Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Fu
34611
94-4
?
i
7
有
6
14 21 6 4
R. 1319 4
DICCIONARIO 2 .
SANTISSIMA VIRGEM ,
Senhora noſſa:
FREI PEDRO D8 POYAR ES , Confeſſor , &
Por Frei
Pregadorda Prouin - ia da Piedade , & Lence de
Thcologia em o Conu. de S. Frano d'Eluas.
EM LISBO A.
Na Officina de 10 A M DA COSTA .
M. DC. LXVII ,
COM TODAS AS LICENG AS,
1
S O
LOVATICY .
::rvicio
i 'je
, da
ܙnܝ Tahiri,
..
it '
( OYAT:
invece
7 ?:
si !:) ) e
; ; ; :܃ ܃ ܃ ܃
! swil
9
2 4
XV i Conzol
? :) (: i . : Jois Lier Jou
? I"
1
: () جحل
رادیو 2 : 7
. از :
1.00 !
OFFERTVR 'OPVS
SANCTISSIMÆ VIRCINI.
AnčtilimaVirgo,adteconfugio,
Ana
2 AO LEITOR :
Vitos Religioſos da Ordem denoſſo Se
raph co Padre S. Franciſco, fe occupăram
em fazer Vocabularios , & Diccionarios
pera proucito ,& vtilidade derodos. Ami
vemos , que Frey Franciſco Ximenes de
Ciſneros fez Diccionario Hebraico , & hum Lexico
Grego : o noſſo Frei Neſtor de S. Dionyſio fez Voca
bulario de toda a lingoa Latina : & o noſſo Frei Gui
lhelmo de Bretanha fez Vocabulario : o noſſo Doutor
Scraphico S. Boauen dura fez Diccionario : Frcy Marcos
Vimenſe , & Frey Mametrero de Regio Lapide, fize
ram o meſmo. Vendo eu , que tam bons ſojeitos fize
sam Vocabularios, & Diccionarios , ordenei fazer efte ;
de Regioeps ,Reynos , Prouincias , Cidades, Lugares ,
Villas, Caſtellos, Mares, Rios, Fontes , Montes, Pon
tes, & c. pera boa intelligencia dos liutos ſagrados , &
profanos. Vai cheo de varias noticias , mui viis , &
8C
neceſſarias aos Pregadores ; ' &spør parecer de alguns
Doutos do Reyno ,foi julgado por melhor , & mais
auentajado que os paſſados no tocante às noticias.Nem
o Leicor eſtranhe Frade . Menor , Pregador por officio ,
ſe ooccupatſe em fazerDiccionatid , porque S. Anfel
mo
SU * り、
mofuctou algum tempo ao eſtudo da ſagrada Thco
logia, em que tanto moſtrou a viucza de ſeu enge
nho , peta ſe occupar na Gcographia, que fez de todo
o Vniuerſo. O meſmo fez o Papa Pio II. nos liuros
que compos de Afia , & Europa. Nec ferendus eft noftro
hocawo, quo jam exulare cæpit Getica , ac rudis imperitia ,
Theologus; aut juriſconfultus ,ſeu medicus infignis ,qui non
fimul bonarum literarumcultum , & mediocrem vfumfibi
comparauerit. Ait Jacobus Mænçcius Vaiconcellus sa
picntiſſimo Luſitaniæ RegiHenrico. O conhecimen
to de terras,muito feruc ao Pregador, porquc muitos
lugaresdaſagrada Scriptura , ſammui obfcuros, aos
que deſte conhecimento carecem , O que bem enten
déram S. Hicronymo, & o Venerauel Beda ; & por
iflo fizeram tractadosو, de locis Hebraicis hum , & de
locis terræ fanctæ ,outro; & Calixto Placentino fazen
do homilias ſobre os Euangelhos , fez hum breue tra
ctado , & ſuccincta deſcripcain de lerufalem , & 'mais
lugares da Terra fan &ta , de que no Texto Euangelico
ſe fazmençam , & ilto pera boa explicaçãm do Texco
Euangelico . O conhecimento de terras, ſabendoono
me, que antigamente riucrám , & o que hoje tem , he
mui vtil, & neceffario ao Prégador . Como ha o Pré !
faço catalogo dos que lı, mas ainda de muitos que nam 1
Vin
Vida da Rainha Sancta .
Beroſo, com os mais que andam com elle.
O Doutor Bento Pereira in Genelim .
O Doutor Barradas in Concordiam Euangelicam, &
no Itinerario .
Fr.Bernardo da Sylaz na defélaó da Monarchia Luſit.
Vida de Dom Frey Bartholameu dos Martyres , por
Caſſegas, & Souſa.
Cardoſo, no ſeu Vocabulario .
Cornelio Tacito .
Cælio Rhodigino lect. antiq. trinta liuros.
Cælio Calcagnino em hum quaderno denomes pro
prios, allegado porDó Aleixo Vanegas Biſpo de Coria.
Conrado Gelnero in Onomaſtico.
Cicero em ſuas obras.
Claudio Minoś,commcntador de Alciato.
Carrança in ſumma Conciliorum .
Chronica de noſſo Padrc S. Franciſco ,em tres partes,
por Frey Marcos de Liſboa.
Chronica do meſmo S. P. S. Fanciſco,porRebolledo.
Calixco Placentino em húa breue deſcripçam de Syria.
Cæſar in commencarijs de bello Gallico , & de bel
lo Hiſpanico, com a explicaçam de nomes de terras,que
traz em ſeu principio.
Dom Mauro Caftella Ferrer na Hiſtoria de Sáctiago .
Dom Thomas Tamayo de Vargas no ſeu Dextro
defendido
** ij Dom
Dom Diogo de Caſtillo na defenſam da vinda de
Sanctiago a Eſpanha.
Dom Rodrigo da Cunha em ſuas obras. Trio
Diogo SaauedraFaxardoin Corona. Gothica ,naqual
eſcreue aa vida dos Reys Godos , começando em Alaris :
co., & acabando em Dom Rodrigo:; ? ! ) ار
Sratio Papinio .
Sanazarius .
Michael Verinus .
Textor na Officina , & Epichetos. T
Terencio .
Toſtado Abulenſe, in prologo Bibl. >
2
.
Licen
: LICENCAS DA ORDEM.
Errifico eu Frey loſeph de Ieſus Maria , filho da
СЕ ſanta Prouincia da Arrabida,Commiſſario ,Vilica
dor delegado deſta Prouincia da Piedade, que viſitan
do o Conuento do Porto deſta dica Prouincia , me foi
preſentada huma petiçam pello Irmam Prégador Frey
Pedro de Poyares,em a qual me pedia lhe mandaſſe re
uer hum liuro que tinha compoſto por algum Lente
da Ordem.pera que com o ſeu parecer, & os mais que
a periçam juntaua,a pudeſſe fazer ao noſſo Chariflinio
Irmam Commiſſario Apoſtolico,& Preſidente de Ca
pitulo junto em meſa , pedindo licença pera o impri
inir ; o que tudo viſto por mim ,remeti o liuro por meu
deſpacho ao Reuerendo Padre Fr.loam de Deos, Qua
lificador do S.Officio , Examinador das Ordens Mili
tares, Leitor de Prima,& Guardiam do Conuento de N.
Padre S. Franciſco da Ponte de Coimbra, o qual ref
pondeo com o parecer ſeguinte.
Por comiſlam do Padre Frey Ioſeph de Ieſu Maria
deſta Prouincia da Arrabida , Comillario Vificador dos
Conuentos de Entre Douro, & Minho da da Piedade,vi
eſte liuro , que composo Reuerendo Padre Frey Pedro
de Poyares,Prégador da meſma Prouincia da Piedade ,
& achando nelle muita irudiçam , nam achei couſa poc
que ſe nam poſia imprimir , pera veilidade de todos ;
obras de menos ſuſtancia ſe dam à eſtampa, meramente
*** jij por
por curioſi lade , quanto mais elta em que ſe pode a
proveitar tanto ; nam he contra a virtude ſer curioſo,
& grandemente curioſos foram Sanctos mui grandes,
& mais quando omne culit punctum , qui miſcuit vtile dulci.
Do Danubio,diz o Autor, que recolhendo em fy ſeſſen
ta rios,nauegaueis os trinta,porfcis fozes ,ou bocas del
goa no mar Euxino: muitos, & grandes rios de erudi
çam recolheo em fy o Auror,pera com groſſo caudal a
proueitar, & acrecentar aos curioſos o mar da labedo
sia, adoçando o mais falebroſo , & eſcuro dos mares.
Nam auerigua a certeza, ou opinioens varias ſobre dó
de fica elte, ou aquelle lugar , porque nam compoem
Geographia : porque os nomes neſte Dictionario, &
ſignificadoscomo nos Autores ſe acham, & na hiſtoria
fazem muitas partes o meſmo, deixando o juizo mais
critico aos Hiſtoriadores, aſſim que inofféſo pede cami
nha da verdade,ou da opiniam , antes com muita deſta
ſancta Prouincia , moſtrando em quegaltou o tempo
que lhe ſobejou de maiores eſtudos ,prégaçam da pala
ura de Deos,& exercicios ſanctos da Religiam ,que qua
ſi todo oO leuam. Iſtohe o que me parece. S. Franciſco
da Ponte 15. de Nouembro de 1664. Frey Ioam de Deos,
Qualificador do S. Officio ,Examinador das Ordens Mi
litares,Leitorde Prima, & Guardiam de S. Franciſco da
Ponte de Coiinbra.
Na fôrma aſſima eſcrita o tirei do original ,do que faço
fee. Fr.loſeph de Iefu Maria, Cómiſſario.
Vi
Vi mais em oo ditto liuro o parecer do Padre Luis Al
uarez Religioſo da Companhia de leſu , & Reyror do
feu Collegio do Porto,o qualhe o ſeguinte.
Li com aduertencia,a obra de V. Paternidade,& me
parece digna de toda aa eſtimaçam , porque em ella of
ferece V.Paternidade aos noſſos Portuguezes hum the
fouro de Vocabularios, & noticias, que pera ſefe ſaberem
com propriedade,ſeria neceſſario reuoluer grande mul
ridam de liuros . As fontes donde V. Paternidade os ti
rou ſiruam de maior Elogio aa ſua erudicam . Verdadei
ramente julgo, que n un ſó ſe deue agradecer muito a
V. Paternidade o trabalho de ajuntar, ſenam que ſe lhe
deue pedir queira dar com breuidade à eſtampa eſta o
bra cam varia pera oscuriofos,como viil pera todos ;eſte
' he o juizo que formei. Porto ,Collegio de S. Louren
ço da Companhia 1. de Outubro de 1664 .
Luis Aluares, Reytor.
Vi outro fim mais pareceres dos Religioſos da meſ
ma Companhia , que porme nam cançar nam refiro ;
ſupoſto que pudera tomarmaior trabalho, por quanto
o Autor porſer tam douto regular, recolhido , & occu
pado , merece nam fô a licença que pede a efta Pro
uincia pera a impreſfamsmas que o occupe,honre,& fa
a
1
graues das outras Religioens. Sancto Antonio de Co
imbra 4. de Dezembro de 1664.
Fr.loſeph de Iefu Maria,Comiſſario.
!
PRÆ
717
AAA
va
PRÆLVDIVM DOCTRIN A L E
IN
DICTIONARIVM
NOMINYM PROPRIOR VM .
$. I.
pides,
in Dictionn. Geographicum . 3
pides , fed homines faciunt. Vrbs ab vrbo ,vel vruo
hoc eſt aracro nomen inuenit : fuit enim prima vrbis
deſcriptio,Ciuitatis, ſeu habitationum faciendarum per
aracri ſulcum facta ; & vrbare ,cſt aratro definire. 'Ec
Varus ait curbum appellari curuaturam aratri , quod in
vrbe condenda adhiberi folet, vt refert Pomponius ju
risconſulcus, io L. Pupillus 239. S. vrbes, de verbor.
ſignificatione. Adſtipulatur Terrentius Varro lib. 4
de lingua Latina,Vrbum eſſe fexumn in aratro Ec pau
lo poſt. Oppida , quæ prius erant circundata aratro ,
ab orbe, & vrbe, vrbes.
Oppida muro cincta , ſed non folemniter ; oppidum
locus tutior,quam villa . Oppidum ab ope , quod e
jus caufa mænia ſunt conſtituta. Et Varro ait , vbi ſit,
quod opisſit ad degendam vicam. Oppidum , quod
opem præbet: vel, quod ibi opes ſuas conferunt. Sic
Feftus. Opidum ab oppoſitione murorum : oppidum
ab opibus recondendis,llidorus.
Villa , in quam vehuntur fructus , quaſi vehillæ. Pa
gos à fontibus, circa quos ruſtici gaudent habitare , 86
cſt vicus , in quo ſunt multa ædificia conjuncta ruſti
corum , ex villis ſcilicet. Vnde pagani , & villani , di
cuntur ruſtici: atque pagus ſine communi munitione
aliqua eft, & eo differt ab oppido,quod munitione ali
qua cingicur , ſed non ita firma, ac vrbs. Maximæ
Ciuitates, nempe Metropoles , ſemper Civitates , non
oppida apellantur ; minorum vero ciuitatum , & oppie
>
a 2 *dorum
A Preludiu Doctrilna
m i
dorum nominaplerumque confunduntur.
Obſeruatione dignum , burgos oppida cincta ma
si dici , quafi vrbes. Acceduntmunicipia Ciuitatibus,
feu vrbibus nunc , & oppidis ex conſuetudine loquen .
Hecatompolis.- eos.
Cidade cabeçı do Reyno de Caramania , como diz
Plinio em Volaterrano lib. 12. fol. 116.
Heptapolis -: eos.
Aſli chamada por ter ſete portas. Vide verbo The
bas. Vide Volaterranum lib . 12. fol. 123.
Hermopolis - eos.
Cidade deMercurio, no Egypto.Vide Volaterranum
lib . 12. fol. 123.
Parthenopelis - eos.
Vide Verbo Napoles.
Traianopolis- eos.
Cidade de Trajano, ficaua na Alia. Vide Volaterranū
lib. 10. in Aſia .
Necropolis - eos.
Nicropali ficaua no Egypto, diſtante de Alexandria .
la
in Dictionx . Geographicum. 7
Januenſis Verbo Necropolis. Aqui ſe matou Cleopatra.
Rodericopolis.
Ciudad Rodrigo; por outro nome Merobriga : ou
Pro Auguſtobriga, vejaſe Vaſeu no tit. 1. cap. 10. Reſende
in lib .1. fol. 254. Vide Ciudad Rodrigo.
Amphipolis.
12 Eſta foi luina Cidade de Macedonia, chamada anti
gamente Noucnuia , & Stephano lhe chama Gradenna.
E ha outra do mefmo nome na Syria junto do rio Ew
phrates , chamada vulgarmente Turmeda. Vejile Ra
phael Valaterrano lib. 8.no titulo de Macedonia.
Areopolis- eos.
iz He Ar Cidade Metropoli entre Moabitas ;; & he o
meſmo que Cidade de Marte, como quer Adanus Saf
15. l-faiæ .
bout Delphius in cap. I.
Callipolis -eos.
Villa- Viçoſa no Reyno de Portugal , na Prouincia
de Alem-Tejo ex Reſendio, Barboſa. Ou Gallipoli
2 Cidade de Thracia,ex latere Boſphori fica eſta , è Sex
to ex Volaterrano .
Cynopolis - eos .
Huma Cidade de Paphlagonia , olim Cimolis ficaua
po' Egypto , vbi canis fpecie colebatur Mercurius. Vo
laterrano Cyropolis - cos.
laCidade entre Perlas, pornomevulgar Cyrecbara. Vo
terrano lib, 12. Chryfopolis - cos.
Heomeſmo que Cidadede ouro, & vulgarmente fe
da.
8 Preludium Doctrinale
dà eſte nome Latino aa Beſançon,ou Viaiſon Cidade na
França. Claudiopolis - cos.
Koluſuar Cidade em Tranſiluania,ou Clauſuburg,Ci
dade na Tranſiluania .
Conſtantinopolis - e
Conſtantinopla Cidade Imperial na Thracia. Vide
Verbo Conſtantinopla ; & Verbo Bilancio.
ܪ
Decapolis, eos.
Regiam de dez Cidades : ou dez Cidades ſojeitas aa hu
ma cabeça.
Dionyſiopolis - eos.
Cidade de Crunos : ou Cidade na terra de Crunos na
Bulgaria , aonde dizem que ha os Pygmeos.
Diofpolu -eos.
Cidade naAſia , a qual depois ſe chamou , Ros , de
pois Laodicea, hoje Lyda,ou Lydda, ou Thebas, no Egy
pro, como quer o lanuenſe.
Grationopolis - eos.
Grenoble , Cidade na França , no Latim chamada
Accuſiorum Colonia , no Martyrilog. Romano 1. Aprilis,
Heliopolis-cos.
O
Maximianopolis - eos.
Huma Cidade dançes chamada Adremmon. Vide
in interpretatione nom. S. Script.
Neapolis - eos.
Napoles Reyno,& Napoles Cidade no meſmo Rey
no. E Mahometa Cidadena Africa , ou Nebal, ou Ne
bel Cidade de Tunes. Neapolisyhco meſmo que Noua
Ciuitas. Nicopolis - eos.
Cidade da Victoria, em Thracia, ſobre Oo rio Iſtro ,ou
tra em Armenia: 11. Iulij:o lugar , ou villa deEmaus,
O
b que
IÒ Preludium Doctrinale
que diftaua de Ieruſalem ſete milhas & mea,como diz
Calixco Placentino , hoje ſe chama Nicopolis. Cidade
da Victoria he Nicopolis,porque a Niocopoli do Epy
ro chamou aſſi Auguſto , por ahi vencer Marco Anton
nio ,ſendo dantes Ambracia.
Pentapolis – eos.
Pentapole, Regiam de cinco Cidades , ouue huma
Pentapolena Africa, & os només de ſuas cinco Cida
des ſain , Berenice , Arlinoe , Pcholomaide , Apollo
nia, Cyrene .
Na Paleſtina ouue outra Pentapole , os nomes de
ſuas cinco Cidades fam , Adama , Noema, Sodoma ,
>
Gomorra , Segor.
Perſepolis - eos.
Siràs , ou Xiràs Cidade na Perſia , foiMetropole da
Perſia, tinha fete legoas em circuito. E diziale em pro
uerbio : Quando Siràs,era Siràs,o Gram Cayro era ſua al
dea. Com loam de Barros o diz Frey Antonio de Gou
wea . Phelippopolis -eos.
Andranopoli Cidade de Natolia ficaua no Monto
Rhodope. Adrianopolis-- cos.
· Andranopoli "Cidade de Nacolia. Onieſmo nome de
Andranopoli acheiſe daua aa eftasambas.
Scycopolis- eos.
Cidade no Valle de Aulono .
:
Sebaftopolis - eos.
S. Gregorio,Cidade em Cappadocia i; ou Sebaſto em
Cappadocia. Stepha
II
in Dictionn .Geographicum ,
Liz Stephanspolis - cos.
de Braſſo, Cidade em Tranſiluania , a quem os Latinos
7
chamam Corona - Q.
y.
Theopolis - eos.
Antes de ter eſte nome chamouſe Reblata. Vide in
interpretatione nominum facri Textus.
12 Tripolis - eos.
2 Achaoſe quatro deſte nome ,a ſaber , Tripolem
Phenicia , Tripol em Berberia , Tripolno Ponto ; &
Tripol em Capadocia. Vide verbo Tripol.
e
Poniropolis -eos.
Deſta faz mençam Ariſtophanes in Nebulis; Epho
rus lib. s. Suidas verbo Poniropolis , todos allegados por
Pedro Gregorio lib.2 . de Republica cap. 3. fol. 17. in
hac ciuite colocauit Phelippus Rex Macedonuni , improbitate
infignes, vt falſidicos,calumniatores , fimiles , et diceba
tur Seruorum vrbs. Anaftafiopolis - eos.
Deſta ſe falla ņo Martyrologio Romano em 22. de
Abril, nella morreo Theodoro Biſpo.
Antinoopolis - eos.
Delta ſe faz mençam no Martyrilogio Romano a
22. de Setembro , ficaua no Egypto.
Antipolis.eos.
Antible Cidade na França : ou Rhanni Cidade de
Italia , como quer o Doutor Gonçalo Illeſcas..
Eleuteropolis - eos. .!
Eſta Cidade ficaua na Paleſtina , nella morreo Sar
bi) Flo:
12 Preludium Doctrinale
Floriano, & ſeus companheiros; como conſta doMara
tyrilogio Romano 17. Decembris.
Hadrianopolis - eos. ou Adrianopolis – 20 .
Deſta falla o Martyrilogio em ri. de Abril ; & cha
mauaſe Andranopoli em Natolia. Vide fupra verbo Phe
lippopolis. Eſta Adrianopolis primeiro le chamou Ore
ſta , porſer fundada por Oreſtes , & depois do nome
do Principe. Adriano , fe chatnou Adrianopolis. Coe
lius Rhodig . lib. 17. cap. .
Hermopolis - eos.
Eſta Cidade ficaua no Egypio , nella morreo martyr
S. Sabino , como diz o Martyrilogio Romano 13. de
Marco . Pompeiopolis- cos.
Erta ficaua em Caramania (que antigamente ſe cha
maua Cilicia) nella morreo martyr S. Sozonte , como
diso Martyrologio Romano em 17. de Setembro.
Tambem elté nome fe dà a Pamplona Cidade de
Nauarra . Scythopolis. - eos.
Delta falla o Martyrologio Romano ein 22.de lu
lho , & em 21.de Feuereiro : ficaua na Paleſtina Cæ
Jeſyria; primeiro ſe chamou Niſapor Baccho, em hon
ra de ſua ama Niſa , & Scythopolis, porque-della ex
pelleo os Scythas. Volaterrano cum Plinio.
Sozopolis -eos.
Deſtas falla o Martyrologio Romano em 19. de lite
nho , dizendo que neltá-morreo Sam Zozimo Mars
tyr:
Chris
in Diétionn. Geographicum, 13
Chriſtopolis.- eos.
Deſta Cidade foi Biſpo Dom Frei loam Lopes , que
eſcrcueo os Epitomes in Euangelia. Eſta Chriſtopolis ,
2 he aquella que nos Autos dos Apoſtolos ſe chama Neà
hes polis, cap.16. E diz loam Bernardo Feliciano no lu
re gar : Neapolis autem eft qua nunc Chriſtopolis appellatur.
me Argyropolis - eosari
r Cidade da Prata no Novo mundo , deft. ,neſte ſignit
ficado faz mençam Leuino Apollonio Gandobrugano
na Chorographia do Nouo mundo ,fol. 7. & inde.
yr Chryſopolis- cos.
de Aflicomo dizemos, Argyropolis,por Cidade da Pra
ta, aſli podemos dizer, Chryſopolis,por Cidade do Ouro:
Huma ficaua em Cilicia, outra nos Chalcedonenles.
Volaterrano liuro r. fol. 93.
Recapolis - eos.
IC Que he o meſmo,que Cidade de Recaredo ; ou Ri
pol Cidade ein Catalunha,aa ffi chainada , por ficar en
tre os rios.Ter; & Frifeo.
Os Chroniſtas , que eſcreuem vulgarmente em ſua
lingoa, nam eſcreuendoem Grego, ou Latim , fallando
neltas Cidades,ſó dizem : -Em Andrinopoli , ein Chri
:
$ . VIII .
Donde tomaram os mares o nome?
Eſpondo com RaphaelVolarerrano,lib.z.Geogr.
R fol. 4. Ipfe Oceanus à litoribus fuis cognominatur
4
Atlanticus, Lybicus, Indicus, Sarmaticus, Germanicus , Bria
)
1
in Diffionn .Geographicums. 25
5c Myrtoum, Hellefpontiacum , aue à moribus aecolarum ,que.
Euxinum .
$. VIII .
§. IX .
Quaesſamos Sinus, on Enſeadas maiores que ha?
, !,
Eſpondo com o meſmo. Sinuam infignium, primus
R Gangericus :ſecundus Perficus:tertiusis,qui Magnus
dicitur, quartusArabicus: quintus Æthiopicus:ſextus Pon
ticus : ſeptimus Ægei pelagi: octauuspaludis M coridis: no
nus,Adriaticus : decimus,Sinus Propoñeidis,3..
" ! : X.
Quaes as Ilhas principaes? ho .
I.
Aprobane.
:3; T
2.
Ålbion inſulaBritannorum.
Aurea Cherſone fus.
!
4. Lunerna, aut Hibernia.
d s. Des
Preludinm Doctrinala
s. Pelopomefus.
6. Sicilia.
7. Sardinia.
8. Corſica.
9. Creta ,
10. Cyprus. Ex Prolomæo Volaterranus.
. X1 .
XIII
I ti dij Ali
28 - Præludium Doctrinale
1. All items buitetit
$. XIV .
is . Aliqua particularia de mari.
Are Dium ,ideſt mare, magnum . Ex Homero
M Grammatici. Et Arátus in Prognoſticis dixit
dias gurras, ideft magnas-guttas.....
Myrtoun mare , non à Myrtilo auriga Mercurij filio,in
illud à Pélope fed à Mäyrtûsnomine infignismua
1:0 ;
T P a
rantn e E p i f c o p i
Epiſcopiſequentes,
. a 1979 : e
1: Oreci, de Calatraua ,perto ficaua de Almagro : &
com aspedras de Oreco lefez Almagro.
2 : Biatie , de Bieža 17 :
3. Mentefé, de Monticon ,
4. Acci, de Guadix :
5. Bafti, de Baza ... , 2 Sun
6. Vitrijde Almeria (outros,differam ,queera Marca.) ...
7. Bagafte, delta Cidade nam ha veſtigio, dizem elte
uc defronte de Onhuéla. Volacerrano em ſua Geogra
ܐ ܙ ܂ܐܐ
phia a' nain eraz ." Spoti
. Sup cesi
oribus
1.
?
8. Illici, Helche. ' 14 :: !7.-20 11 ?
Ini !! ) , ,
g. Setabis, Satiwa .
: زمان:
so. Valeria, Valera quemada. .
3. Tude, Tuy. O ,
از:
4. Auria, Orenſe. s!
su Iria Flauia, Padram .
6. Lucus Auguſti, Lugo.
7. Brittanica, Britiande,ou Bretanha alem de Lugo , &
Aſtorga, duas legoas de Mondoñedo.
8. Aſturica , Aſtorga.
9. Legio, Liam .
Tevriaco , Terragona, Terraconenſi Præſuli ſubjectæ
vrbes.
1. Barcino , ou Barcinona, Barcellona .
2. Egara, ficaua alem de Barcellona, & Gironda ,& fe
chamou Emporia nelſe cempo .
3. Gerunda , Gironda .
4.dia
in Diétionn. Geographicum 33
# Aufona, Viquc em Catalunha.
S. Vrgelia, Vrgel.
6. Ilerda, Lerida .
7. Hitofa. Namſc fabc aonde ficaſſe:cujusfcdes pror
ſus ignoratur.
8. Dertufa, Tortoſa. . : 1,1
9. Cafaraugufta, Çaragoça:
10. Oſca,Hueſca .
11. Pompelo (Gottis Pampilona ) Pamplona.
12. Calagurris, Calahorra .
13. Turiaßo(Tiraſona.Gottis)Tarracona. 20:00
14. Auca, Burgos.
mi
Narboni , fiue Narbona fines ſunt.
1. Beterri, Beſers,, 1179 ?: Teisina 1.0
2. Agatha , Agde , oư Mompilher .
3. Magalona.
4. Nemaufus ,Nimes. 56 sonora
5. Lareba - arsim , Lodeúes." EX quimoscon
27
6. Carcaſa, Carcaſona:
3. Helena, Euna no campo de Ruyſillon .
Mariana loco cit: diz, quc Tuy,Lugo, & Liam, ham
foram ſojeitos a Biſpo algum .
O meſmo Mariana ahi diz , queſe'nam ſabe, quaes
follem ,nem aonde ficauam'asCidades ſeguintes. Epa
grenſis, Carthaginenfis, Caſtulonenfis , Fiblarienfis , Eliocro
senfis , Eminienſis , Immonticienſis, Lamibenſís , Elotana,
2
e Mac
34
Preludium Doctrinale :
Magnetenfis , Laberricenſis,
S. XVIII .
399 Diuifaina de Conſtantino depois de Vwamba.
Narbona .
Ojeitas a Narbona ,eram as ſeguintes:Beliers, To :
ci Magalona, Nimes , Carcalona,Lodebe,Euna,
Solola,
Braga. Sogeitas.
Dume, Porto, Orenſe,Ouicdo,Aſtorga, Britiande,
Compoſtella, Aluebra; Iffa, Tuy.
Terragona, Sogeitas.
Barcellona, Burgos,Morada , eſta Morada fortaflis
Gerunda, Beria , fortaſſis Emporiæ , Oriola , Lerida,
Tortoſa, Çaragoça, Oſca, Pamplona, Calahorra.
Carthagena. Sogeitas. /
Toledo, Calatraua, Xatiua,Segobre, Alcala de Ena
res, Caraca, Valença, Murcia , Baeza, Caſſon , Monti
jo, Bigaſtra, oy Begerra, Baza.
Merida. Sojeicas.
Beja, Lisboa, Coimbra, Lamego, Euora,Corca , Lam
pa (Lampa he ſem dquida Salamanca)Lamego,Ciudad
Rodrigo
Sa
in Dictionn. Geographicumi. 35
بیند
Seuilha. Sojeitas.
Seuilha a Velha , por nome Italica , Xerez , Medina
Sidonia, Niebla , Malaga , Serra de Eluira , Ecija, Cabra
O Padre Mariana cicou eſta diuiſam de Rafis Mou
ro , & a pozem a Chronica que fez de Rebus Hifpa.
niæ ; a nenhum dos ſeis Prelados maiores chama Maria
na Arcebiſpo, porque Raſis lhe chamou Biſpos, & nam
Arcebiſpos. Archiepifcopos vocare non ſumus auſi , quos
Maurus Epiſcoposvocat. lib. 6. cap. 16. fol.276.
§.
. XIX .
Epiſcopatuum ommnium totius orbis noua , cuya exacta notitia.
Piſcopatus, qui à ſex antiquioribus S.Romanæ
E Eccleſiæ Presbyteris Cardinalibusoptantur.
Oſtienſis, Oſtia.
>
Velitri.
Portuenfis , Porro.
Ś . Rufina, S.Rufina.
Tufculanenfis , Fraſcati
.}{vniti.
Sabinenſis , S.Sabina.
>
Praneſtrinenfis, Poleſtrino,
Albanenſis , Albano
Epiſcopatus qui ſunt ſub Romano Pontifice, & non
func
cij
36 Preludium Doctrinale :
ſunt in alteriusProuincia conſtituci:
IN SABINIS.
Tiburtinus , Tivoli.
Farfenfis, Farfa.
El Abbas Ordinis Sancti Benedicti Ordinarius, &
exemptus .
İN LATIO , ET CAMPANIA ,
Agnaninus , Agnani.
9
Segninus , Segni.
Terentinus >, Terentino.
Alatrinus , Alatri.
>
Verulanus , Vcruli..
Soranus , Sora
Fundanus, Fondi
Caietanis , Caera .
Terracinenfis , Terracina.
Subjacenſis , Subiaco
: Et Abbas Sancti Benedi &ti Ordinarius & exépkus,
ܐ. ܝ. IN TV SCI A .... win
Hortanus , Orti.
Ciuitatis Caftellana Ciuita Caftelina.
Nepeſinus ,
{rnici.,,
SuViterbenſi ipi.}iumiSvnici
rinu ,,Sus , etViterbo ci. ,
Toſcanenfis, Toſcanella.
Võlaterranus , Volaterra .
Caftrenfis, Caftro.
in Dictionn. Geographicum.
Ciuitatis Plebis , Ciuita de la Piebe,
Montis Faliſci , Monte Fiaſcone.
>
Cornetanus , Corneto
Lucanus , Luca.
& Lunenfis Sarkanenſis, Luna, & Sarzana,
Politianenſis , Monte Pulciano.
Balneoregienfis, Banharca.
Vrbeuetanus , Oruieto ,
Perufinus , Peruggia.
Civitatis Caftelli , Circa de Caſtello :
IN VMBRIA INFERIORI.
Spoletanks, Spoleto .
Åſsifienfis , Allis.
Fulginatenſis , Foligno
Nucerinus , Nocere .
Reatinus, Riete .
T -uderrinus , Todi.
Amerinus, Amelia .:
Narnifienfis , Narni .
Interamnenſis , Terni.
IN V MBRIA SPPERIORI.
Camerinenſis, Camerino.
Æfings , Iefi.
INenſisPI
Fan , Fa
SCnoEN
. O SIVE IN MARCHIA
Anconitana,
duximanus , Olimo.
сііі Alena
38 Preludium Doctrinale
Aſculanus , Aſculi.
>
Anconitanus , Ancona .
Laureranenfis,Loreto. Z vniti
is
2
Recanatenſis, Recanate.
Lauretanam Eccleſiam in Epiſcopalem erexic Sixcus
V.conftit. 24. incipit. Pro excellenti.
Archiepiſcopatus cum fuis fuffragancis.
In TVSCIA CORSICA , ET LIGVRIA.
Archiepiſcopatus Piſanus.
PÍSA.
Epiſcopatus fuffraganci.
Adiacenſis, Aïazzo 1
Epiſ.
in Dictionn. Geographicum . 39
Archiepiſcopatus Senenſis.
SIENA.
Epiſcopatus Suffraganci
Suanenſis , Suana.
11 Clufinus, Chiuſe.
Groſſetanus, Groſfeco .
Mafanus, Maſſa.
Ilcinenfis, Montalcino.
Pientinus, Pienza .
Archiepiſcopatus Genuenſis.
GENOVA.
Epiſcopatus Suffraganci.
Bononienſis , Bobio.
Albinganenſis, Albenga.
Naulenfis ,Noli.
Nebienfis, Nebbia.
MaAccierinfis fis,Mauriano.}In Corſica.
anen, Acci.
Archiepiſcopatus Taurinenfis.
TORINO.
Epiſcopatus Suffraganci..
Montis Regalis, Mondoui.
Caſſalenfis, Caffalc.
Salutiarum , Saluzzo,
>
Foffanenfis,Foſſano.
Archic
49 Preludium Doctrinale .
*Archiepiſcopacus Mediolanenſisy
MILANO .
Epiſcopatus Suffraganci. (
Bergomenſis , Bergamo.
Albenſis, Alba. *
Vercellenſis, Vercelli.
Cremonenſis , Cremona.
Saonenſis , Sauona .
Vntimilienſis , Vintimilia.
Aquenſis , Aichiqui.
,
Brixienfis , Breſcia.
Nouarienſis, Novara.
Aſtenſis, Alte.
Laudenſis, Lodi .
Alexandrinus , Aleſſandria ,
Tortonenſis , Tortona .
Ipporrigienſis , lurea.
Viglienanenſis, Vigeuano. 1
eſt.exemptus.
IN PROVINCIA MARCHIÆ
Anchonitana.
ArchiepifcopatusFirmanus.
Epiſcopatus Suffraganei.
Maceratenſis , Macerata. 2 vniti,
Tolentinaris, Tolentino . 3. } : Ria
in Dictionn. Geographicum . 41
Ripanenſis, Ripatranfona.
Montis Alti , Monte alto.
S.Seuerini, S. Seuerino.
Tridentinus , Trento.
Veronenſis , Verona.
Patauinus , Padoua.
Vicentinus, Vicenza.
Taruiſanus, Treuiſi.
Concordienſis,Concordiä.
Cenetenfis, Ceneda.
Feltrenſis , Felcro.
Bollunenſis, Ciuidad de Belluno.
Polenſis, Pola.
Parentinus, Parenzo.
Tergeſtinus, Trieſte.
Iuftinopolitanus,Capode Iſtria.
Guaſtalenſis, Guaftala.
fij Ara
4卡 Præludium Doctrinale
Archiepiſcopatus Corcifienfis .
CORFV
Epiſcopatus Suffraganei.
Cephalonienſis, Cefalonia.
Zacynthienfis, Zante.
3
Cledienfis , Chiozza.
Ciuitatis noua, fiueÆmonienſis, Citra noua.
Torcellanus, Torcello.
Caprulienſis , Caurli.
Mauranus , Murano.
IN CANDIA INSVLA .
Archiepiſcopatus Cretenſis. }
CANDIA
1
Epiſcopatus Suffraganei.
Cancenfis,fiue Argienſis, La Canea. 1
Rettimenſis, Rettimo.
Sittienfis, Siteia.
Hierapetrenfis,Hierapetra.3vniti.
Cheronenſis, Cheroneflo.
Mellipotonensis ,Molipotamno:
Archadiensis, Archadia,
Cißa? 1
in Dictionn. Geographicum . 45
Ciſſamonensis, fiue Sicchimensis ,Sicchimo.
IN REGNO NEAPOLITANO
et Terra Laboris.
Archiepiſcopatus Neapolitanus.
NEAPOLI.
Epiſcopacus Suffraganei.
Puteolanus , Pozzuolo.
Nolanus, Nola.
Acerrarum , La Cerra .
Iſolanus, Iſchia.
Auerfanus, Auerfa.
Archiepifcopatus Capuanus.
Ꮯ Ꭺ Ꮲ Ꮴ A.
Epiſcopatus Suffraganei.
Theanensis , Theano.
Caluensis , Calui.
Caſertanus, Caſerta.
Caiacensis , Caiazzo .
Carinolensis, Carinola.
Iferniensis, Iſernia..
Sueſſanus , Seſſa.
Aquinatensis, Aquino
Caſsinensis, Monte Caſſino
f ܐܐ ary
46 Preludium Doctrinale .
.
a
Archiepiſcopatus Salernitanus.
SALERNO.
Epiſcopatus Suffraganei.
Campanienſis, Campagna .
Caputaqucnſis, Capaccio.
Policaſtrensis, Policaſtro.
Nuſcanensis, Nuſco .
Arcenensis, Acerno,
Sarnensis, Sarno
Marſicensis, Marſico.
Canenſis, La Caua.
Archiepiſcopatus Amalphitanus.
AM ALPHI.
Epiſcopatus Suffraganei.
Litterensis, Letterc.
Scalensis, Scala.
Capritanus, Capri.
Minorensis, Minori.
Rauellensis, Rauello.
Archiepiſcopatus Surrentinus.
SVRRENTO ,
Epiſcopatus Suffraganci.
Vicanensis , Vico Equenſe.
Mafſalubensis , Malia
Caſtelli maris, Cafteli à mare.
Archie
in Dictionn .Geographicum , 47
Archiepiſcopatus Beneuentanüs.
BENEVENTO .
Epiſcopatus Suffraganei,
Aſculapus , Aſcoli.
Theleſinus, Teleſe.
S. Agatha Gottorum , S. Agatha .
Montis Viridis, Monte Verde .
Aliphanus, Alifc.
Montus Marani ,Monte Maran :
Auellinus , Auellino . 2 vniti.
Friſentenus, Fricenco .
Boïanenfis, Božano.
Bouinenſis , Bovino .
Leſinenſis , Lelina.
Vulturarienfis , Voltorara..
Larinensis, Larino.
Thermularum , Termuli..
S. Seueri , S. Seuero .
Guardiensis, La Guarda Alferes, ز .
Bißaſſensis, Biſſacia.
Archiepiſcopatus. Acherontinus, cui Matheranenſis eſt
vnitus, ſunt ad Regis præſentationem .
ACERENZA , ET MATERA.
Epifcopatus Suffraganei.
Venusinus , Venofa .
Anglonensis, Anglona.
Nunc 1
in Dictionn.Geographicum 49
Nunc trånſlatus ad Turſim ,vnde dictas Turcenſis,
Potentinas , Potenza.
Grauinenſis, Grauina.
Tricaricensis, Tricarico.
ArchiepifcopatusTarentinus cft ad Regiá prælent,
TA RENTO .
Epiſcopatus Suffraganci.
Montulenfis, Montula.
Caſtellanetenſis, Caſtellaneto.
Oritanus , Oria.
Nunc vnitus Brunduſino Archiepiſcopatui.
Archiepiſcopatus Brunduſinus.
; BRINDISI.
Epifcopatus fuffraganei.
Hoſtunenfis, Oſtuni.
Neritonenfis, Nardo.
Monopolitanus,Monopoli.
Archiepiſcopatus Hydruntinus.
OTRANTO .
Epiſcopatus fuffraganci.
Caftrenfis , Caſtro.
Gallipolitanus, Gallipoli.
Vgenting , Vgento ,
Lyciensis , Lecce.
Aleffanensis,Aleſſano,
g
Ar
Præludium Doctrinale
Archiepiſcopatus Barenfis.
B A RI.
Epiſcopatus Suffraganci..
Bituntinus , Bitonto.
Melphitensis ,Malfetta.
Iuuenacensis,Giouuenazzo. 1
Rubensis , Rouo.
Polignanensis, Polignano.
Minerbiſienſis, Mondoruino ..
Conuerfanus, Conuerſano .
Bitettensis, Bitecto ..
Adriensis , Andri.
Vigiliensis, Biſeglia ..
Archiepifcopatus Tranenſis..
TRANI .
Epiſcopatus Suffraganei..
Montis Piloſi , Montepiloſo ..
Rapollensis., Rapollo .
Archiepiſcopacus Syponcinus .
MANFREDONIA ,
Epiſcopatus Suffragane..
Veftanus , Veſte.
Melphenfis , Melphi.
>
Archiepiſcopatus Nazarenus.
NA Z ARETH
Eſt titularis , haber Eccleſiam in Caſtro Boroli Tra
nenfis Diæcefis füb inuocatione S. Mariæ Nazareth,
eum
in Dictionn. Geographicum .
cum Capitulo ,Canonicis, Dignitatibus , & Clero, in
cus dictam Eccleſiam Haber jurifdi&tionem , & vtitur
inſignibus Archiepiſcopalibus.
IN CALABRIA .
Archiepiſcopatus Rheginenſis.
REGGIO .
Epifcopatus Suffraganei.
Neocaſtrenſis, Nicaſtro.
Cathacenſis, Catanzaro .
Cotronenfis , Cotrona.
Trepienſis ,Tropia .
Oppidenfis, Oppido.
Bouenfis, Boue.
Hieracenſis , Geraci. A
Squilacensis, Squillace .
Caſtrimaris, Caſtellamare..
Nicoterensis ,Nicotera .
Archiepiſcopatus Cuſentinus,
COSENZA
Epiſcopatus Suffraganei.
Maturanensis , Martorano, a
Caſſanensis , Caſſano.
Melitensis , Melico .
S. Marci,.S. Marco.
gij Archie
1
Preludium Doctrinale
Archiepifcopatus Roffanenſis . 60 fi
ROSSANO
Nullum habet:Suffraganeum ..
1
Bifagnanenfis , Biſignano .. 1
elt exemptus...
Archiepiſcopatus S. Seuerinæ.
SAN SEVERINO .
Epifcopatus Suffraganci.
V’mbriaticenſis , Vmbriatico.
Strongulenfis, Strongoli..
Infulanus , l'Iſola..
Cariatenfis , Cariate .
Bellicaftrenfis , Belcaſtro ..
IN SICILIA.
Archiepiſcopatus
PALE
Panormitanus..
RMO.
Epiſcopatus Suffraganci.
Agrigentinus, Gorgente .
Mazarenſis , Mazara
Meleuitanus , Malta .
Archiepiſcopatus Montifrealis.
MONREALE.
Epiſcopatus Suffraganei.
Syracufanus , Syracula.
Catanienſis, Catania.
>
1
Ars
in Dictionn. Geograpbicum . 33
ArchiepiſcopatusMeffanenſis,
MESSINA
Epiſcopatus Suffraganci.
Cephalucenſis , Cefalu.
Pactenfis , Patti
>
Liparenſis , Lipari:
>
IN SCLAVONIA.
Archicpiſcopatus Antibarenfis.
Å NTIV ARI.
Epiſcopatus Suffraganei.
Stephanenſis , Stefania
Bondonenſis, Benda..
Albanenſis, Albano.
Alexienſis, Alellio .
Scutarenſis, vel Scordenſis, Scurari.
Sapatenſis , feu Sardanenfis , Separa.
Prozrinenſis, Priſcina.
Sardicenfis , Soffia.
Buduanenſis, Buda.
Dulcinenſis, Dulcigno.
Driuaftenfis, Deriuaſte.
Suăcinenſis, Suacino.
Bollaſtrenſis, Bolaſtro ,
Serbienſis , Serbia.
Os primeiros ſeis Suffraganeos deſte Arcebiſpado
Antiyari,eſtam em Albania,
g iij O fes
S4 Præludium Doctrinale
O ſeptimo, & oitauo, que fam Priſcina, & Soffia, co
Itam em Seruia .
Os ſeis vltimos ,hoje nam tem Paſtor.
Archiepiſcopatus Raguſinus. !
R AGV SI.
Epifcopatus Suffraganci.
Stagnenfis , Stagno.
Mercanenſis , Mercano.
Trebinenſis, Trebigne.
Roſonenſis , Riſano.
Corzolenſis , Corzola .
Carrarenſis , Cattaro.
Olim ſub Archiepiſcopatu Barenſin Apulia.
GarZalenſis , Gazzola.
hodie caret Paſtore.
Archiepiſcopatus Spalatrenfis.
SPALATRO .
Epiſcopatus Suffraganci.
Pharenſis , Leſina.
Tragurenfis , Trau.
Sibenicensis, Sibenico .'
ſunt in ditione Venetoruni:
Segniensis , Segna.
in ditione Imperatoris,
Scardonensis, Scardona.
Boſnensis , Bolna.
Samadiensis, Semedereuo .
Mo
in Dictionn. Geographicum , is
Modriſsiensis, Modruffa.
Corbauiensis, Corbaua .
Damnensis ,> Dumnoet.
Macorensis , Macarſa .
Sex vltimi ſunt ſub ditione Turcarum ; & Modrif
fienſis , & Damnenſis ad præſens carent Paſtore.
Archiepiſcopatus ladrenſis.
ZARA .
Epiſcopatus Suffraganei.
Arbensis , Arbe:
Veglianensis , Veglias.
Auxarensis, Offaro ..
Nonenſis, None.
Omnes ſub ditione Venetoram
Archiepiſcopatus Dinchienſis.
DVR AZZO .
Epiſcopatus Suffraganei ſunt Bendenſis : Liſienſis, &
Canonienſis, qui omnes carent Paſtore, præter Metro
politanum. Extabant , & alij Epiſcopatus in hac Pro
uincia, qui ob tyrannidem Turcicam ſunthodie ſup
preſli.
IN POLONIA.
Archiepiſcopatus Gneſnenſis eſt Legatus Apoftolicus
natus , & Poloniæ Primas.
GRIEZNO.
Epiſcopatus Suffraganei
Vrat
56 Preludium Doctrinale
Vratislauienſis,in Sileſia , Wroclavv .
Vradislauienſis,in Cuiauia, Wolocavy .
Lubuſſenfis in Marchionatu Brandemburg , Lubuſa.
Vilnenſis in Lithuania , Vilna.
Medinenfis in Smogitta , Zmudz .
Plocenſis in Mafonia, Ploko .
Cracovienſis in Polonia ,KraKovy .
Poſnanienſis in Polonia Minori , Poznan.
Camanecenſis in Polonia Maiori,Kamien RZ.
Vendenſis in Liuonia , Venda .
Archiepiſcopatus Leopolienſis in Rullia.
LVVOVV .
Epiſcopatus Suffraganci,
Camenensis in Pomerania ..
Culmensis in Pruſsia, Chelmno.
V armiensis ibid .vVarmia.
V V dolomiciensis , VVlodzimirz.
Luceocinensis, Lucho.
Polonenfis, Polocho.
Pr.emiffiensis in Ruſsia , Pozomiſt.
K iouiensis ibid. Kiiovy.
Chelmensis ibid. Chelm .
Pifcencis , Pinſcho.
IN SCOTIA.
Archiepiſcopatus Andreopolitanus,Primas.
SAINT ANDROVVES.
Epiſcopatus Suffraganei, Dunckels
in Dictionn. Geographicum . ST
Dunckeldenſis, Dunkeld.
Aberdonenfis , Aberdon.
Morauienfis , Moray.
Dumblanenfis, Dumblanc,
Brechinenfis, Brechin.
Carhanenſis, Cathnes.
Orcadenfis , Orknay. . .
Rofenfis, Roffe.
Archiepiſcopatus Glaſcoenſis.
GLASCO .
Epiſcopatus Suffraganei.
Candide cafeliue Gallouidia,Quinthhorn,ouGallosvay.
Liſmorienfis,fiue Argadia , Argyle.
Inſularum, fiueSodorenfis, Ofche Isles.
IN VNGARIA.
Archiepiſcopatus Strigonenſis ad Danubium Auuium
Vngarice Eſtergam , Germanice ,Gran .
Archiepilcopus Strigonenſis eſtlegatus Apoftoli
cus natus,& Regni Vngariæ Primas,ſummuſque Can
cellarius,& Secretarius, quiRegem ſolet inungere , &
coronare .
Epiſcopatus Suffraganci
Agrienſis,Vngarice ,Egher.Germanice , Erla:
Nitrenſis, Vngarice,Nitra.Germanice, Neutra.
Vacienfis,Vngarice,Vacz,Germanice Watzen.
h Lauha
38 Præludium Doctrinale
Laurinenſis,Vngarice,Gyor.Germanice, Raab.
Ad Danubium Auuium .
Quinque Ecclelienſis,Vngarice, Petz: Germanice, Tun
fkirchen .
Ad Drauium Auuium
Veſprimienfis,Vngarice , Veſprin. Germanice Weisbrun.
Eſt Cancellarius Reginæ, quam coronare folet.
Archiepiſcopatus Colocenſis Vngarice.
COLORS A.
Epiſcopatus Suffraganei.
Zabragienſis, Vngarice,Zabrag.Germanice Agram,ad Sa
uum fluuium in Regno Sclauoniæ verſus Croa
tiam .
Vradienſis Germanice, Grovvardein. Vngarice , Varad .
Chianadienſis,Vngarice, Chianad.
Sirmienfis, Vngarice, Szerem.
Bofnenfis; Vngarice, Boſzna.
In Regno Boſniæ .
Transſylvania , fiue Alba Iulia in Transſyluania,
>
IN BRITANNIA .
Archiepiſcopatus Cantuarieſis torius Angliæ Primas eſt.
CANTERBVRI,
Epiſcopatus Suffraganei, i
Londinenſis, London.
Vintonienſis, V Vincheſter.
Elienſis , Ely .
Linconienfis , Lincolne.
Lichfeldienfis,Linchfeld .
Conuenirienſis , Conuentriy.
Salisburienſis, Salisbury.
Bathonienfis , Bathe.
V vellenſis, Vvelles .
Exonienfis, Exceter.
Nordouicensis, Norvvich .
Vigorniensis, Vvorcerer.
Horetfordiensis ,Herefored.
Chiceſtriensis , Chicheſter.
>
Roffensis, Rochelter.
Oxoniensis, Oxford.
>
Gloceftrensis , Gloceſter.
Perriburgensis, Peterborough.
Briſtoliensis, Briltol.
S. Dauidis , S.Dauids.
Landaffensis,Landaff
Bangoriensis , Bangor.
hij
60 Preludium Doctrinale
Aſaphensis , S.Aſaph.
Archiepiſcopatus Eboracenfis.
YORCH .
Epiſcopatus Suffraganci.
Durnelmensis , Durham.
Carleolensis , Carlile.
Caſtrensis , Cheſter.
IN ALEMANIA..
Archiepiſcopatus Moguntinus.
MAINT Ζ .
Epifcopatus Suffraganei.
Eiſtatensis, Aichfter.
Herbipolensis,Virtzburg.
Conſtantiensis, Coſtnitz.
Curiensis , Cur:
Argentinensis, Strasburg.
Spirensis , Speyer.
V V ormariensis , VVormbs.
Verdensis , Verdun.
Hildeshemensis in V Veſtphalia,Hildesheim .
Palesbornensis ibid.Paderborn .
Helbeſtadiensis , Halberſtat.
A guſtanus , Auſpurg.
>
Bambergensis,Bamberg.
Eſt exemptus.
Miſnensis , Meiſſen. Eft exemprus Ar
1
in Dictionn. Geographicum
Archiepiſcopatus Pragenſis in Boemia.
Vrbs Regia.
PRAG .
Epiſcopatus Suffraganei.
o
lonensis in Morauia , Olmuntz.
Vratißauiensis in Silesia, Breslau.
Archiepifcopatus Colonienſis .
COLN .
Epiſcopatus Suffraganci.
Leodiensis, Lutrigh .
Monaſteriensis, Munſter.
Mindensis , Minden .
Ofnaburgensis, Oznaburg.
Archiepiſcopatus Bremenſis.
B Ř E MEN.
Epiſcopatus Suffraganci
Balduicensis nuncſuppreſſus , BardeVyiſt.
>
Sleuiconsis , Slevvich .
Raſeburgensis, Ratzemburg .
Lubicensis, Lubech .
Rigenfis,fiue Liuonienfis Riche.
Archiepiſcopatus Madeburgenfis:
MADEBURG
Epiſcopatus Suffraganei.
Hauelburgenſis, Hauelburg.
Brandeburgenſis , Brandeburg.
Merſeburgenſis, Mersburg .
hiij Ciczen
62 Præludium Doctrinale
Ciczenfis,fine Naumburgenfis in Miſnia, CiczNauburg.
Archiepiſcopatus Salleburgenſis,
S ALS BVRG.
Epiſcopatus Suffraganei.
Ratisponenſis,exemptus, Regenspurg.
Paſſanienſis, Paſſau.
Frizingenfis , Freiſingen.
Brixinenſis, Brixen.
Gurgenſis , Gurckh.
Lauantinus , Lauanr.
Secouienfis, Seckauyy .
Chiemensis , Chiemſe.
Noua Siuitatis in Auſtria , Nuiſtado.
Vienenensis ibid . Vyien .
Hi duo vliini inticuci fuerur à Paulo Il . anno 1648.
Archiepiſcopatus Treuirenſis.
TRIER .
Epiſcopatus Suffraganci.
Metensis , Metz .
Tullensis , Toul .
Verdunensis, Verdun .
IN BVRGVNDIA.
Archiepiſcopacus Tarentaſienfis.
T ARENTAIS E.
Epiſcopatus Suffraganei.
Sedunensis , Sedun.
Augu.
in Dictionn. Geographicum , 62
Auguſtanus , Oſta.
Archiepiſcopatus Biſuntinus:
BES ÅNGON .
Epiſcopatus Suffraganei.
Baſileenſis , Baſel.
Lauſanenſis, Loſanne.
Bellicenfis, Bellay em Breſſe.
Ad ditionem Regis Galliæ pertinet.
IN SVETIA,
Archiepiſcopatus Vpfallenſis.
V PSHOLM .
Epiſcopatus Suffraganei..
Scarenſis,fiue Scaranenfis , Schar.
Lincopenſis.
Stirunienſis, Sſtrengus..
Aloenfas.
Agarienfis.
Abduenſis.
A eltes quatro nain deu Barboſa nòmes vulgares.
Archiepiſcopatus Nidrofienſis in Noruegia.
Epifcopatus Suffraganei.
Bergenſis, Bergen .
Stauagienſis , Siraffanger.
Hamarienſis, Hamar.
Anfoenſis, Anſſo.
Holamenfis , Holan.
Horcas
1
64 Preludium Doctrinale .
Horcadensis.
Sodrensis.
Gronelandensis , Groenlande.
Scalholtanus in IN and , Scalholc,
Hemetensis,
Eaensis,
IN BELGIO .
Archiepiſcopatus Cameracenſis.
CAMBRAI.
Epiſcopatus Suffraganei.
Attrebatensis in Arresia , Arras en Artois.
Tornacensis,apud Neruios , Tournay .
Ad Auuium Scaldim .
Namurcensis ad Moſam fluuium , Namur.
Audomarensis in Arthesia , S. Omer .
Archiepiſcopatus Vlcraiectenſis ad oſtia Rheni.
VTRECHT.
Harlemensis apud Hollandos, Harlem.
Dauentriensis apud Tranſyluaniam , Deuenter,
Leouardiensis apud Frisios, LeeuV Varden .
Græningensis apud eoſdem , Groningen.
Middelburgensis apud Zellandos , Middelburg.
Hæ ciuitates vnà cuin Vltraiecto hodie ab hæreticis
poflidentur.
Ar
in Di& tionn. Geographicum. бf
Archiepifcopatus Mechlinienſis.
MECCHELEN.
Epiſcopatus Suffraganci.
Antuerpienſis in Brabantia ad Scaldim fluvium , Anuers.
Gandauenſis in Flandria apud Scaldim fluuium , Gant.
Brugenſis in Flandria , Bruges.
Iprenſis ibid. Iper.
Boſcoducenſis in Brabantia , Bolduc.
Ruremundenſis in Geldria apud Mofam fluuium ,Rurmonde
IN HIBERNIA.
Archiepiſcopatus Ardhmachanus.
ARD M ACHA.
Epiſcopatus Suffraganci.
Medenſis, Midle.
Kilmorenfis,Cillmhor.
Cluanenfis , Cluaines .
Ardachadenſis, Ardach:
Clochorensis, Clochar.
Rapotensis , Rachbogbo
Derensis , Doire.
Dunensis , Dun .
Conorensis , Conaire .
Dromorensis , Drommor .
Archiepiſcopatus Dublinienfis.
DVIBHILINN .
Epiſcopatus Suffraganci.
Killdarensis , Cilldara. i Fears
66 Præludium Doctrinale
Fearnensis , Fearna.
Lachlensis, Loch da lachan .
Oſoriensis , Ofrudhe.
Archiepiſcopatus Caſilenſis.
CASIL .
Epiſcopatus Suffraganei.
Limorēsis,dictus etiam Waterforiensis, Limor, & Port leigre.
Culainensis,diétus Coreagensis , Cluiane Corcache
Roßensis , Ron
Ardeafarrensis, Ardeafarca .
Acadenensis , Achade.
Limiricensis , Luimneach ..
Laonensis , Gill da luagh ..
Imilicensis , Imile..
Finibricensis, Finibre..
Finuarensis, Cill Fienurch .
Archiepiſcopatus Tuamenſis .
TVAMIM .
Epiſcopatus Suffraganei..
Duacensis, Cillmich Duach.
Cheanfeartensis, Cluain fearr..
Mayonensis , Maidhgheo ..
Elinensis , Oilfinn ,
Achacloensis, Achaidgheo ..
Aladensis , Cill Ala.. :
IN
in Dictionn . Geographicum 67
IN FRANCIA .
Archiepiſcopatus Lugdunenſis.
LYON .
Epiſcopatus ſuffraganei.
Educensis,fiue Auguſtodunensis , Aucun.
Matiſconensis, Máſcon.
Cabillonensis , Chalon ſur Saofne.
Lingonensis , Langres .
Archiepiſcopatus Pariſienſis.
PARIS
Epifcopatus Suffraganci.
Carnotensis , Chartres.
Aurelianenſis, Orleans.
>
Meldenfis , Meaux.
>
Archiepifcopatus Senoncnſis,
SENS.
Epiſcopatu Suffraganci.
Niuernenſis , Neuers.
Antifiodorenſis , Auxerre.
Archiepiſcopatus Burdegalenſis.
BOVRDE AV X.
Epiſcopatus Suffraganci.
Pictauienſis , Poictiers,
Sanctonenſis, Sainctes.
Engolifmenfis Angoulemci
Petracorienfis , Perigeux.
iiز Cona
68 Preludium Doctrinale
Condomenſis, Condon.
Malleacenſis, Mallezais.
Agennenſis, Agen ,
Lucionenſis , Luçon .
Sarlatenſis, Sarlat.
ArchiepiſcopatusArelatenſisin Prouincia Prouincia ..
ARLES.
Epiſcopatus Suffraganci.
Mafsilienſis , Marſeille.
Auricensis , Orange .
Tricaſtinensis , Tricaltin ..
Tolonensis , Tolon .
Archiepiſcopacus Aquenſis..
AIX .
Epiſcopatus Suffraganci.
Aprensis , Apt..
Regensis, Riez.
Forojulensis , Freius.
Vapincensis, Gap .
Siſtariensis , Siſteron .
Archiepiſcopatus Viennenſis.
VIENNE.
Epiſcopatus Suffraganci...
Valentinus , Valence .
1
Viuariensis , Viuarais.
Nam Albenſi, Heluiorum vrbe à Croco Alamano
rum Rege euerla,ſedes inde.Viuarium eft cranflata.
Diena
in Diftionn. Geographicum.
by
Diensis, Die .
Grationopolitanus ,Grenoble.
Maurianensis , Maurienne
Gebennensis , fiue Geneuensis , Geneue .
Geneua à Nouatoribus anno 1535. occuparà , ſedes
hodie Epiſcopieſt Aneſliacum Sabaudiæ oppidum.
Archiepifcopatus Ebrodunenſis. )
EM BRV M.
Epiſcopatus Suffraganci..
Dignenſis, Digne.
Nicienſis , Niſſe.
Graffenſis , Graſſe.
Olim Antinopolitanusdicebatur,ſed poſteaGraffum
Prouinciæ Vrbem tercio inde milliari translatus eft,vn
de Graſſenſis.
Glandeuenſis, Glandeſue.
Senetensis , Sexez.
Vincientis , Saina Paul de Vence.
Archiepifcopatus Auenionenſis.
AVIGNON .
Ciuitatem hanc Auenionenlem loanna Caroli Ca
labriæ Ducis filia cellit Clementi VII. Summo Pontifi
ci ad compenſationem tribuci Romanæ Sedi permul
tos annos non foluti.
Epiſcopatus fuffraganci.
Carpentoraétenſis , Carpentras.
Valionenfis, Vaiſon.
Corin
1
Conſtantiensis,Coutances. imper
IN
in Dictionn. Geographicum . 7!
IN BRITANNIA:
Archiepiſcopatus Turonenſis .
TOVRS.
Epiſcopatus Suffraganci.
Cenomanensis , Mags.
Redonensis , Rennes.
Andegauensis,Angers.
Nannenitensis , Nantes.
Coriſopitensis, Cornouailles .
Venetensis , Vannes.
Maclouiensis , S.Malo .
Briocensis ,S.Brieu.
Trecorensis , T'riguer.
Leonensis , S.Paul de Leon ..
Dolensis , Dol.
Archiepiſcopatus Bituricenſis,in Ducatu Aquirapix .
BOV RGES.
Epiſcopatus Suffraganci.
Claromontensis , Clermontem Auuergne.
Ruthenensis , Rodez.
Cadurcensis, Cahors.
Lemouicensis, Limoges
Mimatenſis, Mende deGigguidani
Albiensis , Alby .
Caſtrensis, Caſtres.
Vabrensis, Vaures. 5.55
Turellensis, Tulles.
Sans
;& Preludium Doctrinale
Sancti Flori , Saină Flour. inale
Aniciensis, LePuy en Auuergnc.
Eſt exeinprus.
IN VASCONIA.
Archiepiſcopatus Auxitanus.
AVX
Epiſcopatus Suffraganei.
Aquenſis, Aqs.
Lectoratenſis , Letoure .
Conuenenſis, S. Bertrand de Comirges.
Conferanus, S.Leger de Conſerans .
Bigoricenſis, vel Taruienſis, Tarbe.
Olorenſis , Oleron en Bearn.
Laſcarenſis, Leſcar en Bearn .
Vafarenſis , Balas. '
Baïonenſis, Baïone .
Adurenſis , Aire en Armaignac.
IN GOTTHIA.
Archiepiſcopatus Narbonenſis.
NARBONE...
Epiſcopatus Sufraganei.
Carcaſſonensis, Carcaſſone.
Bitercensis, Beſiers.
Agathensis , Agde. 2.
Ledonensis , Lodeue.
Nemauſensis, Niſmes. Vtia
in Dictionn. Geographicum. 73
Vticenfis , Vzez.
Sancti Ponti Tomeriarum , S. Pont.
Alectenſis, Alex.
Montis Peffulani . Moni Pelier.
Ex inſula Magalona anno 1536. ad Montem Pellu
lanum tranſlata eſt, Paulo III. probante.
Archiepiſcopatus Tholofanus.
THOLOSE.
Epiſcopatus Suffraganei.
Mirapicenfis, Mirepoix.
Montalbanenſis,Montauban .
Vaurenſis , Vaure.
Riuenſis , Rieux.
Lomberienſis,Lombetz.
Sancti Pauli , Sainet Paul.
Appamiarum , Pamiers.
IN HISPANIA .
In Cathalonia,
Archiepiſcopatus Tarraconenfis,
TARRAGONA .
Epiſcopatus Suffraganei.
Barcinonenfis , Barcellona ,
Gerundenſis, Girona,
Hllerdenſis, Lerida.
Elnenſis, Elna.
Vienſis , Vich.
k
1
74 Præludium Doctrinale
Vrgelenſis , Vrgel.
Dertu fenſis,Tortoſa.
Solfonenfis, Solſona.
IN REGNO VALENTIÆ .
Archiepiſcopatus Valentinus.
Inſtitutus ab Innocentio VIII . anno 1492.
VALENGA D'ARAGAM .
Epiſcopatus Suffraganci.
Segorbicenſis , Segorbc.
Oriolenfis, Origuela. A Paulo III. inſtitutus.
Maioricenfis , Malhorca. In Inſula .
IN ARAGONIA.
Archiepiſcopatus Cæfarauguftanus
Inſtitutus à Ioanne XXII.
Ø 4 R A GO $ 4.
Epiſcopatus Suffraganei.
Ofcenſis, Huefca.
Tacensis , laca.
Terulensis, Teruel.
Tyrafonensis , Taraçona.
Barbaſtrensis, Barbaſtro.
Albarracivensis , Albarracin
IN
3.
in Dictionn.Geographicum . 75
IN REGNO GRANAT Æ .
Archiepiſcopatus Granatenſis.
Inftitutus ab Alexandro VI .
GRANADA,
Epiſcopatus Suffraganci.
Malacitanus, Malega.
Almeriensis, Almeria.
IN BETICA .
Archiepiſcopatus Hiſpalenſis ..
SEVILLÅ.
Cadicensis , Cadix .
Guadicensis, Guadix.
Canariensis , Canaria.
IN CASTELLA NOVA,
Archiepiſcopatus Toletanus.
TOLEDO .
Cordubensis , Corduba .
Segobiensis, Segobia.
Carthaginensis , Carthagena.
Murcensis , Murcia .
Seguntinus , Seguença.
Oxomensis , Oſma.
Chonchensis, Cuenca .
Giennensis ,> laen .
kij Abu
76 Preludium Doctrinale
Abulenfis , Auila.
Valliſoletanus, Valladolid ,
IN CASTELLA VETERI.
Archiepiſcopatus Burgenfis .
Inſtitutus à Gregor. XIII .
Epiſcopacus Suffraganei.
Pampilonenſis , Pamplona.
Calagurritanus , Calahorra.
Calceatenfis, Calçada.
Palentinus , Palencia.
IN GALLICIA ,
Archiepiſcopatus Compoſtellanus.
Inſtitutus à Calixto II. anno 1124 .
Epiſcopatus Suffraganei.
Salamantinus, Salamanca.
Placentinus, Placencia,
: Lucenſis , Lugo .
Aſturicenſis, Aſtorga.
Zamorenfis, Zamora.
Aurienſis, Orenſe.
Pacenlis , Tuy .
Mondonienſis , Mondoñedo.
Curienfis, Coria.
Ciuitatenſis, Ciudad Rodrigo.
Legionenfis, Leon.
One
.
77
in Dictionn. Geographicum :
Ouetenfis , Ouiedo .
Hiduo vltimi ſunt exempti.
IN LV SIT ANIA.
Archiepiſcopatus Bracharenſis .
Hiſpaniarum Primas.
BRAGA.
Epiſcopatus Suffraganci.
Portugalenſis, Porto.
Vijenſis, Viſeu.
Conimbricenſis, Coimbra.
Mirandenfis , Miranda.
Inftiturus à Paulo III. anno anno 1545. regnante
Ioanne IN .
Archiepiſcopatus Vlixbonenſis.
LISBO A.
Epiſcopatus Suffraganei.
Egitanienſis, Guarda.
Lamacenſis, Lamego.
Leriensis , Leiria.
Portalegrenſis, Portalegre.
Septenſis, Ceuta.
Funchalenjis', Funchal .
In Inſula Materiæ.
Angrenſis , Angra.
In Inſula Tertia.
Congenſis in Ethiopia, Congo.
kij Ca.
78 Præludium Doctrinale .
Capitis viridis in eadem Inſula, cgoCiuitateS.Iacobi, Cabo
Verde.
S.Thomæ in Guinea , S. Thome.
Braſilienſis, Braſil.
Archiepiſcopatus Eborenſis.
E VORA.
Epilcopatus Suffraganci.
Syluenfis,fiue Pharonenſis, Faro .
Tengitanus , Tangere.
Eluenſis, Eluas.
IN INDIA ORIENT ALI.
Archiepiſcopatus Goenfis.
Indiarum Primas inſtitutus à Paulo III .
Epiſcopacus Suffraganci.
Coccinensis , Cochim .
Malacenſis, Majaca.
Sinenſis. ¿ China.
Machienſis.
Sic etiam dictus, quia haber ſedem in Ciuitate Ma
chao .
Iaporealis, lapon .
Inſtitutus à Sixto V. & habet Sedem in Nangaſachii
Malahanenſis , Malaham.
In Regno Malaos.
Meliaporenfis, Meliapor.
S. Thoma , S. Thome.
Ar
.
in Dictionn. Geographicum . 79
Archiepiſcopatus Angamalenſis.
ANG AMALA.
Inſtitutus à Paulo V. anno Dni 1607. alis nomine
Granganorenſis , vulgo Granganor , & aliquando Ar
chiepiſcopatus ejus denominatur Archiepiſcopus Chri
ftianorum S. Thomæ ,cui in Suffraganeos deſignari de
bebunc Epiſcopi., qui in illis partibus 'ventura tempe
ftate inſtituendi erunt .
IN INDIA OCCIDENTALI .
Archiepiſcopatus Mexicanus.
Inſtitutus à Paulo V.anno 1607. & in hac Ciuitate:
reſidet Prorex , & Cancellaria Regia
MEXICO
Epiſcopatus Suffraganei.
Tlazcalenſis,ſiue Angelopolisanus , Tlazcala.
Sıc dictus, quia habet Eccleſiam Cathedralem in
Ciuitate Angelorum , vulgo, La puebla de los Angeles.
Mechoachenfis, Mechoachan .
Antiquerensis , Antequera .
Guadalaxarenfis, Guadalaxara ,
Eſt in Prouincia nouæ Galleciæ ..
Guatimalenſis , Guatimala .
Eft in Ciuitate S. Iacobi Equitum , & in ea reſidet
ftudientia illiusProuinciæ .
bucatanenfis, lucatana .
Eft in Ciuitate Emeritenli Prouinciæ lucanetenlis ..
Chichi
80 Preludium Doctrinale
Chiapenſis, Chiapa.
Truxillenſis , Truxillo.
Eit in Prouincia de Honduras.
Veræ pacis, Vera paz.
Nicaraguensis ,'Nicaragua.
Archiepiſcopatus S. Dominici .
S. DOMINGO.
Epiſcopatus Suffraganei.
S. Ioannis de Portu diuite , S. Ioam de Portorico.
S. Iacobi in Cuba, Sanctiago de Cuba.
Venenzolanus , Venenzuela.
Iamaicensis , lamaica .
IN REGNO PERVAN O.
Archiepiſcopatus Limenſis,fiue Ciuitatis Regum .
LIMA.
Epifcopatus Suffraganci.
Cuſcensis , Cuzco.
Quitensis, Quico
Panamanensis , Panama.
Chilensis, Chile.
Imperialis , Imperial Ciudad.
Araquipensis, Arequipa.
Guamanganensis , Gamanga.
Truxillensis , Truxıllo.
>
IN
in Dictionn. Geographicum. 81
IN PHELIPPINIS .
Archiepiſcopatus Manilanus.
MANILA.
Segonia noua , Segouea nueua.
In Inſula Luzonis.
Nominis Iefus , El nombre de Ieſu.
In Prouincia de Zubo.
Carcerenfis , Caceres.
In Prouincia de Gamarines.
Tudo diz o Doutor Auguſtinho BakboladePoteſta
te Epiſcopi a fol 43:vfque54.incluſius. daSimphoriano
1 Cam
82 Preludium Doctrinale
Camperio Medico do Duque de Calabria , poz no feu
Liuro de Mirabilibus mundi , algumas Metropolitanas
com ſuas Suffraganeas. A cerca das Metropolitanas das
Indias Occidentais, pódeſe ver o Doutor loam de so
lorzano de Iure Indiarum, o qual as conta , & ſuas Suf
fraganeas.
. xx .
Repartiçam dos Biſpados de Eſpanha, conforme RaphaelVo
laterrano liuro 2.defua Geographia,fol. z.
Iſcus Apoſtolicus Ciuitates in tota Hiſpania Mes
FI tropoles lex in ſacro codice deſcripſit.
1. Terraconenſem , cui ſubijciuncur Barcinonenſis,Ge
rundenſis , Vicenſis , Ilerdénſıs, Vrgellenſis, Derro
lenſis, Valentinus.
11. Cæfarauguftanam ,cuiſubjectæ Oſcenſis , Tyro
ſonenſis, Pompelonienſis , Calaguritana , Segobri
.
cenſis.
III. Toletanam , cui Seconcia,Oxouienſis , Secouien :
ſis, Burgenſis, Palentina , Chonchenſis.
IV. Compoſtellanam , cui fubjectæ .Abulenfis , Pla
centina, Salmantica , Caurienſis, Legionenſis, Cor
dubenſis, Malechitana , Carthaginenlis, Guadicenſis,
Eluenſis.
V. Bracharenfor , cuiſubjectæColiebrienſis , Lama
çenſis, Viſenlis; Aurienſis, Tudenfis, Aſturicenſis ;
Mina
in Dictionn. Geographicum 83
1
Mindonienſis, Vlyſiponenſis.
VI . In Granatæ Regno olim vrbes quatuor : Grana ,
-2 tenſis, Rondenſis , Malachitana , Almarienfis. Sic Rá.
0
phael Volaterranus.
of.
6. XXI.
3. Opp
T Lancinenſes,os de Quiedo.
idani, Manoel de Faria noſeu Epitome , fol.42.
diz , que eſtes eram os de Lancia , & que ficauiam em
Riba de Coa. Mas como ſe alem deſtes nomea duas ve
zes Lancinenſes? Raphael Volaterrano em fua Geogra
phia nam poeni o nome Lancia.
4. Lancinenfes , osde Ledeſma ,ou Manſilla .
S.. Tranſcudani , os de Riba deCoa.
6. Meidubrigenſis, os de Aramenha,& feu deftricto,
7: Colarni
8. Araui. Pra
in. Dictionn . Geographicum. $s
2. Praſures, Comarca de Couilham , & Serra da Eſtrel
la. Reſende lib. 1. fol.359.
Deſtes tres nam faz mençam Raphael Volaterrano
em ſua Geographia, nem Cælio Rhodigino em fuas
Licçoens antigas.
§. XXIII.
Era boa intelligencia das allegaçoens le aduirta,
P que ha Gcographia,Coſmographia , Chorogra
phia,Topographia,& Hydrographia.
Geographia ,.eſttorræ deſcriptio. Coſmographia,eſt
mundi deſcriptio. Chorographia , eſt alicujus regionis
particularis deſcriptio. Hydrographia , eſt aquæ der
10 criptio ;; & eſta deſcripşam fe chama Carta demarcar,
porque a deſcripçamdo Coſmographo , he chiamada
Mappa mundi. Topographia ,eſt foci deſcripcio .
Differt Coſinographia à Geographia tanquam forum
parte; Geographi eniin ſoliusterræ ficumdefcribunt.
1. præcipuaſque ejus Regiones fluminibus , & montibus
11 diſtingunt: Colmographi autem ,totius mundi tam ele
mentaris, quam æiherei cognitionem inquirunt,terræ
que firuin non fuuijs, aue montibus,ſed cæleſtibus cir
culis diſcriminant .
Por onde Pomponio Mela , & Raphael Volaterrano
fam Geographos; Ptholomeo he Colmographo. Cho
rographos fam ,Diodoro Siculo, Strabam ,& Solino , &
Gaſpar Barreiros. Tudo diz Vanegas no Tract.natural,
c.16.f.53. Tij A mon ,
86 Præludium Doctrinale
8. XXIV.
Monce Sancto ſe dà por nome Latino , Athos-1;
A ou Athon - nis. O lanuenſe poem ', Athos, ou 4
thon ,mons inter Macedoniam,tt) Thraciam. Calepino diz
ſer de tanta altura , ve vſque ad inſulam Lemnon vmbrame
porrigere dicatur. E la Iuuenal dellefez mengam na Sa
cyra 10 : Velificatus Athos. E Virgilio in 12. Ænead.
Quantus Athos, aut quantus Eryx.
Aduircaſe,que declinandoſe Athos,more Accico , que
faz Atho no genetiuo , & mais caſos. Aſſi: o vemos de
clinado no verſo de Virgilio :
Aut Atho,aut Rhodopen, aur alea Cerqunia telo,
Deijcie. No qual lugar de Virgilio eſtà ,Acho ,
.
em accufatiuo. Em Valerio Maximo no liuro de Pro
digijs tem outro exemplo,diz Valerio Maximo,
Montem Aihojuxta,eranſgreſſo, Athos mons quidam .
aonde Atho eſtà em accuſatiuo , Montem Athojuxta i; &
logo díz, tranſgreſſo, ſcilicetmonte Atho ; Athos mons qui
dam .
$ . XXV .
6. XXVI .
Pa
90 Præludium Doctrinale
Parbmos Ilha no mar Icario , Poſsidium -i;.
Palermo , vide verbo Panormo . Panormum.i.
Salczburg , Iuuania - ia . Petena - a.
Em Hartmano Schaldel, verbo Salczburg.
Scylla ,certo eſtreito no mar de Sicilia , Scylla- a.
A Charybdis, ſam certos penhaſcos brauos no mar
de Sicilia ; hoje ſe chama Pharo de Mecina. Vide Va
negas fol. 60.
Serina , Attica ..
Sallas em Catalunha , Illiberis - is,
Sylues, no Algarve,ou Syluera , Oljonoba - R.
Soria , Numantia- id .
Terracina , Anxur - ris.
Teleſe, Theanum - 1. Vide Calep. verbo Sidicinum .
Torim , Taurinum - i.
Vizcaya , Vaſconia - ia.
Camania , Colchi - orum .
Sabà, Ilhado rio Nilo , Meroe - es. !
Boſtra , Bofpha.
Seuilha,videverbo Seuilha , Hifpalium- i. No neutro
o poemo lanuenſs.
$. XXVII .
MoMartyrologio Romano achamos ,Torquatus,
E Acci, Indalarius,Vrci,Euphraſius,Illiturgi, como no
$. XXX ...
Os Anjos defendem as terrasé
Efendem os Anjos as terras , & famn Preſidentes
D dellas ;
diunt parte
Damaſceno lib. 2.cap. z. o diz : Cufto
s terra , agentium , & locorumpræſides. 1
2. Gabriel.
3. Raphael.
Nomes incertos, fam .
44. Vriel.
s. Eromiel.
6. Sa
in Diction . Geographicum , 95
6. Saniel.
7. Azael .
8. Rumiel .
9. Paniel .
10. Iehudiel ,ou Gehudiel ,
II. Barahiel.
12, Nuriel ,
13. Zamael.
14. Zadahiel.
Iso Capziel .
16. Ieremiel.
17. Scalciel.
18. Leludiel .
19. Zapchiel .
20. Barachiel .
21. Honiel.
22. Camael .
23. Zadchiel.
Videantur Blaſius Vanegas in Apoc. cap. 12.comm .
1. ſect. 17. num . 1. & 2. Frey Pedro Nunes de Caſtro
no Sanctoral Seraph. no Tractado das Chagas de noſ
ſo Seraphico Padre S. Franciſco, cap. 18. fol. 765. Frei
Vincente Iuſtiniano na Vida de Frei Luis Beltram .
§ . XXXI.
E falſo dizer , que os Montes Veſuuio, Æthna ,
H. & Tenaro , ſam ctes parcas do inferno; deu oc
caſiam
96
Præludium Doctrinale
ciliam a iſſo ſe dizer, veremſe neſtes Montes fumantes,
& ardentes voragines. Videatur Mendoça , quæftione
6. Scholaſtica fol.485.
§. XXXII .
læ , diſfyllabum , p. p .
Madauri , triſſyllabum ,p.p.
Mauris, dillyllabum , p.p.
Nemauſi, tryſſyllabum , p.p. Pe..
in Dictionn. Geographicum . 97
Peleus,eriſfyllabum ,p.correpta.
Sinuellæ ,triffyllabum , p. corr.
Sucuos,triffyllabum , p.p.
Saulæ,tri ſſyllabum , p.corr.
Thmius, diſfyllabum ,p.p .
Thomucos,criſſyllabum ,p.corr.
Wecdam ,diſſyllabum , p.p.
Zoes, diſſyllabum , p.p.
i $. XXXIV.
Do Minbo.
Trabáo lib. 3. em Calepino , diz : Benis fluuius Lu
SEL firania ,omnium ejus Regionis fluuiorum longe maximus,
cujusfonseftapud Cantabros, alio nomine vocatur Minius. iA
Minius , Minho,
Leche, Lima, . Contra
in Dictionn . Geographicum . 99
n ij Syl
100 Præludium Doctrinale
Sylueftr. in Roſa aurea in Paraſceuc,lir. A , & inde.
iilit
1
S. XXXVI.
.
6. XXXVII .
Eſte Dictionario ſe diz , como Arrebatum , he
N Arras Cidade na França , fol. 40. defta Cidade
romàram os panos de Ràs o nome,por nella fe fazerem
muicos, & bons: in hâc laudatiſsima texuntur aulaa , diz
Raymundus Marlianus in commentaria Cæſaris.
9. XXXVIII.
$. XXXX
Elriber -eri, o Aragones, natural de Aragam , tem
CE ja penultima longa.
Cecrops-pis , o Athenienſe natural de Athenas , tem o
incremento longo
Cyclops pis , o que tem hum ſó olho , & effe na tefta ;
tamben tem o incremento longo.
$. XXXXI .
Nome adjectiuo , he o que ſignifica per modum
O adjicentis. E jà ſignifica per modum adjacentis,
fiue denoininantis alrerum ſub ratione gentis , vel pa
triæ , & eft adjectiuoum gentile, ve Græcus,Italus. là ou
tras vezes ſignifica per modum denominantis alterum
ſub rationeciuicacis, vel oppidi, vc Paduanus, Bononienſis,
Pariſienſis, ita noſter ſubritis Doctor Scotus de Grain
micica ſpeculatiua,cap.12.num.8.& 9.
§. XXXXII .
Dile
Ra
in Dictionu. Geographicum 103
Romuli. Eſe ao nome proprio ſeacrecenta nomealguin
pera ſignificar algum ſucceſſo,ou caſo, como Africanus,
Torquatus, eſte ſe chama, agnomen 9, quia impoſicum
fuit sei indiuiduæ ſub ratione euentus.Scotus de Gram .
matica ſpeculatiua cap. 13. Em Calepino achaſe confun
dido o agnomen com o cognomen. E he muitonecel
ſario ao Grammatico eſtar bem no conhecimento , &
ſignificaçam do nome,prænome,agnome,& cognome;
pois vemos,que ValerioMaximo noio.livro de fuaobrá
os explicou, & por ſe darem a alguns Emperadores mui
cos cognomes, comoGermanico , Parthico ', Arabico,
Alemanico ,& c.puz eſta declaraçam.
S. XXXXIII.
Terras que mudaram o nome.
Aéria em Boerhia
Aonia Aeriacom
: : Acte, Agypto:
ou Acta cm Arica:
Ephyre em Coranto, ou Corioco:
Sithon em
cm Thra
cia: Emathia em Macedonia :
Neptunium em Sefton ..
Hæmonia em Theffalia : Satra ein Tyro:
Latium em Campania: Galtia Ciſalpına ein Lóbardia:
Venecia em Marcha Tatuilina:
Flaminia cin Romandiola:
Liris em Gariliano, vulgo Garilhano, à Gariliano caſtel
lo, quod Sarraceni municiflimum propugnaculum fibi
conſtruxerunt:
Ti
104 Præludium Doctrinale
Ticinumem Pauîa,à Papio quodam Gallorum duce;
Fregellæ in Pontem curuum , Ponte coruo:
Egnatia in luuenatium :
Anio fluuius in Tiberonum :
Sipus-untis , Sepiarum captura celebris in Manfredo
niam,à Manfredo ſecundi Federici Imperatoris filio ,fic
dicta.
Dos primeiros dez,vide Aulú Gellium ,Noctium Att.
lib. 14.cap, 6. Dos outrosdez , vide Raimundum Mar
lianum in commentaria Cæfaris in fine tractatus. Ou
1 tros muitos ſe acharam neſte Vocabulario , vide verbo
Aruergnats fol. 41., Com
: 01 .
Bi
:: noch
: ?; 7VT
sin )لو::) Il.! '! -
܂1܂
1:12 :
in Dictionn. Geographicum 105
S. XXXX .,
::
?
j
.'1
27 ,
iii.'i '!
1
1
i
1
Pro
DICCIONARIO ,
ou
'
VOCABVLARIO
DOS NOMES PROPRIOS
i ** ...2
de Terras.
BARIM Monte, quediuideaterra de
Aman , & c Euphrates da terra de Pro
miflam : 101: voedinombro
Abarim . wirth
Abato Ilha no Egipto. nosivo
Abarhos - ji SED DECIMATEO A
Abdera : hoje Almeria:
Abdera • A. cloud L ? ,61
Das ruinas de Abder aſe fez Almciria , como dis
Mariana fol. 3. liu. 22. Haduas Abderas : a ou;
cra hePolysfilo: vide Volaverranum fol.84. ?
Abexins no Preſte - loam : sê
А Ærbiopes
Diccionario Geographico
Æthiopes Orientales: Abyſſinaregio:
Abaffina regio.
Abobrica , lugar queeſtaua no diſtricto deTuy,
deque falla Plinio lib. 2. cap: 4.
Axe: )
sbobrica - l. hoje Riba de Auc. I
Abrantes villa dePortugal junto do Tejo:
Tobucci - orum ; Tubucci- orun ; Aurantes populi .
Abredonja Çio Abredenerſidade de Scocia :
• a. 1
Marruuini-orumsPeligni-orum ;Terentani-orum .
-Efes fere poem Beuilacqua no feu vocabulario;
os dous primeiros poem Barboſa i
Acaya , vulgo Morea ou regiam de Moreajunto
O
LÆgrum Mare.is
Tomou o nome da Ilha Egas; neſta nam dorme
speſſoa algúa ;Gælio Rhodigino libro 39.capite 9.
n ne
si fi . ?
SA
Rufo em Volaterrano liuro 12. aa diuide em ſeis
Prouincias , a ſaber em Prouincia
Proconſular; neſta fica Cartago, hoje Tunez.
Numidia Conſular:
Hircacio :
Tripol Conſular:
Mauritania Ceſarienſe:
Mauritania Sitiphenſe : !
Agatha - 4 .
Agathe: es.
Agathopolis - eos.
Agen Cidade na França;
Aginum -i ; Aginnum -i;
3
O
Agerenſis Ciuitas.
Ago2
Diccionario Geographico
Agoa de Moura ( ou Agalua ) lugar em Portu
gal perto de Seruuals
Ceciliana caftra : Ceciliana- a .
Ele vlcimo poem Reſende nas antiguidades de
Luſitania no liuro primeiro fol. 261. isso
Agoas Mortas, villa de França que fica na pro
uincia de Tholofa , aonde Carlos Quipro fez as
pazes com Franciſco Rey de França, ſupoſto que
pouco durarað:
..
Valone - is.
Alcacer Cabir.na Africa ( he o meſmo que Ca
ſtello grande na lingca arabiga ) i
Alcacer de Conſuegra:
I
Alcacer de Guete : 1
Teutones - num.
Alefois , Conſelho grande na Prouincia da
Beira, que tomou o nome de alefem Mouro ', co
mo diz Frei Bernardo de Britto :
Alefumum -
Alexandria , Cidade no Egipto:
Alexandria - ie; -Alexandrea - ed3 Sanderia - 1a.
Eſta Alexandria , ou Sanderia oliin Memphis:
poſtea Alexandria :: nunc o Cayro. Eſta Alexan
dria fundou Alexandre Magno , darido lhe o ſéu
nome, junto do rio Nilo , na boca , & foz do>
a
ſeu lugar , & licio a pequena habitaçam , que no 1
Latim ſe diz
Alfetum - tj.
Allama, villa no Reino de Granada :
Artigis - is.
Allana , villa do Reino de Aragão :
Aqua Bilbilitanorum .
Almada , villa de Portugal:
Almadia - ia .
Almagro ; no Rein
Ore
o de Aragão:
tum -j , 1
Os deſta Comarca :
Oretani - orum.
Almazan :
Adnanantia- do
Almeria , villa de Granada:
Abdera -$ ;; . Vrgi 7orum ; Virgi- orumi
O Padre loam Mariana de rebus Hiſpaniæ lib.
22 ,
Lufitanico -Latino. 21
Amaya- ia.
Ex Ioanne Biclarenſi, Vaſco , & Mariana.
Amam , Cidade de Suria:
Apamia - l& ; Apamea - ea.
Outras do nome de A pamea traz Volaterrano,
mas nam ihe da nome vulgar.
Ainan Reino :
Maraba - a; Mariaba - á.
Eſte vltimo poem Luc'Antonio .
Aman Porto:
Myſicarus Portus. Luc'Antonio .
Amaranthe , villa de Portugal :
Amaranthus - j.
Amaranthus Reſendio ; mihi potius dicendum
videcur , Antemaranum , quaſi ante o Marão :
D diz
26 Diccionario Geographico
diz Barbora,
Amindro , Ilha , como diz Luc'Antonio.
Aman Iros
Amalia ; Cidade do Ponto :
e
Amaſ a edi
Amathunte Cidade de Chipre:
Am athus - tuntis ; Amarhunta . d.
O
1
Dom Rodrigo da Cunha na primeira parte dos
Biſpos de Braga,
Ambracia - id.
Ambracia , Cidade na Grecia , hoje Larta:
Ainhračiu -d; Nicopoliz - eos.
Ambracia fe chamou antigamente Nicopolis;
ponho os verſos de Mantuano in Faſtis in carni
ne de S. Euftachio:
ombracia, quam Nicopolim facla illa vid runt.
Ambrum , Cidade de França :
Ebrodunum " ); Herudunum - 1
Eyebrodunum
Lufitanico -Latino. 27
Einporie - arum .
Anciſa Cidade : Axima - do
Luc'Ant, Sed: detalicerte non meminit Geſnerus.
Dij Ancona
28 Diccionario Geographico
Ancona:
Ancon - nis; Ancona - na.
.
Luc'Antonio
Andaluſia, no nouo mundo , ou noua Eſpanha:
Iſthmus - j.
Aſi o tras Leuino Apollonio Gandobrugano ,
na Chorografia do nouo mundo , & Peru fol. 77 ..
Andaluſia , Prouincia de Eſpanha :
Thrdeiania - #; Berica - 2.
O
Andolus - 1.
Videantur Chriſtophorus de Caſtro in hiſtoria
Deiparæ . cap. 8. pag . 42, vbi citar Martyrolo
gium Anaftalij, & Dom Rodrigo da Cunha , &
Dom Diogo de Caſtillo , na defenſam que faz da
vinda de Santiago à Eſpanha.
Andranopoli, Cidade de Natolia:
Phelippo
Luſitanico - Latino. 29
Aquileia - ia.
Aquileïa Sé Patriarchal paſſoule, aа Veneza ; &
aſli o Patriarcha Aquilenfe, Gran denſe,& ve
neto he o meſmo , como diz Frey Hieronimo
Roman na Republica Chriſtaa
Frey Bautiſta Mantuano em feus Faſtos , in
carmine Diui Marci.
Indice te , Carni, primam didicere falutem ,
Quaftetit in campis Aquileia paluſtribus olim .
Vrbs Aquileia potens,magneque Colonia Romeo
Aquino , Cidade de Italia:
Aquinum - j. ic
O de Aquino natural: :3 )
Aquinas -tis.
Alli . como ſe acha por o natural de Aquino o
nome adjectiuo , Aquinas Aquinatis; alli ſeachão
os ſeguintes.
Arpinas - tis.
Alliſias - tis.
E Alliſi
34 Diccionario Geographico
Anillinas - tis.
Fulginas - tis.
Fidenas - tis.
Priuernas - tis.
Rauennas - tis.
Tholencinas - tis.
Toloſas - tis.
Vrbinas - tis.
Anconas - tis.
Calſinas - tis.
Cathalaunas - tis.
Cabaſılas - cis.
Delphinas- tis.
Mas eſtes ſeis vltimos achãoſe em modernos,
mas nam em Autores Latinos Claflicos.
Todos os nomes de terras , que no plural ſe a
cham em ( aces ) acabados , os quaes muitos ſe a
chamin fecundo indice Pliniano , ve vocates , for
mão no ſingular nominatiuo , vocas ; & aſli fa
zem os mais nomes em ates acabados : aſfi mo dir
feraõ os Meſtres da primeira de Coimbra , & E
uora ſendo por mim perguntados neſta materia.
Aquiſgran : f
Batauodurum - j.
Aqui
Luſitanico -Latino. 35
Aquitania , vide verbo Gaſcunha , & verbo
S
Guiena.
Arabia , Prouincia :
Arabia - iaz Nabarhea.a.
Arabia , id eſt Sacra ; propter thura. Saõ tres
Arabias , a ſaber , Felix , Petrea, Deſerta.
O natural de Arabia: 2
Arabs - bis.
Arach em Arabia :
Ediſfa - a; Petra - d; Arcadia - ia.
ic
Ar , Cidade Metropoli entre os Moabitas,
Arcopolis - eos.
Adamus Sasbaut Delphius in cap. 35 Iſaia :
Arcopolis he o meſmo que Cidade de Marto .
Aragão Reino em Eſpanha:
Celtiberia - & ; Aragonia- k
Terraconenſe Regnum .
Aragonia , quaſi Tarraconia. Horatius Turſel.
linus in Epitome hiſtoriarum fol. 271. ait. Ara
gonia vocabulü ex Terracone conftat effecorruptú.
Os de Aragão , naquella parte aondeficaIaca
Lacetani - orum .
Os de Valença de Aragão :
Edetani - orum . Os
Eij
io co
36 Diccionar Geographi
Osde Almagr: o.lv
i relani - orum.
Aramenha, Cidade que pereceo , ficaua junto
do rio Seuer em Portugal .
Herminiusmino ; Medobriga -d; Mirobriga-a.
Aranda do Douro , villa de Caſtella:
Rauda-& ; Arunda 4 & i Arandis viisi (
Arac , Prouincia da Perſia , ou Arach com h
que alli poem I u :'Antonio.
Parthia - ia; :: Barbofę:
6
curl Aretka . d . 9 ;' Luc'Antonio .
Aran , rio de que falla Orrelio em ſeu theatro.
si Aurarus fluuius.
Arathi , rio de Armenia:
Aane's - is .
D
Arcos
Luſitanico - Latino 37
Arcos de Valdevez , em Portugal:
Arcobrica - a.
Arcos , villa de Caſtella :
Arcobrica - a. :
forus -j.
Alis , Cidade de Italia: 1
Parma em Italia .
1
Pauia em Italia .
Pàdua em Italia .
Paris na França .
Peroſa
1
Luſitanico- Latino
Peroſa em Italia .
Potiers na França.
Pamplona em Nauarra. **
Placencia em Caſtella:
Perpinham em Catalunha
Roma em Italia .
Salamanca em Caſtella ,
Seuilla em Caſtella .
Segorbe em Aragão.
Siguença em Caſtella.
Tarracona em Catalunha.
Toledo em Caſtella.
Turim no Piamonte.
Valença em Aragão.
Valença no Delphinado.
Vercel em Italia .
Vienna emAuſtria :
Murcia em Andaluſia .
Hueſca em Aragão .
Hierache em Nauarra . 3
Attela do
Augata , Cidade ::01
Aulona - 2.
Ficaua eta Auſona junto de Moncayo , & por
ſe lhe ajuntarem alguns de Tyro , foi chamada
1 .. Tyrofona
Luſitanico-Latino.' ور
Tyrofona ; & hoje ſe chama Vicdoſona em Cata
lunha. Tudo diz Pedro de Medina.
Auſtum , ou Autum . Os daqui:
Ædui - orum ; Hædui- orum .
Aux , Cidade na França :
Elufaberris - s.
Luc'Antonio pondo Aux Cidade na França ,
nam lhe da o nome Latino Eluſaberris : fô diz
Aus , Auguſta ; dandolhe o Auguſta por nome.
Auxerre , Cidade na França. :
ніі Baba
60 Diccionario Geographica
B
A BA , Cidade na Africa:
>
B luisa Campeſtris.
A eſta chama Luc'Antonio Banit ; vide verbo
Benincendi .
Babylonia , Cidade , & cabeça de Alliria :
B.ubylon - nis.
Quue outra Babylonia no Egipto , hoje o Cay.
ro , & tem o meſmo nome Latino.
Babylon - nis.
Babylonia foi a maior Cidade do Mundo : Poo
a 1
I ij. E coino
68. Diccionario Geographico
E como Barcelona ſeja Cidade muito fermoſas,
diſſeram que era a moſtra do pano de toda Eſpa
nha . Tambem ſe lhe da titulo de rica , diſendo ;
Barcelona a rica, & com razam he chamada rica ,
porque he rica:em o valor de ſeu fundador : ema
antiguidade de ſua fundaçam : na formofura de
ſeu litio : na grandeza, & ſumptuoſidade de ſeus
edificios : em a antiguidade de feu Chriſtianiſmo:
na excellencia de ſeus Biſpos : na ſantidade demuis
tos filhos, & Cidadoens ſeus ; rica em todo tem
po ; no dos Carthagineſès ; no dos Romanos ; no
dos Godos ; no dos Chriftaās,tudo diz Frey Fran
1
ciſco Diago no liuro primeiro da Hiſtoria dos
Condes de Barcelonacap. 1. Que alguns a chamem
Fauentia , diz o meſmo Diago liu. E.cap : si
BarcinoCarthagines fundou aa Cidadede Barce
lona; elle ( o Barchino;) tomou o nomede Barcino,
ou Barchino de Barce Cidade na Africa , & de ſeu
nome deu o nomeà Cidade que fundou ,. & lhe
chamou Barcelona. ,,
Barcellos , villa Entre - Douro & Minho :
Barcelofium - ij.
" Eſte nome lhe da o Padre loam de Mariana de
rcbus Hifpaniæ, libro 18. cap. 1o. & lib. 21, de bures
.
Luſitanico - Latino. 69
bus Hifpaniæ , cap. 4 .Barcelli - orum .
Eſte hemais commum , & vſado & forma ad.
iectivo Barcellenfis, 6 Barcellenfe: huns eſcre
uem vnico l'outros duplici I.
Sua Collegiada he inligne, como diz o Conci
lio bracarenſe IV. actione 2. cap. 21. Declarat au
temproinfignibus habendas omnes Cathedrales
Ecclefias : ex Collegiatis verò Vimarenfem , Bar
celenfem , Cedophetenſem .
De Barcellos falla Dom Rodrigo da Cunha na
ſegunda parte da Hiſtoria de Braga, cap. ss. Por
nho o quede Barcellos diffe Rodrigo Mendez da
Sylua em ſua Poblacion, verbo Barcellos.
Nam longe de Ponte de Lima , à parte do Oc
cidente , eſta aa villa de Barcellos , Comarca de
>
Berytúsia FelixIulia.
Vide Lexicum juris, verbo Berytus.
Baſas , ou Bazas , na França:
Vafata- arúm ; Cofia Vaffarum .
Banharea, lugar de Toſcana junto de Monte-Fi
aſco , donde foi S. Boauentura :
Balneoregium -ij.
Bafignana, villa de Italia:
Auguſta Batrienorum ; AuguftaVacienorum .
Baſilea , Cidade de Alemanha:
Raurica - &; Rauricum - i;
Augufta Rauricorum ; Bafilea - R.
Tomou o nome de Baſilea do Baſiliſco , que ſe
achou , quando ſe abrirão os aliceſes. Em ſua lin
goa ſe chama aa Cidade Baſel. : 1
5
74 Diccionario Geographico
ctoria de Aliubarota . 1
Bataglia - ie.
Éſte nome lhe da o biſpo Dom Hieronimo O.
ſorio de rebus Emanuelis lib. 2. fol. 44. verf. A
villa da Batalha algum tempore chamou Victoria ,
& afſi ſe chamaua pellos annos de mil quinhentos
quarenta & dous, comodizo P. Meſtre Frei Ma
noel da Eſperança, na primeira parte de ſua Hi
ſtoria Seraphica liu. 3. cap. 31.
Batha , Cidade no Reino de Tremecem , con
forme Marmol:
Bunobura - &; Berbis - is.
Eſte ſegundo poem Luc'Antonio. 1
Beled el Geriol:
Numidia - ia .
Belgica , ou Frandez , ou Alemanha a baixa:
Belgium - ije
Belgrado , no Reino de Vngria:
Alba Græca - a; Taurinum - i.
Belina , Cidade de Paleſtina:
Cæfarea Philippi; Cafarea Paneadis;
Panens - adis.
Belueder , Cidade de Morea :
Helis - is ; Elis - is.
Benafro , vide Venafro.
Belitri , vide Velitri.
Bellia, 1
1
Lufitanico - Latino. 77
Belfia, ou Beauce , ou Beaulle , Prouincia de
França,
Bleſia - il; Beaucia -id.
Beneuente , villa de Caſtella: ?
Maliaca ..
Frei Fernando Salgado em ſua Chronologia , &
Epitome hiſtorial fol. 74. diz que Benedence lu
gar de Eſpanha ſe chamou no I atim , Interamnis ,
por ficar entre o rio Ezla, & orio Obrigon ..
O
Pergamum -i.
Foi hum Promontorio de Ida :: vide Cælium
Rhod. fol soz. Daqui foi Galeno.
Berna , Cidade Imperial.
Berna - d.
1
Eſta
Lufitanico -Latino. 79
Efta Berna foi fundada por Bertholdo Duque de
Czeringen , no anno,demilcento nouenta & hū;
chamouſe Berna , porqueno lugar , em que a fun
dou , achou hum Vito , o qual animal na lingoa
Theutonica ſe chama Ber. Faſciculus temporum
fol. 74 .
Bernio , CidadedeAſia :
Hesperiais.
Beaune na França :
Bibracte - is.
Beſançon, ou eiſançon no Condado de Borgo
nha : Biſantium -ij.
Beſelga, lugar de Portugal , perto de Tomar:
Befulco - nis.
Befulco lhe chama Dextro , & de Befulco ſe diz
hoje Beſelga. Aqui foi a antiga Concordia; tudo
a
Vacca - a; Vacua-&.
Bouierca , villa de Aragam :
Voberta . &
Bouzella,Concelho grande na Prouīcia da Beira,
no Reino de Portugal: Vacca -d .
L iij Bouzella
86 Diccionario Geographico
Bouzella tomou o nome dos rios Bouga, & Ze
la , entre os quaes eſta.
Brabante:
Babantium - ij; Toxandria ;a; Tongri-orum .
Ette vltinio poem Luc'Antonio.
Bracciano , Cidade: Brygianum - i.
Braço de Sam Rainerio:
Meffane porius.
Braço de Sam Iorge , Etreito da parte da Alia:
Hele pontus.i.
Braga, Cidade de Portugal , Primado das E
ſpanhas:
Biaccara Augufta; Augufta Braccarorum ;
Braccarum -1.
Eſte vlcimo ſe acha no Martyrologio Romano .
Braga Cidade ſempre Auguſta primogenica dos
Celtas , emula de Roma , horror de Ceſares , fa
>
no,
1
Lufitanico Latino 87
no , ſendo Italiano , a Braga chama Primas no li
uro ſegundo de ſua Geographia. Baccara Augu
Ra Pinolomas , eg Anionino, cuius Præful Me
tropolicus , fim ::16 Primas appellatur Regni Lu
fitania.
No Sagrado Concilio Tridentino , no Caralo
go dos Prelados que a elle forao , le da eſte.ticolo .
Bruxella-arum .
Bubal , rio de Galliza , de quo Juftinus lib. 44.
1
& D. Mauro Caſtella Ferrer fol. 40 ..
Bilbilis - is.
Bucephalia , cidade entre o rio Indo , & o rio
Hydaſpes edificada por Alexandre Magno o qual
The chamou Bucephalia do nome de feu cauallo
Bucephalo .
Bucephalia - d .
Buda , em Vngria:
Salinum - ; Barbofæ .
Curta - &
O
С
:
Cabecon,em
ContiumCaftella
-ij; Congium - j.
Cabo de Spichel em Portugal: 1
Barbaricum Promontorium .
Cabo de Sam Vincente em Portugal:
Sacrum Promontorium .
Cabo de Finsterra , em Galliza :
Artabrum - i; Nerium - 7
Celtium Promontorium .
Aefte
Lufitanico -Latino 95
A eſte Promontorio de Fins terra chama Frei
Prudencio de Sandoual na ſua antiguidade de Tuy
Mongia , vide Frei Manoel dos Anjos na ſua Hi
ſtoria vniuerſal fol. 4. fica eſte Promontorio de
fronte da villa do Padráõ , Volaterrano.
Cabo verde , na coſta de Guiné
Arſinarium Promontorium .
Hesperidum Promontorium .
Cabo de Val em Sicilia:
Lunarium Promontorium ; Caput vallis.
Cabo de S. Aleixo em Sicilia:
Argentum - 1.
Cabo de boa Eſperança , na Ethiopia :
Hesperiomeras-k; Frons e frica .
Cabo de Martin , no mar Mediterraneo :
Ferraria Promontorium .
Cabo de Carbonero , no meſmo: 4
Charidemum Promontorium .
Cabo de Guaté , ou de Gata:
Charidemum Promontorium :
Cabo de Mon -ju , no meſmo:
Mons louis; Scala Annibalis.
Cabo de Spartel, no meſmo:
Ampelufium Promontorium .
Alguns
96 Diccionario Geographico
Alguns querem , que Ampeluſium ſeja cabo de
Guér
Cabo de Cante :o:
Amp bfi m Promontorium -ij.
Cabo de Creux, no Mediterranco :
Portus Veneris ; Aphroduſeum - i.
Cabo de Guér: Ampelufiu. a.
Cabo de Nubia, em Africa:
Hermaq- R &; Mercurij Promontorium .
Cabo de Figalo na Grecia:
Actium Promontorium .
Neſte Promontorio Actio , que hoje ſe chama
cabo de Figalo , venceo Auguſto a Marco Anto
nio , & por ſer no mes de Agoſto, o mes que dan
tes ſe chamaua Sextilis , por ſer o ſexto mes na con
ta , começando de Março , ſe chamou , Agoſto ,
de Auguſto .
Cabo de Chio , na Grecia:
Cnidus - 7.
Cabo de Maluaſia:
Malea -ca; Malevm Promonto ium.
Cabo de Colone , na Grecia:
Salentinum -i;, Acra lapygia ;
lapygium - ij.
Cabo
Lufitanico. Larino. 97
Cabo Melażo , em Sicilia :
Falacrium 'Promontorium .
Cabo de One , na Africa:
Maga..
Cabo de Roſcalgatë ,na India :
Siagrium Promontorium .
Cabo nas Portas do Eſtreito de Meca :
poffidium Promontorium . !
Cabo de Squillacho , na Grecia:
Scgilaum Promontoriumz Scyllacium Litus. :)
.
de
Luſitanico-Latino. 99
de Garet: Metagonite-esitting
Cacacora , Ilha da India :
Diofcoridis - 2; Diofcoridis- is.
Caceres , villa de Caſtella : :! . و
. cil :
Ini
35... Castra lülia , stried
Ainda que Barreirosem ſua chorographiapoem
Caftra Ceciliaz Caſa Cereres;col.pl
Gerea - teke; Gerela - éxil bo lol
Cacia , villaem Portugal: ini .... 2
Aurelia - & ; Cariſis Aurelia . i ' ;;
Caçar Haſcen ,villa de Tripol.'s : Inseco I
Baracia -- ia. Pth lomæ
Pthoolo o ; '' 1 ?518
mæo,
Cadiz , em Eſpanha:
Gadir - riszi Tarteful
Cahors , cidade de França, patria de S. Giraldo
Arcebiſpo de Braga , & Vniuerſidade. 11. )
Cadurci - orum ; Deuena Cadardorum ;
Cathurciumanj.
Cayro , cidade de Egipto: 195 ! )
F...Memphis -1's Helsopolis.-. cos; ارAlc uyrus -6.
Calabre , em Portugal. ج، دا )
703
:)
ria
Cairab -e.
Calabria a baixa, Prouincia de Italia:
Magna Grecia - ix. :: !
Nij Calabria
100 Diccionario Geographico
Calabria a alca :
Brutij.orum
Brulij à Brutia muliere , inquit Iuſtinus libr.
23. fol. 173.
aliowali
Calahorra , cidade de Caſtella aа velha:
Calagurrium • y ; Calagurris - is. Calaroga • a.
Deſta falla Poholomeo liu .2 . cap. 6. Plinio liu 3.
Pedro de Medina das grandezas de Eſpanha c.110.
Souſa na cronica de S. Domingos deſte Rein laj.ci:
Delta Calahorra foi natural o Patriarcha Sam
Domingos ; deſta Quintiliano Rhetorico , como
quer Euſebio ; nos preceitos , & regras de Orador,
dizem , leuou Quintiliano ventajem a Cicero
Calajace, cidade da India:
1.Metacum - i.
Caeta , porio de Italia , vide verbo Gaeta :
Calamea , villa de Castella:
klopita - a; llipa ming ".
Calatanazor , nome Arabigo, lie o meſmo que
falcura de Abutres ) como diz Illeſcas lıb s. hi
Horiæ Poncificalis. ..:)
Calatajud , villa de Aragam Bilbilisis .
Aut ibiprapius, inquit Barbo ?a ,luftinolib : 47.
diz , ſer rio. Nulvin apud eos celum probatur,
.
guod
Lufitanico - Latino 101
Camara - a.
Camerino , na Marcha de Ancona :
Camerinum - i.
Caminate, rio deIcalia, ou rio Meſſa :
Altia b . Disc )
Efte deu origem , & principio ao Prouerbio ;
1
Saldubia Edetana.
Abraham Ortelio em feu Theatro do mundo ,
fallando como prouerbialmente, diz
Barcelona a rica;
Valença a formoſa ;
Caragoça aa abundante;
& louuando outras terras , pello que dão , diz
As ſedas del auores de Napoles;
Os vidros de Barcelona;
Os criſtaes de Milão;
Os coraes de Marſelhaz.
As bujerias de Genoua;
& aſli commummente dizemos, os capoēs de Gra
nada ; a ternera deCaragoça ; vinho de San Mar
tin ; azetonas de Seuilha ; conferuas de Valença ;
lingoados de Aueiro , peſcadas de Caſcaes ; lam
preas do Mondego ; ſaueis do Minho ; tainhas do
Sado ; mugis do Tejo.E ja Virgilio louuaua as ter
0
rras , por o que dauão,
India mitris ebur , mollesfuatura Sabai, Erca
vide verbo Barcellona .
Çarago
1
Lufitanico Latino. 107
çaragoça , cidade de Sicilia:
Syracuſa -rum .
Vide in præludio doctrinali , no - S . aonde ſe
trata das cidades, cujos nomes ſe acabão empolis.
Caramania , Prouincia de Alia: 1
Bardulia
Efenome tomou de Bardo 1V.Rey de França.
Os de Caſtella a velha:
Turduli Populi.
Cartelaà mar , villa de Italia :
Stabicirumai.
Caſtello -branco , villa na Beira:
Albicaftrum -
Caſtello de Almourol: ;
Morum - i; Moro - nis.
Caſtro - el- Eftio و, villa de Caſtella :: 1
Caftra Pofthumiana; Aspania -ia. 1
Colonia Equeftris.
Columnas de Hercules , videGibraltar;
Calpe - is. ។
paffi funt.
Ő Licenciado Iorge Cardoſo faz hum tratado
deſtes Martyres , de que falla Dextro , eſperamos
deſta Concordia nos de plenaria noticia.
Condexa a velha , lugar de Portugal:
Conimbriga - d.
Congedo, rio de Aragam , de que falla Martial,
oqual rio corre por junto de Bouierca.
Cogedus ..
Conil , ou Tariffa : Carteïa- ïą .
Videatur Pineda de rebus Salomonis.
Cornualha , na França : Curioſoitumi.
Os daqui: Curiofopita - Arum ;
Conferans
Lufitanico- Latine. 131
Conferans: Conforanum -i,
Conſtancia , cidade de Alemanha:
3
Vetodura- a; Ganuodunum . i.
Conſtantina, cidade do Reino de Tunez:
Culca colonia ,
Conſtantina em Numidia , & eſta he a meſma
que Culca Colonia:
Cirta - R.
Conſtantinopla, cidade de Thracia :
Byzantium - ij.
Eſta Byzancio ( ou Conſtantinopla ) foi edifica
da por Pauſanias Spartano , como dizem Strabo
lib : 1. & 7. Iuſtino lib . 9. in principio ; ou ſe cha
mou Byzancio de Byza ſeu fundador , como diz
Ortelio em ſeu Theatro .
.
Eſta Byzancio foi por Conſtantino Emperador
chamada Conſtantinopolis, vulgo Conſtantinopla ,
& por ſobrenome a Noua Roma. Foi tomada
pellos Turcos , no anno de mil quatro centos cin
>
Confaburo
7
Luſitanico Latino. 133
Conſaburo - nis; Con ,abura-&; Confocra • &.
Videatur Saauedra in Corona Gothica fol 460.
Contances , cidade:
Caſtra Confiantia.
Comté de Borgonha: Maxima Sequan :rum..
Os do Comté de Borgonha: Sequani orum .
Cofta de Gennes: Eburates - tum.
Coftents ; Os daqui : Harudes.dum .
Conuey , rio de Inglaterra : Tijoris.is.
Coranto , ou Corinto na Grecia:
Chorinthus - .
Eſta Coranto , ou Corinto tambem ſe chamou
Fphyra ;زAcrocorintus ; & Heliopolis ob ſolific .
citatcm.
Huc omnis Græciæ deliciæ conuenerant , vtin lo
cum ad effaminandos animos ab mulierum elegan
tiam paratiffimum : Hic vtait Strabo lib.8. Vene
ris templum fuerat ,abi mille circiter nobilia fcor
ta parasa ſepoſtare venientibus hospitibus ; inter
quæ ab Authoribusnominantur Lais ; Cyrene; L :
ana; Sinope; Pyrrhine ; Sicione ; in de prouerbium
Corinthiſaie, prolaſcinire. E foi tambem prouer
bio, Non cujuſvis eft, adire Cirin !ham : o qual
explica Gueuara 2. parte Epiſtolarum . Auia pe
R
Riij . rigo
134 Diccionario Geographico
rigo em ir a Coranto , porque eſtaua nella a inſi
gne meretriz Laïs , ou por os graues vicios , que
auia em Coranto ; ou por que auia em Coranto
hum Templo de Venus , no qual auia mil mezas
infames ( eſte Templo fundou Hiero Tyranno ri
co, & vicioſo ) ou porque pera Coranto hião
muitos , & tornauão poucospera ſua terra.
Coranto fica na Prouincia de A chaïa , entre o
mar Ionio , & o mar Egeo ; he porto demar, ri
ca , & Metropoli. Primeiro ſe chamou Ephyra,
que em lingoa Syria quer dizer ( força , ou defen
ſam .) Eſte nomelhe pos Syſipho , filho de Eolo
· Cretenſe. Efte Syſipho era grande ladrão , & ſal
1
1
Luſitanico- Latino. 1}7
Aquihahuma torre , que mandou edificar Her
cules , chamada Pharo ; nella pos Hercules hum
eſpelho pera guarda da cidade, & junto do eſpe
lho hum candieiro acceſo , cuja luz era de tal qua
lidade , quenunca ſe apagaua , nem denoite , nem
de dia , & com a luz do candeeiro ſe vião no el
pelho quoaſquer naos , que vinhão por mar contra
a cidade; as quaes viſtas , ſe prouia a cidade pera
ſe defender , & as nam deixaua entrar.
Deſte eſpelho fallao Pedro de Medina ; Ioam
Valeo , & Frei Hieronimo Roman no liuro 4. de
ſua Republica Gentil.
Contra eſte eſpelho ſe preuenirão os Almoni
des , cubrindo ſuas naos de ramos de aruores , &
aſſi entrarão a cidade , porque cuidauað os da Co
runha era alguma noua llha , que no mar appare
cera .
>
140 Diccionario Geographico
Mantua , va miſeræ nimium vicinaCremona.
Tem Cremona huma torre por ſua excellencia
celebrada & aſli ſe diz , como em prouerbio', con
forme Orrelio em ſea Theatro.. i
Vn Pedro ay en Roma.
Vn Puerto en Ancona .
Y vna Torre en Cremona.
Creta na Grecia , hoje Candia: 1
Creta- & .
Ortelio em ſeu Theatro , verbo Candia , traz de
Creta os ſeguintes prouerbios.
Cretenſis mare nefcit.
O que ſe diz do diſſimulado, que finge nam ſa
ber o que ſabe, ou nam ter o que tem.
Cretiſare cum Cretenfi.
A roim , roim & meio.
Cretenfis cum Ægineta ,
Tal , por tal.
E Creta ereptus.
Do manhoſo , trincado, & refolhado .
A cerca deſtes prouerbios , vide Eraſmum in
Chiliadibus.
Eſta Creta foi chamada Hecatompolis , por ter
cem cidades , Creca he nomeGrego ,& he o mel mo
Luſitanico. Latino. 141
mo que Carnea , vel Carnalis .
Cruna del Conde de Torrija , villa de Caſtella :
Clunia - 1&.
Alguns querem , que aonde antigamente foi
Clunia , ſeja hoje Craſto ; & porque alguns diſe
rão , que Clunia crá a Corunha , pera differença,
quando deſta Clunia fallam , dizem
Cruna del Conde de Torrijı .
Tudo diz o Licenciado Caluete na vida de Sam
Fructuoſo Patrão de Segouia .
Cucufas, villa de Eſpanha :
Caſtrum Octauianum .
Cuenca , cidade de Caſtella :
Contia -i&; Concha-az. Valeriä -ją.
Tomando o nome do Emperador Valeriano.
Os de Cuenca : Caucenſes-ium .
Curſula , Ilha junto de Veneza:
Corcyra nigra . : *;;; ?
Cuſco , cidade do Nouo Mundo :
Çofala na India:
Cuſco -nis. vos
Prafodqm -i.
Vejaſe Damiam de Goes na 2.parte das cronicas
del Kei D , Manoel cap. 10 fol. 16. Úrisinde
il ' :
) =
S iij Dacia
142 Diccionario Geographico
D
ACIA , regiam de Scythia :
DA Dacia - id; Valachia - ia.
Dalmacia , em Eſclauonia :
Dalmatia - ia.
Damaſco, CidadeMetropolide Syria , edificada
por Eliezer criado de Abraham :
Damaſcus - i.
Damiata , Cidade no Egipto:
Pelufium - ij; Canapus- t; Thapne - arum.
Em Thapnas obrou Moyſes as marauilhas , de
que ſe falla no Exodo : de Damiata foi naturalSan
cto Iſidoro Peluſiota.
Danubio , rio que nace no monte Arnoba, ou
Abnoba na Germania :
: Danubius - j.
Diz Cornélio Tacito de ſitu Germaniæ in prin
cipio ; Danubius molli, Es clementer edito montis
bnobe jugo effufus plurespopulos adit , donec in
Ponticum mare ſex meatibus erumpat, feptimum
enim os paludibus hauritur: Sic Tacitus:
Os nomes das fozes , ou ſeis bocas do Danubio
ſam Peuces ; Naracoſtoma , Boroeſtoma; Spiro
eſtoina
Lufitanico -Latino. 143
eſtoma;Pſeudeſtoma : antes que ſe recolha ao mar
Euxino , recebe em ſi ſeſenta rios, & os trinta na
uegaueis. Tanto que entra em Eſclauonia , perde
o nomede Danubio,> & tomaonomedeIſtro.
Ifter - Iftri.
Dar al Hamar , Cidade de Fez:
Hepticiana - c.
Daroca, no Reino de Aragão:
Daroca - e .
Delphinado , na França:
9
Delphinatus - us.
Decapolis , he omeſmo que regiam , que tem
dez Cidades ; ou Cidade que tem debaixo de ſi dez
Cidades : Decapolis - eos.
De Decapolis ſe faz mençam , Matthæi 4. &
Marci 7. as Cidades de Decapolis ſão, Damaſco ;
Opton , Philadelphia; Raphana ; Scytopolis ; Gad
dara ; Hippon ; Dion , Pella ; Galazza ; Canathai
Denia , villa do Reino de Valença :
Dignium - 4 .
Derthona , em Italia: Tortong - & .
Deſna ; rio de Moſcouia : Hipanisis,
Deua , rio que corre por o monte Anſeua, nas
Aſturias: Dina-a& ; Deua- &o
Matou
144 Diccionario Geographico
Matou Oo Pelayo junto de Coua Deua ( depois
por corrupçam Coua Donga ) cento vinte quatro
mil Mouros ; cayo parte de hum monte ſobre fer
tenta mil Mouros, & ficarão ſepultados em vida
ſeſenta & ſete mil , & ſomente eſcaparão tres mil
pera ſerem teſtimunhas do milagre: cudo conta
Frei Bernardo de Britto , & o Doutor Frei I eam
de S. Thomas no principio do tomo 2. fol. 7. alle
gandoa Sebaſtiano autorantigo in Pelagio fol. 46.
Diaberca , Prouincia de Alia:
Meſopotamia - ia.
Meſopotamia ſe diz, por ficar entre os rios Ty
gris , & Euphrates.
Dijon , Cidade no Ducado deBorgoña, honra
da com as ſepulturas dos Duques de Borgoña:
Divionium - ij.
Dio , na India :
Dium - ij. Cadabal Grauio fol. 15.
Dinamarca , Reino:
Dacia - ia; Dania - ia, Cimbria - ia.
Dic , Cidade de França :
Dia l’ocontiorum .
Diñe , Cidade de França:
Dinia -ja .
Diſne
Lufitanico- Latino 145
Diſne, rio de Rheims: Axong-a.
S. Domingos de Silos:
11 Exilienfis Dominicus.
Ex Mariana, vide verbo Silos.
Don , rio , ou Ton: Tanais -is .
Dobre , villa de Inglaterra : : Dub.is - is.
Dordraque,cidade de Inglaterra:
Daruernum -i.
Doria maior , rio de Piamonte
Du ias - id.
Doria menor , rio dahi:
Duria - la; Durieta -a Duria Riparia.
Doroſtoro , Cidade de Myſia: . :
Doroftorum - .
Douay , em Frandez: Os daqui:
Cantuaci - orum .
Douro , rio de Portugal:
Dorius- ý Durius - j.
O Douro nace perto de Numancia , ſobre So- ,
ria quaſi duas legoas ; & ja ahi tem ponte, & cha
maſe a ponte , Ponte de Garai ; Mariana o diz deO
nomeadas. polices7916I
Draguignan ,em Prouença : Osdaqui:
Ducates -tum.
Dragonera , Ilha do mar Liguſticos :
Colubraria - re .
Drago , rio de Sicilia:
Agragas - dj Agragas - antis ..
Draueza , ou Wixel, rio deGermania ::
Viftula- As .
Druença , rio de França :
Druentia -1& .
Dutlin , em Eſpanha: Elbana: &;
Ducado de Eſpoleto : Vmbria - ia
Chamouſe Vmbria por razan :das ſombras do
monte Apennino",ou por razam do rio Vmbro ,,
que corre por o tal Ducado de Eſpoleto .
Ducado de Normandia:
Chirburgun - i..
Dueñas , villa de Caſtella : -
Eldana -- d; Eldæusa - e5 Domina- arum :
Efte vltimopoem Marianaderebus Hiſpaniæzzo
.... Dura
1
Lufitanico-Latino 147
Durazo , Cidade da Grecia em Macedonia :
Dirrachium - y; Dyrrachium - ij;
E
Aase, olim Metropoli, como dizOrtelio :
E ,Eliſaberris - is.
Ebro , rio de Eſpanha: Iberus - i.
. Ebro rio nace nasſerras das Aſturias, jūco de San
tillana conforme Floriam de Ocampo nace ē Agui
lar del Campo , & aonde rebenta , ſechama Fon
tible, que heomelmo quefonte de Ebro .
Recolhendo em ſi orio Salon , Congedo , Ve
ron , Gallego , Cinca , Segre , Guerba , & outros
entra no marMediterraneo por debaixo de Tor
tofa.
Corre do Norte pera o Meio -dia ; tem em ſuas
Ribeiras, Logroño ; Calahorra ; Tudella de Na
uarra ; & Tortofa.
Ebro he orio maior de Eſpanha; & nam ſeccou
na ſecca de Eſpanha ; corre por junto de Carago
ça , tudo dizem Pedro de Medina , & Gaſpar Bar
reiros .
Ecija , Cidade de Andaluſia :
Aftigi; Aftygis.is; Aftyx -gis; Aftigita - Fuit
d.
Tij
148 Diccionario Geographico
Fuit cognominata Firmicas Auguſta.
Edil, rio de Scythia , de quo Pius II. in ſua Aſia,
fol. os . Mermedonas - a.
Edemburg . Cidade , cabeça do Reino de Scocia : 3
uas .
Emporia -arum .
Engoleſime, cidade de França:
17
Incoliſma - a.
Ens , rio na Germania:
Amifrus- y; Enifius - j.
Entre-Douro & Minho:
Duriminia -iaz Prouincia Interamnenfis;
Epauno , na França
Epaunum -1.
Aqui ſecelebrou Concilio , & o vemos allegado
no Decreto , & nas margens do Sagrado Concilio
Tridentino,& delle fazmençam Carranza in ſum
ma Conciliorum fol 214.
y ij Ephelo
156 Diccionario Geographico
Epheſo , Cidade de Aſia: Ephefw.ic .
Epila , villa de Aragam :
Epile -arum .
Epyro , hoje Albania , ou Romania:
Epyrus - i.
Ponho as palauras de S. Ifidoro lib. 19. originá,
cap. 23. acerca de ſe chamarem Albanos ; dizelle,
Nonnullæ etiam gentesnon folùm invéſtebus, fed
in corpore aliqua ſibipropria , quafiinfignia,vin
dicant , vt videmus cirros Germanorum ; granos,
Es cinnabar Gothorum ;ſtigmata Britonum ; cir
cumcidunt quoque ludai praputia ;pertundunt A
rabes aures; flauent capitibus intextis Geta; mi
tent Albani albentibus crinibus ; Mauros habet
tetra nox corporum ; Gallos candida cutis ; fine e
quis inertes extant Alani; nec abeft gentiPictoris
nomen àcorpore , quodminntis opifex acuspunctis, !
B. I. ر. wi
Epithetos de Eſpanha.
Hiſpania fertilis ;pugnax; bellax; populoſa; au
dax; diues equis; fertilisfrugum ;præcioſa me
tallis; Principibus fæcunda piis. Videantur loan
nes Buclerusin phraſibus poeticis , & Ioannes
Blumeret, verbo Hiſpania.com ! nn
.. ? I
OS
o's 3 29 : . II.
ilg ! ': Etimologias...!
erHifpania ſe dizallide Hiſpano's & quer Hiſpar
nia dizer, terra de Deos , terraque da tudo, for
mandolhe o nome de Pan , que quer dizer (rudo)
& de Panſe diſſePania , & de Pania ſe diſſe Hiſpa
nia. Vejale Floriam deOcampona Hiſtoria de EC
panha
< Lufitanico -Latino. 1611
Dinokis. V.
Outras terras darão tributos aa Roma , Eſpanha
dara ſomente Emperadores : neſte modo louua
Claudiano a Eſpanha dizendo :
Sola nouum Latiis vectigalIberia rebus
Contulit; Auguſto fruges ;araria , miles
V ndique conueniunt', toroquè ex :orbeleguntur.
Hecgeneral, qui cunctaregat.
Panormitanolibro quarto de geftis Alphonſi,
aits Aliud alia Provincia Roma, Italiæque fuppe
ditans , fola Hiſpania Imperatores, & Reges'da-?
re
Luſitanico.Latino. 163
re folita eft, Traianum , Adrianum , Arcadium ,
е
:: 5. IX .
?
Vniuerſidades deEspanha. i !!
orio $. XIII.
Lufitanico -Latino 167
2 Porces s . XIII . ; 2.2..
!! r . Os Espanhoes fideliffimos: !.
O primeiro Conde de Niebla deu 'o punhal pera
matar ſeu filho, & antes o quisver matar, que en
0
tregar à Tarifa:
A Fé de Chriſto , que Efpanha huma vez rece
beo ; nunca perdeo. S. Thomas de Villánoua in
Sermone Sancti Iacobi. Hispania , licet prius rum
ftica ; Es barbara , in ea tamen Fidestua , es culs
tus tuusin finem permanfit . in.1 11.5 bis 15111
À Fé Catholica quehumavez tomou Eſpanha,"1
nunca perdeo. Simancas in Enchiridion titulo 08.
de Sancto Hiſpaniarum Officio N. 6. aonde diz
por boca de Vaſco. Fuit profecto Hispania Chri
ftiana Religionis femper obferuantiffima , Fide
Catholicam , quă femel imbuta ,fincerifſimévfque
coluit hæreticisinfeftiffima.Podemos niſto cöparari
Efpanha ao miraſolconſtate, de quem diz Camoēs...
E tu conſtante Clycie , a quem falecer
A Fé de teus amores enganofose laiss, lido fint
1990E Lope'na Arcadia, bunT nch
Pues pera Clycie nacizi " ! :: زد داد
Que donde yo me:perdis ini sá.5: quozilumos
Ta mas los ojos quité . ..:.: 1 ا ت ا
.30
Duas
168 Diccianario Geographico
Duas vezes eſteue Espanhạ em maos de infieis;
da primeira a tirou Santiago , da ſegunda el Rey
Dom Fernando
-slimm
19. carlina
t. XIV . Obvesl i istiina
Expulſað dos Iudeos:2
. -T ;
Emo anno de 1492. em Sancta Fé , ſendo Inqui
ſidor Frei loam de Turrecremata , ſe paſſou o De
creto , em que ſemandaya áós ludeos fahiſſem de
Eſpanha dentro de quatro meſes com pena de
morte . Videatur Frei Chriſtoual de Sanctitotis ,
na vida de Dom Paulo de Santa Maria Biſpo de
Burgos.
C : S. XV. Mik :
La I. Cidade de Eſpanha,ist 1
Epanha. , !' s
o Magno .
IV. Eluira , Rainha de Nauarra , fuccedeo no
.
Græca;
1 Latina; : 11o
Arabicag 100 ; ...) Loui
Chaldaica ; !
ris js.io
' Hebræa;
00ouch !
clicetuberica ;1/ 113 ) Don , c
(
Valentina;
C. Cathalaunica; jön
Saauedra loco citato: cum Laurentio Ramirez
orisitics 3 7
-In notis Luiepraħdi 133
Iorrpico !!. Treboot 17
2: 1
S. XIX
1
.
Lufitanico -Latino. 173
S. XIX .
Letreiro , que eſta na entrada da Sala das
Audiencias de I oledo.
Nobles , diſcretos varones,
Quegouernais à Toledo,
En aqueſtos Eſcalones
Deſpojad las affeciones,
Codicia , temor , y miedo.
Por los communes prouechas
Deixad los particulares,
Pues-os-hiko Dios pilares
De tanriquiffimas techos,
Eftad firmes, y derechos.
fi XX.
Batalhas do Cid .
Rodrigo de Biuar, o Cidcampeador venceo fe
tenta & duas batalhas. Caſtillo na Hiſtoria dos
Godos liuro 4. fol. 224 .
6. XXI .
Epitaphio de Don Alonſo Toſtado
e Don Alonio Toſtado naceo em Madrigal, mor
reo emBouilla de la Sierra em cinco de Setembro
dei+s4, annos , eſta ſepultado em Auila , aonde
1
foi Biſpo , como ſeguinte epitaphio .
Yiij Aqui
17+ Diccionario Geographics
Aqui jaz ſepultado !! 1
in
5. XXIV .
Lufitanico -Latino 175
H. XXIV
Victoria's de Ronces - valles.
As victorias de Ronces- valles alcançou el Rei D.
Alonſool I. deCarlos Magno Rey de França.
Morreo el Rei D. Alonſoo II . no anno de 84 4 .
J. XXV
Nam comer carne no ſabbado em Espanha.
El Rei D. Alonſoo IX & ſeus Reinos fizerão
voto de nam comer carneeno ſabbado , por al
cançarem miraculoſament a victoria do fabba
do , por merecimentosdaSantiſſima Virgem , cư.
ja imagem leuauão em ſeus pendoens · Garibay liu.
12. cap . 34. allegando a Valerio na Hiſtoria Fe
cleſiaſtica de Expanha toca o meſmo Pedro deMà.
riz no dialogo 2. Porém Dom Rodrigo Arcebif
po du Toledo , que eſcreueo neſte tempo , nada
diſto diz..
$. XXVI.
Secca de Espanha.
A ſecca de Eſpanha durou vinteſeis annos, &
ſô os rios Guadalquibir, & Ebro nam ſeccarão,
& Ô huma oliueira na Bethica ficou verde. Je
dro de Medina , & outros. Alguns encontrão iſto
& dilem fer fabula..
S XXVII, -
io co
1:5 Diccionar Geographi
$. XXVIl. 1
1
Moleiro de Huelgas.
Nam he piquena grandeza de Eſpanha , o Mo
ſteiro de Huelgas de Freiras de Sam Bernardo,
Dom Alonſo VIII.deſte nome, por ſobreno
me o Bon pellos annos 1200. fundou o Moſteiro
de Huelgas deBurgos , como diz o0 Doutor Gon
çalo Illeſcas na primeira parte de ſua Hiſtoria Pon
tifical liuro s . fol. 385. como diz Pedro de Medi
na no 1 u . 2. das grandezas de Eſpanha cap, 93.
tem a Abbadeſſa do Moſteiro de Huelgas debaixo
de ſua juriſdiçam 17. Moſteiros; 13. Vilas, & cin
goenta Lugares ; proué 12. Commendas , & mui
tas Capellanias; & osofficiosde ſua juriſdiçam nas
treze villas. Tem cento & cincoenta Freiras Fi
dalgas. Deſte Conuento de Huelgas fallam Man
rique no Sanctoral Ciſtercienſe , na vida de Sam
Martinho cap.1o. Manoel Rodriguez nas ſuas que
ſtoens regulares .
XXVIII.
Dos tres Hierefiarchas em tempo de Sam ?
Ildephonſo
Os Hereſiarchas , que em tempo de Sam Ilde
.
1424:
1. Alla van Leys, ado quieren Reys. Terre ori
gem eſte Prouerbio nasEſpanhas, acerca de ſe ti,
rar , ou nam tirar Oo rito Mozarabe no tempo del
Rei Dom Affonfo o V I. caſado com Domna Con
fança , & eſte Rei tirou o tal rito á petiçam de ſua
molher , por mais quelho contradiſſeraõ. Veja ..
ſe.el Rei Dom .Alonſo.o Decimo em ſua Hiſtoria ,
Ziij parte
182 Diccionario Geographico
parte 4. cap. 3. & Frei Affonſo de Caſtro de luſta
hæreticorum punitione lib .1. cap. 7.
III . En Medina delCampo , ni el Rey Officio ,
ni el Papa Beneficio .
IV. Llueua , no llueua , trigo em Orihuela.
V. Olite , y Tafalla , la flor deNauarra.
VI. Mugeres de Segouia, Caualleros de Auila .
Efte Prouerbio he lemelhante ao que traz Da
miam de Goes 1. parte cap. 38. fol. 28. col. 1. da
Chronica del Rey Dom Manoel, & heoſeguinte.
VII . Caualeiros de Mombaça , Damas de Me
linde . 1
S p oletum -s.
um
Quia fundat àPolo duce , aut à Spolo aue ,ces
jus auſpicio erat fundatum ;ficut Capitolium à ca
pire humano inuento;ficut Capua à Capi falcone.
Sic Viterbienſis .
Effech, na Auſtria :
Carnutum Pannonia.
e , fte
EſtAle s-e.BragaNa
rio de : ce do Carualho d'Eſte.
Eſtombar , villa do Algarue :
Ofonoba..
Das ruinas de Offonoba fe fez Pharo ; & a Sé
Cathedral, que teuea antiga Offonoba, ſe paſſou
a Sylues, & de Sylues a Pharo .
Eſtora , vila na Prouincia de Conſtantina , no
Reino de Fezi Ruficada- .
Eftreico de Conſtantinopla:
Bofphorus Thracius.
Eftreito de Gallipoli, ou Braço de S. Iorge na
Grecia : Hellefpontus -1. us
Eftreito de Meca :
Sinus Arabic .
Eftreito
Lufitanico -Latino 185
Eftreito de Bacora, que affi lhe chama Frei An,
tonio de Gouuea :
Sinus Perſicus.
Eſtreito de Caffa , ou Cabo de S. Lourenço:
Bosphorus Cimmericus.
Prouerbium eft; Cimmeriæ tenebra: de quo La
ctancius Firmianus, & Eraſmus.in Chiliadibus.
Eſtreito de Gibraltar :
Fretum Herculeum ; Fretum Gaditanum .
Eſte Eſtreito abrio Hercules, como diz Pom
ponio Mela lib. 1.- cap. s. vide verbo Gibralçar.
Eſtreito de Magalhaens: 1 :
Fretum Magalanicum .
Eftremadura , ou Extremadura , id eft , extre
ma Durij Aluminis , vel , omnis terra extra Duriū .
Extremadura, id eft Extrema ora. Eſtremadu
ra em Portugal, ou Regiam da Extremadura, ſao
quatro Comarcas , a ſaber , a de Liſboa; Santarē;
Tomar; Alenquer; Leiria ; Setuual; como dizem
Duarte Nunez de Liam , na deſcripçam de Por
tugal;s & Frei Bernardo de Brítco, liuro 7. cap. 16.
Ethiopia , Regiam , parte da Africa:
Æthiopia - ik. i
Ha duas Ethiopias, humaOriental ,joutra ntO al
cide
Аа
196 Diccionario. Geographico
cidental: na Oriental ficão os Abexins: na Occi-.
dental os Cafres , ou Ethiopes.
Æthiopia, ideft nigra , ſiue nigredo ; eſta Æ
thiopia primo dicta fuit Echeria, ſecundò Athlan 1
Europa -a.
As Regioens ; ou Prouincias da Europa faõ
Grecia , Thracia , Germania, Italia , Gallia , &
>
Os de Frejus , ou de Chamberry:
Vacontiorum Forum .
Frexenal , villa de Caſtella : 1
Nertobriga -2.1 si
Frias , villa de Biſcaya:
Alberacinum - 1.
Friduual, Cidade de Alemanha :
Colocaurum - i; Securium - y.
1
Frigia , ou Phrygia:
>
Phrygia - ie.
o natural de Phrygia: Phryx -igis.
Friſia , patria, & terra dosFriſoens :
Frifia - ia.
O natural de Friſia , ou Friſao : .. ;
Frifo -nis. Ainda que melhor diremos,
Friſius- i4 - ium do quedizer Friſo -nis.
Fulda , Cidade em Alemanha :
Fulda - do
Eſta por terem ſi ao Moſteiro Fuldenſe, lhe deo
onome , deſte Moſteiroſe faz mençam muitas ve
des no Martyrologio Romano : daquifoi Strabo ,
que fez a Gloſſa ordinaria .
Fulgino , Cidade em Italia:
Fulgines:- ea.
o daqui natural: Fulginas - atis:
Bb iij Gadix
198 Diccionario Geographica
G
ADIX , ou Guadiz , ou Guadix , Cidade do
GAE
Reino de Granada:
Acci; Barbofæ : Accitang Colonia.
Que Acci feja Gadiz , affirmão Plinio libro 3:
cap. 3. Barboſa citado, & Garibay liuro 7.cap 4.
& Villegas , ainda que Venero diz ſer Ceria em
Andaluſia.
Guadalauiuo , rio em o Reino de Valença , ou
Guadalauiar ; ou Guacalauiar , que he o meſmo
que rio branco , ou rio deVaccas , como diz Pe
dro de Medina 2. parte cap.88, ou agoa limpa, &
clara, como diz Ortelio ;
Turia - ia ; Turius- y; Durias-iai
Gaeta , ou Caeta , porto de Italia;
Caeta- &.
A eſta terra deo nome Caeta , ama que criou E
neas, como diz Virgilio lib. 7. Eſta Caera primei 1
1
Lufitanico- Latino. 207
Com eſta occaſiam appono vitia ex loci natura ,
aut cęli climate , quibuſdam gentibus innata , ex
Alexandro ab Alexandro libro quarto genialiųm
dierum cap. 13. & Petro Gregorio de Republica
libro 4. cap . 4.
I. Campani,ſuperbi natura.
II. Argiui, o Bruti latrones:
.
.
Helepolitanos no Egypto .
Turdetanos em Eſpanha. 11.'. .
I
212 Diccionario Geographico
Durias - ia; Turia - ia; Turism - j.
Guadalquibir, em Andaluzia: Batis - is .
Bætis , he o meſmo que rio grande 3; eſte Bætis
deo o nome a Bætica , hoje chamada Andaluſia ;
& tomou Bætis o nome de Bætó Rei de Eſpanha.
Videantur Beroſus , & Genuenſis in Catholicon ,
verbo Bætis : Bætis tambem quer dizer lugar de
vida bemauenturada . Vide Pinedam in Monar
chia Eccleſiaſtica liu .2. cap.784.
Por os Vandalos poſſuirem a Betica , foi cha
mada Vandalia , dahi Vandalicia, dahi Andalicia,
& dahi Andaluzia. Sic Duarte Nunez de Leam.
Ouſe diffe Andaluſia , quaſi ante Luſitaniam .
Guadalquiuirejo , rio do Reino de Granada:
✓
Salduba - a.
Guadiaro , rio do meſmo Reino :
Criffius -
Guadalamar , ou Guadaxox ,rio de Caftella, que
nace de Serra Morena:
Flumenfalfum .
Guadiano , rio de Andaluſia :
Barbefula- & .
Guadalajara , rio de Eſpanha: 1
Fluuius lapidum .
Gua
2
Lufitanico-Latino. ziz
Guadałaxara , villa de Caſtella:
Caraca; Carraca; Arriacu-&
Videantur Ptholomæus , & Itinerarium Anto
nini Pij , Gaſpar Barreiros; & Barboſa . Guadala
xaratoniou o nome do rio .
Guadalupe, villa de Eſpanha:
Cecilia Gemellina .
Em Dom Aleixo Vanegas fol. sz .
Gudaxenil , rio em Eſpanha :
Singilis -is. Ex Vanegas loco citato .
Guante , Cidade de Frandez : Gandauum -i.
Nefte Guante naceo Carlos V.no anno de mil
& quinhentos, veſpora de S. Matthias.
Guarda, Cidade de Portugal:
Ægeiania; Odonia - ia.
Efte vlcimo poem Florian de Ocampo .
Guardia , villa de Eſpanha: Guardia - ia.
Olim dicta fuit Samaria , & Samaria interpre
tatur Guardia . Sylua en ſu Poblacion.
Guaſto, Cidadede Napoles: Hiftonium - j.
Guengraue , Ilha do Nilo: Meroe - es .
Guete villa de Eſpanha: Iulia - d. O
H
ALAPIA , Prouincia de Aſa:
HA Mefopotamia - ia.
Mefopotamia ,fic dictaà circumfluentibus aquis.
Comeftor in Geneſeos cap. 42 ,! { C !
Halepo, Cidade de Aſia:
Herapolis - cos.
Hamameta , ou Mahometa ,, na Prouincia de
Tunez : Mahomedia - ia.
Vide verbo Mahomedia :
Hamam , Prouincià de Alian,
) boran ÇArabia fælix.si,onda
singoig
Hanſa , Cidade de Phenicia : su
Emeffa - a . 7
Hare[gol,Cidadede Tremecem ;
Siga Colonia ; Barbofæ . Cirta , a; Guardia.ia.
Eſte vltimopoem Oligariusin Pomponium Me
lani. boil s ! els 2
Hariza , villa deAragão: Arcobrica.-4.Hallia
) که تنها ب تا
216 Diccionario Geographico
Hallia , Regiam de Atemanha.
Catti - orum .
Vide proæmium Inſtitutionum Iuſtiniani.
Hauſtuch , na Alemanha : Budoris - is.
Henares , rio que corre por junto de Alcala , &
nace nas Serrasde Atiença, & meteſe no Xarama,
& ambos no Tejo : -
Henarius- j; Fenarius fluuius.
Eſte vltimo poem Mariana.
Tagenius - ij.
Henares , villa de Caſtella:
Heneaux , vulgo Hannouia: Hannonia -ie.
Heraclea , em Thracia: Perinthus - i.
Herem , Cidade de Meſopotamia:
Carra - arum .
Heſſem . ( Os de Heffem ) na França:
Tenctheri - orum .
Hibernia , Ilhade Bretanha, na lingoa propria
da terra Erynx:
Hiberna; Iuuerna; Verna ; luerna -a.
Eftevltimo poem o D.Bento Pereira.
Hira , villa de Caſtella: Cefata - d.
Antigamente foi chamada Ceſata, dahi por cor
rupçam ( Ata ) & de Ata , Hita. Vide Rodrigo
Mendez en fu Poblacion. Tambem eſtoChroniſta
Rodrigo
Lufitanico-Latino. 7
Rodrigo Mendez dá por nome antigo Latino21a
eſta villa: Amphitria..
Eſte nome de Amphitria lhe da Dextro , como
achamos em Salgado fol . 82.& em D. Thomas
Tamayo de Vargas.
Hitona , villa de Caſtella: Octogel - .
A-
meſmo Reino:
Aurige -is; Giennenſis Ciuitas;
Oningi Plinio; Oringi Medinæ .
laffa , ou Porto de laffa , em Paleſtina:
loppe - es.
Dizem que foi edificada antes do diluuio.
Iannizari , Promontorio , vide Cabo de Santa
Maria:
Iajaſſa, antigamente Cidade em Cilicia:
Iflos
Deſta Iffòs, fe diffe1fficus Simus. Do qual faza
mēçam PomponiusMela cap.13. &. Oliuarius ibi,
Iaſſanto ., Ilha do Arcipelago:
Zacinthus - 13 Zacinthos.-t.
Idanha
Lufitanico Latino . 219
Idanha a velha, em Portugal: ..
s
Ilha de S. Lourençox iganMemishja -dison I
Ilhade Çamnatra, na India;
Aurea Cherſoneffusés
Ilhas Cyclades: Cyclades - dum .
"As Ilhas Cyclades faó cincoenta & tres, all chai
madas
Lufitanico - Latino. 229
madas , Quia circe Delum in orbem fita , como
com Strabão lib : 10.diz Calepino, & S. Anſelmo.
óqual as conta por ſeus nomes depois de Plinio
lib .4. cap. 12. & lib. 9. cap. 34. & ahi diz Cyclai.
clades , quia in rotundofuntpofta
Ilhas Orchades: Orchades- um .
São quarenta Ilhas no mar Oceano ; Plinio lib.
4.cap. 16.as conta ; ainda que Ptholomeo diz que
fam trinta ,& nam quarentai
Ilhas Sporades: Sporades -um
u .
Sporades Ilhas ſam dez em numero , ficam no
mar deEſcarpanto ; na Creta , dellas falla Strabão
libro 10. Plinio libro 4. cap . 12 .
Ilhas Stechades: Stechades -um .
Sãonoue Ilhas contra Marſelha.
Ilhas do mar Tyrrenho depois de Sicilia : ſami
Cerdenha , & Corcega
Ilhasde Diomedes , cinco em numero, ficauam
de fronte de Siponto , & Manfredonia; videatur
Volatecranuslib. 6. Geographiæ fol. 64.
Infula Diomedea .
Illeſcas , villa de Caſtella:
Titulcia
Em Dom Aleixo Yanegas fol.ss.
Ef iij Imola
230
Diccionario Geographico
c Imola , Cidade de Italia:
Forum Corneli ; Foram Syllai
Imola , quafi Æmilia , à nomine viæ ,in qua fi
ta eſt. Calepinus verbo Forum Cornelij , & Plit
nius libro 3. cap. 16. India . & .
India , Regiam Oriental:
India tomou o nome do rio Indo, aoqual vul 1
Hyſtria; Iſtria.
Calepino poem deſaſeis Prouincias em Italia, &
contaas no modo ſeguinte:
Liguria ; Etruria ; Latium ; Campania; Cala
bria; Apulia; Aprutium , fiue Samnium ; Pice
nim ; Flaminea , 6 Æmilia ; Vmbria ; Venetia,
fiue Marcha Triniſi ana ; lapidia ;j 6 Carnia ,
nunc Forliuium ; Es Iſtria.
Strabo repartio Italia ein oito partes, nempein
Venetiam ; Liguriam ; Picenum ; Lucaniam ;
Tuſciam ;زRomam ; Campaniam ; Apuliam .
Ælianus de varia Hiſtoria diz de Italia. Italiam
multi incoluere 3; nec vlla terra magis frequentata ,
quod ob terr &fecunditatem , aquarum affluentiam ,
maris commoditatem , portuum dispofitionem minu
; hom
c. Lufitanico- Latino, 241
minum manfuetudinem , ciuium humanitatem ,
caterisregionibus antecellat, fuere in illa antiqui
tus:Ciuitates1266. Hyginodiz , foram as Cidades
fð ſetecentas , && em húa occafiam ,, que ſe con
tớu vinha ſobre Italia o Frances , pos de repente
em campo oitenta mil de cauallo , & fete centos
milde pé, tudoʻrefere Volaterrano libro 4.Geo
graphize, verbo Italia. Lielie ca
Italia chamouſe afli de Italo : Aufonia de Auro
nio : Oenotria deOenotrio. ( trouvirprI
Iuda, vide Chanaan , he toda a terra de Chanaan ,
3
Labina
242 Diccionario Geographica
L
ABINA, lugar entre Cremona, & Verona:
L Bebriacum -i; Lavinia azTigulia -k.
Efte vltimo lhe da o Viterbenſe , fobre o Itine :
sario deAntonino Pio ,
Lacio , Regiam , ouPronincia de Italia , na qual
eſta Roma, eſtendeſe dorio Tybreacé orio Lirin:
Latiumų.
Daqui vem os adjectiuos Latinus - a -um ; &
Latialis - e.
Ladeira de Cogombro em Roma: ;**
en cliuum Cucumiris.
Ladiſe , ou Ades , ria de Italia:
Athefis - asa
Iago deMarſo , ou Tagliacozzo , em Italia:
Fucinus Lacus . 3 :1 !!!!
Lago de Conio , em Italia
Larius Lacus. sisi
Larius lacus , id eſt lacus major ; Vnde amnes
majores lingua Etruſca dicuntur larones. Larus
fimiliter dicitur à Laro aue , por quer ahi muicas
deſta fpecie ,que ſao as Cercetas maritimas , co
modiz Ortelio ; Larus , id eſt, Fuſcia a Cercela.
Lago
Lufitanico-Latino. 24 )
Lago de Garda , no campo de Vérona, donde
nace o rio Mincio : Benacus Lacus.
Lago de Geneſareth , ou mar de Tyberiade.
Genefareth, Genefara -a; Mare Tyberiadis,.
Lago Aſphaltite , ou marmorto :
Aſphaltites Lacus; Mare mortuum .
Mare mortuum , fic dicitur , quia nihilgignit
viuum , nihil recipit ex genere viuentium . Alio
diz o noſſo Sancto Bernardino de Sena , feria 6.
poft Dominicam primam Quadrageſimæ ; com S.
Iſidoro lib. 13. Etymologiarum cap. 2. & no mel
mo lugardis o Senenſe,que o mar morto ſe cha
ma Afales, id eft Lacus bituminis.
Lagode Vico , na Toſcana:
í
Cyminus Lacus.
Lago dePerola : Thraſimenus Lacus. ' ' t; }
Lago de Sala : ::2.6 Mare Caſpium . ܐܐܪܝ
Lago mayor em Italia : Verbanus Lacus.
1 Lago de Forni, junto daCidade de Thora:
. 16:13 :50:33 Lacus Velinus.s. 1
Lrotegit.
Lofanto rio de Italia: Aufidus.i.
Logroño , villa de Caſtella:
Iuliobriga;; Varia; Cantabriga.
Iuliobriga he o melhor, & mais vſado, eſte lhe
0
verbo Larache .
Lugo , Cidadedas Aſturias:
Lucus Augufti; Lucus Auguftalis;
Ar & Sextiana Plinio; · Lucerna - &.
Efte vltimo lhe da Floriam de Ocampo.
A Cidade de Lugo tem ſempre deſcuberto , &
patente o Sanctiſſimo Sacramento do altar; por,
que auendoſe tratado em varios Concilios de El
pånha de hum erro , que auia acerca do Sanctiffi
mo Sacramento , nunca ſe determinou a verdade,
ſenam no Concilio que ſe fez em Lugo. Eſta ra
zam da Pedro de Medina no liuro 2. cap. 28. E na
verdade 1
Lufitawico-Latino. 297
verdade , que he eſtremada, ſe nos enſinara que
erro era : & em que Conciliosſe tratara:
Frei Pedro Nunez de Caſtro no ſeu Sanctoral
Seraphico diz , que nenhum de Lugo na perda das
Eſpanhas perdeo a fee ; &
& porqueoO Sanctiſlimo
Sacramento do altar , he Sacramento da fee , &
por iffo o tem ſempre patente , & deſcuberto .
Lucemburg , ou Senhir , Cidade de Alemanha :
Marionis - is.
Lufitania Reino , hoje Portugal :
Lufitania - ic.
Luſitania he hua das principaes partes de Eſpa
nha; por eſtas palauras falla Ximenez in Lexico
Eccleſiaſtico , verbe Luſitania , & Calepinus eo .
dem verbo ait ; Lufitania pars vlterioris Hifpa.
nie , quam nunc Portugalliam appellant.
Paulus Emilius in Theodorico II. fol. 28. litera
H diz ; Portugalliam , que Luſitania fuerat , à
recipienda claſſe Gallorum diétam ferunt ; fed å
Gallacis , non Gallis nomen natum , ut voce para
lòremotius, ita regionemulto propius.Sic Paulus
Emilius.
Eſpanha diuideſe em Eſpanha citerior , & vice
rior; a citerior he Luſitania , & a Terraconenſe,
Kk como
258 Diccionario Geographico
como diz Nebriſſa ; a Eſpanha vlterior , he a Be.
tica, como diz o meſmo Nebriffa .
E commummente dizem todos , que Eſpanha
>
Line
Kk ij Macedo
269 Diccionario Geographico infor
M
ACEDONIA , hoje Albania , na Grecia :
M Macedonia ; Emathia - ia.
O Natural de Macedonia :
Macedo- niso tem a penultima breue ;
ou longa.
Macometa , Cidade na Africa:
Adrumetum - i.
Macromili, Ilha do Arcipelago: Helena-..
Macùa , Ilha da India: Poholomais - dis.
Madia , na Africa: Ruspina- ..
Madrid , villa de Caſtella:
Mantua Carpentana.
Gil Gonçaluez de Avila no Theatro das gran
dezas de Madrid diz ; Madrid villa de Caſtella ,
aſſento do Rei de Eſpanha , no Latim Mantua
Carpentana. Madrid foi fundado pellos Gregos ,
no anno de mil quinhentos & ſeſenta depois do
diluuio vniuerſal. Derão lhenomede Mantua em
memoria de Mantù , may de Ogno, filho del Rei
Tyberino , que fundou Mantua de Italia. Chama
ramna Carpentana, por eſtar entre os Pouos Car
pentanos , que começauam em as Serras de Fuer
fria
Lufitanico.Larino. 261
fria, & Guadarrama,, & ſe chamăuão Carpenta
ni. Ptholomeo lhe chama Mantua Vrſaria , por
nella auer muitos Vffos.
Madrid he nome Arabigo, ſignifica lugar cerca
do de fogo, ou may de Sciencias, por ſer a Vni
verſidade, aonde os mouros lião ſeu Alchoram ;
ou caſa de ares ſaudaueis, de ceo ſereno, & claro;.
terra fertil , & abundante .
As Hiſtorias Lacinas de Eſpanha , lhe derão por
nomes Latinos :
Madritum ; Mageritum ; Maioriium - .
Madrigalejo , aldea deGuadalupe, aondemor
reo el Rei Dom Fernando , auô de Carlos V. em
dous de laneiro de 1516 .
Magra , rio de Italia: Macra- &; Macrus - i.
Magra, rio que nace no Atlhante maior:
Cenifius .
Mahemedia ; ou Mahometa, villa de Africa:
Leprisparua; Neapolis - eos.
1
Maya , ou Amaya, villa de Caſtella:
3
Falernus äger.
Por outro nome ſe chamaRoca de mandragone.
Manlião , ou Cofta manliana:
Caftra Manliana:
Aqui morreo martyr Sam manſos, vt videre eſt
apud Breuiarium Braccarenſe 21. Maij lect. 2. &
em Dom Rodrigo na Hiſtoria Eccleſiaſtica de Lif
rte cap . 9. n 3.
boa 1. para
Mamo ca
, rio na Afri : Subur - ris .
Manchia , rio deItalia: Ariminum - 1
w Tambem
Lufitanico- Latino. : 263
Tambem Ariminum he Rimini Cidade de Italia.
Manfredonia , CidadedeItalia: Sipontus- i.
A capiendis ſepijs ſe lhe deo o nome diz Volar.
Manreſa em Eſpanha: Minoriſa -Q.l.
Ribadeneira in vita D. Ignatij.
Mar de Tyberiade , ou Lago de Geneſareth :
Mare Tjte:iadis.
Mar de meca:
Mare rubrum ; Sinus Arabicus.
Mar negro ,ou mar de zabuche: Meotis- dis.
Conforme diz Fernan Nunez ſobre a Copla 24 .
de loam de Mena , a eſta tagoa Meotis chamão os
Scytas Thamerida ,que heo meſmoque may dos
rios. E na opiniam de alguns , deſta lagoa Meotis
nace o Medicerraneo. E Volaterrano no liuro 9.
fol. 99. diz ; Maotisenim ipſa palus, quaſi Ponti
mater dicitur ; Mea enim nutrix Grace.Septem
millium ſtadiorum spatium cotinet, ES intus Alo
péciam Inſulam . De Mæotide vide Polybium , &
Volaterranum .
Mar morto , ou Lago Aſphaltite:
Mare mortuum ; Lacus Aſphaltites.
Tem o mar morto de comprimento quinhentos
& oitenta ſtadios, & de largo cento & cincoenta,
que
2.64 Diccionario Geographico
que vem a ſer dezoito legoas Portugueſas em com
prido , & quatro & mea de largo.
Antes do peccado de Sodoma , nam auia mar
morto , entam o lordão deſcuberto regaua aquel
le valle. Vide Bento Pereira in Geneſim 13. noto
mo 3. fol. 104 & 1os .
Mar do Sul, ou do Sur:
Sinus magnus; Mare pacificum .
Marnegro, vide ſuprà: Euxinus . i .
Euxinus, id eſt bonum hofpitium ,ſed per anti
.
Veneti- orum :
Marcaelquibir, villa de Tremecem
Portus magnus.
Marchena , villa de Andaluſia:
Martia -ia; Colonia Martiä.
Mariſca , ou Mariza , rio de Thracia:
Hebrus - i. :
Mantua, Cidade de Italia:
Mantua - a.
Defta Mantua diffe Virgilio:
Mantua, va mifere's nimium vicina Cr:mona.
Eoutro
Lufitanico Latino 269
E outro mantuano diffe in carmine S. Gregorij
Nazianzeni .
Quòfedet in mediis Manto Cadmeža proles.
E na vida dos SantosLeoés diffe;
Nomina cuifecitvirgoCadmeia Manto.
Mans na França : Cænomanum - i.
Os du Mans : Cænomani - orum .
Manſilla em Eſpanha: Lancia - ie.
10
Laminius ager.
Monte de Galaad : Mons Galaad.
Efte he o mais alto monte , que ha alem do lor
dāo ; & tem de comprimento cincoenta milhas. A
eſte chamou Ptholomeo Hippus.
Eſte do Auſtrọ , começa de junto da Cidade de
Iaer, & dosrochedos de Arnon ; contra o Şepren
trjam , vai pellos Reinos dos Amorreos , & Baían ,
a parte do Oriente ,vaiſe eſtendendo per lugares :
deſertos, até 0o monte Libano ; & emdiuerſos lu
2
Latino
-
.
283
6
ne
Lufitanico -Latino. 303
ne de fluat in mare.
Philo no liuro 1. de vita Moyſis s; Etefia im
1
Creſcit 1
Lwitanico-Latino. 303
Crefcit in exortu Canicula quadraginta diebus,
totidemque remeat. Euftharius Syrim ab Ethio
pibus vocari dicit,quod per Syrium . Stellam cref
cat. Nili fimulachrum exprimi figura humana
teftatur Elianus.Sic Volaterranus; & mais acima
deo nome as ſetefozes, ou braços do Nilo dizēdo.
I. Oftium Canobicum .
II. Colbiticum .
Ill. Sebenticum . :)
IV. Pharnicum .
V. Mendeſium :
VI . Tanniticum .
VII . Peleuſiacum .
Hecotia ab oppidis cognominantur.
O Nilo vai por junto da Cidade do Egypto ,
lambendo ſeus muros , & os Egypcios lhe tinha)
muito reſpeito. Ægypti pro ſacro illum babent,
Cælique amulum predicant. Alexander ab Ale
xandro lib . 4. Genial.
cap. 4. O meſmo Alexan
dre ab Alexandro lib. 5. cap . 15. aic Solere Aibletas
Es multarum palmarum pugiles advires refouen
das, puluere luctatorio inspergi, quò fortiusdimi
cent, fere peruulgatum eft, quem ex Nilo precis
puumfuiffe volunt.
Qq
Plinius
306 Diccionario Geographico
Plinius lib . 21. cap. 7. ait ; In Ægyptominimeo
dorati flores , quianebulofus , 6 rofcidus aer à
Nilo flumine.
Entrando Iacob no Egypto , logo o rio Nilo
emcheo , & com ſua enchente começou aa regar
o Egypro, o que nam tinhafeito, auioquaſi lete
annos. Vide Lyram in Genel. 47.
Nilus, id eftnouuslimus; Etimologia , quelhe
da Lorino in Pf. 39. fol.737. lit. E 2 .
Nilus hierogliphycum temperantia constituitur
à Sacerdotibus £ gyptis. Eft Nilus Ægypti flu
uius , qui vi contrahit plurimum limi , quo arua
fæcundat , ita temperantia , et fiapud mortales vi
detur fordefcere ,parit tamen plurimum vtilitatis.
Temperantie partes funt tres; abftinentia in cibis;
fobrietas in potu; caftitas in venere .Cobi, es po
tus habendam rationem monet fuo nomine ; nam
qui Nilus dicitur Geon , alio nomine vocatur á
Geos , id eft terra , quod incremento fue inunda
tionis terram Ægypiirrigare ad victum conſue
uerit. Alit Nilus Crocodilum hominis hoftem ca
pitalem ; admonet bieroglyphicum , neminem poffe
antecaftitatem feruare ,quàm diffentiat à fuia
more . Ita Henricus Farnefius de verborum inter
pretatione
Lufianico- Latino. 307
precatione verbo Nilus ; & videri poteſt Laure
tus verbo Nilus in Sylua allegoriarum .
Cælio Rhodigino lect.antiq. lib.27. cap. 6. dizz
queo rio Nilo primeiro ſe chamou Oceano' , de
pois Egypto, depois Nilo , & depois Chryſorrho
as , que o meſmo que Aurofluens. No meſmo
Coelio lib. 7. cap. 20. ſe acha, que o Nilo teue por
nome , ou ſobrenome Aquila , ou Æthos à curſus
celeritate : vide fimiliter lib. 20. cap .13.
Nimes , ou Niſmes , Cidade de França :
Nemaufus - i; Nemaufum -s.
Eſte vlcimo poem Luc'Antonio.
Nio , Ilha do Arcipelago: Ios - ly.
O
Anguftias
312 Diccionario Geographics
Anguftias, introitumque venientis, nos fretum ,
Græci traiectum appellant ; quà diffunditur, alia
alis locis nomina accepiat, ubi primum fe coar
état , Hellefpontus vocatur ; Propontis , vbifeex
pandit ; vbi iterum preffit, Thracius Boſphorus ;
vbi iterum effundit , Pontus Euxinus; quà palu
di committitur , Cimmerius Boſphorus ;palus ipfa
Maotis.
S. Ambroſio lib. 3. Exameron cap. 3. parecc
que treſladou Pomponio , dizendo ;3 Merito in
diuerſis locis diuerfá ſuntnomina , quia vocabula
aquis ex regionum.vocabulis adhaferunt.
o Biſpo Chriſtopolitano Iacobo de Valença in
Pſalmum 103. diz ; o Oceano communicare aos
Mediterraneos , que ſaõ ſeus braços , no modo ſe
guinte.
Entre àa Noroega , & Germania eſtende hum
braço o Oceano , & cfte ſe chama Sinus Codanus,
ou Sinus Germanicus , ou Sinus Sarmaricus. Entre
osmontes de Ethiopia , & aa terra de Guinéeſten
de outro braço , & chamaſe Sinus Heſperidum ,
>
Rr ij mo
316 Diccionario Geographico
mo que ( olim Neruia ) & fica entre os Menapios,
que'ſað os de Cleues , ou luliers , deſta Oldenarda
falla Plinio , & Ceſar debello Gallico :
Oldenerua- &; Vetus Neruia,
Ophir: Opbir.
Ophir foio Peru , ou Angola , qu Sophala na
India , où Ormuz ,ou a Ilha Eſpanhola ,que por
outro nome ſe diz a Ilha de Sam Domingos .
Arrais no dialogo terceiro diz; Ophira terra an
tigamente chamada Sophira , hoje terra do ouro ;
comprehende Pegù ;Malaca , Samatra.
De Ophir Gaſpar Barreiros, Eſtaço Frei Ma
:
n
zeliasliures; & por auer njuitas figueiras no lugar , 1
!
Domnas em Viſeu .
Pentapole no Africa: Pentapolis - eos.
Saõ cinco CidadesnaRegiam de Cyrene , cujos
nomes
Lufitanico- Latino. 327
nomes.vide verbo Meſrata.
Pentapole no texto ſagrado: Pentapolis - cos.
Saõ cinco Cidades , a ſaber Adama; Noëma ; So
doma ; Gomorrha; Segor : outros lhes chamão
Sodoma ; Gomorrha ; Eleale; Segor ; Seboim.
Perſia , Prouincia de Alia:
Perfea.ca; Perſepolis - eos.
Peſcara , rio de Napoles : Aternus.i.
Do rio Peſcara falla Plinio lib. 3. cap . 12. corre
eſte rio por junto do campo de Veneza , & fe me
7
Quis
328 Diccionario Geographico
Quis jacet hoc gelido fub marmore ?Maximusille
Pifcator,belligloria ;pacis honos;
Nungurd,es bicpiſcescepit? Non;quid ergo?Vrbes ,
· Magnanimos reges ;oppida:regina duces.
Dic guibus hac cepit Pifcator retibus'alto
Cöfi 19, Intrepido corde,alacrique manu ; :
Quitālirapuere duce?duo numina; Mars, Mors;
Viraperentquid nám compulit? Inuidia.
Nilnocisere fibi, viuit namfamafuperftes,
Quá Martem & mortem vincit,eg inuidiam .
:... Petra Cidade de Arabia: Petra - a .
Perigort Cidade de França: Petragorica•4.
l'elulio no Egypto: Pelufium - y.
Daqui foi natural S. Iſidoro Pelufioța, Se he hu 1
Teue
336 Diccionario Geographico
. I.
Teue Portugal dous Papas,
S. Damaſo ,natural de Guimaraes.
loam XXII. natural de Liſboa .
f . 11 .
Teue Portugal carorze Cardeaes.
I. S. Damaſo deGuimaraes,Čardeal,depois Papa.
II . Dom Payo Conego Regular no Moſteiro da
Colta junto de Guimaraēs , foiCardeal.
IH . Dom loam "Biſpo Sabinenſe, Conego Regu
lar de S. Cruz de Coimbra.
IV. Pedro Perez Portuguez , que depois ſendo
eleito em Súmo Pontifice, ſe chamou logo XXII.
Vi'o Cardeal Dom Marcinho.
VI. Domlóam Affonſo de Azambuja .
VII . Dom Pedro da Fonſeca, filho de Pedro Ro
driguez Alcaide môr de Oliuença , & de InesBo
telha..
VIII Dom Antam Martins de Chaues.
IX . Dom Luis de Amaral Biſpo de Viſeu.
X. Dom Gemes filho do Infante Dom Pedro
XI . Dom Iorge da Coſta de Alpedrinha.
XII . Dom Affonſo filho de ElRey Dom Manoel.
XIII.D. Miguel da Sylua de Menetes , ayo delRey
D. Manoel. O Car
** Lufitanico.Lärino, a 337
XIV. O Cardeal Dom Henriquę filho del Rey D
Manoel.' ANi os conta" Manoel Seuerim de Faria
nas noticias de Portugal no diſcurſo 8. Nodoy
3. III.
foram a Inglaterra em defend
Porruguezes, queDamasmotejadasdefeas,
:1 ) ,
ſam das doze
!1
Samos ſeguintes.
I. AluaroGonçalues Coutinho,o Magriço. :
II la laro Vaz de Almada! 209 Moo : VIII
III. Aluaro de Almada ſeu ſobrinho.*** Prih
IV.Lopo Fernandes Pacheco.botigstov : 71
V. Pedro Homem da Coſta. . fin؟e
VI Ioam Pereira fobrinho de Nuno Aluares Pe
reira . ri
VII. Luis Gonçalües Máf afaya.Hari
VIIÍ. Aluaro Mendez. oorlam ol sma e ab
2
do a elleso: 4 Caber.
I Vendo a, Çidade de Coimbra diſſez Vida,Giuste
tatem reylentem , Ciola eris
II. Vendo o Templo de noſſa Senhora da Bata :
lha diffe: Vidi alium Teanpluw Salamonis ,
III . Vendo osMuros de:Seruyal, diffe : Kidi oppure
dum cinctum lapide pretiofo .
IV . Vendo a grandeza de Lisboa ,diffe : Vidi are
bem in urbe. O ob mootorbolt
ROS $, V. C, oco ,
Gran de za s de Alcobaça. ار
3:43
مگ.میزد، ر
. راما: -أQ " )
Cadurci - orum .
QERQuimCIpartna Fra
OV nça:ças Cyandtim - vj.
na Fran
Os daquim Curiofopita .. arum . !; )
Quito ,Cidadeno Nouo mundo : Quito -nis.
Vide Leuinum in deſcriptione Noui orbis. i
R :
ACHEL:SPV RG, Cidade dePannonia :
R a Bolentiumas
6 j... !
3
ta puducitia ferentem .
: Rhinocolura, ou Rhinocurura, Cidade nam lon
gedo mar , nos confins do Egyto, & Arabia diſta
dasexcremas rayas de Judea quaſi quatro legoas,
fica junto ao monte Caſio :: ' Rhinocolura -e:::
4
Delta Cidade ſe faz mençam , Iſaiæ 27. Efta deu
Xx long
346 Diccionario Geographico
nome ao rio ; que corré'junto della : Rhinocolu ,
rafonat narium abcffi ı onem : Attifanes Ethio
pum Rex , Ægypto occupato , partim vi , partim
Ægyptiorum voluntate ; latrocinia , nono more
compefcuit : fontes , neque morte ple &tens , neque
demittens impunitos, eorumque conftituto judicio,
omnes qui conuicti funt, in vnum coactos miri ſup
pli cio eff eci . Amputatis enim 'naribus in ultima
t
deferti ire compulit ,ibique Ciuitatem condidit
ab exciſis naribus Rhinocururam appellatam.Dio
dorus lib. 2. em Bento Pereira in Genef capit. ix.
Ho tit. 2.fol. 292 .
Defta Rhinocolura ſe pode ver Piholomeo lib .
4.cap.s.Strabão lib. 16. Outros nam lem Rhinoco ;
tura,ſenam Rhinocorura,como ſe pôde ver in Vi:
tis PP. per Heribertum fol. 87.
Rhodos,Ilha noReyno de Chypre: Rbodusi.
Tomou o nome do bocam da Roſa , que ſe a
chou, quando ſe abriram os aliceffes ;à capulorofa
fibi inuento , diz o Commencador de Alciato in
Prologo, & podeſe verMartinho del RioinCát
Qu erendo Pyndaro ſignificar a abundancia
fol
deſt. a95.llha, diffe, quenella chouia luppiter ouro...
Rhona; riode França: 2.3 Rhodanus - id! i !
Riba
LufianicosLatino. 347
Riba de Coa, Comarca de Portugal; lui
Prouincia Trafindana, wind ?
Riba Tejo ,ou Alentejo : Prouincia Träffagana. i
- Riate em Italia : ostatReate - is.Viاno
ا مs
ب
Chamale :/ Vimbelicus Italie; chaseb , 01
Riez na França,ouRetz:! :: Retteng 1410)
uj Riezza,Cidade de Italia: i: Ariciæ.j• ą,
is Rimini,Cidadede Italia . Ariminumziko
• Rodais ouRodes na França ,no Ducado de A
uernia : Segodunum -i; Segodunum Rutenorum .,
-ig Rodão ,ou Rodio, Cidade antigamente em Por
otugal: wol Rodium - j"o !
nskor
Ribade Aue no Reyno de Galliza,dequal falla
Plinio lib ; 2. cap: 4 :1 ni Abobrica - R.Cig
Rio de Palmaem Portugal:: Chalybs -bis.
Rio Grefoens,como poem Reſende, fol.361,
isin 11 Celandus - i.
su Alguns querem que e{te Celando ſeja o Leça,
outros o Cadayo.010sbe :) 91
Rioxa , certa parte de Biſcaya:
Short him Rutobignies Ruportesnym !
.
: : . . .a;
16.Pappiina a a enitoribusaini
17. Pinpin ,qu Papini exprog
doobs
:Wyegl
Pawaill
18, Pup Tubular on 291
bsmus INOV
91 261119 CIA a
19. Meria ,à Metio oppido. og Nor
20. Ophentina ab Ophente fluviales iP .
2) Phalerina,nuore il codit 01 019T
22.Tenentinas da viazolå ih ....10 ...dilca
23. Faucia . •$19.92.100.1
24. Mentine ...
2 Dobo .
25. Pollia .
26. Galerią . To!)
. . . P2O
P 0 : :11 ? ..
2... iti veli t ? E
27 . Po mp ti na.
28. Public .ia niis's Isl nd l
a ip
sni ts1.1
.1 .
. s o f t c
29. Anthefis. ...?
1 30. Velinas Velia oppido ;fiue à Lacul dinona
31. Anienfis. Golu . ardasiga .
i05q3J
32. Æmilia . 108.9012 ,Disiniesl.
ing
33. Sergia , sih cinturó á afo st 8.00
efo5
vitrio'1.00
34. Cornelia .
35. Veturia. ..11992130,6179932.11
.zibicarbles de Roma. .sitwas? .sf
1. Curja Hoftiliain ruini templiPacicos .. .t
Curia
-1.41 ÜYY
Lufitanico -Latinposi ? 357
2Guria Galabrajusca Capitolium . .
6 Quirinalis. .cuis'acticos EU t
-182 San
HAA
1
Lufitanico Latino. 373
San Florio: Vallaunium -ij;. Ruefium -ij.
Sancta Maria Fins térra : Nerium primõsoriū.
S. Phelippe de Angirona: Caſu :us- Sinus.
S. Jorge: Pirane - es .
S. Maria de Caffopo: Caffiope.e .; Caffiopeia -ia.
.
Sidrona.d ; Stridona -R . :)
Daqui foi natural S. Hieronymo Doutor da
Igreja.
Seblaftan , Prouincia da Perfia :
Paropomiſidi. Barboſa.
Sechia rio de I ombardia em Italia: Gabella -d.
.
Segouea Cidadede Caſtella :.' Segobriga -e.
Segouea ,he o meſmo que caſa ſem fundo,ou ſe
pultura; Rodrigo Mendez na Poblacion de Eſpa
nha .
Segouea, he huma das mais antigas Cidades de
Eſpanha ; huns dizem ,que a fundou Hiſpan ; ſam
eftes, Dom Rodrigo Arcebiſpo de Toledo , livro
1.cap. 7. Hiftoria geraldeEſpanha , lib. 1. cap.9.
Don Alonſo de Carthagena Biſpo de Burgos na
Hifloria dos Reysde Eſpanha,cap.3. Moyſes.Dio
go de Valeta na Chronica de Eſpanhia,liuto, 2.
CO cap .
Lufitanico -Latino. 379
cap. 3..E dizem queſe chamou Segouia , quia fe
cus viam , por fer fundada junto do caminho ; زou
Segouia, quia fecus Gobiam , entendendo por Go
biam o monte, & porto que eſtà junto da Cidade.
Quiros dizem fechamou Segouea , por ſer fun
dada por os Celtas Iberos,quelairam de Segorbe,
& luas Comarcas, & que ſe chamou Segobrica da
-ſemelhança que vai de Segouea a Segorue. Fraco
fundamento, pois vemos que Plinio lhe chama sa
gouia, os que foram deſta opiniam , fam , Floriam
de Ocampo, 1.part hiſt. general liuro 2. cap: 10.
Beucher,liur.1. da Chron. general de Eſp. cap. 18.
Outros querem foſſe fundada por Hercules E
gypcio, por outro nome, Oron Lybio , iſto tem
Beroſo, & o Viterbenſe, & a voz popular. E pro
uaſe de huma ſtatua de pedra poſta ſobre hum
porco montez, que ahi perco le vé, & dizem ſer a
ſtatua de Hercules ; porque o repreſenta a effigic
da ſtatua, & as caſas em queſe fundou o Moſteiro
de S. Domingos de Segouca ; chamauanſe, Alca
cer de Hercules!!
.. !
Foi fundada ſeiſcentos annos depois do diluuio;
& dous mil & duzentos & cincoenta & reis da
Creaçam do mundo. ' O Licenciado Lourenço
Bbb ij Cals
380 Diccionario Geographico
Caluete na Hiſtoria de S. Fructuoſo , Pátram de
Segouia, fol. 206. mas nam diz a Etimologia de
Segouia neſte parecer, & terceira opiniam. No In
dex de Beroſo,nam achei cu Segobrica. -
Prouerbio he em Caſtella : Caualleros de Auio
la, Dueñas de Segouia ; o que ſe diffe , ou por ſe
defenderem dos Romanos na Conquiſta de Eſpa
inha ; & com o ſoccorro que osmaridos, queeſta
uam abſentes lhe deram , quando eſtauam cerca
das, & co oo fauor dos Caualleros de Auila, deſem
paràramos Romanoso cerco .
Outros dizemque foram cercadas,eſtando ſeus
maridos com ElRey Dom Affonſo VI. que eſta
ua ſobre Madrid , & defenderamſe valeroſamente,
& mandăram pedir ſoccorro aos Caualleros de
Auila. Vejaſe o meſmo Licenciado Lourenço
Calvete, fol. 213. E iſto bafte de Segouia.
Segeda,hoje Zafra, Villa de Caſtella:
Reftituta Iulia .
Segorbe,Villado Reyno deAragao: Segobriga-e.
Segre,rio que corre por junto de Lerida:
FIUTI,Ch 75 ? Sicoris.- is. '; s titi
Neſte rio Segre congelado, morreo afogada a
fiilia de Herodiado , que dançou diante de Hero
) بله des,
Luſitanico -Latino. 381.
des ve Marci 6.Afli o affirma Dom Thomas Ta
mayo de Vargas no ſeu Dextro defendido, fol. 35.
alegando a Don Diogo de Caſtillo de la venida
de Sanctiago a Eſpanha , Fr. Juan dela Puente,liu .
1. de las conueniencias. Eſte Segre tomou o nome
de Sichoro Rey de Eſpanha.
Segura, rio em Eſpanha: Tuder - eris .
Ex Mariana .
Seyda,Cidade de Phenicia: Sidonia.ie.
Seyre,lugar de Portugal , & rio, como quer Re
ſende: Silia - ia; Aneus -1.
Seixa,lugar de Portugal, abaixo de Monte m- ôr
Ó .Velho: Cela - e.
Sella, rio das Aſturias: Seyla . d.
Sely,rio de Biſcaya: Sylarne-
Sena,Cidade de Italia:: vi Serie-arumi.
Senega rio de Africa: Niger -gri.
1
Ouidio diſſe:
Trinacris à pofitu nomenadepra loci.
Foi-Sicilia cam fercil, que lhe chamou Plinio ,
Celleiro de Roma: Romanorumprima Prouincia,
ac Cella penuaria, Romane plebis nutrix; aſi que.
rendo Plinio declarar a abúdancia da Ilha de Rho
das , diffe , que o Ceoali chouia ouro .Herodoto,
querendo declarar a fertilidade do Ægypto, diſſe,
que as agoas do Nilo ,eram puro trigo. Dauid dil
ſe , que o orualho do Monte Hermon , eram os
carneiros, & vacas, que defciam de Siam Os Pro
phecas differam , que a terra de Paleſtina månaua
leite & mel.
Sichem em Samaria : Neapolis -eos.
Eſta he huma das Cidades de refugiojas quaes fo
ram ſeis, a ſaber.
a. Boror ,na Tribu de Ruben .
2. Rámoth , na Tribu de Gàd.
3. Gaulon nos fins de Manaſſes.
Eſtas tres ficam alem do rio lordam .
4.Cades em Galilea no Monte de Nepthalim .
s . Sichem ,no Monte de Ephraim .
6. Cariacharbe, que he Ebron, no Monte de ludå.
Сcc ij Vide
388 Diccionario Geographico
Vide Diu. Ambrof. de fuga ſæculi , & Alber و
Ad feptem aras.
Chamouſe afli , porque aqui morreo Gomez
Garcia, & o0 Infante Dom Sancho, com fécé Con
des mais. Tudo 'diz Salazar deMendoça. ».
Siennec na França: Sene-arum ; Senogallia-ia.
Siphano Ilha do Arcipelago: Sipibusri..
Sigeftan, Prouincia da Perſia:(, Drangiana -e.
1. Sigeſtro, Cidade de Liguria: Tigüllia.ia.
Alli poemo Doutor Benco Pereira, porem no
Martyrologio Romano eſtà: Sigeftrum -ji
Siguença,Cidade de Caſtella :
Seguntia -ia; Serguntia-ia .
Sil, rio deLiam , & hum dos que leiiam areas de
ouro : Silius - ij.
Os que leuam areas de ouro , ſam os ſeguintes :
Tejo em Portugal, Pôem Italia , Pactolo em Ly
dia Hebro em Thracia , Hermio na Agia menor ,
Sil no Reyno de Leam, Arimafpo na Scychia , Hy.
dafpes na India. Videacur Alexander ab, Alexan:
dro ,
7
Lufianico - Latino. 389
idro , lib. 33 Gen. cap: 25.
- De Silio Legionis fluuio fic Cadabal Grauius :
- Silius fluuius per Gallaciamfluens, is juxta Diui
Michaelis templum fubter montem labitur , duo
rum millium ſpatio,quod Romanorum induſtria,
non naturafactum ,imperante Nerua , ex Bilbilis
pontis antiquiſſimis literis apparet. Sic Grauius.
Luc-Antonio diz, que em Marca Triuigiana ha 1
Soria,
1
Lufitanic oLarino. 391
Soria , Villa de Caſtella:
Sancta Auria ; Sancta Oria.
Barboſa diz, Soria Villa de Caſtella , guam aliqui
falfa putauerunt effeTe Numantiam : nomen nouum ,
deductum à Sancta Auria , quam vulgo appellant
Sanctam Oriam , cujus offa feruantur in cenobio S.
Æmiliani de la Cogolla ;- ſic Barboſa.
Sola, porto de Tarragona: Solarius portus,
Soma, rio na Gallia : Somona &.
Soure,rio & lugar em Portugal:
Saurium - ; Ancus - 9;. Reſendio.
Souliers,Cidade na França: Ciuitas Solinenfium .
Sotſchen,CidadeMetropoli de Polonia :
$ 39. Sofauiaaiko
Solda, Cidade de Syria: Seleucia -ie.
Seleucia , hoje ſe charna Muzal , conforme diz
Dom Eftquam de Salazar , difcurſo 16. ſobre o
Credo .. 11976:
i Sorgue, rio : ; Sulgas , a .
Spalato, Cida de de Eſcl auon ia Eperium - j.
Spira vide verbo'Efpirao
Stampalia,Ilha do Arcipelago: Attipalea-ed.
Salimene, Ilha. Lemnosos Ortelia:
segons Anks Stam
3922 Diccionario Geographics
Stambol, nome quehoje të Conftantinopla: no
Latim ; Byantium.zy.
Sribas, Cidade na Grecia,vide Athenas,ouAtie.
la : Athena - arim . Nóne vicus, diz Valeu.
Stralburg,Cidade de Germania:
Argeniina di Anginioratum - 1.
Aqui inuentou a Impreffam loam Goremberg 1
1
402 Diccionaris Geograpkito
E aduircaſe com Laurentio Vallalib 24 /elégám - !
tiarum cap. 85. que de Thebe arom , Cidade no
Egypro ſe forma o adjectiuo Thebeus-ea- cum . E
daqui era alegiam dosThebeos. De Thebanesanum ,
a
III.Neocælarienſe.
IV. Gangrenſe , vtrumque à Leoné quarto.
V. Toleranum primum , quoad doctrinam Fidei
contra Priſcillianiſtas à Leone.
VI. Mileyitanum , ab; Innocentio primoin ejus
Epiſtola Decrecali, que eſt 93. in fecundo titolo
D. Auguſtini.
VII. Arauſicanum , ſeu Canones Concilij Arau
ficani facti per Sedem Apoftolicam , & miffi con
tra quoſdam male de gratia , & libero arbitrio
ſentientes.
VIII. Hiſpalenſe Concilium primum , confir >
matum ,
Ggg ij
420 Diccionario Geographico
matum à Scdd Apoftolica , vc inquit Onuphrius.
ix. Toleranum tertium , quoad confeſſionem Ri.
chardi , que recepta eſt hilariter à tota Eccleſia,
vt patet ex Epiſtolis D. Gregorij'ad Leandrum .
x. Vnum Carthaginenſe à Zozimo confirmatú ;
ſunt verô ſeptem Carthaginenſia , de fex reliquis
dubitatur,
XI Quoddam Africanum à Leone quarto , eſt
que-in primo tomo Conciliorum , niſi coincidat
cum illo Carthaginenſi, vel Mileuicano, etiam in
Africa congregatis, & celebratis.
XII. Complutenſe, auctoritate Xifti quarticoa
ctum , & confirmatum ab eodem ';3 quod etiam ap
ii )
pellari poreſt Sacerdocale. : 1 : 1
3
Hæc fufficiano de Concilijs, qui voluerit omniū
Conciliorum nomina , tam Generalium , quam
Prouinciáliumſcire-, legat Carranzam in fumma
Conciliorum & Padilham in epitome Concilio
sum: jain ad intentum redeamus.
- " Treuejo em Sicilia::
- Tauriſium - y; Treuifium - y : À
Tregua";ou TrigundoemGálliza; .
Ategua- .
Treuiris, Gidade Imperialna Alemanha:
Anguilla
Lufianico - Latino. 431
Augufta Treuirorum .
Os de Treuiris : Treuiri - orū. A Treuero Nili filio .
Trancoſo , villade Portugal: Trancofum - i.
Trapizonda , Cidade na Grecia
Neocefarea - ek.
Eſta Trapizonda , antes de ſe tomar Conſtantis
nopla foi o aſſento do Gran- Turco , ficaua na Pro
uincia de Cappadocia. Tudo diz frei Bartholo
meu Carranza in ſumma Conciliorum fol. 26 .
Triadiza, Cidade de Thracia: Sardica - s.
Terdona , ou Tridona , Cidade de Italia:
Tridona -a.
Deſta diz Frei Pedro Berchorio in Reductorio
moral lib 14. cap 30. Tridona , Ciuitas eft Iralia, fic
dicta, quia tribus donis à Deo donata fit. Primi
donum eſt in vigilia Paſche , vel Pentecoſtes, in
hora baptifm , jam aqua in baprifterio ebullit; fe
cundum donum est , quod fi quis in fontibus San
cti Quintini Ecclefiæ baptizatur, vita eju said mi
nus uſquead annum quadragefimumprolongatur;
tertium donum eft, ſo fuerit pater familias, egin.
tra annum mori debeat,fulcus terræ illius cum a
ratro ſcinditur,funguinem manat , quo ſibi mor
tem effe propinquam praſagit;Sic Berchorius.
Ggg iij Trieſta
422 Diccionario Geographico
Trieſta , Cidade de Veneza: Tergelum ...
Troya , Cidade na Aſia , celebrada com o cerco
de dez annos : Troas - dis ; Troja -a.
Na guerra de Troya , dos Gregos morrerão 886.
mil; Troyanosmorrerão 076. mil ; aſli oo affirma
Dares Phrygio , o qual nas couſasdeTroya , &
Dictes Crecenſe tem a maior autoridade.
Troya em Campagna de Italia: Treci.orum .
Tricaſſinum territorium ; Abellinum -i.
Geſnero , & Luc Antonio poem eſte vltimo.
Troya junto de Setuual: Trai- i.
Tripol,ou Tripoli, Cidade de Berberia:
Leptis magna
Porque, Leptis minor,he Serrana que por outro
nome Latino ſe chama Neapolis.
Tripol Regiam de Phenecia: Tripolis -eos.
Tomou o nome das tres Cidades famoſas, que
tem a ſaber: Tyro-nis; Sydon -nis; Aradus-z
Tripol, Cidadede Cappadocia: Iſchopolis-eos
Trocare,Cidade no Reyno de Tunez:
Ai finde -es; Teueria - ia.
Tribun na Alemanha , alem do rio Rhin, junto
de Moguncia : Tribur - ris.
Aqui ſe celebrou o Concilio Triburienſe no
anno
Lufitanico - Latino. 423
anno de Chriſto 895. como diz Baronio.
Tripergola em Campagna de Roma juto a Baïas
Auernus - i.
Trugillo ,ou Truxillo,Cidade de Caſtella:
Trofilum -1;. Trugillum -i; Iulia Turrisz
Caftra Cecilia; Caftrum Iulij.
Trullo,Paço do Emperador em Conſtantinopla
Trullum.i.
Aqui ſe celebrou aa ſexta Synodus Conſtantino
policana, que tambem ſe cuſtuma allegar , Sexta
Synodus in Trullo.
Tranto , lugar , & rio na Marca de Ancona:
Truent um - i.O
Valencia.
O Reino de Valença tinha os Pouos Conteſta..
nos, Edetanos , Baſſecanos , & Oretanos. Veiam
ſe Britto 1. parte de ſua Monarchia, liuro 3. cap.11.
Reſende liuro 3.3 Lucio Floro libro 1. cap. 16. Va
ſeu cap. 12. Sabellico libro 34. Plinio libro 3 cap.
3. Ptholomeo libro 2. cap. 6. Pomponio Mela li,
bro 3 & dizem que Remo edificou Valença.
Valença, Reino: Terraconenfis Hifpania.
Valença do Minho , villa de Portugal , Entre
Douro & Minho: Valentia.a .
Valença de Alcantara: Valentia.d.
Mas pôrſe ha húa diſtinçam , como Interamné
fis
Lufitanico-Latino. 427
fis Valentia , por Valença do Minho: & Valentia
ad Tagum , vel Valentia ad Norbam Cafaream ,
por Valença de Alcantara.
Valence , Cidade de França, ſubter Rodanum
inter Allobroges : Valentia Allobrogum .
Valeria, Regiam : Oferia - ia.
Luc'Antonio em ſeu Vocabulario Toſc. Lat.
Val Compare , terra de Vlyffes: Ithaca-a.&
Val de Vez , Entre Douro & Minho :
Vallis de vice. Dom Frei Prudencio de
Sandoual nas antiguidades de Tuy.
Val de Chaul , ou val de Chius na França , no
Ducado de Borgonha, aonde fica o Moſteiro de
S. Viardo . Vallis Caulium .
Valeria la vieja , villa de Caſtella Valeria-e.
Valle de Comera: Vallis Comea .
Ex Viterbenſi fol. 19 .
Valle de Olid , Cidade de Caſtella:
Valifoletum -i; Vallis Oleti;Pincia - ie.
Valle de Olid , ou Valledolid ,Valle de lides,val
le de demandas , por fefentencearem , & iulgarem
ahi muitas cauſas, & alli Valledolid he o meſmo
que Valle de lid , aſli o diz Rodrigo Mendez da
Sylua en ſu Poblacionde Eſpanha.
Hhhij Valle
D i c c i o n ario Geographic
428
Valle de Olid, por ſer valle deOletMouro , que
a peſſouio , Sic Auelar no que eſcreueo a Frei Ma
noel Rodriguez acerca da origem de Auis, & anda
eſte tratado no fim do primeiro tomo das Que
ſtoens Regulares do dito Fr.Manoel Rodriguez.
Commummente os Latinos chamão a Valledo
lid no Latim Pincia; folgara eu que me enſinarão
a rezam . Eu dou aa minha , Alexander ab Alexan
dro contando as portas de Roma , & dando a re
zam , & origé de ſeu nome , conta húa por nome
Pinciana , & diz que ſe chamou affi à proximo pa
latio ; iſto diz Alexander ab Alexandro da porta
Pinciana ; o que ſupoſto , podemos dizer que re
chamou Valledolid Pincia , quia in ea fuit Regis
Hiſpaniæ Palatium , vel quia quaſi proxima Pala
tio. Eſtando eu com eſta rezam contente , pois ou
tra nam achaua , quando menos cuidei, acho em
Raphael Volaterrano a etimologia dePincia con
tando elle as portas de Roma, pondo a Pinciana,
diz Pinciana à Pincio Senatore , o que ſerue pera
declarar o nomePinciana, tambemſerue pera de
clarar o nome Pincia .
Valenciennes, na França em Picardia:
Valencene - arum .
Valencianos
Luſitanico-Latino. 429
Valenceanos, em França: Octoduri- orum .
Valle de Mona: Mefenij-orum .
Valle Lauadia na Grecia: Dores-ium .
Valle de Moriana : Brannouices -cum .
Valle de Seſſa, ou Nouaria: Seffitanipopuli.
Valle Beneuentana : Beneuentum -i.
Valleſios, pouos de França: Valleſij-orum .
Valiza , Monte: Rhodope - es.
Vandoma , na França , em ſua lingoa Vendor,
me : :: Vindicinum - i; Vindinum - 1.
Vanes em Bretanha : Venetia - ik .
Vanes na Gallia Celcica? Dariorigam-..
Eſta da Luc'Antonio .
Vakapù : Pila Getica . ExOrtelio .
Varennas na França : Varenne • arum .
Vardarorio : Exius - j.
Varo , rio que diuide aa Prouincia Narbonenſe
de Italia : Varus - in
Varna, Cidade da Myſia inferior:
Odeffus -i.
Vaſias na França : Vafium - ij .
Vaſilica , Cidade na Grecia:
Sycion -nis; Mecona-nai
Outros eſcreuem com B Baſilica.
Vaſilipota
430 Diccionario Geographico
Valilipotamo, rio do Peloponeſo:
Eurotas; Eurota - a .
Outros eſcreuem Balilipotamo com B:
Vate , Cidade em Colchos : Sarace • is.
Vandonia em Morea: Pſophis - is.
Vaus ; monte na India ; por outro nomeMonte
Victorial:Victorialis mons; Victorialis - is.
Neſte Monte Victorial apparecco a Eſtrella aos
tres Reis Magos : Defte Monte falla o autor da
obra imperfeita , Homilia 2. & o noſſo Pelberto
no Sermao primeiro dos Magos.
Vbeda , villa de Andaluzia :
Salduba - R Bebrum - e.
Luc'Antonio lhe da por nomes Latinos os ſe
guintes : Vila; Iulia - R.
V berlingen , Cidade: Ulma - R.
V draga ,Cidade de Alemanha: Scampes-dis.
Vderço , ou Oderço , Cidade na Marca Triui
giana: Opitergium - j
Veczel: Venecia -ie; Vlpia Trajana.
Velez-Malaga em Andaluſia:
Manoba; Vrcefia.a.
Velez de la Gomera na Africa: Achrath.
Velona , Cidade de Grecia ; alguns eſcreuem
Vallona
Lufitanico-Latino. 4"
Vallona: Apollonia - ie; Audon - ni ;
Aulorum Nauale. Luc'Antonio .
Vegeth , ou With, Ilha: Vectis - is.
Velino, junto de Capua: Abella- a.
Velitre , junto de Roma: Velitre - arum .
Venafro , no Reino de Napoles: Venafrum -i.
Venaiſin , Condado em Prouença de França:
Comitatus Venufinus. Ex Orielio in Theatro.
Vemburg , Cidade: Claudonium- ij
Venoſa , villa da Pulha em Italia:
Venaſium - j; Venoſai- a.
Veneza , Senhoria per ſi em Italia :
Venetia - arum .
Foi Veneza edificada pellos Hunnos , & de
Hunnetia fechamou Henetia , & de Henecia , Ve
necia .Virgilio 3. Æneidos diſſe;
Heneti coluere viri.
Fica Veneza junto , ou dentro do Mar Adriati
co , foi edificada por Antenor Troiano ; vide Piū
II. na ſua Europa cap. 38. tem ſeſenta & duas I
grejas Parrochiacs, & outros tantos Moſteiros.
O Deam deS. Marcos de Veneza pode vſar de
mitra, & bago , & de inſignias Biſpacs por priui
legio , que lheconcedeo Alexandre IV,no anno
de
Diccionario Geographico
de2mil
4; duzentos cincoenta & noue annos ; vide
Illeſcas 1. parce liuro 5. fol. 350.
Vercel, Cidade de Saboya : Vercella -arum .
Vera , no Reino de Murcia , ou Liam :
Virgiz Vrce- is; Vrci; Varea -ek.
De Virgi , Virgitanus Lacus, de quo Frei Ma
noel dos Anjos fol. 57.
Verche ; Os daqui: Vnelli-- orum ..
Veria , Cidade de Macedonia ; & outra dette
nome na Syria: Beræn - 02 .
Verolamio , Cidade de Inglaterra:
Verolamium - j.
Verona, Cidadede Italia , na Marca Treuigia
na , nam longe dos Alpes, illuſtre com o nacimen
to de Catullo , & dousPlinios: Verona - a.
Verona , quaſi Brenona , porque foi edificada
por Breno Capitam Frances .
Veſperin , Cidade de Auſtria: Rhispia - ia .
Veluuio , Monte vezinho de Napoles:
Vefuuius ij. Vide Monte de Somma.
Vermandois naFrança : Veromandui-orum .
Vetrala em Italia :Vetus Aula ; Forum Caffij.
Efte vltimo lhe da Luc'Antonio .
Vetrana , Cidade de Otranto : Veretrum -i..in
Vex
Lufitanico -Latino. 433
Vexin ; Os du Vexin , ou de Bayeux:
Vellocafes - fium .
Via Latina em Roma : Via Latina,
Vgenco em Otranto: Vxentum.i.
Viarone, Cidade em Berry na França:
Auaricum - i.
Viaroher , Cidade de Tranſiluania:
Bocanum Hemerum .
Vicenzia , ou Vicencia , Cidade famoſa entre
Verona , & Padua: Vincentia - a.
Vich , vide infra Vique.
Victoria , Cidade de Nauarra , aſli chamada por
Dom Sancho Rey de Nauarra no anno de108.
Victoria; Camarica; Vadinia - a .
Eſte vltimo poem Luc'Antonio , mas ſem du
uida he por outra Victoria.
Eſta Victoria de Navarra olim Biſargis, ou Be
fera ficaua no Reino de Liam junto do rio Ebro;
Poholomeo libro 77. capite 6. Venero no Enchiris
dion fol. 11 .
Victoria , villa de Eſpanha em Byſcaya :
Bellica; Vellica; Beforja; Vadınia- a.
Vianna de Lima , villa de Portugal: Vianna &.
Vianna do Minho foi fundada por el Rei Dom
lii Affonſo
434 Diccionario Geographico
Affonſo o Terceiro no anno de 1266. o lugar ém
que ſe fundou Viana , chamauale Atrio , & cha
mouſe Vianna por poder na bondade compétir
com Vianna de Auſtria , ou de França ; vejaſe a
vida de Dō Frei Bartholomeu dos Martyres f. 46.
Vienna de Vngria , ou Auſtria:
Vienna; Iuliobona; Vindobona; Flaviana -a.
Eftes quatro poem Luc'Antonio , Barboſa poē
os ſeguintes: Ala Flauiana; Caftra Flauiana;
Flauiana; lulioboná.
Daqui fugio o Turco a Carlos V. no anno de
mil quinhentos trinta & cres.
Vienna , junto do rio Rhin: 1
Vienna Allobrogum .
Vienna , quafi Biennua , quia biennio conſtru
cta fuit.
Verden: Verda - R.
Vierço em Caſtella , donde foi natural S. Fru .
étuoſo Arçobiſpo deBraga: Vergidum - ;
Vigerra em Caſtella: Vicaria.ia .
Villa de plata no Nouo mundo :
Argyropolis -eos.vide Leuinum Apolloniú.
Villa franca de Penades em Eſpanha , entre
Terragona, & Lobregate: Carthago vetus. lea
Lufitanico. Latino. $st
Ita Gerundenſis em frei Franciſco Diago na
Hiſtoria dos Condes de Barcellona liuro 1. cap. 2 .
Villa franca , Montes de Occa, villa de Caſtella:
Auca Colonia; Auca Patritia.
Villafranca de Niſa , villa de França:
Herculis Portus.
Villanoua de Fozcoa em Portugal:
Caliabria -ia.
Villanoua de Portimao no Algarue , conforme
Reſende: Portus Annibalis.
Villafranca , junto de Lanciano Cidade
Larinum -l.
Villanoua de Lorena: Vellaunodunum.i.
Villaviçoſa em Portugal:
Callipolis - is. Ex Reſendio.
Foi Villaviçoſa aſſento dos Excellentes Duques
de Bragança ; teue Bragança ſete Duques; o Pri
meiro foi Dom Affonſo filho del Rei Dom loao
o l . caſado com Dona Beatriz filha de Nuno Alua
rez Pereira ; Oo vltimo foi Dom Theodofio Pai del
Rei Dom loam oIV . filho da Senhora Dona Ca
tharina ; Efte Septimo , & vltimo Duque morreo
em 29. de Nouembro de630 .
De Villaviçoſa faz mençam Reſendeliuro 4:
lii ij Car .
436 Diccionario Geographico
fol. 237. aonde diz ſer aſli chamada abamænitate .
Dalhe por nome Latino Callipolis , aproueitando
ſe do Grego. Oufoſſe tomando o nome de Calli
polis de Calabria, de quem falla Pomponio Mela
liuro 2.capire 4. & Plinio liuro 4. capite 12. & fica.
ua na Ilha Naxo , aqual outroschamauaõ Diony
fioda à vinearum fertilitate: vide Menæciuin in
Reſendium fol. 262 .
VillaRealem Tras os Montes: Oppidă Regale.
Carualho in principio operis de Teftamentis.
Villalam , villa de Caſtella: Ania; Liuia -1& .
Villar de Pedroſo , villa em Caſtella :
Auguſtobriga - a.
Villanoua dos Infantes, no Arcebiſpado de To
ledo , donde foi natural Santo Thomas de Villa
noua Arcebiſpo de Valença , cuja vida efcreue
Frei Duarte Pacheco Meſtre na Religiam de S.
Agoftinho: Villanoua Infantiū ; Laminius ager.
Vililla , lugar em Aragão : Iulia Celfa.
Em Vililla de Aragão que antigamente foi Co
loniachamada Iulia Cella , ha húa Campana que
ſe toca per ſi , & tocaſecom o ſom trifte , feo luca
ceſſo ha de ſer triſte; & com fom alegre, ſeofuc
cello hadeſeralegre. vejanſe Martin Delrio, Mar
COS
Lufianico- Latino. 437
cos Xauier , Maiolo , Valle de Moura de Incanta .
tionibus ſectione 1.1 capite 1. n. 27. & capite 8. ſect.
2. Barreiros ſobre o Itinerario de Antonino Pio.
Villar de Frades , Entre Douro & Minho , &
Moſteiro de Frades de S. Eloy, fundado por Dom
Godinho Viegas , como diz Cabedo de Patronatu
Regiæ Coronæ. Villarium Monachorum .
Vejafe Frei Antonio da Purificaçam na ſegunda
parte das Chronicas de Santo Agoſtinho.
Villena , villa de Caftella , cabeça de Marque
ſado : Bigerra - do
Viſela , rio de Sarmacia: Viſtula . d.
Na Sarmatia da Europa fica eſte rio , como diz
Ptholomeo libro 4. & delle 0o Viterbenſe.
Viſera , rio de Saxonia :
Viſera - 2. Ex Sabellico .
Viſeu , Cidade de Portugal::
! Vifonium -13; Carca Vifontium .
Efte ſegundo poem Raphael Volaterrano libro
2. fol. s.
Vicegodos: Godos & Vicegodos he oo meſmo,
ſaõ a meſma naçam , sô ha differença, que osGo
dos habitauão em a parte Oriental, & os Vice
godos em a parteOccidental. : Deftrogoshi-orū .
lii iij De
o a
438 Diccionari Geographic
De Wafter palaura Gothica , que fignifica Occi
dente : Saauedra in Corona Gorica na vidade Ala
rico fol. vide verbo Godos
Vicdofona , junto dos Pyrincos :
Aufa ; Aufona-adi vide verbo Vique .
Vintimiglia , terra na Ribeira de Genoua:
Intimelium -ij; Albintimelium.ij.
Vintonia , Cidade deInglaterra Vvintonia -a.
Vique , Cidade em Catalunha:
Aule -is; Aufa; Aufetana . 4; Aquariouicum.i.
Vicieſca , ou Viuieſca , villa em Nauarra:
Vefci. Huerta in Plinium.
Viterbo , Cidade deItalia:
Vetulonium - ý; Vetulonia - ia.
0
Viuiers na França :
Caſtrum Vivario ; Alba Heluetiorum .
Vizela , lugar , & rio de Entre Douro & Minho;
o rio ſe miſtura com o Aue , & ambos perdendo
o nome , ſe metem no mar em Villa de Conde:
Auicela - a.
Villa de Conde', Entre Douro & Minho:
Villa Comitis.
Nem em antigo, nem moderno achei nome La
tino deſta villa ; Neſta villa eſta oinſigne, & Real
o
Conuento
Luſitanico - Latino. 432
Conuento de Freiras Franciſcanas de Santa Clara ,
fundado por Affonſo Sanchez , filho baſtardo del
Rei Dom Dynis , oqual por nam ter filhos, & ſua
molher o dotarão , & ambos eſtam ahi ſepultados.
Vmarabca , rio de Marrocos:
Cufa - R; Rufibide - is.
Vmbria , Ducado de Spoleto , vide Ducado de
Spoleto : Vmbria - ia.
Vngria, Reino de Europa:
Vngaria, ou Hungaria - 1a; Pannonia inferior.
Voce em Latio : Volce - is.
Junto deſte lugar fica o monte Volcentario ,
hoje Argentario ; Monte Argentario he hoje Ser
ra deSegura , como quer Mariana.
Vodena , Cidade de Macedonia : Edeffa - a.
Voluche,entre Çaragoça , & Aſtorga ; ou Ca
latañazor em Aragão: Voluca- d .
Vide Dom Thomas Tamayo de Vargas no ſeu
Dextro defendido .
Vouga, rio que nace na Serra de Alcobaça , &
ſe mete no rio Agueda , & ambos entraõ no mar
em Aueiro : Vacca - a ; Vacua- & .
.
dia: Stymphalusado
V zes , ou Vzez , Cidade de Africa ,
Vrica - Å. Luc'Antonio poem
Vzes , Pouos : Nitiobriges- gum .
Xacca
Lufitanic - Latino,
X
AccĀ , Cidade de Sicilia:
X Acc Heraclea -ea .
Xainozes , Cidade de França:
Mediolanium - 23. Santona-arumi
Xalon na França:
Cauillonum -iz Catalaunium -ý:
O primeiro Cauillonum .i poem Mariana,
Xalon , ou Salon , rio de Eſpanha:
Salo - nis. Vide Salon in littera S
Xamberri, villa de Saboya: Ciarnm -4.
Xantho , rio de Troïa : Xarcbusado
Xantonge , na França:
Apud Santonas; Colonia Trajana.
Porque neſta terra differaõ aa Traiano , que era
Emperador. Beatus Rhenanus in prologum Senes
cæ o diz .
Xenil , rio : Singilis.
Xatiua , Cidade de Aragão:
Setabis - is; Sarabis - us; Augufta Valeria.
Xenuofa , Cidade deTheffalia Heraclea - ea.
Xerez de la Fronteira, villa de Caſtella:
Cafarianna -A.
Kkk ij Olim
444 Diccionario Geographics
Olim Cadoyna , ou Sadoyna: Cæfarianum -s.
Xerez de Badajos: Seria.ia.
Xerica , Cidade no Reino de Aragão:
Arfi - orum .
Xetafe, Cidade: Tituacia - ia.
Xilef, rio no Reino de Tremecem :
Carteuno- nis.
Ximera , Serra de Africa : Abyla - a.
Xiràs , Cidade de Perſia: Perſopolis - eos.
Vide verbo Siras ; Xirasantigamente foiMetro
poli , & cabeça da Perſia , tam grande que teue
ſere legoas em circuito , como diz loam de Bar
ros , & delle o traz o Padre Frei Antonio deGo
uea , & deziale em prouerbio , Quando Xıras e
ra Xiras , o Graõ Cayro era fua Aldea.
0
FINIS
Laus Deo , Sanctißimæ Virgini, Seraphico Patri
Franciſco , omnibus Sanctis.
r
1
Index Latinus 449
SYLLABVS LATINVS
NOMINVM PROPRIORVM
Regnorum ; Regionum ; Prouinciarum ; Vrbium;
Villarum ; Caſtellorum ; Oppidorum ; Fluuiorum;
Montium ; atque Syluarum .
Achaïa ; Achaža, vulgo. Morea ,vidc
A Acaia.
Batos- i ; Abato Ilha, Achelous; Aſpropotamo.
A Abdera; Almeria . Acheron - ontis ; Acheronte,rio.
Abdera ; Polyftılo. Acidalia ; Fonte em Boccia .
Abd irana; Arriana. Achais - dis; Zoltamia.
Addas-e;Adda,on Ada rio. Accitana colonia ; Guadix, videsupra
Abella; Velino. Acci .
Abida; Belina. Acra Iapigia; Cabo de S. Maria .
Abila ; Anila , outros eſcreuem Actagas ; Drago rio,ou Gergento .
Abyla - æ , mas com outra fignifica . Acrat; Megcima, on Veles de la Goa
çam,vt infra. mera .
A
A bnoba ; Bôr monte . Actium promontoriú; Cabo de Figalo.
Abobrica ; Riba de Awe. Adana - 2; Adena.
Abobriga ; o meſmo. Ad cliuum Cucumeris; em a ladei .
Abredonia -as;Cidade,dVniuerſidade ra de Cogombro.
em Scocia. Addyma ; Tod de Lez .
Abricantorum Ingena; Auranchez. Ad Septem aras; Açumar , on Ale?
Abrutium - ij ; Abraço, on Abruzzo. grete em Portugal.
Abadacacum - i ; Burcharfen om Ger- Adiabena; Botan.
mania. Adriaticus finus; Golfo de Veneza.
Abula; Anila , vide Abila . Adrumetú - i; Adrumez , on Macometa
Abyla-x; com ,7 Serra de Marca em Adurenſium ciuitas; Ayre.
Africa. Aduatici orum ; os de Anuers, on de
Acaſa- æ; Acaſa,algüsefcrent, Achaža Bosledwc.
Acarnania -æ ; Acarnania. Adui orom; os de Autum .
Acci -orum, Guadix . Ægeum mare; Arcipelago.
Acelta; Segefta. Ægyptus.is Esgpro.
LII Dc
40 yp'o e
Index Latinus.
De Æg vid multa apud Plini- ça,aondefefezo Concilio Agathen .
um ,lib 5.cap.9. Strabonem lib.17 . (e,no anno de quinhentos , no tempo
Piholoinæum lib.4.cap.ó. Amia. delRey Alarico em a Baſilica de S.
num Marcellinum lib . 22 . Andre : foi Concilio Promincials
Ægyptusolim dicta Aeria , vt Eule- nelleſe acharam 35. Biſpos.
bits. Ægyptus , ideft,anguftiç, li. Agatho nis; Agathopolis is cos; .
ou Tobulha.
-ci: Africa, Cidade ,
Andegavum -ui: Anjú,ou Angiers. Aphrodifcum promontorium : Cabo
Andegauenſes: os daqui. de Creux ,on Paci.
Andouerpia : Anuers. Apollonia: Velona.
Angra: Angra ,Cidade Epiſcopal. Apuani: os Genoneſes.
Anicia Velauuornm : PuydeVelay. A preſa: Plxforio .
Apta
Index Latinus. 453
Apta: Apt. Aquinum- i: Aquino Cidade em Italia
Apud Ortia Tyberina: em Oſtia, Aquiſgranuin i: Aix, ou Ach.
Apud Santonas: Em Xani na. Aquitania : Aquitania em Picardia ,
Apud Valencennas: Em Valencenas. ox Guiena na França .
Apulia: Palha. Arabia : Arabia , on Adem .
Apulia Daunia : Puglia Piana . Arabia Felix : Hamam .
Apulia Peuceria: Terra de Barri. Arabia Deferta : Semifcafac.
Aqua Appia : Asqua de Accia em Roma Arabia Petrea:: Arabriga.
Luc-Antonio em feu Vocabulario. Arabrica : Arrabida , ſerra de Portu
>
Decapolis.
Critium - ij ; Chryfoloda no Tiamõte.
Croto -nis; Crutone em Calabria ,Delminium ij , Dena ,ou Dalmacia.
Croton nis; o meſmo. Delos.i , Sdille na Ilha domar Egeo.
Cruſtiminiu ; Conca , rio de Ro. Delphi - orum , Delphos em Boecia,ou
m
manba . Salona Cidade de Grecia .
Cuda - x ; Coa rio. Delphinatus us Delphinado.
Cuyna- æ : Arradas. Demetrias dis, Demeiriade em Thef
Culca colonia; Conſtantina. falia .
Cuinæ arum ; Cumus em Italia . Deorum vehiculum , Serra Lera .
Cureusager ; Cabo de S Maria. Derthoſa, Tortoſa.
a Dena,outros prem
Curia.æ : Chur , cidade principal de Deva æ, Diua.2.
Rbetia , Devana - æ, Scocia , Poholomæo ,
Curiæ arum ; Hoff em Voythlonda. Bamberg , como quer Luc- Antonio
Curobi ; Calibia. em feu Vocabulario.
Curioſopitum i; Corno aille. Dcueltho nis, Demeliho em Thracia ,
Curioſopitæ ; os daqui , ou de Quim . Dia Vocantiorum , Dic. · )
part. Diabaſta æ; Santermo.
Curta.çi Buda em Vngria. Dianium ij, Dena no Reyno de Liam .
Dicæarchia , Puçol.
Dinia , Dine.
D Dionyſiopopolis, Crunos.
Diofcorida ; Cacatora .
Daci - orum : Godos.
Dacia; Transfiluania , Valadria, ou Dioſcoris.dis, o meſmo.
V nalacbia ,on Dinamarca. Dirrachium ij, Durazo;outros efore
nem
Index Latinus. 463
nem , Dyrrachium.ij. doruin , boje Rere.
Diuioduru m Mediomatricum ;Mery Agnatia.ee; Innenacio,Ilha.
de Lorena Egnatiaki o meſmo.
Diuion- nis, Dijon . Eirodomiris Fabregas.
Diuionium -ijs Digrom. Eldæuaj Dwenm .
Dium Diij, Dio. Eldana-& ; o meſmo 3
Dodracum.i, Dodraque , on Dor . Eliberisi Elmira,
.
Ppp Sa
482 Index Latinus.
Silina a: Saluce, driatico , efta alio nomine dicitur
Salınanca - ç, os Salmantica - æa : Sala. Scipona.
manca , he Vniuerſidade em Caſtel. Scyathos-i, Ilha no mar Egeo.
la; della ſe diz : Salamanca , vnos Scyllacium promontorium , ou Scylla .
ſella ,otros manca , y otros dexa Gin cæum promontorium ; Cabo de
blanca.
Eſquilacho em Calabria.
Siluia -Castul sas. s : Serra Morena. Scyllæ
æ: Salonenſi
os.ei , Dumala , promontorio
Sulcus em Macedonia .
Sainaria , Naphos, ou Cwardia , Scingomagus - i, Sanita Suzann .
Sancta Auria , Soria . Scythia A liatica, Tartaria .
Samnites -tum : os de Abruzzo. Scodra 2, Scutario em Veneza ,
Scoti orum. os de Scocia .
Samobrina æ: S. Quintin .
Singaris - is. Z agar rio. Scoriarium ij, Eſcorial em Caftella.
Sangaris.is ou Sangarius:Sangari rio. Scutenna ç ,ou Scultena-næ , Panaro,
Santones num: Santonge, on X anton- ou Scultena ,
ge na França. Sebaſte; Auguſta.
Santonum portus; Rochella . Sebaſtopolis, S. Gregorio Cidade, oso
Sanicio nis: Senez. Sebaſto em Cappadocia.
Sobruchum i ; Sarbruch . Seurium - ij, Schemeben em Germania.
Soceræ - arum , San Celloni.
Sala ; Buragag:
Sarabis- is ; Zamora. Secontia ç . Muela .
Sardinia . ę, Cerdenba . Sudunuini, Syor.
Sindica ; Triadiza. Sætabis - is, Xatina. ( Sextri.
Sarmatia A Gatica, Tartaria. Segelta æ , Sigeftro em Sicilia , on
Sarvij- orum ;os de C. Paul Tricaſtrim . Segudunum Rutenorum ; Rodris,0 %
Sarnus i ; Sarno,rio de Campanha. Nordling
Surronicus linus ; Golfo de Engia. Segufio nis,ou Segufium.ij , Suſa ,
Sacra - X ; Porto de Sar, eſta deſpois fe on Suſe , on Sefa .
chamou Tyrus-i . Segobrigaç, Segouea ,on Segorbe.
Satali orum; Saralo . Segundia- æ, Siguença.
Sauena-2, Saona. Szyla x, Seilorio.
Sayona a, em Genova . Seleucia æ , Solda.
Selimbria æ , Selimbria ,on Selembria.
Saurium ij , Soure.
Sialdis.is , Eſcaule rio. Sena æ, Syene, Ilha no mar de Bri
tannia .
Scèris, Setis monte .
Salan bina æ: Salobreño
Scylia æ, Seyre.
Scalabis.is , vide Præſidium Iulium, Senæ- arüm : Sena em italia.
Santarem . Sinogallia- æ: Senogallia, on Siennec.
Scardona- 2, Scardo, Ilba no mar A. Senones-num : os de Sens,
Se
Index Latinus. 483
Segima Iulia: Tordeſillas. Syluanectum.i: Senlis.
Sencica 2: Simancau . Sinarum Regio: China.
Sentinum - i : Saxoferrato . Silda- æ : Meguines.
Sequana -æ : Seyfne rio. Sylua Ducis , Bolduque.
Sequani-orum : os de ContoisdeBor. Singilia Flauia: Antequera.
gorba. Singidonium - ij: Singidonia.
-
Ppp ij
484 Index Latinus .
Suleitan2-æ ; Suro. Tarteflus -i, Tarifa.
Sulgas æ ; sorge rio. Tallo- nis, Fsfacos.
Suniu ) ij ; Cabo de Colūbras ,ou Afo. Taurentum -i , Touloni
Surium.ij; omofmo. Taurinum 1, Belgrado.
Surrentum i ; Sorrento em Italia . Taurica Cherſonellus, Procopia , os
Surrium.ijj Sutrio, Guzaria ,ou Tartaria.
Sufaiæ ; Baldach. Tauriun - ij, Torim .
Taurini orum, os de Turim , on Pia .
T monte.
Ppp iij 20
Index Latinus.
6 um Tholoſſandin , on aurum Tripol no Ponto ,
48aur no Latim , Theu
frania - æ
Tolofanum .
Tomi -orum : Tomos,ou Tomitas. Tripol em Cappadocia , e no Latim ,
Tornacum -i, Tornay. Iſchopolis - is - cos.
Toxandria - æ , Brabarte, Tritium metallum, Tafalla.
Tragurium - i), Braza. Tritium Tubolicum , Naiara .
Traiana -æ , Porencia , Loreto , ou Trabaca-x, Bugia.
Veczel. " Troas - dis, Troža.
Traianus Portus, Porro de Volaterra . Tropca - ex, Torbia .
Traianopolis-is, Loreto. Trollum - , Truxillo.
Traje &tum -i, Maſtrich ,ou Verech . Triocla -2 , Chala.
Truentum -i , Tronto em Italia .
Traiectus -us-ui, Ceyra.
Trallis,ox Trolles -jum, Chora, Cida. Trutonia -- ę, Furchein.
Tucci , ou luci, Martos , Villa de
de de Lydia.
Andaluzia.
Trapezus- untis, Trapizonda.
Trafducta-x, Ronda. Tuccitana, Martos.
Thmois, Cidadedeſte nome no Egypto, Tucris - is, Tudela.
interpretatur hircus . Tude is, Tp.
Tinimanus lacus, Lago de Perofa. Tuder - ris: Todi em Vmbria .
Trancoſum - i, Trancoſo. Tuælis.is, Tuuede.
Traxingm - i, Gawiam . Tuliphurdum i, Tunede.
Treci -orum , Troïa. Tuliſurgium.ij, Brunfuing.
Trebia-x, Seſte rcio rio. Tumata æ, Tuma.
Tremitus-i, Nicoſia em Chipre. Tunes- tis, Tunez .
Tunetum- i, omeſmo Tunez .
Trena-x, Amburgo. Tungrenſes-ium , os de Tongres.
Treuiris - is Treviris.
Tricainum - i, ou Tricallinum terri. Turde.is, Turdecio .
torium, Troïa. Turdea- a: o meſmo.
Triquetra-e, Alfac , entre Majorca, Turdetania-æ : Andaluſia.
Menorca, Turduli: Andaluſes.
Turia : Guadalanino.
Tribali-orum, os de Bulgaria. Turium ij : o meſmo.
Trieri, Su deica .
Turiaflo -nis: Tarracona,
Tripolis-is, Tripol.
Ha quatro deſte nome, a ſaber, Turgium-ij : Torrijo.
Tripol em Phenicia , no Latim , Tri. Turcis Sillana; Tordeſillas.
polis - cos
. Turrita : Suparo.
Tripol em Berber ia , no Latino , Ga. Turones.num : os de Tones,
rapha portus,ou Leptis magna , on Turonia.ę : Tours,
Neapolis-cos. Tarriga - z: Turreftrio , on Trigon .
do em
Index Latinus, 487.
do em Galiza . Vaternus - i:. Santerno.
Turrupia: Turol, alguns quizeram , Vaunia- æ: Lonino.
qwefoRe Tag: Vaconciorum forum , os de Frius,
" , :
Tuſculumn -i: Fraſchati , Villade1. Vedra- æ: Vuere rio.
talia . Vectis is: V nique,on Porto nono.
Triuilium -ij: Treuejo. Veia - a : Beja em Portugal.
Velela - æ : Veles, olim Vrceffa , debi
V Velela , ob dahi Veles, Rodrigo
rio Men dez da Sylua.
Vacca. & : Vouga, on Bonga , ou Vallaunodu
Bouz ella . num - i: Auxerre,
Vacua - a : Bouga ,on Borzella. Velitra -arum : Belitre .
Vadimonis lacus: Baffanelo. Vellica-æ: Victoria .
Valabria- æ: Mondoñedo, Velocaſes- ium : os de Bajeux , on
os
Valachia ç: Cam Mars, Vexin .
Valeagia - a : Bayona. Venetiæ arum : Veneza ,
Valeria z, Cuenca , Venetia-æ, o meſmo.
Valeria : Xatina . Veneticum.i, Vadiana.
Valeciana-æ: Berlenga,junto a Oſma. Venuſium.ij: Venoſa maior.
Valeranica - æ : Valera la vieja . Verbanus lacus; Lago
Vallenfium ij : Syon . Veragri.orum ; 'os de Gauot.
Valentia æ: Valença,ou Valence na Vercellç arum ; Vercel.
França. Verda æ, Verden.
Vallis de Vice : Val de Ver . Vergidum - i , Vierço,ou Bejar.
Vallis Oleti,ou Valiſoletum : Valle . Verolamium ij , Verolamio.
dolid. Veromandui-orum , os de Verin , on
Valone - is: Alcacer Seguer. B - jeux , 0 % San Quintin. Quafi
Valencennæ - arum : Valencennas. Romandui , tomaram o nome de
Vallen Gu :1.1 ) , ok Vallufium ij:Syon. Romo XIII. Rey de França, Edifica,
Vangiones •num : os de Spira , on de dor de Valença.
V normes . Verona æ, Verona.
Vapingum- i : Gad. Vertex Lepus, Monte Crimite.
Varen næ - arum : Varennas . Vetus aula, Vetrala.
Varus.i: Varo rio. Vertobriga-æ, Vertomin. V enero fola
Varegia æ : Amaya , Cidade entre 74. Arrais Dial.4 .
Burgos, Liam . Veſona Petrocoriorum , Perigeux .
Valconia æ : Gaſiunba,on Guipuſcoa. Veſuntio.nis, Bilançon.
Vaſaræ : Vazas . V funtium ij, o meſmo.
Valio Secundorum : Bifariç on . Velulus mons, Monicifo.
Valium ij : Pafias. Veſuvius- ij, Monte de Somma.
Ve
488 Index Latinus .
Vetulonia - a: Viterbo. Volsci.orum : os de terra de Lamora
Vetulonium ij Viterbo. Volgnium - ij : Pelfena.
Via Latina , Eſtrada de Lacio. Voluca : Voluche.
Vrbinuin - i: Vrbino.
Vicaria- æ; Vigerra. Vrbs vetus; Oruicto .
Vibio ois , Bona.
Vibiſcorum oppidum , Bordeos. Vrgono-nis;. Arjona.
Vicoiuliu m.ij, Ayre. Vigi -orum: Almeria ,
Viena Allobrogum ,Vienade Delphin . Vrce-is: Vera.
Vigiliæ arum , Bice!li. .
Vrci, o meſmo.
Vimaranum -i, Guimaraons. Vero nis, Ofuna.
Vindelicia - 2; Baviera , ou Baweria. Vrloga. ę, o meſmo.
Vindiciouin - i, Vandomana França. Vtica- 2 . V'zex, on Biferta , ou Porto
Vinding -i, o meſmo. Farina,
Vindicinus fluuius, Orge rio,on Vin . Vullinus lacus, Lago de Volfena.
dicino rio .
Vulimacymi, Fuente de Cantos.
Vuintonia - , Vintonta ,
Vinea lani , Cargnjano. Vxama - x, Oſma.
Viigi , Almeria ou Vera .
Virdubeſca æ. Birbefca . Vbij -orum, os de Colonia Agrippina,
Viruelta ę , o meſmo. Vbiorum colonia, o meſmo.
Virodunuin - i, Verdun. Vegerra.ç. Aix,ou aquiſgran.
Viſtula a , Drananiza rio, ou v wi
xel, on Vizela .
owa - æ , Cont
. ancia,
X
Victodur Xanthus.i, Xanto, rio de Troya , 08
ok
V cadema ę: Andrinopoli. ox Scamandro,rio de Troya .
Vliaria ę. Oleron Cidade. Xera 2 , Xerez .
Vllia ę, Montemor.
Vlytl:a cę , Porto Paliz !
Vilu nis, Lepide. Z
Vmbria æ, Umbria , os Ducado de Zacinthos.i, laßanto,ou ZantoIlha.
Zambra ç , Cezimbra.
Spoleto . , Ponte de Sorgue.
Vodatus.i Zama 2 , Zama .
Vnelli-orum : os de Lanal , ou de Zecharis.i, Zezere rio.
Vercbe. 2cles, Arzıla .
Vngaria çoox Hungaria a: Pngria. Zeugma, Cleſemberg.
Vnguius ij : Balfamam ,ox Béroſa rio. Zilia, Arzila,ou Ziles,
Vocates -tum ; as de V42As. Zile- is, o mesmo,
Volscæ arum: os de Languedoc. Zoara - æ , Zoara ,
FIN IS.
***