Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
ნაწილი I
ზურაბ ჯიშკარიანი
ნათია ჭკადუა
მასწავლებლის წიგნი
zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi
saqarTveloSi zogadi ganaTlebis sistema miznad isaxavs Seqmnas xelsayreli pirobebi erovnuli
da zogadsakacobrio Rirebulebebis matarebeli, Tavisufali pirovnebis CamoyalibebisaTvis.
amasTan erTad, ganaTlebis sistema uviTarebs mozards gonebriv da fizikur unar-Cvevebs, aZlevs
saWiro codnas, amkvidrebs jansaRi cxovrebis wess, moswavleebs uyalibebs liberalur da demokra-
tiul Rirebulebebze damyarebul samoqalaqo cnobierebas da exmareba maT ojaxis, sazogadoebisa da
saxelmwifos winaSe sakuTari ufleba-movaleobebis gacnobierebaSi.
saqarTvelos zogadi ganaTlebis sistemaSi miRebuli gamocdilebis safuZvelze mozardma unda
SeZlos:
a) qveynis interesebis, tradiciebisa da Rirebulebebis mimarT sakuTari pasuxismgeblobis gaazreba:
saskolo ganaTlebam unda ganuviTaros mozards unari, rom sworad gansazRvros sakuTari qveynis
saxelmwifoebrivi, kulturuli, ekonomikuri da politikuri interesebi, da misces mas sasikeTo
gadawyvetilebaTa miRebisa da aqtiuri moqmedebis SesaZlebloba;
b) bunebrivi garemo pirobebis SenarCuneba da dacva:
mozardma unda icodes, ra bunebriv garemoSi cxovrobs, ra ziani SeiZleba miayenos garemos ada-
mianis ama Tu im moqmedebam, rogor SeinarCunos da daicvas bunebrivi garemo;
g) teqnologiuri Tu sxva inteleqtualuri miRwevebis efeqtianad gamoyeneba; informaciis mopoveba,
damuSaveba da analizi:
dRes, rodesac adamianisaTvis misawvdomia didi moculobisa da sxvadasxva Sinaarsis informacia,
misi efeqtianad gamoyenebis unari sasicocxlo mniSvnelobas iZens. mozards unda SeeZlos ara
mxolod informaciis mopoveba, aramed misi Sefasebac Sinaarsis, daniSnulebisa da xarisxis mi-
xedviT, dasaxuli miznebisaTvis misi gamoyenebis formebis gansazRvra; teqnologiuri miRwevebis
efeqtiani gamoyeneba yoveldRiuri cxovrebis, muSaobis, inteleqtualuri Tu sulieri moRvaweo-
bis pirobebis gasaumjobeseblad;
d) damoukideblad cxovreba, gadawyvetilebis miReba:
saskolo ganaTlebam unda ganuviTaros mozards pirad, ojaxur da sazogadoebriv cxovrebaSi da-
moukidebel gadawyvetilebaTa miRebis unar-Cvevebi;
e) iyos Semoqmedi, Tavad Seqmnas Rirebulebebi da ar icxovros mxolod arsebulis xarjze:
saskolo ganaTlebam unda uzrunvelyos mozardis im unar-Cvevebis ganviTareba, romlebic miscems
mas saSualebas, ukve arsebuli gamocdileba da miRwevebi gamoiyenos axali materialuri, inteleq-
tualuri Tu sulieri Rirebulebebis Sesaqmnelad;
v) sakuTari SesaZleblobebisa da interesebis uwyveti ganviTareba mTeli cxovrebis ganmavlobaSi da
maTi maqsimaluri realizeba rogorc qveynis SigniT, ise mis sazRvrebs gareTac;
saskolo ganaTlebam unda Camouyalibos mozards uwyveti ganviTarebis, mTeli cxovrebis ganmav-
lobaSi axali codnisa da Cvevebis damoukideblad SeZenis unari, raTa SeZlos sakuTari SesaZleb-
lobebisa da sulieri midrekilebebis adekvaturad gansazRvra da amis mixedviT sazogadoebriv
cxovrebaSi sakuTari adgilis damkvidreba; mozardi mzad unda iyos arCevani gaakeTos momavali
ganaTlebisa da SromiTi saqmianobisaTvis;
z) komunikacia individebTan da jgufebTan:
saskolo ganaTlebam unda uzrunvelyos, rom sazogadoebis momaval wevrebs ganuviTaros zogadi
sakomunikacio unar-Cvevebi (wera, kiTxva, metyveleba, mosmena), saorganizacio da jgufuri muSao-
bis Cvevebi, maT Soris imaT, visTvisac saqarTvelos saxelmwifo ena mSobliuri ar aris;
T) iyos kanonmorCili, toleranti moqalaqe:
dRevandel dinamikur, eTnikurad da kulturulad mravalferovan samyaroSi sazogadoebis fun-
qcionirebisaTvis gansakuTrebul mniSvnelobas iZens urTierTpativiscemis, urTierTgagebisa da
urTierTSemecnebis Cvevebi. skolam unda gamoumuSaos mozards adamianis uflebebis dacvisa da
pirovnebis pativiscemis unari, romelsac igi gamoiyenebs sakuTari da sxvisi TviTmyofadobis Se-
sanarCuneblad. mozards unda SeeZlos adamianis arsebiTi uflebebis Sesaxeb miRebuli Teoriuli
codnis ganxorcieleba da am principebiT cxovreba.
zurab jiSkariani, naTia Wkadua
geografia 10
maswavleblis wigni
I nawili
gamomcemloba `diogene~
zurab jiSkariani, naTia Wkadua
saqarTvelos geografia 10
maswavleblis wigni, I nawili
ISBN 978-9941-11-737-4
Sesavali............................................................................................................................... 5
5
moswavlis rveuli moswavlis wigns efuZneba. masSi mocemuli davalebebi srul
deba werilobiT saklaso an saSinao davalebis saxiT. masSi mocemulia konturuli
rukebi, romlebze muSaoba moswavleebs miscems saSualebas, Seiswavlon msoflios
politikuri ruka.
moswavlis wignsa da samuSao rveulSi warmodgenilia rukebi, fotoebi, cxri
lebi da diagramebi. amave dros, saxelmZRvanelo moswavles nabij-nabij aswavlis
maT Seqmnasa da gamoyenebas, xolo maswavlebels sTavazobs meTodur da teqnikur
rCevebs, rogor ganuviTaron moswavleebs es mniSvnelovani unarebi, aseve konkre
tul rekomendaciebs samuSaoebis dagegmvisa da ganxorcielebis etapebis Sesaxeb.
6
I Tavi
saxelmZRvanelos agebuleba
7
da fotomasalas, romlebic xels uwyobs teqstis gagebasa da gaazrebas, mi
Rebuli codnis Semdgom gamoyenebas.
♦♦ rubrikaSi _ cnobari moTavsebulia ZiriTadi teqstis gagebisTvis saWiro
informacia.
♦♦ rubrika _ media moicavs sakiTxis Sesaxeb internetresursebs. QR kodis
meSveobiT, moswavleebs, survilis SemTxvevaSi, saSualeba aqvT, waikiTxon
da uyuron mravalferovan informacias. rubrika exmareba saSualo safe
xurze savaldebulo ucxo enis Seswavlis processac.
♦♦ davalebebi Sedgeba praqtikuli samuSaosgan, romelic sruldeba rukis,
cxrilebisa Tu diagramis gamoyenebiT. aseve, SekiTxvebis nawili xels uw
yobs moswavleebis mier argumentirebuli msjelobisa da analizis mniS
vnelovani unarebis ganviTarebas. maswavlebels saSualeba aqvs, klasisa da
moswavleebis mzaobis mixedviT, gamoiyenos saklaso da saSinao davalebe
bad.
♦♦ sadiskusio sakiTxSi mocemulia sakiTxis Sesaxeb sxvadasxva qveyanasa Tu
sazogadoebaSi gavrcelebuli ori Tvalsazrisi. moswavle irCevs, romel
Tvalsazriss emxroba da argumentirebulad icavs mas. aqtivoba xels uw
yobs argumentirebuli msjelobis kulturis gamomuSavebas.
♦♦ leqsikoni _ zogierT SemTxvevaSi, paragrafs Tan erTvis leqsikoni, ter
minis ganmartebiT. geografiuli terminebi, umeteswilad, paragrafis teq
stSive ganimarteba an Canacvlebulia moswavlisTvis gasagebi sityvebiT/
sinonimebiT.
8
II Tavi
erovnuli saswavlo gegmisa da
saxelmZRvanelos Tanxvedra
9
3. saSualo safexuris (X_XII) standartiT geografiis kursis misaRwevi
Sedegebi
safexuris Sedegebi
saSualo safexurze standartSi gaweril TiToeul Sedegs win uZRvis indeqsi,
romelic miuTiTebs sagans, swavlebis etapsa da standartis Sedegis nomers; mag.,
geo.saS.1.:
„geo.“ _ miuTiTebs sagans `geografia~;
„saS.“ _ miuTiTebs saSualo safexurs;
„1“ _ miuTiTebs standartis Sedegis nomers.
saswavlo Temebi
10
savaldebulo Temebisa da Sefasebis indikatorebis damakavSirebeli cxrilebi
TiToeul cxrilSi mocemulia Temis dasaxeleba, misi aRwera da Sefasebis indi
katorebi, romlebSic naCvenebia, rogor realizdeba Sedegebi konkretul TemaSi.
11
Temis farglebSi Sedegebis miRwevis indikatorebi samizne cnebebis mixedviT
geografiuli garsi _ moswavlem unda SeZlos:
• resursebis gamoyenebasTan dakavSirebuli procesebisa da problemebis (mag.: re
sursebis araTanabari ganawileba da maTi uzrunvelyofa) zegavlenis gaanalizeba
geografiul garsze;
sarekomendacio sakiTxebi:
1. myinvarebis dnoba;
2. hidrologiur-meteorologiuri bunebrivi safrTxeebi;
3. ltolvilebi, devnilebi;
4. energiis alternatiuli wyaroebi (mwvane energetika);
5. „mwvane ekonomika;
6. haeris dabinZureba;
7. mtknari wylis problema;
8. bunebrivi safrTxeebis saadaptacio RonisZiebebi _ mitigacia da prevencia.
Temis farglebSi Sedegebis miRwevis indikatorebi samizne cnebebis mixedviT:
geografiuli garsi _ moswavlem unda SeZlos:
• geografiuli garsis mTlianobis aRqma da misi geosferoebis (liTosfero, atmos
fero, hidrosfero, biosfero, noosfero) urTierTdamokidebulebis zegavlenis
gaanalizeba geografiuli garsis kanonzomierebebze (mTlianoba, ritmuloba) da
maTi dakavSireba klimatis globalur cvlilebebTan (myinvarebis dnoba, hidro
logiur-meteorologiuri bunebrivi safrTxeebi).
12
Tema: globaluri politikuri gamowvevebi da cvlilebebi
Tema gulisxmobs politikuri movlenebisa da procesebis mizezebisa da Sedegebis
Seswavlas. kerZod, imis gaanalizebas, Tu ra gavlenas axdens bunebrivi garemo qveynis
konfiguraciaze, misi sazRvris tipebze, globalur politikur, socialur da kul
turul maxasiaTeblebsa da ganviTarebaze; aseve, rogor unda vmarToT es procesebi
saTanadod, raTa Tavidan aviciloT garTulebebi da mosalodneli safrTxeebi.
sarekomendacio sakiTxebi:
1. qveynebis konfiguracia, sazRvris tipebi;
2. qveynebis dajgufeba _ CrdiloeTi da samxreTi;
3. politikuri da kulturuli globalizacia;
4. socialuri globalizacia: jandacva, ganaTleba, SimSili;
5. konfliqtebi, resursuli „omebi“, terorizmi;
6. usafrTxoeba, mSvidobis dacva.
Temis farglebSi Sedegebis miRwevis indikatorebi samizne cnebebis mixedviT:
geografiuli garsi _ moswavlem unda SeZlos:
• geografiuli garsis zegavlenis gaanalizeba msoflio qveynebis maxasiaTeblebsa
(mag.: qveynebis konfiguracia, sazRvris tipebi) da globalur politikur da geo
politikur procesebze (qveynebis dajgufeba _ CrdiloeTi da samxreTi, poli
tikuri da kulturuli globalizacia);
13
Temis farglebSi Sedegebis miRwevis indikatorebi samizne cnebebis mixedviT
geografiuli garsi _ moswavlem unda SeZlos:
• ganviTarebuli da ganviTarebadi samyarosTvis damaxasiaTebeli urbanuli da
samrewvelo landSaftebis Camoyalibebasa da saxecvlilebaSi geosferoebis rolis
gaaanalizeba;
14
4. saSualo safexuris standartis Sesabamisad, saxelmZRvanelos
miznebisa da Sinaarsis ruka
sakiTxebi:
erovnuli saswavlo gegma savaldebulo saxiT ar gansazRvravs sakiTxebs.
pedagogebsa da saxelmZRvanelos avtorebs ufleba aqvT, TiToeuli TemisTvis
sakiTxebi Tavad SearCion.
saSualo safexuris standartis Sesabamisad, gTavazobT or savaldebulo Temas.
saxelmZRvanelos pirveli nawili moicavs pirvel Temas (globaluri demografiuli
gamowvevebi da cvlilebebi). moswavlis wignSi pirveli Tema Sedgeba sami qveTemisgan,
sadac damuSavdeba 16 sakiTxi. yvela qveTemis Semdeg warmodgenilia semestruli
proeqti (jgufuri samuSao) da kompleqsuri davalebebis moswavlis baraTi.
kompleqsuri davalebebis saxiT gTavazobT sakiTxis Sesaxeb alternatiul arCevans
rogorc msoflios, ise saqarTvelos magaliTze. vfiqrobT, saxelmZRvanelos
amgvari struqtura swavla-swavlebis praqtikul etapze saSualebas mogcemT,
miaRwioT standartiT gaTvaliswinebul miznebs.
zemoTqmulidan gamomdinare, maswavleblebs savaldebulo Temis farglebSi
SegiZliaT CaanacvloT, gadaaadgiloT, SeamciroT an gaaumjobesoT sakiTxebi,
romelTa ganxilvasac avtorebi gTavazobT.
15
I Temis miznebisa da Sinaarsis ruka
16
II Temis miznebisa da Sinaarsis ruka (matrica)
17
sazogadoeba da ekonomika da • mosaxleobis ganviTa
demografiuli sicocxlis rebis Sedegad Camoya
cvlilebebi mosalodneli libda e. w. `oqros
saSualo sayelos~ profesiebi;
xangrZlivoba • mosaxleobis raode
noba, struqtura da
maxasiaTeblebi ga
nuwyvetliv icvle
ba, razec sxvadasxva
socialur-ekono
mikuri, politikuri da
kulturuli faqtori
axdens zegavlenas.
kultura da • mosaxleobis raode
demografiuli qceva noba, struqtura
da maxasiaTeblebi
ganuwyvetliv icvleba,
razec sxvadasxva
socialur-ekono
mikuri, politikuri da
kulturuli faqtori
axdens zegavlenas.
qalTa emansipacia da • mosaxleobis raode
Sobadoba noba, struqtura
da maxasiaTeblebi
ganuwyvetliv icvle
ba, razec sxvadasxva
socialur-ekonomi
kuri, politikuri da
kulturuli faqtori
axdens zegavlenas.
didi ekonomikuri • mosaxleobis raode
krizisebi da noba, struqtura
pandemiebi da maxasiaTeblebi
ganuwyvetliv icvle
ba, razec sxvadasxva
socialur-eko
nomikuri, politikuri
da kulturuli
faqtori axdens
zegavlenas.
braziliis • demografiuli gadas
mosaxleoba _ vlis fazebi mWid
demografiuli rodaa dakavSirebuli
gadasvlis fazebi meurneobis
ganviTarebasTan.
18
garemo da gaqceva avRaneTidan • migracia gavlenas ax
migraciuli _ iZulebiTi dens ara mxolod
procesebi emigraciis Zveli da mosaxleobis rao
axali talRa denobasa da struq
turaze, aramed qveynis
socialur-ekonomikur,
politikur da kul
turul situaciazec.
`arabuli • migracia gavlenas ax
gazafxulidan~ dens ara mxolod
evropis migraciul mosaxleobis raode
krizisamde nobasa da struq
turaze, aramed qveynis
socialur-ekonomikur,
politikur da kul
turul situaciazec.
`mwvane baraTis~ • migracia gavlenas ax
gaTamaSeba dens ara mxolod mosax
leobis raodenobasa da
struqturaze, aramed
qveynis socialur-eko
nomikur, politikur
da kulturul situa
ciazec.
SromiTi migracia • migracia gavlenas ax
sparseTis yuris dens ara mxolod mosax
qveynebSi leobis raodenobasa da
struqturaze, aramed
qveynis socialur-
ekonomikur, politikur
da kulturul situa
ciazec.
garemos problemebi • migracia gavlenas
da ekomigracia axdens ara mxolod
mosaxleobis raodeno
basa da struqturaze,
aramed qveynis socia
lur-ekonomikur, poli
tikur da kulturul
situaciazec.
`Wkviani qalaqi~ da • `mwvane revolucia~
`Wkviani soflis ganpirobebuli iyo
meurneoba~ soflis meurneobis
meqanizaciiTa da qimi
zaciiT, ramac xeli
Seuwyo Raribi qvey
nebis sursaTiT uzrun
velyofas.
19
20
III Tavi
X klasis kurikulumi
1. demografiuli politika _ matrica
21
• rogor iTvlian fertilurobis koeficients?
22
mdgradi ganviTareba • SesaZlebelia Tu ara, rom erT wels wina welTan SedarebiT meti samecniero-popularul
geo.saS.3,4 bavSvi daibados, magram fertilurobis koeficientma iklos? axseniT statiaSi xazgasmiT
am procesis mizezebi;
• lokalur qmedebebs warmoaCineT:
• ra faqtorebi ganapirobebs qveyanaSi mosaxleobis raodenobis mate
SeiZleba globaluri basa da klebas? • rogor yalibdeba
Sedegebi mohyves; • ra urTierTmimarTebaa Sobadobisa da fertilurobis koeficientebs Soris? mosaxleobis ZiriTadi
• mdgradi ganviTarebis • rogor gamoiTvleba sicocxlis mosalodneli saSualo xangrZlivoba? maxasiaTeblebi da rogori
miznebis Sesruleba • moswavlis wigni: me-2 paragrafi (gv. 17-22); SeiZleba iyos mosaxleobis
(socialuri, ekonomi • singapuris magaliTze ganixileT, rogor icvleboda 1960-2020 wlebSi dinamika?
aRwarmoebis tipebi;
kuri, garemosdacviTi
• moswavlis wigni: me-5 paragrafi (gv. 34-38);
da keTildReoba) auci • ras niSnavs pronataluri da antinataluri demografiuli politika? (mosaxleoba da meurneobam.w 1.2)
lebelia momavali Tao • ra gavlenas axdens bunebriv
bebis keTildReobisaT nabiji 2. da sazogadoebriv sistemaze
vis. ra gavlenas axdens bunebriv da sazogadoebriv sistemaze demografiuli politikis
demografiuli politikis cvlileba? cvlileba?
resursi/aqtivoba:
• https://www.youtube.com/watch?v=tQbW33lPKKU
• https://www.youtube.com/watch?v=Oq2uwQjuShs (mosaxleoba da meurneoba m.w 3)
• moswavlis wigni: 1-eli paragrafi (gv. 13-16); • rogor unda daigegmos
• qveynis demografiuli struqturis analizisas ratom aris mniSvne demografiuli politikis
lovani sqesobriv-asakobrivi struqturis gaanalizeba? RonisZiebebi ise, rom
• moswavlis wigni: me-2 paragrafi (gv. 17-22); miRweul iqnes mdgradi
• rogor icvleba qveynis socialur-ekonomikuri politika mosaxleobis
ganviTarebis miznebi?
aRwarmoebis tipis mixedviT?
• moswavlis wigni: me-4 paragrafi (gv. 29-33);
• ra gavlena moaxdina singapuris geografiurma mdebareobam da sxva (mdgradi ganviTareba m.w 1.2)
geografiulma faqtorebma singapuris ekonomikuri politikis
gansazRvraze?
• ra ganapirobebs qveyanaSi Warbmosaxleobas?
• moswavlis wigni: me-3 paragrafi (gv. 23-28);
• riT aixsneba planetaze mosaxleobis araTanabari ganawileba?
• moswavlis wigni: me-5 paragrafi (gv. 34-38); aRwereT Tqveni kvlevis
• sazogadod, ra mizniT mimarTaven demografiuli procesebis procesi.
regulirebas da ra mizniT mimarTes mas singapurSi?
• ekonomikuri TvalsazrisiT, ra SesaZleblobebsa da riskebs qmnis qveynis
mosaxleobis saerTo raodenobaSi axalgazrdebis xvedriTi wilis zrda?
• ra gamowvevebis winaSe ayenebs qveyanas Warbmosaxleoba?
nabiji 3.
rogor unda daigegmos demografiuli politikis RonisZiebebi ise,
rom miRweul iqnes mdgradi ganviTarebis miznebi?
resursi/aqtivoba:
• moswavlis wigni: 1-eli paragrafi (gv. 13-16);
• ra faqtorebi ganapirobebs mosaxleobis sicocxlis saSualo xan
grZlivobis mosalodnel matebas?
• moswavlis wigni: me-2 paragrafi (gv. 17-22);
• ratom uwyobs xels ganaTlebis donis mateba Sobadobisa da mok
vdaobis maCveneblebis klebas?
• moswavlis wigni: me-5 paragrafi (gv. 34-38);
• ratom mimarTa singapuris mTavrobam antinatalistur politikas?
• antinataluri politikis gatarebis garda, kidev ra reformebi ga
tarda singapurSi, rasac Sedegad qalaq-saxelmwifos ekonomikuri
warmateba mohyva?
• ratom Seicvala singapurSi demografiuli politikis kursi, ratom
gadainacvla man antinataluridan pronatalurisken?
• demografiuli politikis RonisZiebebidan romels mimarTavdnen
singapurSi da iyo Tu ara igi efeqtiani?
• iTvaliswinebda Tu ara singapuris mTavroba mdgradi ganviTarebis
miznebs, rodesac qveynis demografiul politikas gegmavda?
• ratom aris mniSvnelovani ekonomikuri viTarebis gaumjobeseba Soba
dobisa da mokvdaobis donis stabilizebisaTvis?
23
24
• Seni azriT, vin unda dainteresdes Sen mier Seqmnili kompleqsuri
davalebiT da ratom?
• ra dabrkolebebs waawydi davalebaze muSaobis procesSi?
• ras gaakeTebdi sxvagvarad, axla rom iwyebde davalebaze muSaobas?
• msgavsi formis an Sinaarsis davaleba sxva dros Tu Segisrulebia?
• Seni azriT, riT hgavs da riT gansxvavdeba Seni davaleba Seni
Tanaklaselebis naSromebisgan?
grZelvadiani mizani sakiTxi/qvesakiTxebi sakvanZo SekiTxva / SekiTxvebi Sualeduri saswavlo mizani
saqarTvelos demografiuli kompleqsuri davalebis piroba
samizne cneba da masTan usafrTxoebis koncefcia rogor davafiqro megobrebi
dakavSirebuli Sedegebi qvecnebebi: samecniero-popularuli statiis
mosaxleoba da meurneoba _ saSualebiT imaze, Tu ratom
antinatalizmi; pronatalizmi; xdeba saWiro demografiuli
demografiuli politika politikis SemuSaveba da ra
mdgradi ganviTareba _ Tanasworoba, RonisZiebebs unda mimarTon,
ekonomikuri da socialuri saWiroebidan gamomdinare,
keTildReoba mTavrobebma?
mosaxleoba da meurneoba kompleqsuri davalebis damuSavebis etapebi (resursebi, aqtivobebi): saqarTvelos mosaxleobis
geo.saS.3, 4 I etapi: kompleqsuri davalebis forma raodenoba damoukideblobis
• bunebrivi garemo rogor unda warmovaCino sakuTari codna Sesaswavl sakiTxTan dakavSirebiT? Semdeg mcirdeba. am process
gavlenas axdens resursi/aqtivoba: didwilad migraciuli
mosaxleobasa • https://drive.google.com/file/d/1S6nAt08QH4eqfkBH1M9m0skJZeRt9N31/view procesebis gaaqtiureba da
da meurneobaze. • ra aris samecniero-popularuli statia? okupirebul teritoriaze
sxvadasxva qveyanaSi • samecniero-popularul statiaze muSaobis ra gamocdileba maqvs da mcxovreb saqarTvelos
meurneobis esa Tu is saidan? moqalaqeTa erTiani
dargia wamyvani, rac • rogor unda Sevqmna samecniero-popularuli statia da raze unda ga statistikuri monacemebis miRma
Sromis geografiul vamaxvilo yuradReba masze muSaobis dros? yofna ganapirobebs.
danawilebas • rogor Camovayalibo samecniero-popularuli statiis struqtura?
ganapirobebs; • ra mniSvnelovani komponentebi unda gamovyo statiaSi?
• visTvis unda Sevqmna samecniero-popularuli statia?
• mosaxleobisa da II etapi: kompleqsuri davalebis Sinaarsi saqarTvelos parlamentma 2016
meurneobis struqtura, nabiji 1. wels SeimuSava `saqarTvelos
ganawileba da rogor yalibdeba mosaxleobis ZiriTadi maxasiaTeblebi da rogori demografiuli usafrTxoebis
ganlageba cvalebadia SeiZleba iyos mosaxleobis dinamika? koncefcia~, romelze
drosa da sivrceSi; resursi/aqtivoba: dafuZnebiTac saqarTvelos
• saxelmwifo gavlenas • https://www.youtube.com/watch?v=pCuW6FUBIEA mTavroba mimarTavs
axdens qveyanaSi • https://www.youtube.com/watch?v=WcCDf7xRaJ0 mosaxleobis matebisken
mimdinare socialur- • https://www.geostat.ge/ka mimarTul RonisZiebebs.
ekonomikur • https://www.youtube.com/watch?v=lj7kbyggjT8 warmoidgineT, rom xarT Jurna
procesebze, rac mis • moswavlis wigni: 1-eli paragrafi (gv. 9-16); listi samecniero-popularul
ganviTarebis doneze • ras niSnavs demografiuli struqtura? JurnalSi `socialuri cvli
aisaxeba. • rogor iTvlian Sobadobisa da mokvdaobis koeficientebs? lebebi~ da redaqtorma daga
• ras ewodeba bunebrivi mateba? valaT statiis dawera sakiTxze
mdgradi ganviTareba • rogor iTvlian fertilurobis koeficients? _ `saqarTvelo _ demografiuli
geo.saS.3,4 • ra faqtorebi ganapirobebs qveyanaSi mosaxleobis raodenobis mate cvlilebebis pirispir~.
• lokalur qmedebebs basa da klebas?
SeiZleba globaluri • ra urTierTmimarTebaa Sobadobisa da fertilurobis koeficientebs samecniero-popularul
Sedegebi mohyves; Soris? statiaSi xazgasmiT
• mdgradi ganviTarebis • ra kavSiria mosaxleobis struqturasa da Sobadonis dones Soris? warmoaCineT:
miznebis Sesruleba • rogor gamoiTvleba sicocxlis mosalodneli saSualo xangrZlivoba? • rogor yalibdeba mosaxleobis
(socialuri, • rogor ganmartavdiT mosaxleobis dabalansebul struqturas? ZiriTadi maxasiaTeblebi
ekonomikuri, • moswavlis wigni: me-5 paragrafi (gv. 34-38); da rogori SeiZleba iyos
garemosdacviTi • en gotieris mier SemuSavebuli demografiuli politikis oTxi mosaxleobis dinamika.
da keTildReoba) tipidan romels miekuTvneba saqarTvelos axlandeli demografiuli
aucilebelia politika? (mosaxleoba da meurneoba m.w 1.2)
momavali Taobebis • ras niSnavs pronataluri da antinataluri demografiuli politika? • Tu ra gavlenas moaxdens
keTildReobisaTvis. bunebriv da sazogadoebriv
nabiji 2. sistemaze demografiuli
ra gavlenas axdens bunebriv da sazogadoebriv sistemaze demografiuli usafrTxoebis koncefciis
politikis cvlileba? mixedviT, RonisZiebebis
dagegmva da ganxorcieleba.
25
26
resursi/aqtivoba:
• https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3331420?publication=0 (mosaxleoba da meurneoba m.w 3)
• https://1tv.ge/analytics/ojakhis-mkhardacheris-politikis-gamowvevebi- • rogor unda daigegmos
saqartveloshi-tengiz-verulava/ demografiuli politikis
• moswavlis wigni: 1-eli paragrafi (gv. 13-16); RonisZiebebi ise, rom
• qveynis demografiuli struqturis analizisas ratom aris mniSvne miRweul iqnes mdgradi
lovani sqesobriv-asakobrivi struqturis gaanalizeba? ganviTarebis miznebi.
• moswavlis wigni: me-2 paragrafi (gv. 17-22);
• rogor icvleba qveynis socialur-ekonomikuri politika mosaxleobis (mosaxleoba da meurneoba m.w 1.2)
aRwarmoebis tipis mixedviT?
• rogor gavlenas axdens Sobadobis dabali done qveynis grZelvadian
socialur-ekonomikur ganviTarebaze?
• Sobadobis dabali donis garda, ra faqtorebi ganapirobebs mosax
leobis daberebas? aRwereT Tqveni kvlevis
• ra faqtorebma ganapiroba saqarTveloSi 1990 wlidan Sobadonis procesi.
dabali done/mosaxleobis zrdis tempis Seneleba?
• moswavlis wigni: me-5 paragrafi (gv. 34-38);
• sazogadod, ra mizniT mimarTaven demografiuli procesebis regu
lirebas da ra mizniT mimarTes mas saqarTveloSi?
• ekonomikuri TvalsazrisiT, ra SesaZleblobebsa da ra riskebs qmnis
qveynis mosaxleobis saerTo raodenobaSi axalgazrdebis xvedriTi
wilis zrda?
• rogoria saqarTvelos demografiuli politika da ram ganapiroba
misi am kuTxiT formireba?
• rodis mimarTavs qveyana Sobadobis waxalisebis politikas?
• sazogadod, ra mizniT mimarTaven demografiuli procesebis reguli
rebas da ra mizniT mimarTes mas saqarTveloSi?
• ekonomikuri TvalsazrisiT, ra SesaZleblobebsa da riskebs qmnis qvey
nis mosaxleobis saerTo raodenobaSi axalgazrdebis xvedriTi wilis
zrda?
• ra safrTxeebisa da gamowvevebis winaSe ayenebs qveyanas Sobadobis
dabali done?
• rogor gavlenas axdens Sobadobis dabali done qveynis grZelvadian
socialur-ekonomikur ganviTarebaze?
• Sobadobis dabali donis garda, ra faqtorebi ganapirobebs mosaxleobis
daberebas?
• ra faqtorebma ganapiroba saqarTveloSi 1990 wlidan Sobadobis dabali
done/mosaxleobis zrdis tempis Seneleba?
• rogoria saqarTvelos demografiuli politika da ram ganapiroba misi
am kuTxiT formireba?
• rodis mimarTavs qveyana Sobadobis waxalisebis politikas?
nabiji 3.
rogor unda daigegmos demografiuli politikis RonisZiebebi ise,
rom miRweul iqnes mdgradi ganviTarebis miznebi?
resursi/aqtivoba:
• moswavlis wigni: 1-eli paragrafi (gv. 13-16);
• ra faqtorebi ganapirobebs mosaxleobis sicocxlis mosalodneli
saSualo xangrZlivobis matebas?
• moswavlis wigni: me-2 paragrafi (gv. 17-22);
• ratom uwyobs xels ganaTlebis donis mateba Sobadobisa da mokvdao
bis maCveneblebis klebas?
• moswavlis wigni: me-5 paragrafi (gv. 34-38);
• pronataluri politikis gatarebis garda, kidev ra programebi unda
ganxorcieldes saqarTveloSi, rasac Sedegad saxelmwifos ekono
mikuri warmateba da mdgradi ganviTarebis miRweva mohyveba?
• saqarTvelos demografiuli politikis dagegmvisas gaTvaliswinebu
li iyo Tu ara mdgradi ganviTarebis miznebi? (pasuxi daasabuTeT)
• ratom aris mniSvnelovani ekonomikuri viTarebis gaumjobeseba Soba
dobisa da mokvdaobis donis stabilizebisaTvis?
• rogor unda daigegmos qveynis demografiuli politika, ra programebi
unda ganxorcieldes imisaTvis, rom mdgradi ganviTarebis miznebic
gaviTvaliswinoT?
27
28
moswavleebis mxridan kompleqsuri davalebis prezentaciis procesSi
maswavleblis mier dasmuli kiTxvebi:
• aRwere, rogor warimarTa davalebaze muSaobis procesi;
• aRwere, ra produqti Seqmeni;
• ra sakiTxs Seexeba Sen mier momzadebuli davaleba?
• axseni, ratom Seqmeni samecniero-popularuli statia? ris Tqma gin
doda misi saSualebiT?
• ratom fiqrob, rom Sen mier Seqmnili produqti namdvilad samecniero-
popularuli statiaa?
• Seni azriT, vin unda dainteresdes Sen mier Seqmnili kompleqsuri
davalebiT da ratom?
• ra dabrkolebebs waawydi davalebaze muSaobis procesSi?
• ras gaakeTebdi sxvagvarad, axla rom iwyebde davalebaze muSaobas?
• msgavsi formis an Sinaarsis davaleba sxva dros Tu Segisrulebia?
• Seni azriT, riT hgavs da riT gansxvavdeba Seni davaleba Seni Tanakla
selebis naSromebisgan?
kompleqsuri davalebebis Sefasebis sqemebi
samecniero-popularuli statia Temaze `singapuri _ antinatalizmidan pronatalizmamde~
abstraqtuli done moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul statiaSi Cans, rom moswavles siRrmiseulad aqvs gaaz-
moswavles siRrmiseu- rebuli mosaxleobis ZiriTadi maxasiaTeblebi. SeuZlia monacemebze dayrdnobiT gaaanalizos mosaxleobis
lad aqvs gaazrebuli dinamika. SeuZlia Seadaros sxvadasxva qveynis demografiuli struqturebi, ganazogados problema da ax-
sakiTxis arsi / arso- snas, ratomaa msoflioSi mosaxleoba araTanabrad ganawilebuli. moswavles SeuZlia Seafasos saxelmwi-
brivi maxasiaTeblebi, fos gavlena qveyanaSi mimdinare socialur-ekonomikur procesebze. sxvadasxva demografiul monacemze
rac mas am codnis dayrdnobiT, moswavle axerxebs demografiuli problemebis identificirebas, kritikulad gaanalizebasa
ganzogadebisa da misi da Teoriis Camoyalibebas, Tu ratom mimarTaven pronatalur Tu antinatalur demografiul politikas.
dekonteqstualizebis/ moswavles SeuZlia siRrmiseulad gaiazros mdgradi ganviTarebis miznebis Sesrulebis aucilebloba moma-
sxva msgavs magali vali Taobebis keTildReobis uzrunvelsayofad. igi axerxebs, Camoayalibos Teoria imis Sesaxeb, Tu rogor
TebTan Sedarebis sa- unda daigegmos qveynis demografiuli politika ise, rom qveyanam mdgradi ganviTarebis miznebsac miaRwios.
Sualebas aZlevs. ukav
Sirebs gansaxilvel
sakiTxs sakuTar pirad
gamocdilebas.
29
30
mimarTebiTi done moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul sta- moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul
moswavles esmis gan- tiaSi Cans, rom igi amyarebs mimarTebebs mosaxleobis statiaSi Cans, rom SeuZlia mdgradi ganviTarebis
saxilveli sakiTxis struqturasa da dro-sivrceSi mis cvalebadobas Soris, miznebis gaanalizeba, mosaxleobis struqturasa
arsi; xedavs urTierT- esmis sakiTxis arsi da axerxebs gaaanalizos saxelmwifos da maxasiaTeblebTan misi dakavSireba da erTiani
mimarTebebs sakiTxTan gavlena qveyanaSi mimdinare socialur-ekonomikur pro struqturis warmodgena. moswavles SeuZlia qvey-
dakavSirebul arsebiT cesebze. SeuZlia Seadaros sxvadasxva qveynis de mog ra nis demografiul politikasa da momavali Taobebis
struqturul er- fiuli struqturebi, dainaxos da axsnas maT Soris ar- keTildReobas Soris mizezSedegobrivi kavSiris ax-
Teulebs Soris. sebuli mizezSedegobrivi kavSirebi. moswavles SeuZ lia sna. moswavles SeuZlia gaaanalizos, Tu rogor unda
daakavSiros mis xelT arsebuli monacemebi, gamo iyenos daigegmos qveynis demografiuli politika ise, rom
Teoria da gaaanalizos pronatalisturi da an ti na
ta qveyanam mdgradi ganviTarebis miznebsac miaRwios.
listuri demografiuli politikis mizezebi da Sedegebi.
multistruqturuli moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul sta moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul
done tiaSi Cans, rom mas SeuZlia mosaxleobis maxasiaTeblebisa statiaSi Cans, rom SeuZlia mdgradi ganviTarebis
moswavles aqvs mxo da struqturis calkeuli aspeqtebis ganxilva, mag ram miznebis CamoTvla da misi ramdenime aspeqtis gan-
lod ramdenime, uWirs dro-sivrceSi misi cvalebadobasTan dakav
S ireba. calkevebulad ganxilva. moswavles SeuZlia mar-
erTmaneTTan dauka- esmis sakiTxis arsi da axerxebs gaaanalizos saxel mwi tivad aRweros momavali Taobebis keTildReobaze
vSirebeli, usistemo fos gavlena qveyanaSi mimdinare socialur-ekonomikur zrunvis politika, Tumca uWirs daakavSiros igi
asociacia/warmodgena procesebze. SeuZlia aRweros sxvadasxva qveynis de demografiul problemebTan da Seafasos safrTxe.
gansaxilvel sakiTxTan mografiuli struqturebi, daaxarisxos mocemuli in moswavle ver axerxebs imis gaazrebas, Tu rogor
dakavSirebiT. formacia, Tumca uWirs maT Soris arsebuli mizezSede unda daigegmos qveynis demografiuli politika
gobrivi kavSirebis danaxva. moswavles SeuZlia aRweros ise, rom qveyanam mdgradi ganviTarebis miznebsac
pronataluri da antinataluri demografiuli politi miaRwios.
ka. Tumca, uWirs, daukavSiros igi qveyanaSi mimdinare
socialur-ekonomikur procesebs.
unistruqturuli done moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul sta moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul
moswavles aqvs mx- tiaSi Cans, rom mas SeuZlia martivad ganmartos, Tu ra statiaSi Cans, rom mas SeuZlia martivad gansaz-
olod erTi aras- aris mosaxleoba da daasaxelos misi erTi an ori maxasi- Rvros, ra aris mdgradi ganviTareba da mwiri le-
truqturirebuli aTebeli. moswavles SeuZlia amoicnos pronataluri da qsikiT axerxebs daaxasiaTos, rogor esmis momaval
asociacia/warmodgena antinataluri demografiuli politikis nimuSi. martivi Taobaze zrunva. moswavle ver axerxebs demografi-
gansaxilvel sakiTxTan proceduris SesrulebiT SeuZlia mosaxleobis zrdisken uli procesebisa da mdgradi ganviTarebis miznebis
dakavSirebiT. an Semcirebisken mimavali tendenciis amocnoba. erTmaneTisgan gansxvavebasa da klasificirebas.
prestruqturuli done moswavlem saerTod ver gaigo davalebis piroba, Sesrulebuli davaleba ar Seesabameba samecniero-popu
moswavles sakiTxTan da laruli statiis formats, mocemuli informacia acdenilia pirobaSi mocemuli sakiTxebs.
kavSirebiT ar aqvs re
levanturi informacia.
samecniero-popularuli statia Temaze _ `saqarTvelos demografiuli politikis gamowvevebi~
abstraqtuli done moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul statiaSi Cans, rom moswavles siRrmiseulad aqvs gaazre-
moswavles siRrmiseu- buli mosaxleobis ZiriTadi maxasiaTeblebi. SeuZlia monacemebze dayrdnobiT gaaanalizos mosaxleobis
lad aqvs gaazrebuli dinamika. SeuZlia Seadaros sxvadasxva qveynis demografiuli struqturebi, ganazogados problema da ax-
sakiTxis arsi / arso- snas, ratomaa msoflioSi mosaxleoba araTanabrad ganawilebuli. moswavles SeuZlia Seafasos saxelmwifos
brivi maxasiaTeblebi, gavlena qveyanaSi mimdinare socialur-ekonomikur procesebze. sxvadasxva demografiul monacemze day
rac mas am codnis rdnobiT, moswavle axerxebs, demografiuli problemebis identificirebas, kritikulad gaanalizebasa da
ganzogadebisa da misi Teoriis Camoyalibebas, Tu ratom mimarTaven pronatalur Tu antinatalur demografiul politikas. mos-
dekonteqstualize- wavles SeuZlia siRrmiseulad gaiazros mdgradi ganviTarebis miznebis Sesrulebis aucilebloba momavali
bis/sxva msgavs maga Taobebis keTildReobis uzrunvelsayofad. igi axerxebs, Camoayalibos Teoria imis Sesaxeb, Tu rogor unda
liTebTan Sedarebis daigegmos qveynis demografiuli politika ise, rom qveyanam mdgradi ganviTarebis miznebsac miaRwios.
saSualebas aZlevs.
ukavSirebs gansaxil-
vel sakiTxs sakuTar
pirad gamocdilebas.
31
mimarTebiTi done moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul sta- moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul
32
moswavles esmis gan- tiaSi Cans, rom igi amyarebs mimarTebebs mosaxleobis statiaSi Cans, rom SeuZlia mdgradi ganviTarebis
saxilveli sakiTxis struqturasa da dro-sivrceSi mis cvalebadobas Soris, miznebis gaanalizeba, mosaxleobis struqturasa
arsi; xedavs urTierT- esmis sakiTxis arsi da axerxebs, gaaanalizos saxelmwifos da maxasiaTeblebTan misi dakavSireba da erTiani
mimarTebebs sakiTxTan gavlena qveyanaSi mimdinare socialur-ekonomikur pro- struqturis warmodgena. moswavles SeuZlia qvey-
dakavSirebul arsebiT cesebze. SeuZlia Seadaros sxvadasxva qveynis demografi- nis demografiul politikasa da momavali Taobebis
struqturul er- uli struqturebi, dainaxos da axsnas maT Soris arse- keTildReobas Soris mizezSedegobrivi kavSiris ax-
Teulebs Soris. buli mizezSedegobrivi kavSirebi. moswavles SeuZlia sna. moswavles SeuZlia gaaanalizos, rogor unda
daakavSiros mis xelT arsebuli monacemebi, gamoiyenos daigegmos qveynis demografiuli politika ise, rom
Teoria da gaaanalizos pronataluri da antinataluri qveyanam mdgradi ganviTarebis miznebsac miaRwios.
demografiuli politikis mizezebi da Sedegebi.
multistruqturuli moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul
done statiaSi Cans, rom mas SeuZlia mosaxleobis maxasiaTe- statiaSi Cans, rom SeuZlia mdgradi ganviTarebis
moswavles aqvs mxo blebisa da struqturis calkeuli aspeqtebis ganxil- miznebis CamoTvla da misi ramdenime aspeqtis gan-
lod ramdenime, va, magram uWirs dro-sivrceSi misi cvalebadobasTan calkevebulad ganxilva. moswavles SeuZlia mar-
erTmaneTTan dauka- dakavSireba. esmis sakiTxis arsi da axerxebs, gaaanal- tivad aRweros momavali Taobebis keTildReobaze
vSirebeli, usistemo izos saxelmwifos gavlena qveyanaSi mimdinare social- zrunvis politika, Tumca uWirs daakavSiros igi
asociacia/warmodgena ur-ekonomikur procesebze. SeuZlia aRweros sxvadasx- demografiul problemebTan da Seafasos safrTxe.
gansaxilvel sakiTxTan va qveynis demografiuli struqturebi, daaxarisxos moswavle ver axerxebs imis gaazrebas, Tu rogor
dakavSirebiT. mocemuli informacia, Tumca uWirs maT Soris arse- unda daigegmos qveynis demografiuli politika
buli mizezSedegobrivi kavSirebis danaxva. moswavles ise, rom qveyanam mdgradi ganviTarebis miznebsac
SeuZlia aRweros pronataluri da antinataluri de- miaRwios.
mografiuli politika. Tumca, uWirs, daukavSiros igi
qveyanaSi mimdinare socialur-ekonomikur procesebs.
unistruqturuli moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul sta- moswavlis mier Seqmnil samecniero-popularul
done tiaSi Cans, rom mas SeuZlia martivad ganmartos, Tu ra statiaSi Cans, rom mas SeuZlia martivad gansazR
moswavles aqvs mxolod aris mosaxleoba da daasaxelos misi erTi an ori maxa vros, ra aris mdgradi ganviTareba da mwiri le-
erTi arastruqturi siaTebeli. moswavles SeuZlia amoicnos pronataluri da qsikiT axerxebs daaxasiaTos, rogor esmis momaval
rebuli asociacia/war antinataluri demografiuli politikis nimuSi. martivi Taobaze zrunva. moswavle ver axerxebs demografi-
modgena gansaxilvel proceduris SesrulebiT SeuZlia mosaxleobis zrdisken uli procesebisa da mdgradi ganviTarebis miznebis
sakiTxTan dakavSirebiT. an Semcirebisken mimavali tendenciis amocnoba. erTmaneTisgan gansxvavebasa da klasificirebas.
prestruqturuli done moswavlem saerTod ver gaigo davalebis piroba, Sesrulebuli davaleba ar Seesabameba samecniero-popu-
moswavles sakiTxTan da laruli statiis formats, mocemuli informacia acdenilia pirobaSi mocemul sakiTxebs.
kav SirebiT ar aqvs re
levanturi informacia.
2. demografiuli gadasvlis fazebi _ matrica
33
34
mosaxleoba da meurneoba kompleqsuri davalebis damuSavebis etapebi (resursebi, aqtivobebi): germania maRalganviTarebuli
geo.saS.3 I etapi: kompleqsuri davalebis forma ekonomikis mqone saxelmwifoa.
• bunebrivi garemo rogor unda warmovaCino sakuTari codna Sesaswavl sakiTxTan dakavSirebiT? germaniis mosaxleobam,
gavlenas axdens resursi/aqtivoba: iseve, rogorc sxva qveynebis
mosaxleobasa da mosaxleobam, demografiuli
• https://ka.warbletoncouncil.org/infografia-2693
meurneobaze. sxvadasxva gadasvlis sxvadasxva etapi
• https://osgf.ge/infografikebit-motkhrobi/
qveyanaSi meurneobis esa ganvlo, vidre dRevandel
• ra aris infografiki?
Tu is dargia wamyvani, fazaSi aRmoCndeboda.
• infografikze muSaobis ra gamocdileba maqvs da saidan? warmoidgineT, rom xarT
rac Sromis geografiul
• rogor unda Sevqmna infografiki da raze unda gavamaxvilo yuradReba demografi da, arsebul
danawilebas
ganapirobebs; masze muSaobis dros? monacemebze dayrdnobiT,
• mosaxleobisa da • rogor Camovayalibo infografikis struqtura? gindaT gansazRvroT
meurneobis struqtura, • ra mniSvnelovani komponentebi unda gamovyo infografikSi? Tanamedrove germaniis
ganawileba da ganlageba • visTvis unda Sevqmna infografiki? mosaxleobis demografiuli
cvalebadia drosa da gadasvlis dRevandeli etapi.
sivrceSi; II etapi: kompleqsuri davalebis Sinaarsi CaatareT kvleva da namuSevari
• saxelmwifo gavlenas nabiji 1. warmoadgineT infografikis
axdens qveyanaSi rogor yalibdeba mosaxleobis ZiriTadi maxasiaTeblebi da saxiT.
mimdinare socialur- struqtura? rogori SeiZleba iyos mosaxleobis dinamika?
ekonomikur procesebze, resursi/aqtivoba: infografikis wardgenis dros
rac mis ganviTarebis • https://www.youtube.com/watch?v=pCuW6FUBIEA xazgasmiT warmoaCineT:
doneze aisaxeba. • https://www.youtube.com/watch?v=lAqaQj7DrAw&t=491s • rogor yalibdeba
mosaxleobis ZiriTadi
• moswavlis wigni: 1-eli paragrafi (gv. 13-16);
maxasiaTeblebi da
• ras niSnavs demografiuli struqtura?
struqtura; rogori SeiZleba
• rogor iTvlian Sobadobisa da mokvdaobis koeficientebs?
iyos mosaxleobis dinamika.
• ras ewodeba bunebrivi mateba?
• moswavlis wigni: me-10 paragrafi _ (gv. 76-85);
• ras gulisxmobs demografiuli gadasvlis modeli?
• ra daskvna SegviZlia gavakeToT germaniis mosaxleobis raodenobis
dinamikaze (1950-2020 wlebi) dakvirvebis Sedegad?
• rogor icvleboda 1950 wlidan 2020 wlamde germaniis demografiuli
fazebi?
• romel demografiul fazaSi imyofeba germania dRevandeli monacemebiT?
nabiji 2. (mosaxleoba da meurneoba m.w 1.2)
ra gavlenas axdens bunebriv da sazogadoebriv sistemaze germaniis • ra gavlenas axdens bunebriv da
mosaxleobis demografiuli gadasvlis dRevandeli etapi? sazogadoebriv sistemaze ger
maniis mosaxleobis de mogra
resursi/aqtivoba: fiuli gadasvlis dRevandeli
• https://www.youtube.com/watch?v=NjBzhINjxRI&t=568s etapi?
• germaniis demografia (https://www.worldometers.info/demographics/germany-
demographics/) (mosaxleoba da meurneoba m.w 3)
• moswavlis wigni: me-6 paragrafi(gv. 55-59);
• ra qmnis saxelmwifos saerTo dovlaTs?
• ra aris ganviTarebuli qveynis damaxasiaTebeli niSani?
• moswavlis wigni: me-7 paragrafi (gv. 60-65);
• ra axdens gavlenas demografiuli qcevis Camoyalibebaze? aRwereT Tqveni kvlevis procesi.
• moswavlis wigni: me-8 paragrafi (gv. 66-70);
• ra gavlenas axdens qalTa emansipaciis xarisxi Sobadobis maCveneblebze?
• riT aixsneba ganviTarebul qveyanaSi Sobadobis dabali maCvenebeli?
• moswavlis wigni: me-9 paragrafi (gv. 71-75);
• rogor moqmedebs ekonomikuri krizisebi mokvdaobis doneze?
• moswavlis wigni: me-10 paragrafi (gv. 76-85);
• ra faqtorebi ganapirobebs demografiuli fazebis cvlas?
• ratom SeiniSneba mosaxleobis raodenobis umniSvnelo mateba de
mografiuli gadasvlis pirvel fazaSi?
• sazogadod, rogori socialur-ekonomikuri mdgomareoba yalibdeba
demografiuli gadasvlis mesame fazaSi?
• riT aixsneba bunebrivi matebis koeficientis Semcirebisken mimavali
tendencia germaniaSi?
• germania ganviTarebuli ekonomikis qveyanaa. Sesabamisad, 1950 wlidan
TiTqmis ucvleli darCa mokvdaobis koeficienti, xolo Sobadobam
iklo. ra SeiZleba iyos amis mizezi?
• ra gavlena moaxdina Tanamedrove germaniis mosaxleobis gadasvlis
fazam bunebriv da sazogadoebriv sistemaze?
35
36
moswavleebis mxridan kompleqsuri davalebis prezentaciis procesSi
maswavleblis mier dasmuli kiTxvebi:
• aRwere, rogor warimarTa davalebaze muSaobis procesi;
• aRwere, ra produqti Seqmeni;
• ra sakiTxs Seexeba Sen mier momzadebuli davaleba?
• axseni, ratom Seqmeni infografiki? ris Tqma gindoda misi saSualebiT?
• ratom fiqrob, rom Sen mier Seqmnili produqti namdvilad infografikia?
• Seni azriT, vin unda dainteresdes Sen mier Seqmnili kompleqsuri da
valebiT da ratom?
• ra dabrkolebebs waawydi davalebaze muSaobis procesSi?
• ras gaakeTebdi sxvagvarad, axla rom iwyebde davalebaze muSaobas?
• msgavsi formis an Sinaarsis davaleba sxva dros Tu Segisrulebia?
• Seni azriT, riT hgavs da riT gansxvavdeba Seni davaleba Seni Tanakla
selebis naSromebisgan?
grZelvadiani mizani sakiTxi/qvesakiTxebi sakvanZo SekiTxva / SekiTxvebi Sualeduri saswavlo mizani
Tanamedrove saqarTvelos rogor davafiqro megobrebi kompleqsuri davalebis piroba
samizne cneba da masTan mosaxleoba demografiuli infografikis saSualebiT imaze,
dakavSirebuli Sedegebi gadasvlis fazebis mixedviT rogor ganapirobebs socialur-
qvecnebebi: ekonomikuri, politikuri da
Sobadoba, mokvdaoba, bunebrivi mateba, kulturuli faqtorebi demogra
demografiuli qceva, qalTa emansipacia, fiuli fazebis cvlilebas.
demografiuli gadasvlis fazebi
mosaxleoba da meurneoba kompleqsuri davalebis damuSavebis etapebi (resursebi, aqtivobebi): saqarTvelos mosaxleobam,
geo.saS.3 I etapi: kompleqsuri davalebis forma iseve, rogorc sxva qveynebis
• bunebrivi garemo rogor unda warmovaCino sakuTari codna Sesaswavl sakiTxTan dakavSirebiT? mosaxleobam, demografiuli
gavlenas axdens gadasvlis sxvadasxva etapi
resursi/aqtivoba:
mosaxleobasa da ganvlo, vidre dRevandel
• https://ka.warbletoncouncil.org/infografia-2693
meurneobaze. sxvadasxva fazaSi aRmoCndeboda.
• https://osgf.ge/infografikebit-motkhrobi/
qveyanaSi meurneobis
• ra aris infografiki?
esa Tu is dargia
• infografikze muSaobis ra gamocdileba maqvs da saidan?
wamyvani, rac Sromis
• rogor unda Sevqmna infografiki da raze unda gavamaxvilo yuradReba
geografiul danawilebas
masze muSaobis dros?
ganapirobebs;
• mosaxleobisa da • rogor Camovayalibo infografikis struqtura? warmoidgineT, rom demografi
meurneobis struqtura, • ra mniSvnelovani komponentebi unda gamovyo infografikSi? xarT da arsebul monacemebze
ganawileba da ganlageba • visTvis unda Sevqmna infografiki? dayrdnobiT gindaT gansazR
cvalebadia drosa da vroT Tanamedrove saqarTvelos
sivrceSi; II etapi: kompleqsuri davalebis Sinaarsi mosaxleobis demografiuli
• saxelmwifo gavlenas nabiji 1. gadasvlis dRevandeli etapi.
axdens qveyanaSi rogor yalibdeba mosaxleobis ZiriTadi maxasiaTeblebi da struqtura; CaatareT kvleva da namuSevari
mimdinare socialur- rogori SeiZleba iyos mosaxleobis dinamika? warmoadgineT infografikis
ekonomikur procesebze, saxiT.
resursi/aqtivoba:
rac mis ganviTarebis
• https://www.youtube.com/watch?v=pCuW6FUBIEA
doneze aisaxeba. infografikis wardgenis dros
• https://www.youtube.com/watch?v=lAqaQj7DrAw&t=491s
xazgasmiT warmoaCineT:
• moswavlis wigni: 1-eli paragrafi (gv. 13-16);
• rogor yalibdeba mosaxleobis
• ras niSnavs demografiuli struqtura?
ZiriTadi maxasiaTeblebi da
• rogor iTvlian Sobadobisa da mokvdaobis koeficientebs?
struqtura; rogori SeiZleba
• ras ewodeba bunebrivi mateba?
iyos mosaxleobis dinamika.
• moswavlis wigni: me-10 paragrafi (gv. 76-85);
• ras gulisxmobs demografiuli gadasvlis modeli?
(mosaxleoba da meurneobam.w 1.2)
• ra daskvna SegviZlia gavakeToT saqarTvelos mosaxleobis raodenobis
• ra gavlenas axdens bunebriv
dimanikaze (1970-2020 wlebi) dakvirvebis Sedegad?
da sazogadoebriv sistemaze
• rogor icvleboda 1970 wlidan 2020 wlamde saqarTvelos demogra
germaniis mosaxleobis demog
fiuli fazebi?
rafiuli gadasvlis dRevande
• romel demografiul fazaSi imyofeba saqarTvelo dRevandeli monacemebiT?
li etapi.
nabiji 2.
mosaxleoba da meurneoba m.w 3)
ra gavlenas axdens bunebriv da sazogadoebriv sistemaze germaniis
mosaxleobis demografiuli gadasvlis dRevandeli etapi?
resursi/aqtivoba:
• https://www.youtube.com/watch?v=NjBzhINjxRI&t=568s
• https://www.geostat.ge/ka
aRwereT Tqveni kvlevis procesi.
• https://www.youtube.com/watch?v=lj7kbyggjT8
• moswavlis wigni: me-6 paragrafi (gv. 55-59);
• ra qmnis saxelmwifos saerTo dovlaTs?
37
• ra aris ganviTarebadi ekonomikis qveynis damaxasiaTebeli niSani?
38
• moswavlis wigni: me-7 paragrafi (gv. 60-65);
• ra axdens gavlenas demografiuli qcevis Camoyalibebaze?
• moswavlis wigni: me-8 paragrafi (gv. 66-70);
• ra gavlenas axdens qalTa emansipaciis xarisxi Sobadobis maCveneblebze?
• riT aixsneba ganviTarebul qveyanaSi Sobadobis dabali maCvenebeli?
• moswavlis wigni: me-9 paragrafi (gv. 71-75);
• rogor moqmedebs ekonomikuri krizisebi mokvdaobis doneze?
• moswavlis wigni: me-10 paragrafi (gv. 76-85);
• ra faqtorebi ganapirobebs demografiuli fazebis cvlas?
• riT aixsneba bunebrivi matebis koeficientis Semcirebisken mimar
Tuli tendencia saqarTveloSi?
• ra gavlena moaxdina Tanamedrove saqarTvelos mosaxleobis gadas
vlis fazam bunebriv da sazogadoebriv sistemaze?
39
40
multistruqturuli done moswavlis mier Seqmnil infografikSi Cans, rom mas SeuZlia mosaxleobis maxasiaTeblebisa da
moswavles aqvs mxolod ramde- struqturis calkeuli aspeqtebis ganxilva, magram uWirs dro-sivrceSi misi cvalebadobasTan
nime, erTmaneTTan daukavSire- dakavSireba. esmis sakiTxis arsi da axerxebs gaaanalizos saxelmwifos gavlena qveyanaSi mimdinare
beli, usistemo asociacia/war- socialur-ekonomikur procesebze. SeuZlia germaniis demografiuli struqtura aRweros, daaxa
modgena gansaxilvel sakiTxTan risxos mocemuli informacia, Tumca uWirs maT Soris arsebuli mizezSedegobrivi kavSirebi
dakavSirebiT. danaxva. moswavles SeuZlia aRweros demografiuli fazebi, Tumca, uWirs, daukavSiros igi qveyanaSi
mimdinare socialur-ekonomikur procesebs.
unistruqturuli done moswavlis mier Seqmnil infografikSi Cans, rom mas SeuZlia martivad ganmartos, ra aris
moswavles aqvs mxolod erTi mosaxleoba da daasaxelos misi erTi an ori maxasiaTebeli. moswavles SeuZlia amoicnos demogra
arastruqturirebuli asocia- fiuli gadasvlis fazebi. martivi proceduris SesrulebiT SeuZlia mosaxleobis zrdisken an
cia/warmodgena gansaxilvel sa- Semcirebisken mimavali tendenciis amocnoba.
kiTxTan dakavSirebiT.
prestruqturuli done moswavlem saerTod ver gaigo davalebis piroba, Sesrulebuli davaleba ar Seesabameba
moswavles sakiTxTan dakavSire- infografikis formats, mocemuli informacia acdenilia pirobaSi mocemul sakiTxebs.
biT ar aqvs relevanturi in-
formacia.
infografiki Tanamedrove saqarTvelos demografiuli gadasvlis fazebis Sesaxeb
41
42
multistruqturuli done moswavlis mier Seqmnil infografikSi Cans, rom mas SeuZlia mosaxleobis maxasiaTeblebisa da
moswavles aqvs mxolod ramde- struqturis calkeuli aspeqtebis ganxilva, magram uWirs dro-sivrceSi misi cvalebadobasTan
nime, erTmaneTTan daukavSire- dakavSireba. esmis sakiTxis arsi da axerxebs gaaanalizos saxelmwifos gavlena qveyanaSi mimdinare
beli, usistemo asociacia/war- socialur-ekonomikur procesebze. SeuZlia germaniis demografiuli struqtura, daaxarisxos
modgena gansaxilvel sakiTxTan mocemuli informacia, Tumca uWirs maT Soris arsebuli mizezSedegobrivi kavSirebis danaxva.
dakavSirebiT. moswavles SeuZlia aRweros demografiuli fazebi, Tumca, uWirs, daukavSiros igi qveyanaSi
mimdinare socialur-ekonomikur procesebs.
unistruqturuli done moswavlis mier Seqmnil infografikSi Cans, rom mas SeuZlia martivad ganmartos, ra aris
moswavles aqvs mxolod erTi mosaxleoba da daasaxelos misi erTi an ori maxasiaTebeli. moswavles SeuZlia amoicnos
arastruqturirebuli asocia- demografiuli gadasvlis fazebi. martivi proceduris SesrulebiT SeuZlia mosaxleobis zrdisken
cia/warmodgena gansaxilvel an Semcirebisken mimavali tendenciis amocnoba.
sakiTxTan dakavSirebiT.
prestruqturuli done moswavlem saerTod ver gaigo davalebis piroba, Sesrulebuli davaleba ar Seesabameba infogra
moswavles sakiTxTan dakavSire- fikis formats, mocemuli informacia acdenilia pirobaSi mocemul sakiTxebs.
biT ar aqvs relevanturi in-
formacia.
3. ekomigracia _ matrica
43
mdgradi ganviTareba _ `Wkviani sof-
lis meurneoba~, `mwvane revolucia~.
44
geografiuli garsi kompleqsuri davalebis damuSavebis etapebi (resursebi, aqtivobebi): indoeTis mosaxleoba dRem-
geo.saS.1.2 I etapi: kompleqsuri davalebis forma de agrZelebs zrdas. zogad-
• geografiuli rogor unda warmovaCino sakuTari codna Sesaswavl sakiTxTan dakav- geografiuli monacemebidan
garsi Sedgeba SirebiT? gamomdinare (reliefi, hidro-
geosferoebisgan resursi/aqtivoba: grafia, sanapiro xazi da sxv.),
• https://drive.google.com/file/d/1mdqPgkm9MgmRo_yH5fzAU-ISEEjUgMB-/ indoeTSi xSirad xdeba bunebrivi
(liTosfero,
view?usp=sharing stiqiuri procesebi. am mizeziT
atmosfero,
• eseze muSaobis ra gamocdileba maqvs da saidan? ki mosaxleoba mimarTavs Sida
hidrosfero,
migracias.
biosfero), romlebsac • rogor unda Sevqmna ese da raze unda gavamaxvilo yuradReba masze
warmoidgineT, rom Tqvens
axasiaTebs mTeli rigi muSaobis dros?
skolaSi tardeba Tanamedrove
kanonzomierebebi; • rogor Camovayalibo eses struqtura?
ekologiur gamowvevebze
• adamianebis wyalobiT • ra mniSvnelovani komponentebi unda gamovyo eseSi? eseebis konkursi da Tqven
yalibdeba noosfero • visTvis unda Sevqmna ese? xarT monawile. arsebul
(gonis sfero), monacemebze dayrdnobiT,
II etapi: kompleqsuri davalebis Sinaarsi gindaT daweroT Tanamedrove
romelic zemoqmedebs
nabiji 1. indoeTis mosaxleobisTvis am
geosferoebze.
demografiuli procesebiT gamowveuli cvlilebebisa da geografiuli mniSvnelovani gamowvevis Sesaxeb.
garsis urTierTkavSiri da urTierTzegavlena. CaatareT kvleva da namuSevari
mdgradi ganviTareba
resursi/aqtivoba: warmoadgineT eses saxiT.
geo.saS.4
• https://www.youtube.com/watch?v=8FWrnd0NJeM
• lokalur qmedebebs
• https://www.internal-displacement.org/ eseSi xazgasmiT warmoaCineT:
SeiZleba globaluri
• moswavlis wigni: me-11 paragrafi (gv. 95-101); • demografiuli procesebiT
Sedegebi mohyves;
• ra gansxvavebaa iZulebiT da nebayoflobiT migracias Soris? gamowveuli cvlilebebisa
• mdgradi ganviTarebis
• ra faqtorebi ganapirobebs adamianebis iZulebiT migracias? da geografiuli garsis
miznebis Sesruleba
• moswavlis wigni: me-12 paragrafi (gv. 102-108); urTierTkavSiri da
(socialuri,
• rogori gavlena aqvs politikur da ekonomikur mdgomareobas migra urTierTzegavlena.
ekonomikuri,
ciuli procesebis Camoyalibebaze?
garemosdacviTi
• ra axdens gavlenas evropaSi saemigracio krizisze? (geografiuli garsim.w 1.2)
da keTildReoba)
• moswavlis wigni: me-14 paragrafi (gv. 113-117); • demografiul procesebze
aucilebelia
• ra ganapirobebs SromiTi migraciis talRis zrdisken mimarTul ten msjelobisas momavali
momavali Taobebis
dencias? Taobebis interesebis
keTildReobisaTvis.
gaTvaliswineba.
• moswavlis wigni: me-15 paragrafi (gv. 118-123);
• ra aris ekomigracia? (mdgradi ganviTareba m.w 1.2)
• rogor gavlenas axdens garemos problemebi ekomigraciaze?
• ra problemebs iwvevs klimatis globaluri cvlileba?
• ra kavSiria bunebriv kataklizmebsa da demografiul qcevas, adami
anTa migracias Soris?
aRwereT Tqveni kvlevis procesi.
• ratom izrdeba ekomigrantTa raodenoba klimatis globalur cvli
lebebTan erTad?
• ra aris indoeTSi Sidamigraciis mizezi?
• ram gamoiwvia indoeTSi bunebrivi stiqiuri procesebi?
• ra gavlena moaxdina mosaxleobaze indoeTSi tropikulma qariSxlebma
da wyaldidobebma?
• ra gavlena moaxdina adamianis saqmianobam bunebrivi stiqiuri
procesebis gaaqtiurebis procesze?
• katastrofebis marTvis erovnuli samsaxuris monacemebze dayrdno
biT, ra stiqiuri katastrofebi emuqreba indoeTs da ra demografiul
procesebs gamoiwvevs es faqtorebi?
• ra gavlenas axdens globaluri klimaturi procesebi indoeTSi mosa
lodnel stiqiur procesebze?
nabiji 2.
demografiul procesebze msjelobisas momavali Taobebis interesebis
gaTvaliswineba.
resursi/aqtivoba:
• moswavlis wigni: me-12 paragrafi (gv. 102-108);
• rogori gavlena aqvs politikur da ekonomikur mdgomareobas migra
ciuli procesebis Camoyalibebaze?
• moswavlis wigni: me-14 paragrafi (gv. 113-117);
• rogor gavlenas axdens SromiTi migracia qveynis ekonomikuri ganvi
Tarebis Taviseburebaze?
45
46
• moswavlis wigni: me-15 paragrafi (gv. 118-123);
• ra unda gakeTdes garemos problemebis (klimatis globaluri cvli
leba, niadagis erozia, tyis xanZrebi da sxv.) aRmosafxvrelad?
• moswavlis wigni: me-16 paragrafi (gv. 124-128);
• ras gulisxmobs `Wkviani qalaqi~?
• ras gulisxmobs `Wkviani soflis meurneoba~?
• ra gavlena moaxdina garemoze `mwvane revoluciam~?
• rogor imoqmedebs `Wkviani soflis meurneoba~ Warbmosaxleobis
problemaze?
• ra unda gakeTdes samomavlod, rom Semcirdes ekologiuri prob
lemebi da mosaxleobaze misi gavlena?
• ra socialuri da garemosdacviTi RonisZiebebi unda gatardes indo
eTSi imisaTvis, rom izrunon momavali Taobebis keTildReobaze?
mosaxleoba da meurneoba kompleqsuri davalebis damuSavebis etapebi (resursebi, aqtivobebi): zogadgeografiuli monacemebidan
geo.saS.3 I etapi: kompleqsuri davalebis forma gamomdinare (reliefi, hidro
• bunebrivi garemo rogor unda warmovaCino sakuTari codna Sesaswavl sakiTxTan dakavSi- grafia da sxv.), saqarTveloSi
gavlenas axdens rebiT? xSirad xdeba bunebrivi stiqiuri
resursi/aqtivoba: procesebi. am mizeziT ki mosaxle
mosaxleobasa da
• https://drive.google.com/file/d/1mdqPgkm9MgmRo_yH5fzAU-ISEEjUgMB-/ oba mimarTavs Sida migracias.
meurneobaze. sxvadasxva
view?usp=sharing warmoidgineT, rom Tqvens sko-
qveyanaSi meurneobis esa
• geseze muSaobis ra gamocdileba gaqvs da saidan? laSi tardeba Tanamedrove
Tu is dargia wamyvani, ekologiur gamowvevebze es-
rac Sromis geografiul • rogor unda Sevqmna ese da raze unda gavamaxvilo yuradReba masze
eebis konkursi da Tqven xarT
ganawilebas muSaobis dros?
monawile. arsebul monacemebze
ganapirobebs; • rogor Camovayalibo eses struqtura?
dayrdnobiT gindaT daweroT
• mosaxleobisa da • ra mniSvnelovani komponentebi unda gamovyo eseSi? saqarTvelos mosaxleobisTvis am
meurneobis struqtura, • visTvis unda Sevqmna ese? mniSvnelovani gamowvevis Sesaxeb.
ganawileba da ganlageba CaatareT kvleva da namuSevari
II etapi: kompleqsuri davalebis Sinaarsi warmoadgineT eses saxiT.
cvalebadia drosa da
nabiji 1.
sivrceSi;
demografiuli procesebiT gamowveuli cvlilebebisa da geografiuli
garsis urTierTkavSiri da urTierTzegavlena.
47
48
• saxelmwifo gavlenas resursi/aqtivoba:
axdens qveyanaSi • https://www.youtube.com/watch?v=8FWrnd0NJeM eseSi xazgasmiT warmoaCineT:
mimdinare socialur- • https://www.internal-displacement.org/ • demografiuli procesebiT
ekonomikur procesebze, • moswavlis wigni: me-11 paragrafi (gv. 95-101); gamowveuli cvlilebebisa da
rac mis ganviTarebis • ra gansxvavebaa iZulebiT da nebayoflobiT migracias Soris? geografiuli garsis urTierT
doneze aisaxeba. • ra faqtorebi ganapirobebs adamianebis iZulebiT migracias? kavSiri da urTierTzegavlena.
• moswavlis wigni: me-12 paragrafi (gv. 102-108);
• rogori gavlena aqvs politikur da ekonomikur mdgomareobas migra (geografiuli garsi m.w 1.2)
ciuli procesebis Camoyalibebaze? • demografiul procesebze msje
• ra axdens gavlenas evropaSi saemigracio krizisze? lobisas momavali Taobebis
• moswavlis wigni: me-14 paragrafi (gv. 113-117); interesebis gaTvaliswineba.
• ra ganapirobebs SromiTi migraciis talRis zrdisken mimarTul ten
(mdgradi ganviTareba m.w 1.2)
dencias?
• moswavlis wigni: me-15 paragrafi (gv. 118-123);
• ra aris ekomigracia?
• rogor gavlenas axdens garemos problemebi ekomigraciaze? aRwereT Tqveni kvlevis procesi.
• ra problemebs iwvevs klimatis globaluri cvlileba?
• ra kavSiria bunebriv kataklizmebsa da demografiul qcevas, adamian
Ta migracias Soris?
• ratom izrdeba ekomigrantTa raodenoba klimatis globalur cvli
lebebTan erTad?
• ra gamowvevebis winaSe ayenebs saqarTvelos bunebrivi pirobebi da
Tanamdevi bunebrivi procesebi?
• ra aris saqarTveloSi Sidamigraciis mizezi?
• ram gamoiwvia saqarTveloSi stiqiuri procesebis gaaqtiureba?
• ra safrTxis winaSe ayenebs saqarTvelos mosaxleobas bunebrivi sti
qiuri procesebi?
• ra gavlena moaxdina adamianis saqmianobam bunebrivi stiqiuri proce
sebis gaaqtiurebis procesze?
• ra gavlenas axdens globaluri klimaturi cvlilebebi saqarTveloSi
mosalodnel stiqiur procesebze?
nabiji 2.
demografiul procesebze msjelobisas momavali Taobebis interesebis
gaTvaliswineba.
resursi/aqtivoba:
• moswavlis wigni: me-12 paragrafi (gv. 102-108);
• rogori gavlena aqvs politikur da ekonomikur mdgomareobas
migraciuli procesebis Camoyalibebaze?
• moswavlis wigni: me-14 paragrafi (gv. 113-117);
• rogor gavlenas axdens SromiTi migracia qveynis ekonomikis ganvi
Tarebis Taviseburebaze?
• moswavlis wigni: me-15 paragrafi (gv. 118-123);
• ra gakeTda saqarTevloSi riskis zonebisa da riskebis wyaroebis
SefasebisTvis?
• ra unda gakeTdes garemos problemebis (klimatis globaluri cvli
leba, niadagis erozia, tyis xanZrebi da sxv.) aRmosafxvrelad?
• moswavlis wigni: me-16 paragrafi (gv. 124-128);
• ras gulisxmobs `Wkviani qalaqi~?
• ras gulisxmobs `Wkviani soflis meurneoba~?
• ra gavlena moaxdina garemoze `mwvane revoluciam~?
• ra unda gakeTdes samomavlod, rom Semcirdes ekologiuri
problemebi da mosaxleobaze misi gavlena?
• ra socialuri da garemosdacviTi RonisZiebebi unda gatardes saqar
TveloSi imisaTvis, rom izrunon momavali Taobebis keTildReobaze?
49
50
• axseni, ratom Seqmeni ese? ris Tqma gindoda misi saSualebiT?
• ratom fiqrob, rom Sen mier Seqmnili produqti namdvilad esea?
• Seni azriT, vin unda dainteresdes Sen mier Seqmnili kompleqsuri
davalebiT da ratom?
• ra dabrkolebebs waawydi davalebaze muSaobis procesSi?
• ras gaakeTebdi sxvagvarad, axla rom iwyebde davalebaze muSaobas?
• msgavsi formis an Sinaarsis davaleba sxva dros Tu Segisrulebia?
• Seni azriT, riT hgavs da riT gansxvavdeba Seni davaleba Seni Tanakla
selebis naSromebisgan?
kompleqsuri davalebebis Sefasebis sqemebi
ese indoeTis mosaxleobis ekomigraciuli gamowvevebis Sesaxeb
51
52
multistruqturuli moswavlis mier Seqmnil eseSi Cans, rom moswavles moswavlis mier Seqmnil eseSi Cans, rom moswav-
done SeuZlia noosferos arsisa da geosferos calkeuli les SeuZlia aRweros ekomigraciis sakiTxi da aqvs
moswavles aqvs mx- aspeqtebis ganxilva. moswavles SeuZlia bunebrivi usistemo da asociaciuri warmodgena imis Sesaxeb,
olod ramdenime, geografiuli procesebis Sedegad gamowveuli proble- Tu rogor SeiZleba gamoviyenoT teqnologiuri
erTmaneTTan dauka- mebis aRwera, Tumca uWirs globalur klimatur pro- progresi bunebrivi katastrofebis Tavidan asa
vSirebeli, usistemo cesebze adamianis zegavlenis gaanalizeba da mizezSe- cileblad ise, rom gaviTvaliswinoT momavali Tao-
asociacia/warmodgena degobrivi kavSiris danaxva demografiul procesebsa bebis interesebi da vizrunoT maT keTildReobaze.
gansaxilvel sakiTxTan da geografiul procesebs Soris. SeuZlia ganmartos,
dakavSirebiT. ra aris ekomigracia, magram uWirs globalur klima-
tur cvlilebebTan misi dakavSireba.
unistruqturuli moswavlis mier Seqmnil eseSi Cans, rom moswav- moswavlis mier Seqmnil eseSi Cans, rom mas SeuZ
done les SeuZlia martivad ganmartos, ra aris noosfero lia martivad gansazRvros, ra aris mdgradi ganvi-
moswavles aqvs mx- da geosfero, Tumca uWirs maT Soris arsebuli ur Tareba da mwiri leqsikiT axerxebs daaxasiaTos, Tu
olod erTi aras- TierTkavSiris danaxva. moswavles SeuZlia daasaxe- rogor esmis momaval Taobebze zrunva. moswavle
truqturirebuli los bunebrivi geografiuli procesebi, Tumca uWirs ver axerxebs demografiuli procesebisa da mdgra-
asociacia/warmodgena globalur klimatur procesebze adamianis zegavle- di ganviTarebis miznebis erTmaneTisgan gansxvaveba-
gansaxilvel sakiTxTan nis aRwera da mizezSedegobrivi kavSiris danaxva de- sa da klasificirebas.
dakavSirebiT. mografiul procesebsa da geografiul procesebs So-
ris. SeuZlia amoicnos, ra aris ekomigracia, magram
uWirs globalur klimatur cvlilebebTan misi daka-
vSireba.
prestruqturuli moswavlem saerTod ver gaigo davalebis piroba, Sesrulebuli davaleba ar Seesabameba eses formats,
done mocemuli informacia acdenilia pirobaSi mocemuli sakiTxebs.
moswavles sakiTxTan
dakavSirebiT ar aqvs
relevanturi infor-
macia.
ese saqarTvelos mosaxleobis ekomigraciuli gamowvevebis Sesaxeb
53
struqturul er-
Teulebs Soris. cesebsa da geografiul procesebs Soris.
54
multistruqturuli moswavlis mier Seqmnil eseSi Cans, rom moswavles moswavlis mier Seqmnil eseSi Cans, rom moswav-
done SeuZlia noosferos arsisa da geosferos calkeu- les SeuZlia aRweros ekomigraciis sakiTxi da aqvs
moswavles aqvs mxo li aspeqtebis ganxilva. moswavles SeuZlia bunebrivi usistemo da asociaciuri warmodgena imis Sesaxeb,
lod ramdenime, geografiuli procesebis Sedegad gamowveuli proble- Tu rogor SeiZleba gamoviyenoT teqnologiuri
erTmaneTTan daukav mebis aRwera, Tumca uWirs globalur klimatur pro- progresi bunebrivi katastrofebis Tavidan asa
Sirebeli, usistemo cesebze adamianis zegavlenis gaanalizeba da mizezSe- cileblad ise, rom gaviTvaliswinoT momavali Tao-
asociacia/warmodgena degobrivi kavSiris danaxva demografiul procesebsa bebis interesebi da vizrunoT maT keTildReobaze.
gansaxilvel sakiTxTan da geografiul procesebs Soris. SeuZlia ganmartos,
dakavSirebiT. ra aris ekomigracia, magram uWirs globalur klima-
tur cvlilebebTan misi dakavSireba.
unistruqturuli moswavlis mier Seqmnil eseSi Cans, rom moswavles moswavlis mier Seqmnil eseSi Cans, rom mas Seu-
done SeuZlia martivad ganmartos, ra aris noosfero da Zlia martivad gansazRvros, ra aris mdgradi gan-
moswavles aqvs mxo geosfero, Tumca uWirs maT Soris arsebuli urTierT- viTareba da mwiri leqsikiT axerxebs daaxasiaTos,
lod erTi arastruq- kavSiris danaxva. moswavles SeuZlia daasaxelos bune- rogor esmis momaval Taobebze zrunva. moswavle
turirebuli aso- brivi geografiuli procesebi, Tumca uWirs global- ver axerxebs demografiuli procesebisa da mdgra-
ciacia/warmodgena ur klimatur procesebze adamianis zegavlenis aRwera di ganviTarebis miznebis erTmaneTisgan gansxvaveba-
gansaxilvel sakiTxTan da mizezSedegobrivi kavSiris danaxva demografiul sa da klasificirebas.
dakavSirebiT. procesebsa da geografiul procesebs Soris. SeuZlia
amoicnos, ra aris ekomigracia, magram uWirs global-
ur klimatur cvlilebebTan misi dakavSireba.
prestruqturuli moswavlem saerTod ver gaigo davalebis piroba, Sesrulebuli davaleba ar Seesabameba eses formats,
done mocemuli informacia acdenilia pirobaSi mocemuli sakiTxebs.
moswavles sakiTxTan
dakavSirebiT ar aqvs
relevanturi infor-
macia.
4. Sefasebis rubrika _ solotaqsonomia
55
solotaqsonomia _ moswavlis TviTSefasebis rubrika
mareba, rom Sesaxeb erTi Sesaxeb araer- Sesaxeb araer- Sesaxeb araer-
daviwyo cod- relevanturi Ti relevan- Ti relevan- Ti relevan-
nis dagroveba. azri/warmod- turi azri/ turi azri/ turi azri/
gena warmodgena. warmodgena da warmodgena da
SemiZlia maTi SemiZlia maTi
(mwiri codna). erTmaneTTan erTmaneTTan
dakavSireba. dakavSireba da
maTi axlebu-
rad gaazreba.
56
3. solo _ multistruqturuli done
moswavles SeuZlia ramdenime aspeqtis gaTvaliswineba, maT Soris arsebu-
li mimarTebis gagebis gareSe. mas SeuZlia aRwera, klasificireba, kombinireba;
meTodebis, struqturis gamoyeneba; procedurebis Sesruleba.
57
58
Tema _____________________________________________________________________________________________________
sakiTxi ___________________________________________________________________________________________________
kompleqsuri davalebis piroba ____________________________________________________________________________
mimarTebiTi done moswavle mwyobrad da Ta- moswavle mwyobrad da Tanamim- moswavle mwyobrad da Tanamim-
moswavles esmis gansaxil- namimdevrulad gadmoscems devrulad gadmoscems mosax- devrulad gadmoscems mdgrad
veli sakiTxis arsi; xedavs geografiul garsTan dakav- leobasa da meurneobasTan daka- ganviTarebasTan dakavSirebul
urTierTmimarTebebs sakiTx- Sirebul sakiTxebs. gamokveTs vSirebul sakiTxebs. gamokveTs sakiTxebs. gamokveTs komp-
Tan dakavSirebul arsebiT kompleqsuri davalebis Sefase- kompleqsuri davalebis Sefase- leqsuri davalebis Sefase-
struqturul erTeulebs So- bis kriteriumebis / samizne bis kriteriumebis / samizne bis kriteriumebis / samizne
ris. cnebis mkvidri warmodgenebis cnebis mkvidri warmodgenebis cnebis mkvidri warmodgenebis
saSualebiT gansazRvrul ni- saSualebiT gansazRvrul ni- saSualebiT gansazRvrul ni-
uansebs. uansebs. uansebs.
multistruqturuli done moswavles aqvs araerTi aso- moswavles aqvs araerTi aso- moswavles aqvs araerTi aso-
moswavles aqvs mxolod ram- ciacia Sesaswavl sakiTxTan ciacia Sesaswavl sakiTxTan ciacia Sesaswavl sakiTxTan
denime, erTmaneTTan daukav- mimarTebiT, Tumca imave sakiTx- mimarTebiT, Tumca imave sakiTx- mimarTebiT, Tumca imave sakiTx-
Sirebeli, usistemo asocia- Tan dakavSirebiT Tan dakavSirebiT Tan dakavSirebiT
cia/warmodgena gansaxilvel mis mier gadmocemul ambebs ar mis mier gadmocemul ambebs ar mis mier gadmocemul ambebs ar
sakiTxTan dakavSirebiT. aqvs mwyobri, Tanamimdevruli aqvs mwyobri, Tanamimdevruli aqvs mwyobri, Tanamimdevruli
saxe. saxe. saxe.
unistruqturuli done moswavlis msjeloba Sesaswavl moswavlis msjeloba Sesaswavl moswavlis msjeloba Sesaswavl
moswavles aqvs mxolod erTi sakiTxTan dakavSirebiT Semoi- sakiTxTan dakavSirebiT Semoi- sakiTxTan dakavSirebiT Semoi-
arastruqturirebuli asoci- fargleba sakvanZo sityvebze/ fargleba sakvanZo sityvebze/ fargleba sakvanZo sityvebze/
acia/warmodgena gansaxilvel saTaurze martivi da logikuri saTaurze martivi da logikuri saTaurze martivi da logikuri
sakiTxTan dakavSirebiT. refleqsiiT. refleqsiiT. refleqsiiT.
prestruqturuli done moswavle marTebulad ver igebs moswavle marTebulad ver igebs moswavle marTebulad ver igebs
moswavles sakiTxTan dakav- sakiTxTan dakavSirebul kiTx- sakiTxTan dakavSirebul kiTx- sakiTxTan dakavSirebul kiTx-
SirebiT ar aqvs relevanturi vebs / kompleqsuri davalebis vebs / kompleqsuri davalebis vebs / kompleqsuri davalebis
informacia. pirobas. pirobas. pirobas.
SeniSvna: pirveli oTxi done (prestruqturuli, unistruqturuli, multistruqturuli, mimarTebiTi) yvela cnebasTan mimarTebiT praqtikulad
identuria, mexuTe _ abstraqtuli done ki saerToa yvela samizne cnebisTvis.
59
IV Tavi
konstruqtivistuli midgoma da
praqtikuli rCevebi maswavleblebs
60
pasuxebis Zebnis procesad gveqcia paragrafebSi mocemuli Sinaarsis gacnoba. dam
xmare saSualebad gamoviyeneT Sinaarsis qvesakiTxebad dayofa, romlebic ZiriTa
dad xels uwyobs movlenebsa da procesebs Soris mizezSedegobriobis gaazrebas.
sakiTxis gaazrebisTvis saWiro informaciis nawili movaTavseT rubrikaSi _ cno
bari. aseve vecadeT, survilis SemTxvevaSi, metad dagveinteresebina moswavleebi
damatebiTi informaciis moZiebiT (rubrika _ media), magram ara ise, rom damouki
deblad saxelmZRvanelos ar SeeZlos, dafaros saSualo safexuris standartiT
gaTvaliswinebuli Temebi, samizne cnebebi, sakvanZo SekiTxvebi da daamkvidros
Sesabamisi mkvidri warmodgenebi. gansxvavebuli Sexedulebebis gacnobis, Ziebis,
analizis unaris Camoyalibebis xelSesawyobad yvela paragrafs davalebad erTvis
Ria kiTxvebis baza da sadiskusio sakiTxi.
maswavleblis wignSi arsebul saswavlo kurikulumSi, samive matricaSi (Ti
Toeul matricaSi warmodgenilia sakiTxis Sesaxeb ori alternatiuli kompleq
suri davalebis piroba da Sesrulebis etapebi) TiToeul kompleqsur davalebas
erTvis ganmaviTarebeli Sefasebis rubrika (solotaqsonomia). saxelmZRvaneloSi
moTavsebuli sxva davalebebic, bunebrivia, SeiZleba Sefasdes ganmaviTarebeli
SefasebiT, nimuSad ki SegiZliaT gamoiyenoT, wina TavSi arsebuli solotaqsono
miis zogadi rubrika.
swavla-swavlebis procesSi ganmaviTarebel SefasebasTan erTad viyenebT gan
msazRvrel Sefasebasac, rodesac maswavlebeli wers qulas, `romelsac ar axlavs
Tan ganmarteba, Tu ra unda gakeTdes imisTvis, rom Sedegi gaumjobesdes~ (ganmar
tebiTi leqsikoni. Tb., 2008).
avtorebi maswavleblebs sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT (yvela avtori zo
gadsaganmanaTleblo skolis maswavlebelia) ganmsazRvrel Sefasebad girCevT, gamoi
yenoT moswavlis deklaraciuli, pirobiseuli da proceduruli codnis Sefaseba.
qvemoT ganxilulia aqtivobebi, romlebic moswavlis wignis nawilia da Sedgeni
lia swavla-swavlebis konstruqtivistuli midgomis Sesabamisad.
2. jgufuri samuSao
61
gaCnda arajansaRi konkurencia, jgufis romelime wevri zarmacobs da sxva wevrebs
ormagad uwevT muSaoba. yvelafris saTave ki jgufuri samuSaos araswori dageg
mvaa. unda gvaxsovdes, rom adamianebi midrekilebi varT sakuTari jgufis mimarT
mikerZoebul damokidebulebaSi da piriqiT, gare (sxva) jgufis mimarT mtrul da
mokidebulebaSi. rac ufro maRalia Sida (sakuTari) jgufis SeWidulobis xarisxi,
miT ufro metadaa SesaZlebeli, Camoyalibdes e. w. `jgufuri azrovneba~, rodesac
jgufi ise filtravs monacemebs, rom miaRwios konsesuss da dauaxlovos lideris
mosazrebas. TavisTavad es procesi dadebiTi movlenaa, magram Tu gare jgufTan
damokidebulebaSi arajansaR konkurencias Seuwyobs xels, maSin SeiZleba proble
madac iqces. esperimentuladaa damtkicebuli, rom jgufebs Soris dapirispireba
SeiZleba, erTi SexedviT umartivesi gansxvavebulobis gamoc ki warmoiSvas, amave
dros jgufSi gamoikveTos lideri da daiCagros zogierTi wevri (muzafer Seri
fi, `jgufuri konfliqtis eqsperimenti~).
• rogor unda aviridoT Tavidan Sida jgufis mimarT iseTi mikuTvnebuloba, ro
melic gare jgufis mimarT mtrulad ganewyoba?
amisTvis saWiroa, moswavleebs dajgufebamde kargad esmodeT davalebis mizani
da miznis miRwevis saSualebebi. aseve, Zalian kargi iqneba, Tu jgufuri samuSao
ise daigegmeba, rom jgufebis mier Seqmnili produqti ara damoukidebel, aramed
erTi didi miznisa da produqtis Semadgeneli nawili iqneba. am SemTxvevaSi klasis
yvela moswavle erTi jgufis wevrad CaTvlis Tavs.
62
• rogor aviridoT Tavidan `socialuri sizarmace~?
albaT, dakvirvebixarT, zogjer jgufis wevri TiTqmis ar erTveba samuSao pro
cesSi. aseT qcevas `socialuri sizarmace~ ewodeba da es xSirad sulac ar aris
gamowveuli moswavlis mier saqmis Tavidan aridebiT an sizarmaciT. unda gvax
sovdes, rom `socialuri sizarmace~ SeiZleba warmoSobili iyos moswavlis mier
dabali TviTSefasebis niadagzec. SesaZloa, moswavle Tavs arakompetenturad an,
sxva moswavleebTan SedarebiT, naklebkompetenturad Tvlides da amitomac ar
erTvebodes jgufis saqmianobaSi. es iwvevs jgufis sxva wevrebis gaRizianebas
da SeiZleba, aseT moswavleze damatebiTi socialuri wnexi ganxorcieldes. aseT
SemTxvevaSi mniSvnelovania winaswar gansazRvruli rolebi, maswavleblis CarTu
loba, waxaliseba da, Tu saWiro gaxda, mizezis individualurad, moswavlesTan
komunikaciis meSveobiT identificireba.
amrigad, maswavlebelma jgufuri samuSaos dagegmvisas da ganxorcielebisas
unda gaiTvaliswinos Semdegi:
winaswar dagegmos davalebis instruqcia ise, rom calkeul jgufebs gaazre
buli hqondeT: saerTo mizani yvela jgufis warmatebis SemTxvevaSi miiRweva.
gansazRvros jgufSi rolebi da rolebis mixedviT gaanawilos moswavleebi jgu
febSi. SeiZleba, jgufSi rolebi moswavleebma gainawilon, magram am SemTxvevaSi
maswavlebeli unda meTvalyureobdes, rom romelime moswavle ar daiCagros.
jgufuri muSaobis dros moaxdinos iseTi moswavlis identificireba, rome
lic ar erTveba erTobliv saqmianobaSi. moswavlesTan gaarkvios mizezi da
xeli Seuwyos jgufSi misi integraciis process.
gaxsovdeT, swavla-swavlebis konstruqtivistuli midgomis mizani codnis gada
cema ar aris. mniSvnelovania procesi, romelic moswavleSi gamoiwvevs Ziebis sur
vils da miscems saSualebas, gamoavlinos Tavisi SesaZleblobebi. informaciis mo
povebis, gadamuSavebis, sistematizaciisa da konstruirebis saSualebiT moswavlem
unda Seqmnas sakiTxis Sesaxeb codna. swavla-swavlebis procesi amave dros Sedegia.
3. diskusia
moswavlis wignSi TiTqmis yvela sakiTxs Tan axlavs saswavlo aqtivoba `sadisku
sio sakiTxi~. sakiTxis Sesaxeb sadiskusio SekiTxva, romelic davalebaSia mocemuli,
xSirad moswavleebisgan iTxovs rogorc geografiis, ise samoqalaqo ganaTlebisa da
istoriis gansazRvruli sakiTxebis gaaqtiurebasa da Sesabamisad gamoyenebas.
diskusia xels uwyobs moswavleebSi msjelobis, kritikuli azrovnebisa da
problemis gadawyvetis unarebis ganviTarebas. saxelmZRvaneloSi davalebis piro
ba formulirebulia ori gansxvavebuli TvalsazrisiT. aqtivoba iZleva saSuale
bas, moswavleebma argumentirebulad daasabuTon TavianTi poziciebi.
63
rogorc wesi, saklaso diskusia jgufuri aqtivobaa, Sesabamisad, SegiZliaT ga
moiyenoT jgufuri samuSaosTvis SemoTavazebuli rCevebi.
gaiTvaliswineT, rom dasmuli sakiTxisadmi Tqveni neitraluri pozicia da
saorganizacio (winaswar da msvlelobisas) gadawyvetilebebi mniSvnelovania dis
kusiis gamarTulad warmarTvisaTvis.
gTavazobT ramdenime rCevas saklaso diskusiisTvis:
aqtivobis gamarTvamde moswavleebs gaacaniT diskusiis gamarTvis mizani da
warmarTvis wesebi (qcevis saTanado normebi);
kargi iqneba, Tu moswavleebTan erTad SeimuSavebT im wesebs, romlebic Sem
deg TviTon unda daicvan. magaliTad, avwioT xeli poziciis gamosaxatavad;
uzrunvelvyoT, rom jgufis yvela wevri iyos CarTuli da a. S.
SegiZliaT, winaswar ganusazRvroT rolebi jgufSi myof moswavleebs. erTma
Camoweros argumentebi, meorem moZebnos sakiTxis Sesaxeb arsebuli faqtebi,
mesamem moamzados SekiTxvebi, meoTxem warmoadginos jgufis saerTo azri da
a. S.
miaqcieT yuradReba, rom sxvadasxva dros Catarebuli diskusiis dros jgu
febSi icvlebodes moswavleTa Semadgenloba.
moswavleebs winaswar unda ganumartoT, rom:
• ar arsebobs mcdari da swori azri; arsebobs dasabuTebuli da dausabuTe
beli mosazreba;
• diskusiisas uamravi pasuxi Cndeba da ar aris aucilebeli erTaderTi das
kvnis gakeTeba;
• radgan gansxvavebuli mosazrebebi arsebobs, sakuTari Tvalsazrisis dacvas
Tan erTad sxvebis Tvalsazrissac unda scen pativi;
• akritikeben mosazrebebs da ara _ adamianebs;
diskusiis dros maswavlebeli akontrolebs, icaven Tu ara monawileebi disku
siis wesebs da TavisTvis akeTebs SeniSvnebs SefasebisTvis.
diskusiis dasrulebis Semdeg, SegviZlia, jgufebs davurigoT Semdegi anketa
(SeuZliaT jgufurad an individualurad Seavson).
64
4. prezentacia
65
yvela sxva slaidze informacia verbalurad ise iyos organizebuli (bule
tebad), rom auditoriis interesi ar gaaqros, anu moswavleebs auxseniT, rom
Tu vrcel teqsts moaTavseben, romelsac identurad gaimeoreben, interesi
daikargeba. informaciam unda gamoiwvios da daainteresos auditoria, rom
mousminon prezentators;
sxva vizualuri masala (foto, cxrili, diagrama) ar iyos Warbad ganTavse
buli slaidze. sakmarisia ori foto erT slaidze, vinaidan SeiZleba audi
toria gaitacos `mravalferovanma~ vizualurma masalam da prezentatoris
mimarT interesi daikargos;
aucilebelia, ferebisa da Sriftebis SerCevisas gaiTvaliswinon, rom teqsti
unda ikiTxebodes (kontrastuli iyos). Sriftis zoma saSualebas unda iZ
leodes, rom ukana rigebSi msxdomebmac gaarCion da waikiTxon igi. ferebis
simravlemac SeiZleba gaufantos yuradReba auditorias;
kargi iqneba, Tu bolos wina slaidze ganaTavseben wyaroebs Semdegi Tanamim
devrobiT: statiis dasaxeleba, avtori, gamocemis TariRi an eleqtronulad
ganTavsebis TariRi, saiti an wigni, sadac iyo statia da bolos _ Tu inter
netSi moiZies, maT mier wyaros naxvis dro. wyaroebis miTiTeba moswavleebs
gamoumuSavebs maTi moZiebis, daxarisxebisa da sandoobis gansazRvris unars.
66
5. samecniero-popularuli statia
67
sanam statiis ZiriTadi nawilis weras daiwyebT:
• SeagroveT informacia, romelic sakiTxis ganxilvaSi dagexmarebaT;
• informaciis Sesagroveblad gamoiyeneT saxelmZRvaneloSi mocemuli infor
macia, danarTebi da internetresursebi;
• damatebiTi informaciis mosaZieblad gamoiyeneT internetis saZiebo siste
mebi. saZiebo sistemaSi CawereT sakiTxTan dakavSirebuli sakvanZo sityvebi;
• daaxarisxeT Segrovebuli informacia. dafiqrdiT, raSi gamogadgebaT TiToeu
li wyarodan miRebuli cnobebi. magaliTad, maTi nawili SeiZleba gamogadgeT
imaSi, rom mkiTxvels gaacnoT gansaxilveli sakiTxi, meore nawili SeiZleba
problemis mniSvnelobasa da aqtualurobaze saubrisas gamogadgeT da a. S.;
• moZiebuli informaciis gamoyenebisas yovelTvis miuTiTeT wyaroebi.
6. ese
ra aris ese?
• ese iwereba erTi konkretuli Temis Sesaxeb;
• is aris konkretuli Sexedulebis, faqtis Sesaxeb sakuTari Tvalsazrisi ga
moxatvis forma;
• ese Sedgeba sami nawilisgan: Sesavali, ZiriTadi nawili da daskvna;
• moswavlis mizania, mocemuli debulebis Sesaxeb werilobiT gamoTqvas Tavisi
azri da daasabuTos Tavisi Sexeduleba.
69
SeiZleba miviCnioT faqtad? faqtia yvelaferi, rac moxda da dadasturebulia
dokumenturad, rom is marTlac moxda. amisaTvis xSirad iyeneben xolme isto
riul wyaroebs an statistikur monacemebs. mniSvnelovania, rom erTmaneTSi ar
avurioT eseSi moxmobili magaliTebi da argumentebi. magaliTebze ukve visaub
reT, rodesac faqtebis Sesaxeb aRvniSneT. rac Seexeba argumentebs, argumenti
iseTi msjelobaa, romelsac mosazrebis WeSmaritebis dasamtkiceblad moixmo
ben. warmoidgineT ese, romelSic mxolod magaliTebis CamonaTvalia mocemuli.
ra unda gaigos mkiTxvelma Tqveni poziciis Sesaxeb? amitom saWiroa, rom maga
liTebi argumentirebuli msjelobisas gamoiyenoT da faqtebis gaanalizebiT
argumentirebulad daasabuToT Tqveni mosazreba.
7. infografiki
70
qaosurad miewodeba informacia, romelsac Tavsa da bolos ver gaugebs, infog
rafikisTvis sworad SerCeuli dizaini ukve naxevrad gakeTebuli saqmea.
raSi dagvexmareba infografikis Seqmna? Tanamedrove samyaroSi informacia
Zalian swrafad vrceldeba. Sesabamisad, adamianebs gvWirdeba informaciis mi
wodebis iseTi forma, romelic axali, mniSvnelovani, Tundac rTuli, infor
maciis swrafad, iolad miRebisa da gadamuSavebis saSualebas mogvcems. infog
rafiki ki amis erT-erTi saukeTeso gzaa. Tumca yvela tipis informaciis in
fografikiT gadmocema ar xdeba. infografiks, ZiriTadad, maSin mimarTaven,
rodesac raodenobrivi monacemebis damuSaveba da Sedegebisa Tu tendenciebis
Cveneba undaT.
71
V Tavi
semestruli proeqtis Sesaxeb
I jgufi
„iqslendis~ Sesaxeb momuSave pirvelma jgufma yuradReba unda gaamaxvilos am
hipoTezuri qveynis demografiul raodenobriv maxasiaTeblebze. kerZod:
a) ricxviT monacemebze dayrdnobiT Sobadobisa da mokvdaobis wliuri koefi
cientebis gamosaTvlelad unda Sesruldes Semdegi maTematikuri moqmede
bebi:
moswavleebma am dros ukve ician, ras niSnavs Sobadobisa da mokvdaobis
wliuri koeficientebi da rogor Caiwereba isini. vinaidan koeficienti un
da gamoviangariSoT yovel 1000 mcxovrebze, upirveles yovlisa, dagvWirde
ba imis garkveva, adamianTa ramdeni 1000-kaciani jgufi cxovrobs qveyanaSi,
amisTvis:
4 673 000 : 1000 = 4673
amis Semdeg moswavlebs ukve SeeZlebaT, gamoTvalon Sobadobisa da mokvdao
bis koeficientebi.
72
mag.: qveyanaSi dabadebulTa absoluturi raodenobaa 62 000. Sobadobis koe
ficientis gasagebad dagvWirdeba Semdegi maTematikuri moqmedebis Catareba:
62 000 : 4673 = 13.26
e. i. Sobadobis koeficientia 13.26
mokvdaobis koeficientis gamosaTvleladac igive maTematikuri moqmedeba
dagWirdebaT:
53 000 : 4673 = 11.34
e. i. mokvdaobis koeficientia 11.34
II jgufi
zemoT mocemuli davalebebis Semdeg muSaobas iwyebs „iqslendis~ davalebebze
momuSave meore jgufi. aq moswavleTa mTavari mizania, gaaanalizon demografiu
li politikis arsi da Tavad SeimuSaon garkveuli demografiuli politika Ziri
Tadi maxasiaTeblebis gaTvaliswinebiT.
moswavleebma demografiuli politikis ramdenime mimarTuleba unda SeimuSaon,
kerZod:
a) ekonomikuri _ yuradReba unda gaamaxvilon ekonomikuri tipis demografiul
politikaze. mag.: ekonomikuri demografiuli politikis magaliTebia: dedis
Tvis orsulobis periodSi gamokvlevebis dafinanseba, mSobiarobis dafinan
seba, dedisTvis erTjeradi Semweobis daniSvna, erTjeradi an mravaljeradi
Semweobis daniSvna bavSvisTvis, mSoblebis finansuri waxaliseba maT samuSao
adgilze, sagadasaxado SeRavaTebis daweseba, anazRaurebadi da xangrZlivi
dekretuli Svebulebis micema mSoblebisTvis, aseve moqnili samuSao grafi
kis Seqmna da a. S.
b) propagandistuli _ aq moswavlem yuradReba unda gaamaxvilos sazogadoebri
vi azris Camoyalibebis Taviseburebebze. propagandistul demografiul po
litikaSi mniSvnelovan rols asrulebs sazogadoebaSi gavrcelebuli nor
mebi da mosazrebebi. mag.: devizebis SemuSaveba, sazogadoebisTvis cnobili
adamianebis mier mowodeba da a. S.
g) samarTlebrivi _ aq moswavlem yuradReba unda gaamaxvilos im faqtze, rom ne
bismieri saxis demografiuli politikis praqtikaSi danergvas sWirdeba saka
nonmdeblo bazis momzadeba, kanonebis SemuSaveba, qalTa da bavSvTa uflebebis
dacva da a. S.
73
III jgufi
mesame jgufi muSaobs „igreklendis~ ZiriTadi demografiuli maCveneblebis ga
moTvlasa da interpretaciaze.
ricxviT monacemebze dayrdnobiT, Sobadobisa da mokvdaobis wliuri koefi
cientebis gamosaTvlelad unda Sesruldes Semdegi maTematikuri moqmedebebi:
a) 12 434 000 : 1000 = 12 434
312 000 : 12 434 = 25.09 (Sobadobis koeficienti)
173 000 : 12 434 = 13.9 (mokvdaobis koeficienti)
b) bunebrivi matebis koeficientis gamosaTvlelad saWiroa Semdegi moqmedebis
Catareba:
25.09 _ 13.9 = 11.19
IV jgufi
meoTxe jgufi agrZelebs muSaobas „igreklendze~. maTi mTavari mizania, SeimuSaon
demografiuli politika, romlis mizanic Sobadobis maCveneblis Semcireba iqneba.
a) ekonomikuri _ aq moswavleebma unda moifiqron iseTi ekonomikuri politi
ka, romlis mizanic Sobadobis maCveneblis Semcireba iqneba. mag.: finansuri
SeRavaTebis daweseba 1- an 2-Svilian ojaxebze, samSobiaro SeRavaTebis arda
weseba mravalSvilianobaze da a. S.
b) propagandistuli _ mowodeba, devizi, saganmanaTleblo muSaoba.
g) samarTlebrivi: Svilebis raodenobis sakanonmdeblo doneze gansazRvra,
qorwinebis asakis gansazRvra, dekretuli Svebulebebis Sesabamisi samar
Tlebrivi bazis Seqmna da a. S.
I jgufi
pirveli jgufis davaleba am etapze kvlav gamoTvliTia. maT unda gamoiTvalon
mTlian mosaxleobaSi qalTa raodenoba, qalTa saerTo raodenobaSi Sromisuna
rianTa raodenoba da Sromisunarian qalTa Soris profesiuli da umaRlesi ganaT
lebis mqone pirTa raodenoba.
a) qveyanaSi qalTa mTliani raodenobis gamosaTvlelad moswavleebma unda ga
moiangariSon mTliani mosaxleobis 53%. amisTvis unda Seasrulon Semdegi
maTematikuri moqmedeba:
(4 673 000 X 53) / 100 = 2 476 690
b) radgan moswavleebs ukve gamoangariSebuli aqvT qalTa mTliani raodenoba,
qalTa saerTo raodenobaSi Sromisunarian qalTa raodenobis gasarkvevad
unda Seasrulon Semdegi maTematikuri moqmedeba:
2 476 690 X X = 1 603 000 X 100
X = (1 603 000 X 100) / 2 476 690 = 64.7
X = 64.7%
74
g) Sromisunarian qalTa mTlian raodenobaSi profesiuli da umaRlesi ganaTlebis
mqone qalTa raodenobis gasarkvevad dagvWirdeba Semdegi maTematikuri moqmedeba:
(1 603 000 X 33) / 100 = 528 990
II jgufi
meore jgufma, ukve miRebuli informaciis safuZvelze, unda gaakeTos daskvna,
demografiuli gadasvlis romel fazaSia qveyana da daasabuTos is. aseve, gaake
Tos prognozi, momavali 50 wlis ganmavlobaSi rogor Seicvleba qveyanaSi demog
rafiuli mdgomareoba garkveuli daSvebebis pirobebSi.
a) qveyana demografiuli gadasvlis meoTxe fazaSia. am daskvnis gakeTeba SesaZ
lebelia bunebrivi matebis koeficientiTa da fertilurobis koeficientiT.
radgan rogorc Sobadoba, ise mokvdaoba dabalia, magram bunebrivi mateba
dadebiT niSnulzea, saqme gvaqvs meoTxe fazasTan.
b) Tu demografiuli politika imuSavebs (aq igulisxmeba demografiuli poli
tikis calkeuli mimarTulebebi), qveyana SeZlebs, garkveulwilad daZlios
demografiuli krizisi, Tumca rame mkveTr cvlilebas am vadaSi ar unda ve
lodeT. Tu demografiulma politikam sxvadasxva mizezis gamo ver imuSava,
qveyanaSi gagrZeldeba bunebrivi matebis niSnulis kleba da 50 wlis Semdeg
mosaxleobis raodenoba Semcirebuli iqneba (analizSi gaTvaliswinebuli un
da iyos fertilurobis maCvenebelic).
III jgufi
mesame jgufis davaleba am etapze kvlav gamoTvliTia. maT unda moaxerxon, ga
moiTvalon mTlian mosaxleobaSi qalTa raodenoba, qalTa saerTo raodenobaSi
SromisunarianTa raodenoba da Sromisunarian qalTa Soris profesiuli da umaR
lesi ganaTlebis mqone pirTa raodenoba.
narCundeba gamoTvlis igive meTodi, rac pirveli jgufis SemTxvevaSi.
a) „igreklendSi~ mcxovreb qalTa raodenobaa:
(1234 000 X 56) /100 = 6 963 040
b) qalTa saerTo raodenobis ramdeni %-ia Sromisunariani:
6 963 040 X X = 2 202 000 X 100
X = 31.62 %
g) Sromisunarian qalTa ra raodenobaa (absoluturi raodenoba) profesiuli
da umaRlesi ganaTlebis mqone:
(2 202 000 X 33) /100 = 726 660
IV jgufi
meoTxe jgufma ukve miRebuli informaciis safuZvelze unda gaakeTos daskvna,
demografiuli gadasvlis romel fazaSia qveyana da daasabuTos is. aseve, gaake
Tos prognozi, momavali 50 wlis ganmavlobaSi rogor Seicvleba qveyanaSi demog
rafiuli mdgomareoba garkveuli daSvebebis pirobebSi.
75
a) bunebrivi matebisa da fertilurobis koeficientebze dayrdnobiT qveyana
demografiuli gadasvlis mesame fazaSia.
b) Tu antinataluri politika imuSavebs, qveyanaSi mosaxleobis bunebrivi mate
ba Semcirdeba. Tu antinataluri politikis calkeul mimarTulebebs Soris
qveyana airCevs iseT radikalur gzas, rogoricaa ojaxSi SvilTa raodenobis
sakanonmdeblo doneze gansazRvra da is 1-s an 2-s gautoldeba, 50 wlis gan
mavlobaSi mosaxleobis raodenoba mkveTrad Semcirdeba, bunebrivi mateba das
tabilurdeba. Tu antinataluri politika ar imuSavebs, 50 wlis ganmavlobaSi
rame mkveTri cvlileba mosalodneli ar aris. mosaxleobis raodenoba kvlavac
gaizrdeba.
I jgufi
pirvelma jgufma am etapze unda gaaanalizos mezobeli qveynidan samoqalaqo
oms gamoridebuli adamianebis statusi, aseve gansazRvros, ra formiT da ro
gor SeuZlia qveyanas, ganaTavsos imigrantebi. amasTanave, mesame etapze pirvelma
jgufma unda imsjelos migraciis saldos Secvlasa da ukanasknel wlebSi arsebu
li maCveneblebis xasiaTze.
a) saxelmZRvanelodan miRebuli informaciis safuZvelze moswavleeebma mezo
beli qveynidan samoqalaqo oms gamoridebul adamianebs ltolvilis statu
si unda mianiWon.
b) msjelobis safuZvelze moswavleebs SeuZliaT, miRebuli adamianebis ganTav
sebis garkveul SesaZleblobebze isaubron. mag.: es aris sasazRvro nawil
Si ltolvilTa droebiTi banakebis Seqmna, qveynis calkeul teritoriaze
maTTvis xangrZlivi kompaqturi dasaxlebis Seqmna, arakompaqturad qveynis
mTel teritoriaze gansaxleba da a. S. moswavleebs SeuZliaT, yuradReba
gaamaxvilon konfliqtis dasrulebisa da adamianebis sakuTar sacxovrebel
teritoriaze dabrunebis SesaZleblobazec.
g) kiTxvaze: „Seicvleboda Tu ara migraciuli saldo da rogor?~ moswavleeb
ma unda imsjelon da ivaraudon, rom Tu qveynidan gasulTa raodenoba wina
wlebis niSnulze SenarCunda, maSin saldo dadebiTi gaxdeba. gasul wlebSi
qveyanas uaryofiTi migraciuli saldo (-17 000 _18 000) hqonda, xolo, mezo
bel qveyanaSi warmoqmnili konfliqtis fonze, „iqslendSi~ 38 000 adamiani
Semovida.
d) bolo wlebis uaryofiTi migraciuli saldos gasaanalizeblad moswavleebs
dasWirdebaT msjeloba qveynis zogad ekonomikur maxasiaTeblebze. mag.:
radgan Sromisunarian qalTa mxolod 33%-ia dasaqmebuli, amasTanave, qvey
76
nis bunebrivi pirobebidan gamomdinare, rTulia soflis meurneobis mra
valferovani mimarTulebebis ganviTareba, SesaZloa, qveynidan mosaxleobis
gadinebis mizezi ekonomikuri faqtori iyos. amasTanave, radgan qveynisTvis
damaxasiaTebelia sezonuri naleqianoba, moswavleebs SeuZliaT, ivaraudon
SesaZlo wyaldidobebisa da ekomigraciuli procesebis arsebobac.
II jgufi
meore jgufma unda imjelos im SesaZlo stiqiur movlenebze, romlebic gav
rcelebuli iqneba qveyanaSi.
a) bunebrivi pirobebisa da qveynis reliefis gaTvaliswinebiT, moswavles SeuZ
lia, ivaraudos iseTi stiqiuri movlenebi, rogorebicaa: wyaldidoba, wyal
movardna, Rvarcofi, mewyeri, zvavi, miwisZvra, cunami da a. S.
b) radgan qveynisTvis damaxasiaTebelia uxvi sezonuri naleqi, savaraudoa mdi
nareTa adideba. amasTanave moswavles SeuZlia, ivaraudos sazRvao sanapi
roze ganviTarebuli SesaZlo problemebic. am SemTxvevaSi arsebobs dacvis
teqnikuri nagebobebis saWiroeba.
g) Sida migraciuli procesebidan moswavleebma yuradReba unda gaamaxvilon
ekomigraciis saxeze.
d) arsebul informaciaze dayrdnobiT, SesaZlebelia turizmis ganviTareba.
qveyanas aqvs rogorc sazRvao, ise samTo turizmis ganviTarebis pirobebi.
III jgufi
mesame jgufis davaleba garkveulwilad hgavs pirveli jgufis davalebas, Tum
ca gaanalizebisas maT gansxvavebul maCveneblebze mouwevT aqcentireba.
a) radgan adamianebi qveynis SigniT ufro usafrTxo adgilebisken gadaadgil
debian, isini iZulebiT gadaadgilebuli piris (devnilis) statuss miiReben.
b) msjelobis safuZvelze moswavleebs SeuZliaT miRebuli adamianebis ganTav
sebis SesaZleblobebze isaubron. mag.: es aris qveynis usafrTxo nawilSi dev
nilTa droebiTi banakebis Seqmna. qveynis usafrTxo teritoriaze maTTvis
xangrZlivi kompaqturi dasaxlebis Seqmna, arakompaqturad qveynis kontro
lirebad teritoriaze gansaxleba da a. S. moswavleebs SeuZliaT, yuradReba
gaamaxvilon konfliqtis dasrulebisa da adamianebis sakuTar sacxovrebel
teritoriaze dabrunebis SesaZleblobazec.
g) „igreklendis~ urbanizaciis done dabalia. savaraudoa, rom qveyana agraru
li meurneobisaa da saqmianobis ZiriTadi dargi soflis meurneoba iqneba.
d) uaryofiTi migraciuli saldos mizezebad moswavles SeuZlia moiyvanos po
litikuri, socialuri da ekonomikuri mizezebi.
IV jgufi
meoTxe jgufi aanalizebs „igreklendis~ stiqiuri movlenebisa da migraciis
tipebs.
77
a) radgan qveyana mTagoriania, SeiZleba iyos mewyrisa da zvavis saSiSroeba. ar
sebobs miwisZvris albaTobac.
b) radgan teqstSi ar aris informacia qveyanaSi naleqianobasTan dakavSirebiT,
ar aqvs zRvaze gasasvleli, Sesabamisi daskvnis gakeTeba SeuZlebelia. SesaZ
lebelia mxolod daSvebebis doneze, mag.: Tu am qveyanaSi garkveuli raode
nobis naleqi modis, maSin...
g) qveyanaSi SeiZleba iyos mewyris saSiSroeba, rac misi mTagorianobiT aixsneba.
d) radgan „igreklends~ zRvaze gasasvleli ar gaaCnia, „iqslendisgan~ gansxva
vebiT, iq ver SeZleben sazRvao turizmis ganviTarebas. SesaZloa, ganviTar
des samTo-, agro-, eko- da sxva tipis turizmi.
78
ამ სახელმძღვანელოს გაყიდვის ფაქტის შემთხვევაში, გთხოვთ,
დაგვიკავშირდეთ ცხელ ხაზზე: (+995 32 ) 2 200 220
www.diogene.ge
ამ სახელმძღვანელოს გაყიდვის ფაქტის შემთხვევაში, გთხოვთ,
დაგვიკავშირდეთ ცხელ ხაზზე: (+995 32 ) 2 200 220
გეოგრაფია
ნაწილი
მასწავლებლის წიგნი