Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
EQUIPA DOCENTE –
FUNDAMENTOS TEORICO
NO PRATICA – DEP – ESE –
2018
Objetivo Geral :
Hafoin tuir PA espera katak estudantes bele
komprende konaba :
Objetivo Especifiko
1.Definisaun Enfermagem
2
INTRODUSAUN
Enfermagem hanesan : forma serviso
professional no integra husi serviso basea
ba siencia no dikas ( kiat ) iha servisos
enfermagem ho nia forma ba biopsikososial
no Espiritual nebe’e komprensivo hodi
hato’o ba individu , familia, sosiedade
nebe’e ho saude saudavel no moras nebe’e
abrange ba proceso vida humana .
3
DESENVOLVIMENTO
ENFERMAGEM IHA MUNDO / HUSI
LIUR TIMOR – LESTE
Tempo antigo ( Zaman Purba )
4
TEMPO ANTIGO (ZAMAN PURBAKALA )
6
INICIO IHA TEMPO CRISTO (PERMULAAN
MASEHI)
7
Sekulo VI Medio Oriente (Timur Tengah)
Desenvolvimento husi Medio Oriente hamutuk ho
suceso Profeta Muhammad SAW hodi espalha
religião Islamiko .
Igreja mos sai hanesan fatin atu halao aktividade religiosa tenke
taka ba publiku tamba fo influensia ba enfermagem .
10
TEMPO DURANTE FUNU
MUNDIAL BA II
11
TEMPO DEPOIS HUSI FUNU II
Desenvolvimento iha kampo Enfermagem ho rapidamente iha
Nasaun Amerika . Desemvolvimento hetan influensia :
1. Konsiensia husi sosiedade iha aumento iha kampo
Emfermagem .
2. Aumento husi populasaun problema foun iha serviso
saude .
3. Desenvolvimento ba conhecimento prinsipal iha siencia ba
Saude .
4. Promove nebe’e ativo no kreativo kurativo , preventivo ,
promotivo .
5. Desenvolvimento iha edukasaun Enfermagem .
12
TINAN 1950
Desenvolvimento profesionalisme Edukasaun Enfermagem
(bachelorMaster)
13
kontinuasaun ba tinan 1950 :
14
NATUREZA ENFERMAGEM (HAKIKAT KEPERAWATAN )
15
DESENVOLVIMENTO
ENFERMAGEM IHA TIMOR
LESTE
16
IHA TEMPO OKUPASAUN
KOLONIAL PORTUGUES
Governo Portugues , Enfermeiro husi Timor oan ita
konhece ho enfermeiro auxiliar , nia serviso maka ajuda
no atu kuida pacientes .
Desenvolve Departemento Saude husi militar maka
ita bolu naran Maqueiro . Serviso Saude ba forsas Timor
oan sira . Maibe’e laiha desenvolvimnto .
Iha fase sira mos fo apoio ba sosiedade .
Iha tempo neba enfermeiro timor oan uituan los nb forma husi
Kolonial Portugues labele kobre atu fo atendimento saude ba
sociedade .
18
Total estudantes 30 alunos maibe maioria mai husi Poskes
( Tugas Belajar ).
19
• Periode neba Enfermagem laiha desenvolvimento tamba
ita tenke simu orientasaun husi kementerian Kesehatan
Indonesia .
20
Eksistensia Eskola PAM-KT iha
Dili, Timor – Timur, 1995.
Eskola superior PAM – KT Dili, Timor – Timur esiste
iha fulan Junu 1995.
Eskola superior PAM – KT Dili, kompostu husi
Jurusan/ Departementu 3 mak hanesan :
Akademi Perawat (AKPER)
Akademi Nutrisi (AKZI)
Akademi Kesehatan Lingkingan (AKL)
Komposizaun estudantes enfermajen :
25
DEPOIS DE INDEPENDENSIA
Assosiasaun Enfermeiro Timor Leste Hahu iha
Tinan 2003 ho nia Presidente : Enfermeiro Luis
Lobato no Vice Enfermeiro Diamantino de Jesus .
26
Periode II 2008 Presidente mak nafatin enf. Luis
Lobato ho nia Vice Enfermeira Madalena Hanjam .
27
Periode 2001 Untaet ita nia Chefe DHS mak naran Padre Filomeno ho
nia Vice dr. Joao Martins . Ita seidauk iha governo difinitivo nebe ita naran
DHS .
Periode 2006 Transisaun Governo husi Untaet ba Primeiro governo
RDTL mak ita foin iha Ministro Rasik mak : Dr . Rui Maria Araujo, no nia
Vice Ministro : Luis Lobato, LA .
Periode 2011 Ministro Prof. Doutor Nelson , Vice Ministra Madalena
Hanjam.
Periode 2016 Minsitro Dr. Sergio Lobo ho nia Vice 1, Dr Maria do Ceu,
Vice II . , Parteira Natalia Araujo . E dps ministro Sergio nia halao knar too
tinan rua troka fali Ministra manten ho Dr Maria do Ceu no nia Vice Prof.
Doutora Ana Isabel Soares .
• Periode 2017 Ministro Dr RUI no Vice Doutor Luis Lobato durasaun 9
meses
• Periode 2018 Ministro Dra Ela Amaral no nia Vice Enf. Bonifacio
28
Estabelecementu CNFPC iha
Lahane, dekretu lei……
CNFPC hahu loke iha lahane iha tinan 2001 ho
funsaun atu halo Formasaun kontnua ba profesionais
de saude no finalize Formasaun kontinua ba Eskola
AKT no SPK ne’ebe pendent iha 1999 depois de
referendum Timor Timur hakarak ba ukun rasik an.
Eskola superior sira ne’ebe persiza finalize mak
AKPER, AKZI no AKL inklui mos eskola superior
nebe eskola iha rai liur.
Sekolah Perawat Kesehatan (SPK).
29
CNFPC muda naran ba fali National Center for Health
Eduacation and Trainning (NCHET) iha tinan 2003 no muda fatin
ba Comoro.
NCHET muda fali naran ICS iha tinan 2005
ICS Nakfilak an ba INS 2013.
Ho nia Misaun no Visaun atu halo Formasaun kontinua ba
profesionais de saude iha teritoriu laran tomak no Fo Formasaun
kontinua ba DI Parteira, DI Farmasista, DI Oftalmolojia, DI
Tekniku Laboratoriu no mos DIII Enfermajen no Parteira.
Iha tinan 2011 Eskola superior nebe esiste iha INS tuttela mai iha
FMCS – UNTL. Baseia dekretu lei nu. 14/10/2008 ho objetivu
atu hetan akreditasaun.
30
Periode 2008 tamba baseia lei no …… Educasaun katak atu
hetan acreditasaun ba formasaun DIII tenke muda mai iha
UNTL .
31
ENFERMAGEM IHA TEMPO
PRESENTE
Enfermagem Arte e Siencia (Seni dan ilmu pengetahuan)
32
Kontinuasaun ,
33
Kontinuasaun ,
34
Konklusaun
Estuda konaba Historia Enfermagem fo satisfasaun ba
ita nia an rasik tamba fo hanoin konaba Enfermeiro
dahuluk ho nia serviso nebe’e makas mak ho nun’e ita
bele hetan resultado nb diak hanesan agora .
36
Referensia
Carpenito ., L.J.1997.Nursing Diagnosis Application to
Clinical Praktice
37
38