mecnierebis ganviTarebis etapebi და მეცნიერების კრიზისი

mecnierebis istoria aris mecnierebis filosofiidan gamoyofis istoria. adamians aqvs sami unari
rwmena-sibrZne- codna. adamianis istoria aris am unarebis monacvleobis istoria. evklidem
geometria gamoyo filosofiisagan, aristotelem bunebis mecnierebebi gamoyo filosofiisgan da
isini dayo pirvel da meore filosofiad. niutonma fizika gamoyo filosofiisagan, vundtma
fsiqologia gamoyo filosofiisgan, matematikuri logika gamoeyo filosofias. darvinma biologia
gamoyo filosofiisgan. mecnierebis filosofia ikvlevs mecnierebis fenomens da mis adgils
Tanamedrove adamianisa da sazogadoebis cxovrebaSi. mecnierebam ganviTarebis garkveuli
etapebi gaiara: klasikuri mecniereba, araklaskuri mecniereba da postklasikuri mecniereba.

klasikuri mecniereba moicavs periods me 17 saukunidan XX saukunis 20-ian wlebamde.

klasikuri mecniereba xasiaTdeba ramdenime niSniT:

I.

 klasikuri mecniereba eswrafvis Seqmnas codnis dasrulebuli sistema, romelSic

WeSmariteba gadmocemuli iqneba dasrulebuli saxiT. klasikuri mecniereba emyareba
meqanikas rogorc ZiriTad mecnierebas, romelic samyaros warmoidgens giganturi
meqanizmis saxiT. es giganturi meqanizmi funqcionirebs meqanikis mudmivi da ucvleli
kanonebis mixedviT.
 klasikuri mecniereba meqanikas ganixilavs rogorc samyaros Semecnebis universalur
meTods, radgan samyaro aris meqanizmi. amitom meqanika aris mecnierebis etaloni.
 es ganapirobebda am epoqis metafizikur da meqanistur msoflmxedvelobas. es
mecniereba eZebda ucvlels da gamoricxavda yovelive SemTxveviTs rogorc codnis
simciriT gamowveuls. samyaro iyo warmodgenili aucileblobis saxiT da mecniereba
eZebda aucilebels.
 klasikuri mecniereba emyareboda substancialobis gagebas, anu eZebda samyaros
safuZvels.
 codna ganixileboda rogorc absoluturad utyuari da WeSmariti,
 Semecneba buneba da aris ki ganixileboda rogorc sinamdvilis asaxva
II. klasikuri mecniereba bunebas ganixilavs rogorc mudmiv, ucvlel, Tavis Tavis igiveobrivi
mTlianoba. es ganapirobebda am mecnierebis SemecnebiT pozicias. mas axasiaTebda
statikuroba, elementarizmi da antievolucionizmi. mecnierebis mizani iyo rTuli struqturebis
martivi elementebis gamoyofa (elementarizmi) am dros Segnebulad ukugdebuli iyo sistemis
sirTule da is mimarTebebi da kavSirebi, rac damaxasiaTebelia sistemisaTvis rogorc dinamikuri
sistemisaTvis. (statizmi). realoba ganixileboda rogorc cvalebadobas, ganviTarebas da istoriul
xasiaTs moklebuli, samyaro principSi ucvleli iyo (antievolucionizmi).

III. klasikuri mecniereba sicocxles miiCnevda samyaros SemTxveviT da umniSvnelo elementad.

samyaroSi rogorc meqanizmSi sicocxles mcire adgili ekava. samyaro rogorc meqanizmi iyo
laplasis determinizmis mixedviT mowesrigebuli, rac uzrunvelyofda mis srul
winaswarmetyvelebad xasiaTs. “Tuki cnobili iqneba samyaros yvela elementis da nawilis
mdgomareoba da Zalebi, romlebic zemoqmedeben maTze, maSin Tuki iarsebebda goneba,
romelic SeZlebda am monacemebis gaerTianebas erT formulaSi, maSin ar darCeboda bunebaSi
araferi Seumecnebeli, gamoaSkaravebuli iqneboda ara marto warsuli, aramed momavalic.”

sicocxle rogorc oraganizmi SeuTavsebeli iyo meqanikur samyaroSi da organizmi gaigeboda

meqanikurad. meqanikuri samyaro adamianisaTvis ucxo samyaro iyo. mxolod religia acxadebda,
rom adamiani aris gansakuTrebuli arsebuli samyaroSi. magram es fizikuri samyaro iyo
adamianis sicocxlis areali. qristianuli sulisa da sxeulis dapirispireba klasikur mecnierebaSi
iRebda gonebisa da materiis, adamianisa da samyaros dapirispirebis saxes.

IV. klasikurma mecnierebam gamodevna religia rogorc inteleqtualuri avtoriteti. rwmena da

codna sruliad gaimijna. adamianis religiuri koncefcia Caanacvla adamianis racionalisturma
koncefciam. am koncefciis Tanaxmad adamiani aris gonebis arsebobis umaRlesi forma.
materialuri cxovreba ki iyo adamianis cxovrebis sfero. miuxedavad imisa, rom klasikuri
mecniereba tovebda adgils filosofiisa da religiisaTvis, sazogadoebaSi mtkicdeboda Sexeduleba
rom mecnierebas SeuZlia adamianis winaSe mdgomi problemebi. mas SeuZlia uzrunvelyos
kacobriobis naTeli momavali. es mianiSnebda filosofiiis da religiis poziciebis Semcirebas.

XIX saukunis mecniereba

klasikuri mecniereba rCeboda meqanisturi da metafizikuri,magram am mecnierebam mainc

gamoiwvia metafizikuri Tvalsazrisis cvlileba,anu samyaro, rogorc ucvleli da maradiuli
ukugdebuli iqna. es xdeboda Semdegnairad: maTematikaSi Semotanili iqna usasrulos mcireTa
idea. (niutoni,leibnici), dekartem Seqmna analitikuri geometria. Seiqmna kanti-laplasis
kosmogoniuri hipoTeza. yovelive es iwvevda ganviTarebis ideis gabatonebas. samyaro
ganixileboda rogorc ganviTarebaSi myofi mTeli. yovelive es amzadeba mecnierul revolucias. am
revoluciis mTavari Sinaarsi iyo samyaros rogorc sayovelTao urTierTkavSiris mTeli, romelic
imyofeba evoluciis procesSi. me-19 saukunis umniSvnelovanesi aRmoCena iyo: Svanis da
Sleidenis samyaros ujreduli agebulebis Sesaxeb, energiis mudmivobis da gardaqmnis
kanoni(meieri da jouli) da darvinis evoluciuri Teoria, romelic emeyareboda bunebrivi SerCevis
princips. mendeleevis elementebis perioduli sistema.(1869) da sinaTlis eleqtro magnituri
Teoria(maqsveli 1873). am aRmoCenebma mecniereba rogorc faqtebis Semgrovebeli da
mecniereba makro sxeulebis Sesaxeb gardaiqmna da iqca mecnierebad, romelic axdens
monacemebis sistematizacias. mecniereba xdeba procesebis da ganviTarebis procesis
Semswavlel mecnierebad. me-19 saukuneSi mecnierebis mTavari problema xdeba mecnieruli
codnis sinTezi, mecnierebis erTianobis problema, romelsac SeeZleboda moeca samyaros rogorc
erTianis mecnieruli suraTi. am procesis paralelurad midis mecnierebaTa diferenciaciis procesi.
xolo saukunis bolos adgili aqvs mecnierebaTa axali integraciis procesis dawyebas. samyaros,
rogorc manqanis da meqanizmis gageba dasasrulisaken midis, Tumca es mosazreba ar aris
ukugdebuli. aseve bolomde ar Secvlila sicocxlis fenomenis adgilis gageba mecnierebaSi-
sicocxle kvlav gaigeba rogorc umniSvnelo da SemTxveviTi elementi samyaroSi. yalibdeba
interdisciplinaruli kvlevebi. yovelive es amzadebda 19-20 saukunis pirveli mesamedis
mecnierul revolucias. xelaxla daisva sakiTxi sicocxlis fenomenis adgilis Sesaxeb samyaroSi.
marTalia usityvod aRiareben adamianis gansakuTrebul adgils samyaroSi(rac iyo qristianobis
gavlena) magram rac ukugdebuli iqna samyaros RvTaebrivi Semoqmedebis idea da adamiani
miCneuli iqna bunebrivi SerCevis Sedegad Seqmnili arsebuli, TviTon buneba da ara RmerTi
iqmna miCneuli bunebrivi cvlilebebis mizezad. RmerTis, absoluturi gonebis, adgils ikavebs
buneba. adamiani aris erTerTi cocxali arseba sxva cocxal arsebaTa Soris, ubralod igi
ganviTarebis ufro maRal safexurze dgas. kopernikis da darvinis aRmoCenebma adamians
daakargvines kosmosSi sakuTari adgilis da rolis gageba. mecnierebis yoveli axali aRmoCena
cvlida samyaroSi adamianis adgilsa da rols da mas sul ufro umniSvnelos xdida. es iwvevda
adamianis SeSfoTebas, igi kargavda sakuTari arsebobis sazriss.
 dekartes, niutonis, galileis, kopernikis da darvinis aRmoCenebis Sedegad Camoyalibda axali
kosmologia da adamianma aRmoaCina bunebis fenomeni da adamianis goneba Tavisuflad
moqmedebs bunebis samefoSi. magram amave dros am samyaroSi adamiani aRmoCnda
damcirebuli da umniSvnelo arsebuli xdeba. igi aRar aris samyaros centri da samyaros
ganviTarebis mizani. es samyaro gagebulia rogorc meqanizmi-TviTkmari da damoukidebeli
meqanizmi, romelsac ar aqvs mizani da Tavisi arsiT savsebiT ucxoa adamianisaTvis. amrigad
mecnierebis ganviTarebis Sedegi iyo adamianis samyarosagan gaucxoeba, romelic ar pasuxobda
adamianur Rirebulebebs. mecnierebis mier aRmoCenili samyaro iyo adamianisadmi civi da
gulgrili. magram es iyo erTaderTi namdvili samyaro da misgan Zvel qristianul samyaroSi
dabruneba SeuZlebeli iyo. darvinis Teoriam adamianis rogorc RmerTis mier Seqmnilis ideas
safuZveli gamoacala da adamianis warmoSoba sruliad SemTxveviTi, bunebrivi SerCevis
Sedegad gamoacxada. adamiani ar aris arc bunebis mbrZanebeli da arc samyaros mizani da
Semoqmedebis gvirgvini. adamiani dayvanili iqna cxovelis doneze. adamians SeeZlo mxolod
sakuTari Tavi miiCnios evoluciis procesis umaRles miRwevad. magram igi mainc rCeba mxolod
cxovelad. mecnierebis horizontebi kidev ufro farTovdeba da masSi kidev ufro umniSvnelo da
SemTxveviTad gamoiyureba adamiani da misi sicocxle. es Sexeduleba kidev erTxel daamtkica
Termodinamikis meore sawyisis aRmoCenam, romlis mixedviT samyaro stiqiurad da garduvlaad
moZraobs wesrigidan-qaosisaken, rom miaRwios entropiis mdgomareobas-“Tburi sikvdilis”
mdgomareobas. sruliad SemTxveviT, dRemde kacobriobis istoria mimdinareobs adamianisaTvis
xelsayrel biofizikur viTarebaSi,rac uzrunvelyofda adamianis sicocxles da adamiani am
SemTxveviTobaSi xedavda RvTaebrivi Canafiqris gamoxatulebas da samyaros maradiulobis
mowmobas. rogorc vxedavT mecnierebis ganviTareba kidev ufro zrdida adamianis pesimizms.
mecnierebis ganviTarebis es ucnauri Sedegi upirvelesad dainaxes filosofosebma. filosofias
metad ukve aRar ainteresebs samyaros agebuleba da buneba, aramed dainteresebulia mxolod
adamianis adgilis samyaroSi, misi yofierebis wesis da misi arsebobis sazrisis dadgeniT. amis
damadasturebelia sicocxlis filosofiis, personalizmis, fenomenologiis, eqsistencializmis
warmoSoba. paradoqsia, rom miuxedavad amis,swored XIX-XX saukunis mijna aris
mecnierebis ganviTarebis oqros xana da axali mecnieruli revoluciis epoqa. mecniereba
viTardeba organizaciulad, ewyoba uamravi konferenciebi. viTardeba teqnika da sazogadoebaSi
gabatonebulia sruli optimizmi mecnierebisa da misi Sedegebis mimarT. radgan miuxedavad
mecnierebis mier gamowveuli pesimizmisa mecnierebam adamians misca komforti,
keTildReoba, jandacva. (ramdenad adeqvaturia es gacvla). iwyeba axali mecnieruli revolucia
romelic diwyo fizikaSi da Semdeg gavrcelda sxva mecnierebebSi. am revoluciam kardinalurad
Secvala mecnierebis filosofiuri da logikuri safuZvlebi da safuZveli Cauyara axal mecnierebas.

axal samecniero revolucias safuZveli Cauyara ramdenime fundamentalurma aRmoCenam

fizikaSi, romelmac daarRvia kartezianul-niutoniseuli kosmologia. es aRmoCenebia: eleqtro
magnituri talRebis aRmoCena (h.herci) mokle talRovani eleqtro magnituri gamosxiveba
(k.rentgeni), radioaqtiurobis aRmoCena(a. bekereli), eleqtronis aRmoCena (j. tomsoni) kvantis
ideis SemoReba(m.planki), fardobiTobis Teoria (a.ainStaini), jaWvuri reaqciis
aRmoCena(e.rezerfordi). n. borma, 1913-1921 wlebSi, Seqmna atomuri birTvis modeli. es iyo
mecnieruli revoluciis pirveli etapi. man sruliad Secvla adamianis warmodgena materiaze,mis
struqturaze da bunebaze, moZraobis tipebze da sivrcisa da drois axal warmodgenaze. aman
gamoiwvia Zveli fizikis krizisi da Sedegad qonda saerTod bunebis mecnierebis krizisi. es ki
niSnavda klasikuri mecnierebis metafizikuri safuZvlebis kriziss. am mecnieruli revoluciis meore
etapi iwyeba XX saukunis 20-anu wlebidan da dakavSirebulia kvanturi meqanikis SeqmnasTan.
kvanturi meqanika da fardobiTobis Teoria erTad qmnian samyaros kvantur-relativistur suraTs.
amis Sedegi iyo niutonis fizikis yvela ZiriTadi parametrebis ukugdeba:
 maT Soris gansakuTrebiT aRsaniSnavia atomis, rogorc myari, ganuyofeli, samyaros
“samSeneblo aguris” gageba ukugdebuli iqna.
 ukugdebuli iqna warmodgena drosa da sivrceze rogorc realobis absolutur damoukidebel,
samyaros arsebobis formebze.
 ukugdebuli iyo mizezobriobis principis absoluturi xasiaTi,
 eWvs qveS dadga bunebis obieqturi dakvirvebis SesaZlebloba.
 myari nivTiereba aRar aris umniSvnelovanesi bunebrivi substancia
 sam ganzomilebiani sivrce da dro gadaiqca dro-sivrcis oTxganzomilebian kontiniumad.
Seicvala drois mimdinareobis xasiaTi da igi damokidebuli gaxda fizikuri obieqtis
moZraobis xasiaTze. drois mimdinareoba damokidebulia sxeulis moZraobis siCqareze.
 evklides geometria aRar aris samyaros agebulebis safuZveli.
 swor xazovani sivrce ar arsebobs, aramed planetebTan xdeba sivrcis gamrudeba.
 atomi avlens orgvar bunebas, igi aris rogorc talRa ise materialuri nawilaki.
  ukugdebuli iqna laplasiseuli calsaxa determinizmi, romelic Secvala ganuzRvrelobis
principma
 Seicvala dakvirvebadobis gageba, radgan SeuZlebelia, rom dakvirvebam ar Secvalos
dakvirvebis obieqti,
 samyaro rogorc meqanizmis gageba ukugdebulia

Zveli fizika mis mier Seqmnili samyaros suraTi ukugdebulia. mecnieruli revoluciis mesame
etapi iwyeba XX saukunis 40-iani wlebidan, rodesac moxda atomuri energiis aTviseba,
gamomTvleli manqanebis da kibernetikis ganviTareba. mecnierebis da teqnikis daaxloebam
gamoiwvia mecnierul-teqnikuri revoluciis Camoyalibeba. samecniero revoluciis pirveli Sedegi:
 kvantur-relativisturi samyaros suraTis Seqmna
 azrovnebis araklasikuri stilis Camoyalibeba. rac gulisxmobda, rom azrovnebis
mWvretelobiTi xasiaTi Seicvala.
azrovnebis axal stils Semdegi niSnebi axasiaTebda:
 Seicvala Semecnebis sagnis gageba. Semecnebis sagania ara wminda realoba, romelic
miiwvdomeba cocxali WvretiT, aramed realobis garkveuli Wrili, romelic miRebulia
Teoriuli da empiriuli meTodebis gamoyenebiT
 mecniereba aRar aris dakavebuli sagnebis SemecnebiT, romelic ganixileboda rogorc
ucvleli, romelic Sedioda garkveul kavSirebSi, aramed gadavida im pirobebis Seswavlaze,
romelSic moxvedrisas sagani ara ubralod garkveuli saxiT moqmedeben, aramed swored
am pirobebSi moxvedrisas SeuZlia iyos an ara imad rac aris. amitom Tanamedrove
mecniereba iwyebs gamosakvlevi obieqtis arsebobis pirobebis da wesebis dadgeniT.
 obieqtis Sesaxeb codna damokidebulia Semecnebis xelsawyoebze da codnis organizaciis
xasiaTi gansazRvravs xelsawyos rols
 gansxvavebul drosa da gansxvavebul viTarebaSi obieqtis Tvisebebis da aspeqtebis
konkretuli gamovlinebis analizi iZleva kvlevis saboloo Sedegbis obieqtur xats.
 klasikur mecnierebas saqme qonda erTian obieqtTan, xolo Tanamedrove mecnierebas
saqme aqvs erTi obieqtis mravalmxriv proeqciasTan, magram am proeqciebs ar aqvT
pretenzia, rom iZlevian obieqtis saboloo da yovelmxriv aRweras.
 klasikuri mecnierebis mWvretelobiT da realistur ganwyobaze uaris TqmiT mecniereba
mivida mecnierebis maTematizaciis gaZlierebasTan, ramac gamoiwvia fundamenturi da
 gamoyenebiTi mecnierebebis Serwyma da adamians mieca SesaZlebloba Seiswavlos
ukuduresad abstraqtuli, axali tipis realobebi, rogoricaa potenciuri (kvanturi meqanika) da
virtualuri realobebi (maRali energiebis fizika). aman Sdegad gamoiwvia faqtis da Teoriis
aRreva da Serwyma, rac SeuZlebels xdis empiriulis da Teoriulis gamijvnas.
 Tanamedrove mecnierebis maTematizaciis zrdam gamoiwvia mecnierebis
abstraqtulobis zrda, mecnierebam dakarga TvasaCinoeba da TvalnaTlivoba. mecniereba
operirebs abstraqtuli obieqtebiT.
 Seicvala mecnierebis logikac . man uari Tqva aristoteles logikaze da gadavida
mravalmniSvnelian logikaze. uars ambobs gamoricxuli mesamis da winaaRmdegobis
SeuZleblobis kanonis gamoyenebaze.
 Seicvala damokidebuleba sicocxlis fenomenTan. igi aRar ganixileba rogorc samyaros
SemTxveviTi fenomeni, armed aris samyaros kanonzomieri TviTganviTarebis Sedegi.
sicocxle samyaros aucilebeli elementia.

Tanamedrove mecniereba. Tanamedrove araklasikuri mecniereba qmnis kvantur-fardobiT

samyaros suraTs, romelic yvela ZiriTadi maxasiaTeblis mixedviT gansxvavdeba klasikuri
mecnierebis samyaros suraTisagan. amitom am mecnierebas uwodeben araklasikur mecnierebas.
mas axasiaTebs ramdenime Tavisebureba:

 araklasikuri mecniereba uars ambobs klasikur meqanikaze, rogorc mTavar mecnierebaze,

es niSnavs samyaros rogorc meqanizmze uaris Tqma.
 araklasikuri mecnierebis mier dadgenili samyaros modeli gulisxmobs rom samyaro aris
procesebis qseli, romelic mudmiv ganviTarebasa da cvalebadobis procesSi imyofeba.
 samyaro aRar aris warmodgenili rogorc meqanikuri meqanizmi da ucvleli
 klasikuri meqanikuri determinizmi, romelic samyarodan gamoricxavda SemTxveviTobas
da samyaro warmodgenili iyo rogorc aucilebeli, Seicvala da dRes samyaro
warmodgenilia rogorc albaTuri determinizmis saxiT, samyaro aris albaTuri xasiaTis.
 klasikuri mecnierebisTvis damaxasiaTebeli pasiuri damkvirvebelis adgils ikavebs aqtiuri
damkvirvebeli, araklasikuri mecniereba aRiarebs damkvirvebelis, mowyobilobis da
eqsperimentis pirobebis gavlenas eqsperimentze da miRebul Sedegebze.
  araklasikuri mecniereba aRiarebs, rom samyaros materialuri substanciis dadgena
SeuZlebelia, radgan materiis buneba principulad amouwuravia.
 mecnieruli codna aRar aris miCneuli absolutur utyuarobad. mecnieruli codna aris
SefardebiTi xasiaTis codna. zusti da mkacri mecnierebis ideali Seicvala
 sagnis ganxilva aRar xdeba izolirebulad, aramed xdeba sagnis moqmedebis sistemur-
holisturi aRwera
 sagnis Tvisebebi damokidebulia im garemos xasiaTze, romelSic imyofeba sagani
 sagnis Tvisebebi ganisazRvreba ara marto Sinagani ganviTarebis logikiT, aramed aseve
sxva sagnebTan urTierTqmedebis xasiaTiT
 araklasikur mecnierebas axasiaTebs antielmentarizmi- es niSnavs, rom igi uars ambobs
rTuli struqturebis Semadgeneli elementebis dadgenaze da axorcielebs dinamikuri Ria
aramdgradi sistemebis sistemur analizs.
 araklasikur mecnierebas axasiaTebs biologiur(biosferul) mecnierebaTa upiratesi
ganviTareba. aseve materiis TviTganviTarebis idea adasturebs sicocxlis da gonebis
warmoSobis aucileblobas samyaroSi. amitom axleburad ismeba samyaros sazrisis
sakiTxi, romelic momavalSi srulad unda gamovlindes,
 mecnierebis da religiis dapirispireba ukiduresad gamwvavda. mecniereba ikavebs religiis
adgils, mecniereba xdeba kacobriobis warmmarTveli da ganmsazRvreli Zala.

araklasikuri mecnierebis ganviTarebis paradoqsi is iyo, rom swored am mecnierebis

warmatebebma cxadi gaxades am mecnierebis Sinagani krizisi.

araklasikuri mecnierebis krizisi da postaraklasikuri mecniereba

atomurma bombma, klonirebam, ekologiurma problemebma, bunebrivi resursebis

aragonivrulma eqsploataciam cxadi gaxada mecnierebis ormagi xasiaTi da mecnierebisadmi
aRtacebuli damokidebuleba Seicvala skepticizmiT da sifrTxiliT. mecnierebis pretenzia, rom mas
SeuZlia gadaWras adamianis winaSe mdgari yvela problema da uzrunvelyofs adamianis
keTildReobas,janmrTelobas da bednierebas, dRes saeWo gaxda.

mecnierebam gamoiwvia adamianis dehumanizacia da xelovnuri garemos mier bunebrivi

garemos Canacvleba. nekrofilia. adamiani xdeba manqanis danamati da laparakoben teqnikur
gaucxoebaze. bunebrivi garemos gaRaribeba da haeris miwis da wylis resursebis dabinZureba da
amowurvis safrTxe. dairRva samyaros ekosistemis wonasworoba. es miuTiTebs am mecnierebis
krizisze. am krizisis daZleva moiTxovs globalur msoflmxedvelobriv cvlilebas, revolucias.
kacobriobam dakarga mecnierebis imedi da rwmena. dRes kacobrioba eZebs gamosavals am
krizisidan. am postaraklasikuri mecnierebis niSnebia:

 postmodernuli pozicia gulisxmobs, rom ar SeiZleba adamianuri moRvaweeobis romelime

sfero-religia, filosofia, mecniereba gamoyofili iyos rogorc kacobriobis warmmarTveli
Zala. TiToeuli mniSvnelovania Tavis sferoSi da dauSvebelia misi eqstrapolacia sxva
sferoebze. postaraklasikurma mecnierebam unda gaacnobieros Tavisi sazRvrebi da uari
Tqvas absoluturobaze. aseve unda aRiaros adamianuri moRvaweobis yvela sferos(religia,
filosofia, mecniereba, xelovneba) Tanabari mniSvneloba da Rirebuleba.
 modernizmis mecniereba miznad isaxavda Seeqmna samyaros suraTi, romelic
gamoirCeoda maqsimaluri konceptualuri erTianobiT, wesrigis ideiT, sistemurobiT,
arawinaaRmdegobriobiT, da mudmivobiT. xolo postmodernuli mecniereba ufro
interesdeba sociokulturuli realobiT, romelSic Sedis adamianic. amiT cdilobs mecnierebis
humanizirebas. aseTi samyaro inovaciuri da marad cvalebadia.
 modernuli bunebis mecniereba monologiuria igi akvirdeba bunebas da saganTa
samyaros da gamoTqvams codnas mis Sesaxeb. xolo postmodernuli mecnierebis
damkvirvebeli tavs acnobierebs rogorc samyaros nawils, romelic aqtiur mimarTebaSia
dakvirvebis saganTan. es mecniereba dialogiuria.
 mecniereba miiCnevs, rom samyaro aris TviTganviTarebadi, TviTcvladi sistema,
romelSic warmoiSvebian da qrebian sistemebi. samyaro ar viTardeba sworxazovnad.
samyaro Sedgeba ara elementaruli “samSeneblo agurebisagan” aramed procesebis
erTobliobisagan, samyaro aRar aris obieqti, aramed samyaro aris subieqti (radgan igi
TviTganviTarebadi evoluciuri sistemaa)
 mecniereba sul ufro kompleqsuri xdeba da iSleba zRvari bunebis mecnierebas,
humanitarul mecnierebas da teqnikur mecnierebas Soris. izrdeba maTematikis da
kompiuteruli sistemebis roli.
 modernuli codna aris saSualeba warmoebis, xolo postmodernuli codna aris adamianis
rogorc subieqtis,pirovnebis,individis Seqmnis safuZveli.
XX saukunis bolos cxadi xdeba rom mecnierebis daniSnuleba da funqcia ar Seesabameba imas,
rasac warmoidgenda adamiani.

 mecniereba gamoiyeneba bunebis eqsploataciisaTvis.

 eqsperimenti aris mcdeloba CeqmaSi Catenos buneba, rom Tavisi saidumlo
gviTxras(galilei)
 Cven ver davelodebiT bunebis mowyalebas, Cveni amocanaa misgan miviRoT
igi(miCurini)
 mecniereba bunebis umowyalo eqspluatacia emsaxureba
 bunebaze batonobis gancda (ara imis miReba rasac iZleva,aramed warTmeva)

mecniereba aRmoCnda mxolod eqspluataciis da batonobis iaraRi. amiT igi TviTon adamianis
yofierebas uTxris Zirs. es miswrafeba batonobisaken Semobrunda msvleloba d
TviTganadgurebisaken. amis damadasturebelia is finansuri resursebi, romlebic ixmareba
mecnierebis gansxvavebul sferoebSi: mecnierebaze gamoyofili mTeli finansebis 50% midis
iaraRis Seqmnaze, 30% teqnikuri saSualebebis Seqmnaze, 10% fundamentur kvlevebze bunebis
mecnierebaSi da maTematikaSi, 5% sazogadoebriv mecnierebebze da 5% ganaTlebasa da
medicinaze.

Tanamedrove mecnierebis damaxasiaTebeli niSania cinizmi. goneba yovelgvari sindisis qenjnis

gareSe iwvevs uzarmazar katastrofebs(ekologia,bioinJIneria,klonireba, virusebi,atomuri, qimiuri
da biologiuri iaraRi) mecniereba gaxda batonobis mTavari iaraRi. dRes gansakuTrebul safrTxes
warmoadgens kosmosuri kvlevebi da ganmodificirebuli sakvebi. izrdeba msoflios haeris,niadagis
da wylis dabinZurebis done. axalSobilTa 60% ibadeba paTologiiT.

 2004 wels miwebis 17% daTesili iyo genmodificirebuli produqciiiT,

 2008 wels britaneTSi neba darTes adamianis da cxovelis ujredebis Sejvarebas
 2008 wels CERN- i dajda 5 miliardi.

adamiani Tavisi mecnieruli da teqnologiuri moqmedebiT dasaSvebis zRvars da adamiani gaxda

ZiriTadi geologiuri faqtori. aman gamoiwvia biosferos stabilurobis Seryeva. wliurad
moipoveben 89 milion barel navTobs. mecniereba qmnis xelovnur garemos, romelic
Caenacvleba bunebriv garemos.

sul ufro dabejiTebiT laparakoben e.w. oqros miliardze-anu dedamiwaze SeuZlia normalurad
iarsebos mxolod erTma miliardma adamianma. am poziciis reqciuli da mizantropuli Sinaarsi
gasagebia. mecniereba progresis, adamianis samsaxuridan gadavida mxolod gabatonebuli
xelisuflebis batonobis iaraRad.

ra aris mecniereba mecniereba adamianuri saqmianobis sferoa, romlis mizania sinamdvilis

Sesaxeb codnis mopoveba da sistematizacia. mecnieri da mecniereba xdeba sazogadoebis
sawarmoo Zala, romelic ganapirobebs sazogadoebrivi simdidris Seqmnas. mecniereba
xasiaTdeba organizaciuli xasiaTiT. warsulis martoxela mecnieri, romelic Sepyrobilia
WeSmaritebis dadgenis ideiT da mzad aris Tavi gaswiros am WeSmaritebis dadgenas. dRes
mecniereba aris rTuli organizaciuli sistema. es organizacia agebulia Sromis danawilebis da
kooperaciis principebiT. samecniero dawesebuleba aris organizacia, romlis daniSnulebaa codnis
warmoeba.
mecnierebis klasifikacia gansxvaveben fundamentalur da gamoyenebiT mecnierebebs. aseve
bunebis mencnierebas da humanitarul mecnierebebs, formalur mecnierebebs: logika da
maTematika.
mecnierebis sferoebis da mecnierebaTa ierarqiis naxazi

samecniero Tanamegobroba. Tanamedrove mecnierebis mniSvnelovani elementia samecniero

Tanamegobroba. es aris mecnierebiT dakavebuli adamianTa erToblioba. mecnieruli
Tanamegobroba warmosdgeba saxelmwifo dawesebulebebis, samecniero dawesebulebebis,
sazogadoebrivi organizaciebi da mecnierTa araformaluri gaerTianebebi. samecniero
Tanamegobrobis organizebis principia e.w. ”mecnieruli avtoriteti” aRiarebis principi, romelic
ganpirobebulia miRweuli mecnieruli SedegebiT da xSirad igi ar emTxveva saxelmwifos mier
aRiarebul mecnierebis pirovnebas. es ganapirobebs samecniero Tanamegobrobis da saxelmwifos
gansxvavebas Sefasebasa da aRiarebaSi. miuxedavad imisa, rom dRes mecniereba aris koleqtiuri
saqmianoba, aq mainc gansakuTrebiT fasobs erTeuli pirovnebis roli mecnierebis ganviTarebaSi.
samecniero Tanamegobrobis erTerTi mniSvnelovani amocanaa axali ideebis da Teoriebis
aRiareba, romlebic gansazRvraven mecnierebis Semdgom ganviTarebas. umaRlesi ganaTlebis
sistemis organizeba da mxardaWera, romelmac unda uzrunvelyos mecnierTa axali Taobebis
CarTva samecniero moRvaweobaSi.
Tanamedrove mecnieruli Tanamegobrobis damaxasiaTebeli niSania skepticizmi da aTeizmi.
1990 wels Catarebuli gamokiTxviT dadginda, rom aSS-s mecnierebis erovnuli akademiis
mecnerTa mxolod 7% da britaneTis mecnierebaTa akademiis mecenierTa mxolod 3,3% iyo
morwmune. im dros, rodesac britaneTis mosaxleobis 68,5% Tavs morwmuned Tvlida. saerTod
amerikel mecnierTa mxolod 40% aris morwmune, xolo aSS-s universitetebis leqtorTa 73% aris
morwmune. amerikel eqimTa 76% Tavs morwmuned Tvlida.
mecnierebi mecnieri aris individi, romelic dakavebulia mecnieruli saqmianobiT da misi
kvalifikacia aRiarebulia samecniero Tanamegobrobis mier. mecnieruli kvalifikaciis aRiarebis
magaliTia samecniero publikaciebi, sakuTari kvlevis Sedegebis gamoqveyneba mecnierul
JurnalebSi, saerTaSoriso konferenciebSi monawileoba. saerTaSoriso publikaciebi da
konferenciebi aRiarebis aucilebeli elementebia. igi ufro fasobs da didi mniSvneloba eniWeba
vidre adgilobriv samecniero Jurnalebsa da konferenciebSi monawileoba. amisaTvis iqmneba
reitingul samecniero Jurnalebis CamonaTvali,sadac gamoqveynebuli saSromi upiratesi aRiarebis
safuZvelia. mecnieris aRiareba da avtoriteti ganisazRvreba misi cnobilobiT mecnierul
TanamegobrobaSi. aseve iqmneba mecnierebis aRiarebis reitingebi maTi naSromis citirebis
indeqsis mixedviT. miTiTebebis simravle mecniers gadaaqcevs am sferos eqspertad, romlis
mosazreba gansakuTrebuli avtoritetis mqonea. misi naSromis gamoqveeyneba prestiJulad
miiCneva. Cveulebriv, mecnieri, romelic muSaobs garkveuli drois manZilze raime samecniero
Temaze unda dasruldes publikaciis anda monografiis gamoqveynebiT. mecnieris prestiJis da
avtoritetis gamoxatulebaa mis mier leqciebis kursis kiTxva cnobil universitetebSi, rac mis maRal
kvalifikaciaze miuTiTebs. mecnieris warmatebis da avtoritetis gansakuTrebuli maniSnebelia
sakuTari samecniero skolis Camoyalibeba- axalagzrda mecnierebis aRzrda, romlebic
gaagrZeleben kvlevas dasaxuli mimarTulebiT.
samecniero organizaciebi mecnierebis ganviTarebaSi gansakuTrebulia Tavisufali mecnieruli
gaerTianebebis roli, romlebic erTmaneTSi cvlian mecnierul informacias internetmecnierebis
(internetscience), konferenciebis, saJurnale publikaciebis meSveobiT.
saerTaSoriso samecniero organizaciebia: iunesko,  
IEEE Institute of Electrical and Electronics Engineers- eleqtroteqnikis da eleqtronikis inJinerTa
instituti
CERN-evropis maRali energiebis fizikis da elementaruli nawilakebis fizikis kvleviTi centri,
romelic axorcielebs realur kvlevebs.
IUPAC- fundamenturi da gamoyenebiTi qimiis ganviTarebis xelSemwyobi saerTaSoriso
organizacia (International Union of Pure and Applied Chemistry)

 IAU-saerTaSoriso astronomiuli kavSiri (international astronomical union)

adamianis genomis gaSifvris kvleviTi instituti saerTaSoriso kosmosuri sadguris farglebSi
mimdinare mecnieruli kvlevebi, romlebic uzarmazar finansur da inteleqtualur resursebs
moiTxovs, romelic nebismieri calkeuli qveynisaTvis miuwvdomelia.
მეცნიერების კრიზისი

მეცნიერება არ აღმოჩნდა ერთმნიშვნელოვნად დადებითი ფენომენი. თავიდან

ლაპარაკი იყო მხოლოდ მეცნიერების პროგრესზე და ყველა იღწვოდა მეცნიერების
პროგრესისათვის. კრიზისზე ლაპარაკი დაიწყეს XX საუკუნის დასაწყისში, როდესაც
გამოვლინდა მეცნიერების პირველი უარყოფითი შედეგები.

უნდა განვასხვავოთ მეცნიერების, როგორც ასეთის, კრიზისი, რომელმაც მოითხოვა

მეცნიერების როლის გადასინჯვა ადამიანის ყოფიერებაში. უნდა გაირკვეს თუ რა
არის მეცნიერების დანიშნულება: ბუნებაზე ბატონობა, ჭეშმარიტების დადგენა თუ
სამყაროს მეცნიერული სურათის შექმნა? ამისაგან განსხვავდება მეცნიერების
კრიზისი, როდესაც ლაპარაკობენ რომელიმე კონკრეტული მეცნიერების შიგნით
მიმდინარე პროცესზეა ლაპარაკი,როგორც მეცნიერების განვითარების ერთერთ
ეტაპზე. მე-XX საუკუნის დასწყისის უმთავრესი ნიშანია მეცნიერებისა და ტექნიკის
განვითარება. ადამიანმა შექმნა მანქანა, თვითმფრინავი, ტანკი, კინემატოგრაფი,
ქიმიური წამლები და სხვა. ასევე ეს არის ადამიანური ბოროტების გამოვლენის
პერიოდი. მეცნიერების და ტექნიკის წარმატებამ ევროპას არ მოუტანა მისი
პრობლემების გადაჭრის ფორმა. ჰუსერლის აზრით, ევროპული საზოგადოება
კრიზისშია. ევროპის კრიზისი ნიშნავს ევროპის კულტურის კრიზისს, რაც ეფუძნება
ფილოსოფიის კრიზისს, რაც ევროპული გონების კრიზისს ნიშნავს. საჭიროა
ევროპული კაცობრიობის წარმმართველის დადგენა. რელიგიას და რწმენას ეს არ
ხელეწიფება. ევროპული კაცობრიობის წარმართვაზე პრეტენზიას აცხადებს
ფილოსოფია და მეცნიერება. ფილოსოფიის და მეცნიერების მიმართება არის ახალი
ევროპის წარმმართველი დილემმა. ფილოსოფია და მისი ერთერთი განშტოება
ბუნების მეცნიერება ვერ ასრულებენ თავის მისიას, რომ მოახდინონ უფრო მაღალი
ტიპის ადამიანის ნორმატიული ხელმძღვანელობა, რომელიც როგორც იდეა უნდა
იქნეს განხორციელებული ევროპაში.
 რა არის მეცნიერების არსი და ბუნების მეცნიერების ასეთი დონის განვითარების
პირობებში შეიძლება ვილაპარაკოთ მეცნიერების და საერთოდ ევროპის კრიზისზე?
რამ განაპირობა ევროპულ კულტურაში მეცნიერების გაბატონება და ეს რატომ გახდა
კრიზისი საფუძველი და გამოხატულება? ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად ჰუსერლი
იკვლევს ბუნების მეცნიერების განვითარების ისტორიას გალილეიდან მომდინარე.
დეკარტესთან, ახალ დროში, მოხდა ფიზიკალისტური ობიექტივიზმისა და
ტრანსცენდენტალური სუბიექტივიზმის ერთიანობის დადგენა. მეცნიერების
პრეტენზია იყოს არსებულის ტოტალური ახსნა-უსაფუძვლო და ამოწურულია.
მეცნიერება, რომელიც ცდილობს ფილოსოფიას წაართვას ადგილი, ყოველთვის
რჩება უუნარო, რადგან მისთვის ფარული რჩება მისი საკუთარი საზრისისეული
ფუნდამენტი ევროპამ დაკარგა თავისი განვითარების მიზანი-იყოს ფილოსოფიური
გონების საფუძველზე წარმართული კაცობრიობა.

ეპოქა იყო პოზიტივიზმის ბატონობის ეპოქა, რაც ნიშნავდა ფილოსოფიისათვის

თავის მოკვეთას. პოზიტივიზმა შეცვალა განმანათლებლობა. ადამიანი არ აცხადებს
პრეტენზიას სამყაროს საიდუმლოს გაგებაზე, რწმენა იმისა, რომ ადამიანმა იცის
ნამდვილი სამყარო განაპირობებდა მის შემოქმედებით სითამამეს გარდაქმნის
პროცესში, რამაც შექმნა ევროპა. მაგრამ ჰუსერლის თანამედროვე ადამიანს არ აქვს ეს
რწმენა, ამიტომ მისი შემოქმედებითი ენთუზიაზმი გაქრა. ახლა ადამიანი ამბობს,
რომ მან არ იცის მარადიული სამყარო, არ აქვს იმედი მარადიული სამყაროს
გაგებისა. მაშინ რა შეიძლება წარმართავდეს ადამიანის, ერის, კაცობრიობის
ცხოვრებას, ისტორიას, შემოქმედებას. ეს არის ჰუსერლის მსოფლმხედველობის
მთავარი პრობლემა. ჰუსერლი იწყებს ბრძოლას ფილოსოფიური და
მსოფლმხედველობრივი პოზიტივიზმის წინააღმდეგ, პოზიტივიზმი ემყარება
მეცნიერებას და იღებს ისტორიზმის და ფსიქოლოგიზმის სახეს. ეს არის მცდელობა
ყველაფერი აიხსნას ისტორიული და ფსიქოლოგიური ფაქტორებით. ფილოსოფიას
ემუქრება დაღუპვა სკეფსისისაგან, ირაციონალიზმისაგან და მისტიციზმისაგან.
 რას ნიშნავს მეცნიერების კრიზისი მეცნიერება მნიშვნელოვან წილად
განსაზღვრავს თანამედროვე ადამიანის ცხოვრებას და მსოფლმხედველობას.
მეცნიერება თავბრუს გვახვევს თავისი მოღვაწეობის პრაქტიკული შედეგიანობით,
რომელიც უზრუნველყოფს საზოგადოების განვითარებას და კეთილდღეობას.
ჰუსერლის აზრით, ბუნების მეცნიერების შემეცნებითი შედეგები შთამბეჭდავია,
მათემატიკა კი არის ნიმუში მეცნიერული სიმკაცრისა და ნაყოფიერებისა. მათი
მეცნიერულობა, სიზუსტე და შედეგიანობა უეჭველია. მოხდა მეცნიერების იდეის
რედუქცია მხოლოდ ფაქტების შესახებ მეცნიერებაზე.

მეცნიერების კრიზისი ნიშნავს, რომ მეცნიერებამ დაკარგა ადამიანისათვის

სასიცოცხლო მნიშვნელობა. ამიტომ უნდა შემოწმდეს მეცნიერების მეცნიერულობა,
განსაკუთრებით კი ფსიქოლოგიის მეცნიერულობა. ფსიქოლოგიის კრიზისი
სახიფათოა, რადგან პასუხს აგებს გონების, ადამიანის შემეცნებაზე, ხოლო ევროპული
კულტურის ყველა პრობლემა დაიყვანება სუბიექტის გამოცანასთან. ჰუსერლს ეჭვი
შეაქვს ფსიქოლოგიაში, რომელსაც აქვს პრეტენზია-იყოს ფუნდამენტური მეცნიერება
გონების შესახებ. ფსიქოლოგია ვერ ხედავს გონების არსს, ამიტომ იგი უნდა
ჩაენაცვლოს ფენომენოლოგიური ფილოსოფიით.

მეცნიერება ივიწყებს მთავარ საკითხს-ადამიანის ფენომენს, ღირსებას. მეცნიერებამ

ადამიანი აქცია უბრალო მეცნიერულ ფაქტად, სხეულად, საგნად. მეცნიერებას
არაფრის თქმა არ შეუძლია ადამიანზე, როგორც თავისუფლების სუბიექტზე.
მეცნიერება ახდენს აბსტრაგირებას ყოველივე სუბიექტურს და ყოველგვარ
ღირებულებით შეფასებისაგან. (ჰუსერლმა ჰაიდეგერისაგან განსხვავებით ვერ
დაასაბუთა ფილოსოფიის უპირატესობა მეცნიერებაზე, რაც იქნებოდა საფუძველი
მისი პრეტენზიისა იყოს ევროპული კაცობრიობის წარმმართველი) მეცნიერების
პარადოქსი იმაშია, რომ არის რა ადამიანური საქმე, უარყოფს ადამიანის არსებობას.
ადამიანის პარადოქსია ის, რომ ადამიანი მეცნიერებით უარყოფს საკუთარ
ყოფიერებას სამყაროში.
 ყველაზე აშკარა არის დაპირისპირება ლებენსწელტ-ს(სასიცოცხლო სამყაროს
ონტოლოგიას შორის, რომელიც გვეუბნება რა არსებობს) და მეცნიერების სამყაროს
(ჭეშმარიტ სამყაროს) შორის. ჩვენი ყოველდღიურობის გამოცდილება გვეუბნება, რომ
მზე ამოდის და ჩადის, ხოლო მეცნიერება გვეუბნება, რომ დედამიწა ბრუნავს მზის
გარეშემო, რატომ საუბრობს ადამიანი ყოველდღიურობის ენით და არა მეცნიერების
ენით.

ცვლილება მეცნიერების როლისა და დანიშნულების შეფასებაში მოხდა 20

საუკუნის დასაწყისში. ლაპარაკია არა მათ მეცნიერულობაზე, არამედ მათ როლზე და
დანიშნულებაზე ადამიანური ყოველდღიური ყოფიერებისათვის. მეცნიერება იჩენს
გულგრილ დამოკიდებულებას საკითხებისადმი, რომელიც გადამწყვეტია
ადამიანისათვის. ეს მეცნიერება ვერაფერს გვეუბნება ჩვენს ცხოვრებისეულ
პრობლემებზე, მეტიც პრინციპულად გამორიცხავს სწორედ იმ საკითხებს, რომელიც
ასე სასიცოცხლოა ადამიანისათვის ჩვენს დროში. ესაა საკითხი ადამიანის არსებობის
საზრისისა და უსაზრისობის შესახებ, თავისუფლების, ზნეობის შესახებ. იგი არ
შეეხება ადამიანს, რომელიც თავისუფლად განსაზღვრავს მიმართებას გარემოსთან
და რომელიც თავისუფალია თავის შესაძლებლობაში -მისცეს საკუთარ თავს და
სამყაროს გონივრული ფორმა. რა შეუძლია თქვას მეცნიერებამ გონივრულობისა და
უუგუნურობის შესახებ, რა შეუძლია თქვას ჩვენზე, ადამიანებზე, როგორც
თავისუფლების სუბიექტებზე? მეცნიერებას სხეულის შესახებ რასაკვირველია
არაფერი, რადგან იგი აბსტრაგირებს ყოველივე სუბიექტურისაგან.”(20) მაგრამ ვერც
გონების მეცნიერება, ვერც ისტორიული მეცნიერება გვეუბნება რაიმეს ადამიანის
შესახებ. აქ ადამიანი თითქოს კი განიხილება როგორც გონითი არსებობა (და არა
ფიზიკური არსებობა) ისტორიულ ჰორიზონტში. “მეცნიერული ობიექტური
ჭეშმარიტება არის მხოლოდ და მხოლოდ იმის დადგენა, რასაც ფაქტიურად
წარმოადგენს სამყარო როგორც ფიზიკური ისე გონითი.”(21) თუ ისტორიას შეუძლია
გვასწავლოს მხოლოდ ის, რომ გონითი სამყაროს ფორმები, რაც ოდესმე
წარმოადგენდა ადამიანის ცხოვრებისეული კავშირების საყრდენს, იდეალები და
ნორმები წარმოიშვებიან და ქრებიან, ასე რომ იყოს ყოველთვის და თუ ასე იქნება
მომავალში, რომ გონება გადაიქცევა უსაზრისობად, ქველმოქმედება ტანჯვად”(21)
შეიძლება ვიცხოვროთ სამყაროში, სადაც ისტორიული ხდომილება სხვა არაფერია
თუ არა უწყვეტი მონაცვლეობა უშედეგო აღმოჩენებისა და მწარე
გულგატეხილობისა.”(21) (არაფერია მარადიული, ღირებული) ვერც ისტორია და
ვერც ფსიქოლოგია ვერაფერს ეუბნება ადამიანს. ფაქტიურობა გვიჩვენებს მხოლოდ
წარმავალს, მაგრამ რაშია ამ ცვალებადობის საზრისი, შეგვიძლია შევურიგდეთ ასეთ
ისტორიულ რეალობას? ჰუსერლი ასეთ დასკვნას აკეთებს: გაბატონებულია
ფილოსოფიური და მსოფლმხედველობრივი პოზიტივიზმი.

როგორ უნდა ვიცხოვრო, როცა არ ვიცი რა არის მარადიული, არ ვიცი საზრისი?

მოკლედ –მე ვიცი, რომ არაფერი არ ვიცი (სოკრატე). ევროპული მიღწევები, ევროპა
როგორც კულტურა, იდეალი დადაგა კითხვის ქვეშ, ხომ არ ამოწურა ევროპულმა
იდეამ საკუთარი თავი? (გავითვალისწინოთ შპენგლერის წიგნის პოპულარობას)
სოკრატემ პირველმა გააცნობიერა, რომ ადამიანი ისე ცხოვრობს და მოქმედებს, რომ
არ იცის, თუმცა ფიქრობს რომ იცის. ამ შემთხვევაში ადამიანი უნდა დაეყრდნოს
თავის გონებას, როგორც საზრისის ერთადერთ წყაროს. ამ იდეას იზიარებს ჰუსერლი.
(იასპერსი და კამიუ) ფილოსოფია როგორც თავისუფალი გონების არსებობის ფორმა
წარმართავდა ევროპას. ეს ნიშნავდა ნებისმიერი ნებისმიერი საკითხის თავისუფალი,
გონივრული განხილვის იდეას. ყველაფერმა თავი უნდა გაიმართლოს გონების
წინაშე. გონების კულტურა თავისი ბუნებით ინოვაციურია, სიახლეებისაკენ
ისწრაფვის. ეს ნიშნავს, რომ უპირველესი ამოცანაა იმის გარკვევა თუ როგორ
ხორციელდება გონების მიერ სამყაროსთვის საზრისის მინიჭება, სამყაროს
საზრისისეული კონსტიტუირება.

რას ნიშნავს მეცნიერება ონტოლოგიურად- მეცნიერება მიმართულია არსებულზე

და მიიჩნევს, რომ არსებულებს გარდა ყველაფერი არარაა. იგი არ აღიარებს
მეტაფიზიკურ რეალობას. 2. ემპირიული, ობიექტური რეალობა მიჩნეულია
ერთადერთ რეალობად. 3. მეცნიერების ინტერესია საგანთა სინამდვილე და არა
შესაძლებელი. 4. ადამიანი-მეცნიერის დამოკიდებულება სინამდვილისადმი არის
გამოკვლევა, ბატონობა, კონტროლი. არაფერი არ არსებობს რაც გამოკვლევას,
კონტროლს და ბატონობას არ ექვემდებარება. ადამიანი არის სინამდვილის
გარდამქნელი. მეცნიერად ყოფნა გამორიცხავს მეტაფიზიკას, როგორც ზედმეტს და
უსარგებლოს მეცნიერების გვერდით. 5. მეცნიერება ვერ ხედავს რეალობას როგორც
შემთხვევითის,შესაძლებელისა და აუცილებელის ერთიანობა. ყოფიერების სფეროს
შეზღუდვა ნამდვილით. ხოლო ნამდვილის ნიშანი დანახულია
გონიერებაში(ჰეგელი) და აუცილებლობა (შეცნობილი აუცილებლობა არის
თავისუფლება). 6. ამგვარ სინამდვილეში ადამიანის ყოფიერების პრინციპია “ნება
ძალაუფლებისაკენ”, ადამიანის იდეალი კი არის ზეკაცი. 7. ნამდვილით
დაკავებულობა ნიშნავს მარადიულზე როგორც შესაძლებელზე უარის თქმას. 8.
გონიერება დაყვანილია ტექნიკურობაზე. ტექნიკა კი არის საგნის გამოვლენის,
განამდვილების ხერხი. ტექნიკამ ადამიანი აქცია განხორციელებად პრეტენზიისა:
“მელეტა ტო პან”. ეს ზრუნვა ხორციელდება ტექნიკით და ტექნიკურად.

მეცნიერება დაკავებულია არსებულით, მაგრამ არასოდეს არ სვამს კითხვას-რა

არის არსებული, რა არსებობს. არსებობს სფეროები, რომლებიც
ბუნებისმეცნიერებებისათვის თავისი ექსპერიმენტული მეთოდით სრულიად
მიუწვდომელია. ეს არის ის, რომ მას არ შეუძლია გაიაზროს ადამიანის
სუბიექტურობა, თავისუფლება, არჩევანი, გადაწყვეტილება, პასუხისმგებლობა,
მსხვერპლი. ის რაც ადამიანს ადამიანად ხდის. მეცნიერებას არაფერი შეუძლია
უთხრას ადამიანს მისი ადამიანური პრობლემების, მორალის, ცხოვრების საზრისის
შესახებ.მას არ შეუძლია გაიაზროს ადამიანის ღირებულებითი ორიენტაციის
საფუძვლები. ფილოსოფიამ კი ადამიანს უნდა დაეხმაროს ღირებულებათა
სისტემების არჩევაში. ამის გაცნობიერება იყო მეცნიერებათა კრიზისის ერთერთი
მიზეზი ანუ მეცნიერებათა როლისა და ადგილის ახლებური შეფასება. საჭირო გახდა
მეცნიერების მნიშვნელიბის ახლებური გააზრება , რასაც შეეცადა
 ჰუსერლი ,,ევროპულ მეცნიერებათა კრიზისი და ტრანსცენდენტალური
ფენომენილოგია”მეცნიერებათა კრიზისი ნიშნავს იმის გაცნობიერებას,რომ
1.მეცნიერებას არ შეუძლია გადაჭრას ადამიანის წინაშე მდგომი ყველა
პრობლემა.2.მეცნიერებამ დაივიწყა ადამიანი ანუ ადამიანი გადააქცია ერთერთ
არსებულად.იგი ვერ ამჩნევს და არც შეუძლია გამოიკვლიოს ადამიანი როგორც
სპეციფიკური არსებული და ვერც ადამიანად ყოფნის თავისებურება. 3.მეცნიერებამ
დაივიწყა სინამდვილე,მისთვის არსებობს მხოლოდ ის რაც ექსპერიმენტში
ვლინდება.--ეს არის ბუნებისმეცნიერების პრინციპული შეზღუდულობა.ამიტომ
მეცნიერება არ შეიძლება მიჩნეული იქნეს ადამიანური ყოფიერების,კულტურისა და
ისტორიის ერთადერთ და უნივერსალურ სულიერ ფაქტორად.იგი არ გამოდგება
კაცობრიობის უნივერსალურ ორიენტირად,რომელსაც შეუძლია წარმართოს
კაცობრიობის არსებობა. მეცნიერება გვეუბნება როგორია ფაქტიური რეალობა,მაგრამ
არ გვეუბნება:1.როგორი შეიძლება იყოს სინამდვილე და 2.როგორ უნდა იცხოვრო ამ
სამყაროში. მეცნიერებისათვის არსებობს მხოლოდ ის რაც შეიძლება პრინციპულად
ხილული იყოს (მიკროსკოპი,ტელესკოპი). ფილოსოფია კი ცდილობს
ჩვეულებრივში,ხილულში დაინახოს არაჩვეულებრივი, ფარული.იგი არ დაინახება
ექსპერიმენტით.ფილოსოფიისათვის არსებობს ის,მეცნიერებისათვის უხილავი ე.ი.არ
არსებობს. ბუნებისმეცნიერება ვერაფერს ეუბნება ადამიანს მისი ყოფიერების ორი
ძირეულ განზომილებაზე - თავისუფლებასა და სინდისის ფენომენებზე.

დღეს ვიმყოფებით მეცნიერების განვითარების ახალ ეტაპზე ინფორმატიკა, გენეტიკა,

კოსმოსური კვლევები არის მთავარი თემები. თუ ე.ჰუსერლისათვის მეცნიერებათა კრიზისი
ნიშნავდა იმას, რომ მან დაივიწყა ადამიანის სუბიექტურობა.დღეს მეცნიერებათა კრიზისი
შეიძლება ნიშნავდეს იმას,რომ მათ ადამიანის ყოფიერება დააყენეს კითხვის ქვეშ.
(კლონირება). ამიტომ ფილოსოფიის ამოცანაა გაიაზროს ის რაც ადამიანის ყოფიერებას
ემუქრება. მან უნდა ახსნას -ეს არის კაცობრიობის ისტორიული განვითარების
აუცილებელი შედეგი თუ შემთხვევითი გადახვევა მაგისტრალური ხაზიდან დაუთხრას თუ
როგორი უნდა იყოს ადამიანის ყოფიერების წესი ამგვარ სამყაროში.