Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
ao
Rio de Janeiro
2019
Da anotação e do certificado (cc. 1053 §§ 1-2 e 1054)
INTRODUÇÃO
Sobre o assunto da anotação e do certificado fazem referência os seguintes cânones que serão
expostos integralmente como preâmbulo do desenvolvimento do texto. Desta maneira será
apresentado o embasamento jurídico canônico da anotação e certificado sobre a Ordem
Sagrada.
Nos cânones 1053 §§ 1-2 e 1054 tratam-se da anotação e certificado da ordenação conferida.
A ordenação deve ser registrada no livro próprio como os outros sacramentos (Batismo,
Crisma, Matrimônio)1 que influenciam no estado canônico das pessoas.
“El Orden sagrado es uno de los tres sacramentos que imprimen carácter, es decir, que
marcan con un sello indeleble a quien lo recibe. Ello comporta, entre otros efectos, que el
sacramento es irreiterable y que el ordenado nunca pierde su condición sacramental de
ordenado, aún en el supuesto de que pierda su condición jurídica de clérigo con los derechos y
deberes inherentes a esa condición. Todo ello constituye la razón de fondo por la que la ley
1
Cf. cân. 535§2
canónica prescribe que la ordenación recibida quede registrada en un libro especial
cuidadosamente custodiado, y que a la vez se anote en el libro del bautismo de cada ordenado.
El nuevo estado de vida en el que se ingresa por la ordenación exige también que el ordenado
pueda dar fe de su nueva condición, y a tal efecto la ley manda que se le dé un certificado
auténtico de la ordenación recibida. Este certificado auténtico es especialmente obligatorio
cuando el Obispo ordenante no es el Ordinario propio del ordenando, ya que en este supuesto
el ordenado deberá mostrar a su Ordinario ese documento escrito a fin de que la ordenación
recibida se anote en un libro especial que se guardará en el archivo” (RINCÓN-PÉREZ,
2001, p. 304)
O livro da anotação é muito importante para registrar o ato jurídico canônico. Nos dois
cânones se especificam qual é o caminho a seguir uma vez que o candidato recebe o
diaconato ou presbiterado, isto é, anotar a ordenação no livro de registro da cúria diocesana
(cf. cân. 1053), e comunicar ao pároco do lugar do batismo do ordenado que lhe foi conferido
o sacramento da ordem (cf. cân. 1054). Segundo Luis Orfila 2 , ambos os cânones são,
praticamente, uma transcrição quase literal dos cânones 10103 e 10114 do Código de 1917;
as variações são mais de estilo que de conteúdo.
Orfila também acentua a importância do registro da ordenação ao comentar o cân 1053 diz:
“(...) una vez que el candidato ha recibido la ordenación, ésta se hará constar en un libro
especial de la curia del lugar en donde se administró el sacramento, precisando de este modo
que es al Obispo que ordena a quien corresponde certificar auténticamente la ordenación
(ORFILA, 2002, vol. III, p.743).
2
Orfila, Luis. COMENTÁRIO EXEGÉTICO AL CÓDIGO DE DERECHO CANÔNICO, Pamplona.
EUNSA, 3ed., 2002, vol. III, p.743.
3
§ 1 Expleta ordinatione, nomina singulorum ordinatorum ac ministri ordinantis, lócus et dies ordinationis
notentur in peculiari libro in Curia loci ordinationis diligenter custodiendo, et omnia singularum ordinationum
documenta accurate serventur.
§ 2 Singulis ordinatis detur authenticum ordinationis receptae testimonium; qui, si ab Episcopo extraneo cum
litteris dimissoriis promoti fuerint, illud próprio Ordinario exhibeant pro ordinationis adnotatione in speciali
libro in archivo servando.
4
Praeterea loci Ordinarius, si agatur de ordinatis e clero saeculari, aut Superior maior, si de religiosis ordinatis
cum suis litteris dimissoriis, notitiam celebratae ordinationis uniuscuiusque subdiaconi transmittat ad parochum
baptismi, qui id adnotet in suo baptizatorum libro ad normam can. 470§1.
documentos, Orfila lembra a importância dos outros documentos que devem ser arquivados
na Cúria, assim também explica os casos dos religiosos ordenados:
“Además de esta anotación de la ordenación en el libro especial de la curia, se archivarán
todos aquellos documentos que el Derecho exige antes de proceder a conferir una orden
sagrada, es decir, los que se enumera en los cc. 1050 y 1051. Una documentación que
constituye un verdadero y propio expediente del ordenado. Este expediente se custodiará
diligentemente, como nos advierte este canon. Hay que hacer notar, asimismo, que en caso de
que el ordenante sea distinto del Obispo propio, en el archivo del lugar de la ordenación se
conservarán las letras dimisorias. En el caso de los religiosos o miembros de una sociedad de
vida apostólica se conservarán las dimisorias del Superior mayor” (ORFILA, 2002, vol. III, p.
744).
Orfila termina acentuando mais uma vez sobre os religiosos a partir do cân. 1054:
Neste mesmo cânon 1054, Ghirlanda afirma da mesma maneira que Orfila, mais acrescenta
além dos religiosos “o prelado da prelazia pessoal, se se trata de membros dela, devem fazer
a notificação de cada ordenação feita ao pároco do lugar do batismo, que deve anotar dos
batismos, de acordo com o c. 535, § 2” (GHIRLANDA, 2003, p. 371).
CONSIDERAÇÕES FINAIS
Neste texto se mostra a importância do registro e prova da ordenação, assim como os outros
Sacramentos que imprimem caráter, a ordenação deve ser registrada no livro próprio. E como
o ministro é sempre um bispo, o registro se guarda na cúria diocesana e não necessariamente
na paróquia.
Código de Direito Canônico, promulgado por João Paulo II, Papa. Tradução: Conferência
Nacional dos Bispos do Brasil. São Paulo: Loyola, 2017.