υ   υ π ή ρ χ α ν   π ρ ο σ δ ι ό ρ ι ζ α ν   τ η ν   π α ρ ο υ σ ί α   τ ο υ  
Π ο γ ι ά γ ο υ   α ν ά μ ε σ α   σ τ ο   1809  κ α ι   1819. Α υ τ ή   η   π λ η ρ ο φ ο ρ ί α   γ ι α   τ η   μ ο υ σ ι κ ή   π α ρ ά σ τ α σ η   τ ο υ   1791  θ α  
π ρ έ π ε ι  ν α  μ α ς  κ ά ν ε ι  ν α  μ ε τ α θ έ σ ο υ μ ε  χ ρ ο ν ο λ ο γ ι κ ά  τ η ν  π α ρ ο υ σ ί α  τ ο υ   Π ο γ ι ά γ ο υ   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α . 

Η   τ ε λ ε υ τ α ί α   π α ρ ά σ τ α σ η   σ τ η ν   ο π ο ί α   θ α   α ν α φ ε ρ θ ώ   ε ί ν α ι   ε κ ε ί ν η   τ ο υ   έ ρ γ ο υ   "Alessandro nelle Indie" 
μ ε  λ ι μ π ρ έ τ τ ο  τ ο υ   Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ   κ α ι  μ ο υ σ ι κ ή  τ ο υ   Luigi Caruso.  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α  μ ί α  α κ ό μ η  σ η μ α ν τ ι κ ή   π ρ ε ­
μ ι έ ρ α   α φ ο ύ   π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   τ η ν   π ρ ώ τ η   π α ρ ά σ τ α σ η   έ ρ γ ο υ   τ ο υ   Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ   σ τ ο ν   ε λ λ η ν ι κ ό   χ ώ ρ ο .  Τ ο  

86 
γ ε γ ο ν ό ς   ε ν τ υ π ω σ ι ά ζ ε ι   ι δ ι α ί τ ε ρ α ,  δ ε δ ο μ έ ν ο υ   ό τ ι   ο  Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο   ε ί ν α ι   π ο λ ύ   δ η μ ο φ ι λ ή ς   ή δ η   α π ό  τ α  μ έ σ α  
τ ο υ   17ο υ   κ α ι   κ α θ ό λ η  τ η  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ ο υ   18ο υ   α ι ώ ν α  σ ε  ο λ ό κ λ η ρ η  τ η ν  Ε υ ρ ώ π η ,  ε ί ν α ι   χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό   ό τ ι  
τ ο   έ ρ γ ο   "Alessandro nelle Indie"  π ο υ   π α ί ζ ε τ α ι   σ τ η ν   Κ έ ρ κ υ ρ α  τ ο   φ θ ι ν ό π ω ρ ο   τ ο υ   1796  ε ί χ ε   ή δ η   π α ι χ τ ε ί  
σ ε   144  π α ρ α γ ω γ έ ς   σ ε  δ ι ά φ ο ρ α   θ έ α τ ρ α  τ η ς   Β ε ν ε τ ί α ς  κ ι   ό λ η ς  τ η ς  Ε υ ρ ώ π η ς   α π ό   τ ο   1730  ω ς  τ ο   1800  ­ η  
π ρ ώ τ η  π α ρ ά σ τ α σ η  τ ο υ   ε ν τ ο π ί ζ ε τ α ι   σ τ η  Ρ ώ μ η  τ ο   1730 ­. Δ ε ν  θ α  ή τ α ν  ά τ ο π ο ,  ί σ ω ς , ν α  σ υ σ χ ε τ ί σ ο υ μ ε   τ η ν  
κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ή   π α ρ ά σ τ α σ η   μ ε  τ η ν  γ ν ω σ τ ή   π λ η ρ ο φ ο ρ ί α   π ο υ   α ν α φ έ ρ ε τ α ι   σ τ η ν   ε λ λ η ν ι κ ή   π ρ ό σ λ η ψ η   τ ο υ  
Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ :  λ ί γ α   χ ρ ό ν ι α   μ ε τ ά ,  σ τ η ν   Ο δ η σ σ ό ,  ό τ α ν   π ρ ο τ ε ί ν ε τ α ι   η   π α ρ ο υ σ ί α σ η   ε ν ό ς   έ ρ γ ο υ   τ ο υ  
Μ ε τ α σ τ α σ ί ο υ  γ ι α  π ρ ώ τ η  φ ο ρ ά  σ ε  ε λ λ η ν ι κ ό  κ ο ι ν ό   ε π ι λ έ γ ε τ α ι  ο   "Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς   ε ν   Ι ν δ ί ω ς ". 

Τ α  ν έ α  α υ τ ά  σ τ ο ι χ ε ί α , π ο υ   α λ λ ά ζ ο υ ν  α ρ κ ε τ ά  τ ι ς  β ε β α ι ό τ η τ ε ς  π ο υ   ε ί χ α μ ε  γ ι α  τ η ν  π α ρ ο υ σ ί α  τ ο υ   Goldoni 
κ α ι   τ ο υ   Μ ε τ α σ τ ά σ ι ο υ   σ τ ο ν   ε λ λ η ν ι κ ό   χ ώ ρ ο ,  ε π ι τ ρ έ π ο υ ν ,  ί σ ω ς ,  κ ά π ο ι ο υ ς   ν έ ο υ ς   π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ο ύ ς   γ ι α  τ ι ς  
σ υ γ κ υ ρ ί ε ς  π ο υ  ο δ ή γ η σ α ν  σ τ η  δ ι α μ ό ρ φ ω σ η  τ ω ν  π ρ ώ τ ω ν  π ε ρ ι ό δ ω ν  τ η ς  ι σ τ ο ρ ί α ς  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ . 

Α ν ά μ ε σ α  σ τ α  90  σ χ ε δ ό ν   libretti  π ο υ   ε ν τ ο π ί ζ ο ν τ α ι   σ τ ο ν  κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ό   18ο  α ι ώ ν α ,  ξ ε χ ω ρ ί ζ ο υ μ ε   ό λ ο  τ ο  

β α ρ ύ   π υ ρ ο β ο λ ι κ ό   τ ω ν   σ υ ν θ ε τ ώ ν   τ η ς   Β ε ν ε τ σ ι ά ν ι κ η ς   ό π ε ρ α ς :  Galuppi,  Gazzaniga,  Piccini,  Paesiello, 
Anfossi,  Salieri, Alessandri, Portogallo, Fioravanti κ α ι  μ ε ρ ι κ ο ύ ς  α π ό  τ ο υ ς  π ι ο  π ο λ υ γ ρ ά φ ο υ ς   λ ι μ π ρ ε τ ί σ τ ε ς : 
ό π ω ς  ε ί ν α ι  ο  Bertati, ο  Livigni, ο  Petrosellini, ο  Zini κ α ι  ο  Palomba. 

Σ τ ο ι χ ε ι ο θ ε τ ε ί τ α ι ,  λ ο ι π ό ν ,  μ ι ά   π ο λ ύ   σ η μ α ν τ ι κ ή   π α ρ ά δ ο σ η   μ έ σ α   σ ε  35  χ ρ ό ν ι α ,  α π ό   τ ο   1770  π ε ρ ί π ο υ  
ω ς  τ ο   1798. Τ ο  ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν  γ ι α  τ η ν  ό π ε ρ α  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  δ ι α τ η ρ ε ί τ α ι   κ α ι  κ α τ ά  τ η  δ ι ά ρ κ ε ι α  τ ο υ   ε π ό μ ε ν ο υ  
α ι ώ ν α . Η   ύ π α ρ ξ η  α υ τ ή ς  τ η ς  π α ρ ά δ ο σ η ς  ε π ι β ε β α ι ώ ν ε τ α ι   α π ό  δ ύ ο   σ τ ο ι χ ε ί α : 

α . Μ ε τ ά  τ η  δ η μ ι ο υ ρ γ ί α  τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ω ν   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α   (κ α ι  ε ι δ ι κ ά  α π ό  τ ο   1823 κ α ι  μ ε τ ά ) κ ά θ ε  χ ρ ό ν ο  

τ υ π ώ ν ο ν τ α ι   ε κ ε ί  τ α  ι τ α λ ι κ ά  libretti γ ι α  τ ι ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  π ο υ   δ ί ν ο ν τ α ι   σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  San Giacomo. 
β . Ο ι   π ρ ε μ ι έ ρ ε ς  τ ω ν  ι τ α λ ι κ ώ ν  μ ε λ ο δ ρ α μ ά τ ω ν  π ο υ   δ ί ν ο ν τ α ι   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α   (Rossini, Gouneau,  Bellini, 
Verdi)  δ ε ν   α π έ χ ο υ ν   χ ρ ο ν ι κ ά   α π ό  τ ι ς   η μ ε ρ ο μ η ν ί ε ς   τ ω ν   π ρ ώ τ ω ν   π α ρ ο υ σ ι ά σ ε ω ν   α υ τ ώ ν  τ ω ν   έ ρ γ ω ν  
σ τ η ν  Ι τ α λ ί α .  Ο   "Ε ρ ν ά ν η ς "  τ ο υ   Verdi κ ά ν ε ι   π α γ κ ό σ μ ι α   π ρ ε μ ι έ ρ α  σ τ η ν  Ι τ α λ ί α  τ ο   1844,  π α ν ε λ λ ή ν ι α  
π ρ ε μ ι έ ρ α  σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α  π ά λ ι  τ ο   1844. 

Σ τ ο   π ρ ό τ υ π ο   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   San  Giacomo,  π ρ ι ν  τ ο  τ έ λ ο ς  τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α   θ α  λ ε ι τ ο υ ρ γ ή σ ο υ ν   τ α  θ έ α ­

τ ρ α  τ η ς   Σ ύ ρ ο υ   κ α ι  τ η ς  Π ά τ ρ α ς   (σ τ η  Σ ύ ρ ο   α π ό  τ ο   1864, σ τ η ν  Π ά τ ρ α  α π ό  τ ο   1872). Θ α  π ρ έ π ε ι  ν α  π α ρ α ­
τ η ρ ή σ ο υ μ ε   ό τ ι  κ α ι  σ '  α υ τ ή  τ η  ν έ α  ε π ο χ ή  τ ο υ   μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς   σ τ ο ν  ε λ λ α δ ι κ ό  χ ώ ρ ο  μ ε τ ά  τ ο   1860, ο ι   π α ρ α ­
σ τ ά σ ε ι ς  π ο υ   π α ί ζ ο ν τ α ι   έ χ ο υ ν   ή δ η  κ ά ν ε ι   τ ι ς  π ρ ε μ ι έ ρ ε ς  τ ο υ ς   σ τ η ν  Κ έ ρ κ υ ρ α .  Ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν   α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο   δ ι ε ­
ρ ε ύ ν η σ η ς   α π ο τ ε λ ε ί   μ ί α  π ι θ α ν ή   σ υ σ χ έ τ ι σ η  τ ω ν   θ ι ά σ ω ν   κ α ι  τ ω ν   ι μ π ρ ε σ ά ρ ι ω ν ,  ό χ ι   μ ό ν ο   τ ω ν   ά λ λ ω ν  ε π τ α ­
ν η σ ι α κ ώ ν   θ ά τ ρ ω ν   α λ λ ά  κ α ι  τ ω ν   δ ι α φ ό ρ ω ν   θ ε ά τ ρ ω ν   π ο υ   δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ ν τ α ι   σ τ ο  ν έ ο   ε λ λ η ν ι κ ό   κ ρ ά τ ο ς ,  γ ι α  
ν α   δ ι α π ι σ τ ώ σ ο υ μ ε   α ν   π ρ ά γ μ α τ ι   υ π ά ρ χ ε ι   ά μ ε σ η   ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α .  Ά λ λ ω σ τ ε   τ ο   τ α ξ ί δ ι   α π ό   τ η   Β ε ν ε τ ί α   σ τ η ν  
Κ έ ρ κ υ ρ α   κ α ι  α π ό  κ ε ι  σ τ η ν   Π ά τ ρ α ,  σ τ ο ν  Π ε ι ρ α ι ά  κ α ι   π ρ ο ς  τ η ν  Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ι α   α π ο τ ε λ ε ί   έ ν α  α π ό  τ α  β α σ ι κ ά  
δ ρ ο μ ο λ ό γ ι α  τ ω ν  π λ ο ί ω ν  τ ο υ   19ο υ  α ι ώ ν α  κ α ι  τ ω ν  α ρ χ ώ ν  τ ο υ  20ο ύ . 

Τ ο   θ έ α τ ρ ο   San  Giacomo  δ ι α κ ό π τ ε ι   τ η   λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ ο υ   τ ο   1900  κ α ι   τ ο   κ τ ί ρ ι ο   μ ε τ α τ ρ έ π ε τ α ι   σ ε  

Δ η μ α ρ χ ι α κ ό   μ έ γ α ρ ο .  Δ ί ν ε ι   έ τ σ ι   τ η   σ κ υ τ ά λ η   σ τ ο   ν έ ο   Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   π ο υ   π ρ ω τ ο λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ ε   τ ο  

87 
 1902 κ α ι  κ ά η κ ε  τ ο  1943. Κ α ι  σ ' α υ τ ό  τ ο  θ έ α τ ρ ο  π α ί ζ ο ν τ α ι  κ α τ ά  κ ό ρ ο ν  ι τ α λ ι κ ά  μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ α  ­ μ ε  ε ξ α ί ­
ρ ε σ η  τ η ν  π α ρ ά σ τ α σ η  τ η ς  π ρ ε μ ι έ ρ α ς  "Lohengrin" τ ο υ  Wagner κ α ι  μ ε ρ ι κ έ ς  α κ ό μ η  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . Α π ό  κ ε ι  
κ α ι  π έ ρ α , τ ο  ι τ α λ ι κ ό  μ ε λ ό δ ρ α μ α  θ α  ε π ι σ τ ρ έ ψ ε ι  θ ρ ι α μ β ε υ τ ι κ ά  κ α ι  θ α  κ α τ α λ ά β ε ι  α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ά  τ η  σ κ η ν ή  
τ ο υ  Δ η μ ο τ ι κ ο ύ  Θ ε ά τ ρ ο υ . 

Μ ε  α υ τ ά  τ α  σ τ ο ι χ ε ί α  π ο υ  κ α τ α θ έ τ ω  σ ή μ ε ρ α , π ι σ τ ε ύ ω  ό τ ι  η  θ ε α τ ρ ι κ ή  ζ ω ή  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  α ρ χ ί ζ ε ι  ν α  
δ ι α λ ε υ κ ά ν ε τ α ι .  Η  Κ έ ρ κ υ ρ α  ε ί ν α ι  ο  κ α τ ε ξ ο χ ή ν  χ ώ ρ ο ς  υ π ο δ ο χ ή ς  τ ο υ  ι τ α λ ι κ ο ύ  μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς . Τ ο  π ρ ό ­
τ υ π ο  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς ,  ε ί ν α ι   ο  κ ύ ρ ι ο ς   κ α ι   κ α θ ο ρ ι σ τ ι κ ό ς   π α ρ ά γ ο ν τ α ς   γ ι α  τ η   δ ι ά δ ο σ η   τ η ς   ό π ε ρ α ς  σ τ η ν  
υ π ό λ ο ι π η  Ε λ λ ά δ α . 

88 
 "Π α ρ ά δ ο σ η  κ α ι  ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α  
σ τ η ν  ε λ λ η ν ι κ ή  θ ε α τ ρ ι κ ή  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή " 
Ο μ ι λ ή τ ρ ι α : Ε λ έ ν η  Φ Ε Σ Σ Α  ­ Ε Μ Μ Α Ν Ο Υ Η Λ  
Ε π ί κ ο υ ρ η  κ α θ η γ ή τ ρ ι α  τ ο υ  Τ μ ή μ α τ ο ς  Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  Σ π ο υ δ ώ ν , 
τ ο υ  Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν  

Π ρ ο λ ο γ ί ζ ε ι   η  κ . Ά ν ν α   Τ α μ π ά κ η  

Ν α  π ο ύ μ ε  δ υ ο  λ ό γ ι α  ό π ω ς  σ υ ν η θ ί ζ ε τ α ι , γ ι α  τ η ν  τ ε λ ε υ τ α ί α  ο μ ι λ ή τ ρ ι α , τ η ν  κ . Ε λ έ ν η  Φ ε σ σ ά ­

Ε μ μ α ν ο υ ή λ   η  ο π ο ί α  γ ε ν ν ή θ η κ ε   σ τ ο   Β ό λ ο .  Σ π ο ύ δ α σ ε   Α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή   σ τ ο   Ε θ ν ι κ ό   Μ ε τ σ ό β ι ο  
Π ο λ υ τ ε χ ν ε ί ο   κ α τ ά  τ η ν  π ε ρ ί ο δ ο   1962 ­ 67. Τ ο   1990 α ν α γ ο ρ ε ύ τ η κ ε   δ ι δ ά κ τ ω ρ   Μ η χ α ν ι κ ό ς  τ ο υ  
Ε θ ν ι κ ο ύ   Μ ε τ σ ο β ί ο υ   Π ο λ υ τ ε χ ν ε ί ο υ .  Τ ο  θ έ μ α  τ η ς   δ ι α τ ρ ι β ή ς   τ η ς   ή τ α ν   "Η  Α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή   τ ο υ  
ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ   1720­1940". 
Τ ο   1993  ε ξ ε λ έ γ η   Ε π ί κ ο υ ρ η   Κ α θ η γ ή τ ρ ι α   τ ο υ   Τ μ ή μ α τ ο ς   Θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   Σ π ο υ δ ώ ν   τ ο υ  
Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ  Α θ η ν ώ ν . Τ α  τ ε λ ε υ τ α ί α  15 χ ρ ό ν ι α  α σ χ ο λ ε ί τ α ι  ε ρ ε υ ν η τ ι κ ά  κ υ ρ ί ω ς  μ ε  τ η ν  ι σ τ ο ρ ί α  
τ η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς   τ ο υ   20ο ύ   α ι ώ ν α . Έ ν α  μ ε γ ά λ ο   μ έ ρ ο ς  τ η ς  ε ρ ε υ ν η τ ι κ ή ς   τ η ς  δ ρ α ­
σ τ η ρ ι ό τ η τ α ς   α φ ι ε ρ ώ ν ε τ α ι   σ τ η   σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η   τ ε κ μ η ρ ί ω ν   γ ι α  τ ο   έ ρ γ ο   κ α ι   τ η ν   π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α  
τ ω ν  α ρ χ ι τ ε κ τ ό ν ω ν  τ η ς  π ε ρ ι ό δ ο υ  α υ τ ή ς . 
Έ χ ο υ ν  δ η μ ο σ ι ε υ τ ε ί   μ ε λ έ τ ε ς  τ η ς  σ τ ι ς  ε τ ή σ ι ε ς  ε π ι θ ε ω ρ ή σ ε ι ς  Α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ά  θ έ μ α τ α ", "θ έ μ α ­
τ α  Χ ώ ρ ο υ   κ α ι   Τ ε χ ν ώ ν ",  κ α ι   "Χ ρ ο ν ι κ ό "  (έ κ δ ο σ η   τ ο υ   Π ν ε υ μ α τ ι κ ο ύ   Κ α λ λ ι τ ε χ ν ι κ ο ύ   Κ έ ν τ ρ ο υ  
"Ω Ρ Α ")  κ α ι   σ τ α   π ε ρ ι ο δ ι κ ά   "Τ ε χ ν ι κ ά   Χ ρ ο ν ι κ ά "  (έ κ δ ο σ η   τ ο υ   Τ ε χ ν ι κ ο ύ   Ε π ι μ ε λ η τ η ρ ί ο υ   τ η ς  
Ε λ λ ά δ α ς ), "PROSPECT" (έ κ δ ο σ η  τ η ς  UNESCO), "Δ ε λ τ ί ο  Σ υ λ λ ό γ ο υ  Α ρ χ ι τ ε κ τ ό ν ω ν " κ α ι  σ τ ο  
π ε ρ ι ο δ ι κ ό  "Τ Ε Υ Χ Ο Σ ". 
Τ ο   1994  σ υ ν ε ρ γ ά σ τ η κ ε   ε π ί σ η ς   σ τ η   σ ύ ν τ α ξ η   τ ο υ   δ ι ε θ ν ο ύ ς   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ο ύ   λ ε ξ ι κ ο ύ , 
"Λ ε ξ ι κ ό  τ η ς  Σ ύ γ χ ρ ο ν η ς  Α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς ", έ κ δ ο σ η  σ ε  ι τ α λ ι κ ή  γ λ ώ σ σ α  π ο υ  έ γ ι ν ε  σ τ ο  Τ ο ρ ί ν ο . Τ α  
τ έ σ σ ε ρ α  π ρ ώ τ α  τ η ς  β ι β λ ί α  ή τ α ν  τ α  δ ο κ ί μ ι α : "Ο  π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ό ς  ε ξ ο π λ ι σ μ ό ς  τ ω ν  π ό λ ε ω ν  ­ Η  θ έ σ η  
τ ο υ   σ '  έ ν α  π ρ ό γ ρ α μ μ α   π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ή ς   α π ο κ έ ν τ ρ ω σ η ς "  (Α θ ή ν α   1974),  "Π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ή  Α ν ά π τ υ ξ η , 
Ν έ α  Π ο λ ι τ ι κ ή  Ε υ θ ύ ν η  σ τ ο ν  Ε λ λ η ν ι κ ό  Χ ώ ρ ο " (Α θ ή ν α , Ο Λ Κ Ο Σ   1978), "Η  Ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή  Κ ρ ί σ η  
τ η ς   Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή ς   Α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς "  (Α θ ή ν α   1987)  κ α ι   "Κ τ ί ρ ι α   γ ι α   Δ η μ ό σ ι α   Χ ρ ή σ η   σ τ η  
Ν ε ώ τ ε ρ η  Ε λ λ ά δ α " κ α τ ά  τ η ν  π ε ρ ί ο δ ο   1827 μ ε  1992. Γ ι α  τ ο  β ι β λ ί ο  τ η ς , τ ο  π ρ α γ μ α τ ι κ ά  ε ν τ υ π ω ­
σ ι α κ ό  α υ τ ό  έ ρ γ ο  σ ε  δ ύ ο  τ ό μ ο υ ς  "Η  Α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή  τ ο υ  Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ  γ ι α  τ η ν  π ε ρ ί ο ­
δ ο   1720­1940" π ο υ  ε κ δ ό θ η κ ε  σ τ η ν  Α θ ή ν α  τ ο   1994, έ χ ε ι  β ρ α β ε υ θ ε ί  μ ε  β ρ α β ε ί ο  τ η ς  Α κ α δ η μ ί α ς  
Α θ η ν ώ ν  τ ο ν  π ε ρ α σ μ έ ν ο  χ ρ ό ν ο . 
Π ρ έ π ε ι  ν α  π ρ ο σ θ έ σ ο υ μ ε  ό τ ι  η  κ . Ε λ έ ν η  Φ ε σ σ ά ­Ε μ μ α ν ο υ ή λ  έ χ ε ι  μ ι ά  π λ ο ύ σ ι α  π ο ι κ ί λ η  δ ρ α ­
σ τ η ρ ι ό τ η τ α . Ε ί ν α ι  μ έ λ ο ς  π ο λ λ ώ ν  ε θ ν ι κ ώ ν  κ α ι  δ ι ε θ ν ώ ν  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ώ ν , π ο λ ε ο δ ο μ ι κ ώ ν  κ α ι  ε π ι ­
σ τ η μ ο ν ι κ ώ ν  ο ρ γ α ν ώ σ ε ω ν . 

89 
 Έ χ ε ι   δ η μ ο σ ι ε ύ σ ε ι   γ ύ ρ ω   σ τ α  40  δ η μ ο σ ι ε ύ μ α τ α  κ α ι   ξ ε χ ω ρ ί ζ ω   α κ ό μ η  α π ό  τ η ν   π λ ο ύ σ ι α   δ ρ α ­
σ τ η ρ ι ό τ η τ α  τ η ς  τ ι ς   π ο λ λ έ ς   σ υ μ μ ε τ ο χ έ ς   τ η ς   σ ε   δ ι ε θ ν ή   σ υ ν έ δ ρ ι α ,  τ η   σ υ μ μ ε τ ο χ ή   τ η ς   σ ε   δ ι ε θ ν ε ί ς  
ε κ θ έ σ ε ι ς , κ α θ ώ ς  κ α ι  τ ο  ό τ ι  έ χ ε ι  π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή σ ε ι   ό π ω ς  λ έ ε ι  η  ί δ ι α , π ο λ λ ά  ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ά   τ α ξ ί δ ι α  
σ τ ο  ε ξ ω τ ε ρ ι κ ό . 
Μ ε  π ο λ λ ή  χ α ρ ά  τ η ν  κ α λ ο ύ μ ε  ν α  π ά ρ ε ι  τ ο  λ ό γ ο . 

90 
1.  Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ ΙΚ Α  

1.1  Α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο  
Α υ τ ό  π ο υ  θ α  μ α ς  α π α σ χ ο λ ή σ ε ι   σ ή μ ε ρ α  ε ί ν α ι  έ ν α  μ ε ί ζ ο ν  θ έ μ α  τ η ς  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς  τ ο υ  ν έ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ  
θ ε ά τ ρ ο υ .  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α  τ ι ς   σ χ έ σ ε ι ς   μ ι α ς  ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α ς   ή  μ ό δ α ς ,  κ α τ ά  κ α ν ό ν α   ε ξ ω γ ε ν ο ύ ς ,  μ ε  τ ι ς  α υ τ ό ­
χ θ ο ν ε ς   π α ρ α δ ό σ ε ι ς   τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς   μ α ς  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς   : τ η ν  ο ι κ ο υ μ ε ν ι κ ή   π α ρ ά δ ο σ η   τ ω ν   υ π α ί θ ρ ι ω ν   θ ε ά ­
τ ρ ω ν  τ η ς  α ρ χ α ί α ς  Ε λ λ ά δ α ς   α φ ε ν ό ς   (ε ι κ .  1, 2) κ α ι  
τ η  μ α κ ρ α ί ω ν η   π α ρ ά δ ο σ η  τ ω ν   υ π α ί θ ρ ι ω ν   λ α ϊ κ ώ ν  
θ ε α μ ά τ ω ν   α φ ε τ έ ρ ο υ .  Η   δ ε ύ τ ε ρ η   π α ρ ά δ ο σ η  
υ π ή ρ ξ ε  σ υ ν ε χ ή ς   α π ό  τ η ν  α ρ χ α ι ό τ η τ α  ω ς  τ ι ς  μ έ ρ ε ς  
μ α ς . Α ν τ ί θ ε τ α ,  η  π α ρ ά δ ο σ η  τ ο υ   α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  
κ ο ί λ ο υ ,  α φ ο ύ   ε κ φ υ λ ι σ τ ε ί   κ α τ ά   τ ο υ ς   ρ ω μ α ϊ κ ο ύ ς  
χ ρ ό ν ο υ ς ,  θ α   σ β ή σ ε ι   ο ρ ι σ τ ι κ ά   μ ε  τ η ν   ε π ι κ ρ ά τ η σ η  
τ ο υ   Χ ρ ι σ τ ι α ν ι σ μ ο ύ ,  α φ ή ν ο ν τ α ς   σ τ η ν   α ν θ ρ ω π ό ­
τ η τ α  μ ι α  α ν ε κ τ ί μ η τ η  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή   κ λ η ρ ο ν ο μ ι ά . 

Η   ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν η  δ ι α π ρ α γ μ ά τ ε υ σ η  τ ο υ  ι σ τ ο ­
ρ ι κ ο ύ ,  π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ο ύ   κ α ι   η θ ι κ ο ύ   α υ τ ο ύ   ζ η τ ή μ α τ ο ς   Ε ι κ ό ν α  1 
Τ ο  Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Ε π ι δ α ύ ρ ο υ , χ τ ι σ μ έ ν ο  σ τ α  Τ Ε Α Λ  τ ο υ  4ο υ  α ι . 
π .Χ . κ α ι  σ τ ο ν  2ο  ω . π .Χ . Τ ο  γ ν ω σ τ ό τ ε ρ ο  μ ν η μ ε ί ο  τ η ς  ε λ Α η ­
ν ι κ ή ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  π α ρ ά δ ο σ η ς  κ α ι  κ ο ρ υ φ α ί α  έ κ φ ρ α σ η  τ η ς  
π ε μ π το υ σ ία ς  τ η ς , π ο υ  ή τ α ν  η  α ρ μ ο ν ι κ ή  σ υ ν ύ π α ρ ξ η  α ρ χ ι τ ε ­
κ το ν ή μ α τ ο ς  κ α ι  φ ύ σ η ς , κ α ι  η  δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ή  δ ι ά τ α ξ η  τ ο υ  
κ ο ι ν ο ύ . 

α π α ι τ ε ί   β έ β α ι α   π ο λ ύ π λ ε υ ρ η   έ ρ ε υ ν α ,  η   ο π ο ί α   α ν ή κ ε ι  
σ τ α  μ ε λ λ ο ν τ ι κ ά   κ α θ ή κ ο ν τ α  τ η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς   θ ε α τ ρ ο λ ο ­
γ ί α ς .  Σ κ ο π ό ς   τ η ς   ο μ ι λ ί α ς   μ ο υ   ε ί ν α ι   ν α   σ υ μ β ά λ ε ι   σ ε  
α υ τ ή   τ η ν   έ ρ ε υ ν α ,  υ π ο σ τ η ρ ί ζ ο ν τ α ς   ό τ ι   τ ο   ζ ή τ η μ α   τ ω ν  
σ χ έ σ ε ω ν  π α ρ ά δ ο σ η ς   κ α ι  ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α ς   σ τ η ν  ε λ λ η ν ι ­
κ ή  θ ε α τ ρ ι κ ή   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή   ο φ ε ί λ ο υ μ ε   ν α   τ ο   δ ο ύ μ ε   μ ε  
τ α  δ ι κ ά  μ α ς  μ ά τ ι α , ό χ ι  μ ε  τ α  μ ά τ ι α  τ ω ν  ά λ λ ω ν . 

Έ τ σ ι   σ ή μ ε ρ α  θ α  δ ο θ ε ί   έ μ φ α σ η  σ ε  δ ύ ο   χ ρ ό ν ι ε ς  
ε κ κ ρ ε μ ό τ η τ ε ς  τ η ς  ν ε ώ τ ε ρ η ς   θ ε α τ ρ ι κ ή ς   μ α ς   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι ­
κ ή ς   : τ η  σ χ έ σ η   μ ε  τ ο   α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ό   τ η ς   π α ρ ε λ θ ό ν  κ α ι  

Ε ι κ ό ν α  2  τ ο   α ί τ η μ α  τ ο υ   σ υ γ κ ε ρ α σ μ ο ύ   ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α ς   κ α ι   π α ρ ά ­
δ ο σ η ς .  Η  π ρ ο σ έ γ γ ι σ η  τ ω ν  δ ύ ο  α υ τ ώ ν  π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν  θ α  
Τ ο  α ρ χ α ί ο  Θ έ α τ ρ ο  τ ω ν  Δ ε λ φ ώ ν  τ ο υ  3ο υ  ω .  π .Χ . 
γ ί ν ε ι   μ ε  τ ο ν  σ χ ο λ ι α σ μ ό  τ ω ν  α τ ε λ ώ ν  ή  "κ α τ '  ο ι κ ο ν ο μ ί α ν " 
Μ ι α  χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ή  π ε ρ ί π τ ω σ η  α ρ μ ο ν ι κ ή ς  σ χ έ σ η ς  
α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς  κ α ι  φ ύ σ η ς  σ ' έ ν α  μ ο ν α δ ι κ ή ς  ο μ ο ρ ­ λ ύ σ ε ω ν   π ο υ   τ ο υ ς   δ ό θ η κ α ν   κ α τ ά   κ α ι ρ ο ύ ς   κ α ι   κ α τ ά  
φ ι ά ς  τ ο π ί ο .  τ ό π ο υ ς .  Κ α ι  α υ τ έ ς  ο ι  λ ύ σ ε ι ς  ή τ α ν   : (α ) τ α  χ ε ι μ ε ρ ι ν ά  θ έ α ­

91 
τ ρ α  σ τ α  β ε ν ε τ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν α   κ α ι  α γ γ λ ο κ ρ α τ ο ύ μ ε ν α   Ε π τ ά ν η σ α ,  (β ) τ α  μ ν η μ ε ι ώ δ η  δ η μ ο τ ι κ ά  θ έ α τ ρ α  τ ο υ   19ο υ  
κ υ ρ ί ω ς  α ι ώ ν α  σ τ ι ς  α κ μ α ι ό τ ε ρ ε ς  ε λ λ η ν ι κ έ ς  π ό λ ε ι ς ,  (γ ) ο ι  θ ε α τ ρ ι κ έ ς  "μ ά ν τ ρ ε ς " τ η ς  Α τ τ ι κ ή ς  κ α τ ά  τ ο ν   19ο  κ α ι  
τ ο ν  20ό  α ι ώ ν α  κ α ι  τ έ λ ο ς  (δ ) ο ι  α π ό π ε ι ρ ε ς  α ν ά κ τ η σ η ς  τ ο υ  α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  μ α ς  
α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς , ο ι  ο π ο ί ε ς  ξ ε κ ί ν η σ α ν  ο υ σ ι α σ τ ι κ ά  τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ  Μ ε σ ο π ο λ έ μ ο υ . 

1.2  Ο ι  έ ν ν ο ι ε ς  π α ρ ά δ ο σ η  κ α ι  ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α  
Ο ι  έ ν ν ο ι ε ς  π α ρ ά δ ο σ η  κ α ι  ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α  ε ί ν α ι  π ο λ ύ  δ ύ σ κ ο λ ο  ν α  χ ω ρ έ σ ο υ ν  σ τ α  δ ί χ τ υ α  ε ν ό ς  α π λ ο ύ  ο ρ ι ­
σ μ ο ύ .  Α υ τ ό   ο φ ε ί λ ε τ α ι   σ τ η ν   π ο λ υ μ ο ρ φ ί α   κ α ι   π ο λ υ σ η μ ί α   τ ο υ ς ,  δ η λ α δ ή   σ τ ι ς   μ ε τ α β α λ λ ό μ ε ν ε ς   α ξ ί ε ς   κ α ι   τ α  
δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ά  ν ο ή μ α τ α  π ο υ  ο ι  δ ύ ο  α υ τ έ ς  έ ν ν ο ι ε ς  π ή ρ α ν  μ έ σ α  σ τ ο ν  χ ρ ό ν ο , κ α θ ώ ς  κ α ι  σ τ ι ς  ι δ ι α ί τ ε ρ ε ς  χ ρ ή σ ε ι ς  
ή  κ α τ α χ ρ ή σ ε ι ς  τ ο υ ς  α π ό  τ ο υ ς  ν ε ώ τ ε ρ ο υ ς  ε π ι σ τ ή μ ο ν ε ς , κ ρ ι τ ι κ ο ύ ς , π ο λ ι τ ι κ ο ύ ς  κ α ι   δ η μ ο σ ι ο γ ρ ά φ ο υ ς . 

Θ α   σ α ς   θ υ μ ί σ ω   ό τ ι   η  ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α   ώ ς   τ α   τ έ λ η   τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α   ε ί χ ε   μ ά λ λ ο ν   α ρ ν η τ ι κ ή   χ ρ ο ι ά .  Τ ο  
ί δ ι ο  ι σ χ ύ ε ι   γ ι α  τ ι ς  σ υ γ γ ε ν ε ί ς  λ έ ξ ε ι ς  ή  τ α  σ υ ν ώ ν υ μ α  τ ο υ   ό ρ ο υ   ­ δ η λ α δ ή  τ η ν  κ α ι ν ο τ ο μ ί α ,  τ η ν   π ρ ω τ ο π ο ρ ί α , 
τ ο   μ ο ν τ έ ρ ν ο ,  τ η ν   α λ λ α γ ή ,  τ η   μ ό δ α   κ .ά .  Σ τ η   δ ι ά ρ κ ε ι α   τ ο υ   20ο ύ   α ι ώ ν α   κ α ι   ι δ ι α ί τ ε ρ α   μ ε τ ά   τ ο ν   Α ' 
Π α γ κ ό σ μ ι ο   Π ό λ ε μ ο  τ ο  ν ε ω τ ε ρ ί ζ ε ι ν   θ α  α π ο κ τ ή σ ε ι   θ ε τ ι κ ό   π ρ ό σ η μ ο  λ ό γ ω  τ ο υ   ε π α ν α σ τ α τ ι κ ο ύ   Μ ο ν τ έ ρ ν ο υ  
Κ ι ν ή μ α τ ο ς .  Κ α ι  κ α τ ά  τ ι ς  δ ε κ α ε τ ί ε ς  τ ο υ   '30, τ ο υ   '50  κ α ι  τ ο υ   '60  η  κ α ι ν ο τ ο μ ί α   θ α  τ α υ τ ι σ τ ε ί   σ χ ε δ ό ν  μ ε  τ η ν  
π ρ ό ο δ ο   κ α ι  τ η ν  α λ λ α γ ή  π ρ ο ς  τ ο  κ α λ ύ τ ε ρ ο . Ό μ ω ς   ε δ ώ  κ α ι  ε ί κ ο σ ι   π ε ρ ί π ο υ   χ ρ ό ν ι α ,  μ ε τ ά  τ η ν  έ ν τ ο ν η   α μ φ ι ­
σ β ή τ η σ η   τ ο υ   μ ε σ ι α ν ι κ ο ύ   κ α ι   δ ι ε θ ν ι κ ο ύ   μ ο ν τ ε ρ ν ι σ μ ο ύ ,  ο ι   α ν τ ι λ ή ψ ε ι ς   μ α ς   θ '  α λ λ ά ξ ο υ ν .  Τ ο  ν έ ο   δ ε ν   ε ί ν α ι  
κ α τ '  α ν ά γ κ η ν   π ρ ο ο δ ε υ τ ι κ ό   ο ύ τ ε  τ ο   π α ρ α δ ο σ ι α κ ό   σ υ ν ώ ν υ μ ο   τ η ς  σ υ ν τ ή ρ η σ η ς   κ α ι   ο π ι σ θ ο δ ρ ό μ η σ η ς .  Κ α ι  
α υ τ ά   μ α ς   φ έ ρ ν ο υ ν   σ τ ο   ν ο ύ   τ η   γ ν ω σ τ ή   ρ ή σ η   τ ο υ   Lichtenberg  : "ό ,τ ι   ε ί ν α ι   κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο   δ ε ν   ε ί ν α ι   π ά ν τ α  
(κ α λ ό  κ α ι ) α λ η θ ι ν ό , κ α ι  ό ,τ ι   ε ί ν α ι   (κ α λ ό  κ α ι ) α λ η θ ι ν ό   δ ε ν  ε ί ν α ι   π ά ν τ α  κ α ι ν ο ύ ρ γ ι ο . 

Θ α   σ α ς   θ υ μ ί σ ω   α κ ό μ η   κ ά π ο ι ε ς   σ τ ε ρ ε ό τ υ π ε ς   α λ λ ά   α π λ ο υ σ τ ε υ τ ι κ έ ς   α ν τ ι λ ή ψ ε ι ς   γ ι α   τ η ν   ε π ί δ ρ α σ η ,  τ η ν  
π ρ ό σ λ η ψ η   κ α ι  τ η  μ ί μ η σ η  τ ω ν  ν ε ω τ ε ρ ι σ μ ώ ν .  Ο ι   α ν τ ι λ ή ψ ε ι ς   α υ τ έ ς  έ χ ο υ ν  ε π ι β λ η θ ε ί   α π ό  τ η  μ ο ν τ έ ρ ν α   ε π ι κ ο ι ­
ν ω ν ι ο λ ο γ ί α  κ α ι  τ η  σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ή  ι σ τ ο ρ ι ο γ ρ α φ ί α  τ ω ν  η γ ε τ ι κ ώ ν  δ υ ν ά μ ε ω ν  τ η ς  μ ε τ α α ν α γ ε ν ν η σ ι α κ ή ς  Δ ύ σ η ς   : τ η ς  
Α γ γ λ ί α ς , τ η ς   Γ ε ρ μ α ν ί α ς   κ α ι  τ ω ν   Η .Π .Α .  Κ ε ν τ ρ ι κ ή   ε δ ώ  ε ί ν α ι   η  α ν τ ί λ η ψ η  γ ι α  τ η ν  α ν ι σ ό τ ι μ η   σ χ έ σ η  α ν ά μ ε σ α  
σ τ η ν   ε σ τ ί α  ή pmpónoL·  ε ν ό ς   ν ε ω τ ε ρ ι σ μ ο ύ   κ α ι   τ η ν   π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α   ό π ο υ   ε ξ α π λ ώ ν ε τ α ι   ο   ν ε ω τ ε ρ ι σ μ ό ς   γ ι α   ν α  
μ ε τ α π ο ι η θ ε ί , ν α  α φ ο μ ο ι ω θ ε ί   ή  ν α  α π ο ρ ρ ι φ θ ε ί .  Η   μ η τ ρ ό π ο λ η  τ α υ τ ί ζ ε τ α ι  λ ί γ ο   ­ π ο λ ύ   μ ε  τ ο ν  δ η μ ι ο υ ρ γ ό   κ α ι  
π ο μ π ό  ν έ ω ν  π ρ ο τ ύ π ω ν   ε ν ώ  η  π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α  μ ε  τ ο ν  π α θ η τ ι κ ό   δ έ κ τ η , τ ο ν  ε ι σ α γ ω γ έ α , τ ο ν  μ ε τ α σ χ η μ α τ ι σ τ ή  ή  τ ο ν  
δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ ό  μ ι μ η τ ή  α υ τ ώ ν  τ ω ν  π ρ ο τ ύ π ω ν . Α ν τ ί θ ε τ α , ο ι  π α ρ α δ ό σ ε ι ς  τ η ς  π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α ς  θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ι   μ ά λ λ ο ν  ω ς  
α ν τ ι δ ρ α σ τ ι κ έ ς   ή  α ν α σ τ α λ τ ι κ έ ς   δ υ ν ά μ ε ι ς   γ ι α  τ η   μ ε τ α β ί β α σ η   τ ω ν  ν ε ω τ ε ρ ι σ μ ώ ν   τ ο υ   κ έ ν τ ρ ο υ . Α ν ά λ ο γ ε ς   ε ί ν α ι  
κ α ι  ο ι  π ρ ο σ ε γ γ ί σ ε ι ς  τ η ς  ε π ί δ ρ α σ η ς  ό τ α ν  π ρ ό κ ε ι τ α ι  γ ι α  ν ε ω τ ε ρ ι σ μ ο ύ ς   π ο υ   δ ι α δ ί δ ο ν τ α ι   α π ό  τ η  μ ι α  κ ο ι ν ω ν ι κ ή  
τ ά ξ η  ή  ο μ ά δ α  σ ε  μ ί α  ά λ λ η . Μ ε  ά λ λ α  λ ό γ ι α , η  σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ή   ι σ τ ο ρ ι ο γ ρ α φ ί α  κ α ι  η  κ ο ι ν ω ν ι ο λ ο γ ί α  τ ω ν   η γ ε τ ι κ ώ ν  
δ υ ν ά μ ε ω ν  τ η ς  Δ ύ σ η ς  ε ξ α ί ρ ο υ ν  τ ο  ρ ό λ ο  τ η ς  κ α ι ν ο τ ο μ ί α ς , τ η ς  π ρ ω τ ο π ο ρ ί α ς , τ η ς  μ ό δ α ς , τ η ς  μ ί μ η σ η ς  κ α ι  τ η ς  
π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ή ς   ο μ ο ι ο μ ο ρ φ ί α ς .  Τ α υ τ ό χ ρ ο ν α   υ π ο β α θ μ ί ζ ο υ ν   ο υ σ ι ώ δ η   ζ η τ ή μ α τ α  τ η ς   π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α ς   ό π ω ς   ε ί ν α ι   ο  
σ υ γ κ ε ρ α σ μ ό ς  π α ρ ά δ ο σ η ς  κ α ι  ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α ς , η  α υ τ ο γ ν ω σ ί α , η  ι δ ι ο τ υ π ί α  κ α ι  η  π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ή  α υ τ ο τ έ λ ε ι α . 

Ε ί ν α ι   ω σ τ ό σ ο   γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι  τ ο   π ά θ ο ς   τ ο υ   σ υ γ χ ρ ο ν ι σ μ ο ύ   μ ε  τ η   Δ ύ σ η   κ α ι   ο   ε π ι π ό λ α ι ο ς   κ ο σ μ ο π ο λ ι τ ι ­
σ μ ό ς  α ν ή κ ο υ ν   σ τ ι ς  κ ι ν η τ ή ρ ι ε ς   δ υ ν ά μ ε ι ς  τ η ς  ρ ε υ σ τ ή ς   ε λ λ η ν ι κ ή ς   κ ο ι ν ω ν ί α ς   α π ό  τ α  χ ρ ό ν ι α   τ ο υ  
Δ ι α φ ω τ ι σ μ ο ύ   ώ ς   τ ι ς   μ έ ρ ε ς   μ α ς .  Ε ί ν α ι   ε π ί σ η ς   γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι   ο ι   ε ξ ω γ ε ν ε ί ς   μ ό δ ε ς   κ α ι   η   ε π ι δ ε ρ μ ι κ ή   μ ί μ η σ η  

92 
τ η ς  ε κ ά σ τ ο τ ε   ά ρ χ ο υ σ α ς   τ ά ξ η ς   α π ό  τ α  α ν ε ρ χ ό μ ε ν α   κ ο ι ν ω ν ι κ ά   σ τ ρ ώ μ α τ α ,  σ υ ν έ β α λ α ν   α π ο φ α σ ι σ τ ι κ ά   σ τ ο ν  
ε κ σ υ γ χ ρ ο ν ι σ μ ό   τ η ς  ν ε ώ τ ε ρ η ς  Ε λ λ ά δ α ς .  Γ ι α τ ί  έ γ ι ν α ν  τ α  ο χ ή μ α τ α  τ η ς  ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς   α ν ά π τ υ ξ η ς ,  τ η ς  κ ο ι ν ω ­
ν ι κ ή ς  α ν ό δ ο υ   τ ω ν  ν ε ο α σ τ ώ ν , τ η ς  ε ξ α τ ο μ ι κ ε υ μ έ ν η ς   σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς  τ ο υ ς  κ α ι  κ α τ ' ε π έ κ τ α σ η   τ η ς   π ο λ ι τ ι κ ή ς  
α λ λ α γ ή ς .  Ε ί ν α ι  τ έ λ ο ς  γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι  ω ς  τ ώ ρ α  ε λ ά χ ι σ τ ο ι   Ν ε ο έ λ λ η ν ε ς   ε ί χ α ν  τ η ν  ά ν ε σ η  κ α ι  τ α  ε φ ό δ ι α  ν α  α ν α ­
μ ε τ ρ η θ ο ύ ν   μ ε  τ ο υ ς   Α ρ χ α ί ο υ ς   ή  ν α   α ν α κ τ ή σ ο υ ν   τ η   μ ε γ ά λ η   κ λ η ρ ο ν ο μ ι ά   α υ τ ο ύ   τ ο υ   τ ό π ο υ ,  κ λ η ρ ο ν ο μ ι ά  
η θ ι κ ή ,  π ο λ ι τ ι κ ή ,  π ν ε υ μ α τ ι κ ή   κ α ι   κ α λ λ ι τ ε χ ν ι κ ή .  Ο ι   π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ ε ς   α υ τ έ ς   α π ο τ υ π ώ ν ο ν τ α ι ,  ό π ω ς   θ α  
δ ο ύ μ ε , σ τ η ν  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή  τ ο υ  ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   κ α ι  ε υ θ ύ ν ο ν τ α ι   γ ι α  τ ι ς  χ ρ ό ν ι ε ς  ε κ κ ρ ε μ ό τ η τ ε ς  τ η ς . 

Θ α   κ λ ε ί σ ω  τ η ν   ε ι σ α γ ω γ ή   ε τ ο ύ τ η   μ ε  δ υ ό  λ ό γ ι α  γ ι α  τ η ν   π α ρ ά δ ο σ η .  Π α ρ ά δ ο σ η ,  σ τ η ν   α υ σ τ η ρ ή   έ ν ν ο ι α  
τ ο υ   ό ρ ο υ ,  σ η μ α ί ν ε ι  μ ε τ α β ί β α σ η ,  σ υ ν ή θ ω ς   π ρ ο φ ο ρ ι κ ή , μ ε  τ η ν  ο π ο ί α  μ ε τ α φ έ ρ ο ν τ α ι   α π ό  τ η  μ ι α  γ ε ν ι ά  σ τ η ν  
ά λ λ η  α ξ ί ε ς  κ α ι   σ τ ά σ ε ι ς  α π έ ν α ν τ ι   σ τ η  ζ ω ή , τ η ν  τ έ χ ν η   κ α ι  τ ο ν  κ ό σ μ ο , γ ο ύ σ τ α ,  δ ι α θ έ σ ε ι ς ,  έ θ ι μ α  ή  δ ο ξ α σ ί ε ς  
κ α ι   έ τ σ ι   δ ι α ι ω ν ί ζ ο ν τ α ι .  Η   π α ρ ά δ ο σ η   ε ί ν α ι   έ ν α ς   τ ρ ό π ο ς   σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς   ή   έ ν α   π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ό   π ρ ό τ υ π ο   π ο υ  
έ χ ε ι   π α ρ α χ θ ε ί   α π ό   μ ι α   ο μ ά δ α ,  μ ι α  κ ο ι ν ω ν ι κ ή   τ ά ξ η   ή   έ ν α  λ α ό ,  κ α ι   ό χ ι   α π ό   έ ν α   ά τ ο μ ο .  Έ τ σ ι   χ ρ η σ ι μ ε ύ ε ι  
σ τ η ν  τ ό ν ω σ η  τ η ς   ο μ α δ ι κ ή ς ,  κ λ α δ ι κ ή ς   ή  ε θ ν ι κ ή ς   σ υ ν ε ί δ η σ η ς ,  τ η ς   α υ τ ο γ ν ω σ ί α ς   κ α ι  τ η ς  σ υ ν ο χ ή ς .  Γ ι  α υ τ ό  
κ α ι  η  π α ρ ά δ ο σ η  σ υ ν α ρ τ ά τ α ι   μ ε  τ ι ς  έ ν ν ο ι ε ς  τ η ς  σ υ ν έ χ ε ι α ς , τ η ς  ε ξ έ λ ι ξ η ς , τ η ς  σ τ α θ ε ρ ό τ η τ α ς  κ α ι  τ ο υ   κ ύ ρ ο υ ς . 

Η   μ ί μ η σ η   α π ο τ ε λ ε ί   β α σ ι κ ή   τ ε χ ν ι κ ή   τ η ς   ζ ω ν τ α ν ή ς   π α ρ ά δ ο σ η ς .  Δ ε ν   σ η μ α ί ν ε ι   ό μ ω ς   π ρ ο σ κ ό λ λ η σ η   σ ε  
ν ε κ ρ ο ύ ς  τ ύ π ο υ ς  ο ύ τ ε  α π ό π ε ι ρ α   "α ν α β ί ω σ η ς " τ η ς  ε ξ ω τ ε ρ ι κ ή ς  τ η ς  μ ο ρ φ ή ς , ό π ω ς  σ υ ν έ β η  σ τ η ν  π ε ρ ί π τ ω σ η  
τ η ς  ι τ α λ ι κ ή ς  Α ν α γ έ ν ν η σ η ς ,  τ ο υ   ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ   κ λ α σ ι κ ι σ μ ο ύ , τ ο υ   "α θ η ν α ϊ κ ο ύ " ν ε ο κ λ α σ ι σ μ ο ύ   κ α ι  τ ο υ   κ ι ν ή ­
μ α τ ο ς  γ ι α  "ε π ι σ τ ρ ο φ ή  σ τ ι ς  ρ ί ζ ε ς ", δ η λ α δ ή  τ ο υ  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ο ύ   λ α ϊ κ ι σ μ ο ύ   ή  δ η μ ο τ ι κ ι σ μ ο ύ . 

Γ ι α τ ί  η  α λ η θ ι ν ή , η  ζ ω ν τ α ν ή  π α ρ ά δ ο σ η  δ ε ν  έ χ ε ι  π ο τ έ  χ α ρ α κ τ ή ρ α  α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ό , δ ο γ μ α τ ι κ ό  ή  σ υ ν τ η ρ η ­
τ ι κ ό .  Κ ά θ ε   ά λ λ ο .  Ό σ ο   π ι ό   α κ μ α ί α   ε ί ν α ι   μ ι α   π α ρ ά δ ο σ η ,  τ ό σ ο   μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο   τ ο   ά ν ο ι γ μ α   τ η ς   π ρ ο ς   τ ο υ ς  
ά λ λ ο υ ς   κ α ι  τ ό σ ο   ι σ χ υ ρ ό τ ε ρ η   η  α φ ο μ ο ι ω τ ι κ ή   τ η ς  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α .  Τ η ν  α λ ή θ ε ι α  α υ τ ή   η  α ρ χ α ί α  Ε λ λ ά δ α  κ α ι  τ ο  
Β υ ζ ά ν τ ι ο  τ η ν  κ λ η ρ ο δ ό τ η σ α ν   σ τ ο ν  δ υ τ ι κ ό  κ ό σ μ ο . Π ρ ό κ ε ι τ α ι  γ ι α  μ ι α ν  α λ ή θ ε ι α  π ο υ   π ο λ λ ο ί  έ ν ο ι ω σ α ν  α λ λ ά  
λ ί γ ο ι   κ α τ ό ρ θ ω σ α ν   ν α   υ π η ρ ε τ ή σ ο υ ν   ή  ν α  ε κ φ ρ ά σ ο υ ν .  Σ τ ο υ ς  δ ε ύ τ ε ρ ο υ ς   α ν ή κ ο υ ν   ο  Goethe,  ο  Matisse, ο  
Rex Warner, ο  Γ ι ώ ρ γ ο ς  Σ ε φ έ ρ η ς  κ α ι  ο  α ρ χ ι τ έ κ τ ω ν  Ά ρ η ς   Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ί δ η ς . 

"Η   π α ρ ά δ ο σ η   δ ε ν  ε ί ν α ι   υ π ό θ ε σ η   κ λ η ρ ο ν ο μ ι κ ή " γ ρ ά φ ε ι   ο  Σ ε φ έ ρ η ς   σ τ ι ς  Δ ο κ ι μ έ ς .  "Α ν  τ η  θ έ λ ε ι ς   π ρ έ ­

π ε ι  ν α  τ η ν  κ ε ρ δ ί σ ε ι ς   μ ε  β α ρ ι ά  δ ο υ λ ε ι ά ".  Η   ρ ή σ η  τ ο υ   Σ ε φ έ ρ η   α π ο τ ε λ ε ί   μ ι α  η π ι ό τ ε ρ η   α π ό δ ο σ η  τ ο υ   γ ν ω ­
σ τ ο ύ   α π ο φ θ έ γ μ α τ ο ς  τ ο υ   Goethe  : "Γ ι α  ν α  γ ί ν ε ι   δ ι κ ό  σ α ς  α υ τ ό  π ο υ   κ λ η ρ ο ν ο μ ή σ α τ ε   α π ό  τ ο υ ς   π ρ ο γ ό ν ο υ ς  
σ α ς  π ρ έ π ε ι   π ρ ώ τ α  ν α  τ ο   κ α τ α κ τ ή σ ε τ ε ".  Γ ι α  τ ο ν   Rex Warner  κ α ι  τ ο ν   Γ ι ώ ρ γ ο   Σ ε φ έ ρ η   ο   α λ η θ ι ν ό ς   δ ρ ό μ ο ς  
τ η ς   π α ρ ά δ ο σ η ς   ε ί ν α ι   ε κ ε ί ν ο ς   τ η ς   ε π ι β ί ω σ η ς   κ α ι   ό χ ι   τ η ς   "α ν α β ί ω σ η ς "  (ή   ν ε κ ρ α ν ά σ τ α σ η ς ).  Τ η ν   ά π ο ψ η  
τ ο υ ς   α υ τ ή   τ η   σ υ μ μ ε ρ ί ζ ο μ α ι   α π ό λ υ τ α .  Ν α   τ ί   μ α ς  λ έ ε ι   σ χ ε τ ι κ ά   ο   Warner:  "Ε ν α   μ έ ρ ο ς   τ ο υ   π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς  
π ε θ α ί ν ε ι   κ ά θ ε   σ τ ι γ μ ή ,  κ α ι   η  θ ν η σ ι μ ό τ η τ α   τ ο υ   μ α ς   μ ο λ ύ ν ε ι   α ν   π ρ ο σ κ ο λ λ η θ ο ύ μ ε   σ '  α υ τ ό   μ ε   υ π ε ρ β ο λ ι κ ή  
α γ ά π η ,  έ ν α  μ έ ρ ο ς  τ ο υ   π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς   μ έ ν ε ι   π ά ν τ α  ζ ω ν τ α ν ό ,  κ α ι  κ ι ν δ υ ν ε ύ ο υ μ ε   κ α τ α φ ρ ο ν ώ ν τ α ς   τ η  ζ ω ν τ ά ­
ν ι α  τ ο υ ".  Κ α ι  ο  Σ ε φ έ ρ η ς   σ υ μ π λ η ρ ώ ν ε ι   : "Σ ε  κ ά θ ε   α ν θ ρ ώ π ι ν ο   π ρ ό β λ η μ α   δ ε ν  ε ί ν α ι   ε ύ κ ο λ ο   ­ κ α ι  λ ί γ ο ι   τ ο  
π ε τ υ χ α ί ν ο υ ν   ­ ν α   ξ ε χ ω ρ ί σ ε ι ς  τ ο   ζ ω ν τ α ν ό   α π ό  τ ο   θ ν η σ ι μ α ί ο ,  ο ι   δ ρ ό μ ο ι   τ η ς   ζ ω ή ς   κ α ι  τ ο υ   θ α ν ά τ ο υ   ε ί ν α ι  
μ π ε ρ δ ε μ έ ν ο ι   κ α ι   σ κ ο τ ε ι ν ο ί ,  γ ι '  α υ τ ό   χ ρ ε ι α ζ ό μ α σ τ ε   ο λ ό κ λ η ρ η   τ η ν   π ρ ο σ ή λ ω σ η   μ α ς .  Ε δ ώ   κ ε ί τ α ι   ό λ ο   τ ο  
π ρ ό β λ η μ α  τ η ς  π α ρ ά δ ο σ η ς ". Α λ λ ά  α κ ό μ η  κ α ι  ρ ι ζ ο σ π ά σ τ ε ς   δ η μ ι ο υ ρ γ ο ί   ό π ω ς   ο  γ ά λ λ ο ς  φ ω β ι σ τ ή ς   ζ ω γ ρ ά ­
φ ο ς   Matisse  π α τ ά ν ε   σ υ ν ε ι δ η τ ά   σ τ η ν   π α ρ ά δ ο σ η .  "Α ι σ θ ά ν ε τ α ι   κ α ν ε ί ς   ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς " γ ρ ά φ ε ι   ο  Matisse  "ό τ α ν  

93 
δ ι α π ι σ τ ώ ν ε ι   π ω ς  ο ι  δ ι κ έ ς  τ ο υ   π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς  ε π ι κ υ ρ ώ ν ο ν τ α ι   α π ό  μ ι α  π α ρ ά δ ο σ η  κ α ι  α ς  ε ί ν α ι   α υ τ ή  ό σ ο  θ έ λ ε ι  
π α λ ι ά , α υ τ ό   β ο η θ ά ε ι   σ τ ο  π ή δ η μ α   π ά ν ω   α π ό  τ ο  χ α ν τ ά κ ι ".  Φ α ν α τ ι κ ό ς   π ο λ έ μ ι ο ς  τ ω ν  ε π ι δ ε ρ μ ι κ ώ ν   σ χ έ σ ε ω ν  
μ ε  τ η ν   π α ρ ά δ ο σ η , ο  Ά ρ η ς   Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ί δ η ς   θ α  υ π ο σ τ η ρ ί ξ ε ι   ό τ ι   : "δ ε ν   έ χ ε ι  ν ό η μ α   ν α   μ ι μ ε ί σ α ι   τ ο υ ς   π α λ ι ­
ο ύ ς  α λ λ ά  ν α  κ ά μ ε ι ς  ό ,τ ι   θ α  έ κ α μ α ν  ε κ ε ί ν ο ι   α ν  ή τ α ν  σ τ η  θ έ σ η  σ ο υ ". 

Η   π α ρ ά δ ο σ η  τ έ λ ο ς  έ χ ε ι  δ ύ ο   δ ι α σ τ ά σ ε ι ς   : (α ) μ ι α  δ ι ά σ τ α σ η   ά χ ρ ο ν η   κ α ι   ο ι κ ο υ μ ε ν ι κ ή   ό τ α ν   α ν α φ έ ρ ε τ α ι  
λ .χ .  σ ε   π α γ κ ό σ μ ι ε ς   α ρ χ έ ς   τ η ς   τ έ χ ν η ς   κ α ι   σ ε   μ ι α   δ ί κ α ι η   ε π ι λ ο γ ή   τ ω ν   σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ ω ν ,  ω ρ α ι ό τ ε ρ ω ν   κ α ι  
τ ε λ ε ι ό τ ε ρ ω ν   ε π ι τ ε υ γ μ ά τ ω ν  τ η ς  α ν θ ρ ω π ό τ η τ α ς   δ ι α μ έ σ ο υ   τ η ς   ι σ τ ο ρ ί α ς , κ α ι   (β ) έ ν α  χ α ρ α κ τ ή ρ α   τ ο π ι κ ή ς   κ α ι  
γ ε ω γ ρ α φ ι κ ή ς   ι δ ι α ι τ ε ρ ό τ η τ α ς .  Π ι ό   σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν α ,  η   κ ά θ ε   π α ρ ά δ ο σ η   α π ο τ ε λ ε ί   σ υ γ κ ε ρ α σ μ ό   τ ω ν   δ ύ ο  
α υ τ ώ ν   δ ι α σ τ ά σ ε ω ν .  Ό σ ο   π ι ο   α δ ύ ν α μ η   ε ί ν α ι   μ ι α   τ ο π ι κ ή   ή   κ λ α δ ι κ ή   ή   κ α λ λ ι τ ε χ ν ι κ ή   π α ρ ά δ ο σ η   τ ό σ ο   π ι ο  
π ο λ ύ   σ ύ ρ ε τ α ι   α π ό   τ ι ς  δ ι ε θ ν ε ί ς   μ ό δ ε ς   ή  ρ έ π ε ι   π ρ ο ς   τ η ν   α π ο μ ό ν ω σ η   κ α ι   τ ο ν   ε π α ρ χ ι ω τ ι σ μ ό .  Α ν τ ί θ ε τ α   μ ι α  
α κ μ α ί α   π α ρ ά δ ο σ η   μ π ο ρ ε ί   ν α  σ υ γ κ ε ρ ά σ ε ι   τ ο   ν έ ο   μ ε   π α γ κ ό σ μ ι ε ς   α ρ χ έ ς  τ η ς  τ έ χ ν η ς   κ α ι   μ ε   ι δ ι α ι τ ε ρ ό τ η τ ε ς  
γ ε ω γ ρ α φ ι κ έ ς ,  π ο λ ι τ ι σ μ ι κ έ ς  κ α ι  ι σ τ ο ρ ι κ έ ς . 

Έ ν α ς  τ έ τ ο ι ο ς  μ ο ν α δ ι κ ό ς   σ υ γ κ ε ρ α σ μ ό ς   υ π ή ρ ξ ε   η  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή  τ ω ν  υ π α ί θ ρ ι ω ν  θ ε ά τ ρ ω ν  π ο υ   γ έ ν ν η σ ε  
η   α ρ χ α ί α   Ε λ λ ά δ α   κ α ι   τ η ν   π έ ρ α σ ε ,  ρ ι ζ ι κ ά   α λ λ ο ι ω μ έ ν η ,  σ τ η   Δ ύ σ η   μ ε  τ η   μ ε σ ο λ ά β η σ η   τ η ς   Ρ ώ μ η ς   (ε ι κ .3). 

Ε ι κ ό ν α  3 
Α ν α π α ρ ά σ τ α σ η  τ ο υ  ρ ω μ α ϊ κ ο ύ  Θ ε ά τ ρ ο υ  τ η ς Α σ π έ ν δ ο υ . Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό  π α ρ ά δ ε ι γ μ α  τ η ς  ρ ω μ α ϊ κ ή ς  π α ρ ά δ ο σ η ς , η  ο π ο ί α
υ π ή ρ ξ ε , π α ρ ά  τ ι ς  δ ι α κ η ρ ύ ξ ε ι ς  τ ω ν  α π ο λ ο γ η τ ώ ν  τ η ς , έ ν α ς  ο υ σ ι ώ δ η ς  μ ε τ α σ χ η μ α τ ι σ μ ό ς  τ η ς  ε θ ν ι κ ή ς   π α ρ ά δ ο σ η ς , α φ ο ύ  
τ α  μ ν η μ ε ι ώ δ η  κ α ι  ε σ ω σ τ ρ ε φ ή  τ η ς  θ έ α τ ρ α  σ υ μ β ο λ ί ζ ο υ ν  τ η ν  υ π ο τ α γ ή  τ η ς  Φ ύ σ η ς  σ τ ο ν  ά ν θ ρ ω π ο . 

Τ α  θ ε α τ ρ ι κ ά  μ ν η μ ε ί α  τ η ς  α ρ χ α ι ό τ η τ α ς ,  δ ι α σ κ ο ρ π ι σ μ έ ν α   σ ε  ό λ η  τ η ν  ε π ι κ ρ ά τ ε ι α  τ η ς  ρ ω μ α ϊ κ ή ς   α υ τ ο κ ρ α τ ο ­
ρ ί α ς ,  ύ σ τ ε ρ α  α π ό  α χ ρ η σ τ ί α  α ι ώ ν ω ν ,  θ α  ξ α ν α γ ί ν ο υ ν   π η γ ή  έ μ π ν ε υ σ η ς  τ ω ν  σ κ η ν ο θ ε τ ώ ν   κ α ι   α ρ χ ι τ ε κ τ ό ν ω ν  
τ ο υ   ν ε ώ τ ε ρ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ . Α π ό  τ ο υ ς  κ ό λ π ο υ ς  τ η ς  ι τ α λ ι κ ή ς  Α ν α γ έ ν ν η σ η ς   θ α  ξ ε π η δ ή σ ε ι   τ ο ν   16ο  α ι ώ ν α   μ .Χ . 
η  δ υ τ ι κ ή   α κ α δ η μ α ϊ κ ή   π α ρ ά δ ο σ η   μ ε  τ η  φ ι λ ο δ ο ξ ί α   ν α  α ν α κ τ ή σ ε ι   τ ο   "ε λ λ η ν ο ρ ω μ α ϊ κ ό "  π α ρ ε λ θ ό ν  τ η ς   θ ε α ­
τ ρ ι κ ή ς   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς .  Σ τ η ν  π ρ ά ξ η   ό μ ω ς   ο ι   ε υ ρ ω π α ί ο ι   α ρ χ α ι ο λ ά τ ρ ε ς   δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ α ν   ν έ α  χ ε ι μ ε ρ ι ν ά   θ έ α ­

94 
 τ ρ α , ε μ π ν ε υ σ μ έ ν α  ano ρ ω μ α ϊ κ ά  κ
ο ε λ λ η ν ι κ ό  κ ο ί λ ο . Γ ι α τ ί  ο ι  α ρ χ ι τ έ κ
Ρ ω μ α ί ο ι ,  τ α  ε ξ ω τ ε ρ ι κ ά  γ ν ω ρ ί σ μ α
δ ι ά τ α ξ η   κ α ι   τ η ν  κ υ κ λ ι κ ή  χ ά ρ α ξ η
ά λ λ ω ν  τ η  λ ι τ ό τ η τ α  κ α ι  τ η ν  ε ν α ρ μ
ι δ ι α ί τ ε ρ η ς  ο μ ο ρ φ ι ά ς , ε ν σ ω μ α τ ω ν ό
υ ρ ί ω ς  π ρ ό τ υ π α , τ α  ο π ο ί α  έ χ ο υ ν  ε π ι φ α ν
τ ο ν ε ς  τ η ς  Α ν α γ έ ν ν η σ η ς  κ α ι  τ ο υ   κ λ α σ ι κ
τ α  τ ω ν  θ ε ά τ ρ ω ν  τ η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς   α ρ χ α ι ό
  τ ω ν   κ ε ρ κ ί δ ω ν  τ ο υ ς . Έ χ α σ α ν   ό μ ω ς  τ η
ό ν ι σ η  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ή μ α τ ο ς   κ α ι  φ ύ σ η ς , μ ε
τ α ν ε  σ τ η ν  α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ή  π α ρ ά δ ο σ η . 
ε ι α κ ή  μ ο ν ό  σ χ έ σ η  μ ε  τ ο  α ρ χ α ι ­
ι σ μ ο ύ   μ ι μ ή θ η κ α ν , ό π ω ς  κ α ι  ο ι  
τ η τ α ς ,  δ η λ α δ ή  τ η ν  β α θ μ ι δ ω τ ή  
ν  ο υ σ ί α  τ ο υ ς . Έ χ α σ α ν  μ ε τ α ξ ύ  
 τ η ν  ο π ο ί α  τ ο  τ ο π ί ο , σ υ ν ή θ ω ς  

2.  Η   ι τ α λ ί ζ ο υ σ α  θ ε α τ ρ ι κ ή  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή  τ ω ν  Ε π τ α ν ή σ ω ν  
Η   ι τ α λ ι κ ή  ε π ί δ ρ α σ η  σ τ η  θ ε α τ ρ ι κ ή  ζ ω ή  κ α ι  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή  τ ω ν  Ε π τ α ν ή σ ω ν   α π ό  τ ο   1720 ω ς  κ α ι  τ ο  
1864 υ π ή ρ ξ ε  ά μ ε σ η  κ α ι  κ α θ ο ρ ι σ τ ι κ ή . Π ι ο  μ ι κ ρ ή  ή  π ι ο  έ μ μ ε σ η  ή τ α ν  η  ι τ α λ ι κ ή  ε π ί δ ρ α σ η  σ τ α  ε π τ α ν η σ ια ­
κ ά  θ έ α τ ρ α  π ο υ  χ τ ί σ τ η κ α ν  τ ο  τ ε λ ε υ τ α ί ο  τ έ τ α ρ τ ο  τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α , δ η λ α δ ή  ύ σ τ ε ρ α  α π ό  τ η ν  Έ ν ω σ η  τ η ς 
Ε π τ α ν ή σ ο υ  μ ε  τ η ν  Ε λ λ ά δ α . Τ α  ν η σ ι ά  τ ο υ  Ι ο ν ί ο υ , ό π ω ς  κ α ι  η  υ π ό λ ο ι π η  Ε λ λ ά δ α , δ ε ν  δ ι έ θ ε τ α ν  δ ι κ ή  τ ο υ ς 
π α ρ ά δ ο σ η  χ ε ι μ ε ρ ι ν ώ ν   θ ε ά τ ρ ω ν ,  η  ο π ο ί α  θ α  μ π ο ρ ο ύ σ ε  ν α  δ ε χ τ ε ί  τ η ν  α ν α ν ε ω τ ι κ ή   ε π ί δ ρ α σ η  τ η ς  ε υ ρ ω ­
π α ϊ κ ή ς  π α ρ ά δ ο σ η ς . 

Έ τ σ ι   ό τ α ν   ο ι   η γ ε τ ι κ έ ς   τ ά ξ ε ι ς   τ η ς  ε π τ α ν η ­
σ ι α κ ή ς   κ ο ι ν ω ν ί α ς   κ α ι   ο ι   ι τ α λ ο ί   ή  ι τ α λ ο μ α θ ε ί ς  
α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν ε ς  τ η ς  θ έ λ η σ α ν  ν α  ο ι κ ο δ ο μ ή σ ο υ ν  
λ υ ρ ι κ ά  θ έ α τ ρ α  ή τ α ν  φ υ σ ι κ ό  ν α  δ α ν ε ι σ τ ο ύ ν  τ ι ς  
λ ύ σ ε ι ς   τ ο υ ς   α π ό   τ η ν  τ ό τ ε   π ρ ω τ ο π ό ρ ο   Ι τ α λ ί α . 
Ο   τ ύ π ο ς  τ η ς   ι τ α λ ι κ ή ς  ό π ε ρ α ς  τ ο υ   μ π α ρ ό κ  κ α ι  
ο ι  β ε ν ε τ ι κ έ ς  κ υ ρ ί ω ς  ε φ α ρ μ ο γ έ ς  τ ο υ , θ α  γ ί ν ο υ ν  
η   β ά σ η   γ ι α   τ η ν   ε σ ω τ ε ρ ι κ ή   δ ι α ρ ύ θ μ ι σ η ,  τ η  
σ κ η ν ή ,  τ ο ν   δ ι ά κ ο σ μ ο   κ α ι   τ η  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ ω ν  
ε π ί σ η μ ω ν ,  χ ε ι μ ε ρ ι ν ώ ν   θ ε ά τ ρ ω ν   τ η ς  
Ε π τ α ν ή σ ο υ .  Κ α τ ά  τ η ν  π ε ρ ί ο δ ο  τ η ς  α γ γ λ ο κ ρ α ­
τ ί α ς   η  ι τ α λ ί ζ ο υ σ α   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή   τ ο υ   θ ε ά τ ρ ο υ   Ε ι κ ό ν α  4 
θ α   α ν α ν ε ω θ ε ί   κ υ ρ ί ω ς   μ ο ρ φ ο λ ο γ ι κ ά   μ ε  τ η ν  
Τ ο   Θ έ α τ ρ ο   τ ο υ   Φ ο ί ν ι κ α  (La Fenice) τ η ς  Β ε ν ε τ ί α ς , 
α γ γ λ ι κ ή  ε π ί δ ρ α σ η  τ ο υ   γ ε ω ρ γ ι α ν ο ύ   (ν ε ο κ λ α σ ι ­ π ο υ  χ τ ί σ τ η κ ε   τ ο  1791 μ ε  σ χ έ δ ι α  τ ο υ   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  
κ ο ύ )  κ α ι  τ ο υ   β ι κ τ ω ρ ι α ν ο ύ   ρ υ θ μ ο ύ   (ε ι κ .4). Η   G. ­ Α .  Selva κ α ι  α ν α κ α ι ν ί σ τ η κ ε   ρ ι ζ ι κ ά   τ ο  1836 α π ό   τ ο υ ς  
λ ι τ ό τ η τ α  κ α ι  η  α ί σ θ η σ η  τ ο υ  μ έ τ ρ ο υ  α π ο τ ε λ ο ύ ­ α δ ε λ φ ο ύ ς   G. κ α ι  T. Meduna 
σ α ν  τ α  κ ύ ρ ι α   χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά   τ ω ν   μ ι κ ρ ώ ν   (χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό  π α ρ ά δ ε ι γ μ α  θ ε ά τ ρ ο υ  ι τ α λ ι κ ή ς   σ κ η ν ή ς ). 
Π ρ ό σ φ α τ η   φ ω τ ο γ ρ α φ ί α . 
λ υ ρ ι κ ώ ν  σ κ η ν ώ ν  π ο υ  α π έ κ τ η σ α ν  τ α  Ι ό ν ι α  
ν η σ ι ά   σ τ α  χ ρ ό ν ι α   τ η ς   β ε ν ε τ ο κ ρ α τ ί α ς   κ α ι  τ η ς  
α γ γ λ ο κ ρ α τ ί α ς .  Σ ε  ο ρ ι σ μ έ ν ε ς  μ ά λ ι σ τ α  π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι ς   μ π ο ρ ε ί  ν α  γ ί ν ε ι  λ ό γ ο ς  γ ι α  μ ε τ ά π λ α σ η  τ ω ν  ι τ α λ ι κ ώ ν  
κ α ι   α γ γ λ ι κ ώ ν   μ ο ρ φ ώ ν   α π ό   τ ο υ ς   ε π τ α ν ή σ ι ο υ ς   τ ε χ ν ί τ ε ς ,  μ ε  τ η ν   ο π ο ί α   δ η μ ι ο υ ρ γ ή θ η κ ε   μ ι α  ι δ ι ό τ υ π η , 
τ ο π ι κ ή  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή . 

Σ τ α  χ ρ ό ν ι α  τ η ς  β ε ν ε τ ο κ ρ α τ ί α ς  λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ α ν  μ ό ν ο  δ ύ ο  δ η μ ό σ ι α  Θ έ α τ ρ α  : (α ) τ ο  Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  Α γ ί ο υ  
Ι α κ ώ β ο υ  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  (1720­1903) π ο υ  ή τ α ν  α π ό  τ ι ς  π ρ ώ τ ε ς  Ό π ε ρ ε ς  τ η ς  Α ν α τ ο λ ι κ ή ς  Μ ε σ ο γ ε ί ο υ  κ α ι  
τ ο  1903 δ ι α σ κ ε υ ά σ τ η κ ε  σ ε  Δ η μ α ρ χ ε ί ο  κ α ι  (β ) τ ο  μ ι κ ρ ό  Θ έ α τ ρ ο  σ τ ο  Κ ά σ τ ρ ο  τ η ς  Ζ α κ ύ ν θ ο υ  τ ο  ο π ο ί ο  λ ε ι ­

95 
το ύ ρ γ η σ ε  α π ό  τ ο   1750 ω ς  τ ο   1790. Γ ι α  τ ο  δ ε ύ τ ε ρ ο   ξ έ ρ ο υ μ ε   μ ό ν ο  ό τ ι   ε ί χ ε  θ ε ω ρ ε ί α  κ α ι  χ ω ρ η τ ι κ ό τ η τ α  
τρ ι α κ ο σ ί ω ν  α τ ό μ ω ν . Γ ι α  τ ο  Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  Α γ ί ο υ  Ι α κ ώ β ο υ  κ α τ ά  τ η ν  π ε ρ ί ο δ ο  τ η ς  β ε ν ε τ ο κ ρ α τ ί α ς  υ π ά ρ χ ο υ ν  
π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α  σ τ ο ι χ ε ί α . Ε ί χ ε  μ ό ν ο  δ ώ δ ε κ α  σ ε ι ρ έ ς  κ α θ ι σ μ ά τ ω ν  σ τ η ν  π λ α τ ε ί α , 23 θ ε ω ρ ε ί α  κ α τ α ν ε μ η μ έ ν α  σ ε  
τρ ε ι ς  σ ε ι ρ έ ς  κ α ι  υ π ε ρ ώ ο . 

Τ α  θ ε α τ ρ ι κ ά  α υ τ ά  ο ι κ ο δ ο μ ή μ α τ α  υ π ή ρ ξ α ν  έ ν α  α π ό  τ α  σ ύ μ β ο λ α  τ η ς  ι ε ρ α ρ χ η μ έ ν η ς   κ ε ρ κ υ ρ α ϊ κ ή ς  κ α ι  
ζα κ υ ν θ ι ν ή ς  κ ο ι ν ω ν ί α ς .  Ι κ α ν ο π ο ι ο ύ σ α ν  έ τ σ ι  δ ύ ο  β α σ ι κ έ ς  α ν ά γ κ ε ς  τ ο υ  α σ τ ι κ ο ­α ρ ι σ τ ο κ ρ α τ ι κ ο ύ  τ ο υ ς  κ ο ι ­
ν ο ύ , τ ο  ο π ο ί ο  σ ύ χ ν α ζ ε   σ τ ο  θ έ α τ ρ ο  ό χ ι  μ ό ν ο  γ ι α  τ η ν  π α ρ ά σ τ α σ η , α λ λ ά  κ α ι  γ ι α  λ ό γ ο υ ς  κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς  π ρ ο ­
β ο λ ή ς . Τ α  Θ έ α τ ρ α  τ η ς  β ε ν ε τ ο κ ρ α τ ί α ς  σ τ έ γ α ζ α ν  κ υ ρ ί ω ς  θ ι ά σ ο υ ς  ι τ α λ ι κ ο ύ  μ ε λ ο δ ρ ά μ α τ ο ς  κ α ι  ι τ α λ ό γ λ ω σ ­
σ ε ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  ε ρ α σ ι τ ε χ ν ώ ν .  Η  π α ρ ο υ σ ί α  ό μ ω ς  τ ω ν  ξ έ ν ω ν  μ ε λ ο δ ρ α μ α τ ι κ ώ ν  θ ι ά σ ω ν  θ α  σ υ ν ε χ ι σ τ ε ί  κ α ι  
σ τ α   χ ρ ό ν ι α   τ η ς   α γ γ λ ο κ ρ α τ ί α ς .  Γ ι α   τ ο   θ έ μ α   α υ τ ό   σ α ς   έ χ ε ι   ή δ η   μ ι λ ή σ ε ι   ο   κ α θ η γ η τ ή ς   Π λ ά τ ω ν  
Μ α υ ρ ο μ ο ύ σ τ α κ ο ς . 

Α π έ ρ ι τ τ α  υ π ή ρ ξ α ν  κ α ι  τ α  τ έ σ σ ε ρ α  θ ε α τ ρ ι κ ά  ο ι κ ο δ ο μ ή μ α τ α  τ η ς  Ε π τ α ν ή σ ο υ  α π ό  τ ο  1805 ω ς  τ ο  1864. 
Γ ι α  τ ι ς  λ υ ρ ι κ έ ς   α υ τ έ ς  σ κ η ν έ ς   ι τ α λ ι κ ο ύ   τ ύ π ο υ   υ π ά ρ χ ο υ ν   π ο λ λ ά  σ τ ο ι χ ε ί α   κ α ι   α π ε ι κ ο ν ή σ ε ι ς .  Π ρ ό κ ε ι τ α ι  
σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν α   γ ι α :  (α ) τ ο   π ρ ώ τ ο   ξ ύ λ ι ν ο   Θ ε α τ ρ ά κ ι   σ τ ο  Α ρ γ ο σ τ ό λ ι ,  β ρ α χ ύ β ι ο   έ ρ γ ο  τ ο υ   ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ί α  
Σ π υ ρ ί δ ω ν ο ς  Μ π ε ρ έ τ τ α  (1805­1825;), (β ) τ η  δ ι α σ κ ε υ α σ μ έ ν η  σ ε  θ έ α τ ρ ο  ο ι κ ί α  τ ο υ  Α λ έ ξ α ν δ ρ ο υ  Σ ο λ ω μ ο ύ  
(1838­1849)  σ τ ο  Α ρ γ ο σ τ ό λ ι   μ ε   σ χ έ δ ι α   τ ο υ   κ ε φ α λ ο ν ί τ η   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   Β α λ σ α μ ά κ η ,  (γ )  τ ο   Θ έ α τ ρ ο  
Κ έ φ α λ ο ς   (1857­1943) τ ο υ  Α ρ γ ο σ τ ο λ ί ο υ , σ χ ε δ ι α σ μ έ ν ο  α π ό  β ε ν ε τ ό  μ ά λ λ ο ν  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  κ α ι  (δ ) τ ο  π ρ ό ­
χ ε ι ρ ο  ξ ύ λ ι ν ο  Θ έ α τ ρ ο  Α π ό λ λ ω ν  π ο υ  χ τ ί σ τ η κ ε  σ τ η  Ζ ά κ υ ν θ ο  τ ο  1836 μ ε  π ρ ω τ ο β ο υ λ ί α  τ ο υ  Ι τ α λ ο ύ  θ ε α τ ρ ι ­
κ ο ύ  ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ί α  Ι ω σ ή φ  Κ α μ η λ ι έ ρ ι . 

Η   λ ι τ ό τ η τ α   κ α ι   η  α ί σ θ η σ η  τ ο υ   μ έ τ ρ ο υ   ά ρ χ ι σ α ν   ν α  χ ά ν ο ν τ α ι   α π ό  τ η  θ ε α τ ρ ι κ ή   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή  τ ω ν  
Ι ό ν ι ω ν  ν η σ ι ώ ν  ύ σ τ ε ρ α  α π ό  τ η ν  Έ ν ω σ η  τ ο υ ς  μ ε  τ η ν  Ε λ λ ά δ α . Μ ε  α ν ε δ α φ ι κ έ ς  φ ι λ ο δ ο ξ ί ε ς   γ ι α  τ α  ε π τ α ν η ­
σ ι α κ ά  δ ε δ ο μ έ ν α   σ χ ε δ ι ά σ τ η κ α ν   λ .χ .  τ α  Δ η μ ο τ ι κ ά   Θ έ α τ ρ α  τ η ς   Ζ α κ ύ ν θ ο υ   (1871/1875  ­  1953) κ α ι  τ η ς  
Κ έ ρ κ υ ρ α ς  (1892/1903­1943), ε κ λ ε κ τ ι κ ι σ τ ι κ ή ς  τ ε χ ν ο τ ρ ο π ί α ς . Τ ο  π ρ ώ τ ο  ή τ α ν  α π ό  τ ι ς  ε π ι τ υ χ έ σ τ ε ρ ε ς  σ υ ν ­
θ έ σ ε ι ς  τ ο υ   σ ά ξ ο ν α  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  Ernst Ziller  (1837­1923), ε ν ώ  τ ο  δ ε ύ τ ε ρ ο  μ ι α  π ο μ π ώ δ η ς  μ ί μ η σ η  ι τ α λ ι ­
κ ώ ν   π ρ ο τ ύ π ω ν   τ ο υ   Corrado  Pergolesi,  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   α π ό  τ η ν  Ancona.  Ε υ τ υ χ ώ ς   τ α  σ χ έ δ ι α  Ziller κ α ι  
Pergolesi  ε φ α ρ μ ό σ τ η κ α ν   μ ε  π ο λ λ έ ς   α π λ ο π ο ι ή σ ε ι ς .  Α υ τ ό   δ ι ε υ κ ό λ υ ν ε   τ η ν   κ α λ ύ τ ε ρ η   έ ν τ α ξ η  τ ω ν   δ ύ ο  
Δ η μ ο τ ι κ ώ ν  Θ ε ά τ ρ ω ν  σ τ ο  δ ο μ η μ έ ν ο  π ε ρ ι β ά λ λ ο ν  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  κ α ι  τ η ς  Ζ α κ ύ ν θ ο υ . 

Π ρ έ π ε ι  ω
α ξ ιο λ ο γ ό τ ε ρ η
ε λ λ η ν ι κ ή ς  δ ρ
ζ α κ υ ν θ ι ν ή  κ α
τ ι κ ή  π α ρ ά δ ο σ
σ τ ό σ ο   ν α  τ ο ν ι σ τ ε ί   ό τ ι   ο ι   ε π ί σ η μ ε ς   α υ τ έ ς  σ κ η ν έ ς  τ ω ν  Ι ό ν ι ω ν  ν η σ ι ώ ν   δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ α ν   τ η ν  
 μ ο υ σ ι κ ή  π α ρ ά δ ο σ η  τ η ς  ν ε ώ τ ε ρ η ς  Ε λ λ ά δ α ς . Δ ε ν  υ π ή ρ ξ α ν  ό μ ω ς  π α ρ ά γ ο ν τ ε ς  α ν ά π τ υ ξ η ς  τ η ς 
α μ α τ ι κ ή ς  τ έ χ ν η ς .  Η   ε λ λ η ν ό γ λ ω σ σ η   θ ε α τ ρ ι κ ή   ζ ω ή , σ τ η ν  ο π ο ί α  ο φ ε ί λ ο υ μ ε  τ η ν  α ξ ι ό λ ο γ η  
ι  κ ε φ α λ ο ν ί τ ι κ η  κ ω μ ω δ ι ο γ ρ α φ ί α , ή τ α ν  τ α  υ π α ί θ ρ ι α  λ α ϊ κ ά  θ ε ά μ α τ α  π ο υ  σ υ ν έ χ ι σ α ν  τ η ν  κ ρ η ­
η  κ α ι  ο ι  ι δ ι ω τ ι κ έ ς  ε ρ α σ ι τ ε χ ν ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς . 

Τ α  ε π τ α ν η σ ι α κ ά  Θ έ α τ ρ α  τ ο υ   18ο υ  κ α ι   19ο υ  α ι ώ ν α  υ π ή ρ ξ α ν  κ α ι  κ α κ ό τ υ χ α . Ό σ α  γ λ ύ τ ω σ α ν  α π ό  τ ι ς  

π τ ω χ ε ύ σ ε ι ς  κ α ι  τ ο υ ς  β ο μ β α ρ δ ι σ μ ο ύ ς  τ ο υ   1943 κ α τ ε δ α φ ί σ τ η κ α ν  μ ε τ ά  τ ο  σ ε ι σ μ ό  τ ο υ   1953. Ε ί χ α ν  β έ β α ι α  
ό λ α  τ ο υ ς   ξ ε π έ σ ε ι   (ε ι κ .  5) α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς   τ η  μ ο ί ρ α  τ η ς   α σ τ ι κ ή ς  τ ά ξ η ς   π ο υ   τ α  δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ ε ,  α λ λ ά  κ α ι  
λ ό γ ω  τ η ς  α π ο ρ ρ ό φ η σ η ς  τ ο υ  ε π τ α ν η σ ι α κ ο ύ  δ υ ν α μ ι σ μ ο ύ  α π ό  τ η ν  υ δ ρ ο κ έ φ α λ η  Α θ ή ν α . 

96 
 Ε ι κ ό ν α  5 
Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  (1822/1903­1943), έ ρ γ ο  τ ο υ  Ι τ α λ ο ύ  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  Corrado Pergoksi. 

3.  Τ α  μ ν η μ ε ι ώ δ η  χ ε ι μ ε ρ ι ν ά   Θ έ α τ ρ α  τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α  κ α ι  τ ω ν  α ρ χ ώ ν  τ ο υ   20ο υ  

Ο ι   α δ υ ν α μ ί ε ς   κ α ι  η  κ α κ ο τ υ χ ί α  τ ω ν  ε π τ α ν η σ ι α κ ώ ν  λ υ ρ ι κ ώ ν   σ κ η ν ώ ν  υ π ή ρ ξ α ν   α κ ό μ η  ε ν τ ο ν ό τ ε ρ ε ς  σ τ α  
χ ε ι μ ε ρ ι ν ά   Θ έ α τ ρ α   π ο υ   α π έ κ τ η σ α ν   ο ι   π ό λ ε ι ς   τ ο υ   ν έ ο υ   ε λ λ η ν ι κ ο ύ   κ ρ ά τ ο υ ς   κ α τ ά   τ ο ν   19ο   α ι ώ ν α   κ α ι   τ ι ς  
α ρ χ έ ς   τ ο υ   20ο ύ .  Τ α   π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α   α π ό   τ α   θ έ α τ ρ α   α υ τ ά   ή τ α ν   έ ρ γ α   τ ο υ   δ α ι μ ό ν ι ο υ   Ernst  Ziller  (1837­
1923), ο  ο π ο ί ο ς  α ν τ α π ο κ ρ ί θ η κ ε   κ α λ ύ τ ε ρ α  α π ό   ο π ο ι ο ν δ ή π ο τ ε   ά λ λ ο ν  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   σ τ ι ς  α ν ά γ κ ε ς  τ η ς  η γ ε τ ι ­
κ ή ς  τ ά ξ η ς  τ ο υ   κ α ι ρ ο ύ  τ ο υ . Γ ι α τ ί  ι κ α ν ο π ο ί η σ ε  τ α  π λ η θ ω ρ ι κ ό τ ε ρ α  γ ο ύ σ τ α  τ ω ν  ν ε ό κ ο π ω ν  α σ τ ώ ν  τ η ς  γ ε ω ρ ­
γ ι α ν ή ς   Ε λ λ ά δ α ς   κ α ι  τ ο υ ς   έ δ ω σ ε   μ ε  τ α  ε κ λ ε κ τ ι κ ι σ τ ι κ ά  τ ο υ   μ έ γ α ρ α   κ α ι   θ έ α τ ρ α  τ α  μ έ σ α  γ ι α  τ η ν   κ ο ι ν ω ν ι κ ή  
τ ο υ ς  π ρ ο β ο λ ή . 

Η   θ ε α τ ρ ι κ ή   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή   τ ο υ   Ziller  σ τ η ν   Ε λ λ ά δ α   ε ί ν α ι   έ ν τ ο ν α   ε π η ρ ε α σ μ έ ν η   α π ό   τ ι ς   δ ύ ο   Ο π ε ρ ε ς  
τ η ς   Δ ρ έ σ δ η ς   (τ ο υ   1838/1841  κ α ι   τ ο υ   1869/1878)  κ α ι   γ ε ν ι κ ά   α π ό   τ ο ν   ε κ λ ε κ τ ι κ ι σ τ ι κ ά   ι σ τ ο ρ ι σ μ ό   τ ο υ  
σ υ ρ μ ο ύ '  μ ι α   δ η λ α δ ή   τ ε χ ν ο τ ρ ο π ί α   π ο υ   ε π έ β α λ α ν   ο   μ ε γ ά λ ο ς   γ ε ρ μ α ν ό ς   α ρ χ ι τ έ κ τ ω ν   Gottfried  Semper 
(1803­1879)  κ α ι   ο   ε γ κ α τ ε σ τ η μ έ ν ο ς   σ τ η   Β ι έ ν ν η   δ α ν ό ς   α ρ χ ι τ έ κ τ ω ν   Theophil  Hansen  (1813­1891).  Ο ι  
Ό π ε ρ ε ς  β έ β α ι α  τ η ς  Δ ρ έ σ δ η ς  ε ί χ α ν  σ κ η ν ή  ι τ α λ ι κ ο ύ  τ ύ π ο υ , ε ν ώ  η  ι τ α λ ι κ ή  Α ν α γ έ ν ν η σ η   κ α ι  τ ο  ι τ α λ ι κ ό  μ π α ­
ρ ό κ  ή τ α ν  ο ι  κ ύ ρ ι ε ς  π η γ έ ς  έ μ π ν ε υ σ η ς  τ η ς  ε κ λ ε κ τ ι κ ι σ τ ι κ ή ς  τ ε χ ν ο τ ρ ο π ί α ς  τ ω ν  Semper,  Hansen κ α ι  Ziller. 

97 
 Ε π ο μ έ ν ω ς   τ α  θ ε α τ ρ ι κ ά   κ τ ί ρ ι α  τ ο υ   Ziller  σ τ η ν   Ε λ λ ά δ α   δ έ χ τ η κ α ν   τ η ν   ι τ α λ ι κ ή   ε π ί δ ρ α σ η   α π ό   δ ε ύ τ ε ρ ο  
χ έ ρ ι ,  δ η λ α δ ή  μ ε  τ η  σ α ξ ο ν ι κ ή , β ι ε ν ν έ ζ ι κ η   κ α ι  δ α ν έ ζ ι κ η   δ ι α μ ε σ ο λ ά β η σ η . Τ α  κ τ ί ρ ι α  α υ τ ά   ή τ α ν  τ ρ ί α :  (α ) τ ο  
μ ι κ ρ ό   κ α ι   κ ο μ ψ ό   Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο  Α π ό λ λ ω ν  τ η ς   Π ά τ ρ α ς   (1871/1872), ν ε ο ­α ν α γ ε ν ν η σ ι α κ ή ς   τ ε χ ν ο τ ρ ο ­
π ί α ς   (ε ι κ .  6)'  (β )  τ ο   ά τ υ χ ο   Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   τ η ς   Α θ ή ν α ς   (1872/1888­1940),  ε κ λ ε κ τ ι κ ι σ τ ι κ ή ς  

w<  1  ι   ι   ι   1  •­
Ι Χ Ε Δ Ι Ο Ν   Θ Ε Α Τ Ρ Ο Υ   Π Α Τ Ρ Ω Ν . 

Ε ι κ ό ν α  6 

Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο  Α π ό λ λ ω ν   τ η ς  Π ά τ ρ α ς   (1871/1872),  έ ρ γ ο   τ ο υ   Ε . Ziller: π ρ ω τ ό τ υ π ο   σ χ έ δ ι ο  ­ τ ο μ έ ς  ­ φ ά ο τ ε χ \?η μ έ ­

ν ο  τ ο ν  Φ ε β ρ ο υ ά ρ ι ο   τ ο υ   1871. 

τ ε χ ν ο τ ρ ο π ί α ς '  κ α ι   (γ ) τ ο   Β α σ ι λ ι κ ό   (Ε θ ν ι κ ό )  Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Α θ ή ν α ς   (1891/1901),  μ ι α  ό χ ι   ι δ ι α ί τ ε ρ α   ε ύ σ τ ο χ η  

σ ύ ν θ ε σ η  ε π η ρ ε α σ μ έ ν η  α π ό  τ ο  σ α ξ ο ν ι κ ό   ν ε ο μ π α ρ ό κ . 

Ι τ α λ ι κ ή ς  σ κ η ν ή ς  κ α ι  ν ε ο κ λ α σ ι κ ή ς  μ ο ρ φ ο λ ο γ ί α ς   ή τ α ν  τ ο  α π έ ρ ι τ τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   Α π ό λ λ ω ν  τ η ς  
Ε ρ μ ο ύ π ο λ η ς   (1862/1864), έ ρ γ ο  τ ο υ   ι τ α λ ο ύ   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   Pietro Sampó. Δ ε ν  π ρ ό κ ε ι τ α ι   β έ β α ι α  γ ι α  μ ι κ ρ ο γ ρ α ­
φ ί α  τ η ς  Σ κ ά λ α ς  τ ο υ   Μ ι λ ά ν ο υ   (1776­1778), ό π ω ς   ι σ χ υ ρ ί σ τ η κ α ν   ο ι   Ε ρ μ ο υ π ο λ ί τ ε ς ,  α λ λ ά  γ ι α  φ τ ω χ ό   σ υ γ γ ε ν ή  
τ ο υ  α ρ ι σ τ ο υ ρ γ ή μ α τ ο ς  τ ο υ  G. Piermarini. Α ν τ ί θ ε τ α , γ α λ λ ι κ ή ς  κ α ι  γ ε ρ μ α ν ι κ ή ς  ε π ι ρ ρ ο ή ς  ή τ α ν  τ α  υ π ό λ ο ι π α  τ ρ ί α  
Δ η μ ο τ ι κ ά   Θ έ α τ ρ α   π ο υ   σ χ ε δ ι ά σ τ η κ α ν   α π ό   έ λ λ η ν ε ς   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν ε ς .  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α   τ ο   α ξ ι ό λ ο γ ο   Δ η μ ο τ ι κ ό  
Θ έ α τ ρ ο   τ ο υ   Π ε ι ρ α ι ά   (1882/1895),  ώ ρ ι μ ο   έ ρ γ ο   τ ο υ   π ρ ο ι κ ι σ μ έ ν ο υ   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   Ι ω ά ν ν η   Λ α ζ α ρ ί μ ο υ   (1849­
1913) (ε ι κ . 7), τ ο  φ τ ω χ ό  Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ   Β ό λ ο υ   (1892/1894­1954;) π ο υ  σ χ ε δ ί α σ α ν  ο ι  κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο υ ­
π ο λ ί τ ε ς   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν ε ς   Ν ι κ ό λ α ο ς   κ α ι   Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς   Δ η μ ά δ η ς   κ α ι   τ ο   μ ι κ ρ ό ,  α λ λ ά   κ ο μ ψ ό   Μ α λ λ ι α ρ ο π ο ύ λ ε ι ο  
Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Τ ρ ί π ο λ η ς  (1905/1909), έ ρ γ ο  τ ο υ  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  Α ν ά σ τ α σ η  Μ ε τ α ξ ά  (1863­1937). 

98 
IM  *M»  .­mm,  HEIPUEfl.  ­ àt,t*mvnêv mmfst*.

Ε ι κ ό ν α  7 
To Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  Π ε ι ρ α ι ά  (1882/1895), έ ρ γ ο  τ ο υ  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  Ι ω ά ν ν η  Λ α ζ α ρ ί μ ο υ : ά π ο ψ η  τ ο υ  ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ  
(ε π ι σ τ ο λ ι κ ό  δ ε λ τ ά ρ ι ο  δ ε κ α ε τ ί α ς  1930, σ υ λ λ ο γ ή  Ε .Λ .Ι .Α .). 

Ε ί ν α ι   γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι   ο ι   κ τ ι ρ ι α κ ο ί  τ ύ π ο ι   κ α ι   ο ι  τ ε χ ν ο τ ρ ο π ί ε ς   τ η ς  ε υ ρ ω π α ϊ κ ή ς   θ ε α τ ρ ι κ ή ς   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς  
δ ε ν   β ρ ή κ α ν   σ τ ο ν   τ ό π ο   μ α ς   ε υ ν ο ϊ κ ό   κ λ ί μ α   γ ι α   ν α   π ι ά σ ο υ ν   ρ ί ζ ε ς   κ α ι   ν α   δ ώ σ ο υ ν   κ α ρ π ο ύ ς ,  δ η λ α δ ή   ν α  
ε ξ ε λ λ η ν ι σ τ ο ύ ν . Έ τ σ ι   η  ε ι σ α γ ω γ ή  τ ο υ ς   σ τ η ν  Ε λ λ ά δ α  τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α  κ α ι  τ ω ν  α ρ χ ώ ν  τ ο υ   20ο ύ   έ μ ε ι ν ε   έ ν α  
ε π ο χ ι κ ό   γ ε γ ο ν ό ς   δ ί χ ω ς  σ υ ν έ χ ε ι α .  Τ α  ι τ α λ ι κ ή ς , γ ε ρ μ α ν ι κ ή ς   κ α ι  γ α λ λ ι κ ή ς  ε π ι ρ ρ ο ή ς   Δ η μ ο τ ι κ ά   Θ έ α τ ρ α  λ ε ι ­
τ ο υ ρ γ ο ύ σ α ν   σ π ο ρ α δ ι κ ά   κ α ι   μ α τ α ι ό δ ο ξ α   μ ε  ξ έ ν ο υ ς   κ υ ρ ί ω ς   θ ι ά σ ο υ ς   ­  ι τ α λ ι κ ο ύ ς   κ α ι  γ α λ λ ι κ ο ύ ς . Έ τ σ ι   δ ε ν  
έ δ ω σ α ν  λ ύ σ η  σ τ ο  σ τ ε γ α σ τ ι κ ό   π ρ ό β λ η μ α  τ ω ν  ε λ λ η ν ι κ ώ ν  θ ι ά σ ω ν  τ ο υ   κ α ι ρ ο ύ  τ ο υ ς  κ α ι  δ ε ν   π ρ ο ώ θ η σ α ν  
ο υ σ ι α σ τ ι κ ά  τ η ν   ε λ λ η ν ι κ ή   δ ρ α μ α τ ι κ ή  τ έ χ ν η   ο ύ τ ε  τ η   θ ε α τ ρ ι κ ή   π α ι δ ε ί α  τ ω ν   Ν ε ο ε λ λ ή ν ω ν .  Ε ξ α ί ρ ε σ η   α π ο τ ε ­
λ ε ί   τ ο   Β α σ ι λ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   τ η ς   Α θ ή ν α ς ,  τ ο   σ η μ ε ρ ι ν ό   Ε θ ν ι κ ό ,  μ ε τ ά  τ η ν   ε π α ν α λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α   τ ο υ   τ ο   1932  μ ε  
σ κ η ν ο θ έ τ ε ς   τ η ς   κ λ ί μ α κ α ς   ε ν ό ς   Φ ώ τ ο υ   Π ο λ ί τ η   κ α ι   ε ν ό ς   Δ η μ ή τ ρ η   Ρ ο ν τ ή ρ η ,  μ ε  μ ό ν ι μ ο   σ κ η ν ο γ ρ ά φ ο   τ ο ν  
Κ λ ε ό β ο υ λ ο   Κ λ ώ ν η ,  μ ό ν ι μ ο   ε ν δ υ μ α τ ο λ ό γ ο   τ ο ν  Α ν τ ώ ν η   Φ ω κ ά ,  κ α ι   μ ε  η θ ο π ο ι ο ύ ς   τ ω ν   δ υ ν α τ ο τ ή τ ω ν   τ ο υ  
Α ι μ ί λ ι ο υ   Β ε ά κ η , τ η ς  Ε λ έ ν η  Π α π α δ ά κ η , τ η ς  Β ά σ ω ς  Μ α ν ω λ ί δ ο υ   κ α ι  τ η ς  Κ α τ ί ν α ς   Π α ξ ι ν ο ύ . 

Ω ς   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ή μ α τ α , τ α  μ ν η μ ε ι ώ δ η  χ ε ι μ ε ρ ι ν ά  Θ έ α τ ρ α  τ ο υ   19ο υ  α ι ώ ν α  κ α ι  τ ω ν  α ρ χ ώ ν  τ ο υ  20ο ύ   ή τ α ν  

ο ι   φ τ ω χ ο ί   σ υ γ γ ε ν ε ί ς   τ ω ν   ε υ ρ ω π α ϊ κ ώ ν   τ ο υ ς   π ρ ο τ ύ π ω ν .  Α υ τ ό   β έ β α ι α   δ ε ν   ο φ ε ί λ ε τ α ι   σ ε   έ λ λ ε ι ψ η   δ ε ξ ι ο τ ε ­
χ ν ί α ς   ή  ε ν η μ έ ρ ω σ η ς  τ ω ν  ξ έ ν ω ν  κ α ι  ε λ λ ή ν ω ν  α ρ χ ι τ ε κ τ ό ν ω ν   π ο υ  τ α  σ χ ε δ ί α σ α ν ,  κ ά θ ε  ά λ λ ο . Ο φ ε ί λ ε τ α ι   σ τ η ν  
ε κ σ υ χ ρ ο ν ι σ τ ι κ ή   ε π ι π ο λ α ι ό τ η τ α   κ α ι   τ η   "φ τ ω χ ο α λ α ζ ο ν ε ί α "  τ ω ν   ε λ λ ή ν ω ν   ν ε ο α σ τ ώ ν   α υ τ ή ς   τ η ς   ε π ο χ ή ς ,  ο ι  
ο π ο ί ο ι   θ έ λ η σ α ν  ν α  κ ά μ ο υ ν  ό ,τ ι   α κ ρ ι β ώ ς  έ κ α μ α ν  ο ι  α σ τ ι κ έ ς  τ ά ξ ε ι ς  τ η ς  Δ ύ σ η ς , χ ω ρ ί ς  ν α  έ χ ο υ ν  τ α  δ ι κ ά  τ ο υ ς  
δ ε δ ο μ έ ν α   κ α ι   μ έ σ α .  Ε π ι π λ έ ο ν   η   π α ρ α κ μ ή   τ η ς   ά ρ χ ο υ σ α ς   ε λ λ α δ ι κ ή ς   τ ά ξ η ς   τ ο υ   19ο υ   α ι ώ ν α   μ ε τ ά   τ ο υ ς  
Β α λ κ α ν ι κ ο ύ ς  Π ο λ έ μ ο υ ς , θ α  α π ο β ε ί  μ ο ι ρ α ί α  γ ι α  τ α  ε π τ ά  μ ν η μ ε ι ώ δ η  χ ε ι μ ε ρ ι ν ά  θ έ α τ ρ α  π ο υ   δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ ε . 

99 
 Α π ό  α υ τ ά  ε π έ ζ η σ α ν  τ α  π έ ν τ ε  κ α ι  μ έ χ ρ ι  σ τ ι γ μ ή ς  μ ό ν ο  τ α  τ ρ ί α  β ρ ί σ κ ο ν τ α ι  σ ε  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α : τ ο  Ε θ ν ι κ ό  τ η ς  
Α θ ή ν α ς ,  τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό   τ ο υ   Π ε ι ρ α ι ά   κ α ι  τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό   τ η ς  Π ά τ ρ α ς .  Τ α  ά λ λ α   δ ύ ο  ­ ο  Α π ό λ λ ω ν α ς  τ η ς  
Ε ρ μ ο ύ π ο λ η ς  κ α ι  τ ο  Μ α λ λ ι α ρ ο π ο ύ λ ε ι ο   τ η ς  Τ ρ ί π ο λ η ς   ­  α π λ ώ ς   γ λ ύ τ ω σ α ν   τ η ν  κ α τ ά ρ ε υ σ η   ύ σ τ ε ρ α  α π ό  
κ α θ υ σ τερ η μ έν ε ς  σ ω σ τ ι κ έ ς  ε π ε μ β ά σ ε ι ς , ο ι  ο π ο ί ε ς  α λ λ ο ί ω σ α ν  β ά ρ β α ρ α  τ ο  ε σ ω τ ε ρ ι κ ό  τ ο υ ς . 

4.  Τ α   ι δ ι ό τ υ π α  υ π α ί θ ρ ι α  θ έ α τ ρ α  τ η ς  ν ε ώ τ ε ρ η ς   Ε λ λ ά δ α ς  
Ε κ ε ί  π ο υ  μ π ο ρ ε ί  ν α  γ ί ν ε ι  λ ό γ ο ς  γ ι α  μ ι α  υ π ο τ υ π ώ δ η   σ χ έ σ η  ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α ς  κ α ι  π α ρ ά δ ο σ η ς  ε ί ν α ι  σ τ α  
υ π α ί θ ρ ι α   θ έ α τ ρ α   τ η ς  ν ε ώ τ ε ρ η ς   Ε λ λ ά δ α ς .  Π ρ ό κ ε ι τ α ι   γ ι α  τ ο ν  ι δ ι ό μ ο ρ φ ο   τ ύ π ο   τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς   μ ά ν τ ρ α ς , 
δ η λ α δ ή  τ ο υ   π ε ρ ι φ ρ α γ μ έ ν ο υ   ή  "τ ε τ ε ι χ ι σ μ έ ν ο υ   ο ι κ ο π έ δ ο υ " μ ε  τ η  σ τ ε γ α σ μ έ ν η , ι τ α λ ί ζ ο υ σ α  σ κ η ν ή . Ο  τ ύ π ο ς  
α υ τ ό ς   ή τ α ν   α π ο τ έ λ ε σ μ α   α υ τ ο σ χ έ δ ι ο υ   σ υ ν δ υ α σ μ ο ύ   σ τ ο ι χ ε ί ω ν   α π ό  τ η ν  ε υ ρ ω π α ϊ κ ή   μ ό δ α   τ ω ν  θ ε ά τ ρ ω ν  
π ο ι κ ι λ ι ώ ν   (β α ρ ι ε τ έ )  κ α ι  α π ό  δ ύ ο  π α ρ α δ ό ­
σ ε ι ς   : τ η ν  ι τ α λ ο γ ε ν ν η μ έ ν η   π α ρ ά δ ο σ η  τ ο υ  
χ ε ι μ ε ρ ι ν ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   α φ ε ν ό ς   κ α ι  α φ ε τ έ ρ ο υ  
τ η   μ α κ ρ α ί ω ν η ,  π ο λ υ ε θ ν ι κ ή   π α ρ ά δ ο σ η  τ ω ν  
υ π α ί θ ρ ι ω ν   λ α ϊ κ ώ ν   θ ε α μ ά τ ω ν ,  η   ο π ο ί α  
ε υ δ ο κ ί μ η σ ε   ι δ ι α ί τ ε ρ α   σ τ η  μ ε σ ο γ ε ι α κ ή  
Ε λ λ ά δ α . Ό μ ω ς   τ α  δ ά ν ε ι α   ε υ ρ ω π α ϊ κ ά   σ τ ο ι ­
χ ε ί α  κ υ ρ ι ά ρ χ η σ α ν   σ ε  α υ τ ό  τ ο ν  α υ τ ο σ χ έ δ ι ο  
σ υ ν δ υ α σ μ ό   χ ω ρ ί ς   ν α  γ ί ν ο υ ν   α υ τ ο ν ό η τ ο  ή  
ο ρ γ α ν ι κ ό   τ ο υ   μ έ ρ ο ς .  Γ ι α τ ί   η   σ τ ε γ α σ μ έ ν η  
σ κ η ν ή   τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς   μ ά ν τ ρ α ς   ή τ α ν  μ ι α  
ϋ   μ η χ α ν ι σ τ ι κ ή  μ ε τ α φ ο ρ ά  τ η ς  ι τ α λ ι κ ή ς  σ κ η ν ή ς  
α π ό  τ ο  δ ι κ ό  τ η ς  π ε ρ ί τ ε χ ν ο   ο ι κ ο δ ό μ η μ α  σ τ ο  
Ε ικ ό ν α  8  λ 110 ε λ λ η ν ι κ ό  ύ π α ι θ ρ ο   (ε ι κ . 8). 
Π ρ ό γ ρ α μ μ α   τ ο υ   Κ ή π ο υ   τ ο υ  Α ρ ν ι ώ τ η   τ η ς   ο δ ο ύ  
Α κ α δ η μ ία ς  
μ ε   τ ο  κ ο σ μ ι κ ό τ ε ρ ο   υ π α ί θ ρ ι ο  Θ έ α τ ρ ο  Π ο ι κ ι λ ι ώ ν  τ η ς  belle 
époque (1904), έ ρ γ ο   τ ο υ  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   Π ά ν ο υ  

Η   π α ρ ο υ σ ί α   τ ω ν  α ρ χ ι τ ε κ τ ό ν ω ν   α ν τ ί   ν α  
α μ β λ ύ ν ε ι ,  ε π ι δ ε ί ν ω σ ε   α υ τ ό   τ ο   π ρ ό β λ η μ α .  Ο ι  
κ ο σ μ ι κ έ ς   θ ε α τ ρ ι κ έ ς   μ ά ν τ ρ ε ς   τ ο υ   19ο υ  κ α ι  τ ο υ  
20ο ύ  α ι ώ ν α  π ο υ   σ χ ε δ ί α σ α ν  γ ν ω σ τ ο ί   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν ε ς  
β α δ ί ζ ο ν τ α ς  σ τ α  χ ν ά ρ ι α  τ ο υ  Ziller ή τ α ν  ε ξ ε ζ η τ η μ έ ­
ν ε ς   κ α ι  ξ έ ν ε ς   π ρ ο ς  τ ο  χ α ρ α κ τ ή ρ α  τ ο υ  ε λ λ η ν ι κ ο ύ  
τ ο π ί ο υ .  Γ ι α τ ί   η   α τ α ί ρ ι α σ τ η   α ν τ ι π α ρ ά θ ε σ η  τ ο υ  
κ λ ε ι σ τ ο ύ   χ ώ ρ ο υ  τ η ς  ι τ α λ ί ζ ο υ σ α ς  σ κ η ν ή ς  κ α ι  τ ο υ  
Ε ι κ ό ν α  9 
α ν ο ι χ τ ο ύ   χ ώ ρ ο υ   τ ω ν  θ ε α τ ώ ν   σ υ μ π λ η ρ ω ν ό τ α ν  μ ε  
\  /  \  Τ ο  π α ρ ι λ ί σ ι ο  α θ η ν α ϊ κ ό  Θ έ α τ ρ ο  Π α ρ ά δ ε ι σ ο ς  (1873 ­1896) 
τ ο ν   α φ ύ σ ι κ ο   τ ε μ α χ ι σ μ ό   τ ο υ  τ ε λ ε υ τ α ί ο υ   σ ε  π λ α ­  r
  ,  c  \  ,  ' 
,  tri  >  η   σ τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ η ς  δ ε κ α ε τ ί α ς  τ ο υ  1880. 
τ ε ι α  κ α ι  θ ε ω ρ ε ί α  η  ε ξ ώ σ τ ε ς ,  ό π ω ς   σ υ ν έ β α ι ν ε   σ τ α   Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό   δ ε ί γ μ α   τ η ς   α υ τ ο σ χ έ δ ί α ς   θ ε α τ ρ ι κ ή ς  μ ά ν τ ρ α ς  
χ ε ι μ ε ρ ι ν ά  θ έ α τ ρ α  τ η ς  Ε υ ρ ώ π η ς  (ε ι κ . 9­11).  μ ετη   σ τ ε γ α σ μ έ ν η , ι τ α λ ί ζ ο υ σ α  σ κ η ν ή . 
100
 Ε ι κ ό ν α  10 
Λ ι θ ο γ ρ α φ ί α  τ ο υ  π ρ ώ τ ο υ  ξ ύ λ ι ν ο υ  Θ ε ά τ ρ ο υ  τ ο υ  
Ν έ ο υ  Φ α λ ή ρ ο υ  (1874 ­1880). 

Τ ο ν  τ ύ π ο   τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  μ ά ν τ ρ α ς   τ ο ν  
γ έ ν ν η σ ε   η  α ν ά γ κ η   τ ω ν   Ν ε ο ε λ λ ή ν ω ν   γ ι α  
φ τ η ν ή  θ ε ρ ι ν ή  δ ι α σ κ έ δ α σ η   κ α ι  η  ι δ ι ω τ ι κ ή  
ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ι κ ή   π ρ ω τ ο β ο υ λ ί α ,  η   ο π ο ί α  
κ ά λ υ ψ ε   α υ τ ή  τ ο υ ς   τ η ν   α ν ά γ κ η   σ υ ν δ υ ά ζ ο ­
ν τ α ς  τ ι ς  ε υ χ ά ρ ι σ τ ε ς   κ α λ ο κ α ι ρ ι ν έ ς   ν ύ χ τ ε ς  μ ε  
θ ε α τ ρ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  κ α ι  ά λ λ α  θ ε ά μ α τ α  
κ α ι  α κ ρ ο ά μ α τ α . Τ α  τ α π ε ι ν ά  π ρ ο ϊ ό ν τ α  α υ τ ο ύ  
τ ο υ  τ ύ π ο υ  ε ξ υ π η ρ έ τ η σ α ν  κ α ι   σ υ ν ε χ ί ζ ο υ ν  
ν α  ε ξ υ π η ρ ε τ ο ύ ν  τ ο υ ς  λ ι τ ο δ ί α ι τ ο υ ς   ε λ λ η ν ι ­
κ ο ύ ς  θ ι ά σ ο υ ς . Δ ι ά δ ο χ ο ς  τ ο υ ς  ή τ α ν  ο   υ π α ί ­
θ ρ ι ο ς   κ ι ν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ς . 

Ε ί ν α ι   ό μ ω ς  γ ε γ ο ν ό ς   ό τ ι  ο ι   α υ τ ο σ χ έ δ ι ε ς  
λ α ϊ κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   μ ε  τ ι ς  α ν ο ι χ τ έ ς ,  σ α ν ι δ έ ­
ν ι ε ς  τ ο υ ς   σ κ η ν έ ς  έ σ τ ε κ α ν   π ο λ ύ   π ι ο   α υ τ ο ­
ν ό η τ α  σ τ ο  ε λ λ η ν ικ ό   ύ π α ι θ ρ ο  κ α ι  ε ίχ α ν  
μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η  σ χ έ σ η  μ ε  
τ η  μ α κ ρ α ί ω ν η  θ ε α τ ρ ι ­
κ ή   μ α ς   π α ρ ά δ ο σ η . 
Α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν  δ η λ α δ ή  
σ υ ν έ χ ε ι α  τ η ς  α ρ χ α ι ο ­
ε λ λ η ν ικ ή ς  π α ρ ά δ ο σ η ς  
τ ο υ   μ ι μ ο θ έ α τ ρ ο υ ,  τ η ς  
ό ρ χ η σ η ς   κ α ι  τ η ς  α υ τ ο ­
σ χ ε δ ια σ τ ικ ή ς  φ ά ρ σ α ς  
π ο υ   ε π ι β ί ω σ ε   σ τ ι ς  ε θ ι ­
μ ι κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  κ α ι  
μ ε τ α μ φ ι έ σ ε ι ς ,  σ τ α  
λ α ϊκ ά   θ ε ά μ α τ α   τ ω ν  
μ ί μ ω ν ,  τ ω ν   χ ο ρ ε υ τ ώ ν  
Ε ι κ ό ν α  11  κ α ι  τ ω ν  τ α π ε ι ν ώ ν   δ ι α ­
Τ ο  υ π α ί θ ρ ι ο  α θ η ν α ϊ κ ό  Θ έ α τ ρ ο  τ ω ν  Ο λ υ μ π ί ω ν  ή  Ο λ ύ μ π ι α  (1881  ­1887), έ ρ γ ο  τ ο υ  Ε . σ κ ε δ α σ τ ώ ν  τ ο υ  Β υ ­
Zilier, σ ε  σ χ έ δ ι ο  Σ π έ ν τ ζ α  τ ο υ  1887. Α ν τ ι π ρ ο σ ω π ε υ τ ι κ ή  π ε ρ ί π τ ω σ η  κ ο σ μ ι κ ή ς  θ ε α τ ρ ι κ ζ ή α ς ν  τ ί ο υ ,  τ ο υ   δ υ τ ι κ ο ύ  
μ ά ν τ ρ α ς  σ χ ε δ ι α σ μ έ ν η ς  α π ό  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α , σ τ η ν  ο π ο ί α  η  α τ α ί ρ ι α σ τ η  α ν τ ι π α ρ ά θ ε σ η  τ η ς  σ τ ε ­
Μ ε σ α ίω ν α   κ α ι  τ ω ν  
γ α σ μ έ ν η ς  ι τ α λ ί ζ ο υ σ α ς  σ κ η ν ή ς  μ ε  τ ο ν  α ν ο ι χ τ ό  χ ώ ρ ο  τ ω ν  θ ε α τ ώ ν  σ υ μ π λ η ρ ώ ν ε τ α ι  α π ό  τ ο ν  
α φ ύ σ ι κ ο  τ ε μ α χ ι σ μ ό  τ ο υ  τ ε λ ε υ τ α ί ο υ  σ ε  π λ α τ ε ί α  κ α ι  θ ε ω ρ ε ί α .  ν ε ό τε ρ ω ν  χ ρ ό ν ω ν . 

101 
5.  Ο ι  α π ό π ε ι ρ ε ς  α ν ά κ τ η σ η ς  τ ο υ  α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ  π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς  
Θ α   κ λ ε ί σ ω  τ η   σ η μ ε ρ ι ν ή   ο μ ι λ ί α   μ ε  τ ο   σ χ ο λ ι α σ μ ό   τ ω ν   π ρ ο σ π α θ ε ι ώ ν   π ο υ   έ γ ι ν α ν   γ ι α  τ η ν   α ν ά κ τ η σ η   τ ο υ  
α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς  τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  μ α ς  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς .  Θ α  ή θ ε λ α  ν α  σ α ς  θ υ μ ί σ ω  ό τ ι  τ α  έ ρ γ α  τ ω ν  
μ ε γ ά λ ω ν  ε λ λ ή ν ω ν  τ ρ α γ ι κ ώ ν  γ ρ ά φ τ η κ α ν  γ ι α  τ α  ξ υ λ ό χ τ ι σ τ α  υ π α ί θ ρ ι α  θ έ α τ ρ α  τ ο υ   5ο υ  π .Χ . α ι ώ ν α . Α ν τ ί θ ε τ α  τ α  
λ ί θ ι ν α  θ έ α τ ρ α  τ ω ν  ό ψ ι μ ω ν  κ λ α σ ι κ ώ ν ,  ε λ λ η ν ι σ τ ι κ ώ ν   κ α ι  ρ ω μ α ϊ κ ώ ν  χ ρ ό ν ω ν ,  α υ τ ά  π ο υ   ό λ ο ι   σ ή μ ε ρ α   θ α υ μ ά ­
ζ ο υ μ ε   ή   μ ι μ ο ύ μ α σ τ ε   χ τ ί σ τ η κ α ν   σ ε   ε π ο χ έ ς   π α ρ α κ μ ή ς   τ η ς   δ ρ α μ α τ ο γ ρ α φ ί α ς .  Ο   θ α υ μ α σ μ ό ς   τ ω ν   θ ε α τ ρ ι κ ώ ν  
μ ν η μ ε ί ω ν   τ η ς  α ρ χ α ι ό τ η τ α ς   μ α ς  κ ά ν ε ι   ν α  ξ ε χ ν ο ύ μ ε   τ η ν  τ α π ε ι ν ή   α φ ε τ η ρ ί α  τ ο υ   π α γ α ν ι σ τ ι κ ο ύ   θ ε ά τ ρ ο υ   κ α ι  
κ υ ρ ί ω ς  τ ι ς  τ α π ε ι ν έ ς  τ ο υ  ε κ φ ρ ά σ ε ι ς  κ α ι  ε π ι β ι ώ σ ε ι ς . Π ρ ό κ ε ι τ α ι  γ ι α  τ ι ς  σ α ν ι δ έ ν ι ε ς  σ κ η ν έ ς  ­ π α τ ά ρ ι α , τ ι ς  ξ ύ λ ι ν ε ς  
κ ε ρ κ ί δ ε ς  κ α ι  τ η  χ ρ ή σ η  δ ρ ό μ ω ν  κ α ι  π λ α τ ε ι ώ ν  α π ό  τ ο υ ς  τ α π ε ι ν ο ύ ς   δ ι α σ κ ε δ α σ τ έ ς  τ ο υ   α ρ χ α ί ο υ   κ ό σ μ ο υ . Γ ι α τ ί  
α υ τ ά   α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν   τ ο   κ υ ρ ί α ρ χ ο   κ α ι   α ν θ ε κ τ ι κ ό τ ε ρ ο   ε ί δ ο ς  τ η ς   ε λ λ η ρ ω μ ά ί κ ή ς   π α ρ ά δ ο σ η ς .  Κ α ι   α υ τ ά   κ ο υ β α ­
λ ο ύ σ α ν  τ ο ν  κ ω μ ι κ ό  "σ π ό ρ ο " τ ο υ  λ α ϊ κ ο ύ  θ ε ά τ ρ ο υ , έ τ ο ι μ ο  ν α  ρ ι ζ ώ σ ε ι  ό τ α ν  τ ο  ε π ι τ ρ έ π ο υ ν  ο ι  π ε ρ ι σ τ ά σ ε ι ς . 

Ο ι   π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς   γ ι α  τ η ν  α ν ά κ τ η σ η   τ ο υ   α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς   τ η ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς   μ α ς   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ­
ν ι κ ή ς   α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν   δ ύ ο   δ ρ ό μ ο υ ς '  τ ο   δ ρ ό μ ο   τ η ς   μ ί μ η σ η ς   κ α ι   τ ο   δ ρ ό μ ο   τ η ς   α ν α β ί ω σ η ς .  Σ τ ο ν   π ρ ώ τ ο  
β ά δ ι σ α ν   ο ι  ο ρ α μ α τ ι σ τ έ ς  τ η ς   "α ν α γ έ ν ν η σ η ς "  (ν ε κ ρ α ν ά σ τ α σ η ς )  τ ο υ   α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   κ ο ί λ ο υ   μ ε  τ η ν  ο ι κ ο ­
δ ό μ η σ η   ν έ ω ν   θ ε ά τ ρ ω ν   ε μ π ν ε υ σ μ έ ν ω ν   α π ό   α υ τ ό .  Η   μ ε γ ά λ η   α υ τ ή   ι δ έ α   δ ε ν   κ α λ λ ι ε ρ γ ή θ η κ ε   σ υ σ τ η μ α τ ι κ ά  
σ τ η ν   Ε λ λ ά δ α   κ α ι   δ ε ν   ε ί χ ε ,  π ι σ τ ε ύ ω ,  ι δ ι α ί τ ε ρ ο   ν ό η μ α   ν α   κ α λ λ ι ε ρ γ η θ ε ί ,  α φ ο ύ   ο  τ ό π ο ς   μ α ς   ε ί ν α ι   γ ε μ ά τ ο ς  
α π ό   θ ε α τ ρ ι κ ά   μ ν η μ ε ί α   τ η ς   α ρ χ α ι ό τ η τ α ς ,  τ α   ο π ο ί α   μ π ο ρ ο ύ ν   θ α υ μ ά σ ι α   ν α   φ ι λ ο ξ ε ν ή σ ο υ ν   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  
α ρ χ α ί ο υ   δ ρ ά μ α τ ο ς .  Ο ι   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ έ ς   π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς   τ ο υ   Wilhelm Dörpfeld -  σ τ α   1887  ­  κ α ι   τ ο υ  
Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ   Δ ο ξ ι ά δ η   ­  σ τ α   1939  ­  ν α   υ λ ο π ο ι ή σ ο υ ν   "τ η   μ ε γ ά λ η   α υ τ ή   ι δ έ α "  έ χ ο υ ν   θ ε ω ρ η τ ι κ ό   μ ό ν ο  
ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν .  Τ α   θ έ α τ ρ α   π ο υ   σ χ ε δ ί α σ α ν ,  μ ε   π ρ ό τ υ π ο   τ ο υ ς   τ ο   κ ο ί λ ο   τ η ς   Ε π ι δ α ύ ρ ο υ ,  δ ε ν   τ α   γ έ ν ν η σ ε  
κ ά π ο ι α   α ν ά γ κ η   ή   κ ά π ο ι ο ς   π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ό ς   γ ι α   τ η ν   σ ύ γ χ ρ ο ν η   θ ε α τ ρ ι κ ή   π ρ ά ξ η .  Η τ α ν   δ η μ ι ο υ ρ γ ή μ α τ α  
π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ώ ν   κ α ι   ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ώ ν   φ ι λ ο δ ο ξ ι ώ ν   ο ι   ο π ο ί ε ς   α ν ή κ ο υ ν   σ τ η ν  ε υ ρ ω π α ϊ κ ή   π α ρ ά δ ο σ η '  μ ι α  π α ρ ά ­
δ ο σ η  μ ο ρ φ ο κ ρ α τ ι κ ή   π ο υ   μ ι μ ή θ η κ ε  τ ο  γ ρ ά μ μ α  τ ο υ   α ρ χ α ί ο υ   κ ο ί λ ο υ   (χ ά ρ α ξ η , α μ φ ι θ ε α τ ρ ι κ ή  δ ι ά τ α ξ η  κ λ π .) 
χ ά ν ο ν τ α ς   τ η ν  ο υ σ ί α  τ ο υ ,  δ η λ α δ ή  τ η ν   α ρ μ ο ν ι κ ή   σ υ ν ύ π α ρ ξ η   α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ή μ α τ ο ς   κ α ι   φ ύ σ η ς   κ α ι  τ η ν  α υ τ ο ­
ν ό η τ η  σ χ έ σ η  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς   μ ο ρ φ ή ς  κ α ι  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς . 

Η   μ ε λ έ τ η  τ ο υ   γ ε ρ μ α ν ο ύ   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   ­ α ρ χ α ι ο λ ό γ ο υ   W. Dörpfeld (1853 - 1940),  η  ο π ο ί α   ε κ π ο ν ή ­

θ η κ ε  τ ο   1887 π ρ έ π ε ι  ν α  έ μ ε ι ν ε   σ τ α  χ α ρ τ ι ά .  Ε π ρ ό κ ε ι τ ο   γ ι α  έ ν α  ξ ύ λ ι ν ο   υ π α ί θ ρ ι ο   θ έ α τ ρ ο  2000  θ έ σ ε ω ν  μ ε  
α μ φ ι θ ε α τ ρ ι κ ή   δ ι ά τ α ξ η   κ ε ρ κ ί δ ω ν ,  π ο υ   θ α   χ τ ι ζ ό τ α ν   σ τ ο ν   π ε ρ ί β ο λ ο   τ ο υ   Ζ α π π ε ί ο υ ,  π ί σ ω   α π ό   τ ο   π α λ ι ό  
ξ ύ λ ι ν ο   κ α τ ά σ τ η μ α  τ η ς  Ο λ υ μ π ι α κ ή ς  Έ κ θ ε σ η ς . 

Ο   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α ς   ­  π ο λ ε ο δ ό μ ο ς   Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς   Δ ο ξ ι ά δ η ς   π ρ ό τ ε ι ν ε ,  τ ο   1939, κ α ι   α γ ω ν ί σ τ η κ ε   ε π ί   σ ε ι ρ ά  
ε τ ώ ν  ν α  χ τ ί σ ε ι  τ η  λ ί θ ι ν η  Υ π α ί θ ρ ι α  Σ κ η ν ή  τ ω ν   8.000 θ έ σ ε ω ν  σ τ ο  τ ε χ ν η τ ό   κ ο ί λ ο  π ο υ   ε ί χ ε  δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ε ι   τ ο  
λ α τ ο μ ε ί ο  δ υ τ ι κ ά  τ ο υ  λ ό φ ο υ   Φ ι λ ο π ά π π ο υ . Τ ο  έ ρ γ ο  έ μ ε ι ν ε  η μ ι τ ε λ έ ς  λ ό γ ω  τ ω ν  δ ι α μ α ρ τ υ ρ ι ώ ν   π ο υ   ξ ε σ ή κ ω ­
σ α ν  ο ι   ε κ β ρ α χ ι σ μ ο ί   σ τ η ν   Κ ο ί λ η  γ ι α  τ η ν  κ α τ α σ κ ε υ ή  τ ο υ .  Η   Υ π α ί θ ρ ι α  Σ κ η ν ή  τ ο υ   Δ ο ξ ι ά δ η   ε ί χ ε  δ ύ ο   σ κ ο ­
π ο ύ ς .  Ο   π ρ ώ τ ο ς   ή τ α ν  ν α   δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ε ι   έ ν α   ι σ χ υ ρ ό   κ ί ν η τ ρ ο   γ ι α  τ η   σ ω τ η ρ ί α  τ ο υ   π ε ρ ι β ά λ λ ο ν τ ο ς   χ ώ ρ ο υ , 
δ η λ α δ ή  τ ω ν  Ά ν ω   Π ε τ ρ α λ ώ ν ω ν ,  ο   ο π ο ί ο ς   ε ί χ ε   α ρ χ ί σ ε ι   ν α   υ π ο β α θ μ ί ζ ε τ α ι   α π ό  τ η ν   α υ θ α ί ρ ε τ η   δ ό μ η σ η .  Ο  
δ ε ύ τ ε ρ ο ς  σ κ ο π ό ς   ή τ α ν  ν α  δ η μ ι ο υ ρ γ η θ ε ί   έ ν α  σ ύ γ χ ρ ο ν ο   θ έ α τ ρ ο  σ τ ο  α ρ χ α ί ο  π ν ε ύ μ α , τ ο  ο π ο ί ο  ν α  ε π ι τ ρ έ π ε ι  
π α ρ ο υ σ ι ά σ ε ι ς   κ α ι  ά λ λ ο υ   ε ί δ ο υ ς   π ο υ   δ ε ν  γ ί ν ο ν τ α ι   σ τ ο   Η ρ ώ δ ε ι ο ,  ό π ω ς  λ α ϊ κ ο ύ ς  χ ο ρ ο ύ ς ,  ε ι δ ι κ ά  φ ε σ τ ι β ά λ  
κ λ π . Α π ό  τ α  σ χ έ δ ι α  τ η ς  μ ε λ έ τ η ς  κ α ι  τ ο  η μ ι τ ε λ έ ς  α ρ χ ι τ ε κ τ ό ν η μ α  τ ο υ  Δ ο ξ ι ά δ η  π ρ ο κ ύ π τ ε ι   ό τ ι  ε π ρ ό κ ε ι τ ο  π ε ρ ί  

102 
μ ι α ς  μ ν η μ ε ι ώ δ ο υ ς   κ α τ α σ κ ε υ ή ς  μ ι κ τ ο ύ  ε λ λ η ν ο ­ρ ω μ ά ί κ ο ύ   τ ύ π ο υ , η  ο π ο ί α  ε υ θ υ γ ρ α μ μ ι ζ ό τ α ν   μ ε  τ η  μ ε σ ο π ο ­
λ ε μ ι κ ή  μ ό δ α  τ η ς  α ν έ γ ε ρ σ η ς  τ ε ρ ά σ τ ι ω ν  α μ φ ι θ ε ά τ ρ ω ν  α ρ χ α ϊ κ ή ς  έ μ π ν ε υ σ η ς . Τ ο  γ ν ω σ τ ό τ ε ρ ο   α π ό  α υ τ ά  ή τ α ν  
τ ο  β ε ρ ο λ ι ν έ ζ ι κ ο   θ έ α τ ρ ο  Dietrich ­ Eckart τ ο υ   III Reich. 

Α π ό   τ η   "μ ε γ ά λ η   α υ τ ή   ι δ έ α "  τ ο υ   Δ ο ξ ι ά δ η   θ α   κ α ρ π ο φ ο ρ ή σ ε ι   η   ρ ε α λ ι σ τ ι κ ό τ ε ρ η   μ ε τ α π ο λ ε μ ι κ ή   τ η ς  
έ κ φ ρ α σ η . Κ α ι  α υ τ ή  θ α  ε ί ν α ι   η  ι δ ι ο φ υ ή ς   π ρ ό τ α σ η  τ ο υ  γ ι α  τ η  δ η μ ι ο υ ρ γ ί α   υ π α ί θ ρ ι ω ν  θ ε ά τ ρ ω ν  κ α ι   π ο λ ι τ ι ­
σ τ ι κ ώ ν   δ ρ α σ τ η ρ ι ο τ ή τ ω ν   σ τ α   α δ ρ α ν ο π ο ι η μ έ ν α   λ α τ ο μ ε ί α   τ ο υ   λ ε κ α ν ο π ε δ ί ο υ   τ η ς   Α τ τ ι κ ή ς .  Σ ή μ ε ρ α   χ ά ρ η  
σ τ η ν   Ά ν ν α   Σ υ ν ο δ ι ν ο ύ ,  τ ο ν   Μ ί ν ω   Β ο λ α ν ά κ η   κ α ι   τ η   Μ ε λ ί ν α   Μ ε ρ κ ο ύ ρ η   η   π ρ ό τ α σ η   Δ ο ξ ι ά δ η   ε ί ν α ι   π ι α  
μ ι α  γ ό ν ι μ η   π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α .  Τ ο   π ρ ώ τ ο   "Θ έ α τ ρ ο   τ ω ν   Β ρ ά χ ω ν "  σ τ ή θ η κ ε   σ τ ο   ν τ α μ ά ρ ι   τ ο υ   Λ υ κ α β η τ τ ο ύ  
τ ο   1965  μ ε   σ χ έ δ ι α   τ ο υ   δ ε ξ ι ο τ έ χ ν η   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   Τ ά κ η   Ζ ε ν έ τ ο υ   (1926­1977).  Θ α   α κ ο λ ο υ θ ή σ ο υ ν   τ α  
δ η μ ο τ ι κ ά   Θ έ α τ ρ α  τ ω ν   Β ρ ά χ ω ν  τ η ς  δ ε κ α ε τ ί α ς  τ ο υ   1980  σ τ η ν   Π ε τ ρ ο ύ π ο λ η ,  τ η   Ν ί κ α ι α   κ α ι  τ ο ν   Β ύ ρ ω ν α . 
Έ τ σ ι ,  α π ό   ά λ λ ο υ ς   θ α   μ ε τ α τ ρ α π ο ύ ν   ο ι   π λ η γ έ ς   α υ τ έ ς   τ η ς   ά ν α ρ χ η ς   ο ι κ ο δ ό μ η σ η ς   σ ε  ζ ω ν τ α ν ά   π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ά  
κ ύ τ τ α ρ α . 

Π ο λ ύ   σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ η   ε ί ν α ι   μ ι α  ά λ λ η  ν ε ώ τ ε ρ η   α π ό π ε ι ρ α   α ν ά κ τ η σ η ς  τ ο υ   α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ο ύ   π α ρ ε λ θ ό ­
ν τ ο ς .  Κ α ι   α υ τ ή   ε ί ν α ι   η  χ ρ η σ ι μ ο π ο ί η σ η   τ ω ν   α ν α σ τ η λ ω μ έ ν ω ν   ή  μ η  θ ε α τ ρ ι κ ώ ν   μ ν η μ ε ί ω ν   τ η ς   α ρ χ α ι ό τ η τ α ς  
γ ι α  σ ύ γ χ ρ ο ν ε ς   π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς   κ α ι   ά λ λ ε ς  ε κ δ η λ ώ σ ε ι ς .  Σ τ ο υ ς   π ρ ω τ ε ρ γ ά τ ε ς   α υ τ ή ς  τ η ς  π ρ ο σ π ά θ ε ι α ς   α ν ή κ ο υ ν  
ο   Ι τ α λ ό ς   Ettore  Romagnoli  κ α ι   τ ο   ζ ε ύ γ ο ς   Σ ι κ ε λ ι α ν ο ύ .  Ο   Romagnoli  α ν έ β α σ ε   τ ο   1913  Ο ι δ ί π ο δ α  

Ε ι κ ό ν α  12 
Ο  μ ο ν τ έ ρ ν ο ς , κ α ι  τ α ι ρ ι α σ τ ό ς  γ ι α  τ η ν  π ε ρ ί σ τ α σ η , σ κ η ν ι κ ό ς  χ ώ ρ ο ς  π ο υ  σ χ ε δ ί α σ ε  ο  α ρ χ α ι ο λ ά τ ρ η ς  α ρ χ ι τ έ κ τ ω ν  Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  
Κ ο ν τ ο λ έ ω ν  τ ο  1930 γ ι α  τ ι ς  δ ε ύ τ ε ρ ε ς  Δ ε λ φ ι κ έ ς  Γ ι ο ρ τ έ ς  τ ο υ  ζ ε ύ γ ο υ ς  Σ ι κ ε λ ι α ν ο ύ : σ τ ι γ μ ι ό τ υ π α  α π ό  τ η ν  π α ρ ά σ τ α σ η  τ ο υ  
Π ρ ο μ η θ έ α  Δ ε σ μ ώ τ η , σ τ ο  α ρ χ α ί ο  Θ έ α τ ρ ο  τ ω ν  Δ ε λ φ ώ ν . 

103 
Τ ύ ρ α ν ν ο   σ τ ο  ρ ω μ α ϊ κ ό   Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ   Fiesole. Ο   Ά γ γ ε λ ο ς   κ α ι  η  Ε ύ α  Σ ι κ ε λ ι α ν ο ύ   υ π η ρ έ τ η σ α ν  τ η ν   υ π ό θ ε σ η  
τ η ς   α ν α β ί ω σ η ς   τ ο υ   α ρ χ α ί ο υ   δ ρ ά μ α τ ο ς   μ ε   τ ι ς   μ υ θ ι κ έ ς   τ ο υ ς   Δ ε λ φ ι κ έ ς   Γ ι ο ρ τ έ ς   τ ο υ   1927  κ α ι   1930. 
Χ ρ η σ ι μ ο π ο ί η σ α ν   δ η λ α δ ή   τ ο   θ έ α τ ρ ο   τ ω ν   Δ ε λ φ ώ ν   γ ι α   ν '  α ν ε β ά σ ο υ ν   α ρ χ α ί ο υ ς   τ ρ α γ ι κ ο ύ ς ,  (ε ι κ .  57). 
Π ρ ω τ ο π ο ρ ι α κ ή   ε δ ώ   υ π ή ρ ξ ε   η   δ ο υ λ ε ι ά   τ ο υ   α ρ χ α ι ο λ ά τ ρ η   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   Γ ε ω ρ γ ί ο υ   Κ ο ν τ ο λ έ ο ν τ ο ς   (1896­
1952),  ο   ο π ο ί ο ς   σ χ ε δ ί α σ ε   σ κ η ν ι κ ά   κ α ι   κ ο υ σ τ ο ύ μ ι α   τ ω ν   Δ ε ύ τ ε ρ ω ν   Δ ε λ φ ι κ ώ ν   Γ ι ο ρ τ ώ ν   τ ο υ   1930.  Α π ό  
φ ω τ ο γ ρ α φ ί ε ς   ε π ο χ ή ς   κ α ι  α π ό  σ χ έ δ ι α  τ ο υ   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   β λ έ π ο υ μ ε   π ό σ ο   α π έ ρ ι π ο   κ α ι  λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό   ή τ α ν  τ ο  
ξ ύ λ ι ν ο  σ κ η ν ι κ ό  ο ι κ ο δ ό μ η μ α   (ε ι κ .  12­13). 

Ε ι κ ό ν α   13 
Ο  μ ο ν τ έ ρ ν ο ς , κ α ι  τ α ι ρ ι α σ τ ό ς  γ ι α  τ η ν  π ε ρ ί σ τ α σ η , σ κ η ν ι κ ό ς  χ ώ ρ ο ς  π ο υ  σ χ ε δ ί α σ ε  ο  α ρ χ α ι ο λ ά τ ρ η ς  α ρ χ ι τ έ κ τ ω ν  Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  
Κ ο η ο λ έ ω ν  τ ο  1930 γ ι α  τ ι ς  δ ε ύ τ ε ρ ε ς  Δ ε λ φ ι κ έ ς  Γ ι ο ρ τ έ ς  τ ο υ  ζ ε ύ γ ο υ ς  Σ ι κ ε λ ι α ν ο ύ : σ τ ι γ μ ι ό τ υ π α  α π ό  τ η ν  π α ρ ά σ τ α σ η  τ ο υ  
Π ρ ο μ η θ έ α  Δ ε σ μ ώ τ η , σ τ ο  α ρ χ α ί ο  Θ έ α τ ρ ο  τ ω ν  Δ ε λ φ ώ ν . 

104 
 "Π α ρ ά δ ο σ η  κ α ι  Ν ε ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ α  σ τ η ν  
Ε λ λ η ν ι κ ή  Θ ε α τ ρ ι κ ή  Α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή " 
Κ α τ ά λ ο γ ο ς  τ ω ν  60 δ ι α φ α ν ε ι ώ ν  
π ο υ  π ρ ό β α λ ε  η  κ . Φ έ σ σ α  σ τ η  δ ι ά λ ε ξ η  τ η ς . 

Ε ικ ό ν ε ς  

Ε ι κ . 1  Τ ο  Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Ε π ι δ α ύ ρ ο υ , χ τ ι σ μ έ ν ο   σ τ α  τ έ λ η  τ ο υ  4ο υ  α ι . π .χ .  κ α ι  σ τ ο ν  2ο  α ι . 

π .Χ . Τ ο  γ ν ω σ τ ό τ ε ρ ο  μ ν η μ ε ί ο  τ η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  π α ρ ά δ ο σ η ς  κ α ι  κ ο ρ υ φ α ί α  
έκ φ ρ α σ η  τ η ς  π ε μ π τ ο υ σ ί α ς  τ η ς , π ο υ  ή τ α ν  η  α ρ μ ο ν ι κ ή  σ υ ν ύ π α ρ ξ η  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ή μ α ­
τ ο ς  κ α ι  φ ύ σ η ς , κ α ι  η  δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ή  δ ι ά τ α ξ η  τ ο υ  κ ο ι ν ο ύ . 

Ε ι κ . 2  Α ν α π α ρ ά σ τ α σ η  ξ ύ λ ι ν η ς  φ λ υ α κ ι κ ή ς  σ κ η ν ή ς , σ τ η ν  ο π ο ί α  α ν ε β ά ζ ο ν τ α ν  ο ι  λ α ϊ κ ό τ ε ­
ρ ε ς  μ ο ρ φ έ ς  τ η ς  α ρ χ α ί α ς  κ ω μ ω δ ί α ς . 

Ε ι κ . 3  Τ ο  α ρ χ α ί ο  Θ έ α τ ρ ο  τ ω ν  Δ ε λ φ ώ ν  τ ο υ  3ο υ  α ι . π .Χ . Μ ι α  χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ή  π ε ρ ί π τ ω ­

σ η  α ρ μ ο ν ι κ ή ς  σ χ έ σ η ς  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ή μ α τ ο ς   κ α ι  φ ύ σ η ς   σ '  έ ν α  μ ο ν α δ ι κ ή ς  ο μ ο ρ φ ι ά ς  
τ ο π ί ο . 

Ε ι κ . 4  Α να π α ρ ά σ τ α σ η  τ ο υ  ρ ω μ α ϊ κ ο ύ   Θ ε ά τ ρ ο υ   τ η ς  Α σ π έ ν δ ο υ . Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό  π α ρ ά ­
δ ε ι γ μ α  τ η ς  ρ ω μ α ϊ κ ή ς   π α ρ ά δ ο σ η ς ,  η  ο π ο ί α   υ π ή ρ ξ ε ,  π α ρ ά  τ ι ς  δ ι α κ η ρ ύ ξ ε ι ς  τ ω ν  
α π ο λ ο γ η τ ώ ν  τ η ς ,  έ ν α ς   ο υ σ ι ώ δ η ς   μ ε τ α σ χ η μ α τ ι σ μ ό ς  τ η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς  π α ρ ά δ ο σ η ς 
(ε ι κ . 5), α φ ο ύ  τ α  μ ν η μ ε ι ώ δ η  κ α ι  ε σ ω σ τ ρ ε φ ή  τ η ς  θ έ α τ ρ α  σ υ μ β ο λ ί ζ ο υ ν  τ η ν  υ π ο τ α ­
γ ή  τ η ς  Φ ύ σ η ς  σ τ ο ν  ά ν θ ρ ω π ο . 

Ε ι κ . 5  Τ ο  Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Ε π ι δ α ύ ρ ο υ  (τ έ λ η  4ο υ  α ι . κ α ι  2ο ς  α ι . π .Χ .) 

Ε ι κ . 6  Η  Ό π ε ρ α  τ η ς  Ρ ώ μ η ς  (χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό  π α ρ ά δ ε ι γ μ α  θ ε ά τ ρ ο υ  ι τ α λ ι κ ή ς  σ κ η ν ή ς ). 

Ε ι κ . 7  Τ ο  Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  Φ ο ί ν ι κ α  (La Fenice) τ η ς  Β ε ν ε τ ί α ς , π ο υ  χ τ ί σ τ η κ ε  τ ο  1791 μ ε  σ χ έ ­

δ ι α  τ ο υ   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   G.  ­ Α . Selva κ α ι  α ν α κ α ι ν ί σ τ η κ ε   ρ ι ζ ι κ ά  τ ο   1836 α π ό  τ ο υ ς  
α δ ε λ φ ο ύ ς  G. κ α ι  T. Meduna. Π ρ ό σ φ α τ η  φ ω τ ο γ ρ α φ ί α . 

Ε ι κ . 8  Α ν ε κ τ έ λ ε σ τ ο   σ χ έ δ ι ο  π ρ ό τ α σ η ς  τ ο υ   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   Ι . Χ ρ ό ν η  γ ι α  τ η ν  ε π έ κ τ α σ η  τ ο υ  
Θ ε ά τ ρ ο υ   τ ο υ  Α γ ί ο υ   Ι α κ ώ β ο υ  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς , μ ε  η μ ε ρ ο μ η ν ί α  21 Ι ο υ λ ί ο υ   1875. 
Κ α τ ά  μ ή κ ο ς  τ ο μ ή  (ε π ά ν ω  ε ι κ ό ν α ). Σ χ έ δ ι α  τ ο υ  Θ ε ά τ ρ ο υ  τ ο υ  Φ ο ί ν ι κ α  ( La Fenice) 
τ η ς   Β ε ν ε τ ί α ς .  Κ ά τ ο ψ η  δ η μ ο σ ι ε υ μ έ ν η   τ ο   1868  (α ρ ι σ τ ε ρ ά ),  κ α τ ά  μ ή κ ο ς  τ ο μ ή  
(ε π ά ν ω  δ ε ξ ι ά ) κ α ι  σ χ έ δ ι α  σ τ α  ο π ο ί α  δ ι α κ ρ ί ν ε τ α ι   ο  π ε ρ ί τ ε χ ν ο ς   α ν ά γ λ υ φ ο ς  δ ι ά κ ο ­
σ μ ο ς  τ ο υ  Fr. Orsi (κ ά τ ω  δ ε ξ ι ά ). 

Ε ι κ . 9  Τ ο   δ ι α σ κ ε υ α σ μ έ ν ο   σ ε  Δ η μ α ρ χ ε ί ο   Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  Α γ ί ο υ   Ι α κ ώ β ο υ   τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  
(1720 ­1902). Ε π ι σ τ ο λ ι κ ό  δ ε λ τ ά ρ ι ο  δ ε κ α ε τ ί α ς  1980. 

105 
Ε ι κ . 10  Σ χ έ δ ι α  τ ο υ   Θ ε ά τ ρ ο υ   τ ο υ   ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ί α   Σ π υ ρ ί δ ω ν ο ς   Μ π ε ρ έ τ τ α   (1805  ­  1825) 
σ τ ο  Α ρ γ ο σ τ ό λ ι :  δ ι ά γ ρ α μ μ α   μ ε  τ α  ο ν ό μ α τ α  τ ω ν  θ ε ω ρ ε ι ο ύ χ ω ν   (ε π ά ν ω )  κ α ι  κ α τ ά  
μ ή κ ο ς  τ ο μ ή  (κ ά τ ω ). 

Ε ι κ . 11  Σ χ έ δ ι α  τ η ς  δ ι α σ κ ε υ α σ μ έ ν η ς   σ ε  Θ έ α τ ρ ο   ο ι κ ί α ς  τ ο υ   Α λ έ ξ α ν δ ρ ο υ   Σ ο λ ο μ ο ύ   σ τ ο  
Α ρ γ ο σ τ ό λ ι   (1838  ­  1849)  α π ό  τ ο ν   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   Β α λ σ α μ ά κ η : κ ά τ ο ψ η   π λ α τ ε ί α ς  
(ε π ά ν ω ), κ α τ ά  μ ή κ ο ς  τ ο μ ή  (σ τ ο  μ έ σ ο ν ) κ α ι  ό ψ ε ι ς  (κ ά τ ω ). 

Ε ι κ . 12  Τ ο  Θ έ α τ ρ ο  Ο  Κ έ φ α λ ο ς  τ ο υ  Α ρ γ ο σ τ ο λ ί ο υ   (1857 ­  1943): π ρ ό σ ο ψ η  (ε π ά ν ω ) κ α ι  

α ί θ ο υ σ α  μ ε τ ά  τ η ν  α ν α κ α ί ν ι σ η  τ ο υ  1894 ­1895 (κ ά τ ω ). 

Ε ι κ . 13  Ά π ο ψ η  τ ο υ  Α ρ γ ο σ τ ο λ ί ο υ  μ ε  τ ο  Θ έ α τ ρ ο  Ο  Κ έ φ α λ ο ς  σ τ ο  β ά θ ο ς . Ε π ι σ τ ο λ ι κ ό  δ ε λ ­
τ ά ρ ι ο  α ρ χ ώ ν  τ ο υ  20ο ύ  α ι . (Σ υ λ λ ο γ ή  Ε .Λ .Ι .Α .). 

Ε ι κ . 14  Δ ι ά γ ρ α μ μ α  ε ν ο ι κ ί α σ η ς  θ ε ω ρ ε ί ω ν  τ ο υ  ξ ύ λ ι ν ο υ , χ ε ι μ ε ρ ι ν ο ύ  Θ ε ά τ ρ ο υ  Α π ό λ λ ω ν  τ η ς  
Ζ α κ ύ ν θ ο υ ,  π ο υ   χ τ ί σ τ η κ ε   τ ο   1836. Τ ο  α π ε ι κ ο ν ι ζ ό μ ε ν ο   σ χ ή μ α  δ ι α φ έ ρ ε ι   α π ό  τ ι ς  
κ α θ ι ε ρ ω μ έ ν ε ς  π ε τ α λ ό σ χ η μ ε ς  α ί θ ο υ σ ε ς  ι τ α λ ι κ ο ύ  τ ύ π ο υ  τ η ς  ε π ο χ ή ς  (ε π ά ν ω  α ρ ι σ τ ε ­
ρ ά ). Δ ύ ο  μ η  π ε τ α λ ό σ χ η μ ε ς  α ί θ ο υ σ ε ς  τ ο υ   17ο υ  α ι ., ο ι  ο π ο ί ε ς  α ν ή κ ο υ ν  σ τ η ν  π ρ ώ ­
ι μ η , π ε ι ρ α μ α τ ι κ ή   φ ά σ η  τ ω ν  θ ε ά τ ρ ω ν   ι τ α λ ι κ ο ύ   τ ύ π ο υ : κ ά τ ο ψ η  τ ο υ   Teatro della 
Fortuna  τ ο υ   G.  Torelli  σ τ ο   Fano  (1677,  ε π ά ν ω   α ρ ι σ τ ε ρ ά )  κ α ι   η  Ό π ε ρ α   τ η ς  
Β ι έ ν ν η ς  τ ο υ  L. Ο . Burnacini (1665 ­1666, κ ά τ ω  α ρ ι σ τ ε ρ ά ). 

Ε ι κ . 15  Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  Φ ώ σ κ ο λ ο ς   (1871 /  1875 ­ 1953), π ο υ  χ τ ί σ τ η κ ε  μ ε  σ χ έ δ ι α  

τ ο υ   σ ά ξ ο ν α  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α   Ernst  Ziller.  Π ρ ο ο π τ ι κ ό   σ χ έ δ ι ο   ­ υ δ α τ ο γ ρ α φ ί α   μ ε  τ η ν  
υ π ο γ ρ α φ ή  τ ο υ  Ziller κ α ι  η μ ε ρ ο μ η ν ί α  4 Μ α ρ τ ί ο υ  1872. 

Ε ι κ . 16  Π ρ ό π λ α σ μ α   τ ο υ   Δ η μ ο τ ι κ ο ύ   Θ ε ά τ ρ ο υ   Ζ α κ ύ ν θ ο υ   Φ ώ σ κ ο λ ο ς   (δ ω ρ ε ά   Σ π . 
Κ α ρ ρ έ ρ ). 

Ε ι κ . 17  Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   Φ ώ σ κ ο λ ο ς   τ η ς   Ζ α κ ύ ν θ ο υ   γ ύ ρ ω   σ τ α   1915. Ε π ι σ τ ο λ ι κ ό  
δ ε λ τ ά ρ ι ο  σ υ λ λ ο γ ή ς  Ε .Λ .Ι .Α . 

Ε ι κ . 18  Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   τ η ς   Κ έ ρ κ υ ρ α ς   (1893 ­  1943): σ χ έ δ ι α   α π ο τ ύ π ω σ η ς   τ ο υ  

1935 ­ τ ο μ ή  κ α τ ά  π λ ά τ ο ς  κ α ι  τ ο μ ή  κ α τ ά  μ ή κ ο ς  (ε π ά ν ω ) ­ κ α ι  σ χ έ δ ι α  π ρ ό σ ο ψ η ς  
κ α ι  π λ ά γ ι α ς  ό ψ η ς  τ η ς  α ρ χ ι κ ή ς  μ ε λ έ τ η ς  τ ο υ   1892, φ ι λ ο τ ε χ ν η μ έ ν α   α π ό  τ ο ν  ι τ α λ ό  
α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  Corrado Pergolesi (κ ά τ ω ). 

Ε ι κ . 19, 20  Π ρ ω τ ό τ υ π α   σ χ έ δ ι α   ­  υ δ α τ ο γ ρ α φ ί ε ς   τ ο υ   Δ η μ ο τ ι κ ο ύ   Θ ε ά τ ρ ο υ   τ η ς   Κ έ ρ κ υ ρ α ς , 
φ ι λ ο τ ε χ ν ή μ α τ α   τ ο   1892 α π ό  τ ο ν  Corrado  Pergolesi: κ ά τ ο ψ η  υ π ο γ ε ί ο υ   (ε ι κ . 19) 
κ α ι  κ ά τ ο ψ η  α ' ο ρ ό φ ο υ  (ε ι κ . 20). 

Ε ι κ . 21  Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Κ έ ρ κ υ ρ α ς  σ τ η  φ ά σ η  τ η ς  κ α τ α σ κ ε υ ή ς  (1893 ­ 1903) μ ε  
τ ο υ ς   τ ρ ο ύ λ ο υ ς ,  ο ι   ο π ο ί ο ι   κ α τ α ρ γ ή θ η κ α ν   τ ε λ ι κ ά   (ε π ά ν ω )  κ α ι   α π ο π ε ρ α τ ω μ έ ν ο  
(κ ά τ ω  α ρ ι σ τ ε ρ ά ) κ α ι  δ ύ ο  ε υ ρ ω π α ϊ κ ά  θ έ α τ ρ α  ό μ ο ι α ς  τ ε χ ν ο τ ρ ο π ί α ς :  η  Ό π ε ρ α  τ η ς  

106 
 Β ο υ δ α π έ σ τ η ς   (1875  ­  1884) τ ο υ   M.  Ybi, χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό  δ ε ί γ μ α  π ο μ π ώ δ ο υ ς  
ν ε ο α ν α γ ε ν ν η σ ι α κ ή ς   τ ε χ ν ο τ ρ ο π ί α ς   τ η ς  γ ε ρ μ α ν ι κ ή ς   σ χ ο λ ή ς   (κ ά τ ω  δ ε ξ ι ά )  κ α ι  α π ό  
κ ά τ ω  τ η ς  η  Σ κ ά λ α  τ ο υ  Μ ι λ ά ν ο υ  (1776 ­1778), έ ρ γ ο  τ ο υ  κ λ α σ ι κ ι σ τ ή  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  
G. Piermarini κ α ι  έ ν α  α π ό  τ α  α ρ χ έ τ υ π α  τ η ς  ι τ α λ ι κ ή ς  σ χ ο λ ή ς . 

Ε ι κ . 22  Τ α  υ π ο λ ε ί μ μ α τ α  τ ο υ  Δ η μ ο τ ι κ ο ύ  Θ ε ά τ ρ ο υ  Φ ώ σ κ ο λ ο ς  τ η ς  Ζ α κ ύ ν θ ο υ  μ ε τ ά  τ ο  σ ε ι ­
σ μ ό  τ ο υ  1953 κ α ι  τ η ν  π υ ρ κ α γ ι ά  π ο υ  α κ ο λ ο ύ θ η σ ε . 

Ε ι κ . 23  Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   τ η ς   Κ έ ρ κ υ ρ α ς   (1892/1903  ­  1943). Ε π ά ν ω   δ ύ ο   σ χ έ δ ι α  

λ ε π τ ο μ ε ρ ε ι ώ ν   τ η ς   μ ε λ έ τ η ς   Pergolesi τ ο υ   1892: π ρ ό σ ο ψ η   κ α ι  τ ο μ ή  σ τ ι ς  ο π ο ί ε ς  
φ α ί ν ε τ α ι  ο  ε σ ω τ ε ρ ι κ ό ς  δ ι ά κ ο σ μ ο ς  τ ω ν  θ ε ω ρ ε ί ω ν  κ α ι  τ ο υ  υ π ε ρ ώ ο υ . Κ ά τ ω  φ ω τ ο ­
γ ρ α φ ί ε ς  τ η ς  α ί θ ο υ σ α ς  κ α ι  τ η ς  σ κ η ν ή ς  τ ο υ  Θ ε ά τ ρ ο υ , τ ρ α β η γ μ έ ν ε ς  τ ο  1938. 

Ε ι κ . 24  Π ρ ό σ ο ψ η  τ η ς  ο ι κ ί α ς   Κ ο ύ π α   ε π ί  τ η ς  ο δ ο ύ   Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ ,  η  ο π ο ί α   ή τ α ν  έ ρ γ ο  
τ ο υ   Ε .  Ziller.  Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό   π α ρ ά δ ε ι γ μ α  τ ο υ   ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ   ε κ λ ε κ τ ι κ ι σ μ ο ύ   τ ω ν  
μ ε γ ά ρ ω ν  τ η ς  γ ε ω ρ γ ι α ν ή ς   Α θ ή ν α ς ,  ο  ο π ο ί ο ς   ι κ α ν ο π ο ί η σ ε   τ α  γ ο ύ σ τ α   τ η ς  τ ό τ ε  
ά ρ χ ο υ σ α ς  "α σ τ ι κ ή ς  τ ά ξ η ς ". 

Ε ι κ . 25  Ο ι κ ί α  Ziller  (μ ε τ . Σ π . Λ ο β έ ρ δ ο υ ), Μ α υ ρ ο μ ι χ ά λ η  6, Α θ ή ν α , ό ψ ι μ ο  έ ρ γ ο  τ ο υ  Ε . 

Ziller. Φ ω τ ο γ ρ α φ ί α  1992. 

Ε ι κ . 26, 27  Η  π ρ ώ τ η  Ό π ε ρ α  τ η ς  Δ ρ έ σ δ η ς   (1838 ­  1841), έ ρ γ ο  τ ο υ   G. Semper, ν ε ο α ν α γ ε ν ­

ν η σ ι α κ ο ύ  ρ υ θ μ ο ύ , η  ο π ο ί α  ά σ κ η σ ε  κ α θ ο ρ ι σ τ ι κ ή  ε π ί δ ρ α σ η  σ τ α  τ έ σ σ ε ρ α  ε λ λ η ν ι κ ά  
θ έ α τ ρ α  τ ο υ  Ε . Ziller: π ρ ο ο π τ ι κ ό  σ χ έ δ ι ο  (ε ι κ . 26) κ α ι  υ δ α τ ο γ ρ α φ ί α  τ η ς  α ί θ ο υ σ α ς  
(ε ι κ . 27). 

Ε ι κ . 28  Η   α ί θ ο υ σ α  τ η ς   δ ε ύ τ ε ρ η ς  Ό π ε ρ α ς   τ η ς  Δ ρ έ σ δ η ς   (1869  ­  1878),  έ ρ γ ο  τ ο υ   G. 

Semper κ α ι  τ ο υ  γ ι ο υ  τ ο υ  Manfred.  Ε λ α ι ο γ ρ α φ ί α  τ ο υ  G. Theuerkauf, φ ι λ ο τ ε χ ν η ­
μ έ ν η  σ τ α  1878. 

Ε ι κ . 29, 30  Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  Α π ό λ λ ω ν  τ η ς  Π ά τ ρ α ς  ( 1871 ­  1872), έ ρ γ ο  τ ο υ  Ε . Ziller: 

π ρ ω τ ό τ υ π α  σ χ έ δ ι α  ­ τ ο μ έ ς  ­ φ ι λ ο τ ε χ ν η μ έ ν α   τ ο  Φ ε β ρ ο υ ά ρ ι ο  τ ο υ   1871  (ε ι κ . 29) 
κ α ι  ά π ο ψ η  τ η ς  π λ α τ ε ί α ς  Γ ε ω ρ γ ί ο υ  Α ' μ ε  τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  σ τ ο  κ έ ν τ ρ ο  δ ε ξ ι ά  
(ε π ι σ τ ο λ ι κ ό  δ ε λ τ ά ρ ι ο  α ρ χ ώ ν  τ ο υ  20ο ύ  α ι ., ε ι κ . 30). 

Ε ι κ . 31, 32  Τ ο  γ ε ρ μ α ν ι κ ή ς   ε π ι ρ ρ ο ή ς   Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   τ η ς  Α θ ή ν α ς   (1872/1888  ­  1940), 

έ ρ γ ο  τ ο υ   Ε . Ziller: ά π ο ψ η  τ ο υ   ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ   σ τ α   1900  (ε π ι σ τ ο λ ι κ ό  δ ε λ τ ά ρ ι ο , ε ι κ . 
31) κ α ι  ά π ο ψ η  τ η ς  α ί θ ο υ σ α ς   σ τ α   1922, μ ε τ ά  τ η ν  π ρ ο σ ω ρ ι ν ή   ε γ κ α τ ά σ τ α σ η  τ ω ν  
μ ι κ ρ α σ ι α τ ώ ν  π ρ ο σ φ ύ γ ω ν  (ε ι κ . 32). 

Ε ι κ . 33, 34  Τ ο  π ρ ώ η ν  Β α σ ι λ ι κ ό  κ α ι  σ ή μ ε ρ α  Ε θ ν ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Α θ ή ν α ς  (1891 ­1901), έ ρ γ ο  
τ ο υ  Ε . Ziller κ α ι  φ τ ω χ ι κ ή  μ ί μ η σ η  γ ε ρ μ α ν ι κ ώ ν  π ρ ο τ ύ π ω ν : ά π ο ψ η  τ ο υ  ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ  
σ τ α  1994 (ε ι κ . 33) κ α ι  ά π ο ψ η  τ η ς  α ί θ ο υ σ α ς  τ ο  Μ ά ρ τ ι ο  τ ο υ  1984 (ε ι κ . 34) 

107 
Ε ι κ . 35  To Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  Α π ό λ λ ω ν  τ η ς  Ε ρ μ ο ύ π ο λ η ς  (1862 ­1864), έ ρ γ ο  τ ο υ  ι τ α λ ο ύ  
α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  Pietro Sampò: ά π ο ψ η  τ η ς  ε ρ ε ι π ω μ έ ν η ς  α ί θ ο υ σ α ς , π ρ ι ν  τ η ν  ε π ι σ κ ε υ ή  
τ ο υ   1970 (κ ά τ ω  δ ε ξ ι ά ) κ α ι  σ χ έ δ ι ο  ­ κ α τ ά  μ ή κ ο ς  τ ο μ ή  ­ τ η ς  μ ε λ έ τ η ς  τ ο υ  α ρ χ ι τ έ ­
κ τ ο ν α   Π .  Π ι κ ι ώ ν η   τ ο υ   1987 γ ι α  τ η ν   α π ο κ α τ ά σ τ α σ η  τ η ς   (ε π ά ν ω ). Τ ο  ό μ ο ι α ς  
τ ε χ ν ο τ ρ ο π ί α ς   Θ έ α τ ρ ο  della Pergola σ τ η  Φ λ ω ρ ε ν τ ί α , μ ε τ ά  τ η ν  α ν α κ α τ α σ κ ε υ ή  τ ο υ  
1755 π ο υ  έ γ ι ν ε  μ ε  σ χ έ δ ι α  τ ο υ  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  G. Mannaioni  (κ ά τ ω  α ρ ι σ τ ε ρ ά ), έ ν α  
α π ό  τ α  π ι θ α ν ά  π ρ ό τ υ π α  τ ο υ  Α π ό λ λ ω ν α  τ η ς  Ε ρ μ ο ύ π ο λ η ς . 

Ε ι κ . 36  Η  α ί θ ο υ σ α  τ η ς  σ κ ά λ α ς  τ ο υ  Μ ι λ ά ν ο υ   (1776 ­1778), έ ρ γ ο  τ ο υ  G. Piermarini κ α ι  

έ ν α  α π ό  τ α  α ρ χ έ τ υ π α  τ ω ν  θ ε ά τ ρ ω ν  ι τ α λ ι κ ο ύ  τ ύ π ο υ . 

Ε ι κ . 37, 38  Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  Π ε ι ρ α ι ά  (1882 ­1895), έ ρ γ ο  τ ο υ  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  Ι ω ά ν ν η  
Λ α ζ α ρ ί μ ο υ : ά π ο ψ η  τ ο υ   ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ   (ε π ι σ τ ο λ ι κ ό   δ ε λ τ ά ρ ι ο  δ ε κ α ε τ ί α ς   1930, σ υ λ ­
λ ο γ ή  Ε .Λ .Ι .Α ., ε ι κ . 37) κ α ι  ά π ο ψ η  τ η ς  σ κ η ν ή ς  τ ο ν  Μ ά ρ τ ι ο  τ ο υ  1984 (ε ι κ . 38). 

Ε ι κ . 39  Τ ο   Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   τ ο υ   Β ό λ ο υ   (1894  ­  1896),  έ ρ γ ο   τ ω ν   α ρ χ ι τ ε κ τ ό ν ω ν  

Ν ι κ ό λ α ο υ  κ α ι  Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ  Δ η μ ά δ η . 

Ε ι κ . 40  Τ ο  κ α τ α ρ ρ έ ο ν  Μ α λ λ ι α ρ ο π ο ά λ ε ι ο  Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Τ ρ ί π ο λ η ς  (1905 ­1909), χ α ρ α κ τ η ­
ρ ι σ τ ι κ ό  τ ε κ μ ή ρ ι ο  τ η ς  "μ ο ί ρ α ς " τ ω ν  χ ε ι μ ε ρ ι ν ώ ν  Δ η μ ο τ ι κ ώ ν  Θ ε ά τ ρ ω ν  σ τ η ν  ν ε ώ τ ε ­
ρ η  Ε λ λ ά δ α . 

Ε ι κ . 41  Τ ο  Δ η μ ο τ ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  Α π ό λ λ ω ν  τ η ς  Ε ρ μ ο ύ π ο λ η ς   (1892/1864): ά π ο ψ η  τ η ς  ε ρ ε ι ­
π ω μ έ ν η ς  α ί θ ο υ σ α ς  π ρ ι ν  τ ο   1970 (ε π ά ν ω ), η  φ θ α ρ μ έ ν η  π ρ ό σ ο ψ η   (κ ά τ ω  α ρ ι σ τ ε ­
ρ ά )  κ α ι   σ χ έ δ ι ο   α π ο κ α τ ά σ τ α σ η ς   τ η ς   ο ρ ο φ ο γ ρ α φ ί α ς ,  φ ι λ ο τ ε χ ν η μ έ ν ο   α π ό  τ ο ν  
ζω γ ρ ά φ ο  Δ . Φ ό ρ τ σ α  τ ο  1987 (κ ά τ ω  δ ε ξ ι ά ). 

Ε ι κ . 42  Ά π ο ψ η  τ ο υ   ν α ο ύ   τ ο υ   Ο λ υ μ π ί ο υ   Δ ι ό ς  κ α ι  τ ω ν  π α ρ ι λ ί σ ι ω ν  κ ή π ω ν   α π ό  τ η ν  
Α κ ρ ό π ο λ η  γ ύ ρ ω  σ τ α  1873. Σ τ ο  β ά θ ο ς  α ρ ι σ τ ε ρ ά  δ ι α κ ρ ί ν ε τ α ι   ο  κ ή π ο ς  τ ο υ  υ π α ί ­
θ ρ ι ο υ  Α π ό λ λ ω ν α  (1873 ­1883). Σ τ ο ν  α π έ ν α ν τ ι  τ ο υ  κ ή π ο  δ ι α κ ρ ί ν ο ν τ α ι  ο ι  σ κ η ν έ ς  
τ ω ν  υ π α ί θ ρ ι ω ν   θ ε ά τ ρ ω ν  τ ω ν   Ι λ ι σ ί δ ω ν  Μ ο ύ σ ω ν , τ ο υ   κ α τ ο π ι ν ο ύ  Π α ρ ά δ ε ισ ο υ  
(1873 ­1883) κ α ι  τ ο υ  Ά ν τ ρ ο υ  τ ω ν  Ν υ μ φ ώ ν  (1872 ­1895). 

Ε ι κ . 43  Τ ο  π α ρ ι λ ί σ ι ο  α θ η ν α ϊ κ ό  Θ έ α τ ρ ο  Π α ρ ά δ ε ι σ ο ς  (1873 ­1896) σ τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ η ς  δ ε κ α ε ­
τ ί α ς  τ ο υ   1880. Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό  δ ε ί γ μ α  τ η ς  α υ τ ο σ χ έ δ ι α ς  θ ε α τ ρ ι κ ή ς  μ ά ν τ ρ α ς  μ ε  τ η  
σ τ ε γ α σ μ έ ν η , ι τ α λ ί ζ ο υ σ α  σ κ η ν ή . 

Ε ι κ . 44  Λ ι θ ο γ ρ α φ ί α  τ ο υ  π ρ ώ τ ο υ  ξ ύ λ ι ν ο υ  Θ ε ά τ ρ ο υ  τ ο υ  Ν έ ο υ  Φ α λ ή ρ ο υ  (1874 ­1880). 

Ε ι κ . 45  Τ ο  υ π α ί θ ρ ι ο  α θ η ν α ϊ κ ό  Θ έ α τ ρ ο  τ ω ν  Ο λ υ μ π ί ω ν  ή  Ο λ ύ μ π ι α  (1881 ­1887), έ ρ γ ο  τ ο υ  
Ε . Ziller, σ ε  σ χ έ δ ι ο  Σ π έ ν τ ζ α  τ ο υ   1887. Α ν τ ι π ρ ο σ ω π ε υ τ ι κ ή   π ε ρ ί π τ ω σ η  κ ο σ μ ι κ ή ς  
θ ε α τ ρ ι κ ή ς  μ ά ν τ ρ α ς  σ χ ε δ ι α σ μ έ ν η ς  α π ό  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α , σ τ η ν  ο π ο ί α  η  α τ α ί ρ ι α σ τ η  α ν τ ι π α ­

108 
 ρ ά θ ε σ η  τ η ς  σ τ ε γ α σ μ έ ν η ς  ι τ α λ ί ζ ο υ σ α ς  σ κ η ν ή ς  μ ε  τ ο ν  α ν ο ι χ τ ό  χ ώ ρ ο  τ ω ν  θ ε α τ ώ ν  
σ υ μ π λ η ρ ώ ν ε τ α ι  α π ό  τ ο ν  α φ ύ σ ι κ ο  τ ε μ α χ ι σ μ ό  τ ο υ  τ ε λ ε υ τ α ί ο υ  σ ε  π λ α τ ε ί α  κ α ι  θ ε ω ρ ε ί α . 

Ε ι κ . 46  Τ ο  τ ρ ί τ ο  υ π α ί θ ρ ι ο  Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ  Ν έ ο υ   Φ α λ ή ρ ο υ   (1896 ­  1968), χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό  

δ ε ί γ μ α  ε ν ό ς  ε π ι δ ε ι κ τ ι κ ο ύ  μ α ν ι ε ρ ι σ μ ο ύ , π ο υ  ε ί ν α ι  έ ν α  κ α λ λ ι τ ε χ ν ι κ ά  α τ υ χ έ ς  κ ρ ά μ α  
ε τ ε ρ ο γ ε ν ώ ν  σ τ ο ι χ ε ί ω ν  κ α ι  σ τ υ λ ι σ τ ι κ ώ ν  ε π ι δ ρ ά σ ε ω ν : ά π ο ψ η  σ τ ι ς  α ρ χ έ ς  τ ο υ  20ο ύ  
α ι ώ ν α   (ε π ά ν ω ) κ α ι  φ ω τ ο γ ρ α φ ί α  τ η ς  ε ρ ε ι π ω μ έ ν η ς   ι τ α λ ί ζ ο υ σ α ς  σ κ η ν ή ς  τ ο υ   π ρ ι ν  
α π ό  τ η ν  κ α τ ε δ ά φ ι σ η  τ ο υ  1968 (κ ά τ ω ). 

Ε ι κ . 47  Π ρ ό γ ρ α μ μ α  τ ο υ   Κ ή π ο υ  τ ο υ  Α ρ ν ι ώ τ η  τ η ς  ο δ ο ύ   Α κ α δ η μ ί α ς  μ ε  τ ο  κ ο σ μ ι κ ό τ ε ρ ο  
υ π α ί θ ρ ι ο   Θ έ α τ ρ ο   Π ο ι κ ι λ ι ώ ν   τ η ς  belle époque (1904), έ ρ γ ο  τ ο υ   α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  
Π ά ν ο υ  Κ α ρ α θ α ν α σ ό π ο υ λ ο υ . 

Ε ι κ . 48,49  Ο ι  α υ τ ο σ χ έ δ ι ε ς  λ α ϊ κ έ ς  π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς  μ ε  τ ι ς  α ν ο ι χ τ έ ς , σ α ν ι δ έ ν ι ε ς  τ ο υ ς  σ κ η ν έ ς  έ σ τ ε ­
κ α ν  π ο λ ύ   π ι ό  α υ τ ο ν ό η τ α  σ τ ο  ε λ λ η ν ι κ ό  ύ π α ι θ ρ ο  κ α ι  α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν  σ υ ν έ χ ε ι α  τ η ς  
α ρ χ α ι ο ε λ λ η ν ι κ ή ς  π α ρ ά δ ο σ η ς  τ ο υ  μ ι μ ο θ ε ά τ ρ ο υ , τ η ς  ό ρ χ η σ η ς  κ α ι  τ η ς  α υ τ ο σ χ ε δ ι α ­
σ τ ι κ ή ς   φ ά ρ σ α ς :  υ π α ί θ ρ ι α   α θ η ν α ϊ κ ή   π α ρ ά σ τ α σ η   π α ν τ ο μ ί μ α ς   σ ε  ξ ύ λ ι ν η   σ κ η ν ή  
κ ο ν τ ά  σ τ ο  α ρ χ α ί ο   Θ έ α τ ρ ο  τ ο υ   Δ ι ο ν ύ σ ο υ ,  σ τ α   1910  (ε ι κ . 48) κ α ι   α π ε ι κ ό ν η σ η  
ξ ύ λ ι ν η ς  σ κ η ν ή ς  α π ό  π α ρ ά σ τ α σ η  τ η ς  κ α τ ω ϊ τ α λ ι κ ή ς  φ α ρ σ ο κ ω μ ω δ ί α ς  τ ω ν  "φ λ υ ά ­
κ ω ν " τ ο υ  4ο υ  α ι . (ε ι κ . 49). 

Ε ι κ . 50  Η   ε ξ έ λ ι ξ η  τ η ς   α ρ χ α ί α ς   ε λ λ η ν ι κ ή ς   σ κ η ν ή ς  α π ό  τ η ν  ε π ο χ ή  τ ο υ  Α ι σ χ ύ λ ο υ   σ τ η ν  
ε λ λ η ν ι σ τ ι κ ή  π ε ρ ί ο δ ο . Α ν α π α ρ ά σ τ α σ η  α π ό  τ ο ν  Ε . Fiechter. 

Ε ι κ . 51  Τ ο  α ρ χ α ί ο  Θ έ α τ ρ ο  τ η ς  Ε ρ έ τ ρ ε ι α ς  σ τ η ν  α ρ χ ι κ ή  τ ο υ  μ ο ρ φ ή  μ ε  τ η ν  ξ ύ λ ι ν η  σ κ η ν ή  
κ α ι  τ ι ς  ξ ύ λ ι ν ε ς  κ ε ρ κ ί δ ε ς  τ ο υ . Σ χ έ δ ι ο  α ν α π α ρ ά σ τ α σ η ς  τ ο υ  R. Leacroft. 

Ε ι κ . 52  Η   π ο λ λ α π λ ή   σ κ η ν ο γ ρ α φ ί α   ε ν ό ς   μ ε σ α ι ω ν ι κ ο ύ   μ υ σ τ η ρ ί ο υ   σ τ η ν   π λ α τ ε ί α  τ η ς  
Λ ο υ κ έ ρ ν η ς   (σ χ έ δ ι ο  κ α ι  α ν α π α ρ ά σ τ α σ η , ε π ά ν ω )  κ α ι  χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ έ ς   ε κ φ ρ ά σ ε ι ς  
τ η ς  μ α κ ρ α ί ω ν η ς  κ α ι  π ο λ υ ε θ ν ι κ ή ς  π α ρ ά δ ο σ η ς  τ ω ν  υ π α ί θ ρ ι ω ν  θ ε α μ ά τ ω ν  α π ό  ε ρ α ­
σ ι τ έ χ ν ε ς  κ α ι  π ε ρ ι π λ α ν ώ μ ε ν ο υ ς  θ ε α τ ρ ί ν ο υ ς : λ α ϊ κ ή  π α ρ ά σ τ α σ η  σ τ ο  π λ α ί σ ι ο  α γ ρ ο τ ι ­
κ ο ύ   π α ν η γ υ ρ ι σ μ ο ύ   τ ο υ   16ο υ  α ι ώ ν α  (σ τ ο  μ έ σ ο ν  δ ε ξ ι ά ), α ν α π α ρ ά σ τ α σ η   κ ι ν η τ ή ς  
σ κ η ν ή ς  τ η ς  Α ν α γ έ ν ν η σ η ς  σ τ η ν  Α γ γ λ ί α  (κ ά τ ω  α ρ ι σ τ ε ρ ά ) κ α ι  ο  λ α ϊ κ ό ς  υ π α ί θ ρ ι ο ς  
θ ί α σ ο ς  Θ ε ο δ ο σ ί ο υ  μ ε  τ ο  κ ά ρ ο  τ ο υ , σ τ α  1908, έ τ ο ι μ ο ς  ν α  α ν α χ ω ρ ή σ ε ι  γ ι α  π ε ρ ι ο ­
δ ε ί α  (κ ά τ ω  δ ε ξ ι ά ). 

Ε ι κ . 53  Σ χ έ δ ι α , π ρ ό π λ α σ μ α  κ α ι  ά π ο ψ η  τ η ς  η μ ι τ ε λ ο ύ ς  Υ π α ί θ ρ ι α ς  Σ κ η ν ή ς , η  ο π ο ί α  ά ρ χ ι σ ε  

ν α  χ τ ί ζ ε τ α ι  τ ο   1939 σ τ η ν  Κ ο ί λ η , δ υ τ ι κ ά  τ ο υ  λ ό φ ο υ  τ ο υ  Φ ι λ ο π ά π π ο υ   μ ε  σ χ έ δ ι α  
το υ  α ρ χ ι τ έ κ τ ο ν α  ­ π ο λ ε ο δ ό μ ο υ  Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ  Δ ο ξ ι ά δ η  κ α ι  π ρ ό τ υ π ο  τ ο  Θ έ α τ ρ ο  
τη ς  Ε π ι δ α ύ ρ ο υ . 

Ε ι κ . 54.  Τ ο   υ π α ί θ ρ ι ο   Θ έ α τ ρ ο   σ τ ο  α δ ρ α ν ο π ο ι η μ έ ν ο   λ α τ ο μ ε ί ο  τ ο υ   Λ υ κ α β η τ τ ο ύ   (1964), 
έ ρ γ ο  τ η ς  δ ε κ α ε τ ί α ς  τ ο υ  1880 σ τ ο  α δ ρ α ν ο π ο ι η μ έ ν ο  λ α τ ο μ ε ί ο  τ η ς  π ε ρ ι ο χ ή ς . 

109 
Ε ι κ . 55, 56  To υ π α ί θ ρ ι ο   Δ η μ ο τ ι κ ό   Θ έ α τ ρ ο   Κ α τ ρ ά κ ε ι ο  τ η ς  Ν ί κ α ι α ς , τ ο  ο π ο ί ο   χ τ ί σ τ η κ ε  σ τ α  
μ έ σ α  τ η ς  δ ε κ α ε τ ί α ς  τ ο υ   1880 σ τ ο  α δ ρ α ν ο π ο ι η μ έ ν ο  λ α τ ο μ ε ί ο  τ η ς  π ε ρ ι ο χ ή ς . 

Ε ι κ . 57  Τ ο  α ρ χ α ί ο  ε λ λ η ν ι κ ό  Θ έ α τ ρ ο  τ ω ν  Δ ε λ φ ώ ν  τ ο υ  3ο υ  α ι . π .Χ . Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ή  π ε ρ ί ­

π τ ω σ η  α ρ μ ο ν ι κ ή ς  σ χ έ σ η ς  α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ή μ α τ ο ς   κ α ι  φ ύ σ η ς  σ ' έ ν α  μ ο ν α δ ι κ ή ς  ο μ ο ρ ­
φ ι ά ς  τ ο π ί ο . 

Ε ι κ . 58  Ο  μ ο ν τ έ ρ ν ο ς , κ α ι  τ α ι ρ ι α σ τ ό ς  γ ι α  τ η ν  π ε ρ ί σ τ α σ η , σ κ η ν ι κ ό ς  χ ώ ρ ο ς  π ο υ  σ χ ε δ ί α σ ε  ο  

α ρ χ α ι ο λ ά τ ρ η ς   α ρ χ ι τ έ κ τ ω ν   Γ ε ώ ρ γ ι ο ς   Κ ο ν τ ο λ έ ω ν   τ ο   1930  γ ι α   τ ι ς   δ ε ύ τ ε ρ ε ς 
Δ ελ φ ι κ έ ς  Γ ι ο ρ τ έ ς  τ ο υ  ζ ε ύ γ ο υ ς  Σ ι κ ε λ ι α ν ο ύ : σ κ α ρ ι φ ή μ α τ α  ε ν α λ λ α κ τ ι κ ώ ν  λ ύ σ ε ω ν , 
ά π ο ψ η  τ η ς  σ κ η ν ή ς  κ α ι  τ η ς  ο ρ χ ή σ τ ρ α ς  μ ε  τ ο ν  χ ο ρ ό  τ ω ν  Ι κ έ τ ι δ ω ν  κ α ι  σ τ ι γ μ ι ό τυ π ο  
α π ό  τ η ν  π α ρ ά σ τ α σ η  τ ο υ  Π ρ ο μ η θ έ α  Δ ε σ μ ώ τ η , σ τ ο  α ρ χ α ί ο  Θ έ τ ρ ο  τ ω ν  Δ ε λ φ ώ ν . 

Ε ι κ . 59, 60  Ε ν δ υ μ α σ ί ε ς  η θ ο π ο ι ώ ν  π ο υ  π ή ρ α ν  μ έ ρ ο ς  σ τ ι ς  δ ε ύ τ ε ρ ε ς  Δ ε λ φ ι κ έ ς  Γ ι ο ρ τ έ ς  τ ο υ  ζ ε ύ ­
γ ο υ ς  Σ ι κ ε λ ι α ν ο ύ , τ ο  1930. Φ ω τ ο γ ρ α φ ί ε ς  Nelly  s (Σ υ λ λ ο γ ή  Ε .Λ .Ι .Α .). 

110 
Ι   Φ ω τ ο γ ρ α φ ί α   Ε ξ ω φ ύ λ λ ο υ : 
Ν έ ο   Φ ά Ί ^η ρ ο .  Τ ο  2ο  υ π α ί θ ρ ι ο  θ έ α τ ρ ο ,  1881­96. 
(φ ω τ ο γ ρ α φ ί α  α π ό  τ ο  α ρ χ ε ί ο  τ η ς  κ . Ε λ έ ν η ς  Φ ε σ σ ά  ­ Ε μ μ α ν ο υ ή λ ). 

Ι   Φ ω τ ο γ ρ α φ ί α   Ο π ι σ θ ό φ υ λ λ ο υ : 
Η  Α ι κ α τ ε ρ ί ν η  Β ε ρ ώ ν η  σ τ η  Σ α λ ώ μ η  τ ο υ  Δ . Κ α λ α π ο θ ά κ η  
(φ ω τ ο γ ρ α φ ί α  α π ό  τ ο  α ρ χ ε ί ο  τ ο υ   Θ ε α τ ρ ι κ ο ύ   Μ ο υ σ ε ί ο υ ). 
 Ε Θ Ν Ι Κ Ο  Ι Δ Ρ Υ Μ Α  Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Ν  
Β α σ ι λ έ ω ς   Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ   48,  116 35 Α θ ή ν α , Τ η λ .:  7229  1, Fax:  7240618 
ISBN:960­7094­96­4  ­