Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
E
} lla" glw'ssa koinhv
H
J Kainh; Diaqhvkh
INSTITUTO BBLICO
MONTE ESPERANA
FANHES 2005
2 Estudo Programado de Grego Comum
Copyright
Ttulo: Estudo Programado de Grego Comum
Capa: O autor
Ano: 2005
ISBN:
Depsito legal:
Icquj o
NDICE
Prefcio 5
Introduo 6
LIO 1 Alfabeto 7
LIO 2 Sinais diacrticos 10
LIO 3 Ortografia 13
LIO 4 Declinao 16
LIO 5 Verbo Conjugao 18
LIO 6 Verbo Continuao 21
LIO 7 Declinao 2 24
LIO 8 Declinao 2 27
LIO 9 Declinao 1 30
LIO 10 Declinao 1 (cont.) 33
LIO 11 Declinao 1 (cont.) 36
LIO 12 Artigo 39
LIO 13 Adjectivos 42
LIO 14 Preposies 45
LIO 15 Pronomes pessoais 48
LIO 16 Pronomes demonstrativos 51
LIO 17 Voz mdia/passiva 54
LIO 18 Verbos defectivos 57
LIO 19 Verbos compostos 60
LIO 20 Componentes do verbo 63
LIO 21 Componentes do verbo (cont) 66
LIO 22 Futuro mdio 69
LIO 23 Futuro passivo 72
LIO 24 Aoristo 75
LIO 25 Aoristo 2 78
LIO 26 Aoristo passivo 81
LIO 27 Pronomes reflexivos 84
LIO 28 Particpios 87
LIO 29 Funo do particpio 90
LIO 30 Particpio aoristo 93
LIO 31 Perfeitos do verbo 96
LIO 32 Significado do verbo 99
LIO 33 Infinitivo 102
LIO 34 Verbos contractos 105
LIO 35 Verbos brandos 108
LIO 36 Particpio (cont.) 111
LIO 37 Verbos irregulares (cont.) 114
LIO 38 Declinao 3 117
LIO 39 Declinao 3 (cont.) 120
LIO 40 Adjectivos 123
LIO 41 Graus dos adjectivos 126
LIO 42 Advrbios 129
LIO 43 Verbo no conjuntivo 132
LIO 44 Verbo no imperativo 135
LIO 45 Verbo no optativo 138
4 Estudo Programado de Grego Comum
BIBLIOGRAFIA 192
Constantino Ferreira 5
PREFCIO
Embora haja no mercado livreiro portugus excelentes Gramticas de Grego, desconhecia a exis-
tncia de um estudo programado, na lngua de Cames, que servisse adequadamente os meus
alunos, de acordo com o Programa Acadmico do Instituto Bblico do Monte Esperana. E senti
que isto era uma grande lacuna na sua preparao acadmica.
Por este motivo, decidi por mos obra e experimentei criar um manual de estudo conciso e cla-
ro, em portugus lusitano, que todos pudessem entender, excluindo grande parte de regras gra-
maticais, que podem ser examinadas pelos interessados nos ditos compndios, alis, aconselha-
dos.
Obra de tal envergadura no tem sido tarefa fcil. Somente com muito trabalho, muita confiana
em Deus e assistncia fiel do Esprito Santo, foi possvel chegar at aqui. Espero que estes singe-
los apontamentos sirvam para fornecer aos estudantes de grego bblico uma introduo lngua
base do Novo Testamento, a fim de poderem l-lo e melhor entenderem os vrios compndios
bblicos existentes no mercado livreiro evanglico.
Para o efeito servi-me das excelentes Obras inclusas na bibliografia do manual, com especial
ateno soberba Gramtica de Grego do Professor Manuel Alexandre Jnior. Sem eles no
teria sido possvel a realizao deste modesto trabalho. Agradeo a esses grandes mestres pela
imensa contribuio na preparao deste manual de estudo do grego bblico, assim como lha
dedico com elevada considerao.
Agradeo ainda aos meus queridos irmos e amigos, Dr. Carl Gibbs, Me. John Rodli, e Me. Ri-
chard Robison, pelas suas vlidas opinies sobre o referido programa de estudo.
Tenho, ainda, de manifestar a minha gratido Direco do Instituto Bblico Monte Esperana,
onde lecciono a disciplina de grego, nas pessoas dos Professores Harry Osland e Elisabeth Os-
land, pela possibilidade que me deram de preparar este compndio e de edit-lo para ser usado
no referido curso.
Dedico, tambm, esta Obra aos meus alunos, cujas questes tm contribudo, ao longo do curso,
para melhoramento do texto, porque sem eles no haveria necessidade nem motivao para tal
empreendimento.
A minha orao a Deus que o contedo das suas pginas sirva para abrir o caminho da aprendi-
zagem do grego neotestamentrio aos estudantes interessados nesta importante disciplina. Sentir-
me-ei recompensado ao saber que os meus alunos, ou outros estudantes, aproveitam e usam os
conhecimentos adquiridos atravs deste Manual.
INTRODUO
Embora parea difcil aprender grego, no tanto assim, porque o portugus recebeu dele grande
influncia no seu vocabulrio. Por exemplo: cronologia, didctica, filosofia, oftalmologia, peda-
gogia, teologia, etc. Todavia, exige estudo atento, exerccios dirios, sobretudo repetio e f. A
histria da lngua grega conhece cinco perodos.
1. O perodo formativo, que vai desde a chegada de algumas tribos indo-europeias penn-
sula grega, cerca de 1500 a. C., que ali desenvolveram o segundo ramo do sanscrito.
2. O perodo clssico, que comeou com a literatura de Homero, cerca de 900 a. C. Vem a
seguir o grego tico, que o mais literrio das lnguas antigas. Pertence a esta classe a
grande quantidade de literatura que est disposio dos estudiosos.
4. O perodo bizantino, que comeou com a diviso do imprio romano em 330 d. C. pro-
longando-se at queda de Constantinopla em 1453. O grego deste perodo deixou tam-
bm as suas marcas nas cpias das Escrituras com algumas variantes.
5. O perodo moderno, iniciado em 1453, que fala o grego descendente do koin. Foi em
1834 que os especialistas descobriram a relao entre o koin e o grego moderno.
1. A cultura grega e a sua lngua por causa da presena grega no mundo bblico.
Particularidades: Nos manuscritos mais antigos a escrita era uncial e contnua, sem acentos
nem pontuao, tornando difcil a distino das palavras.
Mais tarde, outros copistas introduziram essas emendas no texto, as quais aparecem em nossas
Bblias entre parntesis, resultando numa cpia diferente quanto forma, mas no quanto vera-
cidade. Essas diferenas vm distinguidas nas Bblias como variantes.
Pelo facto das letras estarem juntas, algumas eram confundidas com outras: (ALLAALLA parecia
ALLA)
(AMA
AMA)
AMA (Q Q) parecia (O ou parecia (w
O) (ou
ou) w) etc. Por este motivo os especialistas tm procurado
aproximar-se do texto original comparando as variantes e usando os melhores manuscritos: Si-
naitico, Vaticano e Alexandrino, representados respectivamente pelos sinais: , B, A.
A
Constantino Ferreira 7
LIO 1
FONOLOGIA
A. ALFABETO
O alfabeto grego contm 24 letras. Em grego tomou o nome das duas primeiras letras e l-se:
a A b B g G d D e E
1 grupo avlfa bh'ta gavmma devlta eJjyilovn
alfa bta gmma delta psiln
z Z h H q Q i I k K
2 grupo zh'ta h\ta qh'ta iw'ta kavppa
zta ta theta ita kapa
l L m M n N x X o O
3 grupo lavmbda mu' nu' xi' ojm
; ikrovn
lmbda my ny ksi omicrn
p P r R s j S t T u U
4 grupo pi rw' sivgma tau' uJJjyilovn
pi r sigma tau ypsiln
f F c C y Y w W
5 grupo fiv civ yiv wJm
j evga
fi khi psi mga
m: a b g d e z h q i k l m n x o p r s " t u f c y w
M: A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S - T F C Y W
a b g d e z h q i k l m n
x o p r s " t u f c y w
8 Estudo Programado de Grego Comum
Orais Nasais
Sonoras Surdas Aspiradas
Labiais b p f m
Oclusivas Dentais d t q n
Guturais g k c g (antes de gutural)
Sibilantes z s
Espirantes Lquidas l, r
Aspirao J
Mistas x = ks = ajuxavnw y = ps = blevyw
Diviso
Breves e, o
2. Classificao das vogais Tempo Longas h, w
As vogais so sete: a, e, h, i, o, u, w. Comuns a, i, u
Esprito speras a, e, h, o, u
Brandas i, u
B. DITONGOS
1. Prprios: ai ei oi ui au eu hu
Exemplo: ai[-rw, eij-miv, lovg-oi, uiJ-ov", auj-tov" euj-quv" hu[-xanon
4. Leitura:
ai|ma, aijnevw, ai}resi", ai[rw, aijtevw, aujlevw, aujxavnw, aujtavrkeia, aujtovmato",
aujtovceir, ei[dwlon, eijkwvn, hu[xanon, oi[dj a, oi\ko", oijkoumevnh, oujai, oujde, uiJo".
ANOTAES E EXERCCIOS
10 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 2
SINAIS DIACRTICOS
A. ESPRITOS
1. Trema: ( ) separa duas vogais para desfazer o ditongo: Ex: a i>> di o"
2. Aspirao branda: ( j ) no afecta a pronncia: eimi
3. Aspirao spera: ( J ) afecta a pronncia como (h) ingls: aJgivw
4. Todas as vogais iniciais so aspiradas: oJmilevw oJmiliva ajggevllw
5. Apstrofo: ( j ) indica a eliso duma vogal: di! aujtou = dia autou.
B. ACENTOS
Os acentos servem para orientar-nos na pronncia; mas ns no vamos falar grego.
A sua posio gira em torno das trs ltimas slabas:
1. Agudo: pode encontrar-se numa das trs ltimas: levgw tem som mais forte em (ev);
ajgavph tem o som mais forte em (av); ajdelfov" tem som mais forte em (ov).
2. Grave: pode encontrar-se na ltima quando seguida por outra palavra: Qeo;" ajgapei'.
3. Circunflexo: ( ou ) pode estar sobre uma das duas ltimas: Qew'_ dou'lo".
4. Em conjugao, o acento retrocede primeira slaba: akouvw hvkouon.
C. PONTUAO
1. Ponto final. ( .) ejgw; ajgavpw.
2. Vrgula, (, ) suv ajgapei'",
3. Ponto e vrgula ou 2 pontos: ( :) aujto;" ajgapei':
4. Ponto de interrogao? ( _) ejgw; ajgavpw, kai; suv_
D. TRANSLITERAO
escrever em grego usando as nossas prprias letras; por exemplo:
1. Grego: a[nqrwpo" ajdelfov" Biblivon ajpovstolo" ejkklhsiva
2. Trans: anthrpos adelfos Biblion apstolos ecclssa
E. SILABAO
1. Monosslabas: oJ_ hJ_ tov_ to;n_ gavr_ eij"_ ejk_ ejn_ dev_ mhj_ ouj_ oujk_ oj"_
2. Disslabas: a[-gw_ aj-mhvn_ aj-nav_ Qe-ov"_ e[i-mi_ lev-gw_ bal-lw'_ lov-go"_
3. Trisslabas: aj-del-fov"_ a[n-qrw-po"_ Bi-bliv-on_ iJ-e-rov"_ ka-lev-w_
4. Polisslabas: aj-povs-to-lo"_ ejk-klh-siv-a_ pan-to-krav-twr_ pres-buv-te-ro"_
Constantino Ferreira 11
F. Leitura:
1. Maqqaio", Marko", Louka", Iwannh", Praxei" apostolwn, Rwmaioi, Korinqioi,
Galatai, Efesioi, Filipphsio", Kolossai", Qessalonikh", Timoqeo", Tito",
Filhmwn_ Ebraioi, Iakwbo", Petro", Iwannh", Iouda", Apokaluyi".
Visto ser o nosso propsito primrio aprender a ler o grego bblico, devemos concentrar os nos-
sos esforos na aprendizagem de vocbulos e gramtica. Recapitular muito.
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 13
LIO 3
MORFOLOGIA
ORTOGRAFIA
1. Substantivos. O substantivo e o verbo so as palavras principais no discurso. As outras
so consideradas auxiliares. Eis algumas como exemplo:
a[nqrwpo", a[ggelo", kovsmo", lovgo", livqo", exprimem substncia so substantivos.
luvw, levgw, aJgiavzw, exprimem aco so verbos.
DECLINAO
O grego modifica a ltima slaba das palavras para indicar a sua funo, seja qual for a posi-
o na frase. As formas das declinaes chamam-se casos.
3. Vocabulrio
Convm colocar todo o vocabulrio no dicionrio pessoal porque precisa dele constante-
mente.
Entre parntesis encontra-se o nmero da frequncia da palavra no NT. Ex: lovgo" (175).
a)
Substantivos Traduo Derivada Substantivos Tradu. Derivao
a[busso" 9 abismo abissal qeov" 1314 Deus teologia
a[ggelo" 176 anjo angelologia ijcquv" 20 peixe peixaria
ajgrov" 36 campo agricultura kovsmo" 185 mundo cosmologia
ajdelfov" 34 irmo Filadlfia liqov" 58 pedra litografia
a[nqrwpo" 548 homem antropologia lov
g o" 331 palavra telogo
ajpovstolo" 79 apstolo apostolado novmo" 191 lei Deuteronmio
a[rto" 5 po artonomia potamov " 17 rio Mesopotmia
diavbolo" 37 diabo diabologia presbuvtero" 65 ancio presbitrio
diavkono" 29 dicono diaconia cristov" 529 Cristo Cristologia
dou'lo" 124 escravo dulocracia yalmov" 7 salmos saltrio
b)
Verbos / 3 p. s. Traduo Partculas Traduo
ajgapavw ajgapa' ele ama ajlla 635 mas, (enftico)
bavllw bavllei ele joga dev 2771 e, mas
blevpw blevpei ele v kaiv 947 e, tambm
levgw levgei ele fala naiv 34 sim
luvw luvei ele solta ouj, ouk, ouc, 1619 no
c) Convm copiar estas palavras para o dicionrio pessoal, que ser til no futuro.
4. Exerccios
a) Ler em voz alta substantivos e verbos das alneas a) e b) acima.
ANOTAES E EXERCCIOS
16 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 4
DECLINAO
5. Declinao. (Cont.)
J conhecemos dois casos da segunda declinao: o" on
Vamos conhecer mais dois da segunda declinao: ou w
b) Existe ainda o vocativo, que serve para invocar: ejtairev, Mt 26.50; filev, Lc 11.5.
c) lovgo" ser a palavra padro (paradigma) para a segunda declinao.
d) lovgo" tem raiz (log) vogal temtica (o) e caso (o") ou terminao.
7. Exerccios
a) Recapitular a leitura do vocabulrio a) e b).
b) Declinar: novmo", kovsmo", Qeov", cristov", livqo", ajpovstolo".
c) Procurar em Iwannh" 1.1-2 os, nominativo, genitivo, dativo e acusativo e escrev-los
no caderno dirio. No preciso usar acentos no caderno do aluno.
ajrch' princpio oJ o
ejn em pro;" com
h|n estava to;n o
ou|to" - (pron. dem.) este (ele) Qeovn Deus
ANOTAES E EXERCCIOS
18 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 5
VERBO
CONJUGAO
Verbos so palavras que exprimem aco. As flexes verbais chamam-se conjugaes. Os ver-
bos gregos dividem-se em duas conjugaes temticas fundamentais: (w) e (mi). Como luvw =
solto e divdwmi = dou . A primeira a mais importante no NT. Apenas alguns verbos aparecem
em mi.
b) Modo: O grego tem trs modos principais e dois secundrios. Como que fala.
Primrios: indicativo, conjuntivo e imperativo: luvw, luvh,/ luvhtw.
Secundrios: infinitivo e particpio: luvein, luvwn.
c) Voz: O grego tem trs vozes: activa, mdia e passiva. Quem pratica ou sofre a aco.
Activa, Mdia e Passiva: luvw, luvomai.
3. Presente indicativo activo: O paradigma luvw serve de modelo para os verbos em w.
Nota: Somente o modo indicativo dos tempos verbais indica tempo. A ideia Principal dos
tempos gregos demonstrar a qualidade da aco. O estado da aco fundamental.
Pessoas Sigla Verbo Traduo
1 singular 1sg luv - w Eu solto Estou soltando
2 2sg luv - ei" Tu soltas Ests soltando
3 3sg luv - ei Ele solta Est soltando
1 plural 1pl luv - omen Ns soltamos Estamos soltando
2 2pl luv - ete Vs soltais Estais soltando
3 3pl luv - ousi (n) Eles soltam Esto soltando
4. Sigla: conveniente aprender a sigla da conjugao verbal para melhor responder aos
testes. Ex: Primeira, singular, presente, indicativo, activo, escreve-se (1sgpia).
Primeira, singular, futuro, indicativo, activo, escreve-se (1sgfia). Etc.
6. Vocabulrio
a) conveniente aprender este vocabulrio para exerccios futuros. Convm coloc-lo
completamente no dicionrio pessoal porque precisa dele constantemente.
Verbos Traduo Verbos Traduo
a[gw guio gravfw escrevo
ajkouvw ouo didavskw ensino
blevpw vejo divdwmi dou
ginwvskw conheo eijmiv (esti) sou (ele )
b) Outras
aJllhlouvia
> aleluia faivnei resplandece
ajmhvn amen fw" luz
dovxa glria skotiva treva
7. Exerccios
a) Leitura
ajkouvw lovgon Qeou', ajkouvw to;n lovgon tou Qeou'
Qeo;" levgei a[nqrwpw/. Qeo;" levgei tw/ a[nqrwpw/
presbuvtero" blevpei diavkonon. diavkono" blevpei presbuvteron_
eijmiv cristianov" kaiv luvw douvlon. gravfw lovgon ajdelfw.
ginwvskw qeo;" kaiv cristo". ginwvskei" cristov"_
ajllhlouvia
> Ij hsou'" ejsti; Qeov" Ij hsou'" luvei to;n doulon
Rolos no so cdices
20 Estudo Programado de Grego Comum
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 21
LIO 6
VERBO cont.
1. Conjugao do futuro. O futuro de luvw forma-se acrescentando um (s) no meio das vo-
gais fica luv-s-w, soltarei.
4. Vocabulrio
a) Preposies so pequenas palavras colocadas na frente dum substantivo:
Grhgo Portugus Grhgo Traduo
prov"4 para ( em direco a) pro;" to;n oijkovn para a casa
eij"4 para dentro de eij" to;n oijkovn para dentro da casa
ejn3 em, dentro de ejn tw/' ojikw/' dentro da casa
ejk2 de, para fora de ejk tou' oijkou' para fora da casa
ajpov2 de, partindo de ajpo; tou' oijkou' partindo da casa
b) As preposies exigem a forma adequada do substantivo conforme exemplo no qua-
dro: prov" exige acusativo e leva ao lado o pequeno nmero do acusativo (prov"4).
c) Verbos:
e[cw tenho manqavnw aprendo
khruvssw prego - proclamo pisteuvw creio, confio
lambavnw recebo faivnw resplandecer, fazer brilhar
5. Exerccios
a) leitura de grego em pg 12, 7. a)
b) Declinar o singular de doulov" kaiv diavkono". (No necessrio usar acentos).
c) Conjugar o PIA e o FIA dos verbos ajkouvw kaiv pisteuvw, com traduo.
d) Denominar as formas verbais: luvei", bavllei", blevpousin,
luvsomen, ajkouvsei", pisteuvsw.
e) Traduzir: soltarei, somos, ensinam, pregamos, cremos.
f) Descobrir trs formas verbais conhecidas, em Joo 1.21, e escrev-las no caderno.
g) Cantar: ajllhlouvia
> dovxa Qew'/
6. Reviso
Cdices so cadernos
Constantino Ferreira 23
ANOTAES E EXERCCIOS
24 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 7
SEGUNDA DECLINAO
1. Os substantivos tambm sofrem modificaes, a que se chama declinao. Mas nem to-
dos se declinam da mesma forma. Existem trs formas bsicas: em (o, a, e consoantes).
Em primeiro lugar estudamos a 2 declinao de raiz (o) por ser a mais fcil e por haver
mais palavras seguindo este padro.
b) O genitivo e o dativo exercem outras funes que sero estudadas noutra ocasio.
c) s vezes, o artigo masculino deve ser traduzido pelo feminino: oJ oijko" = a casa.
6. Vocabulrio
a) Substantivos masculinos em o", paradigma oJ lovgo".
aJmartwlov" pecador karpov" fruto uJiov" filho
ajrnov" cordeiro laov" povo u}mno" hino
didavskalo" mestre oujranov" cu fivlo" amigo
e[qno" povo, etnia ojfqalmov" olho fanov" tocha, lanterna
zh'lo" zelo, cime o[clo" multido fau'lo" mau, perverso
qavnato" morte paravklhto" advogado fovbo" temor
qrovno" trono staurov" cruz corov" Coro, dana
kairov" tempo, poca tuflov" cego crovno" tempo, cronolo.
Constantino Ferreira 25
7. Exerccios
a) Ler Ij wavnnh" 3.16
b) Conjugar no pia e no fia: ajkouvw, blevpw
c) Declinar no singular e no plural: ajmartwlov", ajrnov", laov", oujranov"
d) Denominar o caso de tuflw'/ seguido da traduo
e) Textos do NT. Convm comparar com o portugus para descobrir vocabulrio novo.
Mt 1.24 oJ avjggelov" kurivou
Mc 3.28 toi'" uiJoi'" tw'n ajnqrwvpwn
Lc 6.41 ejn tw/' ojfqalmw' tou' ajdelfou'
Jo 1.29 ivdj e oJ ajrnov" tou' Qeou'
Jo 9.35 pisteuvei" eij" to; uiJo;n tou' ajnqrwvpou_
At 7.26 ajdj elfoiv ejste
Rm 13.4 Qeou' diavkono" ejstivn
1 Co 1.18 oJ lovgo" gar oJ tou' staurou'
Gl 3.24 oJ novmo" paidagwgo;"
Ef 1.1 Pau'lo" ajpovstolo" cristou' Ihsou'
Fp 2.11 KURIOS IHSOUS CRISTOS
Cl 1.8 diavkono" tou' cristou'
1 Ts 1.1 Pau'lo" kaiv Silouano;" kai; Timovqeo"
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 27
LIO 8
SEGUNDA DECLINAO, Cont.
1. Neutro. Agora estudamos a forma do neutro da segunda declinao, que muito seme-
lhante anterior em (o"). O neutro , pois, muito fcil. O nominativo singular em (on).
Como ningum pode provar que (presente) masculino ou feminino, o grego encontrou
uma definio no meio. Ex: dw'ron, presente; criana, paidivon, barco, ploi'on, etc.
4. Paradigma. Como paradigma do neutro usamos uma palavra muito conhecida: biblivon.
Declinao Caso Singular Plural Traduo
2 declinao N bibliv - on bibliv -a o livro os livros
Raiz o G bibliv - ou bibliv - wn do livro dos livros
Subs. neutro D bibliv - w/ bibliv - oi" ao livro aos livros
em on A bibliv - on bibliv -a o livro os livros
Nota importante: A lei gramatical exige concordncia entre o sujeito e o verbo quanto
ao nmero. Mas existe uma excepo no caso do neutro plural. Se o sujeito for neutro
plural, o verbo pode estar no singular. Mas, se o neutro plural for objecto no h qualquer
alterao regra. Mantm a concordncia.
5. Vocabulrio
a[gkistron anzol provbaton ovelha
ajrnivon cordeirinho provswpon rosto, face
daimovnion demnio savbbaton sbado
davkruon lgrima shmei'on sinal
e[rgon obra sunevdrion sindrio
eujaggevlion evangelho tevknon filho
martuvrion testemunha tevknion filhinho
28 Estudo Programado de Grego Comum
6. Exerccios
a) Leitura: Ij wannh" 1.1-5
b) Conjugar: PIA de gravfw. PIA e FIA de pistevuw
c) Declinar: e[rgon, paidivon, eujaggevlion, teknon
d) Denominar com traduo: ta; bibliva, ta; paidiva, tw'n shmeivwn, tw' probatw/'
e) Traduzir: as obras N, os barcos A, dos filhos, dos sinais, ao cordeiro.
f) Textos do NT. Convm comparar com o portugus para descobrir vocabulrio novo.
8. Reviso
ANOTAES E EXERCCIOS
30 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 9
PRIMEIRA DECLINAO
A esta declinao pertencem todos os substantivos femininos com raiz a ou h.
1. Raiz (a
a e h). Esta declinao tem dois grupos.
a) Os substantivos femininos terminados em (a ou h), com paradigmas em:
ojikiva e grafhv
b) Os substantivos masculinos terminados em (a" ou h"), com paradigmas em:
neaniva" e profhvth".
c) O masculino reconhecido pelo sigma final.
2. A raiz oijkiv, de oijkiva, tem o mesmo significado que oijko". Mas com a diferena que uma
masculina e outra feminina.
5. Muitos substantivos fem., cuja raiz termina em vogal, seguem o paradigma oijkiv-a.
Exemplo: ajnomiva, kardiva, metavnoia, sofiva, etc.
Mas, se a raiz terminar em (r) seguem o mesmo paradigma; notemos w}r-a e hjmevr-a,
8. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 1.6-8
b) Conjugar: pia e fia de luw kaiv pistevuw
c) Denominar e traduzir: lovgou, ajmartiva", diakoniva,/ eujcaristiva", metavnoian.
d) Declinar: Basileiva, ejkklhsiva, ejpaggeliva. Juntar o artigo correspondente (hJ).
e) Traduzir: a pedra, das pedras, pedra, aos coraes, ao arrependimento.
10. Encontrar: marturivan, ejn Ij wavnnh" 1.7, 19;,; kaiv 3.11, 32, 33
11. Descobrir: em Jo 1.7 quantas vezes aparece uma forma do verbo marturevw.
32 Estudo Programado de Grego Comum
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 33
LIO 10
1. Havemos estudado a declinao feminina de vogal (a). Nesta lio estudaremos a decli-
nao feminina de vogal (h) cujo paradigma : grafhv.
Os paradigmas devem ser bem memorizados para reconhecer facilmente a funo das pa-
lavras na frase.
c) Note-se que o plural dos substantivos da 1 declinao igual para todos, sejam em (a
ou h). grafhv forma o plural como oikiva: oikivai - grafaiv ai, wn, ai", a".
2. Existem alguns substantivos femininos em (a), cuja raiz termina em consoante sigma (s),
que apresentam irregularidade no nominativo e no acusativo. Neste caso, a declinao
uma mistura dos paradigmas oikiva e grafhv.
3. Esta classe de substantivos chamam-se sigmticos devido ao sigma da sua raiz. E o seu
paradigma glw'ssa = lngua.
4. Existem ainda sigmticos mistos, porque a sua raiz termina em sigma misto: (x = ks), e
seguem o paradigma glw'ssa.
6. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 1.9-11.
b) Procurar: naquele texto, quantas palavras (kosmo") existem e qual o seu caso.
c) Quantas palavras gregas para homem e qual o seu caso?
d) Quantos (kai) e (ou, ouk) existem?
e) Denominar e traduzir: (pia, fia): luvw, luvsomen, pisteuvw, pisteuvsomen, lambavnei".
7. Textos do NT
Jo 3.1 Nikovdhmo" o[noma aujtw',/ a[rcwn tw'n Ijoudaivwn.
Jo 5.42 th;n ajgavphn tou' Qeou' ouk e[cete ejn ejautoi'"
Lc 10.18 to;n satana'n wj" ajstraph;n ejk tou' oujranou' pesovnta
Jo 18.15 Ijhsou' eij" th;n aujlh;n tou' ajrxierevw"
Jo 3. 31 oJ wj;n ejk th'" gh'" ejk th'" gh'" ejstin kaiv ejk th'" gh'" lalei'.
Jo 4.7 e[rcetai gunh; ejk th'" Samareiva" ajntlh'sai u}dwr.
Mt 26.28 tou'tov gavr ejstin to; ai|ma mou th'" diaqhvkh"
At 9.2 ejpistola;" eij" Damasko;n pto;" ta;" sunagwgav"
Mt 21.32 Iwavnnh" pro;" ujma'" ejn oJdw'/ dikaiosuvnh"
Lc 2.14 kai; ejpi; gh'" eijrhvnh ejn ajnqrwvpoi" (eujdokiva")
Jo 1.4 ejn aujtw/' zwh' hj'n, kaiv hJ zwh; hj'n to; fw'" tw'n ajnqrwvpwn.
Ap 21.9 deivxw soi th;n nuvmfhn th;n gunai'ka tou' ajrnivou.
Mt 21.13 oJ oijk' ov" mou oijk' o" proseuch'" klhdhvsetai
Mt 4.23 didavskwn ejn tai'" sunagwgai'" aujtw'n kai khruvsswn to; eujaggevlion
Jo 10.11 oJ poimh;n oJ kalo;" th;n yuch;n aujtou' tivqhsin uJpe;r tw'n probavtwn
ANOTAES E EXERCCIOS
36 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 11
J temos conhecimento que existem dois grupos de substantivos da primeira declinao: substan-
tivos femininos em (a - h) e substantivos masculinos em (a" - h").
1. Regra gramatical
a) Se a raiz do substantivo masculino terminar em vogal, a terminao funcional
(a") e o seu paradigma neaniva".
b) Se a raiz do substantivo masculino terminar em consoante, a terminao funcional
(h") e o seu paradigma profhvth".
c) Nota: Deve-se tomar o cuidado para no confundir o feminino de paradigma
oijkiva com o masculino de paradigma neaniva".
d) Enquanto o grupo do paradigma oijkiva tem o genitivo singular em (a") o grupo do
paradigma neaniva" tem o genitivo sg. em (ou). Os plurais so iguais para ambos.
e) Este grupo de palavras so seguidas no dicionrio por este genitivo para ajudar a dis-
tingui-las. Como os outros grupos, so seguidos pelo seu prprio genitivo singular.
f) O grupo masculino mesmo pequeno, mas preciso aprender a sua regra.
2. Nomes prprios
Os nomes prprios masculinos em (a") seguem esta regra:
H
j liva" H
j livou H
j liva/ H
j livan
a) conveniente anotar que o artigo que acompanha este grupo masculino 2 declina:
oJ tou' tw'/ to;n oij tw'n toi'" tou;"
(oJ profhvth", tou' profhvtou, tw/' profhvth/, th;n profhvthn) etc.
5. Vocabulrio
Primeira declinao (a" - h"). O genitivo (ou) indica o gnero masculino singular.
6. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 1.11-13
b) Conjugar: luvw, luvsw, e pisteuvw, pia e fia
c) Denominar: neaniva", baptistou, klevpth/, profhvthn
d) Declinar: logo", biblivon, oijkiva, grafhv, neaniva", krithv"
e) Traduzir: o mancebo, do evangelista, ao israelita, do ladro
7. Textos do NT
Lc 4.17 kaiv ejpedovqh aujtw'/ biblivon tou' profhvtou H j sai>ov u
Mt 3.1 Ij wannh" oJ baptisth;" khruvsswn ejn th'/ ejrhmw/ th'" Ij oudavia"
At 21.8 eij" to;n oi\kon Filippou tou' eujaggelistou'
At 13.20 e[dwken kita;" e}w" Samouh;l profhvtou
Mt 10.24 oujk e[stin maqhth;" uJper to;n didavskalon
Mt 13.45 zhtou'nti kalou;" margarivta"
Hb 9.15 kaiv dia; tou'to diaqhvkh" kainh'" mesivth" ejstin
Jo 19.23 oiJ ou\n stratiw'tai o}te ejstauvrwsan to;n Ij hsou'n
Mt 23.13 oujai; uJmin, grammatei'" kai; Garisai'oi uJpokritaiv
Jo 8.44 oujk e[stin ajlhvqeia ejn aujtw' ... oJti yeuvsth" ejstin
8. Procurar
a) Quantos nomes de Jesus, Filipe e Natanael, existem em Joo 1.44-49
b) No verso 44, quais so os casos de Andr e Pedro?
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 39
LIO 12
ARTIGO
O artigo grego definido. Quando est ausente da frase, o substantivo indefinido. Embora j
conheamos o artigo, conveniente recapitular o estudo para firmar as regras. A sua declinao
semelhante aos paradigmas dos respectivos substantivos, masculinos, femininos e neutros.
2. Irregularidade
a) A gramtica grega tambm contm irregularidades. Esta caracterstica d trabalho e
requer muita ateno. Por exemplo, o artigo neutro irregular no nominativo e no
acusativo. De acordo com o seu paradigma (biblivon) deveria ser: (tovn, tovn). Mas, de
facto : (tov, tov) tov biblivon.
b) No esquecer que o genitivo plural igual em todos os gneros: tw'n.
c) O dativo fcil reconhec-lo devido ao iota subscrito no singular (tw/)' e iota mesmo
no plural (toi'", tai'").
3. Recordar
a) Que o artigo concorda com o seu substantivo em caso, gnero e nmero:
Ex: oJ logov" tou' Cristou' tw/' law/.'
b) Que h substantivos masculinos parecendo femininos: profhthv", maqhthv", etc.
Neste caso seguem o artigo masculino da segunda declinao: oJ profhthv".
c) Que o grego dispensa o artigo indefinido. A iseno do artigo indefinio. Em Ate-
nas havia um altar a (um): ajgnwvstw Qew/.'
d) Que no ordena as palavras como a lngua portuguesa.
Ex: O apstolo escreve uma epstola igreja de Deus em Corinto.
Gr: OJ ajpovstolo" gravfei ejpistolh;n th/' ejkklhsiva/ tou' Qeou' ejn Korinqw/.' ou:
Inv: ejpistolh;n th/' ejkklhsiva/ tou' Qeou' ejn Korinqw'/ gravfei oJ ajpovstolo".
4. Outros usos
a) Com nome prprio. Cada autor tem o seu estilo. Uns usam artigo, outros no. Ma-
teus e Joo usam-no para enfatizar a pessoa em questo: Maq. 3.13, oJ Ijhsou'"
Ij wannh" 1.1, to;n Qeovn. Maq. 16.16, oJ Cristo;" oJ uijo" tou' Qeou'.
b) Com particpio. oJ luvwn o soltando = aquele que est soltando.
c) Com infinitivo. to; levgein o falar = o acto de falar.
d) Com adjectivo. oJ a}gio" o santo = aquele que santo.
e) Grego tpico: oJ dou'lo" oJ pistov" o servo fiel. Os dois artigos colam o adjectivo ao
substantivo dou'lo".
40 Estudo Programado de Grego Comum
5. Vocabulrio misto.
6. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 1.14-15
b) Conjugar: pia de levgw
c) Denominar: oJ, tw',/ tovn, tw'n, toi'", tou'"
d) Declinar: Fm. sg. e pl. de: hJ
e) Traduzir para neutro: o, do, ao, o; os, dos aos, os.
f) Traduzir: oJ ajgaqo;" a[nqrwpo" ejk tou' ajgaqou' qhsaurou' th'" kardiva" profevrei
to; ajgaqovn, kai; oJ ponhro;" ejk tou' ponhrou' profevrei to; ponhrovn:
(Louka" 6.45)
7. Textos do NT
8. Reviso geral
ANOTAES E EXERCCIOS
42 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 13
ADJECTIVOS
1. Declinao
a) Adjectivo em m, f, e n: pistov", pisthv, pistovn
b) oJ pisto;" logov" = a palavra fiel
c) hJ pisthv grafhv = a escrita fiel
c) to; pisto;n biblivon = o livro fiel
2. Paradigmas
Os paradigmas dos adjectivos da segunda e da primeira declinaes so os seguintes:
Caso Mas. Fem. Neut. Mas. Fem. Neut. Mas. Fem. Neut
N sg a}gi-o" a on mikr-ov" -av ovn pist-ov" hv ovn
G sg ou a" ou ou' -a'" ou' -ou' h'" ou'
D sg w/ a/ w/ w/ a'/ w'/ -w/' h'/ w'/
A sg on an on on avn ovn -ovn hvn ovn
3. Regra
a) O adjectivo feminino segue a mesma regra do substantivo fem. exposta na pgina 18:
b) Quadro auxiliar:
Feminino raiz vogal e a = ojikiva Feminino raiz consoante e h = grafhv
+ r = w}ra r = glw'ssa
4. Variedade
a) H adjectivos que comportam duas formas: aijwvnio", e aijwvnion, = eterno.
b) Neste caso, a forma masculina serve tambm para o feminino: pistov" pode servir
para: o fiel, ou, a fiel.
5. Posio
a) Atributiva. Geralmente o adjectivo vem antes do substantivo e tem funo atributiva:
oJ pisto;" logo;", hJ pisth; grafh;, to; pisto;n bibli;on.
Mas, se observarmos que o adjectivo segue o substantivo, deve estar entre eles o arti-
go, que no traduzido:
oJ logo;" oJ pisto;" = a palavra fiel
hJ grafh; hJ pisth; = a escrita fiel
to; biblivon to; pisto;n = o livro fiel
b) Predicativa. Se no existir artigo entre eles ficar: oJ logo;" pisto;" = a palavra fiel.
Nestes casos, a forma do verbo ser omitida e o adjectivo tem posio predicativa.
Constantino Ferreira 43
6. Adjectivos substantivados
O adjectivo pode tomar a funo de substantivo se tiver antes dele o artigo:
oJ ajgaqov", oJ ajgiov", oj ponhrov" = o (homem) bom, o santo, o maligno.
a) Porm, se no houver artigo ser uma frase indefinida: pisto;" dou'lo" pode signifi-
car: um servo fiel; ou, dou'lo" pistov", um servo fiel.
b) A dvida desaparece com a juno do verbo: dou'lo" ejstin pistov".
c) Existem tambm frases adjectivadas: hJ ejn tw'/ oi[kw/ guvnh = a mulher caseira.
7. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
ajgaqov", hj, ovn bom ejtero", a, on outro (diferente)
ajgaphtov", hv, on amado qeovpneusto", hv, on inspirado
a[gio", a, on santo i[dio", a, on prprio
ajgnov", hv, on puro, limpo kainov", hv, on novo
aiJretikov", hv, on herege kalov", hv, on bom, belo
ajlhqinov", hv, on verdadeiro klhtov", hv, on chamado
aJmartwlov", hv, on pecador koinov", hv, on comum
ajpistov", hv, ovn infiel nekrov", av, on morto
divkaio", a, on justo ojligov", hv, on pequeno, pouco
ejleuvqero", a, on livre o}lo", hv, on inteiro
8. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 1.16-18
b) Conjugar: pia de ginwvskw, e fia de luvw
c) Declinar: ajgaqov", ajlhqinov", ejleuvqero", klhtov"
d) Denominar e traduzir: ajgaphtou', aijretikov", ajmartwloiv, ejleuvqeroi, klhtoi
e) Traduzir: do santo, do infiel, do novo, ao injusto, aos chamados
9. Textos do N
Lc 6.45 oJ ajgaqo;" a[nqrwpo" ejk tou' ajgaqou' thsaurou' tuh'" kardia" proferei...
1 Jo 4.7 A
j gaphtoi ajgapw'men ajllhvlou", oJti hJ ajgavph ejk tou' qeou' estin
Jo 1.33 ou|to" ejstin oJ baptivzwn ejn pneumati ajgivw/
1 Jo 5.20 Ij hsou' Cristou', ou|to" ejstin oJ ajlhqino;" qeo;" kai; zwh; aijwvnio".
Jo 20.27 kai; mh; ginou ajpisto" ajlla; pistov".
Rm 1.17 oJ de; divkaio" ejk pivstew" zhvsetai.
Gl 4.26 hj de; a[nw Ij erousalh;m ejleuqevra ejstin,
Mt 25.21 Eu\ dou'le ajgaqe kai; pistev,v ejpi; ojlivga h\" pistov", ejpi; pollw'n se katasthsw:
Jo 10.14 ejgwv eijmi oJ poimh;n oJ kalov", kai; ginwvskw (ta; probavta mou')
Jo 4.53 O J J uiJo"
v sou zh',/ kai; ejpisteusen aujto;" kai; hJ oijkiva o}lh.
E
j gwv eijmi oJ poimh;n oJ kalov". oJ poimh;n oJ kalo;" th;n yuch;n aujtou'
tivqhsin uJpe;r tw'n probavtw'n. Ij wavnnh" 10.11
44 Estudo Programado de Grego Comum
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 45
LIO 14
PREPOSIES
Como o nome indica, preposies so palavras antepostas a substantivos. Geralmente, elas ex-
pressam a relao entre dois substantivos. Ex: a capa est no quarto. A preposio (em) com o
artigo (o) relaciona a capa com o quarto.
Diagrama:
b) Segunda srie:
ujpov
Terceira srie:
Diagrama: uJpevr
diav diav = atravs
metav = entre
periv parav parav = ao lado
periv = volta
ujpevr = sobre
metav
c) Quarta srie:
2. Frases preposicionais.
a) Servindo de adjectivo atributivo: oJ ejn oi[kw/' a[nqrwpo", ou, oJ ejn tw'/ oi[kw',/
b) Servindo de adjectivo substantivado: oJ ejn oi[kw'./
c) A traduo seria: o homem que est na casa.
d) O sentido real da preposio deve ser encontrado no melhor sentido indicado pelo
contexto.
3. A eliso.
J estudmos que o apstrofo serve para elidir duas vogais de que segue o exemplo:
a) Preposio e pronome: dia; aujtou' = di!aujtou' ; ajpo; aujtou' = ajp!aujtou'.
ejk aujtou' = ex aujtou ; kata; uma'" = kaq!ujma'"
c) Preposio e verbo: ajna baivnw = ajnabaivnw ; parav e[cw = parevcw
4. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
ajnabaivnw subo ejpiqumevw desejo, quero
ajnablevpw vejo (novamente) katabaivnw deso
ajnaginwvskw leio katamanqavnw aprendo, reparo
ajpostevllw envio metabaivnw saio de entre
eijsavgw introduzo metanoevw arrependo
eijsevrcomai entro parakalevw rogo, exorto
ejkbavllw lano fora peripatevw ando
ejklevgomai escolho peritevmnw circuncido
ejnduvw visto (vestir) uJpakouvw obedeo
5. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 1.19,20
b) Conjugar: pia de ajpostevllw, ejkbavllw, ujpakouvw
c) Denominar: pistov", apistou', pisth',/
d) Declinar: ajmartwlov" (m, f, n)
e) Descobrir: em Ij wavnnh" 1.6,7 as preposies e seus casos.
f) Traduzir: oJ ajmartwlov" a[nqrwpo", oJ ajnqrwpo" ajmartwlov",
oJ ajnqrwpo" oJ ajmartwlov".
6. Textos do NT
Jo 20.17 ajnabaivnw pro;" to;n patevra mou kai; patevra uJmw'n
Mt 11.4,5 (a}) akouvete kai; blevpete: tufloi; ajnablevpousin
Ap 1.3 makavrio" oJ ajnaginwvskwn kai; oiJ ajkouvonte"
Mt 10.16 ejgw; ajpostevllw uJma'" w'" provbata ejn mevsw/ luvkwn
Lc 11.20 ejn daktuvlw Qeou' ejkbavllw ta; daimovnia
1 Tm 3.1 pisto;" oJ lovgo": ei[ ti" ejpiskoph'" ojregetai, kalou' e[rgou ejpiqumei'.
Mc 1.15 metanoei'te kai; pisteuvete ejn tw/' eujaggeliw'./
Fp 4.2 Eujodian parakalw' kai; Suntuvchn parakalw' to; aujto fronei'n ejn kurivw/
2 Co 5.7 dia; pivstew" ga;r peripatou'men
Mt 8.27 kai; oij a[nemoi kai; hJ qavlassa aujtw/' ujpakouvousin. (a[nemoi = ventos)
ANOTAES E EXERCCIOS
48 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 15
PRONOMES PESSOAIS
1. Pronomes pessoais.
ejgwv suv aujtov" hjmei'" uJmei'" aujtoiv
eu tu ele ns vs eles
4. Declinao da 3 pessoa.
A terceira pessoa tambm tem feminino e neutro.
Cs Masculino Feminino Neutro
N aujtov" aujtoiv aujthv aujtaiv aujtov aujtav
G aujtou' aujtw'n aujth'" aujtw'n aujtou' aujtw'n
D aujtw/' aujtoi'" aujth/' aujtai'" aujtw/' aujtoi'"
A aujtovn aujtouv" aujthvn aujtav" aujtov aujtav
Constantino Ferreira 49
6. Nota.
a) As formas da primeira pessoa do singular: ejmou', e[moiv, ejmev, so usadas somente aps
preposies e para enfatizar a pessoa.
b) O genitivo do pronome tem a funo de pronome possessivo.
A sua declinao segue a do artigo mais de: o}de, tou'de, tw/d' e, tovnde, etc.
Exemplos:
a) oiJ de; ei\pan aujtw',/ (e eles disseram-lhe) Lc 22.9
b) oJ de; ei\pen aujtoi'", ( e ele disse-lhes) Lc 22.10
c) kai; th'd/ e h\n ajdelfh; ( e era (tinha) esta uma irm) Lc 10.39
d) tavde levgei to; pne'uma to; aJ}gion. (e isto (estas) disse o Esprito santo) Ac 21.11
8. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 1.21,22
b) Conjugar: pia de luvw
c) Denominar: logov", grafhv, biblion, ejgwv, soiv, aujthv
d) Traduzir: kai; au}th ejstivn hJ marturiva tou' Ij wavnnou,
9. Textos do NT
Jo 17.22 ejgw; ejn au;toi'" kai; su; ejn ejmoiv.
Gl 4.21 levgete moi, oiJ uJpo; novmon qevlonte" ei\nai,
Jo 9.34 su; didavskei" hJma'"_
Mt 12.50 aujto;" ajdelfov" mou
Hb 5.5 uiJo" mou ei\ suv.
At 16.31 oiJ de; ei\pan, pivsteuson ejpi; kuvrion Ij hsou'n, kai; swqhvsh/ su; kai; oJ oi\kov" su.
Ap 2.2 oi\da ta; e[rga sou
2 Co 3.2 hJ ejpistolh; hJmw'n uJmei'" ejste
Mt 12.50 aujtov" mou ajdelfo;" kai; ajdelfh; kai; mhvthr ejstin.
Ac 2.39 uJmin gavr ejstin hJ ejpaggeliva kai; toi'" teknoi" uJmw'n
1Co 3.21,22 pavnta ga;r uJmw'n ejstin,...pavnta uJmw'n, uJmei'" de; Cristou', Cristo;" de; Qeou'.
Jo 20.16 levgei aujth'/ Ij hsou'", mariavm.
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 51
LIO 16
PRONOMES DEMONSTRATIVOS
6. Exerccios
a) leitura: Ij wavnnh" 1.23,24
b) Conjugao: pia de luvw e de pisteuvw
c) Declinao: ou|to" e de ejkei'no"
d) Denominao: neaniva", neanivou, profhvth", ptofhth'/
e) Traduo: oujtw" ga;r hjgavphsen oJ qeo;" to;n kosmon, ejgw ajgavpw to;n qeo;n.
7. Textos do NT
Jo 1.8 oujk h\n ejkei'no" to, fw'", a j lla! i}na marturhvsh/ peri, tou' fw'".
Jo 1.13 oujk ejx aijmavtwn oujde; ej
k qelhv mato" sarko;" oujde; qelhvmato" ajndro;"...
Jo 1.13 ajll! ejk qeou' ejgennhvqhsan.
Jo 1.14 kai; oJ lovgo" sarx ejgevneto kai; ejskhvnwsen ejn hJmi'n,
Jo 1.17 o}ti oJ novmo" dia; Mwu>sevw" ejdovqh, hJ cavri" kai; hJ ajlhvqeia dia; Ij hsou' Cristou'
Jo 1.19 kai; au}th ejsti;n hJ marturi;a tou' Ij wavnnou, o}te ajpevsteilan (pro;" aujto;n)
Jo 1.19,20 Su; tiv" ei\_ ... E
j gw; oujk eijmi; oJ Cristov".
Jo 1.21 Su; Hliva" ei\_ kai; levgei, oujk eijmiv.
Jo 1.25 Tiv ou\n baptivzei" su; oujk ei\ oJ Cristo;" oujde; H j lia" oujde oJ profhvth"_
Jo 1. 33 ajll! oJ pevmya" me baptivzein ejn u}dati ejkei'no" moi ei}pen,
8. Reviso
( In, Robert H. Gundry, Panorama do Novo Testamento, Edies Vida Nova, 1978, S. Paulo).
Constantino Ferreira 53
ANOTAES E EXERCCIOS
54 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 17
VOZ PASSIVA
Como j sabemos, o verbo tem trs dimenses que abrangem: tempo, modo, voz. Havemos tra-
tado um pouco sobre tempo presente, modo indicativo e voz activa. Chegmos voz passiva. A
mdia no traz dificuldade porque igual na forma. Podemos chamar-lhe mdia-passiva.
1. Passiva
a) Na voz activa o sujeito pratica a aco: solto o burro: luvw to;n o[non.
b) Na voz passiva o sujeito sofre a aco praticada por outra pessoa: o burro solto pelo
apstolo: oJ o[no" luevtai uJpo; tou' ajpovstolou.
c) A preposio (uJpo)v seguida por acusativo e significa (por).
2. Paradigma
a) J sabemos que o presente grego progressivo. luvomai= soltar, desatar, livrar, etc.
Pess. Grego Traduo
1 sg luv - o - mai estou sendo solto
2 sg luv - h/ (esai, eai, hi, h/
) ests sendo solto
3 sg luv - e - tai est sendo solto
1 pl luv - o - meqa estamos sendo soltos
2 pl luv - e - sqe estais sendo soltos
3 pl luv - o - ntai esto sendo soltos
3. Vogal auxiliar
a) no singular : (o - h - e) (na 2 ps. sg. houve contraco de esai para h/)
b) e no plural : (o - e - o)
c) (o) aparece antes de (m, n). (e) aparece antes de (t, s)
4. Terminaes pessoais
a) no singular : mai, h/, tai
b) no plural : meqa, sqe, ntai
5. Dativo instrumental
a) Se o agente da aco for uma pessoa, usada a preposio (uJpov) com genitivo:
Ij hsou" baptizetai uJpo; tou' Ij wannou.
b) Mas se o agente for impessoal, usado o dativo instrumental (ejn, w/)
(1) Ij hsou" baptizetai uJpo; tou' Ij wannou ejn u}dati.
(2) oJ pai" iaetai uJpo; Ij hsou" tw'/ lovgw/. (Maq 8.8).
6. A voz mdia
A mdia no traz dificuldade porque igual passiva. Mas tem sentido reflexivo. S
pode ser reconhecida pelo contexto e tem de haver muita ateno nestes casos.
a) luvomai = eu solto-me; louvomai = eu lavo-me. ( Notar a diferena dos verbos).
b) Na voz activa : luvw, louvw = soltar, lavar.
7. Concluindo
a) na voz activa, o sujeito est agindo: ejklevgw to;n Criston...
b) na voz passiva, o sujeito est sofrendo a aco: ejklevgomai uJpo; tou' Cristou...
c) na voz mdia o sujeito est agindo para si mesmo: ejklevgomai to;n Cristo;n...
d) como vemos, a diferena reconhecida pelos casos existentes na frase: ( G, A).
Constantino Ferreira 55
8. Traduo. Pode ser directa: louomai = lavo-me; ou indirecta: lavo (algo) para mim.
9. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
ajgorav - a;" - hJ mercado, praa ejkj lektov" eleito
ajgoravzw compro ejklevgw escolho, elejo
ajgoravzomai compro para mim ejklevgomai escolho para mim
ajgrov" campo ejklevgomai estou sendo escolhido
a[rcw governo ejnduvw visto
a[rcomai comeo ejnduvomai visto-me
eujaggelivzw evangelizo aijscuvnh vergonha
eujaggelizomai estou sendo evangelizado ejpaiscuvnomai envergonho-me
ejgeivrw levanto krivnw julgo
ejgeivromai estou sendo levantado krivnomai estou sendo julgado
swvzw salvo pwlevw vender
swvzomai estou sendo salvo pavnta o}sa tudo quanto
10. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 1.25,26
b) Conjugar: pia de levgw, e pim de ejklevgomai
c) Denominar: ajgorazovmeqa, bavllesqe, ejpaiscuvnontai.
d) Declinar: oujto", ejkeivno".
e) Traduzir: eu visto, ele veste-se, eu envergonho-me, eu compro, compro para mim.
11. Textos do NT
Mt 13.44 pwlei' pavnta o}sa e[cei kai; ajgoravzei to;n ajgro;n ejkei'non
Mt 11.5 kai; nekroi; ejgeivrontai kai; ptwcoi; eujaggelivzontai:
1 Co 15.2 di! ou| kai; swvz/ esqe,
1 Pd 4.18 kai; eij oJ divkaio" movli" swvzetai,...
Ap 17.14 kai; oiJ met! aujtou' klhtoi; kai; ejklektoi; kai; pistoiv.
Ef 4.24 kai; ejnduvsasqai to;n kaino;n a[nqrwpon...
Rm 1.16 ouj ga;r ejpaiscuvnomai to; eujaggevlion
Mt 7.2 ejn w| ga;r krivmati krivnete kriqhvsesqe
Jo 3.18 oJ pisteuvwn eij" aujto;n ouj krivnetai:
1 Co 6.6 ajlla; ajdelfo;" meta, ajdelfou' krivnetai, kai; tou'to ejpi; ajpivstwn_
1 Co 11.32 krinovmenoi de uJpo; (tou') kurivou paideuovmeqa,...
12. Traduzir
a) O apstolo Pedro est sendo solto pelo anjo por uma palavra.
b) Eu estou vestindo a armadura de Deus. (armadura = panopliva)
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 57
LIO 18
VERBOS IRREGULARES
E DEFECTIVOS
Estes verbos, como o seu nome indica, so irregulares na sua forma. No seguem a regra normal,
so defeituosos na sua formao, tm temas distintos para cada tempo. Estes verbos trazem mais
dificuldade, mas no so impossveis de reconhecer. Eles usam a voz mdia-passiva para expri-
mir a voz activa.
1. Verbos defectivos
a) Usam a voz mdia-passiva para exprimir a voz activa
ejrcomai tem forma mdia-passiva, mas a sua expresso activa: eu vou, eu venho.
ejrgavzomai, da mesma forma, tem expresso activa: eu trabalho.
b) Alguns verbos defectivos usam a forma activa no presente e a mdia-passiva no futu-
ro: baivnw, bhvsomai: eu vou, eu irei. Neste caso, observa-se a contraco de (ai) em
(h) para formar o futuro.
c) Eis alguns exemplos:
Pres. Grego Traduo Fut. Grego Traduo
baivnw Eu vou bhvsomai Eu irei
ginwvskw Eu conheo gnwsomai Eu conhecerei
eijmiv Eu sou e[somai Eu serei
lambavnw Eu recebo lhvmyomai Eu receberei
2. Declinao 3
A terceira declinao tambm traz algumas dificuldades. Mas ningum deve desanimar.
H sempre uma soluo mnemnica para aprender. Trs exemplos muito teis:
Declinao Caso Masc sg Masc. pl Traduo sg
N oJ swthvr - e" o salvador
Terceira, masc. G tou' swth'r - o" wn do salvador
Raiz consoante D tw'/ swth'r - i si (n) ao salvador
A to;n swth'r - a a" o salvador
3. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
ajpokrivnomai respondo ijdouv eis
ajspavzomai sado klevpth" ladro
a[cri at paideuvw instruo
baivnw, bhsomai vou, irei paideuomai sou instrudo
bouvlomai quero pneu'ma esprito
givnetai acontece pneuvmata espritos
givnomai (661) sou, estou, torno-me poreuvomai (153) vou, venho
devcomai recebo ejkporeuvomai saio
duvnamai (209) posso tacuv depressa
ejgevneto aconteceu fobevomai temo
ejkbavllein expulsar wJ" como
4. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 1.27,28
b) Copiar: para o caderno a frase onde se encontra o verbo defectivo no verso 46.
c) Conjugar: pia, ajspazomai, bouvlomai, paideuvomai
d) Denominar: swthvr, swth'ri, pneuvmato", pneuvmati
e) Traduzir: eu saio, tu sais, ele sai, ns samos, vs sas, eles saem
5. Textos do NT
Lc 2.10 Mh; fobei'sqe, ijdou; ga;r eujaggelivzomai uJmi'n cara;n megavlhn
Mc 15.4 oujk ajpokrivnh/ oujdevn_
Co 4.14 ajspavzetai uJma'" Louka'" oJ ijatro;" oJ ajgaphto;" kai; Dhma'".
Ap 2.10 givnou pisto;" a[cri qanavtou, kai, dwvsw soi to;n stevfanon th'" zwh'".
Ap 16.15 ijdou' e[rcomai wJ" klevpth"
Mc 1.11 fwnh' ejgevneto ejk tou' oujranou'
Lc 8.13 meta; cara'" devcontai to;n lovgon
Mc 3.23 pw'" duvnatai Satana'" Satana'" ejkbavllein_
1 Co 11.32 uJpo; tou' kurivou paideuovmeqa
Rm 15.25 nuni; de; poreuvomai eij" Ij erousalh;m
Jo 13.27 o} poiei'" poivhson tavcion.
Ap 22.20 Naiv, e[rcomai tacuv. A j mhvn, e[rcou, kuvrie Ij hsou'.
ANOTAES E EXERCCIOS
60 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 19
VERBOS COMPOSTOS
Os verbos compostos, como o nome indica, so formados por um verbo simples e uma preposi-
o, a qual altera o sentido do verbo original. Existem duas formas de ligao da preposio ao
verbo: A preposio aps o verbo: vou para. E afixada como em portugus: sub-trair, per-noitar.
1. Preposio afixada
a) a[gw, guio, ligado a (sun) e fica sunavgw, reuno.
b) bavllw, jogo, ligado a (ejk) e fica ejkbavllw, jogo para fora.
c) poreuvomai, vou, venho, ligado a (ejk) e fica ejkporeuvomai, saio, vou para fora.
d) ejrcomai, vou, venho, ligado a (ejx) e fica ejxevrcomai, saio, vou para fora.
2. Influncia e significado
a) Significado cumulativo: o verbo recebe o significado de ambas as partes:
bavllw jogo ejkbavllw jogo para fora
b) Significado intensivo: o verbo intensificado pela preposio:
ejsqivw, como katesqivw devoro
c) Significado modificado: o verbo alterado pela preposio:
ginwvskw conheo ajnaginwvskw leio (em voz alta)
d) O verbo que domina no sentido da frase, no a preposio.
3. Modificaes fonticas
a) Se o verbo comea em vogal e a preposio termina em vogal, esta desaparece:
ajnav + a[gw = ajnavgw levo para cima
diav + e[rcomai = dievrcomai atravesso
b) Mas, periv e prov conservam a ltima vogal:
periv+ e[rcomai = perievrcomai rodeio (a casa)
prov + e[rcomai = proercomai aproximo-me
c) Antes de vogal, a preposio (ek) muda para (ex).
ejk + ajgoravzw = ejxagoravzw redimo
ejk + e[rcomai = ejxevrcomai saio (para fora)
5. Afixao
ajnav ijsthmi = ajnisthmi = levanto-me, ressuscito
ajpov stevllw = ajpostevllw = envio
diav bavllw = diabavllw = acuso
eijs ajgw = eijsavgw = introduzo, levo para dentro
ejk levgomai = ejklevgomai = escolho
ejn ajrcomai = ejnarcomai = comeo em
katav krivnw = katakrivnw = condeno
provs fevrw = pros fevrw = ofereo
suvn staurovw = sunstaurovw = crucifico com
uJpevr bavllw = uJper bavllw = excedo, abundo
Constantino Ferreira 61
6. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
ajnivsthmi levanto-me luvko" lobo
ajnasthvsetai ressuscitar oijkoumevnh mundo (habitantes)
ajpokrivnomai respondo ou\n pois
ajpokteivnw mato o}tan quando
ajpokteinou'sin mataro oijkoumevnh mundo
dw'rovn dom, oferta oujranov" cu
ejrwtavw rogo pavlin de novo
ejperwtavw pergunto peirasmov" provao, tentao
eijsavgw introduzo peristerav pomba
eijsagavgh introduz (conjuntivo) prosfevrw ofereo
hJmevra dia prwtovtoko" primognito
qusiasthvrion altar trei'" trs
katabaivnw deso ujpomevnw suporto
7. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 2.1,2
b) Conjugar: ejisavgw, ajpokrinomai, katabaivnw
c) Denominar: peristerav, oujranov", oijkoumevnh, dwrovn
d) Traduzir: oJ dia;bolo" diabavllei tou" uJio;i tou' Qeou'
8. Textos do NT
Hb 1.6 o}tan de; pavlin eijsagavgh/ to;n prwtovtokon eij" th;n oijkoumevnhn, lejgei,
Lc 2.7 kai; e[teken to;n uJio;n aujth'" to;n prwtovtokon:
Mc 10.34 kai; ajpoktenou'sin, kai; meta; trei'" hJmevra" ajnasthvsetai.
Jo 1.32 to; pneu'ma katabai'non wj" peristera;n ejx oujranou',
Mc 15.4 oJ de; Pila'to" pavlin ejphrwta aujto;n levgwn, oujk ajpokrivnh/ oujdevn_
Mt 5.23 eja;n ou\n prosfevrh/" to; dw'rovn sou ejpi; to; qusiasthvrion
Jo 18.22 ou}tw" ajpokrivnh/ tw'/ ajrcierei'_
Mt 10.16 ijdou; ejgw; ajpostevllw uJma'" wJ" provbata ejn mevsw/ luvkwn:
Tg 1.12 makavrio" oJ a[nqrwpo" o}" ujpomevnei peirasmovn
Mt 12.28 ejn pneuvmati Qeou' ejgw; ejkbavllw ta; daimovnia
Jo 20.17 ajnabaivnw pro;" to;n patevra mou kai; patevra uJmw'n kai; Qeovn mou kai;
Qeo;n uJmw'n.
9. Reviso
E
j lpiv", a[gkura th'" yuch'" hmw'n
(Ej braio" 6.19)
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 63
LIO 20
COMPONENTES DO VERBO
J sabemos que existem duas conjugaes que servem de modelo para todos os verbos. A pri-
meira a conjugao terminada em (w), cujo paradigma (luvw) seguido pela maioria dos ver-
bos. A segunda termina em (mi), paradigma divdwmi, com poucos seguidores. de extrema im-
portncia compreender a formao do verbo para facilmente procurar o seu significado nos dici-
onrios.
1. Dimenses do verbo
a) Os verbos tm trs dimenses denominadas: tempo, modo, voz.
1. O tempo tem trs dimenses: presente, futuro e passado.
2. O modo tem trs dimenses: indicativo, conjuntivo e imperativo.
3. A voz tem trs dimenses: activa, mdia e passiva.
b) Os tempos dividem-se em primrios e secundrios.
1. Os tempos primrios so: presente, futuro e perfeito
2. Os tempos secundrios so: imperfeito, aoristo e mais-que-perfeito
2. Tempos primrios
Presente Futuro Perfeito
Tempo luvw luvsw levluka
Desligo Desligarei Tenho desligado
3. Quadro auxiliar
Pres. Ind. Act. Fut. Ind. Act. Pres. Ind. Md. Pres. Ind. Pas. Perf. Ind. Act.
luv - w luv - s - w luv - omai luv - omai le - luv - ka
luv - ei" luv - s - ei" luv - h/ luv - h/ le - luv - ka"
luv - ei luv - s - ei luv - etai luv - etai le - luv - ke
luv - omen luv - s - omen lu - ovmeqa lu - ovmeqa le - luv - kamen
luv - ete luv - s - ete luv - esqe luv - esqe le - luv - kate
luv - ousi (n) luv - s - ousi (n) luv - ontai luv - ontai le - luv - kan
4. Formao do verbo
Os verbos so construdos com prefixos e sufixos.
a) Os prefixos esto antes da raiz verbal ( le )
b) A raiz verbal est no meio dos afixos (- luv -)
c) Os sufixos esto depois da raiz verbal ( ka )
d) O futuro do indicativo activo leva (s) entre a raiz e a terminao pessoal.
64 Estudo Programado de Grego Comum
5. Afixos verbais
raiz verbal podem ser acrescentados dois prefixos e trs sufixos.
a) Os prefixos so:
1. Aumento consta da letra (e) antes da raiz: (e-luv-)
2. Duplicao consta da consoante da raiz, mais (e) = (le) antes da raiz: (le-luv-).
3. Estes prefixos aparecem sempre nos tempos secundrios. Uma excepo o per-
feito, que primrio, e tambm nele aparece a duplicao.
b) Os sufixos so:
1. Sufixo temporal, iniciado por (s, k, ou q), que indica o tempo verbal.
2. Vogal auxiliar (o), que liga a raiz terminao pessoal: (luv-o-mai)
3. Terminao pessoal que indica a pessoa verbal.
4. Muitas vezes, a vogal auxiliar funde-se com a da terminao pessoal:
Exemplo: luvomai, luvetai, lu (esai, eai, h/) = luvh./
6. Sufixos temporais
Os sufixos temporais indicam o tempo em que se encontra o verbo.
a) (s) indica o futuro luvsw luv-sw
b) (sa) indica o aoristo e[lusa e[-lu-sa
c) (k) indica os perfeitos, incluindo a duplicao leluvka le-luv-v ka ejleluvkein
d) (qh) indica futuro e aoristo passivos luqhvsomai lu-qhv-s-o-mai = fut
ejluvqhn ej-luv-qh-n = aor
7. Terminaes pessoais
A terminao pessoal tambm o grande indicador da voz. Eis uma tabela auxiliar para
reconhecimento das terminaes pessoais. Convm fixar bem esta figura.
1 sg -o-mai -o-mhn
2 sg -h/ (sai) -o-u
MDIA 3 sg -e-tai -e-to
PASSIVA 1 pl -o-meda -o-meqa
2 pl -e-sqe -e-sqe
3 pl -o-ntai -o-nto
ANOTAES E EXERCCIOS
66 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 21
10. Vocabulrio
Exemplo duma pgina de Dicionrio de Grego.
Grego Traduo Grego Traduo
a[n (eij a[n, ejavn) conj. se, tudo o que kei'mai, (impf. ejkeivmhn) em repouso
gavmo", ou, s. m. casamento, boda livqo", ou, s. m. pedra
ginomai, v. estou, sou maqhth", ou, s. m. discpulo
duvo, num. card. dois metrhtav", ou, s. m. medida (39 l.)
eijmiv (fut. e[somai) sou, estou, mhvthr, mhtrov", s. f. me
ejkei', adv. ali oijno", ou, s. m. vinho
e}x, numeral seis ou[pw, adv. ainda no
ejcw, v. (fut. e[xw) tenho, contenho poievw, (fut. poihvsw) fao
h[, conj. ou tiv, adv. que
h}kw, v. (fut. h}xw) venho, chego trei'", tria, num. trs
hJmevra, a", s. f. dia uJdria, a", s. f. (u}dwr) tina, (gua)
kaqarismov", ou', s. m. purificao uJsterevw, (fut. uJsterhvsw) falto, atraso
kalevw, (fut. kalevsw) chamo cwrevw, v. (cwvra) s. f. conter (espao)
12. Imperfeito
O imperfeito formado com o aumento (e[) a vogal auxiliar (o, e) e o sufixo pessoal (on).
a) Embora o verbo seja definido por tempo, tambm definido por qualidade:
luvw, solto, estou soltando, presente; e[luon, soltava, estava soltando, imperfeito.
b) Cada aco pode ser considerada como acto simples ou contnuo. Este aspectos de-
nominam-se qualidade da aco. Esta diferena mais ntida nos tempos do passado.
(1) O acto simples, que pode ser desenhado por um ponto ( . ) aco pontilear.
O aoristo passado pontilear ( . ) eu soltei = e[lusa
(2) O acto contnuo, que pode ser desenhado por uma linha () aco linear.
O imperfeito passado linear () eu soltava = e[luon
c) Geralmente, a traduo do imperfeito (soltava) mas, tambm pode ser (estava sol-
tando, ou, ia soltar) cujo significado descoberto pelo contexto.
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 69
LIO 22
VERBO (cont.)
7. Infinitivo e particpio
Os infinitivos so formados juntando raiz o sufixo ein.
a) O infinitivo presente activo de luvw luv-ein = soltar.
b) O particpio de luvw luvwn, luvonto"_ luvousa, luvoush"_ luvon, luvonto"_ etc.
70 Estudo Programado de Grego Comum
8. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
ajmartiva pecado kurieuvw domino
basileuvw reino latreuvw adoro
devw amarro maqhteuvw discipulo
douleuvw sirvo nekrov" morto
dravkwn drago paideuvw disciplino
eijrhneuvw fao paz pisteuvw creio
qeavomai vejo profhteuvw profetizo
qevlw quero paravdeiso" paraso
qerapeuvw curo shvmeron (hJmevra) hoje
kratevw prendo fwnhv voz
9. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 3.16
b) Conjugar fut. ind. act. de luvw, e fut. ind. md. de pisteuvw
c) Denominar: luvete, luvsw, luvsomai, luvsesqe
d) Traduzir: luvomen, luvsete, pisteuvomen, profhteusousiv,
10. Textos do NT
Ap 11.15 basileuvsei eij" tou;" aijw'na" tw'n aijwvnwn
Lc 22.25 oiJ basilei'" tw'n ejqnw'n kurieuvsousin aujtw'n.
Ap 5.10 basileuvsousin ejpi; th;" gh'"
Mt 8.7 ejgw; qerapeuvsw aujtovn
Rm 6.14 ajmartiva ga;r uJmw'n ouj kurieuvsei
Lc 22.43 ajmhvn soi levgw: shvmeron met! ejmou' e[sh/ ejn tw'/ paradeivsw/.
Hb 1.5 ejgw; e[somai aujtw' eij" patevra kai; aujto;" e[stai moi eij" uiJovn.
Mt 4.10 kuvrion to;n qeovn sou proskunhvsei" kai; aujtw'/ monw/ latreuvsei".
Jo 4.25 oiJ nekroi; ajkouvsousin th'" fwnh'" tou' uiJou' tou' qeou'.
Mc 9.35 ei[ ti" qevlei prw'to" ei\nai e[stai pavntwn e[scato" kai pavntwn diavkono"
kai; ejkravthsen to;n dravkonta, oJ o[fi" oJ ajrcai'o", o}" ejstin Diavbolo"
Ap 20.2 kai; oJ Satana'", kai; e[dhsen aujto;n civlia e[th
Pravxei" A
j povstolwn 1.11
Constantino Ferreira 71
ANOTAES E EXERCCIOS
72 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 23
VERBO (cont.)
2. Modificaes fonticas
Verbos cuja raiz termina em consoante apresentam algumas modificaes fonticas nas
trs vozes, (A.M.P.) mas a flexo facilmente reconhecida pelo sufixo temporal.
Classe Modificao Raiz Fut. Ind. Act. Fut. I. Md. Fut. Ind. Pass.
Labiais b, p, f, + q = fq blevp- p+s = y - blevy-w blevy-o-mai blef-qhv-s-o-mai
Palatais g, k, c, + q = cq diwvk- k+s = x - diwvx-w diwx-o-mai diwc-qh-s-o-mai
Dentais d, q, t, + q = sq peivq- q+s = s - peivs-w peivs-o-mai peivs-qh-s-o-mai
4. Particpios
O particpio um adjectivo verbal que pode ser usado como particpio substantivado:
b) luvwn, gravfwn, pisteuvwn soltando, escrevendo, crendo.
c) oJ luvwn, oJ gravfwn, oJ pisteuvwn o que solta, o que escreve, o crente = o que cr.
Constantino Ferreira 73
5. Vocabulrio
Pia Grego fia Traduo Pia Grego fia Traduo
a[gw a[xw guiar qeavomai ver atentam. contemplar
ajpokaluvptw ajpokaluvyw esconder qewrevw ver detalhes examinar
a[rcw a[rxw dominar klevptw klevyw roubar
baivnw bhvsomai caminhar kravzw kravxw gritar
baptivzw baptivsw baptizar kruvptw kruvyw esconder
blevpw blevyw ver (fisicam) lambavnw lhvmyomai receber
ginwvskw gnwvsomai conhecer levgw ejrw' dizer
gravfw gravyw escrever nivptw nivyw lavar (parte)
diwvkw diwvxw perseguir oJravw o[yomai ver (fis/ment)
eijmiv e[somai ser, estar peivqw peivsw persuadir
e[cw e[xw ter swvzw swvsw salvar
6. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 2.1-4
b) Declarar as formas verbais encontradas em Ij wavnnh" 2.1-4
c) Denominar: hJmera, gavmo", Galilaia", gnwvsomai, lhvmyomai
d) Traduzir: Ij wavnnh" 2.1-4
7. Textos do NT
Mt 1.21 aujto;" ga;r swvsei to;n lao;n aujtou' ajpo;, tw'n aJmartiw'n aujtw'n
ajlla lhvmyesqe duvnamin ejpelqovnto" tou' ajgivou pnevumato" ejf! uJma'",
At 1.8 kai; e[sesqev mou mavrture"
1 Co 3.14 misqo;n lhmyetai
2 Ts 3.3 pistov" ejstin oJ kuvrio" o}" (que) fulavxei ajpo; ponhrou'
Fp 3.15 tou'to oJ qeo;" uJmi'n ajpokaluvyei
Mt 24.13 oJ de; uJpomeivna" eij" tevlo" ou|to" swqhsevtai.
Jo 13.8 levgei aujtw/ pevtro": Ouj mh; nivyh" mou tou;" povda v "
Jo 20.5 kai; parakuvya" blevpei kaivmena ta; ojqovnia (os lenois)
Jo 20.6 eijsh'lqen eij" to; mnhmei'on kai; qewrei' ta; ojqovnia
Jo 20.8 oJ ejlqw;n prw'to" eij" to; mnhmei'on kai; ei\den kai; ejpisteusen
Jo 1.14 kai; ejqeasavmeqa th;n dovxan aujtou'
O
J lovgo" ga;r oJ tou' staurou'
toi'" sw/zomevnoi" duvnami" qeou' ejstin.
Korivnqiou" a 1.18
74 Estudo Programado de Grego Comum
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 75
LIO 24
AORISTO 1
Aoristo significa indefinido, ilimitado. No define o tempo exacto, mesmo acontecido no passa-
do. Declara antes a qualidade da aco. Pode ser compreendido como o pretrito perfeito portu-
gus, soltei. O aoristo construdo semelhana do imperfeito grego, e[luon soltava.
1. Qualidade da aco
A diferena entre ambos que
a) O imperfeito linear () representa aco contnua, e[luon soltava
b) O aoristo pontilear ( . ) representa aco simples, e[lusa soltei.
3. Mudanas fonticas
Quando o aoristo construdo sobre o imperfeito, as mudanas fonticas so as mesmas
do imperfeito estudadas anteriormente.
a) Quando o aumento encontra uma vogal inicial muda para (h).
Vogais aumento Pres. Ind. Act. Imp. Ind. Act. Aor. Ind. Act.
e+a = h ajkouvw h[-kouon h[-kou-sa
e +e = h ejlpivzw h[-lpizon h[-lpi-sa
eujaggelivzw euj-h-ggevlizon euj-h-ggeli-sa
Traduo Eu evangelizo Eu evangelizava Eu evangelizei
4. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
a[gw, a[xw guiar qerapeuvw, ejqeravpeusa curar
aijnivgma enigma kaluvptw, -yw cobrir, ocultar,
ajnabaivnw, ajnabhvsomai subir kruvptw, e[kruya esconder
ajpokaluvptw, -yw revelar khruvssw, ejkhvruxa pregar
a[rti agora kravzw, e[kraxa clamar
baptivzw, baptivsw baptizar mevro" parte
baptivzw, ejbaptivsa baptizar nivptw, nivya lavar (parte)
blevpw, blevyw ver peivqw, e[peisa persuadir
ginwvskw, gnwvsomai conhecer pivptw, e[pesa cair
gravfw, gravyw escrever pravssw, e[pravxa fazer
diwvkw, diwvxw persiguir provswpon rosto, face
e[rcomai, ejleuvsomai ir, vir swvzw, e[swsa salvar
e[soptron espelho tovte ento
5. Exerccios
a) leitura: Ij wavnnh" 2.5-7
b) Conjugar: fut. ind. act. de a[gw, blevpw. aor. ind. act. de baptivzw, swvzw.
c) Denominar: e[lusa", ejkhruvxate, ejkruvyamen, ejswsavmen,
d) Traduzir: eu no baptizei, eu persuadi, eu clamei, eu soltei, eu soltei para mim.
6. Textos do NT
Lc 4.1 kai; h[geto ejn tw/' pneuvmati ejn th'/ ejrhvmw. hJmera" tesseravkonta
mh; fobhqh'te aujtouv": oujde;n gavr ejstin kekalummevnon o} oujk
Mt 10.26
ajpokalufqhvsetai, kai; krupto;n o} ouj gnwsqhvsetai.
Mt 3.16 baptisqei;" de; oJ Ij hsou'" eujqu;" ajnevbh ajpo; tou' u}dato":
o}ti Ij wavnnh" me;n ejbavptisen u}dati, uJmei'" de; ejn pneuvmati
At 1.5 baptisqhsesqe ajgiw
blevpomen ga;r a[rti di! ejsovptrou ejn aijnigmati, tovte de; provswpon
1Co 13.12 pro;" provswpon: a[rti ginwvskw ejk mevrou", tovte de; ejpignwvsomai kaqw;"
kai; ejpegnwvsqhn.
Mt 21.13 kai; levgei aujtoi'": gevgraptai: oJ oi\kov" mou oi\ko" proseuch'" klhqhvsetai,
oujk eijmi; iJkano;" kalei'sqai ajpovstolo", diovti ejdivwxa th;n ejklhsivan tou'
1 Co 15.9 qeou': Cavriti de; qeou' eijmi o} eijmi,
levgei aujtw'/ Pevtro": ouj mhj nivyh/" mou tou;" povda" eij" to;n aijw'na.
Jo 13.8
ajpekrivqh Ij hsou'" oujtw':/ E j a;n mh; nivyw se, oujk e[cei" mevro" met! ejmou'.
Mt 9. 22 oJ de; I
j hsou"... ei\
p en: Qav
r sei, quvgater: hJ pivsti" sou sevswken se.
ANOTAES E EXERCCIOS
78 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 25
AORISTO 2
Existe ainda o aoristo irregular, ou 2 aoristo. Este irregular reconhece-se porque no usa o sufi-
xo temporal ( q ). Se quiser dizer, soltei, direi: e[lusa. Mas, se quiser dizer, disse, terei que dizer:
e\ipon. Esta flexo irregular porque no construda sobre a raiz verbal de levgw, leg-. Afinal,
em portugus existe a mesma dificuldade: Caber, cabia, coube, etc.
2. Reconhecimento do 2 aoristo
a) Aumento temporal: e[
b) Raiz verbal: bal
c) Terminao pessoal: on
d) Aoristo ind. Act.: e[balon
5. Modificaes fonticas
a) Existem tambm modificaes fonticas causadas pelo aumento no encontro com vo-
gais da raiz verbal. (e+a, e+e = h ).
b) s vezes parece que no existe aumento, como em ejsqiw, eu como; e[fagon, eu
comi.
Constantino Ferreira 79
Pres. Ind. Act. Traduo Fut. Ind. Act. 2 Aor. Ind. Act.
a[gw guio a[xw h[gagon
ajnabaivnw subo bhvsomai e[bhn
bavllw jogo bavlw e[balon
blevpw vejo blevyw e[bleya
givnomai torno-me genhvsomai ejgenovmhn
ginwvskw conheo gnhvsomai e[gnwn
e[rcomai vou, venho ejleuvsomai h\lqon
ejsqivw como (comer) fagomai e[fagon
eujrivskw acho eujrhvsw eu\ron
e[cw tenho e[xw e[scon
oJravw vejo o[yomai ei\don
7. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 2.8,9
b) Conjugar: givnwskw, genhvsomai, ejgenovmhn
c) Denominar: eujrivskw, eujrhvsomai, eu\re", ei\don
d) Traduzir: h[gagon, e[balon, e[bleya, h\lqon, e[fagon
8. Textos do NT
Lc 22.54 Sullabovnte" de; aujto;n h[gagon kai; eijshvgagon eij" th;n oijkivan
tou' ajrcierevw"
Mt 20.20 Tovte prosh'lqen oujtw/' hJ mhvthr tw'n Zebedaivou meta; tw'n uiJw'n aujth'"
Mt 3.10 pa'n ou\n devndron mh; poiou'n karpo;n kalo;n ejkkovptetai kai; eij" pu'r
bavlletai.
Jo 15.2 pa'n klh'ma ejn ejmoi; mh, fevron karpovn, ai[rei aujtov,
kai; pa'n to; karpo;n fevron kaqaivrei oujto;
Mt 12.4 pw'" eijsh'lqen eij" to;n oi\kon tou' Qeou' kai; tou;" a[rtou" th'" proqevsew"
e[fagon,
Jo 6.35 ei\pen aujtoi'" Ij hsou'": ejgwv eijmi oJ a[rtov" th'" zwh'".
Jo 3.2 ou|to" h\lqen pro;" aujto;n nukto;" kai; ei\pen aujtw':/
R
J abbiv, oi[damen o}ti ajpo; Qeou' ejlhvluqa" didavskalo".
Lc 1.30 mh; fobou' Mariavm, eu|re" ga;r cavrin para; tw'/ Qew'./
1Co 15.45 jegevneto oJ prw'to" a[nqrwpo" A j da;m eij" yuch;n zw'san.
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 81
LIO 26
AORISTO PASSIVO
O aoristo passivo deriva da mesma raiz, tal como o futuro passivo. Deste modo, o aoristo passivo
considerado uma das partes principais do verbo. , por conseguinte, muito usado nos textos do
Novo Testamento.
3. Mudanas fonticas
a) No aumento ocorrem as mesmas mudanas: (e + a, e + e = h)
b) Assim como no encontro de consoante com q
Classe Modificao Pres. Ind. Act. Fut. Ind. Pass. Aor. Ind. Pass.
Labiais b, p, f, + q = fq baptivzw baptis-qhv-s-o-mai ej-baptivs-qh-n
Palatais g, k, c, + q = cq ajg- w ajc-qhv-s-o-mai h[-c-qh-n
Dentais d, q, t, + q = sq peivq-w peivs-qh-s-o-mai ej-peivs-qh-n
4. 2 aoristo passivo
O aoristo passivo de gravfw no ejgrafqhn, mas ejgravfhn, perdendo, portanto, a q.
Pres. Ind. Act. Aor. Ind. Pass. 2 Aor. Ind. Pass.
gravfw ej-graf-qh-n ej-graf-h-n
gravfei" ej-graf-qh-" ej-graf-h-"
gravfei ej-graf-qh- ej-graf-h-
gravfomen ej-graf-qh-men ej-graf-h-men
gravfete ej-graf-qh-te ej-graf-h-te
gravfousin ej-graf-qh-san ej-graf-h-san
5. Verbos especiais
a) Alguns verbos defectivos de forma mdia/passiva e de significado activo tm aoristo
passivo: (pia) ajpokrivnomai, (aor. ps) ajpekrivqhn, eu respondi.
82 Estudo Programado de Grego Comum
6. Vocabulrio
Classe PIA FIA AIA AIP
luvw luvsw ejlusa ejluvqhn
Labiais blevpw blevyw e[bleya ejblevfqhn
pevmpw pevmyw e[pemya ejpevmfqhn
ajpokrivnomai - - ajpokrivqhn
Defectivos givnomai - - ejgenhvqhn
poreuvomai - - ejporeuvqhn
7. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnh" 2.8-11
b) Denominar: ejswvqhn, ejblevfqh", ajpekrivqhte
c) Traduzir: ejbaptivsqhsan, ejgravfh, ei'pen,
8. Textos do NT
Jo 8.39 ajpekrivqhsan kai; ei\pan aujtw/:' oj path;r hJmw'n A j braavm ejstin.
1 Co 1.9 ejklhvqhte eij" koinwnivan tou' uiJou' oujtou' Ij hsou' Cristou'.
Ap 21.1 kai; ei\don oujrano;n kaino;n kai; gh'n kainhvn.
ei\pen te pro;" aujtouv": Eij pnhu'ma a}gion ejlavbete pisteuvsante"_
At 19.2
oiJ de; pro;" aujtovn: aj ll! oujd! eij pneu'ma a}gion e[stin hjkouvsamen.
ei\pen te: eij" tiv ou\n ejbaptvisqhte_ oiJ de; ei\pan: eij" to; Ij wavnnou
At 19.3
bavptisma.
At 19.4 ei\pen de; Pau'lo": Ij wavnnh" ejbavptisen bavptisma metanoiva",
Mc 16.20 ejkei'noi de; ejxelqovnte" ejkhvruxan pantacou',
pw'" de, khruvxwsin eja;n mh; ajpostalw'sin_ kaqw;" gevgraptai:
Rm 10.15
wJ" wJrai'oi oiJ povde" tw'n eujaggelizomevnwn (ta); ajgaqav.
Mt 28.16 OiJ de e}ndeka maqh;tai ejporeuvqhsan eij" th;n Galilaivan
ei\pen de; pro;" th;n gunai'ka: hj pivsti" sou sevswken se: Poreuvou eij"
Lc 7.50 eijrhvnhn.
At 15.11 ajlla; dia; th'" cavrito" tou' kurivou Ij hsou' pisteuvomen swqh'nai
E
j n touvtw/' ejdoxavsqh oJ pathvr mou,
i}na karpo;n polu;n fevrhte
kai, gevnhsqe ejmoi; maqhtaiv.
JIwavnnh" 15.8
Constantino Ferreira 83
ANOTAES E EXERCCIOS
84 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 27
PRONOMES REFLEXIVOS
Quando os complementos, directo ou indirecto, representam a mesma pessoa ou coisa que o su-
jeito do verbo, so expressos por um pronome reflexivo. As formas prprias do reflexivo so:
me, te, se, nos, vos, se; ti, si, connosco, consigo.
2. O pronome reflexivo mautou' = mim mesmo. Refere-se ao sujeito e est perto da voz
mdia: ejnduvomai= visto-me (a mim mesmo).
a) Declinao do pronome reflexivo
Pess. Caso Mas. Fem. Neut. Pess. Mas. Fem.
G ejmautou' ejmauth'" eJautw'n eJautw'n
1 sg D ejmautw'/ ejmauth'/ 1 pl eJautoi'" eJautai'"
A ejmautovn ejmauthvn eJautou'" eJautav"
3. O pronome recproco ajllhvlwn = uns dos outros. Este pronome deriva de a[llo", outro
a) G kai; uJmei'" ofeivlete ajllhvlwn nivptein tou;" povda", Ij wan. 13.14.
b) D e[cete ejn eJautoi'" a}la kai; eijrhneuvete ejn ajllhvloi". Mark. 9.50.
c) A i}na ajgapa'te ajllhvlou" kaqw;" hjgavphsa ujma'", Ij wan. 15.12.
Constantino Ferreira 85
4. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
ajgaqwsuvnh bondade katavbhti (katabaivnw) desce (deso)
ajgalivasi" alegria favghte (ejsqivw) comerdes (comer)
ajgaphtov" amado oujdevn nada
a[la sal patevra pai
ajpwvleian destruio plhsivon prximo, vizinho
bavle (bavllw) lana (lanar) poiei'n fazer
dovxhte (dokevw) julgueis (julgar) savrka (savrx) carne (pessoas)
duvnamai posso staurou' da cruz
eja;n se stratiwvth" soldado
eijrhneuvete tende paz swzw salvo
ejpavgonte" trazendo tacinhvn rpida
e[cete (ejcw) tende, tendes zwhv vida
5. Exerccios
a) Ler: Ij wavnnhn 2.13-16
b) Denominar: logou', kalw',/ ajgaqwsuvnh, luvei", pisteuvei.
c) Transliterar: lovgo", kavlo", ajgaqwsuvnh, luvw, pisteuvw.
d) Conjugar: pia de luvw, fia de pisteuvw. pia de duvnamai.
e) Traduzir: oJ diavkono" aujto;" khruvssei to; aujto; eujaggelivon th'/ ejkklhsiva./
f) Procurar em Joo 1.14: artigos, preposies e conjunes.
6. Textos do NT
Mt 3.9 kai; mh; doxhte levgein ejn eJautoi'": patevra e[comen to;n Abraavm.
Mt 4.6 eij uiJo"
; ei\ tou' qeou', bavle seauto;n kavtw:
Mt 8.9 kai; ga;r ejgw; a[nqrwpo" eivmi e[cwn uJp! ejmauto;n stratiwvta",
Mt 19.19 kai; ajgaphvsei" to;n plhsivon sou wJ" seautovn.
Mt 27.40 sw'son seautovn, eij uiJo" ei\ tou' qeou', kai; katavbhqi ajpo; tou' staurou'.
Mt 27.42 a[llou" ejswsen, ejauto;n ouj duvnatai sw'sai.
Mc 9.50 e[cete ejn ejautoi'" a}la kai; eijrhneuvete ejn ajllhvloi".
Jo 5.30 ouj duvnamai ejgw; poiei'n ajp! ejmautou' oujdevn.
eja;n mh; favghte th;n savrka tou' uiJou' tou' ajnqrwvpou...
Jo 6.53
oujk e[cete zwh;n ejn ejautoi'".
2 Pd 2.1b ejpavgonte" eJautoi'" tacinh;n ajpwvleian:
7. Reviso
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 87
LIO 28
PARTICPIOS
Os particpios existem nos trs modos verbais, activo, mdio e passivo. Os modos activo e mdio
tm particpio nos tempos: presente, futuro, aoristo e perfeito. O passivo comporta particpios
nos tempos: futuro, aoristo e futuro perfeito. O particpio grego semelhante ao gerndio portu-
gus: indo, fazendo, etc. As formas do particpio aparecem muito no NT.
1. Particpio presente
a) O particpio activo do verbo luvw luvwn, soltando. Os verbos da primeira conjugao
seguem a mesma regra: baptivzwn, levgwn, pisteuvwn, etc.
b) O particpio a nica forma verbal sujeita s regras da declinao.
c) O particpio presente de eijmiv serve de modelo para os demais.
1. Particpio presente
a) Segue o paradigma do adjectivo da 2 declinao: pistov", hv, on_ a{gio", a, on.
2. Particpio futuro
O particpio futuro no apresenta dificuldades porque segue os modelos estudados no fu-
turo. A sua declinao igual s de luvwn e luovmeno", com (s) para o futu-
ro e (qh) para o passivo.
Fut. Ind. Act. = luv-s-w Part. Fut. Act. = lu-s-wn indo soltar
Fut. Ind. Md.= luv-s-omai Part. Fut. Md. = lu-s-ovmeno" indo soltar para si
Fut. Ind. Pas. = lu-qhv-s-omai Part. Fut. Pas. = lu-qh-s-ovmeno" indo ser solto
3. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
ajpollumevno" perdido paragivnomai venho, apareo
davkruon lgrima pavsh" (pa'") toda (todo)
ejgevneto, aor. a. (ginomai) aconteceu poiw'n (poievw) (fao, pratico)
ei\pen , aor. act. (levgw) disse staurov" cruz
evrj cetai, 3spia (ejrcomai) vou, venho swzomevnoi" (swvzw) salvos (salvo)
makavrio" bem-aventurado tapeivnofrosuvnh humildade
mwriva loucura fulavssomeno" guardo
4. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnhn 3.20,21
b) Pesquisa: quais os particpios encontrados na leitura?
c) Declinar: davkrion, ajpolluvmeno", swzovmeno"
d) Traduzir: Actos 20.19, e 1 Co 1.18, do quadro abaixo.
5. Textos do NT
x 3.14 kai; ei\pen oJ Qeo;" pro;" Mwush'n: E j gwv eijmi oJ w[n.
Mt 3.1 paragiv n etai I
j wav
n nh" oJ baptisth; " khruvsswn ejn th'/ ejrhvmw'./
Mc 1. 4 ejgevneto Ij wavnnh" oJ baptizwn ejn th/' ejrhmw'/ khruvsswn bavptisma
Lc 11.28 makavrioi oij ajkouvonte" to;n lovgon tou' Qeou' kai; fulavssonte".
Jo 3.21 oJ de; poiw'n th;n ajlhvqeian ejrv cetai pro;" to; fw'".
At 20.19 douleuvwn tw'/ kurivw/ meta; pavsh" tapeinofrosuvnh" kai; dakruvwn
oJ lovgo" ga;r oJ tou' staurou' toi'" me;n ajpollumevnoi" mwriva ejstivn,
1 Co 1.18 toi'" de; swzomevnoi" hJmi'n duvnami" Qeou' ejstivn.
Ap 1.4 cavri" uJmi'n kai, eijrhvnh ajpo; oJ w'n kai; oJ h\n kai; oJ ejrcovmeno"
Constantino Ferreira 89
ANOTAES E EXERCCIOS
90 Estudo Programado de Grego Comum
LIO 29
FUNO DO PARTICPIO
1. Particpio substantivado
semelhana dos adjectivos, o particpio pode ser usado como substantivo quando
acompanhado por artigo. Tomemos como exemplo o que havemos estudado sobre os ad-
jectivos:
a) Adj.: oJJ pistov" = o fiel; > Part.: oJ pisteuvwn = o crendo, o crente, aquele que cr.
b) blevpw ton baptivzonta levgwn th' baptisomevnh.
2. Particpio adjectivado
O particpio tambm um adjectivo verbal quando acompanhado por substantivo e quali-
ficando-o, com funo semelhante a (oJ pistov" doulov") o servo fiel, ou, o fiel servo.
a) Exemplos: oJ ajgorazovmeno" ajnhvr. oJ baptivzwn presbuvtero",
b) Como adjectivo pode ter funo predicativa ou atributiva:
i. Atributiva: oJ doulov" oJ pistov" = o servo fiel; > oJ Ij wavnnh" oJ baptivzwn
ii. Predicativa: oJ doulov" pistov" = o servo fiel; > oJ Ij wavnnh" h\n baptivzwn
iii. As duas: ejgevneto Ij wavnnh" oJ baptivzwn ejn th/' ejrhmw'/ kai; khruvsswn
bavptisma metanoiva", Mc 1. 4
3. Particpio adverbial
O particpio tambm usado como advrbio, geralmente temporal, quando se refere ac-
o do sujeito: quando, enquanto.
a) Tabiqav uJmnw'n poivei citw'na" kai; imavtia = Tabita, enquanto canta, faz tnicas e
vestidos.
b) kai; ajnakeimevnwn aujtw'n kai; esjqiovntwn oJ Ij hsou'" ei\pen: Mk 14.18
e, quando eles estavam mesa e comiam, Jesus disse:
4. Modificaes fonticas
As modificaes dos particpios seguem a mesma regra j estudada noutros casos.
Presente Futuro Aoristo
baptivzwn - zovmeno" baptivswn - sovmeno" baptivsa" - savmeno"
Dentais
peivqwn - qovmeno" peivswn - sovmeno" peivsa" - savmeno"
6. Vocabulrio
Grego Traduo Grego Traduo
ei\pen disse h\lqen veio
(levgw) dizer (ejrcomai) ir, vir
ei\" um labw;n
miva uma (lambavnw) receber, tomar
ejkporeuvw sair maqhthv" discpulo
ejmbaptovmeno" paradwvsei
(ejmbavptw) mergulhar (paradivdwmi) entregar
ejndedumevno" pivnwn
(ejnduovmai) visto-me (pinavw) beber
ejsqivwn proskalesamevno"
(ejsqivw) comer (proskalevw) chamar (para diante)
eujloghvsa" triblivon tigela, prato
(eujlogevw) bendizer, louvar
evjcwn (ejvcw) ter trivca" pelos (de camelo)
7. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnhn 3.22-24
b) Pesquisa: quais os particpios encontrados na leitura?
c) Declinar: ejmbaptovmeno", ejndedumevno", triblivon
d) Conjugar: pia de ejsqivw
e) Traduzir: Joo 5.12, do quadro abaixo.
8. Textos do NT
Mt 11.19 h\lqen oJ uJio;" tou' ajnqrwvpou ejsqivwn kai; pivnwn
Mc 1.6 kai; h\n oJ Ij wavnnh" ejndedumevno" trivca" kamhvlou
Mc 12.43 kai; proskalesavmeno" tou;" maqhta;" aujtou' ei\pen aujtoi'":
Mc 13.1 kai; ejkporeuomevnou aujtou' ejk tou' iJerou' levgei aujtou' ei\" tw'n maqhtw'n
aujtou'
Mc 14.18 ei\" ejx uJmw'n paradwvsei me oJ ejsqivwn met! ejmou'.
Mc 14.20 oJ ejmbaptovmeno" met! ejmou' ejjn to; triblivon
oJ e[cwn to;n uiJo; ;n e[cei thn; zwhvn,
Jo 5.12 oJ mh; e[cwn to;n uiJo;n tou' Qeou' th;n zwh;n oujk e[cei.
Mc 14.22 kai; ejsqiovntwn aujtw'n labw;n avrj ton eujloghvsa"
ANOTAES E EXERCCIOS
Constantino Ferreira 93
LIO 30
PARTICPIO AORISTO
O particpio aoristo existe nas trs vozes: activa, mdia e passiva. J estudmos que para formar
o aoristo acrescenta-se raiz verbal o sufixo temporal (sa). O seu particpio segue a mesma re-
gra, mas no leva o aumento (e), que s usado nos tempos secundrios do indicativo: imperfei-
to, aoristo e mais-que-perfeito. O nosso paradigma continua a ser luvw.
6. Vocabulrio
ajnevbh (ajnabaivnw) subo makavrio", iva bem-aventurado/a
ajfrivzw espumo mwrov", iva louco/a, nscio
eujqu;" logo, imediatamente nhsteuvw jejum
kulivw rebolo proskaleuvw chamo frente
labou'sai (lambavnw) recebo, tomo u}dato" (u}dwr) gua
7. Exerccios
a) Leitura: Ij wavnnhn 3.25-26
b) Quais as preposies existentes no texto?
c) Denominar: kaqarismou', maqhtw'n, luvsai", bavllwn, balwvn, labonta
d) Declinar: part. aor. act. m e f. de pisteuvw
e) Traduzir: Mt 25.3, abaixo.
8. Textos do NT
Mt 3.16 baptisqei;" de; oJ Ij hsou'" eujqu;" ajnevbh ajpo; tou' u}dato":
Mt 4.2 kai; nhsteuvsa" hJmevra" tesseravkonta kai; nuvkta" tesseravkonta
Mt 8.7 kai; levgei aujtw':/ E
j gw; ejlqw;n qerapeuvsw aujtovn.
Mt 10.1 kai; proskalesavmeno" tou;" dwvdeka maqhta;" aujtou'
Mt 25.3 aiJ ga;r mwrai; labou'sai ta;" lampavda" aujtwn oujk e[labon meq! eJautwn e[laion.
Mc 9.20 kai; pesw;n ejpi; th'" gh'" ejkuliveto ajfrivzwn.
Lc 1.45 kai; makariva hJ pisteuvsasa
Constantino Ferreira 95
ANOTAES E EXERCCIOS