0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA $% &efensoria P'$li(a )in(iso II% Art. *+ da Lei de A,-o Civil Pu$li(a Tm legitimidade para propor a ao principal e a ao cautelar: II - a Defensoria Pblica; (Redao dada pela Lei n !!"##$% de &''()" A nova redao do art. 5, da Lei de Ao Civil Pblica foi dada pela Lei 11.448/0, !"e in#eri" e$pre##a%ente a defen#oria pblica co%o "%a a"tora coletiva. &obre a le'iti%idade da defen#oria pblica para propor a ao civil pblica, e" ten(o tr)# con#idera*e# a fa+er !* +bser,ao, -entro da ideia de ade!"ada repre#entao, e" ten(o !"e per!"irir #obre a .nalidade in#tit"cional da defen#oria pblica. / !"ando voc) vai ao art. 104, da C1, vai ver !"e a .nalidade in#tit"cional da defen#oria pblica e#t2 l2. Art. ".4 - - Defensoria Pblica . instituio essencial / funo 0urisdicional do 1stado% incumbindo- l2e a orientao 0ur3dica e a defesa/ e0 todos os 1raus/ dos ne(essitados/ na forma do -rt" 4% L5567" 3 in#tit"io !"e inte'ra a# atividade# e##enciai# da ad%ini#trao da 4"#tia, %a# c"4a .nalidade 5 a defe#a do# nece##itado#. &e fo##e #6 i##o, e#taria re#olvido o proble%a, %a# a defen#oria pblica pode propor ao coletiva !"ando tiver intere##e de nece##itado. 7a# !"e raio, de inferno de coi#a !"e #o o# nece##itado#8 A.nal de conta#, o !"e a Con#tit"io 1ederal !"i# di+er a re#peito de##a e$pre##o 9nece##itado#:. 1or%o";#e na do"trina e na 4"ri#pr"d)ncia d"a# acorrente# a re#peito da de.nio do !"e 5 e##e tal 9nece##itado#:, Corrente restritiva < /##a corrente ol(a o art. 104 da Con#tit"io e veri.ca a re%i##o ao art. 5. L==>? e l2 #e percebe !"e !"ando a C1 fala !"e a defen#oria pre#ta a##i#t)ncia ao# nece##itado#, ela e#t2 falando apena# de nece##itado# econ@%ico#. Apena# nece##itado# do ponto de vi#ta econ@%ico. Para o# adepto# de##a teoria re#tritiva, a defen#oria pblica #6 poderia a4"i+ar ao civil pblica #e o intere##e e% 4o'o fo##e de pobre. /la poderia perfeita%ente a4"i+ar "%a ACP para di#c"tir e$p"r'o# da po"pana por!"e te% po"pana, e% te#e, 5 !"e% no te% %"ito rec"r#o. A"e% te%, fa+ aplicao .nanceira. 7a# no poderia entrar co% ACP para di#c"tir o caviar e#tra'ado o" a pea da 7ercede#. Corrente ampliativa < /##a corrente a%pliativa, para poder e$plicar o !"e 5 a e$pre##o nece##itado# recorre a "%a o"tra e$plicao !"e e" preci#o te %o#trar, e##a corrente di+ !"e #e voc) anali#ar a LC 80/B4, !"e 5 a lei co%ple%entar !"e re'e a defen#oria pblica Ce !"e foi prof"nda%ente alterada pela LC 10D/0BE. A"ando voc) anali#a a LC 80/B4 co% a# altera*e#, ver2 !"e o art. 4 prev) !"e a defen#oria pblica te% f"n*e# tFpica# e atFpica#. Gbvia%ente, toda# previ#ta# ne#ta lei co%ple%entar. A atividade tFpica da defen#oria pblica 5 a de pre#tar orientao 4"rFdica e e$ercer a defe#a do# nece##itado# e% todo# o# 'ra"# Cart. 4, >, da LC 80/B4E, Art. 4+ 8o fun9es institucionais da Defensoria Pblica% dentre outras: I : prestar orientao 0ur3dica e 54 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA e;ercer a defesa dos necessitados% em todos os graus; (Redao dada pela Lei <omplementar n !=&% de &''>)" A!"i, 5 9nece##itado#: no #entido de (ipo##".ciente econ@%ico. Portanto, a!"i, para a corrente a%pliativa, a atividade tFpica da defen#oria pblica 5 a de defender o pobre. G 'rande proble%a 5 !"e #e voc) ler o# o"tro# inci#o# do art. 4 vai ver !"e a defen#oria te% in%era# o"tra# atividade# !"e no #o apena# a defe#a do (ipo##".ciente econ@%ico. -aF por!"e o# adepto# da teoria a%pliativa di+e% !"e !"ando e" pe'o a# f"n*e# atFpica# da defen#oria pblica, voc) veri.ca !"e ela# incl"e% no #6 o (ipo##".ciente econ@%ico, %a# ta%b5% o (ipo##".ciente 4"rFdico. / o (ipo##".ciente 4"rFdico no nece##aria%ente 5 pobre. / a defen#oria poderia defender %e#%o ele no tendo e#ca##e+ de rec"r#o#. Portanto, !"e% adota a corrente a%pliativa di+ !"e a e$pre##o 9nece##itado#: da C1 pe'a o nece##itado Cpor!"e e#t2 na C1E e pe'a ta%b5% o nece##itado 4"rFdico por!"e o 4"rFdico e#taria na f"no atFpica. ?ipossu@ciente 0ur3dico < 3 todo a!"ele !"e pela di.c"ldade f2tica o" t5cnica no po##a% #e defender. G cara e#t2 pre#o, 5 %ilion2rio e no !"er con#tit"ir advo'ado. A"e% vai defender8 A defen#oria, por!"e, a!"i, ele 5 (ipo##".ciente do ponto de vi#ta 4"rFdico. &e voc) anali#ar e parar para reHetir co%i'o, e#tare%o# diante de "%a #it"ao e% !"e !"ando ele no !"i# contratar advo'ado, e##a #it"ao f2tica i%p@# a no%eao de "% defen#or pblico para a defe#a dele. Percebe% a f"no atFpica da defen#oria pblica8 Io proce##o coletivo, para o# adepto# de##a teoria, a defen#oria poderia entrar co% "%a ACP Ce e##e 5 "% ca#o verdadeiro da 4"ri#pr"d)nciaE para di#c"tir cl2"#"la de contrato de arrenda%ento %ercantil. G &JK entende" pela le'iti%idade da defen#oria ne##e ca#o por!"e (avia "%a di#per#o to 'rande de le#ado# !"e, do ponto de vi#ta 4"rFdico, ele# no tin(a% co%o #e defender. Con#e!"ente%ente, a defen#oria teve #"a le'iti%idade recon(ecida para di#c"tir a# cl2"#"la# do contrato de arrenda%ento %ercantil Clea#in'E. &* +bser,ao, L%a #e'"nda di#c"##o #obre a le'iti%idade da defen#oria pblica #"r'e co% a re#po#ta M #e'"inte per'"nta, 2uais interesses 0etaindividuais 3ode0 ser tutelados 3ela defensoria 3'$li(a4 A pri%eira ob#ervao foi #6 para a 'ente di#c"tir o !"e era 9nece##itado: Cecon@%ico e 4"rFdico < o" #6 o pri%eiro o" o# doi#E. A'ora, a per'"nta, 42 #abendo !"e pode #er a po#io 01 o" a po#io 0D, %a# dentro da po#io 01 o" 0D a defen#oria pblica pode atender !"e intere##e#8 -if"#o#8 Coletivo#8 >ndivid"ai# (o%o')neo#8 &6 "%8 &6 o"tro8 Jodo#8 Ien("%8 3 i##o !"e e" e#to" !"erendo #aber. Para re#ponder a e##a per'"nta, (2 tr)# po#i*e#, tr)# entendi%ento# ab#ol"ta%ente di#crepante#, 1 Corrente Cadotada pelo Cona%p < A##ociao Iacional do# 7e%bro# do 7ini#t5rio PblicoE < A re#po#ta para o Cona%p 5 !"e nen("% intere##e %etaindivid"al pode #er t"telado pela defen#oria pblica 5 nen("%a. G Cona%p a4"i+o" "%a A-> contra a Lei 11.448/0 !"e recon(ece" a le'iti%idade da defen#oria pblica para a propo#it"ra de ACP. /##a lei foi a !"e altero" o art. 5 da Lei de ACP, !"e le%o# (2 al'"n# %in"to#. A Cona%p #"#tenta !"e para !"e a defen#oria po##a a4"i+ar a ao, a pe##oa te% !"e #er individ"ali+ada, identi.cada. A te#e 5 e##a. / voc) concorda co%i'o !"e contraria a pr6pria e##)ncia do proce##o coletivo a individ"ali+ao do# indivFd"o#8 A ideia para o proce##o coletivo 5 e$ata%ente a de !"e o# indivFd"o# #e4a% indeter%inado#8 Pode% #er at5 55 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA deter%in2vei#, %a# #o, e% princFpio# indeter%inado#, #e4a no# dif"#o#, #e4a no# coletivo#, #e4a no# individ"ai# (o%o')neo#. G# #"4eito# no #o con(ecido# n"% pri%eiro %o%ento. Pode% #er con(ecido# e% o"tro %o%ento, %a# de inFcio no #o. /nto, o Cona%p #"#tenta !"e a defen#oria pblica no poderia a4"i+ar ao e% favor de pe##oa# de#con(ecida# e di+e% i##o por!"e no d2 para #aber #e o de#con(ecido 5 pobre o" no, no d2 para #aber #e ele 5 (ipo##".ciente econ@%ico o" 4"rFdico. /##e 5 o f"nda%ento da A-> a4"i+ada pela Cona%p, !"e pretende ver declarada a incon#tit"cionalidade do art. 5, >>, da Lei de ACP, por violao do art. 104, da C1, !"e 5 o !"e fala da defen#oria pblica. /le# "#a% o"tro# ar'"%ento#, incl"#ive o da coli#o de atrib"i*e# entre o 7P e a defen#oria pblica. 7a#, !"al 5 o proble%a de (aver e##a coli#o8 Ab#ol"ta%ente nen("%N A"anto %ai# 'ente p"der defender o intere##e coletivo, %el(or. A"ando e#t"da%o# o princFpio do proce##o coletivo, a tend)ncia 5 !"e #e %a$i%i+e a le'iti%idade e no re#trin'ir. >ndo "% po"co %ai# al5%, te%o# !"e entender al'o C!"e torna e##a A-> al'o de#pre+Fvel, #eno al'o !"e no %erece provi%ento al'"%E, a Lei de ACP 5 de 1B85. -e#de l2 te% le'iti%idade da Ad%ini#trao -ireta, >ndireta, a##ocia*e# e por !"e ele n"nca ale'o" a ile'iti%idade do# o"tro#, %a# #6 da defen#oria pblica8 Io te% cabi%entoN G# defen#ore# pblico#, aproveitando o v2c"o !"e foi aberto pela Lei 11.448, !"e previ" a #"a le'iti%idade, ele# lanara% e$pre##a%ente a po##ibilidade de a defen#oria a4"i+ar a ACP, no# art#. 4, ?>>, ?>>> e =>, da LC 80/B4. ?a%o# ver, a tFt"lo de e$e%plo, "% de##e# inci#o#, VII : promo,er ao ci,il pblica e todas as esp.cies de a9es capaAes de propiciar a adeBuada tutela dos direitos difusos% coleti,os ou indi,iduais 2omogneos Buando o resultado da demanda puder bene@ciar grupo de pessoas 2ipossu@cientes; (Redao dada pela Lei <omplementar n !=&% de &''>)" G" #e4a, co% a lei 11.448, e depoi# a A-> e ele# 42 pe'ara% a lei co%ple%entar dele# e 42 4o'ara% a po##ibilidade de propo#it"ra da ACP para no ter dvida nen("%a a re#peito di##o. 2 Corrente < 3 "%a corrente inter%edi2ria, !"e e#tabelece !"e a defen#oria pode propor a ACP, %a# #6 no# direito# individ"ai# (o%o')neo#. G# intere##e# individ"ai# (o%o')neo# #o a!"ele# !"e, na verdade, #o individ"ai#. &6 !"e te% tanta 'ente !"e te% e##e intere##e !"e a lei per%ite o trata%ento coletivo para "% direito !"e, na e##)ncia 5 individ"al. Para o# adepto# de##a corrente, #eria po##Fvel a defen#oria pblica defender #6 o# individ"ai# (o%o')neo# por!"e a!"i, o# tit"lare# #o deter%in2vei# e #endo a##i%, #eria po##Fvel #aber !"e% 5 e !"e% no 5 (ipo##".ciente. /nto, para o# direito# individ"ai# (o%o')neo# #eria a nica for%a de at"ao para a defen#oria pblica, portanto, a defen#oria pblica poderia entrar co% a!"ela ao do lea#in', poderia entrar co% ACP para defender o# e$portadore# por!"e #o indivFd"o# !"e poderia% ter propo#to individ"al%ente, 42 !"e #e trata de preten#*e# individ"ai#. Para o# adepto# de##a corrente, a defen#oria pblica no poderia propor nen("%a ACP a%biental por!"e e##e intere##e 42 no #eria %ai# individ"al (o%o')neo, %a# dif"#o. 3 Corrente < 3 "%a po#io %ai# a%pliativa e di+ !"e a defen#oria pblica poderia propor ACP e% todo# o# intere##e# %etaindivid"ai#. Poderia, por e$e%plo, 56 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA propor "%a ao a%biental, de#de !"e para t"telar o# nece##itado#, #e4a do ponto de vi#ta econ@%ico o" 4"rFdico. Jo%ando "%a cla##e tradicional%ente (ipo##".ciente, co%o a do# 'ari#. /la poderia propor "%a ACP para !"e, a cada O %e#e#, a# va##o"ra# do# 'ari# fo##e% trocada# para evitar %aior e#foro na (ora de varrer. /" e#to" dando "% e$e%plo ab#"rdo para voc) entender !"e 5 "% direito de cate'oria de cla##e (ipo##".ciente. Pela po#io anterior, a defen#oria no poderia propor e##a ao por!"e o direito no #eria individ"al (o%o')neo. A"al po#io adotar8 Para "% conc"r#o do 7P, e" adotaria a #e'"nda po#io. 7a# a lti%a %e parece !"e 5 a do%inante. &abe !"al 5 #e%pre a po#io do%inante e% !"al!"er te%a8 3 a de !"e% 4"l'a, de !"e% decide. / a terceira corrente te% "% precedente C%eio e#ca%oteadoE no &JK. 3 de "% ca#o de individ"ai# (o%o')neo#. &6 !"e no 4"l'a%ento, .co" claro !"e a defen#oria pode propor e% todo# o# ca#o#, dif"#o#, coletivo# e individ"ai# (o%o')neo#. P/ B1D84B/P&. REsp 912!9 " R# $ %inistro &O#' (EL)A(O $ PRI%EIRA *+R%A $ &,l-amento 2."/2"2// $ (&e 2"/!"2// !" Recursos especiais contra acCrdo Bue entendeu pela legitimidade ati,a da Defensoria Pblica para propor ao ci,il coleti,a de interesse coleti,o dos consumidores" &" 1sta 8uperior Tribunal de Dustia ,em-se posicionando no sentido de Bue% nos termos do art" 4% 66% da Lei n ("=#(E$4 (com a redao dada pela Lei n !!"##$E'()% a Defensoria Pblica tem legitimidade para propor a ao principal e a ao cautelar em a9es ci,is coleti,as Bue buscam auferir responsabilidade por danos causados ao meio-ambiente% ao consumidor% a bens e direitos de ,alor art3stico% est.tico% 2istCrico% tur3stico e paisag3stico e dF outras pro,idncias" =" Recursos especiais no-pro,idos" =* +bser,ao: 5avendo 3ar(ela de n-o ne(essitados na (oletividade $ene6(iada 3ela senten,a (oletiva/ eles ta0$70 3oder-o e8e(utar a de(is-o4 G e$e%plo tFpico 5 o da po"pana, !"e di#c"te o# Fndice# do Plano ?ero, Plano Collor, Plano Qre##er, etc. A defen#oria a4"i+o" e% v2rio# l"'are# do Qra#il ACP para !"e o# po"padore# tive##e% direito M correo %onet2ria ne##e# perFodo#. Jin(a po"pana !"e% era pobre e !"e% no era pobre. A dvida 5, o rico pode pe'ar e##a #entena e e$ec"t2;la8 &o d"a# po#i*e#, 1 Corrente, Condiciona M prova da nece##idade. G" #e4a, para e##a pri%eira po#io, a pe##oa poderia e$ec"tar #e tive##e po"pana, de#de !"e co%prova##e, no %o%ento da e$ec"o !"e 5 pobre. A pe##oa, para e$ec"tar a ao da defen#oria, teria !"e provar !"e 5 pobre. /##a 5 a po#io be% %inorit2ria. 2 Corrente, 3 a a%pla%ente %a4orit2ria. / ad%ite !"e 5 po##Fvel, independente%ente da po#io econ@%ica. A"al!"er pe##oa !"e tin(a po"pana poderia e$ec"tar e##a #entena, independente%ente de #er pobre o" no. /##a #e'"nda po#io 5 be% %el(or por!"e pa##a a ideia de tratar a todo# co% i'"aldade. Io te% cabi%ento diferenciar doi# portadore# da# %e#%a# 57 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA circ"n#tRncia#. /##a po#io privile'ia o princFpio con#tit"cional da i#ono%ia, da i'"aldade. 3 "%a po#io %el(or do ponto de vi#ta do #i#te%a. Co% e##a# con#idera*e#, e" encerro a le'iti%idade da defen#oria para a ACP. (% Ad0inistra,-o &ireta e Indireta )in(isos III e IV% Art. *+ da Lei de A,-o Civil Pu$li(a Tm legitimidade para propor a ao principal e a ao cautelar: (Redao dada pela Lei n !!"##$% de &''()" III - a Gnio% os 1stados% o Distrito Hederal e os Iunic3pios; (6nclu3do pela Lei n !!"##$% de &''()" IV - a autarBuia% empresa pblica% fundao ou sociedade de economia mista; (6nclu3do pela Lei n !!"##$% de &''()" Po"ca# pe##oa# inve#ti'a% e##e te%a. 3 "% te%a le'al para %e#trado, do"torado por!"e no##a do"trina 5 %"ito po"co at"ante na di#c"##o da le'iti%idade da at"ao da Ad%ini#trao -ireta e >ndireta, %e#%o por!"e e##e# cara# rara%ente a4"F+a% ACP. G 4"i+, co%o vi%o#, te% o controle inicial ade!"ada repre#entao. A per'"nta 5, !"al a .nalidade in#tit"cional de##e# cara#8 A"ando voc) vai inve#ti'ar a .nalidade in#tit"cional da Lnio, #e voc) parar para pen#ar, #erve para t"do. A .nalidade da Ad%ini#trao, #e4a -ireta, #e4a >ndireta, 5 a%plaN 7"ito a%plaN -e %odo !"e, talve+, e##e 'r"po de le'iti%ado# #e4a o !"e po##a propor ao civil pblica e% !"a#e todo# o# te%a#. A an2li#e, portanto, da ade!"ada repre#entao da Ad%ini#trao -ireta e >ndireta Cno d2 para fa+er co%o foi feito co% o 7P o" co% a defen#oriaE #6 poder2 #er feita no ca#o concreto. Petrobra# 5 #ociedade de econo%ia %i#ta. /% !"ai# te%a# voc) ac(a !"e ela pode propor ao civil pblica8 A .nalidade in#tit"cional da Petrobra# 5 trabal(ar co% petr6leo, %eio a%biente. Portanto, #6 pode propor ACP e% %eio a%biente, !"e#to de con#"%o envolvendo 'a#olina, derivado# do petr6leo. 7a# a Petrobra#, de.nitiva%ente, no te% le'iti%idade para a4"i+ar ACP na defe#a do con#"%idor, o" da %oralidade ad%ini#trativa. Io ca#o da Ad%ini#trao -ireta CLnio, /#tado#, -1 e 7"nicFpio#E 5 difFcil falar o !"e ele# no pode%. A Lnio te% !"e incentivar o con#"%idor, o %eio a%biente, o patri%@nio (i#t6rico, a econo%ia, o ido#o, ento, poderia entrar co% ACP e% !"a#e todo# o# te%a#. /nto, o controle da le'iti%idade, da repre#entao ade!"ada da Ad%ini#trao -ireta e >ndireta 5 al'o e$tre%a%ente tor%ento#o e !"e te% !"e #er inve#ti'ado ca#"i#tica%ente. G art. 8D, >>>, do C6di'o do Con#"%idor, na verdade 5 a c6pia do art. 5, da Lei de Ao Civil Pblica. / l2 te% "%a partic"laridade i%portante, !"e 5 o inci#o >>> do art. 8D, ele di+ !"e ta%b5% pode% propor ACP, 58 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA III - as entidades e Crgos da -dministrao Pblica% Direta ou 6ndireta% ainda Bue se0 3ersonalidade jur9di(a/ es3e(i6(a0ente destinados : defesa dos interesses e direitos 3rote1idos 3or este C;di1o; G" #e4a, o C-C, no art. 8D, >>>, di+ !"e pode% propor a ACP no #6 a Ad%ini#trao -ireta e >ndireta, %a# ta%b5% o# 6r'o# dela !"e no ten(a% per#onalidade 4"rFdica, %a# !"e ten(a% prerro'ativa# a defender. / !"e% #o e##e# 6r'o#8 G PPGCGI, !"e 5 "%a pa#ta da Ad%ini#trao 7"nicipal. G PPGCGI pode propor ACP e% no%e pr6prio, por!"e te% prerro'ativa# pr6pria# a defender. 3 o %el(or e$e%plo, %a# #e voc) tiver "%a pa#ta da prefeit"ra, por e$e%plo, "% 6r'o de defe#a do %eio a%biente da prefeit"ra, a pr6pria pa#ta poderia propor ACP, no o 7"nicFpio, por!"e teria prerro'ativa# pr6pria# a defender. d% Asso(ia,<es )in(iso V% Art. *+ da Lei de A,-o Civil Pu$li(a Tm legitimidade para propor a ao principal e a ao cautelar: (Redao dada pela Lei n !!"##$% de &''()" V - a associao Bue% concomitantemente: (6nclu3do pela Lei n !!"##$% de &''()" a% este0a constitu3da 2F pelo menos ! (um) ano nos termos da lei ci,il; (6nclu3do pela Lei n !!"##$% de &''()" $% inclua% entre suas @nalidades institucionais% a proteo ao meio ambiente% ao consumidor% / ordem econJmica% / li,re concorrncia ou ao patrimJnio art3stico% est.tico% 2istCrico% tur3stico e paisag3stico" (6nclu3do pela Lei n !!"##$% de &''()" Para !"e "%a a##ociao po##a propor ao civil pblica, 5 nece##2rio !"e #e4a% ob#ervada# d"a# condi*e#, <onstituio Knua ; te% !"e ter a con#tit"io Rn"a, o" #e4a, o intento do le'i#lador foi evitar a con#tit"io de a##ocia*e# ad 2oc, de a##ocia*e# te%porai#, evitar !"e d"a# pe##oa# #e 4"nte% e for%e% "%a a##ociao #6 para .n# de a4"i+a%ento de ACP. 7ai# i%portante do !"e a con#tit"io Rn"a 5 ob#ervar !"e no S 4, do art. 5 a lei a"tori+a !"e, e% ca#o# e$cepcionai#, o 4"i+ di#pen#e a con#tit"io Rn"a, = 4.> + reBuisito da pr.-constituio poderF ser dispensado pelo 0uiA% 2uando ?aja 0anifesto interesse so(ial eviden(iado 3ela di0ens-o ou (ara(ter9sti(a do dano/ ou 3ela relev@n(ia do $e0 jur9di(o a ser 3rote1ido" &o rarF##i%a# a# (ip6te#e# de di#pen#a, %a# tive%o# "% leading case no Qra#il. 1oi o ca#o de "%a a##ociao a!"i de &P, e !"e foi parar no &JK, c(a%ada A-/1 CA##ociao de -efe#a do# 1"%ante#E. /% 1BB4/B5 entro" co% "%a ao para indeni+ar todo# o# !"e tivera% cRncer de p"l%o pelo "#o do ci'arro, #6 !"e ela tin(a #ido con#tit"Fda (avia doi# %e#e#. G K"dici2rio teve !"e decidir e decidi" 59 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA !"e, aplicando o S 4, do art. 5, co%o o intere##e era #ocial%ente relevante era o ca#o de per%itir o #e" proce##a%ento, %e#%o #e% ter (avido a con#tit"io Rn"a. A A-/1 perde" a ao no %5rito. Pertinncia temFtica < 3 o #e'"ndo re!"i#ito indicado pelo inci#o ?, do art. 5., para !"e "%a a##ociao po##a entrar co% "%a ACP. Iada %ai# 5 do !"e a .nalidade in#tit"cional da a##ociao. 3 a!"ilo !"e o e#tat"to di+ para o !") #erve a a##ociao. Portanto, !"ando a lei di+ !"e te% !"e ter pertin)ncia te%2tica, 5 no #entido de !"e a a##ociao pode propor a ao apena# dentro do# #e"# ob4etivo# in#tit"cionai#. Anota, A lei di+ !"e a a##ociao te% a po##ibilidade de propor ACP #e ela incl"ir entre a# #"a# .nalidade# in#tit"cionai#. >##o !"er di+er, n0o pre1isa ser a prin1ipal 2nali3a3e. A ao civil pblica para e##a a##ociao no preci#a #er a4"i+ada #6 na principal .nalidade da a##ociao, %a# ta%b5% para a# o"tra# .nalidade#. Pen#a e% "%a a##ociao de %a'i#trado# co%o a AIQ. &"a .nalidade precFp"a 5 defender a# prerro'ativa# do# %a'i#trado#. >##o ve% lo'o no art. 1. 7a# ta%b5% e#t2 l2, 9incl"e%;#e ta%b5% entre a# .nalidade# da a##ociao,: / va%o# #"por !"e l2 pelo art. 8 e#te4a, 9a defen#a do direito de con#"%idor do# %a'i#trado#.: Ie##e ca#o, a AIQ pode entrar co% "%a ACP para a defe#a, por e$e%plo, do# %a'i#trado# !"e co%prara% "% carro co% "%a pea defeit"o#a. / i##o no te% nada a ver co% a principal .nalidade da in#tit"io, %a# te% a ver co% "%a da# .nalidade# in#tit"cionai#. L%a lti%a ob#ervao #obre o art. D.;A, S nico, da Lei B.4B4/B, !"e 5 "%a aberrao e vai di+er o #e'"inte, Art. #oAA. - sentena ci,il prolatada em ao de carFter coleti,o proposta por entidade associati,a% na defesa dos interesses e direitos dos seus associados% abrangerF apenas os substitu3dos Bue ten2am% na data da propositura da ao% domic3lio no Kmbito da competncia territorial do Crgo prolator" (6nclu3do pela Iedida pro,isCria n &"!$'-=4% de &''!) ParB1rafo 'ni(o. Las a9es coleti,as propostas contra a Gnio% os 1stados% o Distrito Hederal% os Iunic3pios e suas autarBuias e funda9es% a petio inicial de,erF obrigatoriamente estar instru3da com a ata da assembl.ia da entidade associati,a Bue a autoriAou% acompan2ada da relao nominal dos seus associados e indicao dos respecti,os endereos" (6nclu3do pela Iedida pro,isCria n &"!$'-=4% de &''!) /#t2 di+endo ba#ica%ente o #e'"inte, MBuando se tratar de ao para a tutela dos indi,iduais 2omogneos% a0uiAada por associao contra o poder pblico% a inicial tem Bue estar acompan2ada de autoriAao assemblear e lista com nome e endereo dos Bue sero bene@ciados"N A .nalidade de##e di#po#itivo 5 inviabili+ar o a4"i+a%ento de##a# a*e#. Co%o 5 po##Fvel fa+er "%a a##e%bleia para pedir a"tori+ao para entrar co% "%a ao pela t"tela de individ"ai# (o%o')neo#8 / ol(a, 5 #6 para o# individ"ai# (o%o')neo#. Para o# dif"#o#, i##o no preci#a. A"ando a a##ociao for %"ito 60 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA 'rande, voc) no con#e'"e i##o n"ncaN >%a'ine, 5 %il %e%bro#N Co%o re"nir toda e##a 'ente para #aber #e pode o" no pode entrar co% "%a ao na defe#a do# intere##e# individ"ai# (o%o')neo# do# a##ociado#8 G art. D;A 5 ob4eto de inten#a controv5r#ia na do"trina. A do"trina critica vee%ente%ente e##e di#po#itivo por "%a ra+o #6, !"ando e" dei a"tori+ao para a entidade defender %e" intere##e8 /% !"e %o%ento e" falei, 9pode entrar co% a ao:8 Io %o%ento e% !"e e" %e a##ociei. A %in(a a"tori+ao e#t2 dada no %o%ento !"e e" entro na a##ociao, !"e con(eo #"a# .nalidade# in#tit"cionai#. / a partir da!"ele %o%ento, ela pode propor ao no %e" intere##e. / o art. D;A nada %ai# fa+ do !"e de#virt"ar o ob4etivo do direito de #e a##ociar !"e, nada %ai# 5 do !"e a a"tori+ao !"e voc) d2 para a a##ociao repre#entar o# #e"# intere##e#. &e voc) for pre#tar conc"r#o para ATL, proc"radoria#, di'a !"e e##e di#po#itivo 5 o %el(or do %"ndo, %a# n6# te%o# no Qra#il "% precedente do &JK !"e 5 o P/#p 805D/P&, !"e entende" pela inaplicabilidade de##e di#po#itivo. 1oi "% belo voto relatado pela 7ini#tra IancU Andri'(i, !"e di##e !"e e##e di#po#itivo contraria o pr6prio .% a##ociativo. REsp /4255 " R# $ %inistra 6A6C7 A6(RI)8I 9111: $ *ERCEIRA *+R%A $ &,l-amento $ (&e /"1/"2// - - ao coleti,a . o instrumento adeBuado para a defesa dos interesses indi,iduais 2omogneos dos consumidores" Precedentes" - 6ndependentemente de autoriAao especial ou da apresentao de relao nominal de associados% as associa9es ci,is% constitu3das 2F pelo menos um ano e Bue incluam entre seus @ns institucionais a defesa dos interesses e direitos protegidos pelo <D<% goAam de legitimidade ati,a para a propositura de ao coleti,a" - O regular a de,oluo do praAo Buando% cessado o impedimento% a parte pre0udicada demonstra a e;istncia de 0usta causa no BPinBP3dio e% no praAo legal% interp9e o Recurso" La ausncia de @;ao 0udicial sobre a restituio do praAo% . aplicF,el o disposto no art" !$4 do <P<" - - prerrogati,a assegurada ao Iinist.rio Pblico de ter ,ista dos autos e;ige Bue l2e se0a assegurada a possibilidade de compulsar o feito durante o praAo Bue a lei l2e concede% para Bue possa% assim% e;ercer o contraditCrio% a ampla defesa% seu papel de Qcustos legisQ e% em ltima anFlise% a prCpria pretenso recursal" - remessa dos autos / primeira instKncia% durante o praAo assegurado ao IP para a interposio do 1special% frustra tal prerrogati,a e% nesse sentido% de,e ser considerada 0usta causa para a de,oluo do praAo" Recurso 1special Pro,ido" 3;2; Le-itimi3a3e passiva 61 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA K2 vi%o# !"e% vai #er a"tor, a'ora falta ver !"e% vai #er r5" na ACP, !"e% vai #er de%andado na ACP e na lei de ACP no (2 previ#o le'al !"anto ao le'iti%ado pa##ivo para a propo#it"ra da ACP, o !"e leva a do"trina a abraar d"a# po#i*e#, 1 Corrente < -i+ !"e co%o no (2 previ#o le'al, o le'iti%ado pa##ivo vai #er for%ado atrav5# de "% liti#con#6rcio fac"ltativo #i%ple# a #er eleito pelo a"tor coletivo. >##o #i'ni.ca !"e a ACP pode #er a4"i+ada contra !"e% o a"tor !"i#er. &e (2 !"atro e%pre#a# pol"idora#, a a##ociao no e#taria obri'ada a a4"i+ar contra a# !"atro, %a# contra "%a, d"a#, tr)#, contra !"anta# !"i#er. Co%o no (2 previ#o le'al, .caria M livre e#col(a do a"tor. Io %e parece !"e 5 a %el(or po#io. 2 Corrente < -efendida, entre o"tro#, pelo profe##or 7anc"#o, !"e %anda aplica o %icro##i#te%a, !"e di+ !"e #e no (2 nor%a na Lei de ACP, e" b"#co onde8 Io C-C. / #e no (2 nor%a no C-C, e" b"#co na# de%ai# nor%a# !"e co%p*e% o %icro##i#te%a CLei de Ao Pop"lar, L7&, Lei do# K"i+ado#, etc.E. / o 7anc"#o ac(a no art. O, da Lei de Ao Pop"lar Clei 4.1E, "% di#po#itivo be% intere##ante, Art. C+ - ao serF proposta contra as pessoas pblicas ou pri,adas e as entidades referidas no art" !% contra as autoridades% funcionFrios ou administradores Bue 2ou,erem autoriAado% apro,ado% rati@cado ou praticado o ato impugnado% ou Bue% por omissas% ti,erem dado oportunidade / leso% e contra os bene@ciFrios diretos do mesmo" G" #e4a, di+ !"e !"e% vai #er r5" na ao pop"lar, o %"ndo, o "niver#o. Jodo# o# !"e participara%, de !"al!"er %aneira do ato. Jrata;#e de "% tFpico ca#o de liti#con#6rcio nece##2rio e #i%ple# entre todo# o# citado# pelo art. O, da Lei de Ao Pop"lar. /nto, e##a 5 a po#io a #er adotada. A"ando no te% nor%a, aplica o %icro##i#te%a. / no ca#o da# !"atro e%pre#a# pol"idora#, #e a a##ociao entrar contra "%a #6, o 4"i+ te% !"e %andar e%endar, por!"e o ca#o 5 de liti#con#6rcio nece##2rio e no de liti#con#6rcio fac"ltativo. !; I6<+'RI*O CIVIL !;1; )enerali3a3es !* +bser,ao, G in!"5rito civil te% previ#o no# art#. 8, S 1 e B, da Lei de Ao Civil Pblica, e ta%b5% na Con#tit"io 1ederal no art. 1DB, >>> C#e !"i#ere% acabar co% ele, vai ter !"e #er por e%enda con#tit"cionalE. / cada 7P e#tad"al te% "%a lei or'Rnica !"e di#ciplina o in!"5rito civil, cada "%a di+endo "%a coi#a. Para re#olver o proble%a, o Con#el(o Iacional do 7ini#t5rio Pblico, inH"enciado ne'ativa%ente pelo CIK, edito" "%a re#ol"o, a Pe#ol"o D0, de 1/0B/D00. /##a re#ol"o !"er padroni+ar o# procedi%ento# do in!"5rito civil no# R%bito# e#tad"al e federal. 62 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA 7a# #e voc) ler o# arti'o# 8, S 1 e B, da Lei de ACP, o art. 1DB, >>>, da Con#tit"io 1ederal e e##a re#ol"o, 5 %ai# do !"e ba#tante para voc) do%inar be% o te%a in!"5rito civil. Lei de ACP Art. D+ = "+ + Iinist.rio Pblico poderF instaurar% sob sua presidncia% inBu.rito ci,il% ou reBuisitar% de BualBuer organismo pblico ou particular% certid9es% informa9es% e;ames ou per3cias% no praAo Bue assinalar% o Bual no poderF ser inferior a !' (deA) dias teis" Lei de ACP Art. E+ 8e o Crgo do Iinist.rio Pblico% esgotadas todas as diligncias% se con,encer da ine;istncia de fundamento para a propositura da ao ci,il% promo,erF o arBui,amento dos autos do inBu.rito ci,il ou das peas informati,as% faAendo-o fundamentadamente" CF Art. "#E - 8o fun9es institucionais do Iinist.rio Pblico: III - promo,er o inBu.rito ci,il e a ao ci,il pblica% para a proteo do patrimJnio pblico e social% do meio ambiente e de outros interesses difusos e coleti,os; &* +bser,ao, G in!"5rito civil i%p*e "% con#tante paralelo co% o in!"5rito policial. / por !")8 Joda ve+ !"e voc) tiver dvida# !"anto ao in!"5rito civil, vai no in!"5rito policial. B0V da# ve+e# 5 i'"al. / por !"e #e i%p*e e##e paralelo8 Por!"e a%bo# #o procedi%ento# inve#ti'ativo# para a for%ao do convenci%ento do 6r'o %ini#terial. G in!"5rito civil 5 in#ta"rado para !"e o pro%otor po##a a%eal(ar ele%ento# para #aber #e propor2 o" no a ACP. G diferencial 5 !"e !"e% fa+ in!"5rito policial 5 a a"toridade policial e !"e% den"ncia 5 o 7P. / !"e% fa+ o in!"5rito civil 5 o pr6prio 7ini#t5rio Pblico para in#tr"o da ao cFvel. !;2; Cara1ter=sti1as 3o in>,?rito 1ivil aponta3as pela 3o,trina@ a% Trata-se de um procedimento meramente informati,o < >##o #i'ni.ca !"e no #e aplica% #an*e#, pena#, no #e recon(ece re#pon#abilidade. 3 %era%ente infor%ativo. Io (2 #an*e#, no (2 re#pon#abilidade. $% Trata-se de um procedimento de natureAa administrati,o < Io in!"5rito policial o 4"i+ %ete a pata para conceder pra+o. G in!"5rito civil, o 4"i+ ne% v). (% + inBu.rito ci,il no . obrigatCrio < &e o pro%otor e#tiver convencido de !"e (o"ve o dano, pode entrar direta%ente co% a ACP. d% + inBu.rito ci,il . pblico < A"al!"er pe##oa pode ter ace##o, cabendo, incl"#ive 7& para ter ace##o ao# a"to#. 3 po##Fvel, e$cepcional%ente, a decretao do# #i'ilo# da# inve#ti'a*e#, por analo'ia ao art. D0, do CPP. 63 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA e% O procedimento inBuisiti,o < >##o #i'ni.ca !"e 5 #e% contradit6rio. A .nalidade a!"i 5 for%ao do convenci%ento. G %o%ento da di#c"##o ocorrer2, #e for a4"i+ada, na ao civil pblica. A profe##ora Ada entende !"e te% !"e ter contradit6rio por!"e #e trata de procedi%ento ad%ini#trativo ac"#at6rio, %a# 5 po#io i#olada. f% O instrumento pri,ati,o e e;clusi,o do IP < 7"ito# !"ere%, %a# #6 o 7P te%. &e no te% co%o inve#ti'ar, no prop*e ao coletiva. A defen#oria pblica no pode in#ta"rar in!"5rito civil. Ia nova Lei de Ao Civil Pblica, "%a da# %aiore# pblica# foi no #entido de !"e daria o" no in!"5rito civil para a defen#oria pblica. / a %aioria, por "%a %Fni%a vanta'e% de voto#, entende" !"e no. &abe por !")8 Por!"e i##o de#virt"aria a f"no tFpica da defen#oria. !;3; Aases 3o In>,?rito Civil@ a% Instaura,-o Co%o co%ea o >PL8 1la'rante, portaria, re!"i#io. G in!"5rito civil te% inFcio por portaria. -e acordo co% a Pe#ol"o do Con#el(o Iacional do 7P, na portaria te% !"e #er indicado o ob4etivo da inve#ti'ao, be% co%o deter%inada# a# prova# !"e #ero inicial%ente col(ida# Cpede la"do, vi#toria, de#i'na oitiva, etc.E. Instaura,-o a$usiva do in2u7rito (ivil < &e a in#ta"rao for ab"#iva, te%;#e entendido paci.ca%ente, !"e cabe %andado de #e'"rana contra o pro%otor. G %ecani#%o para trancar o in!"5rito civil ab"#ivo #eria o %andado de #e'"rana contra o pro%otor, o proc"rador da repblica o" o proc"rador do trabal(o. A dvida 5, 2ue0 jul1a o FS (ontra o 3ro0otor/ (ontra o 3ro(urador da re3'$li(a4 W2 d"a# po#i*e#. Ia verdade e##a# #o po#i*e# concili2vei#, 1X Po#io < 3 o trib"nal, de#de !"e o pro%otor 'o+e da %e#%a prerro'ativa de foro !"e o 4"i+ < Gnde e" vo" #aber i##o8 Ia Con#tit"io /#tad"al. AF voc) vai ter !"e ir na Con#tit"io do #e" /#tado para ver #e o pro%otor te% a %e#%a prerro'ativa de foro do !"e o 4"i+. Teral%ente te%. &e 5 o trib"nal !"e 4"l'a o 7& contra o 4"i+, !"e% 4"l'a 7& contra in#ta"rao ab"#iva de in!"5rito civil 5 o trib"nal, por!"e ele e#t2 no %e#%o #tat"# in#tit"cional do 4"i+. /% &P, o art. O4, >>, da Con#tit"io /#tad"al, d2 prerro'ativa de foro para o pro%otor. /% &P, !"e% 4"l'a 5 o trib"nal, 5 o %e#%o 6r'o !"e 4"l'a 7& contra o 4"i+. DX Po#io < A"e% 4"l'a 5 o 4"i+ de pri%eiro 'ra", M %Fn'"a de previ#o le'al e$pre##a na Con#tit"io 1ederal o" /#tad"al. Io 7P1 !"e% di#ciplina o foro privile'iado do proc"rador da repblica 5 a C1 e na C1 no te% e##a prerro'ativa do 7&. /, portanto, !"e% 4"l'a 7& contra 7P1 por in#ta"rao ab"#iva 5 a 4"#tia federal de pri%eiro 'ra". 64 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA Impe3imento e s,speiB0o 3o promotor para a presi3Cn1ia 3o IC < Aplica%;#e a# re'ra# do# art#. 104 e 105, do CPC. ?oc) vai recla%ar !"e ele 5 i%pedido o" #"#peito para o 6r'o #"perior dele. Art. ".4 A O defeso ao 0uiA e;ercer as suas fun9es no processo contencioso ou ,oluntFrio: I - de Bue for parte; II - em Bue inter,eio como mandatFrio da parte% o@ciou como perito% funcionou como Crgo do Iinist.rio Pblico% ou prestou depoimento como testemun2a; III - Bue con2eceu em primeiro grau de 0urisdio% tendo-l2e proferido sentena ou deciso; IV - Buando nele esti,er postulando% como ad,ogado da parte% o seu cJn0uge ou BualBuer parente seu% consangP3neo ou a@m% em lin2a reta; ou na lin2a colateral at. o segundo grau; V - Buando cJn0uge% parente% consangP3neo ou a@m% de alguma das partes% em lin2a reta ou% na colateral% at. o terceiro grau; VI - Buando for Crgo de direo ou de administrao de pessoa 0ur3dica% parte na causa" Art. ".* - Reputa-se fundada a suspeio de parcialidade do 0uiA% Buando: I - amigo 3ntimo ou inimigo capital de BualBuer das partes; II - alguma das partes for credora ou de,edora do 0uiA% de seu cJn0uge ou de parentes destes% em lin2a reta ou na colateral at. o terceiro grau; III - 2erdeiro presunti,o% donatFrio ou empregador de alguma das partes; IV - receber dFdi,as antes ou depois de iniciado o processo; aconsel2ar alguma das partes acerca do ob0eto da causa% ou subministrar meios para atender /s despesas do lit3gio; V - interessado no 0ulgamento da causa em fa,or de uma das partes" EDeito 3a insta,raB0o nas relaBEes 3e 1ons,mo < W2 "% di#po#itivo no C-C !"e voc) te% !"e e#tar %"ito e#perto, !"e 5 o art. DO, S D, >>>, do C-C. G art. DO trata do# pra+o de decad)ncia para a# recla%a*e# a re#peito de rela*e# de con#"%o. Jrata de pre#crio e decad)ncia. / #o pra+o# %"ito c"r6#, 00, B0, 5 ano# Cpara acidente# de con#"%oE. /##e arti'o %anda "%a infor%ao !"e pa##a %eio de#percebida por %"ito#. G le'i#lador entende" ra+o2vel !"e en!"anto o pro%otor e#tive##e inve#ti'ando a ocorr)ncia de "% evento pre4"dicial ao# direito# do con#"%idor, !"e o pra+o de decad)ncia .ca##e ob#tado. -aF a previ#o do art. DO, S D, >>>, = #+ - +bstam a decadncia: III - a instaurao de inBu.rito ci,il% at. seu encerramento" 65 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA -o %o%ento e% !"e o pro%otor bai$o" a portaria, at5 a deci#o .nal no in!"5rito civil, o# pra+o# decadenciai#, de perda de direito previ#to# pelo C-C #e torna% ob#tado#. G pra+o ne% co%ea a correr. W2 "% di#po#itivo no C6di'o Penal, !"e 5 o art. 00B, !"e trata do cri%e de den"nciao cal"nio#a. /le fala !"e con.'"ra den"nciao cal"nio#a dar ca"#a indevida C#abendo #er fal#a a a.r%aoE a in!"5rito civil, no #6 a in!"5rito policial. >##o 5 para evitar !"e o #"4eito %inta para o pro%otor co% a .nalidade de pre4"dicar terceiro#. (6nter,alo : '!:=#:&') $% Poderes instrut;rios do FP A"ando #e pen#a e% in#tr"o, pen#a;#e na# prova# !"e #ero tra+ida# ao bo4o do in!"5rito civil. 7ai# do !"e falar e% in#tr"o, 5 %el(or a 'ente falar e% podere# do 7P a be% da in#tr"o do in!"5rito civil. -entro do >C, o %e%bro do 7P te% tr)# podere# in#tr"t6rio# ! Poder 6nstrutCrio, Poder de vistoria e ins3e,<es >##o e#t2 no art. 8, ?, da LG7P;L, !"e 5 a Lei or'Rnica do 7P da Lnio. G 7P pode vi#toriar pe##oa# e coi#a#, evidente%ente !"e re#peitada# a# 'arantia# con#tit"cionai#. A!"ilo !"e no 5 coberta pela proteo do do%icFlio, o pro%otor te% poder, independente%ente de a"tori+ao de !"e% !"er !"e #e4a. G e$e%plo cl2##ico 5 a vi#toria e% reparti*e# pblica#. G 7P, no bo4o do >C pode co%parecer M repartio para aferir #e (2 o" no f"ncion2rio# fanta#%a# e% deter%inada in#tit"io. & Poder 6nstrutCrio, Poder de inti0a,-o 3ara de3oi0ento so$ 3ena de (ondu,-o (oer(itiva G 7P pode inti%ar !"al!"er pe##oa para depor. / #e ela no co%parecer para pre#tar depoi%ento, no preci#a de interveno 4"dicial. G pr6prio pro%otor re!"i#ita fora policial para tra+er pela orel(a. 7entir na dele'acia 5 fal#o te#te%"n(o8 &i%, de#de !"e no #e4a o ac"#ado. Io >C, %entir para o pro%otor 5 fal#o te#te%"n(o8 Io >PL 5. / no >C8 7e parece !"e M l"+ do art. 04D, do CP, 5 cri%e, por!"e o art. 04D fala !"e 5 cri%e %entir e% in!"5rito o" procedi%ento ad%ini#trativo. / o >C 5 "% procedi%ento ad%ini#trativo. Calar o" fal#ear a verdade 5 fal#o te#te%"n(o, e%bora (a4a po#i*e# e% contr2rio. W2 !"e% ac(e !"e %entir e% in!"5rito civil no co%ete fal#o por!"e no (2 no tipo penal a e$pre##o 9in!"5rito civil.: = Poder 6nstrutCrio, Poder de re2uisi,-o de 2ual2uer entidade 3'$li(a ou 3rivada/ f9si(a ou jur9di(a de do(u0entos/ salvo os 3rote1idos 3ela Constitui,-o Federal 3or si1ilo. /##e poder te%, co%o o anterior, previ#o no art. DO, da LG7P, !"e 5 Lei Gr'Rnica do 7P CLei 8.OD5/B0E. Janto o poder de cond"o coercitiva, !"anto e##e, !"e 5 o de re!"i#io do 7P, e#to previ#to# na LG7P. A 'rande di.c"ldade !"e #e i%p*e 5 a de.nio do !"e #e4a 9#alvo o# prote'ido# pela C1 por #i'ilo.: /##e# 66 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA prote'ido# por #i'ilo no pode% #er re!"i#itado# pelo 7P e e##e# #o o# prote'ido# por, &i'ilo de 3a3os teleDFni1os &i'ilo de 1orrespon3Cn1ia G 7P, por e$e%plo, no poderia re!"i#itar por correio !"e a# carta# diri'ida# a voc) fo##e% enca%in(ada# ante# para ele e no poderia pedir M co%pan(ia telef@nica !"e entre'a##e a# li'a*e# !"e voc) fe+. Para e##e# ca#o#, de #i'ilo de co%"nica*e# e de corre#pond)ncia 5 nece##2ria pr5via a"tori+ao 4"dicial. G 7P pode ter ace##o ao# dado# telef@nico#, %a# via a"tori+ao 4"dicial. /le, #o+in(o, no te% a"tori+ao para !"ebrar. &i'ilo .#cal e banc2rio < G 7P pode re!"i#itar !"al!"er doc"%ento, %eno# o# prote'ido# por #i'ilo con#tit"cional Ctelefonia e corre#pond)nciaE. Pode o 7P o.ciar a receita e pedir a declarao de renda do #"4eito8 /##a 5 "%a !"e#to alta%ente pol)%ica. /% torno dela #"r'e% d"a# po#i*e# dia%etral%ente opo#ta#, 1 Corrente CI5ri, W"'o Ii'ro 7a++illiE < A lei !"e trata do #i'ilo 5 a Lei Co%ple%entar 105/01, !"e proFbe. K2 a lei !"e per%ite a !"ebra do #i'ilo de doc"%ento# pelo 7P 5 a LG7P CLei 8.OD5/B0E. G !"e e##e# do"trinadore# di+e% para #"#tentar !"e pode re!"i#itar direto8 G" #e4a, !"e o pro%otor pode decretar !"ebra de #i'ilo .#cal e banc2rio independente%ente de a"tori+ao 4"dicial8 G !"e ele# ale'a% para poder #"#tentar i##o8 Ale'a% !"e e##e# doi# #i'ilo# decorre% da lei o" decorre% da Con#tit"io 1ederal8 -ecorre% da lei. G 7P pode re!"i#itar doc"%ento#, #alvo o# re#'"ardado# por #i'ilo con#tit"cional. Ie##e ca#o, o #i'ilo no 5 con#tit"cional, %a# le'al. Io %odo de entender dele#, o 7P pode re!"i#itar doc"%ento# .#cai# e banc2rio# por!"e o #i'ilo no 5 con#tit"cional, %a# infracon#tit"cional, de %odo !"e prevaleceria a LG7P, #obre a LC 105/01. /##e entendi%ento foi a%parado pelo &J1 no pa##ado, no 7& 1D1DB. Io 4"l'a%ento de##e 7&, o &"pre%o entende" !"e o 7P pode re!"i#itar direta%ente o# dado# #ob e##e f"nda%ento, de !"e o# dado# no decorre% de #i'ilo con#tit"cional, %a# le'al. /nto, a LG7P poderia e$cepcionar LC 105/01 2 Corrente < A LC 105, na verdade, #i%ple#%ente di#ciplina a 'arantia M inti%idade, de %odo !"e o# #i'ilo# .#cai# e banc2rio# t)% #tat"# con#tit"cional. A LC #6 di#ciplina, #6 e$plicita, %a# a 'arantia no decorre da LC 105, %a# decorre de "% direito M inti%idade !"e 5 previ#to no art. 5. da Con#tit"io 1ederal. Gra, #e o direito M inti%idade 5 previ#to no art. 5 da C1, e o# #i'ilo# .#cal e banc2rio, por #ere% inte'rante# dele, t)% #tat"# con#tit"cional. Por i##o, de acordo co% o# adepto# de##a teoria, o 7P no teria poder de !"ebrar o #i'ilo .#cal e banc2rio, "%a ve+ !"e ele# teria% #tat"# con#tit"cional. /##e entendi%ento ta%b5% foi adotado pelo &J1, no 4"l'a%ento do P7& 81O/TG. Ie##e 4"l'a%ento, o &J1 entende" !"e o #i'ilo .#cal e banc2rio decorre% do direito con#tit"cional M inti%idade e !"e, portanto, o 7P no poderia deter%inar a #"a !"ebra #e% a"tori+ao 4"dicial. /##a# po#i*e# #o dia%etral%ente opo#ta#. W2 4"l'ado# do &J1 para o# doi# lado#. Ia pr2tica, o# pro%otore# no !"ere% correr o ri#co de ver toda# a# inve#ti'a*e# dele# indo por 2'"a abai$o por!"e te%e% !"e no f"t"ro #e decida !"e no poderia% ter re!"i#itado a prova direta%ente. /nto, ele# acaba% pedindo a a"tori+ao para no ter !"e enfrentar e##a pol)%ica. Ia %in(a opinio, ac(o !"e pode. 67 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA Para encerrar o poder de re!"i#io, e" !"eria c(a%ar ateno para o !"e di+ o art. 10, da Lei de ACP, !"e tipi.ca "% cri%e para o# !"e no apre#enta% o# doc"%ento# re!"i#itado# pelo 7P, Art. "0. <onstitui crime% punido com pena de recluso de ! (um) a = (trs) anos% mais multa de !' (deA) a !"''' (mil) +briga9es Rea0ustF,eis do Tesouro Lacional - +RTL% a recusa% o retardamento ou a omisso de dados t.cnicos indispensF,eis / propositura da ao ci,il% Buando reBuisitados pelo Iinist.rio Pblico" Gl(a a i%portRncia !"e te% o poder de re!"i#io. &e a pe##oa de#c"%pre a re!"i#io, ela re#ponde por "% tipo pr6prio, !"e 5 o de ne'ar infor%a*e# no R%bito do >C. (% Con(lus-o A concl"#o do >C pode #er repre#entada 'ra.ca%ente, do #e'"inte %odo, o 7P in#ta"ro" in!"5rito civil. -epoi# de in#ta"rado, ele pro%ove" a in#tr"o. C(e'a no derradeiro %o%ento, !"e 5 o %o%ento da concl"#o. / !"ai# #o a# concl"#*e# po##Fvei# para o pro%otor8 !* <oncluso, AjuiGa0ento da a,-o (ivil 3'$li(a < 1eito i##o, a atrib"io dei$a de #er ad%ini#trativa, #e torno" 4"dici2ria. &* <oncluso, Ar2uiva0ento funda0entado < &e o >C no revelo" infor%a*e# #".ciente# para a for%ao do #e" convenci%ento Cno .co" co%provado o dano a%biental, o dano a #er reparadoE, o pro%otor pro%ove a!"ilo !"e a lei c(a%a de ar!"iva%ento f"nda%entado. /le te% !"e e$plicitar a# ra+*e# do #e" convenci%ento no #entido de no e#tare% pre#ente# o# ele%ento# !"e de%ande% "%a interveno 4"ri#dicional. /le pro%ove e##e ar!"iva%ento no pra+o de 0 dia#. A"e% fa+ a an2li#e #obre #e o >PL pode o" no #er ar!"ivado 5 o 4"i+. A!"i, no. &e ele no concorda, "#a o art. D8. G >C no pa##a pelo 4"i+. /le 5 f"nda%entado e% tr)# dia# e 5 enca%in(ado para o 6r'o #"perior do 7P. Io 7P e#tad"al, c(a%a Con#el(o &"perior do 7ini#t5rio P"blico. Jodo# o# e#tado# t)%. Io 7P1 5 a CR%ara de Coordenao e Pevi#o. /nca%in(ado# o# a"to# e% 0 dia# para e##e 6r'o #"perior do 7P, e##e 6r'o vai %arcar "%a #e##o pblica. At5 a!"i !"al!"er intere##ado pode #e %anife#tar. G 6r'o #"perior vai %arcar "%a #e##o para 4"l'ar o ar!"iva%ento e at5 e##e %o%ento, !"al!"er "% pode 4"ntar doc"%ento, #e %anife#tar, recla%ara do pro%otor. J"do i##o contrib"i para veri.car #e o ca#o 5 o" no de ar!"iva%ento. &e%pre vai ter al'"5% feli+ Cinve#ti'adoE e al'"5% tri#te CvFti%aE co% o ar!"iva%ento. G 6r'o #"perior pode to%ar tr)# atit"de#, !* +po, 5o0olo1a o ar2uiva0ento. &* +po, Converter o jul1a0ento e0 dili1Hn(ia < Por e$e%plo, %anda o"vir "%a te#te%"n(a !"e o pro%otor e#!"ece". Ie##e ca#o, o# a"to# volta% M pri%eira in#tRncia para oitiva da te#te%"n(a e depoi# retorna% M cR%ara o" con#el(o para apreciar o pedido de ar!"iva%ento. 68 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA =* +po, Rejeita o ar2uiva0ento < Ie##e ca#o de ar!"iva%ento re4eitado, o proc"rador;'eral nece##aria%ente de#i'nar2 o"tro pro%otor para o a4"i+a%ento da ao civil pblica. / far2 e##a no%eao por "% %otivo #i%ple#. /le te% !"e re#peitar a independ)ncia f"ncional do pro%otor !"e pedi" o ar!"iva%ento. G pro%otor no%eado no l"'ar da!"ele no pode ar!"ivar de novo por!"e, a!"i, ele vai at"ar e% no%e do proc"rador;'eral. 3 "% longa manus do proc"rador;'eral. /le no pode pro%over "% novo ar!"iva%ento. /le 5 obri'ado a entrar co% a ACP. &obre a concl"#o do >C, d"a# ob#erva*e# .nai# i%portante#, !* +bser,ao, G ar!"iva%ento do >C no i%pede !"e !"al!"er o"tro le'iti%ado o" at5 o"tro 6r'o do 7P propon(a a ACP. G ar!"iva%ento 5 "% in#tr"%ento do 7P. Iada i%pede !"e "%a a##ociao entre co% a ao. A le'iti%idade para a propo#it"ra da ACP 5 di#4"ntiva, "% no depende da at"ao do o"tro le'iti%ado. 3 6bvio !"e o r5" de##a nova ACP vai "#ar co%o pri%eiro ele%ento de defe#a o ar!"iva%ento. 7a# i##o 5 ar'"%ento de defe#a, no i%pede o a4"i+a%ento da ACP. &* +bser,ao, Janto !"anto no >PL, 5 vedado o ar!"iva%ento i%plFcito do in!"5rito civil. &e n"% >PL !"e inve#ti'a e$tor#o, f"rto e pec"lato, o pro%otor entender !"e #6 (o"ve pec"lato, ele te% !"e den"nciar o pec"lato e pro%over o ar!"iva%ento da e$tor#o e do f"rto. G pro%otor e#t2 ap"rando #"perfat"ra%ento na prefeit"ra e% D004, D005 e D00O. Concl"i !"e #6 (o"ve #"perfat"ra%ento e% D00O. G !"e ele fa+8 7anda o ar!"iva%ento de D005 e D004 para o con#el(o ar!"ivar e toca a ACP de D00O. Io d2 para fa+er ar!"iva%ento i%plFcito. &e .+er i##o, 5 #ano f"ncional. /le pode #er at5 de%itido do car'o. C"idado co% e##a !"e#to do ar!"iva%ento i%plFcito. 4; CO%PRO%I##O (E A&+#*A%E6*O (E CO6(+*A G CAC o, *AC Ao co%pro%i##o de a4"#ta%ento de cond"ta di+;#e CAC Cco%pro%i##oE o" JAC Cter%oE. Co%pro%i##o 5 contedo, ter%o 5 a for%a. 7a# "#a%;#e e##a# e$pre##*e# co%o #in@ni%a#. Iin'"5% #e preoc"pa co% e##a diferenciao for%al. JAC e CAC #o a %e#%a coi#a. Io##o le'i#lador foi e$tre%a%ente breve ao tratar de JAC, #6 o art. 5, S O trata di##o. /le di+ !"e = C> +s Crgos pblicos legitimados podero tomar dos interessados compromisso de a0ustamento de sua conduta /s e;igncias legais% mediante comina9es% Bue terF e@cFcia de t3tulo e;ecuti,o e;tra0udicial" (6nclu3do pela Lei n* $"'($% de !!">"!>>') (7ide Iensagem de ,eto) (7ide R1sp &&&4$& EIR - 8TD) A"er di+er, a no##a lei #6 fala i##o #obre JAC e a 'ente te% !"e #e virar para acre#centar o"tra# infor%a*e#. 7"ita# de##a# infor%a*e# (o4e pode% #er obtida# na Pe#ol"o D0, do CI7P, !"e te% "% capFt"lo pr6prio dedicado 69 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA e$cl"#iva%ente M celebrao do JAC, %a# le'al%ente falando o !"e e$i#te 5 #6 o art. 5, S O. 4;1; 6at,reHa 3o *AC 7"ito# a"tore#, do %e" ponto de vi#ta errada%ente, indica% !"e o CAC te% nat"re+a de tran#ao. Con#idero e!"ivocado por!"e a tran#ao pre##"p*e conce##*e# %ltipla# e recFproca# e a!"i, ne##e ca#o, o intere##e e% 4o'o no 5 di#ponFvel. Por i##o, no (2 conce##*e# recFproca# at5 por!"e o a"tor da ao coletiva no pode abrir %o de al'o !"e no 5 dele. Por i##o, e" entendo !"e a nat"re+a do CAC no 5 de tran#ao, %a# de recon(eci%ento 4"rFdico do pedido. A"ando o 6r'o le'iti%ado fa+ o CAC ele no abre %o do contedo da obri'ao, %a# da for%a de c"%pri%ento da obri'ao. /le #6 ne'ocia a for%a. /$e%plo, #e o cara de#%ato" 500 2rvore# e a reparao e$i'e a reparao de 500 2rvore#, o r5" te% !"e plantar 500. G pro%otor no pode abrir %o de intere##e !"e no 5 dele, dei$ando o cara plantar #6 D50. /le pode abrir %o da for%a de c"%pri%ento da obri'ao C9planta 100 por %)#:E. W2 "%a indi#ponibilidade do direito e% 4o'o. Por i##o, %e parece !"e a nat"re+a 5 de recon(eci%ento 4"rFdico do pedido. Ia %aioria do# ca#o#, o CAC 5 feito e% obri'a*e# de fa+er e no fa+er. A cada 100, !"e voc) pe'ar, BB vo recair #obre obri'a*e# de fa+er e no fa+er. 3 %"ito raro o CAC #obre obri'ao de pa'ar. /" n"nca vi "% JAC #obre pa'ar. 4;2; Le-itimaB0o A"e% pode celebrar JAC8 A re#po#ta e#t2 no S O, do art. 5, 6r'o# pblico# le'iti%ado#. = C> +s Crgos pblicos legitimados podero tomar dos interessados compromisso de a0ustamento de sua conduta /s e;igncias legais% mediante comina9es% Bue terF e@cFcia de t3tulo e;ecuti,o e;tra0udicial" (6nclu3do pela Lei n* $"'($% de !!">"!>>') (7ide Iensagem de ,eto) (7ide R1sp &&&4$& EIR - 8TD) A"e% pode8 7P, -efen#oria Pblica, Ad%ini#trao -ireta e >ndireta. A"e% no pode8 A##ocia*e#, !"e #o o# 6r'o# privado# le'iti%ado#. &6 o# 6r'o# pblico# le'iti%ado# pode% .r%ar JAC. Io te% controle do 7PN G 7P no 5 t"tor do# intere##e# coletivo#. &e a defen#oria !"e fa+er "% JAC do 4eito =, no preci#a pedir b)no do 7P para o acordo. 4;3; Ais1aliHaB0o 3o 1,mprimento A"e% .#cali+a 5 !"e% .r%o". G 6r'o !"e celebro" o JAC 5 !"e% fa+ a .#cali+ao. 7a# e #e !"e% .r%o" o JAC foi "%a prefeit"ra co%pro%etida co% o# 70 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA intere##e# do %adeireiro8 /nto, a .#cali+ao 5 de !"e% celebro", no entanto, a %2 celebrao o" %2 .#cali+ao 'era i%probidade ad%ini#trativa do celebrante, #e% pre4"F+o de "%a o"tra ACP para reparao do dano ca"#ado. G cara de#%ato" 5000 2rvore# o prefeito fe+ o JAC %andando plantar 500. /le vai re#ponder por i%probidade ad%ini#trativa e !"al!"er o"tro le'iti%ado vai entrar co% "%a ACP contra o prefeito e o cara !"e de#%ato", para obri'ar a plantar a# 4500 2rvore# faltante#. 3 a##i% !"e f"nciona. 4;!; E21I1ia 3 de tFt"lo e$tra4"dicial. &e o cara no c"%prir, e$ec"o de tFt"lo e$tra4"dicial. G S O, do art. 5 5 ba#tante claro ne##e #entido, = C> +s Crgos pblicos legitimados podero tomar dos interessados compromisso de a0ustamento de sua conduta /s e;igncias legais% mediante comina9es% Bue terF e@cFcia de t9tulo e8e(utivo e8trajudi(ial" (6nclu3do pela Lei n* $"'($% de !!">"!>>') (7ide Iensagem de ,eto) (7ide R1sp &&&4$& EIR - 8TD)
4;4; CeleJraB0o no JoKo 3o IC /% B0V da# ve+e# acontece i##o, confor%e ele inve#ti'a aparece o #"po#to ca"#ador do dano !"erendo fa+er "% JAC, o pro%otor no bo4o do in!"5rito civil celebra o JAC. &e ele c"%prir, acabo" o proble%a. /nto, a celebrao do CAC dentro do >C, leva M nece##idade de ar!"iva%ento do >C. / co%o 5 feito i##o8 G pro%otor fa+ "%a pro%oo de ar!"iva%ento di+endo #e diri'indo ao con#el(o #"perior pedindo a (o%olo'ao por!"e o #"4eito celebro" o JAC. G 6r'o #"perior fa+ o !") co% e##e ca#o8 Pode (o%olo'ar e pode %andar #e'"ir o >C. A reali+ao do JAC dentro do in!"5rito civil, !"ando leva ao ar!"iva%ento, 5 levado ao 6r'o #"perior do 7P. &e o 6r'o no (o%olo'ar, o JAC do 7P no vale. 3 %ai# f2cil o# o"tro# 6r'o# pblico# celebrare% JAC por!"e no te% controle. G pro%otor #6 celebra na ponta da faca por!"e #e .+er %al feito, no vin'a. &e o pro%otor no .+er "% JAC direito, o con#el(o #"perior no vai (o%olo'ar. &6 !"e, M# ve+e#, o pro%otor %orre de d6 do caboclin(o l2 e ele #abe !"e 100 2rvore# reco%poria% o dano ao inv5# de 000. &abe o !"e ele fa+8 A4"F+a a ACP e na a"di)ncia de conciliao re#olve o proble%a. Io te% controle do 6r'o #"perior do 7P. G controle ne##a fa#e 5 feito pelo 4"i+. M8e% e,entualmente 2ou,er a celebrao do acordo apCs o a0uiAamento da -<P% ele sC serF submetido ao cri,o 0udicial% e no mais ao Crgo superior do IP"N 4;.; Compromisso preliminar M+ compromisso preliminar . o <-< celebrado para soluo de apenas parcela dos fatos ou de pessoas in,estigadas"N 71 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA /#to" inve#ti'ando 4 por dano ao con#"%idor. -oi# vo ao 7P e di+e% !"e topa% pa'ar o dano. ?oc) re#olve o proble%a parcial%ente. >##o c(a%a co%pro%i##o preli%inar. 3 "%a #ol"o parcial do proble%a. Io (2 6bice M celebrao do co%pro%i##o preli%inar. M<aso 2a0a celebrao de compromisso preliminar% 2a,erF prosseguimento da in,estigao ou a0uiAamento da ao contra os demais fatos ou pessoas"N 4;5; *AC em improJi3a3e a3ministrativa /% princFpio no cabe JAC e% i%probidade ad%ini#trativa. Por !")8 Por!"e o cara te% !"e #er ca#ti'ado, te% !"e #ofrer a# #an*e# da i%probidade. 3 por i##o !"e no cabe, e% princFpio, JAC e% i%probidade ad%ini#trativa, por ca"#a da# #an*e# doa PJ. 1D, da Lei 84DB/BD !"e no pode% #er ob4eto de renncia. G pro%otor no pode dei$ar de proce##ar para evitar a #"#pen#o do# direito# polFtico#. &e (o"ve##e po##ibilidade de JAC e% i%probidade, o #"4eito ia ro"bar e ver no !"e ia dar. &e no de##e e% nada, ele torrava o din(eiro. ?oc) incentivaria a ile'alidade. W2 "%a nica e$ceo de !"e, e% princFpio, no (2 JAC na i%probidade. /ntende !"e, M8e o funcionFrio for do bai;o clero e a -dministrao Pblica 0F o sancionou% . poss3,el a celebrao do T-<"N G cara deve 10 %il, 42 foi %andado e%bora da prefeit"ra. &e ele topar a# pa'ar d"a# de 5 %il, fa+ o JAC por!"e o ca#ti'o 42 veio, a Ad%ini#trao 42 #anciono" ade!"ada%ente. Io (2 por!"e tocar a i%probidade para ter o %e#%o efeito !"e a prefeit"ra con#e'"i", o" #e4a, %andar o cara e%bora. .; O+*RA# <+E#*LE# PROCE##+AI# /" ten(o al'"%a# !"e#t*e# proce##"ai# .nai# #obre ACP para voc) .car e#perto, e% e#pecial, e% prova de %arcar. .;1; Art; 2MN 3a Lei ;!35"92 G art. D veda a conce##o de li%inar ina"dita altera para e% ACP contra o Poder Pblico. /le pratica%ente deter%ina !"e o Poder Pblico, ante# de o 4"i+ dar a li%inar, #e4a o"vido e% D (ora#. Art. #+ Lo mandado de segurana coleti,o e na ao ci,il pblica% a liminar serF concedida% Buando cab3,el% apCs a audincia do representante 0udicial da pessoa 0ur3dica de direito pblico% Bue de,erF se pronunciar no praAo de setenta e duas 2oras " AtenoN &obre e##a lei, d"a# ob#erva*e# e$tre%a%ente i%portante# #obre e##e arti'o, 72 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA !* +bser,ao, A"e% #er2 o"vido 5 o repre#entante 4"dicial. / 5 diferente de repre#entante le'al. G le'al 5 !"e% repre#enta e$tra4"dicial%ente a pe##oa Cprefeito, 'overnado, pre#identeE. G repre#entante 4"dicial do# 6r'o# pblico# 5 a proc"radoria. Para acelerar, e" no o"o o prefeito, o 'overnador, o pre#idente, %a# o"o o proc"rador do e#tado, do %"nicFpio, o advo'ado da Lnio, o proc"rador federal. &* +bser,ao, G &J1, e% %ai# de "%a oport"nidade, pron"ncio" a con#tit"cionalidade de##e di#po#itivo. /le di##e !"e 5 plena%ente con#tit"cional por!"e no veda, apena# condiciona o cabi%ento da li%inar contra o Poder Pblico. /le di+ !"e o Poder Pblico te% !"e ter "% trata%ento e#pecial, !"e %erece "%a proteo %aior do !"e a do# de%ai# 4"ri#dicionado# e !"e, e$ata%ente por i##o, no (2 incon#tit"cionalidade. /ntretanto, o &"pre%o dei$o" a porta aberta ao di+er, no 5 incon#tit"cional, o 4"i+ te% !"e o"vir previa%ente, %a#, e$cepcional%ente, no ca#o concreto, no #endo po##Fvel a oitiva, conceda a li%inar, %e#%o #e% o"vir o Poder Pblico. -ei$o" brec(a. -i##e !"e o 4"i+, e% princFpio, te% !"e o"vir previa%ente, %a# e% ca#o# e$tre%o#, para prote'er a #ade, a #e'"rana pblica, !"ando no der te%po de o"vir, pa##a por ci%a do di#po#itivo, por!"e a 'arantia 4"ri#dicional efetiva deve prevalecer #obre a proteo do Poder Pblico. /##e 5 "% voto pri%oro#o do &eplveda Pertence .;2; #,1,mJCn1ia G Arts; 15 e 1 3a Lei 3e ACP Art. ". 1m caso de litigKncia de mF-f.% a associao autora e os diretores responsF,eis pela propositura da ao sero solidariamente condenados em 2onorFrios ad,ocat3cios e ao d.cuplo das custas% sem pre0u3Ao da responsabilidade por perdas e danos" Art. "D. Las a9es de Bue trata esta lei% no 2a,erF adiantamento de custas% emolumentos% 2onorFrios periciais e BuaisBuer outras despesas% nem condenao da associao autora% sal,o compro,ada mF-f.% em 2onorFrios de ad,ogado% custas e despesas processuais" AtenoN G a"tor da ao coletiva, #e for 7P o" a##ociao, #6 vai pa'ar #"c"%b)ncia na# (ip6te#e# de %2;f5. A"er di+er, #6 vai ter pa'a%ento de c"#ta#, (onor2rio#, de#pe#a#, #e .car provado !"e o a"tor entro" co% a ao de #acana'e%, para pre4"dicar. A!"i e% &P te%o# "% ca#o e% !"e o 4"i+ da ?ara de 1a+enda Pblica %ete" "%a liti'Rncia de %2;f5 por ca"#a de "%a ao contra o 7al"f. /ra o tal do 9fran'o'ate:, #"perfat"ra%ento na co%pra do fran'o e .co" co%provado !"e no (avia #"perfat"ra%ento al'"%. /ra !"e#to de centavo#. G" #e4a, preo de %ercado, e o 4"i+ entende" !"e o 7P ab"#o" do direito de ac"#ar e condeno" o 7P a c"#ta# e (onor2rio# por %2;f5. 3 l6'ico !"e !"e% pa'a no 5 o pro%otor, %a# o /#tado !"e e%pre'a o pro%otor, %a# 5 plena%ente po##Fvel. 7a# #e o a"tor for a Ad%ini#trao -ireta o" >ndireta o" a -efen#oria Pblica, e$i#te% d"a# po#i*e#, 1 Corrente, -i+ !"e 5 #6 na %2;f5. &6 pa'a #e (o"ver %2;f5, co%o na (ip6te#e anterior. 73 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA 2 Corrente, Po#io do &JK. /% "% 4"l'ado, e#tabelece" !"e pa'a independente%ente de %2;f5. G r5" teve !"e pa'ar advo'ado, daF a nece##idade de condenao e% (onor2rio#. Io &JK (2 a# d"a# po#i*e#. ?oc) ac(a ac6rdo di+endo !"e 5 #6 na %2;f5 e, portanto, aplica a %e#%a re'ra aplic2vel para o 7P e para a a##ociao. Ante#, e" defendia a o"tra po#io, (o4e e#to" convicto de !"e a %el(or 5 e##a, #6 te% !"e pa'ar no ca#o de %2;f5. &eno, voc) de#encora4a o# cara# a entrar co% a ACP. A prefeit"ra de#cobri" de#vio de verba. Ao inv5# de entrar ela, %e#%a, bate na porta do 7P. / !"al a l6'ica da a##ociao no pa'ar nada e a defen#oria o" a prefeit"ra ter !"e pa'ar8 %P ven1e3or < &e o 7P for vencedor, (2 entendi%ento, ta%b5% do &JK, !"e o r5" no pa'a #"c"%b)ncia. G a"tor da ACP 'an(o", o r5" foi condenado a reparar dano, por !"e e" no o condeno e% c"#ta# e (onor2rio# advocatFcio#8 Por!"e o 7P no recebe (onor2rio#, no pa'a c"#ta# e no te% de#pe#a# proce##"ai#, con#e!"ente%ente, #e o 7P for vencedor, o r5" no pa'a #"c"%b)ncia. Io vai %andar e##e din(eiro para o /#tado. Io pa'a por!"e o 7P 5 i#ento de t"do. (emais le-itima3os ven1e3ores < P5" pa'a #"c"%b)ncia. &e a defen#oria entrar co% ao e 'an(ar, o r5" pa'a (onor2rio#. / e##a 'rana vai para onde8 ?ai para o 1"ndo, para e!"ipar a defen#oria, etc. .;3; EDeito s,spensivo 3a apelaB0o G Art; 1! 3a Lei 3e ACP /" !"eria !"e voc) .ca##e atento ao art. 14, da Lei de ACP, at5 por!"e te% "% pro4eto de lei !"e !"er tran#for%ar toda# a# apela*e# i'"al ao 14, Art. "4. + 0uiA poderF conferir efeito suspensi,o aos recursos% para e,itar dano irreparF,el / parte" Io R%bito da ACP, a re'ra do efeito #"#pen#ivo da apelao 5 diferente da re'ra do CPC. G art. 5D0, do CPC di+ !"e a apelao te%, co%o re'ra, efeito devol"tivo e #"#pen#ivo. Ia ACP, !"e% decide #e d2 o" no efeito #"#pen#ivo no 5 a lei, %a# o 4"i+. / i##o 5 f"nda%ental. C"idadoN Ia ACP, a apelao .ca dependendo de efeito #"#pen#ivo a #er o" no concedido pelo %a'i#trado. .;!; ReeOame ne1essIrio Je% previ#o no art. 45 do CPC. Pe'ra 'eral, o ree$a%e nece##2rio 5 e% favor do Poder Pblico. Ia ACP, e##e re'i%e 5 diferenteN A re'ra 'eral 5 !"e o reeOame ne1essIrio ? a Davor 3o interesse 1oletivo. Con#e!")ncia, 5 !"e e" aplico o art. 1B, da Lei de Ao Pop"lar C%icro##i#te%aE o" o art. 4, S 1, da Lei .850/8B C/#tat"to do# -e.ciente#E, a%bo# di#po#itivo# e#tabelece% !"e, e% te%a de ao pop"lar o" ao para t"tela do# de.ciente# Cne##e# ca#o# e e% todo# o# de%ai# por conta do %icro##i#te%aE, voc) vai ter ree$a%e nece##2rio na ACP #e o a"tor coletivo perder. &e o 7P entro" co% "%a ao 4"l'ada i%procedente, ree$a%e nece##2rio. &e a a##ociao entro" co% ACP 4"l'ada i%procedente, ree$a%e nece##2rio. &e a defen#oria entro" e perde", ree$a%e nece##2rio. G 74 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA ree$a%e nece##2rio 5 e% favor do intere##e coletivo. W2 a"tore# !"e fala% !"e ne##e ca#o, o ree$a%e nece##2rio 5 invertido. ReeOame ne1essIrio inverti3o por!"e no 5 do poder pblico. >##o !"e e" falei 5 ob4eto de "% 4"l'ado do &JK, P/#p 110854D/&P. REsp 11/4!2 " #C $ %inistro CA#*RO %EIRA $ #E)+6(A *+R%A $ &,l-amento 19"/4"2//9 $ (&e 29"/4"2//9 !" Por aplicao analCgica da primeira parte do art" !> da Lei n #"(!(ES4% as sentenas de improcedncia de ao ci,il pblica su0eitam-se indistintamente ao ree;ame necessFrio" Doutrina" &" Recurso especial pro,ido" .;4; ACP vs; A(I 7"ito# #e per'"nta% #e voc) pode entrar co% ACP ale'ando incon#tit"cionalidade de lei#. Al'"n# #"#tenta% !"e i##o #eria "%a for%a indireta de "#"rpar a co%pet)ncia do &"pre% por!"e obteria o %e#%o efeito de "%a A->, 42 !"e a ACP te%, no# dif"#o#, e.c2cia erga omnes, atin'indo a todo#. ?oc) "#"rparia, via ACP, "%a atrib"io do &"pre%o, !"e 5 declarar a con#tit"cionalidade o" incon#tit"cionalidade de lei. G &"pre%o 42 teve a oport"nidade de enfrentar e##a !"e#to. G &"pre%o te% ad%itido o "#o de ACP co% f"nda%ento na incon#tit"cionalidade de ato nor%ativo. Je% entendido !"e 5 plena%ente po##Fvel o "#o de ACP co% f"nda%ento na incon#tit"cionalidade de ato nor%ativo. 7a# co%o a##i%8 3 f2cil de entender, #ai" "%a lei ab#ol"ta%ente incon#tit"cional dando, por e$e%plo, o Centro do -1 para a iniciativa privada. 3 ab#ol"ta%ente incon#tit"cional. G PTP a4"F+a "%a A-> no &J1. Gb#erve o e$e%plo. A"al 5 a ca"#a de pedir de##a A->8 Por !"e o PTP entro" co% ao8 Por!"e (2 incon#tit"cionalidade de lei. / !"al 5 o pedido !"e ele fa+8 >ncon#tit"cionalidade da lei, o" #e4a, a A-> 5 "%a ao c"4o pedido e ca"#a de pedir #o id)ntica#, !"al #e4a, a incon#tit"cionalidade da lei. G &"pre%o vai declarar a incon#tit"cionalidade da lei !"e de" para a iniciativa privada a 2rea no centro da cidade. G #"pre%o declaro" a incon#tit"cionalidade, acabo". Acabo" por!"e o papel do &"pre%o 5 #i%ple#%ente declarar a incon#tit"cionalidade. &e o 'overnante vai o" no vai dei$ar de c"%prir o" no a lei 5 o"tro proble%a por!"e #e ele e#t2 entre'ando para a iniciativa privada, co% ba#e e% lei incon#tit"cional, o centro da cidade, ele !"e re#ponda depoi# por i%probidade ad%ini#trativa, %a# o &"pre%o no fa+ %ai# nada al5% de declarar !"e e##a lei 5 incon#tit"cional. Por o"tro lado, !"ando e" entro co% a ACP e a ACP 5 e% pri%eiro 'ra", repare% co%o %"da, o 7P vai entrar co% "%a ao c"4a ca"#a de pedir vai #er a %e#%a da A->, incon#tit"cionalidade da lei, 9ol(a, e##a lei 5 incon#tit"cional por!"e no pode dar para a iniciativa privada o centro da cidade. 7a# 5 a!"i !"e e#t2 o diferencial. G pedido n"%a ACP no pode #er a declarao de incon#tit"cionalidade, %a# vai #er "%a provid)ncia concreta. G pedido n"%a ACP vai #er "%a provid)ncia concreta. Io ca#o de dar para a iniciativa privada o centro da cidade, o 7P entra co% a ACP e fala !"e a lei 5 incon#tit"cional e o !"e ele pede8 9Prefeito, no entre'"e o centro da cidade:, o" 94"i+, i%pea !"e a e%pre#a privada #e apo##e do centro da cidade #ob pena de %"lta.: A diferena, portanto, 5 75 LFG PROCESSO CIVIL Aula 04 Prof. Fernando Gajardoni Intensivo II 0!0"!#0"0 AO CIVIL PBLICA !"e na ACP, o pedido no 5 ab#trato, %a# concreto. K2 na A->, o pedido 5 ab#trato. A!"i, e" obten(o al'o concreto e !"e vai i%pedir a aplicao da lei incon#tit"cional. Ia A->, o 4"F+o 5 apena# ab#trato da con#tit"cionalidade. / 5 por i##o !"e o &"pre%o reiterada%ente ve% decidindo !"e a A-> co% a ACP #o co%patFvei#, de#de !"e ob#ervado !"e o pedido de "%a 5 "%a provid)ncia concreta e o pedido de o"tra 5 "%a provid)ncia ab#trata. .;.; PossiJili3a3e 3e aK,iHamento 3e ACP em Davor 3e ,ma Pni1a pessoa Pode o 7P entrar co% ACP para 'arantir va'a e% crec(e para "% al"no8 Pe%5dio para "%a pe##oa carente8 Jrata%ento para "% ido#o8 Io pr6prio &JK C!"e e% proce##o coletivo colabora po"co, 42 !"e 5 %ai# dvida do !"e concl"#oE, (2 d"a# po#i*e# dia%etral%ente opo#ta#, !* Posio, Lo . poss3,el -<P indi,idual% pois a defesa de um nico necessitado . funo da defensoria. /nto, o 7P no poderia fa+er i##o. P/#p OD0ODD/P& di+ i##o. &* Posio, 3 po##Fvel #e o intere##e t"telado for indi#ponFvel, ca#o e% !"e o 7P poder2 a4"i+ar ACP individ"al. /% abono de##a te#e, o P/#p 81B010/&P. G raciocFnio do &JK ne##e 4"l'ado 5 #i%ple#, entre a# atrib"i*e# do 7P e#t2 a t"tela do# direito# individ"ai# indi#ponFvei#. G c"lpado por e##a bri'a 5 o 7P !"e, para t"do, "#a ACP. Ie% t"do o !"e o 7P pode "#ar 5 ACP. &e ele entrar co% "%a ao de obri'ao de fa+er, prontoN Acabo" o proble%a. G proble%a 5 dar o no%e ACP para al'o !"e no 5 para t"telar direito %etaindivid"al. &e para##e co% i##o, no teria e##a di#c"##o na 4"ri#pr"d)ncia. Co%o te%, a %el(or %aneira de #e portar 5 tentando a%pliar a le'iti%idade. 76