Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
FONEMAS
Pode ser definido como todo o som que sai pelas vias orais e nasais no momento da fala.
Letra:
• Pode ser definida como a representação gráfica dos fonemas.
• Sendo assim, notamos que letra e fonema são coisas distintas.
• Devemos observar que nem sempre o número de letras será igual ao número de fonemas.
• Para definir uma vogal, uma semivogal ou uma consoante, devemos observar os fonemas e não as letras.
Ex.:
T Consoante P Consoante L Consoante
A Vogal A Vogal A Vogal
P Consoante P Consoante T Consoante
A Vogal E Vogal A Vogal
L Semivogal
OBS: Uma sílaba tem que ter uma e apenas uma vogal, sendo assim, quando existem, aparentemente, duas vogais na
mesma sílaba, devemos definir a mais forte como vogal e a outra como semivogal.
Ex.:
P Consoante P Consoante I Vogal
A Vogal A Vogal D Consoante
P Consoante R Consoante É Vogal
A Vogal A Vogal I Semivogal
I Semivogal G Consoante A Vogal
U Semivogal
A Vogal
I Semivogal
As vogais e as consoantes possuem muitas classificações. Para o concurso público, devemos saber a
classificação das vogais.
VOGAL ORAL ou NASAL: As vogais podem ser orais (quando só usamos a boca para pronunciá-las) ou nasais
(quando usamos o nariz para pronunciá-las).
OBS: São símbolos de nasalidade o “m”, “n” e o “ ~”, quando vierem após as vogais.
Exercícios de fixação
I. Quanto à nasalidade, classifique as vogais sublinhadas:
professorpedrohenrique@hotmail.com
Página 1
LÍNGUA PORTUGUESA – PROFESSOR PEDRO HENRIQUE(PH)
OBS: Devemos saber que a classificação acima só será válida para as vogais orais, pois quando forem nasais serão
sempre fechadas.
Exercícios de fixação
Quanto à TONICIDADE: As vogais podem ser tônicas (quando for a mais forte) ou átonas (quando não for a mais
forte).
Devemos saber que uma palavra só pode possuir uma sílaba tônica. Sendo assim, o restante será átona.
Ex:
Á Tônica C P
R A Tônica A Átona
V S R
O Átona A Átona A Átona
R G
E Átona U
A Tônica
I
IMPORTANTE: As semivogais não recebem essa classificação, pois são sempre mais fracas do que as vogais. Sendo
assim, nunca teremos uma semivogal tônica.
Exercícios de fixação
III. Quanto à tonicidade, classifique as vogais sublinhadas.
professorpedrohenrique@hotmail.com
Página 2
LÍNGUA PORTUGUESA – PROFESSOR PEDRO HENRIQUE(PH)
3° Passo Quando houver um dígrafo, iremos colocar um apóstrofo acima do fonema pronunciado.
Ex: carro - / K A R’ O / ≠ caro - / K A R O /
4º Passo Quando houver uma vogal nasal, colocaremos um til acima da mesma.
Ex: irmã - / I R M Ã / , canto - / K Ã’ T O /
EXERCÍCIOS DE FIXAÇÃO
IV. Represente graficamente os fonemas das palavras abaixo:
professorpedrohenrique@hotmail.com
Página 3
LÍNGUA PORTUGUESA – PROFESSOR PEDRO HENRIQUE(PH)
ENCONTROS VOCÁLICOS
DITONGO É o encontro de uma vogal com uma semivogal na mesma sílaba.
• ORAL: Quando a vogal for oral.
Ex.: P A I
Ex.: P Ã O
Ex.: P Á T R I A
Ex.: P A I
Ex.: Paraguai.
Ex.: águam.
professorpedrohenrique@hotmail.com
Página 4
LÍNGUA PORTUGUESA – PROFESSOR PEDRO HENRIQUE(PH)
EXERCÍCIOS DE FIXAÇÃO
I. Classifique os encontros vocálicos dos vocábulos abaixo:
a) Papai - _____________________________________________________________________
b) Órgão - ____________________________________________________________________
c) Pão - ______________________________________________________________________
d) Melancia - __________________________________________________________________
e) Saúde - _____________________________________________________________________
f) Linguiça - ___________________________________________________________________
g) Cátia - ______________________________________________________________________
h) Navio - ______________________________________________________________________
i) Quando - ____________________________________________________________________
j) Uruguai - ____________________________________________________________________
k) Também - ____________________________________________________________________
l) Sal - _________________________________________________________________________
professorpedrohenrique@hotmail.com
Página 5
LÍNGUA PORTUGUESA – PROFESSOR PEDRO HENRIQUE(PH)
ENCONTROS CONSONANTAIS
É o encontro de duas consoantes em uma mesma palavra.
Ex.: Pra-to.
Ex.: Op-tar.
• DÍFONOS Ocorre quando uma única consoante produz dois sons. Esse fenômeno só ocorrerá
com a letra “x”.
Ex.: nexo ─ conexão
/ks/ /ks/
EXERCÍCIOS DE FIXAÇÃO
I. Destaque os encontros consonantais dos vocábulos a seguir e os classifique:
a) BLUSA
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
b) BRANCO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
c) PRETO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
d) RITMO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
e) CRIANÇA
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
f) FIXO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
Página 6
LÍNGUA PORTUGUESA – PROFESSOR PEDRO HENRIQUE(PH)
g) FRAGRÂNCIA
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
h) ÊXTASE
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
i) OBSTAR
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
j) ANEXO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
k) ADVOGADO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
l) CRASE
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
m) SUBSOLO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
n) AFTA
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
o) ASPECTO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
Página 7
LÍNGUA PORTUGUESA – PROFESSOR PEDRO HENRIQUE(PH)
DÍGRAFO
Ocorre quando duas letras juntas produzem um único som.
EXERCÍCIOS DE FIXAÇÃO
I. Destaque os dígrafos dos vocábulos a seguir e os classifique:
a) PACIENTE
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
b) TOQUE
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
c) CHAPÉU
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
d) ACHAR
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
e) PORQUE
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
f) FINDAR
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
g) TEMPESTADE
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
h) QUEIXAR
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
i) SEGUIR
Página 8
LÍNGUA PORTUGUESA – PROFESSOR PEDRO HENRIQUE(PH)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
j) GUERRA
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
k) HERANÇA
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
l) MALHAR
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
m) ASCENSÃO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
n) QUESTÃO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
o) ANJINHO
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
Página 9